14.12.2012 Views

Buca tuts ein perschuadi - Talentschule Surselva

Buca tuts ein perschuadi - Talentschule Surselva

Buca tuts ein perschuadi - Talentschule Surselva

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Pretsch Fr. 1.60 14. annada, numer 162 GA 7007 Cuira Glindesdi, ils 23 d’avust 2010<br />

Servetsch d’abunents e da<br />

distribuziun: tel. 0844 226 226<br />

mail: abo@suedostschweiz.ch<br />

9 771424 749004<br />

Stalla gronda da muvel<br />

per il Plantahof<br />

La regenza ha approvà la missiva per<br />

ina stalla nova gronda da muvel al<br />

Plantahof per 7 milliuns francs. 2<br />

Ospidel e trafic public grands temas<br />

■ (anr) Il cussagl da cumön da<br />

l’Engiadin’Ota a Samedan s’ho<br />

occupo in gövgia da diversas<br />

tractandas. Üna da quellas pertuchaiva<br />

ün concept da strategia<br />

per l’ospidel circuitel e per la chesa<br />

da fliamaint a Samedan pels<br />

ans 2011 fin 2016. In ün’otra as<br />

trattaiva que da models per finanzier<br />

il trafic public ed in üna terza<br />

dad ün concept da sanaziun e<br />

Danovamain il pli sisum<br />

■ (anr/gns) Ulteriur success<br />

per ils tiradurs giuvenils da<br />

Sent. Tar il final da gruppas da la<br />

Svizra orientala a Cuira ha la<br />

gruppa engiadinaisa cuntanschì<br />

ina ulteriura victoria e sa qualifitgada<br />

direct per il final svizzer che<br />

ha lieu en in mais a Turitg. En<br />

quella furma tutgan ils trais giuvenils<br />

tar ils favorits tar l’occurrenza<br />

naziunala. Sonda passada a<br />

Cuira ha la gruppa cunzunt tratg<br />

10034<br />

ina ferma segunda runda e gist<br />

declassà ils concurrents. Tar ils<br />

giuvens han las gruppas grischunas<br />

mantgantà in post da podest.<br />

A las gruppas da Castrisch I e Sedrun-Tujetsch<br />

han mantgà dus<br />

puncts per gudagnar la medaglia<br />

da bronz. Tuttina han domaduas<br />

gruppas bunas schanzas da turnar<br />

da Turitg cun ina medaglia.<br />

➢ PAGINA 2<br />

Danovamain il pli sisum il podest èn ils giuvenils da Sent stads sonda passada<br />

a Cuira: Mauro Fedi, Simon Stecher e Flurin Bischoff (da san.).<br />

Uffants grischuns<br />

èn pli sauns<br />

■ (rtr) Uffants grischuns vivan il<br />

pli sanadaivel. Quei mussa in studi<br />

da l’organisaziun «Promoziun<br />

da la sanadad svizra». In’organisaziun<br />

che cumpiglia represchentants<br />

da confederaziun, chantuns,<br />

Suva, medis e scienziads. Ils uffants<br />

grischuns sa muventian dapli e sajan<br />

pli activs che quels en las citads.<br />

Ultra dal fatg ch’ils uffants na sa<br />

movan betg uschè bler en las citads<br />

vegnia latiers ch’ils uffants en citads<br />

sa nutreschian auter e pli autonom<br />

che quels sin la terra; pia senza la<br />

surveglianza dals geniturs. Grazia a<br />

las differentas acziuns da prevenziun<br />

en scolas e scolettas saja la tendenza<br />

positiva e la «explosiun da la<br />

surpaisa» saja frenada.<br />

da renovaziun dal Museum Engiadinais<br />

a San Murezzan. Impü<br />

d’eiran dad eleger ils commembers<br />

da las cumischiuns e gruppas<br />

da lavur parlamentaras. Quellas<br />

sun per granda part cumplettas<br />

cun excepziun da las cumischiuns<br />

da l’ospidel e da la chesa da fliamaint.<br />

➢ PAGINA 9<br />

■ (anr/mfo) I para bod sco cha’l<br />

militar saja important eir pels<br />

giuvens chi’s preschaintan cun<br />

lur chapellins, jeans chi rivan be<br />

fin ün toc sur la schnuoglia e chi<br />

portan s-charpas da gimnastica<br />

culuridas. Dürant il di d’infuormaziun<br />

a reguard la recrutaziun<br />

dal militar svizzer es quai dvantà<br />

visibel eir a Samedan. I sun rivats,<br />

sun gnüts infuormats e sun its cun<br />

persvasiun: Ils giuvens e ventuors<br />

sudats oriunds da l’Engiadina, da<br />

la Val Müstair da la Valle di Poschiavo<br />

e da la Bregaglia han passantà<br />

ün di d’infuormaziun dal<br />

militar svizzer a Samedan. Il böt<br />

dal di, quel da savair che cha la recrutaziun<br />

pro’l militar significha e<br />

co cha quels dis pon gnir influenzats<br />

da l’agen savair e vulair, es gnü<br />

ragiunt. Il respet per «la tradiziun<br />

dal militar» es stat grond: Ne chapütschins<br />

o jeans ruottas han fat<br />

effet.<br />

➢ PAGINA 7<br />

FOTO G. N. STGIER<br />

Reglà da nov<br />

finanziaziun e protecziun<br />

La regenza ha preschentà sia missiva<br />

tar la nova lescha chantunala davart<br />

la protecziun da la natira e patria. 11<br />

«Militar?» – schi grazcha<br />

LA VOUSCH DA SURMEIR<br />

Redacziun: Via comerciala 22, 7007 Cuira, tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15<br />

13 sportists da neiv frequentan las classas da talent a Glion. Els treneschan egl emprem center da prestaziun<br />

regiunal da Swiss Ski el cantun Grischun. FOTO G. VENZIN<br />

<strong>Buca</strong> <strong>tuts</strong> <strong>ein</strong> <strong>perschuadi</strong><br />

La Classa da talents <strong>Surselva</strong> tscherca dapli sustegn<br />

DA GIUSEP VENZIN / ANR<br />

■ Il <strong>Surselva</strong> Skiteam daventa<br />

cun cumbinaziun culla Classa<br />

da talents <strong>Surselva</strong> igl emprem<br />

center da prestaziun regiunal el<br />

cantun Grischun. Quella distincziun<br />

da Swiss Olimpic e<br />

Swiss Ski ei impurtonta per la<br />

classa da talents realisada dalla<br />

Corporaziun da scola Glion e<br />

contuorn. Gieri Tschuor, il menader<br />

dalla scola, ei vidlunder da<br />

tschercar ulteriurs partenaris per<br />

scaffir centers da cumpetenza ed<br />

aschia extender la purschida ed<br />

augmentar ni silm<strong>ein</strong>s mantener<br />

il diember da scolars. Sper la scola<br />

drova la Classa da talents <strong>Surselva</strong><br />

aunc ina megliera purschida<br />

sil sectur da sport ed aschia far<br />

frunt alla concurrenza. Era il<br />

marcau da Cuera giavischa ina<br />

classa da talents ed il menader<br />

dalla scola da Glion di: «Sche nus<br />

essan units hav<strong>ein</strong> nus en <strong>Surselva</strong><br />

las meglieras premissas.»<br />

Structuras professiunalas giavi-<br />

scha Gieri Tschuor els sports<br />

mountainbike, coursa liunga,<br />

freeski e judo. Malgrad che bunam<strong>ein</strong><br />

la mesadad dils scolars <strong>ein</strong><br />

giugadurs da ballapei conceda il<br />

menader dalla scola che structuras<br />

professiunalas en quei sport<br />

seigien strusch pusseivlas da realisar<br />

en <strong>Surselva</strong>. Ils talents da ballapei<br />

treneschan a Bogn Ragaz.<br />

Actualm<strong>ein</strong> frequentan 26 giuvenils<br />

las classas da talent a Glion.<br />

➢ PAGINA 3<br />

Ils giuvens e ventuors sudats da l’armada svizra oriunds da l’Engiadina, da la Val Müstair, da la Valle di Poschiavo<br />

e da la Bregaglia han «verstanden!». FOTO: M. FONTANA<br />

■ COMMENTARI<br />

Tuts meretan la<br />

medema schanza<br />

DA GIUSEP VENZIN / ANR<br />

E<br />

lla dieta campestra dil<br />

parlament dalla Regiun<br />

<strong>Surselva</strong> ha Jakob Cabernard<br />

giavischau questa primavera<br />

in monument pil campiun<br />

olimpic e victur dil cup<br />

mundial Carlo Janka. Secapescha<br />

havess quel era meritau<br />

in monument. Ils politichers<br />

sursilvans han giu ils<br />

davos onns b<strong>ein</strong> enqual caschun<br />

da semussar a fiastas<br />

da b<strong>ein</strong>vegni per sportists<br />

suenter prestaziuns extraordinarias.<br />

Cun quella caschun<br />

havessen els era saviu sedumandar<br />

co ins daventa sportist.<br />

La <strong>Surselva</strong> posseda entgins<br />

clubs da sport cun engaschi<br />

extraordinari. Il Club da<br />

skis Sursaissa ei in da quels,<br />

il Club da velo <strong>Surselva</strong> ei in<br />

auter. Da lur retschas derivan<br />

campiuns mundials che<br />

fan reclama per la <strong>Surselva</strong><br />

sigl entir mund. Ils clubs<br />

prestan lavur da basa enorma<br />

ed <strong>ein</strong> per mintga sportist<br />

il fundament dalla carriera.<br />

F<br />

urori han buca mo ils<br />

sportists fatg ils davos<br />

onns, mob<strong>ein</strong> era la Classa<br />

da talents <strong>Surselva</strong>. Cun lavur<br />

da piunier ha la Corporaziun<br />

da scola Glion e contuorn<br />

realisau sco emprema<br />

regiun el Grischun ina classa<br />

da talents e Swiss Olimpic remunerescha<br />

quei e dat al<br />

<strong>Surselva</strong> Skiteam en cumbinaziun<br />

culla scola il label da<br />

qualitad sco center da prestaziun<br />

regiunal. Autras regiuns<br />

persequiteschan cun attenziun<br />

la lavur dalla scola, havend<br />

las medemas finamiras.<br />

La Classa da sport <strong>Surselva</strong><br />

sto aunc surmuntar<br />

differents obstachels, mo<br />

biars obstachels san era las<br />

vischnauncas e las uniuns da<br />

sport dismetter en favur dalla<br />

regiun, en favur dils affons<br />

ed en favur dil sport.<br />

Danovam<strong>ein</strong> periclitescha il<br />

spért stretg ina idea ed autras<br />

regiuns profiteschan. La<br />

<strong>Surselva</strong> ei culla realisaziun<br />

dalla classa da talents en<br />

avantatg. Ella mereta da<br />

reussir ed ils affons talentai<br />

dalla <strong>Surselva</strong> meretan <strong>tuts</strong><br />

la medema schanza.


2 GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 LA QUOTIDIANA<br />

Ils quatter tiradurs da la gruppa da Castrisch èn da buna speranza per il final svizzer a Turitg: Corsin Capeder,<br />

Jan Gantenb<strong>ein</strong>, Manuel Soler e Beat Gantenb<strong>ein</strong> (da san.).<br />

DA GION NUTEGN STGIER / ANR<br />

■ Ils giuvenils da Sent èn ils megliers<br />

da la Svizra orientala. Ussa tutga la<br />

gruppa engiadinaisa tar las favoritas en<br />

il final svizzer a la fin da settember a Turitg.<br />

Tar ils giuvens ha la gruppa da Castrisch<br />

mantgantà il terz post be per dus<br />

puncts. Ils megliers 160 tiradurs giuvens<br />

ed ils 60 pli ferms giuvenils dals chantuns<br />

Appenzell AI ed AR, Grischun, Son Gagl,<br />

Schaffusa, Turitg e Turgovia èn stads da la<br />

partida tar il final da gruppas da la Svizra<br />

orientala a Cuira. La meglra gruppa da<br />

quels set chantuns è qualifitgada direct per<br />

il final naziunal da gruppas che ha lieu ils<br />

25 da settember a Turitg. Schanzas da sa<br />

Pronts per il grond final naziunal<br />

Tiradurs giuvens: Final da gruppas da la Svizra orientala a Cuira<br />

participar al final svizzer han dentant er las<br />

gruppas dals giuvens che han fatg dapli che<br />

710 puncts e tar ils giuvenils las gruppas<br />

che han tratg dapli che 525 puncts. A Turitg<br />

sa mesiran tar ils giuvens 60 gruppas e<br />

tar ils giuvenils èn quai 30 gruppas. Il potenzial<br />

da daventar campiuns svizzers cun<br />

lur gruppa han segir er ils tiradurs giuvens<br />

rumantschs. Quai cunzunt tar ils giuvenils<br />

la gruppa da Sent e tar ils giuvens la gruppa<br />

da Castrisch I.<br />

Ina ferma segunda runda per Sent<br />

Suenter la runda da qualificaziun en il<br />

Grischun era la gruppa da giuvenils da<br />

Sent betg mo la meglra da noss chantun,<br />

mabain er cun 540 puncts la pli ferma da<br />

Tranter ils giasts tar il final a Cuira er Aldo Schellenberg, il cumandant da la Brigada<br />

