30.01.2013 Views

First name: Natela Surname: Dogonadze

First name: Natela Surname: Dogonadze

First name: Natela Surname: Dogonadze

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

saqarTvelos teqnikuri universiteti<br />

humanitarul-socialuri fakulteti<br />

mzia TofuriZe<br />

klasgareSe muSaobis Sinaarsi da organizeba inglisuri enis<br />

swavlebisas qarTul saSualo skolaSi V-IX klasebSi<br />

doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad warmodgenili<br />

disertacia<br />

Tbilisi 2008<br />

1


Sesavali<br />

Tavi I. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi inglisuri<br />

enis swavlebisas saSualo skolaSi (V-IX kl.)<br />

1.1. V-IX klasebis moswavleebis asakobriv-fsiqologiuri<br />

Taviseburebani ……………………………………………………………….. 13<br />

1.2. fsiqologiur-pedagogiuri faqtorebis zemoqmedeba<br />

moswavleebze klasgareSe muSaobis procesSi ……………………. 21<br />

1.3. klasgareSe muSaobis formebi da saxeebi …………………………... 26<br />

1.4. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi ………………………… 30<br />

1.5. daskvna ………………………………………………………………………….. 33<br />

Tavi II. klasgareSe muSaobis Sinaarsi da organizeba V-IX klasebSi<br />

2.1. klasgareSe muSaoba zepirmetyvelebis unar-Cvevebis<br />

gasaviTareblad ………………………………………………………………. 35<br />

2.2. klasgareSe muSaoba kiTxvisa da Targmanis<br />

unar-Cvevebis gasaviTareblad ……………………………………………. 45<br />

2.3. ena da kultura ................................................................................................. 50<br />

2.4. Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis) kulturis<br />

Seswavla klasgareSe muSaobisas ………………………………………. 56<br />

2.5. ucxouri enis specialuri miznebiT Seswavla klasgareSe<br />

muSaobisas …………………………………………………………………….. 59<br />

2.6. Ta<strong>name</strong>drove teqnologiebis adgili klasgareSe muSaobaSi ….. 63<br />

2.7. testirebis roli klasgareSe muSaobis procesSi ………………. 67<br />

2.8. klasgareSe muSaobis organizeba ………………………………………. 69<br />

2.9. daskvna …………………………………………………………………………… 75<br />

Tavi III sakontrolo eqsperimenti<br />

3.1. eqsperimentis miznebi da meTodika ……………………………………… 77<br />

3.2. eqsperimentis msvleloba ………………………………………………….. 79<br />

3.3. miRebuli Sedegebis analizi ……………………………………………… 83<br />

2


daskvna-rekomendaciebi ……………………………………………………… 88<br />

bibliografia …………………………………………………………………… 91<br />

danarTi …………………………………………………………………………… 97<br />

3


Cvens qveyanaSi ucxouri enis Seswavlas yovelTvis didi mniSvneloba<br />

eniWeboda. bolo dros, Cvens sazogadoebaSi momxdar cvlilebebTan<br />

dakavSirebiT, gansakuTrebiT did interess Cveni moswavleebi,<br />

maswavleblebi da mkvlevarebi iCenen inglisuri enis swavla-swavlebisadmi.<br />

enis SeTvisebis warmateba didadaa damokidebuli imaze, saTanado enis<br />

garemoSi iswavleba igi Tu mis gareSe. swavlebis Ta<strong>name</strong>drove meTodikaSi<br />

gamijnulia ori cneba: “meore ena” – ena, romelic iswavleba saTanado<br />

garemoSi (magaliTad, inglisSi inglisuri enis Semswavlel kursebze), da<br />

“ucxouri ena” – ena, romelic iswavleba saTanado garemos gareSe<br />

(magaliTad, saqarTveloSi Seswavlili inglisuri ena). “ucxouri enis”<br />

Seswavlisas misi praqtikulad gamoyenebis dro sakmaod SezRudulia, amis<br />

gamo rTuldeba misi Seswavla namdvilad komunikaciur doneze. amitom erT-<br />

erT efeqtur gamosavals warmoadgens klasgareSe muSaoba am enis unar-<br />

Cvevebis formireba-srulyofis mizniT.<br />

klasgareSe ewodeba im saganmanaTleblo-aRmzrdelobiT muSaobas,<br />

romelsac skola moswavleebTan gakveTilebis gareSe atarebs. Tu igi<br />

sworadaa organizebuli, klasgareSe muSaoba saswavlo-aRmzrdelobiTi<br />

muSaobis organul nawils warmoadgens. misi daniSnulebaa, moswavleebze<br />

moaxdinos zemoqmedeba maTi yovelmxrivi ganviTarebis TvalsazrisiT. mas<br />

didi mniSvneloba aqvs ucxouri enis aTvisebis saqmeSi.<br />

Cvens dRevandel realobaSi klasgareSe muSaobas dawyebiT klasebSiRa<br />

Tu aqvs adgili. klasgereSe muSaoba sabWoTa periodSi didwilad<br />

dakavSirebuli iyo ideologiur muSaobasTan, romlis gauqmebamac gamoiwvia<br />

klasgareSe muSaobis Semcireba. amas mravali sxva mizezic aqvs:<br />

maswavleblis dabali anazRaureba da isedac didi datvirTva, klasgareSe<br />

muSaobisaTvis anazRaurebis ararseboba, moswavleTa didi datvirTva<br />

skolaSi da mis gareSe. ucxouri (da, gansakuTrebiT, inglisuri) enis<br />

popularobis gamo SesaZlebeli da sasurvelicaa klasgareSe muSaobis<br />

organizeba, rasakvirvelia, ZiriTadad fasian (maswavleblisTvis) da<br />

nebayoflobiT (bavSvebisaTvis) safuZvelze. es moswavleebs did<br />

sargeblobas moutans, Tuki kalsgareSe muSaobis Sinaarsi da meTodebi<br />

SesabamisobaSi iqneba moyvanili Ta<strong>name</strong>droveobis moTxovnebTan.<br />