d’infantaria 12.<br />

<strong>tuts</strong> set chantuns da la Svizra orientala.<br />

Quella da Wil SG aveva fatg trais puncts<br />

damain tar il final dal chantun Son Gagl.<br />

Sonda passada a Cuira han omaduas<br />

gruppas sajettà anc bler pli ferm. Suenter<br />

l’emprima runda era la gruppa da Wil a la<br />

testa da la rangaziun cun 274 puncts. Medem<br />

blers puncts ha dentant er tratg la<br />

gruppa da Heiden AR. Ils trais giuvenils<br />

da Sent, Flurin Bischoff, Mauro Fedi e Simon<br />

Stecher han sajettà «be» 269 puncts<br />

en l’emprima runda. Nagin stetg cunter<br />

ils Engiadinais ha la concurrenza lura gì<br />

en la segunda runda, nua che la gruppa da<br />

Sent ha fatg 278 puncts. Excellent han<br />

cunzunt sajettà en la segunda runda Mauro<br />

Fedi e Simon Stecher, che han omadus<br />

fatg 94 puncts. La gruppa da Wil ha mo<br />

sajettà 269 puncts e quella da Heiden<br />

schizunt be 254 puncts. Persvadì han dentant<br />

er la gruppa da Tumegl e quella da<br />

Castrisch che èn segir er da la partida a la<br />

fin da settember a Turitg.<br />

Dischillusiunà dal resultat<br />

Il final grischun tar ils giuvens aveva gudagnà<br />

la gruppa da Castrisch cun 726<br />

puncts. Be la gruppa da Kornberg SG ha<br />

tratg en la qualificaziun cun 731 puncts<br />

meglier che ils quatter Sursilvans. Cun esser<br />

a Cuira la meglra gruppa da noss chantun<br />

(4. post) è quella da Castrisch qualifitgada<br />

automatic per il final svizzer. Ils<br />

quatter tiradurs giuvens Corsin Capeder,<br />

Beat Gantenb<strong>ein</strong>, Jan Gantenb<strong>ein</strong> e Manuel<br />

Solèr han segir betg gì il meglier di sonda<br />

passada al Rossboden a Cuira. Ils Sur-<br />

silvans han sajettà «mo» 717 puncts,<br />

mantgantà il terz post per dus puncts e la<br />

victoria schizunt per tschintg puncts.<br />

Cunzunt Beat Gantenb<strong>ein</strong> ha fatg be 82<br />

ed 86 puncts. Uschè mal haja el mai sajettà,<br />

ha ditg il tiradur giuven. Nus essan<br />

dischillusiunads dal resultat e betg dal<br />

post, han ditg ils quatter giuvens. A Turitg<br />

dentant cumenza tut da nov e la finamira<br />

da la gruppa sursilvana è da turnar<br />

cun ina medaglia, sche tut va bain cun<br />

quella d’aur. Medem blers puncts sco la<br />

gruppa da Castrisch han però er fatg ils<br />

quatter tiradurs giuvens da la gruppa da<br />

Sedrun/Tujetsch. Er els han bunas schanzas<br />

da far in bun resultat en il final svizzer<br />

a Turitg. Qualifitgadas per il grond final a<br />

Turitg èn segir er las ulteriuras trais gruppas<br />

grischunas, Castrisch II, Alvra e Schuders.<br />

Tut en tut ins dastga dir che ils tiradurs<br />

giuvens ed ils giuvenils da noss chantun<br />

èn pronts per il grond final naziunal<br />

en bun in mais a Turitg.<br />

Resultats<br />

Gruppas giuvenils (total 22)<br />

1. Sent GR, 547, 2. Hochfelden ZH, 542, 3. Wil SG,<br />

541, 4. Embrach ZH, 538, 5. Tumegl GR, 537, 6.<br />

Mauren/berg SG, 534, 7. Castrisch GR, 534, 8. Heiden<br />

AR, 528.<br />

Gruppas giuvens (total 40)<br />

1. Wasterkingen ZH, 722, 2. Sevelen Buchs SG,<br />

721, 3. Wittenbach SG, 719, 4. Castrisch I GR, 717,<br />

5. Gossau SG, 717, 6. Affoltern am Albis ZH, 717,<br />

7. Sedrun/Tujetsch GR, 717, Meisterrüte AI, 713,<br />

9. Castrisch II GR, 712, 10. Balterswil TG, 710, 11.<br />

Alvra GR, 710, 12. Kornberg SG, 710.<br />

Planisà ina nova stalla gronda da muvel per il Plantahof<br />

■ (cc) Il center da furmaziun e cussegliaziun<br />

agricula Plantahof (CFCA) a<br />

Landquart duai survegnir ina nova<br />

stalla da muvel. La regenza grischuna<br />

ha deliberà la missiva correspundenta.<br />

Ella propona al cussegl grond da<br />

conceder in credit d’impegn da 7 milliuns<br />

francs per il nov edifizi. Il parlament<br />

vegn a tractar questa fatschenta<br />

en la sessiun d’october. Sin il Plantahof<br />

a Landquart duain las stallas existentas<br />

da muvel da latg e da vadels vegnir remplazzadas<br />

tras ina nova stalla gronda. Las<br />

stallas actualas eran vegnidas construidas<br />

l’onn 1964, lur interiur è vegnì adattà<br />

l’onn 1987 a las pretensiuns da quel<br />

temp. Las stallas èn uss en in nausch stadi<br />

architectonic. Uschia n’adempleschan<br />

ellas en differents puncts betg pli las pretensiuns<br />

staticas. Per pudair cuntinuar<br />

cun il manaschi puril stuessan perquai<br />

vegnir prendidas en il proxim avegnir<br />

mesiras da sanaziun architectonicas massivas.<br />

Medemamain na correspundan las<br />

stallas, en las qualas ils animals vegnan<br />

rentads, betg pli al standard agricul<br />

d’ozendi e satisfan mo pli a las normas<br />

las pli minimalas da la legislaziun davart<br />

la protecziun dals animals.<br />

Realisaziun en etappas<br />

En vista a las mesiras da sanaziun e<br />

d’adattaziun ch’èn necessarias en il proxim<br />

avegnir vi da l’edifizi da scola e vi dal<br />

bain puril dal Plantahof ha il chantun<br />

fatg l’onn 2008 in’analisa pli detagliada<br />

da las pussaivladads da svilup futuras per<br />

il CFCA ed ha elavurà in plan general. Il<br />

project da construcziun il pli urgent è damai<br />

la construcziun da la nova stalla<br />

gronda. Per pudair garantir in andament<br />

uschè speditiv sco pussaivel prevesa il<br />

plan general ina realisaziun en etappas.<br />

L’emprim modul da l’entir cumplex<br />

da la nova stalla cumpiglia in grond clavà<br />

cun mulschera, stanzas da scolaziun,<br />

in’arena, claus per ils vadels al plaunterren,<br />

in deposit da strom e da pavel al<br />

plaun sura sco er alas da la stalla che<br />

s’extendan vers la pastgira – per las vatgas<br />

da latg en il nord e per ils animals<br />

giuvens en il sid. La stalla gronda planisada<br />

vegn concepida sco stalla libra per<br />

var 100 vatgas da latg e sa distingua tras<br />

relaziuns da spazi generusas che resguardan<br />

il bainesser da las spezias en il<br />

sectur da repaus, da moviment e da magliar.<br />

Il nov edifizi duai vegnir construì<br />

en lain e pussibilitar – sco manaschi da<br />

model – cundiziuns da manaschi optimalas.<br />

Ils custs d’investiziun totals per<br />

il nov edifizi importan 7 milliuns<br />

francs.<br />

En in segund modul pon vegnir construids<br />

pli tard ina remisa cun in lavuratori<br />

e cun abitaziuns per las emploiadas<br />

e per ils emploiads che tgiran ils animals.<br />

Questas construcziuns annexas na fan<br />

betg part da questa missiva e stuessan<br />

puspè vegnir suttamessas al parlament<br />

avant che vegnir realisadas. Tenor ina stimaziun<br />

dals custs approximativa ston ins<br />

Pi prubabel betg qualifitgada per il final è la gruppa da Tschlin-Strada-Martina: Linard Mischol, Chasper Luzzi,<br />

Tino Camozzi, Ursin Janett e Mias Camastral (da san.). FOTOS G. N. STGIER<br />

Persequiteschan cun interess il final: Marcel Suter, il president da la Federaziun grischuna<br />

dal sport da tir e Walter Burkhardt, il vicepresident (da dretg).<br />

far quint cun expensas da var 2,5 milliuns<br />

francs per il segund modul.<br />

Previs in nov lieu<br />

Sco nov lieu per la stalla da muvel è previs<br />

l’areal a l’ost da la via chantunala. Las<br />

lavurs da construcziun duain cumenzar<br />

l’atun 2011 suenter la scadenza dal termin<br />

da referendum e probablamain vegnir<br />

terminadas l’atun 2012, per ch’il<br />

Plantahof possia utilisar la nova stalla per<br />

il cumenzament dal nov onn da scola.<br />

Pervia da lur stadi architectonic critic<br />

duain las stallas veglias vegnir disfatgas<br />

ed allontanadas.<br />

Tenor l’avis da la regenza correspundan<br />

la nova stalla gronda previsa sco er<br />

las cumplettaziuns adequatas da l’infrastructura<br />

als basegns d’instrucziun actuals<br />

d’in lieu da scolaziun agricul modern.<br />

Ellas permettan a la scola d’ademplir<br />

sia incarica legala da prestaziun en<br />

moda effizienta sco er d’intermediar ils<br />

cuntegns didactics teoretics en ina moda<br />

che sa chatta anc pli datiers da la pratica.<br />

L’engrondiment planisà rinforza il<br />

CFCA sco center da cumpetenza per l’allevament<br />

da muvel e per l’economia<br />

d’alp. El metta la basa per posiziunar<br />

questa scola grischuna tradiziunala en<br />

moda empermettenta en il martgà da<br />

furmaziun.<br />

Dapi ch’il manaschi è vegnì surpiglià a<br />

la fin dal 19avel tschientaner s’occupa il<br />

Plantahof principalmain da l’allevament<br />

da muvel sco er da la scolaziun e da la furmaziun<br />

supplementara da la populaziun<br />

purila. A las persunas responsablas èsi gartegià<br />

da posiziunar il CFCA sco center per<br />

l’allevament da muvel, per l’agricultura da<br />

muntogna e per l’economia d’alp. Emprendistas<br />

ed emprendists da tut la Svizra<br />

sa laschan scolar al Plantahof; persunas da<br />

l’entir territori germanofon sa participeschan<br />

a ses curs. L’onn 2009 eran inscrits<br />

al CFCA var 290 scolaras e scolars per ina<br />

scolaziun da basa u per ina furmaziun supplementara<br />

structurada.


SURSELVA GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 3<br />

DA GIUSEP VENZIN / ANR<br />

■26 scolaras e scolars visetan las Classas<br />

da talents <strong>Surselva</strong>. Da quels <strong>ein</strong> endisch<br />

giugadurs da ballapei, 13 sportists<br />

da neiv e dus musicists. La scola retscheiva<br />

en cuort en cumbinaziun cul<br />

<strong>Surselva</strong> Skiteam (SST) il label da Swiss<br />

Ski sco center da prestaziun regiunal.<br />

Ils responsabels cun Gieri Tschuor alla<br />

testa han prestau dabia lavur da piunier.<br />

Ei resta denton aunc bia da far. Oravontut<br />

ston ils responsabels sensibilisar differentas<br />

vischnauncas ed uniuns da sport da<br />

separticipar al project che catta sur ils cunfins<br />

dalla <strong>Surselva</strong> dabia interess. Treis<br />

uniuns da sport en <strong>Surselva</strong> cun sportists<br />

da muntada naziunala ed internaziunala<br />

<strong>ein</strong> aunc buc integradas el project Classa<br />

da talents <strong>Surselva</strong> – ils clubs da skis Sursaissa<br />

e Trun ed il Club da velo <strong>Surselva</strong>.<br />

Gieri Tschuor, il menader dalla scola dil<br />

Consorzi da scola Glion e contuorn, conceda:<br />

«Per haver success duvr<strong>ein</strong> nus sper<br />

la scola era ina megliera infrastructura da<br />

sport.» Il scolast muossa capientscha per las<br />

resalvas, fa denton valer che l’entira regiun<br />

profiteschi alla fin d’ina buna purschida.<br />

«Era Cuera ei vidlunder da realisar ina classa<br />

da talents. Sche nus setenin ensemen ei<br />

la <strong>Surselva</strong> en ina megliera situaziun.» Il<br />

menader da scola menziuna la halla da<br />

freestyle a Laax: «Quei fuss ina schanza extraordinaria.»<br />

Resalvas dils clubs<br />

Il Club da velo <strong>Surselva</strong> ed il Club da skis<br />

Trun <strong>ein</strong> da muntada naziunala el sport da<br />

mountainbike e da cuorsa liunga ed en lur<br />

retschas treneschan bunam<strong>ein</strong> tschien giuvenils.<br />

Tuttina visetan negins da lur commembers<br />

la classa da talents a Glion. Sco<br />

Gieri Tschuor di fussen omisdus clubs dalla<br />

grondezia enneu habels d’acquistar il label<br />

da qualitad da Swiss Olimpic. Il Club<br />

da velo <strong>Surselva</strong> ei gia sefatschentaus avon<br />

entgins onns cull’idea da daventar in center<br />

da cumpetenza da Swiss Olimpic.<br />

Muort munconza da trenaders qualificai<br />

■ (anr/gv) Marco Bernasconi e Marita<br />

von Vigier midan dil Hotel Sternen<br />

a Soloturn ella Ustria Steila a Siat. Il<br />

venderdis sera han Gabi e Theo<br />

Schaub – ils possessurs dalla ustria<br />

enamiez il vitg – envidau alla fiasta da<br />

ventschidas. Cun quella caschun han<br />

ils hosps da vacanzas da Siat presentau<br />

ils migiurs dall’ustria baghegiada tenor<br />

ils plans digl architect Gion A. Caminada<br />

da Vrin. «Igl ei buca sulet ina midada<br />

da plazza, ei setracta d’ina midada<br />

dalla veta», ha igl ustier da 55 onns detg<br />

e fatg attent che sia purschida seigi buc<br />

alternativa, denton autra. Theo Schaub,<br />

igl impressari da Turitg, ha communicau<br />

il termin d’avertura. Quei ei ils 4 da<br />

december. Igl architect ha alzau il tgau:<br />

«Lu sto enzatgi seduvrar.» Ed il possessur<br />

ha menziunau che las fatschentas indigenas<br />

hagien tarmess lur megliers luvrers<br />

per construir l’Ustria Steila en betun<br />

ed en lenn. El ha era puntuau da haver<br />

risguardau las interpresas indigenas.<br />

«Ei ha dau sulet ina excepziun. Las lavurs<br />

da pictur fa ina interpresa da Turitg.»<br />

Ei setracta da sia atgna. Theo<br />

Schaub posseda ina interpresa cun 100<br />

collaboraturs, denter quels era Sursilvans.<br />

Ustria ei program<br />

Avon treis onns ha l’Ustria <strong>Surselva</strong> che<br />

sesanfla ella vischinonza dall’ustria nova<br />

serrau las portas. Cuort suenter han ils<br />

hosps da Turitg mussau interess da realisar<br />

ina casa d’albiert ed ils vischins han<br />

Bia lavur da piunier e plirs obstachels<br />

La classa da talents el secund onn da scola<br />

Ils talents da ballapei treneschan a Glion polisportiv ed a Bogn Ragaz specific il sport da ballapei. FOTO G. VENZIN<br />

ha il club mess l’idea en truchet. Era senza<br />

il label da Swiss Olimpic numna il club il<br />

campiun mundial da mountainbike in dils<br />

ses. La classa da talents fa reclama cun Nino<br />

Schurter, mo Guido Schweizer, il president<br />

dil Club da velo <strong>Surselva</strong>, di: «Nus hav<strong>ein</strong><br />