klasgareSe muSaobas Tavisi damaxasiaTebeli niSnebi aqvs, rac mkafiod<br />

ganasxavebs mas muSaobis sagakveTilo formisagan. klasgareSe muSaoba ar<br />

4


aris Catarebis adgiliT an garedan mowodebuli programiT SezRuduli.<br />

yvelaferi damokidebulia moswavleTa da maTi mSoblebis “dakveTaze”, maT<br />

interesebsa da moTxovnilebebze, maswavleblis kvalifikaciasa da<br />

enTuziazmze. klasgareSe muSaobis nebismieri forma gamoricxavs codnis<br />

mkacr kontrols (niSnis saxiT), Tumca masac aqvs (ZiriTadad, dadebiTi)<br />

Sefasebis garkveuli formebi.<br />

klasgareSe muSaoba mimdinareobs sainteresod Sedgenili masalis<br />

gamoyenebiT, romelSic maswavlebels meti saSualeba aqvs asaxos sakuTari<br />

moswavleebis interesebi da Taviseburebebi. muSaobis forma xSirad<br />

gasarTobia, rac uwyobs xels enobrivi masalis latentur SeTvisebas,<br />

romelic, rogorc cnobilia, ufro iolia da amave dros ufro myari unar-<br />

Cvevebis formirebasac uzrunvelyofs [Алхазишвили, 1974, 1988, alxaziSvili,<br />

1997].<br />

klasgareSe muSaobisas naklebad (Tu saerTod) aqvs adgili Secdomis<br />

daSvebis, dabali niSnis miRebis SiSs, rac saswavlo procesis dadebiT<br />

atmosferos uzrunvelyofs.<br />

klasgareSe muSaoba xels uwyobs bavSvis SemoqmedebiTi Zalebis<br />

ganviTarebas. am mizniT gansakuTrebiT efeqturia konkursebis, saRamoebis,<br />

olimpiadebis Catareba.<br />

klasgareSe muSaobis procesSi moswavleevi eCvevian gonebriv Sromas,<br />

praqtikulad iyeneben da aRrmaveben gakveTilze miRebul Teoriul codnas,<br />

saSualeba aqvT, gaamyaron Camoyalibebuli enobrivi unar-Cvevebi. k.d.uSinski<br />

aRniSnavda: “gonebrivi Sroma yvelaze mZimea adamianisaTvis; ocneba advili<br />

da sasiamovnoa, magram fiqri Znelia ara marto bavSvvebisTvis, aramed<br />

zrdadasrulebuli adamianebisTvisac ki. xSirad vxvdebiT sizarmacis<br />

faqtebs azrovnebasTan dakavSirebiT. adamians SeuZlia ufro iolad<br />

imuSaos mTeli dRe an ramdenime saaTis ganmavlobaSi yovelgvari azris<br />

gareSe, meqanikurad izepiros erTi da igive gverdi, vidre seriozulad<br />

ifiqros ramdenime wuTis manZilze. ufro metic, seriozuli gonebrivi<br />

Sroma ufro male Rlis aseT Sromas miuCvevel adamians, vidre yvelaze<br />

damRleli fizikuri Sroma” [Ушинский, 1951, gv. 39].<br />

ucxouri enis Ta<strong>name</strong>drove swavleba naklebad iTvaliswinebs enobrivi<br />

movlenebis gaazrebas, yuradRebis centri gadatanilia avtomatizmebis<br />

Camoyalibebaze, rac TavisTavad gamarTlebulia, magram analizuri tipis<br />

5


mexsierebis mqone enis Semswavlelebs uWirT masalis SeTviseba misi Rrma<br />

analizis gareSe. garda amisa, enaSi namdvilad dainteresebul moswavleebs<br />

xSirad uCndebaT survili, ufro Rrmad gaerkvnen zogierT sakiTxebSi, risi<br />

saSualebac maT ar eZlevaT gakveTilze. cnobismoyvareobis dakmayofilebis<br />

saSualeba maT SeiZleba mieces klasgareSe muSaobisas.<br />

klasgareSe muSaoba skolaSi mravalferovania. igi emyareba garkveul<br />

principebs, romlebic mdgomareobs SemdegSi: mizanswrafuloba,<br />

Segnebuloba (im SemTxvevebis garda, roca misi motivacia garegania da<br />

modis maswavlebelisa Tu mSoblebisagan), aqtiuroba, nebayoflobiToba,<br />

interesi, SemoqmedebiTi unaris gamovlena gansazRvraven mis Sinaarss.<br />

klasgareSe muSaobisas ufro didi roli aqvs damoukidebel muSaobas.<br />

moswavleebi TviTon weren statiebs gazeTisaTvis, amzadeben sakonferencio<br />

moxsenebebs da a.S., maswavlebeli ki mxolod exmareba da mimarTulebas<br />

aZlevs maT saqmianobas. maswavlebelma xeli unda Seuwyos imas, rom<br />

moswavleebSi ganaviTaros klasgareSe muSaobis siyvaruli da interesi,<br />

monawileoba miaRebinos maT klasgareSe muSaobaSi, romelic unda<br />

atarebdes praqtikul xasiaTs.<br />

ucxouri enis maswavleblis moRvaweobis sfero klasgareSe muSaobis<br />

procesSi SeiZleba Zalian farTo iyos: mocemul enaze dawerili<br />

mxatvruli literatura, Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis)<br />