contonschiu grondius success senza la<br />

professiunalitad giavischada da Swiss<br />

Olimpic. Perquei sefid<strong>ein</strong> nus vinavon dallas<br />

structuras francadas ils davos onns.» Ella<br />

medema crena dat era il president dil<br />

Club da skis Trun. Alois Tambornino, sez<br />

scolast e bab dil currider dalla squadra naziunals<br />

da sprint da cuorsa liunga Eligius<br />

Tambornino, ha menau dacuort ina discussiun<br />

cun Martin Gabriel, cul president dil<br />

Consorzi da scola Glion e contuorn e cun<br />

Alexi Pfister dall’uniun dils promoturs, mo<br />

el ei aunc buca fetg scaldaus da realisar in<br />

center da cumpetenza da cuorsa liunga a<br />

Trun. Il bab da quater affons menziuna in<br />

ulteriur aspect: «El sport da cuoz drovi tochen<br />

16 onns neginas structuras professiunalas,<br />

il plascher dil sport ei pli impurtont.»<br />

Alois Tambornino conceda che la<br />

Scola da talents seigi en scadin cass d’avantatg<br />

per differents sports.<br />

Negins skiunzs da Sursaissa<br />

Cun Carlo Janka e Christian Spescha posseda<br />

il Club da skis Sursaissa dus dils megliers<br />

skiunzs dil mund. Ils Wisalis – ils<br />

commembers dalla OG Sursaissa – <strong>ein</strong> enconuschents<br />

ell’entira Svizra e cun Pius<br />

Berni posseda il club in trenader professiunal.<br />

Quei luxus sa strusch in auter club prestar<br />

ed il Club da skis Sursaissa ei gia daditg<br />

in center da cumpetenza senza etichetta<br />

ufficiala. Quella etichetta retscheiva la<br />

<strong>Surselva</strong> en cumbinaziun culla classa da ta-<br />

Dil Sternen ella Steila<br />

Fiasta da ventschidas dalla Ustria Steila a Siat<br />

lents e Sursaissa ei ina part dil center. Mo<br />

ils talents da Sursaissa frequentan buca la<br />

classa da talents a Glion. Pius Berni: «Quei<br />

fagess ella situaziun actuala negin senn. Ils<br />

affons van a scola e treneschan a Sursaissa.<br />

La viseta dalla classa da talents a Glion caschunass<br />

mo dapli viadis.» Il mistral dil cumin<br />

da Rueun e scolast primar conceda<br />

denton: «La classa da talents ei ina buna<br />

caussa.»<br />

Ballapei a Bogn Ragaz<br />

Bunam<strong>ein</strong> la mesadad dils scolars dallas<br />

classas da talent <strong>ein</strong> giugadurs da ballapei.<br />

La realisaziun d’in center da cumpetenzas<br />

da ballapei en <strong>Surselva</strong> ei tenor Gieri<br />

Tschuor strusch pusseivel. Ils talents da<br />

ballapei treneschan a Bogn Ragaz. «Pils juniors<br />

U14 ei quei la megliera soluziun.»<br />

Cundiziun, coordinaziun, forza ed<br />

vendiu allas Immobilias Schaub in toc<br />

terren sut la stizun dil vitg. Gabi – ella ha<br />

empriu romontsch – e Theo Schaub han<br />

adina puntuau che Siat seigi per els dapli<br />

ch’in liug da vacanzas. Quei demuossa<br />

era il sustegn en favur dalla Pro Siat<br />

ch’ei vidlunder da realisar entgins projects<br />

en favur dil vitg sin 1300 meters sur<br />

mar. Igl impressari ha giavischau da<br />

Gion A. Caminada in baghetg da valeta<br />

cuzzonta. El Plaun dalla Gr<strong>ein</strong>a <strong>ein</strong> ils<br />

dus umens secunvegni avon dus onns da<br />

collaborar. L’ustria a Siat ei concepida<br />

sco ustria dil vitg che duei denton era<br />

carmalar ils hosps d’ordeifer – quei cul<br />

baghetg sco era culla purschida. Marco<br />

Bernasconi vul realisar las ideas digl impressari<br />

da Turitg, conceda denton che<br />

quellas ideas secumportien cun sia filosofia.<br />

«L’ustria ei era program», ha el<br />

detg. La purschida culturala duei cumpletar<br />

la purschida culinarica. Igl ustier<br />

ha era puntuau ch’el vegli far tut per porscher<br />

in liug da scuntrada adattau per las<br />

uniuns dil vitg.<br />

Festivau ventschidas<br />

e presentau igl ustier.<br />

Gabi e Theo Schaub (dretg)<br />

<strong>ein</strong> ils possessurs dalla<br />

Ustria Steila a Siat.<br />

Marita von Vigier e<br />

Marco Bernasconi<br />

<strong>ein</strong> ils migiurs.<br />

L’avertura ei previda<br />

pils 4 da december proxim.<br />

FOTO G. VENZIN<br />

equiliber treneschan las scolaras ed ils scolars<br />

era a Glion sut la direcziun da scolasts<br />

da sport e trenaders professiunals. Il venderdis<br />

han ils giugadurs da ballapei trenau<br />

polisportiv cul scolast da sport WernerWalder<br />

ed il trenader Florian Capaul digl SST<br />

ha survigilau il trenament dils skiunzs e<br />

curriders da cuorsa liunga.<br />

Resalvas dallas vischnauncas<br />

Las vischnauncas sursilvanas <strong>ein</strong> aunc buc<br />

unitas el sustegn dils talents da sport.<br />

Gnanc las vischnauncas dalla Cadi <strong>ein</strong><br />

unitas. Ferton che Tujetsch e Mustér surprendan<br />

ina part dils cuosts pils scolars da<br />

lur vischnaunca che visetan la scola a<br />

Glion, vulan las vischnauncas da Breil,<br />

Sumvitg e Trun buca far quei per tema da<br />

piarder scolars ch’els drovan urgentam<strong>ein</strong>.<br />

Richard Caduff, il president dalla<br />

vischnaunca da Breil, confirma quella tenuta:<br />

«Nus stu<strong>ein</strong> sbatter per tener la scola<br />

secundara e duvr<strong>ein</strong> mintga scolar. Pil<br />

mument sav<strong>ein</strong> nus pilver buca pagar<br />

quella summa alla scola a Glion.» Ei setracta<br />

da 12 000 francs.<br />

Gieri Tschuor capescha las resalvas dallas<br />

vischnauncas, di denton: «La sminuaziun<br />

dil diember da scolars sforza las scolas<br />

en cuort tier novas cooperaziuns. La<br />

classa da talents ei ina schanza da mantener<br />

ils scolars ella regiun.»<br />

1. classa<br />

Matias Alig, ballapei; Rafael Berther, ski alpin;<br />

Tamara Beutler, snowboard; Samuel Caderas, ski<br />

alpin; Orlando-Dea Cadonau, ballapei; Janine<br />

Caduff, ski alpin; Dario Cavelti, cuorsa liunga; Fabian<br />

Coray, ballapei; Rafael Deplazes, ballapei;<br />

Dario Pfister, ballapei<br />

2. classa<br />

Linda Arpagaus, ski alpin; Nando Cabalzar, ballapei;<br />

Janic Caduff, ski alpin; Clau Anton Camathias,<br />

ballapei; Ivan Derungs, ballapei; Sina Halter,<br />

musica; Sandro Orlik, ballapei; Sven Spescha,<br />

musica; Robin Studer, ski alpin; Tobias Walter,<br />

ballapei<br />

3. classa<br />

Serafin Bundi, ballapei; Kevin Caduff, ski alpin;<br />

Marco Gämperle, ski alpin; Manuel Isenmann,<br />

cuorsa liunga; Gian Ragettli, freeski; Cedric Spescha,<br />

ski alpin<br />

■ ARTG PERSUNAL<br />

Gratulaziun a Glion: Igl emprem da settember<br />

2010 sa Gerda Venzin-Andriuet<br />

festivar il giubileum da 20 onns en survetsch<br />

dil Spital regiunal <strong>Surselva</strong> a<br />

Glion. Ils medems giubileums san Maria<br />

Mader-Hunziker e Regina Maissen-<br />

Arnold festivar miez settember. La direcziun<br />

dil spital gratulescha ed engrazia<br />

allas treis giubilaras per il grond engaschi<br />

e giavischa ad ellas vinavon grond success<br />

e bia satisfacziun en lur clamada.<br />

reclama<br />

Markus Möhl Ernst Möhl<br />

Qualität aus<br />

Familienhand<br />

Unsere natürlichen<br />

Apfelsäfte keltern wir aus-<br />

schliesslich aus Äpfeln der<br />

Ostschweiz. Wir kennen<br />

die Lieferanten persönlich.<br />

60 Mitarbeitende geben<br />

ihr Bestes für <strong>ein</strong>e hochstehende<br />

Saftherstellung.<br />

Wir stehen <strong>ein</strong> für Qualität,<br />

Tradition und langfristige<br />

Arbeitsplätze.<br />

Mosterei Möhl AG<br />

9320 Arbon |Tel. 071447 40 74 |www.moehl.ch


75 JahreOpel Suisse –profitierenSie jetztvon<br />

exklusiven Geschenk-Paketen und Prämien.<br />

Lassen Sie sich vomneuen Opel Insignia<br />

Turbodiesel 4x4 begeistern.<br />

www.opel.ch<br />

75 JahreGeschenk-Paket<br />

Adaptive ForwardLighting(AFL+) CHF 2’100.–<br />

Park-Pilot vorneund hinten CHF 750.–<br />

Sitzheizungvorne CHF 300.–<br />

ElektrischeFensterheber hinten CHF 500.–<br />

IhrKundenvorteil CHF 3’650.–<br />

Zusätzlich:<br />

Jubiläums-Prämie CHF3’000.–<br />

oder Jubiläums-Leasing 3,75% 2)<br />

Opel InsigniaSportsTourerEdition 2.0CDTIDPF ECOTEC ® 4x4<br />

inkl.75JahreGeschenk-Paket<br />

zumJubiläumspreisab CHF49’450.– 1)<br />

1) BarkaufPreisbeispiel: Opel InsigniaSportsTourer2.0 CDTI DPFECOTEC ® 4x4, 5-türig, 118kW/160PS, 6-Gang manuell, Basispreis inkl. 75 JahreGeschenk-PaketCHF 56’100.–, KundenvorteilCHF 6’650.–;<br />

neuer VerkaufspreisCHF 49’450.–,161 g/km CO ² -Ausstoss,ø-Verbrauch6,2 l/100km, EnergieeffizienzklasseB.Der durchschnittliche CO ² -Ausstoss allerNeuwagenmarken in derSchweiz beträgt188 g/km.<br />

2) LeasingPreisbeispiel: gleichesModell, Basispreis CHF52’450.–, Sonderzahlung CHF5’900.–, LeasingrateCHF 699.–/Monat, effektiver Jahreszins 3,82%,Leasingdauer 48 Monate,Kilometerleistungvon 10’000 km/Jahr.<br />

Vollkaskoversicherungobligatorisch.Alle Preise inkl. 7,6% MwSt. GMAC schliesstk<strong>ein</strong>e Leasingverträgeab, falls diese zurÜberschuldungdes Kunden führen können. Gültigbis 31.12.2010,nicht kumulierbar<br />

mitanderen Marketingaktivitätenvon GeneralMotorsSuisseSA. Beiden angegebenenAngeboten handelt es sich um unverbindliche Preisempfehlungen.


SURSELVA GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 5<br />

reclama<br />

Cun la tecnica<br />

la pli moderna<br />

Di dallas portas aviartas ella ovra da glera nova da Martin Montalta<br />

■ (anr/gv) Il venderdis sera ha Martin<br />

Montalta festivau cun ses collaboraturs,<br />

clients e cun las persunas stadas<br />

engaschadas vid la construcziun dalla<br />

ovra da glera nova a Val Mulin e la<br />

sonda ha el envidau la populaziun ad<br />

ina investa dallas novas localitads.<br />

Entuorn il baghetg baghegiaus cun<br />

2300 meters cubic betun d’emprema<br />

qualitad ha igl impressari e president dil<br />

marcau da Glion schau plazzar ils camiuns<br />

e las maschinas dalla interpresa. Ils<br />

visitaders han gudiu in maletg pompus<br />

e viu l’ovra da glera actualm<strong>ein</strong> la pli<br />

moderna en Svizra. L’ovra cun silos dalla<br />

capacitad totala da 1800 meters cubic<br />

ha custau 6,2 milliuns francs. Las<br />

maschinas el baghetg da spazi generus<br />

produceschan buca dapli che l’ovra veglia<br />

construida avon 60 onns, las maschinas<br />

produceschan denton material<br />

da megliera qualitad, drovan pli pauca<br />

energia e fan dam<strong>ein</strong>s canera. Martin<br />

Montalta ha schau installar la firma Frei<br />

Fördertechnik maschinas che lavuran<br />

efficient e cun pintga isada. Era l’ecologia<br />

profitescha. Cun la gronda capacitad<br />

dils silos ston las maschinas buca deponer<br />

ton material. Topmoderna ei la<br />

serenera da gliet. Il puoz da gliet ei dis-<br />

Lachen<br />

41<br />

Sprachaufenthalte<br />

Top Angebote<br />

Professionelle Beratung<br />

Annemarie +Rolf Frischknecht<br />

Tel 044 926 3958<br />

www.sprachausbildung.ch<br />

mess, la nova serenera producescha gliet<br />

struclau e quel vegn deponius leu danunder<br />

ch’el deriva, numnadam<strong>ein</strong> ella<br />

cava a Sevg<strong>ein</strong>.<br />

40 meters cubic per ura<br />

Martin Montalta ha buca mo giavischau<br />

ina ovra da glera nova, mob<strong>ein</strong><br />

era in baghetg che secumporta cul contuorn.<br />

Quei ei en scadin cass gartegiau.<br />

Il baghetg grisch secumporta era cun la<br />

maschina da betun annexa – omisduas<br />

ovras fuorman ina unitad. Quella unitad<br />

fuorman las duas ovras era ella direcziun.<br />

Ferton ch’il principi d’elaborar<br />

il material ei buca semidaus bia ils davos<br />

sissont’onns ei la direcziun semidada<br />

da rudien. Ina part dalla direcziun ei<br />

plazzada el baghetg dall’ovra, ina autra<br />

part el post da direcziun dall’ovra da betun.<br />

Leu succeda era la vendita.<br />

L’emprema badelada per l’ovra, che<br />

munta in tierm ton dalla interpresa da<br />

Martin Montalta sco era dalla interpresa<br />

specialisada Frei Fördertechnik, ha<br />

giu liug avon in onn ed il mars vargau<br />

ei la nova ovra vegnida en funcziun.<br />

L’ovra baghegiada avon 60 onns ha produciu<br />

duront il temps da baghegiar ed<br />

ei silsuenter vegnida spazzada.<br />

La sonda ha Martin Montalta envidau la populaziun ad in di dallas portas aviartas dalla<br />

nova ovra da glera a Val Mulin. Cun quella caschun ha el era schau exponer ils vehichels<br />

e las maschinas da sia interpresa. FOTO G. VENZIN<br />

Vom22. August bis ca. 3. September 2010<br />

Sperrung<br />

Witwe, 71 J., <strong>ein</strong>e <strong>ein</strong>fache, gepflegte, liebevolle,<br />

tüchtige Hausfrau, würde gerne für <strong>ein</strong>en<br />

Mann sorgen. (Einem Wohnungswechsel<br />

würde nichts im Wege stehen.) Möchten Sie<br />

diese Frau kennenlernen?<br />

Rufen Sie an unter: Tel. 079 847 66 91, 9–12 Uhr<br />

Strusch ord il stratsch e gia ella chista da savun. Ils buobets han tratg las stortas bunam<strong>ein</strong> sco ils pilots dalla formula 1. FOTOS G. VENZIN<br />

■ (anr/gv) Sursaissa ha organisau per<br />

l’otgavla gada ina cuorsa da «chistas<br />

da savun». Varga 50 affons e giuvenils<br />

da siat tochen 16 onns <strong>ein</strong> separticipai<br />

alla cuorsa da Miranigia a Misanengia.<br />

Sil percuors da 600 meters lunghezia<br />

e 44 meters differenza d’altezia han ils<br />

pilots aunc giu da surmuntar entgins<br />

obstachels. Ils pli gronds fastedis ha la<br />

storta da 270 grads a Misanengia caschunau,<br />

quella ha frenau entgins dils Schumachers<br />

e Buemis pigns.<br />

Ils babs pli nervus<br />

Ils pilots dallas chistas da savun <strong>ein</strong> vegni<br />

a Sursaissa oravontut dalla Bassa. Indigens<br />

<strong>ein</strong> stai negins alla partenza – era<br />

ils Grischuns <strong>ein</strong> buca stai en grond<br />

diember. Suenter pliras cuorsas da<br />

plievgia han ils pilots – accumpignai da<br />

lur geniturs – gudiu il bellezia di en dubel<br />

senn. El camp dils pilots ei la tensiun<br />

carschida la damaun cuort suenter las<br />

09.00 avon igl emprem da treis percuors.<br />

Il pli nervus eran ils babs. Ferton ch’ils<br />

affons eran detg cools sco quei ch’ils pilots<br />

dalla formula 1 <strong>ein</strong> era – sittavan ils<br />

babs entuorn sco toffas, controllavan il<br />

vehichel – buc il motor – e devan ina instrucziun<br />

suenter l’autra. Ils pilots han<br />

Erfolgreiche Fernbehandlung bei<br />

Partnerwiederzusammenführung!<br />

(Ohne Wissen des Partners) Diplomierter<br />

Schweizer Parapsychologe hilft sofort<br />

und zuverlässig seit über 25 Jahren.<br />

Tel. 044 491 11 31 G033-984904<br />

der Ein- und Ausfahrten<br />

des Autobahnanschlusses<br />

Wir kaufen Autos<br />

jeder Preisklasse ab Jg. 2000<br />

Pw. aller Marken und Art. Sportwagen und Lieferwagen<br />

aller Art. Werden abgeholt und bar bezahlt.<br />

Montag bis Samstag bis 20 Uhr<br />

Telefon 044 817 27 26, Fax 044 817 28 41<br />

Lachen<br />

Sie erreichen uns während<br />

dieser Zeit über die Ausfahrt<br />

ReichenbuRg. 8854 Galgenen b. Lachen/SZ, Kantonsstr.61<br />

www.hornbach.ch<br />

Formula 1 senza motor<br />

Cuorsa da «chistas da savun» a Sursaissa<br />

absolviu treis percuors ed ils dus megliers<br />

<strong>ein</strong> vegni quintai per la rangaziun finala.<br />

Quei ha motivau ils giuvenils da dar gas<br />

– respectiv da tener naven il pei dil fr<strong>ein</strong>.<br />

21 cuorsas<br />

Il Cup svizzer da cuorsas da chistas da<br />

savun dumbra 21 cuorsas. Naven dalla fin<br />

d’avrel tochen la fin da settember stat pli<br />

La polizia da Turitg ei stada en acziun a Misanengia.<br />

u m<strong>ein</strong>s mintga fin d’jamna ina cuorsa sil<br />

program. Ils 27 da zercladur ei Tschiertschen<br />

stau staziun dil cup e l’entschatta<br />

zercladur Ermatingen alla riva dil Lag da<br />

Constanza. Ils pilots d’Ermatingen domineschan<br />

ellas cuorsas dils vehichels senza<br />

motor – strusch ina cuorsa ei ida alla<br />

fin senza in victur dil vitg el cantun Turgovia.<br />

Quei ei era stau a Sursaissa aschia.<br />

Autoankauf zu Höchstpreisen<br />

alle Marken, auchToyota u. Unfallauto.<br />

Barzahlung.Tägl. 7–21. Tel. 076376 49 13<br />

auto.ADE@gmail.com


Natürlich, verantwortungsvoll,<br />

schweizerisch.<br />

Hans Graf,Feldhof Gemüse AG,Oberriet SG<br />

per p Kilo<br />

1. 29<br />

xxx. xx<br />

Orangen*<br />

350g<br />

2. 79<br />

xxx. xx xx<br />

Bio Stangenbohnen*<br />

Schweizer Qualität garantiert.<br />

6er-/4er-Packung<br />

1. 99<br />

xxx. xx xx<br />

Kiwi Grün/Gold*<br />

2. 79<br />

xxx. xx xx<br />

Bio Tomaten*<br />

Die genaue Adresse und die Anfahrtsbeschreibung zu Ihrer nächsten Filiale finden Sie unter www.aldi-suisse.ch<br />

*Gültig vom 23. –28. August 2010 oder solange Vorrat.Abgabe nur in Haushaltsmengen. Alle Preise sind in der Währung CHF angegeben. Satz-und Druckfehler vorbehalten. ©2010 ALDI SUISSE AG<br />

500 g<br />

per Bund<br />

3. 99<br />

xxx. xx xx<br />

Rosen 40/50 cm*<br />

Verschiedene<br />

Farben.<br />

per Bund<br />

9. 99<br />

xxx. xx xx<br />

Bunter Strauss*<br />

Verschiedene<br />

Varianten.