kultura, gazeT-Jurnalebi, sxvadasxva saswavlo disciplinebis<br />

informacia. es moiTxovs maswavleblisagan Zalian farTo da Rrma codnas,<br />

erudicias. ucxour enaze klasgareSe muSaobis warmatebuli<br />

realizaciisaTvis maswavlebels sWirdeba rogorc enobrivi masalis ufro<br />

maRal doneze floba, ise komunikabeluroba, moswavlis fsiqologiis<br />

rRmad wvdoma. maswavlebeli kargi organizatori da namdvili lideri unda<br />

iyos.<br />

klasgareSe muSaobis formebi da Sinaarsi rac SeiZleba mravalferovani<br />

unda iyos, rac uzrunvelyofs moswavleTa misadmi interesis SemuSaveba-<br />

SenarCunebas. sxvadasxva saskolo RonisZiebebSi SeiZleba sxvadasxva<br />

moswavleebi CavrToT. aseTi RonisZiebebis dros maTTvis sainteresoa<br />

xolme sxvadasxva klasebisa da asakis bavSvebTan urTierTobac. RinisZiebis<br />

momzadebaSi aqtiuri monawileoba SeiZleba SezRuduli raodenobis<br />

moswavlem miiRos, magram misi Sedegebi wardgeba xolme yvela moswavlis<br />

6


winaSe, ramac SeiZleba SemdgomSi sxvebic miizidos masSi<br />

monawileobisaTvis.<br />

aqtualoba<br />

inglisuri enis popularobam, sxva sityvebiT, misma “zogadsakacobrio<br />

sivrceSi” ganfenilobam, Sedegad moitana inglisuri enis<br />

specialistebisaTvis erTi sakmaod arasasiamovno faqti, romelsac SeiZleba<br />

enobrivi kompetenciis stagnacia ewodos. xSirad moismenT Semdeg frazas:<br />

“me myofnis is inglisuri, rac vici”. umravles SemTxvevaSi enis codnis is<br />

done, romelic, misi azriT, yofnis inglisur enaze mosaubres, arc ki<br />

uaxlovdeba enis kompetenturi gamoyenebis safexurs. ucnauria, magram<br />

faqtia, rom umravles SemTxvevaSi saxezea inglisuri enis popularobis<br />

xarisxis zrda da enis ufro maRali kompetenciisaken svlis stimulis<br />

kleba.<br />

specialuri literatura ar ganicdis inglisuri enis swavlebis<br />

strategiebisadmi miZRvnil naSromTa simwires, magram, faqtia, rom<br />

SemuSavebuli strategiebi orientirebulni arian enis SemswavlelisaTvis<br />

konkretuli enobrivi qmedebis gamartivebaze, am qmedebisaTvis efeqturobis<br />

ufro maRali xarisxis miniWebaze da ara enis SemswavlelisaTvis enis<br />

codnis ufro maRal safexurze gadanacvlebisaTvis saWiro motivaciis<br />

Seqmnaze.<br />

es problema gansakuTrebiT SesamCnevia skolaSi, im garemoSi, sadac<br />

moswavleebi jer kidev ver acnobiereben, rom inglisuri enis codna<br />

momavali profesionalis informirebulobis, marketabelurobisa da<br />

mobilurobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani faqtoria.<br />

ena ara mxolod komunikaciis instrumentia, aramed RirebulebaTa<br />

sistemacaa da swored am sistemis codnis gaRrmavebis stimulis Zieba<br />

gansazRvravs sadisertacio naSromis aqtualobas.<br />

bevri sakiTxi klasgareSe muSaobis Ta<strong>name</strong>drove da maRal doneze<br />

Casatareblad ar aris saTanadod damuSavebuli. sasurvelia, moxdes<br />

klasgareSe muSaobis formebis meToduri konkretizacia, romelic Cvens<br />

pirobebSi uzrunvelyofs ucxouri enebis swavlebis efeqtianobas.<br />

am mizniT maswavlebelma unda icodes:<br />

7


- skolis reformis mimarTulebebi, axali moTxovnebi saswavlo masalebisa<br />

da procesis mimarT,<br />

- saswavlo procesSi da klasgareSe muSaobisas zogadsaganmanaTleblo,<br />

aRmzrdelobiTi, ganmaviTarebeli da praqtikuli miznebi, maTi<br />

realizaciis gzebi,<br />

- ucxouri enis swavlebis lingvisturi, pedagigiuri da fsiqologiuri<br />

safuZvlebi,<br />

- moswavleTa (da maTi mSoblebis) moTxovnilebebi, maTi individualuri<br />

Taviseburebebi.<br />

maswavlebeli kargad unda flobdes ucxour enas, hqondes komunikaciuri<br />

unar-Cvevebi, icnobdes Sesaswavli enis qveynis (qveynebis) kulturas (mis<br />

istorias, geografias, xelovnebas, politikur wyobas, tradiciebsa da a.S.).<br />

kvlevis obieqtia klasgareSe muSaoba ucxouri (inglisuri) enis<br />

swavlebisas saSualo skolis V-IX klasebSi.<br />

kvlevis mizani<br />

kvlevis mizania inglisur enaSi klasgareSe muSaobis efeqturobis<br />

gazrda, raSic igulisxmeba ucxo enis codnis donis gradualuri sistemis<br />

farglebSi moswavleTaTvis erTi safexuridan meoreze gadanacvlebis<br />

stimulis Seqmna.<br />

aRniSnuli miznis ganxorcielebas emsaxureba kvlevis Semdegi etapebi<br />

meToduri, fsiqologiuri, pedagogiuri da lingvo-kulturologiuri<br />

aspeqtebis gaTvaliswinebiT.<br />

es etapebia:<br />

1. klasgareSe muSaobis formebis meToduri klasifikacia;<br />

2. enobrivi unar-Cvevebis formirebis TaviseburebaTa analizi lingvo-<br />

kulturologiuri aspeqtis gaTvaliswinebiT;<br />

3. samizne auditoriis asakobriv-fsiqologiuri Taviseburebebis<br />

identificireba;<br />

4. klasgareSe muSaobis motivaciis uzrunvelyofis saSualebaTa<br />

gansazRvra;<br />

5. klasgareSe muSaobis miznebisa da amocanebis, formebisa da saxeebis<br />

dazusteba;<br />

8


6. enis Semswavlelsa da maswavlebels Soris maqsimalurad<br />

efeqturi komunikaciis damyarebis gzaTa Zieba;<br />

7. komunikaciuri TamaSebis konstruirebis safuZvlis SerCeva;<br />

8. klasgareSe muSaobis konteqstSi enobriv qmedebaTa statusis<br />

gansazRvra erTmaneTis mimarT maTi dominanturoba-aradominanturobis<br />

mixedviT.<br />

kvlevis amocanebia:<br />

meTodur aspeqtSi:<br />

ucxour enaSi klasgareSe muSaobis formebis meToduri klasifikacia,<br />

gasaviTarebeli enobrivi unar-Cvevebis, lingvokulturuli aspeqtisa da<br />

sxva faqtorebis gaTvaliswinebiT;<br />

fsiqologiur aspeqtSi:<br />

V-IX klasebis moswavleebis asakobriv-fsiqologiuri Taviseburebebis<br />

gaTvaliswineba klasgareSe muSaobis organizebisas; klasgareSe muSaobis<br />

motivaciis uzrunvelyofis saSualebebis garkveva, ucxouri enis<br />

dauflebis motivaciis gazrda klasgareSe muSaobis saSualebiT;<br />

pedagogiur aspeqtSi:<br />

klasgareSe muSaobis miznebisa da amocanebis, formebsa da saxeebis<br />

dazusteba; TvalsaCinoebisa da teqnikuri saSualebebis optimaluri<br />

gamoyenebis miRweva; moswavleTa da maswavleblis urTierTobebis<br />

srulyofis gzebis Zieba.<br />

am amocanaTa gadasawyvetad gamoyenebulia kvlevis Semdegi meTodebi:<br />

- sakvlevi problemis Sesaxeb arsebuli literaturis Seswavla-<br />

analizi;<br />

- klasgareSe muSaobis procesze dakvirveba, moswavleTa da<br />

maswavlebelTa azris gamovlena (anketireba, saubari);<br />

- sakonstatacio da sakontrolo eqsperimenti Cvens mier<br />

SemoTavazebuli meTodikis efeqturobis Sesamowmeblad;<br />

- eqsperimentis Sedegebis analizi.<br />

kvlevis hipoTeza: ucxour enaze klasgareSe muSaoba mniSvnelovnad<br />

ufro efeqturi iqneba, Tu:<br />

- erTis mxriv, igi saklaso muSaobis logikuri gagrZeleba iqneba,<br />

meore mxriv ki, mas gansxvavebuli (naklebad formaluri, metad<br />

emociuri) saorganizacio formebi eqneba,<br />

9


- masSi metad dainergeba urTuerTobaTa demokratiuli stili,<br />

- gaizrdeba teqnikuri saSualebebis roli mis warmarTvaSi,<br />

- realizebuli iqneba saganTaSorisi kavSirebi da ucxour enaSi<br />

klasgareSe muSaoba sxvadasxva sagnebSi klasgareSe muSaobis<br />

sistemis organul nawils Seadgens; gansakuTrebuli yuradReba unda<br />

mieqces sazogadoebriv dakveTas ucxouri enis mcodne garkveuli<br />

dargis muSakebze.<br />

es ki, Tavis rigSi, mniSvnelovnad gazrdis ucxouri enis Seswavlis<br />

motivaciasa da misi SeTvisebis efeqturobas am sagnis gakveTileze.<br />

siaxle<br />

sadisertacio naSromi warmoadgens axal realobaSi klasgareSe<br />

muSaobis procesis praqtikuli Seswavlis erT-erT pirvel cdas.<br />

klasgareSe muSaobis procesis kvlevam moicva iseTi mniSvnelovani etapebi,<br />

rogoricaa procesis marTvis TaviseburebaTa Seswavla, klasgareSe<br />

gansaxorcielebel enobriv qmedebaTa erTiani da racionaluri sistemebis<br />

SemuSaveba.<br />

komunikaciuri TamaSebis konstruirebix safuZvlad gamoyenebulia<br />

scenarebisa da freimebis agebis teqnika, vinaidan scenari da freimi xels<br />

uwyobs tipiuri situaciebis adekvatur kognitiur gadamuSavebas,<br />

uzrunvelyofs teqstis bmulobas, konteqstualur “molodins”, iZleva<br />

Semdgom movlenaTa prognozirebis saSualebas. komunikaciur-kognitiuri<br />

pragmatika gvTavazobs im faqtorTa Seswavlis saSualebas, romelTa<br />

meSveobiTac iqmneba teqstis mTlianobisa da bmulobis gancda. aqedan<br />

gamomdinare, scenarebisa da freimebis agebis teqnika warmoadgens enis<br />

SemswavlelTa mier codnis reprezentaciis yvelaze efeqtur saSualebas.<br />

klasgareSe muSaobis procesi ganixileba interdisciplinarizmis<br />

konteqstSi.<br />

kvlevis Teoriul Rirebulebas wammoadgens is, rom masSi<br />

safuZvlianadaa Seswavlili iseTi sakiTxebi, rogoricaa: fsiqologiur-<br />

pedagogiuri faqtorebi, romlebic zemoqmedebas axdens V-X klasis<br />

moswavleebze klasgareSe muSaobis procesSi, klasgareSe muSaobis formebi<br />

da saxeebi, miznebi da amocanebi, klasgareSe muSaobis kanonzomierebebi<br />

10


zepirmetyvelebis, kiTxvisa da Targmanis unar-Cvevebis gasaviTareblad,<br />

Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis) kulturis Sesawavlad,<br />

sxvadasxva, maT Soris profesiuli interesebis dasakmayofileblad.<br />

kvlevaSi dazustebulia Ta<strong>name</strong>drove teqnologiebisa da testirebis adgili<br />

klasgareSe muSaobaSi da gaanalizebulia klasgareSe muSaobis<br />

organizebisadmi moTxovnebi.<br />

kvlevis praqtikuli mniSvnelobaa is, rom naSromSi warmodgenili<br />

meToduri da praqtikuli masalebi daexmareba ucxouri enis maswavleblebs<br />

efeqturad warmarTon ucxour enaze klasgareSe muSaoba, rac did wvlils<br />

Seitans moswavleTa mier ucxouri enis dauflebaSi.<br />

dasacavad gamotanilia Semdegi debulebebi:<br />

1. miuxedavad imisa, rom enobrivad da Sinaarsobrivad ucxour enaze<br />

klasgareSe muSaoba saklaso muSaobas eyrdnoba, misi enobrivi masala,<br />

Tematika da formebi ufro mdidaria, samuSaos arsi ki komunikaciuria.<br />

2. didia ucxour enaSi klasgareSe muSaobis saganTaSorisi kavSirebis<br />

uzrunvelyofisa da profesiuli orientaciis roli.<br />

3. klasgareSe muSaobam didi wvlili unda Seitanos ara marto<br />

ucxoenobrivi unar-Cvevebis srulyofaSi, aramed moswavlis pirovnebis<br />

CamoyalibebaSi, mis socializaciaSi, Semoqmedebis stimulirebaSi da a.S.<br />

4. klasgareSe muSaobisas urTierTobaTa demokratiuli stili SemdegSi<br />

unda gamovlindes: RonisZiebaTa didi nawili TviTmmarTvelobiT unda<br />

warimarTos, moswavleebs unda mieces saSualeba TviTon SearCion<br />

muSaobis forma, Tematika, saswavlo masala, monawileoba miiRon masalis<br />

axsnaSi, warmatebis maswavleblis mier Sefaseba ZiriTadad TviT- da<br />

urTierTSefasebiT icvleba.<br />

5. maswavleblis roli klasgareSe muSaobaSi aris saswavlo programasTan<br />

kavSiris uzrunvelyofa (magaliTad, masalebis adaptireba), moswavleTa<br />

da administracias Soris urTierTobebis koordinireba, enobrivi<br />

konsultaciebis gaweva, moswavleTa motivireba da aqtivizacia.<br />

6. klasgareSe muSaobaSi metad unda dainergos swavlebis Ta<strong>name</strong>drove<br />