ENGIADINA GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 7<br />

Eviva il tanc! FOTOS M. FONTANA<br />

Ün di tuot oter co tschels<br />

DA MARTINA FONTANA / ANR<br />

■ Da marcurdi fin venderdi passà sun<br />

tuot ils giuvens homens chi cumplischan<br />

in Engiadina, Val Müstair, Valle di Poschiavo<br />

e la Val Bregaglia ingon lur<br />

18avel anniversari gnüts invidats al di<br />

d’infuormaziun dal militar svizzer. Rivats<br />

suna cun lur chapellins e las jeans sura<br />

massa cuortas e suot massa lungas. Però<br />

i han fat quai cun respet e blera buna<br />

vöglia. «Il di d’infuormaziun a reguard la<br />

recrutaziun dals giuvens sudats es fich important»,<br />

ha declerà il parsura da l’Uffizi per<br />

miliar e protecziun civila dal Grischun,<br />

Hans Gasser. Cha grazcha a las infuormaziuns<br />

cha’ls giuvens homens survegnan quel<br />

di as possna far ün purtret da las sportas ed<br />

incumbenzas cha’l servezzan da militar<br />

obligatoric spordscha. «I vegnan confruntats<br />

culs fats e nu’s fan lura plü illusiuns chi<br />

nu gnaran dürant lur recruta accumplidas»,<br />

ha’l agiunt. Ch’els as possan far impissamaints<br />

a reguard il servezzan da militar, il servezzan<br />

civil e la protecziun civila. Ultra da<br />

que vegnan els a savair che chi tils spetta dürant<br />

ils duos fin trais dis da recrutaziun chi<br />

ha lö per tuot ils giuvens sudats grischuns<br />

da lingua tudais-cha a Mels. Ils ventuors su-<br />

Perche duos fin<br />

trais dis?<br />

«La recrutaziun da giuvens sudats<br />

dess capitar in möd cha’l sudà as<br />

sainta bain ed impustüt al dret lö<br />

in sia carica», decleran ils respunsabels<br />

da la recrutaziun. Ch’in<br />

congual cun la recrutaziun da plü<br />

bod, la quala gniva fatta «be a la<br />

svelta», uschè cha capitaiva minchatant<br />

cha’ls giuvens sudats nu’s<br />

chattaivan bain in lur post prescrit,<br />

s’ha quai uossa müdà fermamaing.<br />

«Hoz vegna dat grond pais<br />

a las controllas da sandà», disch<br />

Hans Gasser, il parsura da l’Uffizi<br />

per miliar e protecziun civila dal<br />

Grischun. Chi gnia controllà manüdamaing<br />

quant «fit e san» cha’l<br />

candidat saja. Ultra da quai vegnan<br />

fats test da persunalità, tests<br />

d’interess persunals, tests psichologics<br />

e tests da sport. «Nus provain<br />

da recrutar ils sudats uschè<br />

ch’els survegnan lezchas ed incumbenzas<br />

i’l militar chi’s cunfan<br />

cun lur manster, lur constituziun<br />

e lur sandà», declera’l. Uschè cha<br />

homens chi lavuran p. ex. ill’informatica<br />

survegnan scha pussibel eir<br />

pro’l militar ün post in quel sectur.<br />

Mansterans survegnan incumbenzas<br />

ingio chi pon lavurar corporalmaing.<br />

Ulteriuras infuormaziuns as survain<br />

sün la pagina d’internet: www.<br />

amz.gr.ch<br />

dats grischuns da lingua taliana passaintan<br />

lur recrutaziun a Monte Ceneri.<br />

Perche militar?<br />

Cul citat «plü gugent avair ün’armada chi<br />

nu vain dovrada – co da dovrar alch chi nun<br />

es avantman» declera Gion Giovannoni,<br />

schef dal di d’infuormaziun dal militar per<br />

partecipants da lingua taliana, l’importanza<br />

dal militar svizzer. Ch’ingün nu metta<br />

neir in dumonda ils pumpiers, es l’exaimpel<br />

cha Jöri Kaufmann, schef dal di d’orientaziun<br />

per partecipants da lingua tudais-cha,<br />

fa. Chi nun arda minchadi – da<br />

savair chi dà però ün’instituziun chi «cuorra»<br />

cur cha quai saja il cas – dà tenor el sgürezza.<br />

«Grazcha al militar svizzer es datta la<br />

sgürezza in Svizra e mincha hom (o duonna)<br />

chi fa part da noss’instituziun contribuischa<br />

cun seis ingaschamaint bler per<br />

mincha singul abitant», intuna Giovannoni.<br />

Cun respet vicendaivel<br />

«Quist d’eira propcha cool», ha dit ün dals<br />

futurs sudats svizzers davo il di d’infuormaziun<br />

passantà a Samedan. Chi’s saja gnü a<br />

savair bler e cha las infuormaziuns survgnidas<br />

til hajan plaschü. «Ed impustüt vaina<br />

realisà cha’ls militarists sun eir be umans»,<br />

ha dit ün giuvnot da Poschiavo. «I dà<br />

giuvnots chi prouvan da provochar», disch<br />

Giovannoni cun tschera riantada, «ma cun<br />

provochar demossna eir lur interess.» Ch’el<br />

tratta ils ventuors sudats cun respet – e cha<br />

cun far quai bada’l cha’ls giuvenils respettan<br />

eir ad el. «Nossa giuventüna nun es plü<br />

mala co quai cha nus d’eiran», disch Kaufmann<br />

e declera cha l’incletta pel militar<br />

s’haja perfin müdada in sen positiv. Ch’in<br />

fuond saja la gronda part dals sudats futurs<br />

nempe fascinada dal militar. Da nun esser<br />

«abel da prestar militar» saja per blers üna<br />

varguogna. Ed as varguognar as varguognan<br />

pacs jent.<br />

Il servezzan da militar sco misteri<br />

Ils plü pacs homens fan «ufficialmaing» gugent<br />

militar. Almain vain que adüna darcheu<br />

dit: Tadlond però bain las discussiuns<br />

al tavulin, cur cha’l tema militar vain tut suot<br />

la marella, as bada l’incuntrari. «Che bels<br />

mumaints cha nus vain passantà da cumpagnia<br />

in fond militar», haja nom da tuottas<br />

varts. Quintond da las «schmaladidas»<br />

prestadas ed ils discapits capitats vegnan<br />

dattas risadas da cour. Las algordanzas da la<br />

colleghialità ed il temp «pac bun» restan<br />

preschaintas per vita düranta. «Fond servezzan<br />

da militar as sviluppan amicizias e<br />

contacts per vita düranta», disch in quist lö<br />

eir Hans Gasser. Ch’el cugnuoscha perfin<br />

differents cas ingio cha grazcha al servezzan<br />

passantà insembel sajan per exaimpel gnüdas<br />

fundadas firmas hoz cuntschaintas<br />

obain instituziuns da vaglia. «Nos sistem<br />

svizzer ed il bainstar dal pajais as poja eir ingrazchar<br />

al militar», pretenda Urs Staub, colonel<br />

dal stab da l’armada svizra respunsabel<br />

per la recrutaziun da ventuors sudats,<br />

chi d’eira eir preschaint a Samedan: «Cun<br />

prestar servezzan as cumpletta il mosaïc dal<br />

bun sistem da viver cha tuot la populaziun<br />

elvetica po giodair.<br />

Circa 140 sudats futurs per la regiun sun gnüts a savair bler dürant il di d’infuormaziun<br />

dal militar svizzer organisà a Samedan.<br />

Militar es nostalgia püra… … ed as preschainta hoz uschè.<br />

Gion Giovannoni e Jöri Kaufmann sun a Samedan stats ils schefs dal di d’infuormaziun<br />

pels ventuors sudats svizzers oriunds da l’Engiadina, da la Val Müstair, da la Valle di Poschiavo<br />

e da la Bregaglia.<br />

Ils tschinch moderatuors dal di d’infuormaziun: Renato Schneider, Christian Reich, Patrick<br />

Zinsli, Andrea Galli ed Alfio Decristophoris (da schnestra a dretta), han eir a Samedan<br />

pisserà cha’ls ventuors sudats da l’armada svizra han survgni resposta a mincha dumonda.<br />

Il di d’infuormaziun per ventuors sudats a Samedan es stat ün evenimaint special: Quai<br />

eir per Lorenzo Rampa, tenent colonel suottamiss al brigadier Aldo Schellenberg, schef<br />

da la brigada d’infanteria da muntogna 12.<br />

Hans Gasser, parsura da l’Uffizi per militar e protecziun civila dal chantun Grischun ed<br />

il «plü ot dals militarists da recrutaziun svizra», Urs Staub, colonel da stab han dat l’onur<br />

als ventuors sudats da la regiun e tils han fat üna visita dürant ils dis d’infuormaziun a<br />

Samedan.


Geschmack<br />

für jedes<br />

Budget<br />

FISCHER<br />

Kunstauktionen 24. bis 26. November 2010<br />

Vorbesichtigung 13. bis 21. November 2010<br />

Einlieferungen nehmen wir bis Mitte September gerne entgegen<br />

GALERIE FISCHERAUKTIONEN AG . Haldenstrasse 19.CH -6006 Luzern<br />

Tel.: +41 41 418 10 10 . info@fischerauktionen.ch . www.fischerauktionen.ch<br />

2Augen aufs Berufsziel gerichtet<br />

100 attraktive Karrierewege im Blick<br />

Eine Bank<br />

für d<strong>ein</strong>en Berufs<strong>ein</strong>stieg mit Zukunft<br />

In Chur, Davos, St. Moritz, Glarus und Rapperswil erwarten dich offene KV-Lehrstellen für den<br />

Sommer 2011.Bewirb dich bei Hermann Huber, Tel. 071 225 54 15, hermann.huber@credit-suisse.com<br />