teqnikuri saSualebebi (gansakuTrebiT, kompiuteri) da xerxebi<br />

(magaliTad, testireba).<br />

7. ucxour enaze klasgareSe muSaobis motivebia garToba, enobrivi unar-<br />

Cvevebis swrulyofa, sagnobrivi da profesiuli codnisa da unar-<br />

11


Cvevebis SeZena, cnobismoyvareobis dakmayofileba. maTi uzrunvelyofisas<br />

izrdeba aseve saklaso muSaobis motivacia da efeqturoba.<br />

8. klasgareSe muSaobis formebis meToduri klasifikacia eyrdnoba<br />

gasaviTarebel enobriv unar-Cvevebs, muSaobaSi CarTuli moswavleebis<br />

raodenobasa da RonisZiebebis regularobas, misi Catarebis adgils.<br />

naSromis struqtura da Sinaarsi: naSromi Sedgeba Sesavlis, sami<br />

Tavis, daskvniTi nawilisa da bibliografiisagan. disertacia dabeWdilia<br />

88… gverdze.<br />

12


Tavi I. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi inglisuri enis<br />

swavlebisas saSualo skolaSi (V_IX kl.)<br />

1.1. V-IX klasebis moswavleebis asakobriv-fsiqologiuri<br />

Taviseburebani<br />

sxvadasxva asakobriv etapze bavSvis saqmianoba warmoSobs sxvadasxva<br />

sistemas, yoveli asakobrivi etapi xasiaTdeba wamyvani saxis aqtivobiT.<br />

saSualo da ufrosi saskolo asakisTvis (romelsac V-IX klasis<br />

moswavleebi ganekuTvnebian) aseT aqtivobas swavla warmoadgens. miuxedavad<br />

amisa, Tu saswavlo procesis motivacia ar aris uzrunvelyofili (aq<br />

pirvel rigSi Sinagan motivaciazea laparaki), moswavleebi kargaven<br />

interess swavlis mimarT da saswavlo aqtivobis efeqturoba dabali xdeba.<br />

moswavleTa motivirebis erT-erT saukeTeso saSualebas warmoadgens<br />

TamaSis gamoyeneba saswavlo procesSi.<br />

cnobilia, rom TamaSi – skolamdeli asakis wamyvani aqtivoba – umetesi<br />

adamianis mTeli cxovrebis ganmavlobaSi garkveul adgils inarCunebs.<br />

swored amitom TamaSTan dakavSirebuli klasgareSe (ucxour enaze<br />

Catarebuli) RonisZiebebi didi popularobiT sargeblobs moswavleebSi.<br />

rasakvirvelia, maTi saxe icxleba, asakTan dakavSirebiT: moZravi da magidis<br />

TamaSebi, enobrivi TamaSebi, viqtorinebi, Sejibrebebi, rolebis gaTamaSeba<br />

da a.S.<br />

sportuli, mxatvruli, SromiTi aqtivoba SeiZleba integrirebul iqnas<br />

ucxouri enis klasgareSe muSaobisas: “msoflio Cempionati” sportis ama Tu<br />

im saxeobaSi ucxour enaze komentaris gaweviT, interviuebis aRebiT da a.S.,<br />

eqskursia samxatvro galereaSi “ucxoeli stumrebisTvis”, speqtaklis<br />

dadgma ucxour enaze, garemos dacvis RonisZieba (skolis ezos an<br />

axlomdebare parkis dalageba) da mis Sesaxeb ucxoeli megobrebis<br />

informireba eleqtronuli fostis gamoyenebiT da a.S.<br />

dawyebiT skolasTan SedarebiT V-IX klsebis moswavleebis azrovneba<br />

ZiriTadad sityvier-logikuria. amave dros ar unda daviviwyoT, rom<br />

moswavleTa nawilis azrovnebis ZiriTad saxed mTeli cxovrebis manZilze<br />

SeiZleba darCes xatovani forma, rac sruliad ar gamoricxavs maT<br />

normalur inteleqtualur ganviTarebas, amitom TvalsaCino-xatovan<br />

azrovnebas mainc sagrZnobi mniSvneloba aqvs. aqedan gamomdinare, rogorc<br />

13


sagakveTilo, ise – gansakuTrebiT – klasgareSe muSaobisas aucilebelia<br />

STambeWdavi audiovizualuri TvalsaCinoebis uzrunvelyofa. aseTi<br />

TvalsaCinoebis garkveul nawils moswavleebi xalisiT qmnian TviTon<br />

klasgareSe muSaobis procesSi. TvalsaCinoebis SerCevisas unda gvaxsovdes,<br />

rom dRevandeli bavSvebi yoveldRiur cxovrebaSi ganebivrebuli arian<br />

mravalferovani da kaSkaSa audiovizualuri masaliT, amitom isini umetes<br />

SemTxvevaSi ar kmayofildebian swavlisas ubralo naxatebiTa da<br />

suraTebiT, aramed urCevniaT videoCanawerebis an kompiuteruli<br />

multimediis gamoyeneba.<br />

mexsiereba am asakSi ufro metad eyrdnoba gagebas, logikur asociaciebs.<br />

Tumca unda aRiniSnos, rom bevri moswavle isev ZiriTadad endoba<br />

dawyebiTi skolis moswavleebisTvis damaxasiaTebel meqanikur<br />

damaxsovrebas, rac xSirad maswaveblisa da mSoblebis danaSaulicaa,<br />

radgan maT ar ganuviTares bavSvs damaxsovrebis sxva meqanizmebi. rogorc<br />

saklaso, ise klasgareSe muSaobis erT-erTi mniSvnelovani amocanaa,<br />

uzrunvelyos iseTi davalebebi, romlebic ganaviTareben moswavleebis<br />

gonebas, dakvirvebis unars, uzrunvelyofen asociaciebis Seqmnas da<br />

amgvarad ganaviTareben logikur damaxsovrebas. am mizniT ucxouri enis<br />

swavlebisas sasargebloa sxvadasxva saxis dajgufebis davalebebis<br />

(Tematuri dajgufeba, sinonimebisa da antonimebis, monaTesave sityvebis<br />

povna, cnebisaTvis definiciis Camoyalibeba da a.S.) gamoyeneba.<br />

V-VII klasSi (10-13 w.) moswavleTa mexsiereba, maTi unari daeuflon<br />

ucxour enas jer kidev optimaluria. saswavlo saqmianobaSi warmateba<br />

dadebiTad moqmedebs motivaciaze. VIII klasidan ki, erTis mxriv, uneblie<br />

damaxsovrebis unari mniSvnelovnad klebulobs, meore mxriv ki, rTuldeba<br />

Sesaswavli masala. es zogjer iwvevs warumateblobis StabeWdilebas, rac<br />

ukargavs moswavles Tavisi unaris (daeuflos ucour enas) rwmenas da am<br />

sagnis Seswavlis motivaciac, Sesabamisad, xSirad klebulobs.<br />

maswavleblis amocanaa, erTis mxriv, auxnas moswavles, rom misi mexsiereba<br />

ki ar gauaresda, aramed ubralod Seicvala, meore mxriv ki,<br />

gaiTvaliswinos iseTi masala da davalebebi, romlebic uzrunvelyofen<br />

Seqmnili sirTulis gadalaxvas. Tu maswavlebeli SeniSnavs didi<br />

moculobis mqone masalis damaxsovreis seriozul sirTules, masalis<br />

14


Seswavlis tempi droebiT unda garkveulwilad Seneldes, meti gameoreba<br />

unda iqnes uzrunvelyofili.<br />

masalis aRqmisas V-IX klasSi sinTezi da analizi gawonasworebulia,<br />

rac xels uwyobs sakmaod srulyofil aRqmas. es saSualebas iZleva,<br />

klasgareSe muSaobisas (romlis drosac moswavleebi interesebisa da<br />

unarebis gaTvaliswinebiT arian dajgufebulni) sakmaod swraf temps<br />

mivmarToT. gasaTvaliswinebelia, ra Tqma unda, rom rogorc mexsierebis,<br />

ise aRqmis dominanturi tipi (audialuri, vizualuri, kinesTeturi;<br />

sinTezuri, analizuri) yvela moswavles individualuri aqvs, amitom<br />

ucxouri enis klasgareSe Seswavlisas, erTis mxriv, unda daveyrdnoT<br />

konkretuli moswavlisTvis aRqmis damaxasiaTebel saxes, meore mxriv ki,<br />

vecadoT ganuviTaroT mas aRqmis is saxe, romelic mas naklebad aqvs<br />

ganviTarebuli.<br />

bevr moswavles uWirs yuradRebis xangrZlivi koncentracia, amitom<br />

aqtivobaTa saxeebis monacvleoba aucilebelia.<br />

V-IX klasis moswavleebs TandaTanobiT uviTardebaT interesebis<br />

specializacia. Tu dawyebiTi skolis moswavleebs yvela siaxle<br />

ainteresebT, mozardebs (zogs sakmaod adre, zogs ki SedarebiT gvian)<br />

uviTardebaT dominanturi interesi cxovrebis ama Tu im sferosadmi.<br />

xSirad es xdeba zogierTi saswvlo sagnebis mimarT interesis dakargvis<br />

xarjze, rac arasruli saSualo skolis pirobebSi Zalian arasasurvelia.<br />

ucxouri ena saSualebas iZleva saganTaSorisi kavSirebis gamoyenebisa,<br />

amitom - sakuTriv ucxouri enisadmi motivaciis daqveiTebis SemTxvevaSi –<br />

SeiZleba mivmarToT moswavlis sxva interesebis sferoSi informaciis<br />

mopoveba-gaziarebis motivs. amis saukeTeso saSualebas iZleva wreobrivi<br />

muSaoba (magaliTad, fiziko-maTematikuri ucxourenovani literaturis<br />

kiTxvis wre).<br />

icvleba aseve ucxouri enis Seswavlis motivacia. sagakveTilo<br />

mecadineobisagan gansxvavebiT klasgareSe muSaobis yvela monawile<br />

motivirebulia (radgan masSi monawileoba nebayoflobiTia). amave dros jer<br />

ara aqvs adgili stabilur motivacias. swored am mimarTulebiT unda<br />

imuSaos maswavlebelma.<br />

enis Seswavlis dawyebiT safexurze klasgareSe muSaobis mizania<br />

mxolod zogadi enis unar-Cvevebis srulyofa da moswavleTa interesis<br />

15


gaRviveba garTobis xarjze, saSualo safexurze ki gasaTvaliswinebelia<br />

rogorc maTi zogadi codnis gafarToeba, ise momavali profesiuli<br />

interesebis gaTvaliswineba.<br />

iwyeben ra ucxouri enis Seswavlas, moswavleebi avlenen interess<br />

rogorc TviT enobrivi masalis Seswavlisadmi, ise im xalxis<br />

cxovrebisadmi, romlis enasac isini euflebian. magram swavlebis dawyebiT<br />

safexurze am interesis dakmayofilebas xels ar uwobs enis flobis done,<br />

saSualo safexurze ki ucxouri enis dasaufleblad gamoyofili saaTebis<br />

simwire ar iZleva saSualebas bolomde daakmayofilos es interesi.<br />

daukmayofilebel interess ki “Caqrobis” Tviseba aqvs. garda amisa,<br />

sazogadoebrivi movlenebi swrafad viTardeba, ise rom verc erTi<br />

saxelmZRvanelo maT ver “daeweva”. klasgareSe muSaobisas meti saSualeba<br />

arsebobs dakmayofildes moswavleTa interesi da gamoyenebul iqnas<br />

SedarebiT didi moculobis mqone uaxlesi masala.<br />

V klass fsiqologebi “skolidan gandgomis asaks” zogjer uwodeben.<br />

farTovdeba mozardis socialuri garemo: ojaxs, skolasa da ezos emateba<br />

sxva urTierTobebi. mozardi aRar aRiqvavs sakuTar Tavs rogoc “viwro<br />

samyaros” nawils. es bunebrivi procesia, magram am procesma ar unda<br />

vadamde daaSoros bavSvi skolisagan. uaRresad mniSvnelovania, skolam<br />

moswavles SesTavazos iseTi klasgareSe muSaoba (maT Soris, ucxour<br />

enaSic), rom mozardma skolaSi igrZnos Tavi rogorc saxlSi an sxva<br />

misTvis mimzidvel adgilas. ucxour enaze sainteresod organizebuli<br />

Tematuri saRamoebi da diskoTekebic ki SeiZleba aseTi “magnitis” rolSi<br />

gamoviyenoT.<br />

mozardebisTvis saukeTo avtoriteti maTive Tanatolebia. saklaso<br />

oTaxSi maTi urTierToba SezRudulia saswavlo aqtivobiT (sxva<br />

urTierToba, faqtiurad, disciplinis darRvevas warmoadgens). klasgareSe<br />