credit-suisse.com/firstjob<br />

Martinskirche Chur<br />

Dienstag, 31.August 2010, 19.00 Uhr<br />

BEATOCELLO<br />

spielt<br />

Dr. Beat Richner<br />

informiert<br />

über die Kinderspitäler Kantha Bopha in Kambodscha<br />

Eintritt frei. Kollekte zugunsten Kantha Bopha PC 80-60699-1<br />

www.beat-richner.ch<br />

20 ×33cl.<br />

CHF 9.95<br />

87407<br />

Farmer Lager<br />

Daspfiffige Architektenhaus<br />

für<br />

20 × 33 cl.<br />

9.95<br />

DAUERTIEFPREIS<br />

CHF 0.49 /FLASCHE<br />

Wuns unscherfüller<br />

cherfüller<br />

Treuhänder kauft & verkauft<br />

AG-Mäntel.<br />

Tel. 041 768 90 60, Fax 041 768 90 70<br />

15 ×33cl.<br />

CHF 12.50<br />

87397<br />

15 × 33 cl.<br />

12.50<br />

DAUERTIEFPREIS<br />

CHF 0.83/FLASCHE<br />

Eichhof Lager<br />

!<br />

Massiv. Individuell.Ehrlich.<br />

KOBELT AG<br />

Staatsstr.11·9437 Marbach<br />

Pilgerstr. 1·5405 Baden-Dättwil<br />

Info &Beratung: 071 775 8575<br />

www.kobelthaus.ch<br />

inserar – profitar<br />

24×33cl.<br />

CHF 19.90<br />

87313<br />

24 × 33 cl.<br />

19.90<br />

DAUERTIEFPREIS<br />

CHF 0.83/FLASCHE<br />

Feldschlösschen Lager<br />

Strecke Buchs SG–Rebst<strong>ein</strong>-Marbach<br />

22.–27. August 2010<br />

(Nächte Sonntag/Montag–Donnerstag/Freitag)<br />

Wir führen maschinelle Arbeiten an den Fahrleitungsanlagen<br />

durch.<br />

Damit der Zugverkehr am Tag nicht behindert<br />

wird, müssen die Arbeiten in der Nacht ausgeführt<br />

werden. Unsere Mitarbeiter werden die<br />

Lärmentwicklung so gering wie möglich halten.<br />

Vielen Dank für Ihr Verständnis.<br />

Schweizerische Bundesbahnen SBB<br />

Infrastruktur – Instandhaltung<br />

Unterhalt Bau Region Ost<br />

9001 St. Gallen<br />

Tel. 051 228 04 12<br />

Neu! Hausfrau, die vernachlässigt wurde, möchte gerne<br />

nochmal was erleben dürfen. Privat! 078 811 05 58


ENGIADINA GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 9<br />

■ SAMEDAN<br />

Grand sustegn pel<br />

runel Survih Samedan<br />

(anr) Il pitschen numer da preschaints da<br />

la radunanza cumünela da Samedan s’ho<br />

occupo da las duos tractandas principelas,<br />

il credit per la sanaziun dal runel Survih<br />

süsom vschinauncha e la vendita dad<br />

üna parcella da la corporaziun da<br />

vschins. In gövgia saira haun las votantas<br />

ed ils votants da Samedan gieu da decider<br />

davart duos tractandas. I’l prüm as<br />

trattaiva que dad ün credit da 830 000<br />

francs per saner il runel Survih al punct<br />

finel da la pista da Trais Fluors giò la val<br />

vers Samedan. Integro in quel credit es<br />

inclus la cumprita dad üna nouva maschina<br />

da fer pista. Ils preschaints haun<br />

appruvo quist proget da votaziun sainza<br />

opposiziun, unanimamaing. Scu seguond<br />

vaivan ils preschaints da vuscher<br />

davart la vendita dad üna parcella da 390<br />

meters quadrats in possess da la corporaziun<br />

da vschins a Punt Muragl ad üna<br />

persuna privata. Eir a quista fatschenda<br />

haun ils votants do lur acconsentimaint<br />

sainza cuntravuschs. Ultra da las tractandas<br />

principelas nun ho que do üngünas<br />

propostas u moziuns da vart dals 55 preschaints.<br />

Cun que cha’ls progets da votaziun<br />

nu d’eiran dispüttaivels ha la suprastanza<br />

cumünela conclüs la radunanza<br />

cumünela zieva 40 minuts.<br />

Discussiuns<br />

«davous las culissas publicas»<br />

■ (anr) Illa sessiun dal cussagl da cumön a<br />

Samedan vaivan ils depütos da decider<br />

traunter oter davart l’ospidel circuitel e la<br />

chesa da fliamaint, il trafic public ed oter<br />

pü. Impü d’eiran d’eleger ils commembers<br />

da diversas cumischiuns e gruppas da lavur.<br />

In gövgia as vaiva il cussagl da cumön<br />

da s’occuper da differentas fatschendas.<br />

Üna da quellas d’eira p. ex. la planisaziun<br />

dad üna strategia per l’avegnir da l’Ospidel<br />

circuitel a Samedan scu eir per la chesa<br />

da fliamaint. Ils depütos vaivan eir discuto<br />

davart la finanziaziun dal trafic public<br />

e da quella dal Museum Engiadinais.<br />

Ün ulteriur punct dal program d’eira<br />

l’elecziun dals commembers da las cumischiuns<br />

e las gruppas da lavur.<br />

Ospidel circuitel, trafic public<br />

e Museum Engiadinais<br />

Per la discussiun davart l’ospidel e la chesa<br />

da fliamaint d’eira il public exclus.<br />

«Quecò vainsa decis per cha’ls depütos<br />

possan discuter libramaing in ün’atmosfera<br />

confidenziela», declera il landamma<br />

Cussagl da cumön Engiadin’Ota<br />

Franco Tramèr. Que as trattaiva da planiser<br />

üna strategia pel prossem avegnir fin<br />

l’an 2016. Il CEO da l’ospidel circuitel Sigi<br />

Asprion ho infurmo als depütos in chosa.Tenor<br />

Asprion sun previssas imsüras da<br />

spargn ed idejas per augmanter las entredgias.<br />

Il cussagl da cumön nun ho auncha<br />

trat decisiuns concretas. Tenor Tramèr<br />

s’occuparon las fracziuns in detagl da quel<br />

tema per cha’l cussagl da cumön possa discuter<br />

la tractanda in üna sessiun chi segua.<br />

Illa sessiun ho il cussagl eir discus davart<br />

la finanziaziun dal trafic public. La gruppa<br />

da lavur ho elavuro differents models<br />

correspundents scu basa da discussiun pel<br />

plenum. «La materia es cumplicheda»,<br />

renda attent il landamma, «il parlamaint<br />

s’ho decis per üna da quellas variantas ed<br />

ho incumbenzo la gruppa da lavur da preparer<br />

üna ledscha correspundenta.»<br />

Ün’ulteriura fatschenda dal cussagl da cumön<br />

d’eira la sanaziun e renovaziun dal<br />

Museum Engiadinais. La cumischiun respunsabla<br />

ho proponieu al parlamaint<br />

dad elavurer üna missiva chi stu gnir eva-<br />

lueda dal plenum. La missiva es gnida appruveda<br />

dal cussagl da cumön uschè cha<br />

las votantas ed ils votants ill’Engiadin’Ota<br />

varegian prosmamaing la pussibilted da<br />

dir lur parair in chosa.<br />

«Elecziuns sainza<br />

grandas surpraisas»<br />

Ultra da votumaziuns da fatschendas ho<br />

il cussagl da cumön gieu dad eleger ils<br />

commembers per las cumischiuns e da<br />

saramanter al rimplazzant dal landamma<br />

ed il terz commember da la suprastanza.<br />

«In quels cas cha que daiva taunts candidats<br />

scu mandats vainsa fat üna tscherna<br />

avierta, uschigliö in fuorma da scrutini»,<br />

descriva Tramèr la procedura da las<br />

elecziuns, «insè nun ho que do grandas<br />

surpraisas », disch el. Be cha’ls respunsabels<br />

da las cumischiuns da l’ospidel circuitel<br />

e da la chesa da fliamaint stopchan<br />

auncha gnir tschernieus. «Las fracziuns<br />

vöglian eviter rivaliteds per quists gremis.<br />

Perque vainsa suspais quellas elecziuns»,<br />

disch Tramèr.<br />

Ün concert d’iffaunts d’egna taimpra<br />

■ «Ad es mezzanot», uschè d’eira titulo<br />

l’invid ad ün concert d’iffaunts a Samedan.<br />

Suot la redschia da las magistras Selina<br />

Fluor, Laura Küng e’l magister Urs Camozzi<br />

haun preparo üna quarauntina d’iffaunts<br />

üna interessanta spüerta musicala in<br />

lur eivna da proget da chaunt. Participos<br />

d’eiran scolars da la 1. fin 6. classa da Segl<br />

fin a Zuoz. Quist proget es gnieu intimo<br />

ed eir sustgnieu da l’Uniun da chaunt districtuela<br />

d’Engiadina, Val Bregaglia, Val<br />

Poschiavo e Val Müstair.<br />

La sela da Puoz auncha ins-chürida d’eira<br />

plain stichida, ils audituors in granda<br />

aspettativa. Cun la glüsch alura la surpraisa<br />

da vzair la granda brajeda d’iffaunts costümos<br />

sül palc cun vistas pittüredas scu<br />

taunts fantoms pitschens e grands. Cun<br />

entusiassem laschan els strasuner lur prümas<br />

chanzuns. A chauntan in ün’atmosfera<br />

bod misteriusa da glüna e stailas, dals<br />

spierts, da la stria da palüd e d’otras, da<br />

Dracula e’ls skelets chi sotan Rock ’n’ Roll<br />

a mezzanot. Üna paletta varieda da melodias<br />

cun texts e ritems attractivs, umoristics,<br />

chantos eir cun muvimaint, scu variaziun<br />

ün sot modern pretensius. Sgüramaing<br />

üna granda prestaziun da chanter<br />

ourdadour, sainza fögl e que in bilinguited!<br />

Eir iffaunts musicists sun accumpagnand<br />

da la partida. «Chi ho temma da Dracula?»,<br />

il Rock chanto cun grand’expressiun<br />

e plaschair ho bain tucho a tuots sül viv!<br />

Eir ils duos giuveders principels, il Dracula<br />

e la strietta furbazza, haun giuvo lur<br />

rolla cun maestria. Lur discuors animos,<br />

eir umoristics da la stria chi’s cuntainta cun<br />

sirup da rabarber e’l Dracula arsanto pel<br />

saung d’umauns ho fat rir l’intera cumpagnia<br />

in sela.<br />

Ils texts e las melodias peran bain<br />

tschernidas, adattedas per l’iffaunt da<br />

quell’eted e resguardan eir la bilinguited<br />

da nossa vschinauncha. As bada cha quel<br />

muond misterius da parevlas e spierts tuocha<br />

lur orma, e’ls fascinescha auncha adüna<br />

darcho. Que haun els exprimieu chan-<br />

tand cun ögls glüschaints e fatschas riantedas.<br />

Ad es bain evidaint cha üna prestaziun<br />

in quista fuorma, ragiunta in uschè cuort<br />

temp, pretenda da tuots üna lavur seriusa,<br />

concentreda e d’ingaschamaint. Perque<br />

pertuocha ün grand ingrazchamaint als iffaunts,<br />

a las magistras e’l magister ed eir a<br />

las trais «mammas cuschinunzas» chi’d<br />

haun pissero pel bainster corporel. Els<br />

haun sacrificho lur temp da vacanzas per<br />

üna buna chosa. As stu predscher fich cha<br />

Ad es bain evidaint<br />

cha üna prestaziun<br />

in quista fuorma,<br />

ragiunta in uschè<br />

cuort temp, pretenda<br />

da tuots üna lavur<br />

seriusa, concentreda<br />

e d’ingaschamaint.<br />

iffaunts chi haun plaschair vi dal chaunt<br />

chattan la pussibilted da fer part ad ün proget<br />

in tela fuorma. L’occupaziun cun la<br />

musica es hoz indispensabla e vela scu cuntrapais<br />

per tuot las influenzas negativas da<br />

nos temp modern tecniso.<br />

Il grand applaus illa sela da Puoz es sto<br />

sgüramaing la cumprova d’üna saireda<br />

grattageda, üna fuorma da chanter attractiva<br />

chi’s pudess verificher eir in avegnir.<br />

Sperains sün ün revair darcho l’an chi vain<br />

cun ün nouv proget! Alfons Clalüna<br />

Suot la redschia da<br />

las magistras Selina<br />

Fluor, Laura<br />

Küng e’l magister<br />

Urs Camozzi haun<br />

preparo üna quarauntina<br />

d’iffaunts<br />

üna interessanta<br />

spüerta musicala<br />

in lur eivna da proget<br />

da chaunt.<br />

FOTOS L. KÜNG<br />

■ ZERNEZ<br />

18 nouvas abitaziuns<br />

per indigens<br />

(anr/mfo) La radunanza cumünala da<br />

Zernez ha decis in venderdi saira da vender<br />

a la Chascha da pensiun dal chantun<br />

Grischun üna parcella a Ruzön per ch’ella<br />

possa là fabrichar abitaziuns per indigens.<br />

Ultra da quai ha üna votaziun consultativa<br />

demuossà cha’l suveran da Zernez<br />

sustegna l’intent da realisar in cumün<br />

il proget «lets da chüra».<br />

Tant il bsögn d’ün pitschen center da<br />

sandà sco eir il fat chi mancan a Zernez abitaziuns<br />

per tour a fit dad indigens para dad<br />

esser evidaint. Sainza cuntravuschs ha il suveran<br />

acconsenti la vendita d’üna parcella<br />

da fabrica a la Chascha da pensiun dal<br />

chantun Grischun chi voul realisar a Ruzön<br />

18 nouvas abitaziuns per indigens. In<br />

üna votaziun consultativa s’ha il suveran<br />

ultra da quai express in möd positiv per<br />

l’idea da cussagl cumünal da Zernez, il qual<br />

ha preschantà il proget «lets da chüra».<br />

Quel proget prevezza da realisar immez cumün<br />

ün pitschen center da sandà. Ultra da<br />

quai ha il suveran acconsenti il credit da<br />

34 000 francs per far ün prestüdi per la sanaziun/rimplazzamaint<br />

da la sarinera Brail<br />

ed il credit da 33 000 francs per la planisaziun<br />

dal quatier Muglinè. Eir il credit da<br />

120 000 francs per la fabrica da repars da<br />

vent e rimplazzamaints e sanaziuns vi dals<br />

repars da lavinas sü Munt Baselgia ed il<br />

contrat da precumpra per ün barat da terrain<br />

tanter la Viafier retica ed il cumün da<br />

Zernez a Muglinè sun gnüts fats buns cun<br />

unanimità da las vuschs.<br />

Nouv president e CEO<br />

dal White Turf<br />

San Murezzan<br />

■ (anr/mfo) La radunanza generela da la<br />

«White Turf Racing Association» ho elet<br />

in venderdi a Silvio Martin Staub scu<br />

nouv president e CEO dal White Turf<br />

San Murezzan. Scu cha l’associaziun ho<br />

impü comunicho sun las cuorsas da chaval<br />

sül lej dschiet da San Murezzan garantidas<br />

a lungia vista cun que cha’ls contrats<br />

culs sponsuors principels sun gnieus<br />

prolungieus. Ultra da que ho la radunanza<br />

generela eir piglio cumgio da l’anteriur<br />

directur dal White Turf, Ruedi Fopp.<br />

Editura: Südostschweiz Presse und Print AG<br />

Editur: Hanspeter Lebrument<br />

CEO: Andrea Masüger<br />

Schefredactur: Martin Cabalzar<br />

Redacziun<br />

Agentura da Novitads Rumantscha (ANR):<br />

Flurin Andry (fa), Gieri Antoni Caviezel (gac),<br />

Claudia Cadruvi (vi), Martina Fontana (mfo), Hans<br />

Huonder (hh), Susi Rothmund (sr), Gion Nutegn<br />

Stgier (gns), Giusep Venzin (gv).<br />

Collavuraturs redacziunals:<br />

Andreas Cadonau (ac), Giusep Capaul (gc),<br />

Lucas Deplazes (ld), Paul Dosch (pd).<br />

Adressas redacziunalas:<br />

La Quotidiana, Via comerciala 22, 7007 Cuira,<br />

tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15,<br />

mail: redaktion-lq@suedostschweiz.ch<br />

Agentura da Novitads Rumantscha (ANR)<br />

Via da Masans 2, 7000 Cuera,<br />

tel. 081 250 48 00, fax 081 250 48 03,<br />

mail: anr@spin.ch<br />

<strong>Surselva</strong>: tel. 081 936 47 00, fax 081 936 47 01,<br />

mail: surselva@anr.ch<br />

Engiadina: tel. 079 218 27 60, fax 081 856 11 59,<br />

mail: engiadina@anr.ch<br />

Surmeir: tel. 079 430 69 30, fax 081 684 32 82,<br />

mail: surmeir@anr.ch<br />

Editura Südostschweiz Presse und Print AG,<br />

Via da la caserna 1, 7007 Cuira;<br />

tel. 081 255 50 50, fax 081 255 51 10<br />

mail cmoser@suedostschweiz.ch<br />

Servetsch d’abunents e da distribuziun:<br />

tel. 0844 226 226, mail abo@suedostschweiz.ch<br />

Inserats<br />

Südostschweiz Publicitas AG,<br />

Via S. Clau Sura 11, 7130 Glion<br />

tel. 081 920 07 17, fax 081 920 07 18,<br />

mail: ilanz@so-publicitas.ch<br />

La Quotidiana cumpara tschintg giadas ad emna<br />

Ediziun: «Die Südostschweiz»: 125719 exemplars.<br />

Communicaziun da participaziuns considerablas<br />

sin fundament da art. 322 CP:<br />

Südostschweiz Radio AG, Südostschweiz TV AG,<br />

Südostschweiz Emotion AG, Südostschweiz<br />

Pressevertrieb AG, Südostschweiz Partner AG,<br />

ergo use swiss ag.


10 GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 RADIO / TV<br />

IN VIADI PER EGL ED UREGLIA TRAS L’ENGIADIN’OTA<br />

Dals 23 fin ils 27 d’avust 2010 visita Radio e Televisiun<br />

Rumantscha (RTR) l’Engiadin’Ota e purtretescha<br />

glieud, taidla, guarda e mussa co ch’i vegn abità e<br />

vivì, co ch’i vegn sunà e lavurà. Sin via multimediala –<br />

sin radio, televisiun ed internet – envida RTR sin in<br />

viadi en ina regiun on Top of the World.<br />

Co vivan ils carstgauns en l’Engiadin’Ota, tge muventa<br />

els, tge è il bel e tge è il cumplitgà en lur vita ed en<br />

lur regiun? RTR mussa bleras fassettas, va a la tschertga<br />

dals pli differents temas e las pli diversas persunas. Da glindesdi fin venderdi va RTR da Malögia, Silvaplauna, Puntraschigna, Zuoz e lura a<br />

Samedan e rapporta ord quests vitgs. L’Engiadin’Ota è l’entir di da las 8.15 fin 18.00 tema en ils programs da RTR. Ils 27 d’avust finescha noss<br />

viadi en l’Engiadin’Ota cun ina gronda festa finala da cumpagnia a Samedan.<br />

Oz: Malögia<br />

Tge fani, quels da Malögia? Guardani vers la Bregaglia u vers l’Engiadina?<br />

Politicamain appartegna Malögia tar il commune di Bregaglia. Situà<br />

è Malögia dentant al cumenzament dal plateau dals lais da l’Engiadin’Ota.<br />

Nus mussain ina reportascha da la famiglia Giovanoli, nua che la<br />

mamma di ch’els sajan orientads plainamain vers l’Engiadina e nua ch’il<br />

figl va a scola a Stampa. Ed Antonio Walther s’orientescha vers l’Italia e<br />

vers l’Engiadina cun ses affar. El va a cumprar peschs a Milano per vender<br />

els als hotels da luxus en l’Engiadin’Ota.<br />

Radio Rumantsch: Televisiun Rumantscha:<br />

08.15 Mes lieu magic: Il lieu magic da Gian Coretti da Segl 17.40 sin SF 1: Telesguard cun Flurina Badel di-<br />

10.30 En cuschina: L’influenza taliana per la cuschina engiadinaisa cun Hartly Mathis rect da Malögia<br />

11.30-12.00 La reportascha: Malögia: Orientà vers l’Engiadina u la Bregaglia? La famiglia Giovanoli raquinta d’ina vita tranter<br />

12.00 Oz a las 12.00: Er il sursilvan Iso Camartin po discurrer da «sia Engiadin’Ota» l’Engiadin’Ota e la Bregaglia. Ina classa da la scola<br />

16.00-17.00 Concert sin giavisch cun Anna Caprez direct da Malögia primara preschenta l’atgna vischnanca en 96 secun-<br />

16.30 Antonio Walther s’orientescha vers l’Italia e vers l’Engiadina cun ses affar. El va das! E mintga di sa sviluppa l’imni da l’Engiadina,<br />

a cumprar peschs a Milano per vender els als hotels da luxus en l’Engiadin’Ota. la chanzun Engiadina da Paulin Nuotclà da maniera<br />