muSaobisas moswavleTa urTuerTobebi ufro Tavisufalia, rac xels<br />

uwyobs maT harmoniul socializacias.<br />

fsiqologiaSi aRniSnaven mozardobis asakisTvis damaxasiaTebel<br />

moWarbebul agznebas, xasiaTis cvalebadobas. moswavleebi xSirad xan<br />

Warbad mxiarulebi arian, xan ki – mowyenilebi. “gardamavali asakis”<br />

problemebi, rasakvirvelia, zogjer uaryofiTad moqmedeben swavlaSi<br />

warmatebaze, moswavleebs Soris da maswavleblebTan urTierTobebze.<br />

16


klasgareSe muSaoba, romelic xasiaTdeba naklebad formaluri<br />

urTierTobebiT, saSualebas iZleva aseTi gauwonasworebeli qcevis<br />

regulirebisa da ukeTesi urTierTgagabis miRwevis.<br />

fsiqologiurad gauwonasworebuli mdgomareobis miuxedavad,<br />

mozardobis asaki saukeTesoa SemoqmedebisTvis, radgan aRtacebebi am<br />

asakSi gansakuTrebiT Zlieria. mozardi TviTSemecnebis gzaze dgas,<br />

Semoqmedeba ki sakuTari Zalebis mosinjvis saukeToso saSualebaa. amitom<br />

mozardTa interesi klasgareSe muSaobisadmi didi iqneba, Tuki igi<br />

adekvaturad iqneba organizebuli.<br />

mozardobis asakSi kamaTi – erT-erTi sayvareli aqmianobaa. kamaTSi<br />

moswavleebs uviTardebaT logikuri azrovneba (dasabuTebis unari) da<br />

uyalibdebaT xasiaTi. debatebis klubi (ucxour enaze) am moTxovnilebasac<br />

daakmayofilebs da ucxoenobriv sametyvelo unar-Cvevebsac srulyofs.<br />

asakobrivi interesebis, aRqmis, mexsierebisa da azrovnebis<br />

Taviseburebebis, iseve rogorc ucxoenobrivi unar-Cvevebis donis<br />

gaTvaliswinebiT, ganvixiloT ramdenime klasgareSe muSaobisTvis<br />

gamosadegi teqsti da maTze muSaoba.<br />

VI klasi<br />

teqstis wakiTxvamde maswavlebeli usvams bavSvebs ramdenime kiTxvas:<br />

- Do you like pets?<br />

- Do you have pets at home?<br />

- What pet or pets do you have?<br />

- What can you do with a pet?<br />

Kittens and apples<br />

Mr Brown had a shop in front of his house. It was a little fruit shop. In the shop there were<br />

many kinds of fruits. Mr Brown had a cat and the cat had five kittens. Mr Brown didn’t know what<br />

to do with the kittens.<br />

So one day Mr Brown put the kittens onto a basket and put the basket on a bench in the street in<br />

front of his shop. He put a sheet of paper with the words “Please take one” in the basket. On the<br />

same bench there was a box of nice red apples for sale. Then Mr Brown went into the room for<br />

dinner.<br />

Two schoolboys who were walking along the street came up to the shop, saw the basket with the<br />

kittens and the paper, put the paper into the box with the apples and ran away.<br />

17


When Mr Brown came back an hour later, he saw that the box with the apples was empty, but the<br />

basket with the kittens was still there.<br />

maswavlebeli ukiTxavs bavSvebs teqsts, isini Tvals ayoleben mas.<br />

saWiroebis SemTxvevaSi dasaSvebia ori wakiTxva. Semdeg maswavlebeli<br />

aCvenebs bavSvebs naxatebs, moswavleebma ki unda waukiTxon Sesabamisi<br />

winadadebebi. Semdeg wignebi ixureba da davSvebi (isev suraTebze<br />

dayrdnobiT) yvebian teqsts. Semdeg ramdenime moswavle pantomimurad<br />

gaiTamaSebs moTxrobis “gmirebis” rolebs, danarCenebi ki yvebian, Tu ra<br />

xdeba.<br />

VII klasi<br />

teqstis wakiTxvamde maswavlebeli uxsnis (dafaze wers) moswavleebs<br />

ramdenime axal sityvas:<br />

intensely – very much<br />

rescue – help (in danger)<br />

accordingly – so, here: as she was recommended<br />

deck – upper board of a ship<br />

admirer – somebody who admires you (likes you very much)<br />

devotedly – ready to do anything for her<br />

plunge – jump or put into the water<br />

immediately – the same moment<br />

moswavleebs eZlevaT dro, CumaT waikiTxon moTxroba. Semdeg isini<br />

Tanmimdevrulad (TiTo moswavle TiTo-TiTo winadadebas) kiTxuloben mas<br />

xmamaRla.<br />

A way out of a difficulty<br />

The great English writer Charles Dickens used to tell an American story of a young lady on board<br />

a ship. She was intensely loved by five young men. She could not choose whom of them to get<br />

married to. She was advised by the captain to jump into the water and to marry the young man who<br />

comes to her rescue. Accordingly, the next morning, when the young lady was on the deck, and the<br />

five admirers stood looking devotedly at her, she plunged into the sea. Four admirers jumped<br />

immediately after her. When they all were back on board, the lady asked the captain: “What am I to<br />

do with them now? They are so wet?” “Take the dry one” was the captain’s advice.<br />

maswavlebeli wers dafaze kiTxvebis pirvel sityvas: “Who? How many?<br />

What? What? When? What? What?” moswavleebma unda gaagrZelon kiTxvebi, Semdeg<br />