extravaganta anc mai udida! En pli mussa la<br />

televisiun per cumenzar l’emna l’Engiadin’Ota da<br />

surengiu.<br />

Infurmaziuns e dapli chattais sin www.rtr.ch<br />

SF 1<br />

6.30 News-Schlagzeilen und Meteo / Wetter<br />

9.30 Menschen am Wasser<br />

9.55 NaTour de Suisse<br />

10.00 Bauen und Wohnen<br />

10.15 Wirtschaft und Gesellschaft<br />

10.30 Nano<br />

11.00 Das Wunder von Andermatt (W)<br />

12.00 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

12.55 Meteo<br />

13.00 Tagesschau<br />

13.15 5gegen5 (W)<br />

13.50 Hopp de Bäse! Extrawurst (W)<br />

14.30 SF bi de Lüt (W)<br />

15.25 G&g weekend<br />

16.05 Um Himmels Willen<br />

16.55 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

17.40 Telesguard<br />

18.00 Tagesschau/Meteo<br />

18.15 5gegen5<br />

18.40 Glanz & gloria<br />

19.00 Schweiz aktuell<br />

19.25 SF Börse<br />

19.30 Tagesschau/Meteo<br />

20.05 1 gegen 100 11 neue Folgen<br />

der Quizshow mit Susanne Kunz<br />

21.05 Puls. U. a.: Super-Bakterien: was wirklich<br />

neu ist am indischen Problemkeim<br />

21.50 10 vor 10<br />

22.15 Meteo<br />

22.20 ECO. U. a.: Angst vor Deflation<br />

22.50 Der 11. September – Die wahre<br />

Geschichte (1/2). 2. Teil am 30.8.<br />

23.40 Tagesschau Nacht<br />

23.55 Live: Nachtwach. Telefon-Talk<br />

1.00 1 gegen 100 (W)<br />

ARD ZDF ORF 1<br />

Co èn ils chatschadurs sa preparads per la chatscha<br />

2010? Co s’organiseschan els durant la chatscha e tge rituals<br />

e tradiziuns tgiran ils chatschaders grischuns? I dat<br />

differentas affinitads ed i dat er ina pluna parallelas tranter<br />

ils chatschaders da las differentas regiuns. Ina chaussa<br />

è tscherta. La cuschina ha ina gronda impurtanza per<br />

ils 5 chatschaders e per la chatschadra che vegnan a pled<br />

en nossa seria «rituals e tradiziuns avant e durant la chatscha»<br />

mintgamai a las 11.15 al Radio Rumantsch.<br />

Redacziun: Gaby Degonda<br />

Radio Rumantsch a<br />

las 11.15<br />

Oz: Gian Peider Albin,<br />

La Punt-Chamues-ch<br />

Il giavisch dal president<br />

da la societad da chatschaders<br />

Droslöng,<br />

Gian Peider Albin (foto<br />

dretg) da La Punt-Chamues-ch<br />

è d’avair bell’aura<br />

ed ina buna chatscha<br />

senza accidents.<br />

24-08, las 11.15: Ciril Maissen, Trun<br />

25-08, las 11.15: Marco Falett, Müstair<br />

26-08, las 11.15: Regula Mani-Killias, Zorten<br />

31-08, las 11.15: Giannin Caviezel, Samedan<br />

01-09, las 11.15: Peder Arpagaus, Savognin<br />

RTL SAT 1<br />

La seria chattais sin www.rtr.ch<br />

PRO 7<br />

SF 2 3sat 3 SAT<br />

SWR<br />

ORF 2<br />

RTL 2<br />

TSR 1 TSI 1<br />

6.30 Kinder-TV<br />

9.30 One Tree Hill. Drama-Serie<br />

10.15 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

11.00 Kinder-TV<br />

13.15 Hotel Zack & Cody<br />

14.00 King of Queens<br />

14.25 Türkisch für Anfänger<br />

14.55 M<strong>ein</strong> cooler Onkel Charlie<br />

15.20 Scrubs – Die Anfänger<br />

15.45 Babar<br />

16.05 Jim Knopf<br />

16.30 Martin Morge<br />

16.40 De chli rot Traktor<br />

17.00 Stacked<br />

17.25 Die Simpsons<br />

17.55 M<strong>ein</strong> cooler Onkel Charlie<br />

18.20 Scrubs – Die Anfänger<br />

18.45 Chuck. Drama-Serie<br />

19.30 Tagesschau<br />

20.00 Grey’s Anatomy<br />

Krankenhaus-Serie. Der Traum vom Glück<br />

20.50 Private Practice. Krankenhaus-Serie.<br />

Erwachen. Mit Audra McDonald u. a.<br />

21.40 Castle. Die fünfte Kugel<br />

22.20 Sportlounge. U. a.: Schwingerkönig 2010<br />

23.00 Memento. Thriller (USA 2000)<br />

0.50 Grey’s Anatomy. Krankenhaus-Serie (W)<br />

1.35 Private Practice. Krankenhaus-Serie (W)<br />

5.30 ZDF-Morgenmagazin<br />

9.00 Heute<br />

9.05 Rote Rosen<br />

9.55 Wetterschau<br />

10.03 Brisant<br />

10.15 Melodien der Herzen<br />

12.00 Heute<br />

12.15 ARD-Buffet<br />

13.00 ZDF-Mittagsmagazin<br />

14.00 Tagesschau<br />

14.10 Rote Rosen<br />

15.00 Tagesschau<br />

15.10 Sturm der Liebe<br />

16.00 Tagesschau<br />

16.10 Panda, Gorilla & Co.<br />

17.00 Tagesschau<br />

17.15 Brisant<br />

18.00 Verbotene Liebe<br />

18.25 Marienhof<br />

18.50 Grossstadtrevier<br />

19.50 Das Wetter<br />

19.55 Börse im Ersten<br />

20.00 Tagesschau<br />

20.15 Der Winzerkönig<br />

Familien-Serie. Fluchtpunkte.<br />

Mit Harald Krassnitzer u. a.<br />

21.00 Legenden. Doku-Reihe. Johnny Cash<br />

21.45 Fakt. Moderation: Thomas Kausch<br />

22.15 Tagesthemen. Moderation: Tom Buhrow<br />

22.45 Die Besucherin. Psychodrama (D 2009).<br />

Mit Sylvana Krappatsch u. a.<br />

0.25 Nachtmagazin<br />

0.45 Schroeder! Kabarett-Late-Night-Show<br />

1.15 Beckmann – Best of<br />

2.30 Tagesschau<br />

6.20 Morgenprogramm.<br />

9.00 ZIB<br />

9.05 Kulturzeit (W)<br />

9.45 Nano (W)<br />

10.15 NDR Talk Show<br />

12.15 Sonntags – TV fürs Leben<br />

12.45 Schätze der Welt<br />

13.00 ZIB<br />

13.15 Expeditionen auf Mallorca<br />

14.00 Warum stranden Wale<br />

15.30 Unterwegs – Neuseeland<br />

16.15 Schätze der Welt<br />

18.30 Nano<br />

19.00 Heute/Wetter<br />

19.20 Kulturzeit<br />

20.00 Tagesschau<br />

20.15 Der Polarschwimmer<br />

Reportage von Craig und Damon Foster<br />

21.00 Extra 3 Spezial: Die schönsten<br />

Schildbürgerstreiche des Nordens<br />

21.30 Hitec: Das grosse Schmelzen.<br />

Dokumentation. Expeditionen zu<br />

den Brennpunkten des Klimawandels<br />

22.00 ZIB 2<br />

22.25 Vis-à-vis: Michael Reiterer<br />

23.25 Das Wetter und s<strong>ein</strong>e urtümlichen<br />

Propheten. Reportage von Markus Matzner<br />

0.15 10 vor 10<br />

5.30 ZDF-Morgenmagazin<br />

9.00 Heute<br />

9.05 Volle Kanne – Service täglich<br />

10.30 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

11.15 Reich und schön<br />

11.35 Reich und Schön<br />

12.00 Heute<br />

12.15 Drehscheibe Deutschland<br />

13.00 ZDF-Mittagsmagazin<br />

14.00 Heute – in Deutschland<br />

14.15 Die Küchenschlacht<br />

15.00 Heute<br />

15.05 Topfgeldjäger<br />

16.00 Heute – in Europa<br />

16.15 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

17.00 Heute/Wetter<br />

17.15 Hallo deutschland<br />

17.45 Leute heute<br />

18.05 SOKO 5113<br />

19.00 Heute / Wetter<br />

19.25 WISO. U. a.: Datenstreit<br />

20.15 Familie ist was Wunderbares<br />

Komödie (D 2008). Mit Rita Russek<br />

u. a. Regie: Hans-Günther Bücking<br />

21.45 Heute-journal<br />

22.15 Dante’s Peak. Katastrophenfilm<br />

(USA 1996). Mit Pierce Brosnan u. a.<br />

23.55 Heute nacht<br />

0.10 4 Monate, 3 Wochen und 2 Tage.<br />

Sozialdrama (RO 2007).<br />

Mit Anamaria Marinca u. a.<br />

1.55 Heute<br />

2.00 Neues spezial: gamescom 2010<br />

2.30 Vor 30 Jahren:<br />

Über Tage, unter Tage – das Ruhrgebiet<br />

6.00 Morgenprogramm.<br />

9.15 Landesschau unterwegs (W)<br />

9.45 Brisant<br />

10.10 In aller Freundschaft<br />

11.00 Sturm der Liebe<br />

11.50 Giraffe, Erdmännchen & Co.<br />

12.40 Rote Rosen<br />

13.30 Immer wieder sonntags<br />

15.00 Naturwunder Rosengarten<br />

16.00 Aktuell<br />

16.05 Kaffee oder Tee?<br />

18.00 Aktuell<br />

18.15 Zirkus im Blut (1/2)<br />

18.45 Landesschau<br />

19.45 Aktuell / Wetter<br />

20.00 Tagesschau<br />

20.15 Pfarrer Braun: Glück auf!<br />

Der Mörder kommt!<br />

Krimikomödie (D 2009). Mit Ottfried<br />

Fischer u. a. Regie: Wolfgang F. Henschel<br />

21.45 Aktuell / Wetter<br />

22.00 Sag die Wahrheit.<br />

Ratespiel mit Spass und Schwindel<br />

22.30 Sketchup<br />

23.00 Aus Lust und Leidenschaft<br />

23.50 Die Invasion der Barbaren. Tragikomödie<br />

(CDN/F 2003). Mit Rémy Girard u. a.<br />

1.25 Betrifft: Nürburgring. Reportage<br />

6.00 Morgenprogramm.<br />

11.25 Eine wie k<strong>ein</strong>e<br />

11.50 Anna und die Liebe<br />

12.10 Eine schrecklich nette Familie<br />

13.00 Kinderprogramm.<br />

14.45 Disneys Hotel Zack & Cody<br />

15.10 Gilmore Girls. Familien-Serie<br />

15.55 Reba. Helfersyndrom<br />

16.15 ZIB Flash<br />

16.20 Malcolm mittendrin<br />

16.40 Malcolm mittendrin<br />

17.05 Die Simpsons<br />

17.25 Die Simpsons<br />

17.50 ZIB Flash<br />

17.55 Eine wie k<strong>ein</strong>e<br />

18.20 Anna und die Liebe<br />

18.45 Scrubs – Die Anfänger<br />

19.05 Scrubs – Die Anfänger<br />

19.30 M<strong>ein</strong> cooler Onkel Charlie<br />

20.00 ZIB 20 / Wetter<br />

20.15 CSI: NY Krimi-Serie. Verstrahlt<br />

21.00 Grey’s Anatomy. Familienplanung<br />

21.45 ZIB Flash<br />

21.55 Private Practice. Erwachen<br />

22.40 Cougar Town. Comedy-Serie<br />

23.30 Dr. House. Letzte Suche<br />

0.10 ZIB 24<br />

0.30 Dr. House<br />

1.15 Ghost Whisperer<br />

1.55 CSI: NY (W)<br />

2.35 Grey’s Anatomy (W)<br />

3.20 Private Practice (W)<br />

4.00 Cougar Town (W)<br />

4.20 Cougar Town (W)<br />

4.45 Without a Trace – Spurlos verschwunden<br />

6.05 Morgenprogramm.<br />

9.30 Die Familienanwältin<br />

10.15 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

11.00 Sturm der Liebe<br />

11.50 Alltagsgeschichte (W)<br />

12.35 Newton<br />

13.00 ZIB<br />

13.15 Donau kulinarisch<br />

13.40 Wege zum Glück<br />

14.25 Hanna – Folge d<strong>ein</strong>em Herzen<br />

15.10 Sturm der Liebe<br />

16.00 Die Barbara Karlich Show<br />

17.00 ZIB<br />

17.05 Heute in Österreich<br />

17.40 Sommerzeit<br />

18.30 Konkret: Das Servicemagazin<br />

18.51 Infos und Tipps<br />

19.00 Bundesland heute<br />

19.30 Zeit im Bild / Wetter<br />

19.55 Sport<br />

20.05 Seitenblicke<br />

20.15 Liebesg’schichten<br />

und Heiratssachen<br />

Einsame Herzen auf Partnersuche. Reihe<br />

21.05 Sommergespräche<br />

22.00 ZIB 2<br />

22.30 Kulturmontag mit art.genossen<br />

0.00 Die Tudors – Die Königin und ihr Henker<br />

6.00 Punkt 6<br />

7.30 Alles, was zählt<br />

8.00 Teleshopping Schweiz<br />

9.00 Punkt 9<br />

9.30 Mitten im Leben!<br />

11.30 Unsere erste gem<strong>ein</strong>same Wohnung<br />

12.00 Punkt 12<br />

14.00 Mitten im Leben!<br />

15.00 Verdachtsfälle<br />

16.00 Familien im Brennpunkt<br />

17.00 Die Schulermittler<br />

17.30 Unter uns<br />

18.00 Explosiv – Das Magazin<br />

18.30 Exclusiv – Das Star-Magazin<br />

18.45 RTL aktuell / Wetter<br />

19.05 Alles, was zählt<br />

19.40 Gute Zeiten, schlechte Zeiten.<br />

Serie. Mit Daniel Fehlow u. a.<br />

20.15 Einsatz in 4 Wänden Spezial<br />

Deko-Soap mit Tine Wittler<br />

und ihrem Team<br />

22.15 Extra – Das RTL Magazin.<br />

Mit Birgit Schrowange<br />

23.30 30 Minuten Deutschland.<br />

Reportage-Reihe. Lust, Sex, Geld? –<br />

Vom Geschäft der Erotik<br />

0.00 Nachtjournal<br />

0.35 10 vor 11<br />

1.00 Einsam unter Palmen. Doku-Soap<br />

1.55 Familien im Brennpunkt<br />

2.45 Nachtjournal (W)<br />

3.15 Unsere erste gem<strong>ein</strong>same Wohnung<br />

3.40 Das Strafgericht<br />

4.20 Die Schulermittler<br />

4.45 Verdachtsfälle<br />

5.20 Hör mal, wer da hämmert!<br />

6.05 Immer wieder Jim<br />

7.00 Infomercials<br />

9.00 Frauentausch<br />

10.55 Der Kreuzfahrtkönig<br />

11.55 X-Diaries – Love, Sun & Fun<br />

12.55 Pokémon<br />

13.50 Huntik<br />

14.20 Naruto Shippuden<br />

14.50 Yu-Gi-Oh! 5D’s<br />

15.15 Hör mal, wer da hämmert!<br />

15.35 Hör mal, wer da hämmert!<br />

16.05 Immer wieder Jim<br />

17.00 Der Trödeltrupp – Das Geld liegt im Keller<br />

18.00 Die Schnäppchenhäuser – Der Traum<br />

vom Eigenheim. Doku-Soap<br />

19.00 X-Diaries – Love, Sun & Fun<br />

20.00 News<br />

20.15 Abenteuer Afrika –<br />

Deutsche Teenies beissen<br />

sich durch Doku-Soap<br />

21.15 Das Tier in mir. Doku-Soap<br />

22.15 Tattoo Attack –<br />

Deutsche Promis stechen zu. Doku-Soap<br />

23.15 Dog – Der Kopfgeldjäger<br />

0.15 Grip extrem – Das Motormagazin<br />

1.05 Ärger im Revier – Auf Streife<br />

mit der Polizei. Doku-Soap<br />

5.30 Morgenprogramm.<br />

11.00 Live: Zukunftsblicke<br />

12.00 Richter Alexander Hold<br />

13.00 Britt. Talk-Show<br />

14.00 Zwei bei Kallwass<br />

15.00 Richterin Barbara Salesch<br />

16.00 Richter Alexander Hold<br />

17.00 Niedrig und Kuhnt –<br />

Kommissare ermitteln. Reihe<br />

18.00 Eine wie k<strong>ein</strong>e<br />

18.30 Anna und die Liebe<br />

19.00 Das Sat.1-Magazin<br />

19.30 K 11 – Kommissare im Einsatz<br />

20.00 Live: Sat.1 Nachrichten<br />

20.15 Rezept zum Verlieben<br />

Komödie (USA 2007). Mit Catherine<br />

Zeta-Jones, Aaron Eckhart, Abigail<br />

Breslin, Patricia Clarkson u. a. Buch:<br />

Carol Fuchs. Regie: Scott Hicks (W)<br />

22.20 STARS & stories.<br />

U. a.: Eine starke Frau: Catherine<br />

Zeta-Jones und ihr Kampf gegen den<br />

Krebs ihres Mannes Michael Douglas<br />

23.00 Focus TV-Reportage. Alles nur gelogen! –<br />

Das Leben als Hochstapler<br />

23.30 Cougar Town – 40 ist das neue 20.<br />

Erst das Vergnügen, dann die Arbeit<br />

0.00 Forbidden TV<br />

1.55 Zwei bei Kallwass (W)<br />

2.45 Richterin Barbara Salesch (W)<br />

3.30 Richter Alexander Hold (W)<br />

4.20 Niedrig und Kuhnt –<br />

Kommissare ermitteln. Reihe (W)<br />

4.45 Niedrig und Kuhnt –<br />

Kommissare ermitteln. Reihe (W)<br />

9.15 Merci, les enfants vont bien ! Téléfilm<br />

humoristique (F 2007). La belle vie<br />

10.15 Merci, les enfants vont bien ! Téléfilm<br />

humoristique (F 2007). Coup de poker<br />

11.05 Les feux de l’amour<br />

11.50 Le rêve de Diana<br />

12.15 Plus belle la vie<br />

12.45 Live: Le journal/Live: Météo<br />

13.20 Toute une histoire<br />

14.10 Arabesque<br />

15.05 Une femme d’honneur.<br />

Téléfilm policier (F 1996). Lola, Lola<br />

16.55 Life<br />

17.40 Le monde est petit<br />

18.10 Le court du jour<br />

18.15 Top Models<br />

18.40 Tapis rouge<br />

18.55 Météo régionale<br />

19.00 Live: Couleurs locales<br />

19.20 Live: Météo<br />

19.30 Live: Le journal/Live: Météo<br />

20.10 Live: T.T.C (Toutes taxes<br />

comprises) Présentation: Corinne Portier<br />

20.40 Transformers. Film d’action de Michael<br />

Bay (USA 2007). Avec Shia LaBeouf<br />

23.10 Bones<br />

23.55 Nip / Tuck<br />

1.20 Couleurs locales<br />

5.35 Morgenprogramm.<br />

10.40 Scrubs – Die Anfänger<br />

11.05 Congo. Abenteuerfilm (USA 1995) (W)<br />

13.00 It’s My Life<br />

14.00 We are Family! So lebt Deutschland<br />

16.00 Entscheidung am Nachmittag<br />

17.00 Taff. Moderation: Annemarie<br />

Warnkross und Daniel Aminati<br />

18.00 Newstime<br />

18.10 Die Simpsons. Das unheimliche Mord-<br />

Transplantat / Kennst Du berühmte<br />

Stars? Zeichentrick-Serie<br />

19.10 Galileo. Moderation: Stefan Gödde<br />

20.15 Fringe – Grenzfälle des FBI<br />

Mystery-Serie. Dr. Robert Bischoff.<br />

Mit Anna Torv, Joshua<br />

Jackson, John Noble u. a.<br />

21.10 EUReKA – Die geheime Stadt. Mystery-<br />

Serie. Wenn ihr gebaut habt, kommen<br />

sie. Mit Colin Ferguson, Salli Richardson-<br />

Whitfield, Jaime Ray Newman u. a.<br />

22.10 Supernatural. Mystery-Serie.<br />

Die Zeugen / Albtraum. Mit Jensen<br />

Ackles, Jared Padalecki, Jim Beaver u. a.<br />

0.05 Fringe – Grenzfälle des FBI. Mystery-<br />

Serie. Dr. Robert Bischoff. Mit Anna Torv,<br />

Joshua Jackson, John Noble u. a (W)<br />

1.10 Supernatural. Mystery-Serie. Die Zeugen.<br />

Mit Jensen Ackles u. a (W)<br />

1.55 Live: Night-Loft. Call-in-Show<br />

2.55 Spätnachrichten<br />

3.00 Supernatural. Mystery-Serie (W)<br />

3.45 Galileo. Moderation: Stefan Gödde<br />

4.35 Alle hassen Chris. Comedy-Serie (W)<br />

4.55 Alle hassen Chris. Comedy-Serie (W)<br />

5.00 Programma del mattino.<br />

8.35 Vita da strega<br />

9.05 La storia del Regionale<br />

9.35 Il pesce degli dei<br />

10.05 Tempesta d’amore<br />

10.50 Un ciclone in convento<br />

11.40 I cucinatori<br />

12.30 Telegiornale/Meteo regionale<br />

12.50 Tutti odiano Chris<br />

13.10 Players<br />

13.55 Il commissario Rex<br />

14.45 Terra nostra<br />

15.35 Un sorriso, uno schiaffo, un bacio in<br />

bocca. Film commedia (I 1975)<br />

17.15 Law & Order – I due volti della giustizia<br />

18.00 Telegiornale Flash<br />

18.05 Dr. House<br />

19.00 Il quotidiano flash<br />

19.05 A pesca con la lontra<br />

19.35 Il quotidiano<br />

20.00 Telegiornale/Meteo<br />

20.40 Generation Varietà<br />

21.00 Notte brava a Las Vegas. Film commedia<br />

(USA 2008). Con Cameron Diaz u. a.<br />

22.45 Telegiornale notte/Meteo<br />

23.05 Segni dei tempi<br />

23.30 Brothers & Sisters – Segreti di famiglia<br />

0.10 Repliche continuate. Intervallo


LA QUOTIDIANA GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 11<br />

Missiva tar la nova lescha chantunala davart<br />

■ (cc) Il chantun Grischun vul stgaffir<br />

ina nova basa legala per ina protecziun<br />

effizienta e moderna da la natira<br />

e da la patria. La regenza grischuna ha<br />

deliberà la missiva correspundenta tar<br />

la nova lescha chantunala davart la<br />

protecziun da la natira e da la patria. Il<br />

project duai vegnir tractà dal cussegl<br />

grond en la sessiun d’october. Cun la<br />

nova lescha chantunala davart la protecziun<br />

da la natira e da la patria vul la<br />

regenza adattar il dretg davart la protecziun<br />

da la natira e da la patria a las<br />

cundiziuns generalas politicas e legalas<br />

midadas. La legislaziun chantunala vertenta<br />

davart la protecziun da la natira e<br />

da la patria, che datescha per la gronda<br />

part da l’onn 1946, sto vegnir repassada<br />

fundamentalmain e cumplettada en plirs<br />

reguards. Las disposiziuns actualas èn<br />

parzialmain antiquadas, han largias e<br />

cuntegnan per part interferenzas e cuntradicziuns<br />

cun il dretg federal. La nova<br />

lescha davart la protecziun da la natira e<br />

da la patria proponida da la regenza eliminescha<br />

questas regulaziuns antiquadas<br />

sco er per part malchapiblas e resguarda<br />

il svilup dal dretg davart la protecziun da<br />

la natira e da la patria dals ultims onns.<br />

Ultra da quai vegnan resumads plirs relaschs<br />

en ina singula lescha.<br />

Singuls puncts centrals dal project<br />

La nova lescha davart la protecziun da la<br />

natira e da la patria ha en emprima lingia<br />

l’intent d’exequir l’artitgel 81 da la<br />

constituziun chantunala. Tenor quel èn<br />

il chantun e las vischnancas obligads da<br />

prender mesiras per proteger la fauna e<br />

la flora sco er per mantegnair cuntradas<br />

e maletgs da lieus prezius, lieus istorics<br />

sco er objects natirals e bains culturals.<br />

Il project regla la cumpetenza e la procedura<br />

d’execuziun dal dretg federal sco<br />

er la repartiziun da las cumpetenzas tranter<br />

il chantun e las vischnancas. Cunquai<br />

che la repartiziun vertenta è sa cumprovada<br />

duai ella da princip vegnir mantegnida<br />

senza midadas La lescha creescha<br />

formalmain las premissas per mantegnair<br />

e per sustegnair finanzialmain ils<br />

la protecziun da la natira e da la patria<br />

Concurrenza<br />

objects da proteger dal chantun. Tar ils<br />

objects da proteger tutgan cuntradas natiralas<br />

e cultivadas da valur, spazis da viver<br />

da spezias d’animals e da plantas indigenas<br />

ch’èn degns da vegnir protegids,<br />

maletgs da lieus prezius, gruppas d’edifizis<br />

e singuls edifizis prezius. Medemamain<br />

actualisada ed unifitgada vegn la<br />

procedura da metter objects da proteger<br />

sut protecziun. La lescha oblighescha ils<br />

posts spezialisads cumpetents dal chantun<br />

da far in inventari cumplessiv da tut<br />

ils objects d’impurtanza chantunala.<br />

Quests objects vegnan protegids en moda<br />

giuridicamain lianta sco fin uss en il<br />

rom dals instruments e dals princips<br />

cumprovads da la legislaziun davart la<br />

planisaziun dal territori.<br />

En il sectur da la protecziun da la natira<br />

vegnan las interdependenzas tranter<br />

ils spazis da viver e lur communitads da<br />

vita sco er la creaziun da surfatschas da<br />

cumpensaziun ecologica regladas da nov.<br />

Il chantun e las vischnancas survegnan<br />

qua tras l’incumbensa legala da colliar in<br />

cun l’auter biotops isolads. Ultra da quai<br />

duain els procurar per l’augment da la<br />

«Grischun perscrutescha»<br />

■ (anr) A Cuira vegn preschentada<br />

ina tscherna da var 80 lavurs da<br />

perscrutaziun da giuvnas e giuvens<br />

scienziads. En quest’occasiun vegn<br />

era realisà in forum, nua che l’industria<br />

sa scuntra cun la scienza. L’Academia<br />

Raetica unescha insti<strong>tuts</strong> scientifics<br />

e clinicas en Grischun e conturns.<br />

Ella ha la finamira da sustegnair ils<br />

doctorands en lur svilup academic e vul<br />

promover la collavuraziun interdisciplinara<br />

tranter las instituziuns e clinicas affiliadas.<br />

L’organisaziun è renconuschida<br />

da la regenza grischuna. Ils 25 e 26 avust<br />

2010 realisescha l’Academia Raetica<br />

l’en l’auditori da la Banca Chantunala<br />

Grischuna a Cuira en l’Engadinerstrasse<br />

25 il congress «Grischun perscrutescha<br />

– Young Scientists in Contest».<br />

Durant quests dus dis vegnan giuvens<br />

scienziads a preschentar cun referats e<br />

posters lur lavur da perscrutaziun. Els<br />

<strong>tuts</strong> lavuran en in dals 18 insti<strong>tuts</strong> u clinicas<br />

unidas tar l’Academia Raetica che<br />

furma l’organisaziun tetgala. Questa lavur<br />

da perscrutaziun cumpiglia tematicas<br />

medicinalas, tecnicas u da las scienzas<br />

natiralas. La saira dals 25 avust ha<br />

lieu da las 18.30 fin a las 20.00 il forum<br />

«Industry Meets Science»: Ins vegn a<br />

discutar basegns e giavischs che l’industria<br />

grischuna avess en connex cun las<br />

lavurs da perscrutaziun dals insti<strong>tuts</strong> e<br />

clinicas da l’Academia Raetica. Ils 26<br />

avust da las 18.00 fin las 20.00 sa scuntran<br />

«Politica e scienza»: I vegnan discutads<br />

temas actuals sco las legislaziuns<br />

futuras chantunalas e federalas per la<br />

promoziun da scolas autas e da la perscrutaziun,<br />

surtut en Grischun. A la fin<br />

da l’occurrenza da dus dis vegn il president<br />

da la regenza Claudio Lardi a surdar<br />

a las giuvnas ed als giuvens scienziads<br />

ils premis per las meglras preschentaziuns<br />

da lur lavurs scientificas. Il<br />

congress è public.<br />

Ulteriuras infurmaziuns chattan ins en l’internet:<br />

www.academiaraetica.ch.<br />

Auto brischà ora sin via en vacanzas<br />

■ (rtr) Sin il viadi en las vacanzas è in<br />

auto da turists ars ora sonda suenter mezdi.<br />

La famiglia ch’è stada sin via vers Lai<br />

ha pudì sa spindrar. Il bagaschi è dentant<br />

brischà dal tuttafatg. La polizia chantunala<br />

smina ch’in defect tecnic saja stà il<br />

problem. Sin la via da Malix haja l’automobilist<br />

constatà fim che vegneva da las<br />

armaturas. El ha anc pudì ir sin ina fermada<br />

dal bus e parcar là l’auto. Aifer curt<br />

temp saja l’auto ars giu. Ils donns calculescha<br />

la polizia a passa 50 000 francs.<br />

valur e per la creaziun da novs biotops.<br />

Medemamain fixada en moda lianta<br />

vegn l’obligaziun da cumpensar disturbis<br />

da cuntradas protegidas e da spazis da<br />

viver tras intervenziuns tecnicas. Sch’ina<br />

cumpensaziun reala n’è betg pussaivla<br />

vegnan las chaschunadras ed ils chaschunaders<br />

da l’intervenziun obligads da prestar<br />

ina taxa da cumpensaziun.<br />

Las pussaivladads da la promoziun<br />

finanziala vegnan concretisadas<br />

La proposta da la regenza regla er da nov<br />

la promoziun finanziala da la protecziun<br />

da la natira e da la patria. Las mesiras,<br />

ch’èn regladas mo en moda rudimentara<br />

en il dretg vertent, vegnan remplazzadas,<br />

cumplettadas e concretisadas. Abolind il<br />

fond per la protecziun da la natira e da<br />

la patria vul il chantun simplifitgar er ils<br />

andaments en connex cun la finanziaziun.<br />

Tras l’enumeraziun detagliada dals<br />

singuls causals da promoziun survegnan<br />

las expensas chantunalas correspundentas<br />

ultra da quai ina clera basa giuridica.<br />

Il chantun po pajar contribuziuns a mesiras<br />

da la protecziun da la cuntrada e da<br />

■ CORPUS CATHOLICUM<br />

En dialog<br />

La regenza grischuna<br />

ha deliberà<br />

la missiva tar la<br />

nova lescha chantunala<br />

davart la<br />

protecziun da la<br />

natira e da la patria.<br />

KEYSTONE<br />

la natira, sco per exempel per mantegnair,<br />

per augmentar la valur ecologica,<br />

per tgirar e per restabilir cuntradas e biotops<br />

ch’èn degns da vegnir protegids.<br />

Contribuziuns pon er vegnir pajadas a<br />

parcs d’impurtanza naziunala. Medemamain<br />

regladas èn en il sectur da la protecziun<br />

da la patria las pussaivladads da<br />

finanziar maletgs da lieus ed edifizis<br />

ch’èn degns da vegnir protegids.<br />

Project modern<br />

La regenza è persvadida d’avair creà cun<br />

la nova lescha chantunala davart la protecziun<br />

da la natira e da la patria in project<br />

modern che tegna quint er da l’impurtanza<br />

speziala da la protecziun da la<br />

natira e da la patria en il chantun Grischun.<br />

La resumaziun da las regulaziuns<br />

en il sectur da la protecziun da la natira e<br />

da la patria en ina singula lescha è in progress<br />

impurtant. Quai procura per segirezza<br />

giuridica ed ademplescha las finamiras<br />

e las prescripziuns constituziunalas da<br />

la confederaziun e dal chantun per ina<br />

protecziun da la natira e da la patria effizienta.<br />

cun uestg Vitus Huonder<br />

(anr) Pervia dil conflict en connex cun il<br />

vicari general Martin Grichting, muort<br />

ina nominaziun dad el sco uestg auxiliar,<br />

vul il Corpus Catholicum (Baselgia<br />

catolica cantunala) dil Grischun vegnir<br />

en discuors cun uestg Vitus Huonder. La<br />

brev ch’il cau diocesan ha publicau dacuort<br />

ha dau fetg da patertgar alla Cumissiun<br />

administrativa (executiva) dil<br />

Corpus Catholicum. Aschia ha quei gremi<br />

decidiu da vuler sclarir divers puncts<br />

da quella brev, che pertuccan directam<strong>ein</strong><br />

era la Baselgia catolica cantunala<br />

dil Grischun, en in discuors persunal cun<br />

igl uestg. Quei ha il Corpus Catholicum<br />

schau saver en ina brev. En quella ch’igl<br />

uestgiu ha giu publicau sin sia homepage<br />

ils 15 dad uost veva uestg Huonder<br />

giu criticau las insdiscreziuns sistematicas<br />

en connex cun nominaziuns dad<br />

uestgs.<br />

La Cumissiun administrativa dil Corpus<br />

Catholicum ha adina mess gronda<br />

peisa sin ina collaboraziun funcziunonta<br />

cun igl ordinariat episcopal. Tenor il<br />

Corpus Catholicum fuss ei denton falliu<br />

da vuler menar precipitadam<strong>ein</strong> quella<br />

discussiun publica davart il cuntegn dalla<br />

brev episcopala citada.<br />

Entschiet en ha tut cun in communicau<br />

dalla Conferenza da Biberbrugg ils<br />

20 da fenadur. En quella veva ella expri-<br />

miu siu grond quitau davart ina eventuala<br />

nominaziun dil vicari general Martin<br />

Grichting sco secund uestg auxiliar da<br />

Cuera. Sur Martin Grichting vegn consideraus<br />

dils gremis statal-politics dalla<br />

diocesa sco in decidiu adversari dil sistem<br />

ecclesiastic dual svizzer e criticaus sco<br />

persuna che polariseschi. Dalla Conferenza<br />

da Biberbrugg, fundada 1992, fan<br />

part las organisaziuns statal-ecclesiasticas<br />

dils cantuns diocesans Glaruna, Grischun,<br />

Sutsilvania, Sursilvania, Sviz, Uri<br />

e Turitg.<br />

Igl uestg dat triev<br />

Il cussegl episcopal ei s’occupaus en ina<br />

sesida dils 19 dad uost detagliadam<strong>ein</strong><br />

cun il communicau dalla Conferenza da<br />

Biberbrugg dils 20 da fenadur e cun la<br />

risposta digl uestg Vitus Huonder dils 13<br />

dad uost. Ton igl uestg sco siu cussegl fan<br />

quitaus pervia dalla unitad dalla Baselgia<br />

egl uestgiu. Ins deploreschi las malcapientschas<br />

sedadas che ni sclareschien ni<br />

sligien ils conflicts actuals.<br />

Uestg Vitus Huonder ei sedeclaraus<br />

promts da tschercar il dialog cun ils gremis<br />

consultativs dalla diocesa. Era suttastreha<br />

el sia promtezia da menar in<br />

dialog constructiv cun ils gremis<br />

ecclesiastics-statals dils cantuns diocesans.<br />

■ NOVITADS WWW.RTR.CH<br />

Via sursilvana<br />

sin buna via<br />

Las lavurs vi da la via Sursilvana tranter<br />

Mustér e Sedrun van enavant sco prevì.<br />

L’ultim tschancun tranter Garmischeras<br />

e Tscheppa è prest finì, uschia che domadus<br />

vials vegnan averts per il traffic l’onn<br />

2011. Sco quai che l’Uffizi da construcziun<br />

bassa ha ditg a chaschun da la<br />

preschentaziun a la populaziun è quest<br />

tschancun il pli critic da <strong>tuts</strong>, damai ch’il<br />

terren na saja betg stabil en quest lieu.<br />

Quatter demissiuns<br />

èn memia bleras<br />

Quatter demissiuns da cussegliers federals<br />

durant ina legislatura, quai saja memia<br />

bler e pericliteschia la dinamica e la<br />

funcziun dal gremi. Quai ha ditg ier la<br />

cussegliera federala Micheline Calmy-Rey<br />

a la «Sonntagszeitung». Tgi che sa laschia<br />

eleger, surpiglia ina obligaziun, uschia<br />

Calmy-Rey. Ina demissiun anticipada<br />

duessia esser pussaivla be per motivs da<br />

sanadad.<br />

Puspè dc<br />

cun datas svizras<br />

Al ministeri da finanzas da Baden-Württemberg<br />

è vegnì offrì in disc cumpact<br />

cun datas da firmas tudestgas che duain<br />

avair defraudà taglia en Svizra. L’infurmant<br />

haja material da 250 firmas che hajan<br />

zuppentà taglia d’enfin 800 milliuns<br />

euros. Quai rapporta la gasetta «Bild am<br />

Sonntag». Il minister da finanzas da Baden-Württemberg,<br />

Willi Stächele, ha<br />

confermà a la gasetta d’avair survegnì in<br />

e-mail cun l’offerta avant paucs dis. Daners<br />

n’ha l’informant anc betg pretendì.<br />

Swatch vul dublegiar<br />

svieuta a 6 milliardas<br />

La nova presidenta da la Swatch Nayla<br />

Hayek ha finamiras ambiziusas. Per la fin<br />

da quest onn duess il concern d’uras il pli<br />

grond dal mund realisar in nov record da<br />

svieuta da sis milliardas francs. E l’onn<br />

proxim vul Hayek rumper quel record anc<br />

in’ulteriura giada. Tenor Hayek vegnan<br />

bleras novaziuns sin la fiera pir l’atun. Durant<br />

l’emprim mez onn ha la Swatch fatg<br />

ina svieuta da trais milliardas francs.<br />

La pld rinfatscha<br />

manipulaziuns a la pps<br />

Ils liberaldemocrats fan grevas rinfatschas<br />

a la Partida populara svizra. En la<br />

broschura che la pps ha tramess en tut las<br />

chasadas per savair il maini dal pievel davart<br />

la politica d’asil e dad esters dovria<br />

la partida fatgs sbagliads e manipuleschia<br />

graficas. Quai ha ditg il cusseglier naziunal<br />

liberaldemocratic Philipp Müller a la<br />

gasetta «Sonntag». Ultra da quai na resguardia<br />

la pps betg las cifras d’immigraziun<br />

da l’onn 2009, perquai che quellas<br />

sajan sa sbassadas en quest temp.<br />

In Rumantsch en<br />

il nov secretariat<br />

Chavazzins sco «reglaments per bonificaziuns»<br />

e «too big to fail» èn en il center<br />

da la lavur dal secretariat per dumondas<br />

da finanzas internaziunalas. In post<br />

creà suenter ils disturbis e svaris enturn<br />

il plaz da finanzas svizzer. Oscar Knapp,<br />

anteriur ambassadur a Vienna, è in dals<br />

manaders dal secretariat nov.


12 GLINDESDI, ILS 23 D’AVUST 2010 A FIN Z<br />

■ CONVIVENZA<br />

■ L’AURA<br />

La famiglia tschernida<br />

DA CATRINA WALDEGG*<br />

Avant curt hai jau vis<br />

en la televisiun ina<br />

reclama per x-ina sosa,<br />

quai po esser stà Knorr,<br />

Maggi u Barilla. En quella<br />

discurrivani da la famiglia<br />

tschernida, da<br />

l’uschenumnada «Wahlfamilie»,<br />

damai dals amis<br />

ed enconuschents ch’ins<br />

po, cuntrari a la famiglia,<br />

tscherner sez. Savens passentain<br />

nus cun quella famiglia<br />

schizunt dapli<br />

temp che cun ils confamigliars,<br />

raquintain dapli<br />

… En general sa tracti da<br />

persunas che plaschan a<br />

nus, perquai ch’ellas èn<br />

sumegliantas, han ils medems<br />

interess u simplamain<br />

il medem umor sco<br />

nus.<br />

Durant la vita sa mida<br />

questa famiglia adina<br />

puspè. Darar chattain<br />

nus gia en scolina insatgi<br />

che vegn er anc a giugar<br />

ina rolla impurtanta en<br />

nossa vita, cura che nus<br />

essan 40. In ami, che era<br />

ina giada sco in frar, è<br />

ventg onns pli tard forsa<br />

be anc tant sco in figl da<br />

la basrina da la mamma.<br />

Natiralmain datti er ils<br />

auters cas. In’amia u in<br />

ami che resta per adina.<br />

Era sch’il contact n’è forsa<br />

betg pli uschè intensiv,<br />

han ins tar mintga inscunter<br />

il sentiment che<br />

nagut na saja sa midà. Insatgi<br />

m’ha ditg ina giada<br />

ch’ins possia savens gia<br />

dir co ch’in uman è,<br />

sch’ins guardia co ch’el<br />

giaja enturn cun ses amis.<br />

Ed ins na va gea betg enturn<br />

cun <strong>tuts</strong> tuttina.<br />

Cun ils ins discurr’ins il<br />

pli gugent, cura ch’ins<br />

dovra in cussegl, als auters<br />

raquint’ins ils secrets<br />

ils pli persunals ed anc<br />

ina giada cun auters passent’ins<br />

simplamain gugent<br />

il temp, perquai<br />

Situaziun generala: Ina zona da<br />

pressiun bassa maina aria umida<br />

vers la Svizra. En l’ost regia anc il<br />

favugn.<br />

Oz: En il Grischun dal nord e<br />

central fai aura anc detg sulegliva<br />

e pil pli sitg, quai grazia al favugn.<br />

En tschellas regiuns<br />

datti urizis u uradis gia<br />

Mustér<br />

il suentermezdi.<br />

Prognosa: Il mardi ferm<br />

surtratg e plievgia, oravant<br />

tut per lung las Alps tar temperaturas<br />

da 22 grads. La mesemna<br />

detg sulegliv, en las Alps anc<br />

per part surtratg e plievgia. La<br />

gievgia pil pli sulegliv tar 24 grads<br />

ed il venderdi sulegliv tar 27<br />

grads. La fin d’emna fai chaud e<br />

bel.<br />

ch’els san adina co motivar<br />

e far rir …<br />

Natiralmain na po<br />

l’atgna famiglia betg<br />

porscher tantas fassettas<br />

differentas, cunquai ch’ella<br />

dumbra savens bler pli<br />

paucas persunas, silmain<br />

sch’ins resguarda mo<br />

quellas, cun las qualas ins<br />

ha era propi contact. Ma<br />

sco tar ina gronda festa<br />

da famiglia datti era tar la<br />

famiglia tschernida commembers<br />

che han pli gugent<br />

in l’auter ed auters<br />

che na s’aman betg propi.<br />

Alura ston ins empruvar<br />

d’ir enturn cun questas<br />

tensiuns e da tegnair la<br />

ballantscha. E per ina saira<br />

duess ins era pudair<br />

spetgar da quels ch’els sa<br />

prendan ensemen ed impedeschan<br />

pli grondas escalaziuns.<br />

Gea, la famiglia<br />

tschernida elegian<br />

ins sez. I po esser che<br />

glieud vegn e va, che la<br />

structura sa mida… Ma<br />

ussa mia dumonda: «È ella<br />

meglra che l’atgna famiglia?<br />

Che quella ch’ans<br />

è dada?» Lezza ans educhescha,<br />

lezza ans dat<br />

nossa morala, furma noss<br />

senn per giustia ed ina<br />

gronda part da noss maletg<br />

dal mund (saja quai<br />

en il senn positiv u nega-<br />

Grazia al favugn resti sitg en il Grischun<br />

24°<br />

19°<br />

20°<br />

17°<br />

28°<br />

23°<br />

Mesocco<br />

Glion<br />

24°<br />

19°<br />

Spligia<br />

28°<br />

23°<br />

Cuira<br />

28°<br />

23°<br />

Tusaun<br />

Landquart<br />

tiv). Savens datti charplinas<br />

durant la pubertad ed<br />

ils fragliuns n’èn era betg<br />

adina ils megliers amis.<br />

Ma i dat era la moda da<br />

dir: «Sang è pli spess che<br />

aua.» Quella vegn duvrada<br />

per dir che la famiglia<br />

è quella che tegna ensemen<br />

en cas da basegn.<br />

Savens èsi propi uschia<br />

che la famiglia è sco emprima<br />

al post, cura ch’i va<br />

mal. Ed jau crai ch’ins<br />

s’accorschia gist er en<br />

quels temps, tgi ch’èn ils<br />

vairs amis e sch’ins ha elegì<br />

bain la famiglia ch’ins<br />

ha pudì tscherner.<br />

* Catrina Waldegg è creschida si a<br />

Savognin ed ha frequentà là la scola<br />

rumantscha. En famiglia discurra ella<br />

tudestg. Ella ha fatg la matura bilingua<br />

e cumenza il settember, suenter<br />

in onn pausa, ses studi.<br />

26°<br />

22°<br />

23°<br />

18°<br />

Arosa<br />

21°<br />

16°<br />

23°<br />

18°<br />

Tavau<br />

San Murezzan<br />

Vocabulari<br />

sosa = Sauce<br />

enconuschent = Bekannter<br />

tscherner = wählen,<br />

bestimmen<br />

sumegliant = ähnlich<br />

scolina = Kindergarten<br />

basrina = Cousine<br />

dritten Grades<br />

inscunter = Begegnung<br />

porscher = bieten,<br />

anbieten<br />

empruvar = versuchen<br />

tensiun = Spannung<br />

ballantscha = Gleichgewicht<br />

senn per gustia = Gerechtigkeitssinn<br />

charplina = Reiberei, Zank<br />

fragliuns = Geschwister<br />

cas da basegn = Bedarfsfall<br />

ils vairs amis = die echten<br />

Freunde<br />

Die Kolumne «Convivenza» ersch<strong>ein</strong>t<br />

in der Regel am Montag<br />

in der «Südostschweiz» und in<br />

der romanischen Tageszeitung<br />

«La Quotidiana». Unterstützt<br />

wird das Projekt von der romanischen<br />

Sprachorganisation Lia<br />

Rumantscha. Für Leserinnen und<br />

Leser, die nicht Romanisch verstehen,<br />

gibt es im Internet <strong>ein</strong>e<br />

deutsche Übersetzung, und zwar<br />

unter<br />

www.suedostschweiz.ch/dossier.<br />

Poschiavo<br />

27°<br />

20°<br />

23°<br />

18°<br />

Zernez<br />

232018°<br />

Scuol<br />

Sta. Maria<br />

27°<br />

20°<br />

■ (lq) Gia avant la lutga finala<br />

èsi stà cler ch’il nov retg dals lutgaders<br />

sa numnia Kilian Wenger.<br />

Il lutgader giuven bernais da<br />

20 onns ha dominà la concur-<br />

■ GRISCHUN<br />

Engulà cabel d’arom<br />

(pocha) Sin in plazzal da construcziun<br />

sper Solas han laders engulà<br />

la notg sin la gievgia 1200<br />

meters cabel d’arom. Quel han els<br />

plajà direct giud la bobina sper il<br />

sviament vers Alvaschagn. La polizia<br />

tschertga perditgas che han fatg<br />

objecziuns dubiusas en quest lieu.<br />

081 659 02 50 è il numer da telefon<br />

per far indicaziuns.<br />

Cun 155 km/h<br />

enstagl da 80 km/h<br />

(pocha) Tar pliras controllas da<br />

spertadad en Surses sin la via dal<br />

Güglia ordvart ils vitgs ha la polizia<br />

chantunala mesirà la sveltezza<br />

da circa 400 autos. 49 automobilist<br />

vegnan accusads. 29 da quels<br />

ston quintar da vegnir privads da<br />

lur permiss da charrar cun auto.<br />

Tar tschintg automobilists ha la<br />

polizia annullà il permis immediat.<br />

La sveltezza la pli auta è stada<br />

155 km/h enstagl dals 80<br />

km/h lubids.<br />

Dus grevblessads<br />

a Miralago<br />

(pocha) Tar ina collisiun frontala<br />

da dus autos da persunas hai dà la<br />

sonda suenter mezdi dus<br />

grevblessads a Miralago. Sin in<br />

toc guliv ha ina automobilista<br />

bandunà ses vial ed è collidada<br />

alur cun in auto che charrava correct.<br />

Malgrà che pliras persunas<br />

sa chattavan en ils dus autos èn<br />

mo ils manischunzs vegnids blessads.<br />

Quels dentant grevamain.<br />

OZ<br />

Gefährliche<br />

illegale Weg-Marken<br />

auf Wanderwegen<br />

7000 Autohaltern<br />

wird Steuerrabatt<br />

gestrichen<br />

SO e BT pon ins retrair al kiosk<br />

Kilian Wenger è il retg dals lutgaders<br />

renza tenor notas e gia suenter la<br />

settvla runda ha el gì in avantatg<br />

dad 1,75 puncts e dapli sin ses<br />

adversaris . El ha dentant era gudagnà<br />

la runda finala encunter<br />

Collisiun tranter<br />

dus motos<br />

(pocha) A Bugnei en Tujetsch èn<br />

dus motos collidads la sonda suenter<br />

mezdi. In dals motociclists ha<br />

perdì la controlla da ses vehichel<br />

ed è vegnì sil vial fallà. Là ha el sdrimà<br />

in auter motociclist. Ils manischunzs<br />

èn vegnids per terra ed<br />

in dad els è sa blessà grevamain.<br />

(lq) Repower prolunghescha<br />

ses contract da sponsoring cun<br />

l’Uniun grischuna da ballape<br />

per ulteriurs trais onns. Ella sustegn<br />

enavant la lavur cun las<br />

equipas «squadra grischuna sut<br />

12», «squadra grischuna sut 13»,<br />

«squadra svizra dal sidost sut 14»,<br />

«squadra svizra dal sidost sut 15»<br />

e la «squadra <strong>Surselva</strong>» per ulteriurs<br />

trais onns. Per quest motiv<br />

Sa blessà vid la detta<br />

(pocha) A Glion è in um da 28<br />

onns sa blessà durant pinar laina<br />

vid in maun. Per impedir che las<br />

plantas crodian sin las chasas han<br />

ils lavurers lavurà cun la suga. Cu<br />

in dals umens ha vulì far liber<br />

quella ha tschel laschà stender la<br />

suga. L’um blessà è vegnì transportà<br />

l’emprim en il spital da<br />

Glion e silsuenter a Cuira.<br />

Rino Caduff (manader Repower Svizra), Carina Dionisio (coordinatura da<br />

sponsuradi da Repower) e Reto Gruber (vicepresident da l’Uniun grischuna<br />

da ballape) sa legran cun ils giuvens ballapeists en lur dress novs. MAD<br />

Prolungà contract<br />

(pocha) Il venderdi suenter<br />

mezdi hai dà ina collisiun frontala<br />

da dus autos da persunas<br />

tranter Puntraschigna e Bernina<br />

hospizi. En la vischinanza da<br />

la staziun Lagalb è in automobilist<br />

vegnì sin il fallà vial en in caraun<br />

ed ha sdrimà là in auter auto.<br />

Tras la collisiun è l’auto vegnì<br />

catapultà puspè sin ses vial. Sil-<br />

Martin Grab. Nossa foto mussa<br />

Kilian Wenger encunter il traidubel<br />

retg dals lutgaders Jörg<br />

Abderhalden ch’è era stà ses antecessur.<br />

han pressapauc 100 ballapeists<br />

giuvens survegnì a la festa da Cuira<br />

lur dress novs. Tut en tut sustegn<br />

Repower 16 uniuns regiunalas<br />

da sport, spezialmain en las<br />

spartas ballape, hockey sin<br />

glatsch ed unihockey. Bel e bain<br />

1000 giuvenils pon profitar la<br />

finfinala da quest sustegn. Repower<br />

è er il sponsur prinzipal dal<br />

Club da hockey da Tavau.<br />

Tschertgà perditgas<br />

KEYSTONE<br />

suenter è quel dentant charrà sur<br />

la via or e rudlà 30 meters da la<br />

spunda giuador. Omadus automobilists<br />

èn vegnids blessads e<br />

duas ambulanzas han transportà<br />

quels en il spital a Samedan. Tgi<br />

che po far indicaziuns davart<br />

quest accident ès supplitgà da telefonar<br />

a la polizia 081 838 70<br />

30.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!