18


ki upasuxon maT. maT unda Tqvan, moewonaT Tu ara xumroba da misi<br />

“gmirebi” da ratom.<br />

VIII klasi<br />

moTxroba eZleva moswavleebs saxlSi wasakiTxad. erT-erTi moswavle<br />

gamoiyofa “eqspertad”. misi movaleobaa, daexmaros sxva moswavleebs, Tu<br />

isini ver gaigeben romelime sityvas an winadadebas. am mizniT mas sWirdeba<br />

ara mxolod leqsikoni gamoiyenos (amas, albaT, sxva moswavleebic<br />

gaakeTeben), aramed sxva sacnobaro masalebsac (enciklopedias, bibliis<br />

sabavSvo gamocemas) da maswavlebels mimarTos.<br />

Advice of King Solomon to the Young<br />

To have knowledge you must first reverence for the Lord. Stupid people have no respect for<br />

wisdom and refuse to learn.<br />

My child, pay attention to what your father and mother tell you. Their teaching will improve your<br />

characters as a handsome turban or a necklace improves your appearance.<br />

My child, when sinners tempt you, don’t give in. Suppose they say: “Come on, let’s find someone<br />

to kill. Let’s attack some innocent people for the fun of it. They may be alive and well when we find<br />

them, but they’ll be dead when we are through with them! We’ll find all kinds of riches and fill our<br />

houses with loot! Come and join us and we’ll share all the riches!”<br />

My child, don’t go with people like that. Stay away from them. People like that are always setting<br />

a trap for themselves, a trap in which they will die. Robbery always claims the life of the robber –<br />

this is what happens to any one who lives by violence.<br />

“eqsperti” (wris sxdomis wamyvani) exmareba im moswavleebs, romlebmac<br />

rame ver gaiges teqstSi. Semdeg is sTxovs Tavis megobrebs Seadginon<br />

teqstis gegma. gegmaze dayrdnobiT moswavleebi gadmoscemen teqstis<br />

ZiriTad azrebs, Semdeg ki msjeloben teqstSi wamoyenebul zneobriv<br />

problemebze, ixseneben bibliur mcnebebs.<br />

IX klasi<br />

moswavleebs miecaT Tema – axali weli did britaneTsa da amarikis<br />

SeerTebul StatebSi, romelzec maT unda moeZebnaT mokle saintereso<br />

informaciebi. yvela informacia Semdeg ganTavsda kedlis gazeTSi, xolo<br />

gamarjvebulad gamocxadda qvemoT motanili teqsti.<br />

Who decorated the first Christmas tree?<br />

No one knows for sure how the custom of bringing an evergreen tree indoors and decorating it<br />

started. What we know is that it started in Germany. One legend says that Martin Luther, who<br />

19


introduced a kind of Protestant (Lutheran) church, started the practice. According to the story, he<br />

noticed the star in the sky as he walked home one Christmas Eve (about the year 1513). He thought<br />

the star looked as if it were shining on the top of a fir-tree. He cut the tree down, brought it home,<br />

and decorated it with lighted candles. Decorating Christmas trees became popular in Germany.<br />

The custom has been spreading all over the world. Prince Albert (the husband of Queen Elizabeth<br />

I), who came from Germany, brought this tradition to England. Now one can see Christmas trees<br />

even in countries like Japan that have nothing to do with Christian religion, but whose people like<br />

the beautiful custom.<br />

moswavleebi saubrobdnen sxvadasxva saaxalwlo tradiciebze. kedlis<br />

gazeTis gacnobis Semdeg gaimarTa viqtorina mocemul Temaze.<br />

20


1.2. fsiqologiur-pedagogiuri faqtorebis zemoqmedeba moswavleebze<br />

klasgareSe muSaobis procesSi<br />

yvela sxva saswavlo sagnis msgavsad, ucxouri enebis swavlebas Semdegi<br />

miznebi aqvs: praqtikuli anu komunikaciuri (sametyvelo unar-Cvevebis<br />

Camoyalibeba oTxi ZiriTadi formiT – audireba, saubari, kiTxva da wera),<br />

zogadsaganmanaTleblo, ganmaviTarebeli da aRmzrdelobiTi. am miznebis<br />

realizacia ZiriTadad xdeba ucxouri enis gakveTilebze, magram saaTebis<br />

simwiris pirobebSi aSkaraa, rom mxolod gakveTilebze SeuZlebelia yvela<br />

am miznis maRal doneze realizeba, yvela moswavlis moTxovnilebebisa Tu<br />

Tavisburebebis gaTvaliswinebiT. swored amitom swavlebis aRniSnuli<br />

miznebis realizeba garkveulwilad gadanawilebulia, erTis mxriv,<br />

moswavlis damoukidebel muSaobaze Sin da enobriv laboratoriebSi da,<br />

meore mxriv, maswavleblis xelmZRvanelobiT klasgareSe muSaobaze.<br />

Tu gaviTvaliswinebT V-IX klasis moswavleebis fsiqologiur<br />

Taviseburebebs, gasagebi xdeba, rom mxolod calkeul moswavleebs am<br />

asakSi ukve SeuZlia maswavleblis daxmarebisa da kontrolis gareSe<br />

ucxoenobrivi unar-Cvevebis gaumjobeseba. maRali motivaciis stabiluri<br />

SenarCunebac maswavleblis zemoqmedebis gareSe jer-jerobiT rTulia.<br />

ucxouri enis swavlebis pirvel wels (sabazo skolis V klasi)<br />

umravlesi moswavlis motivacia sakmaod maRalia xolme. es<br />

ganpirobebulia sagnis siaxliT da aseve axali sakomunikacio saSualebis<br />

gacnobiT, bavSvebis bunebribi cnobismoyvareobiT. Sesaswavli masala jer-<br />

jerobiT martivia, davalebaTa didi nawili gasarTobi xasiaTisaa.<br />

marTalia, motivacia, v.a.Sestinikinas kvlevis Tanaxmad [Шестиникина, 1971,<br />

1978], xSirad bundovania (15%-ma upasuxa, rom imitom swavlobs ucxour enas,<br />

rom igi maT ainteresebT, 15%-ma – niSnis gamo, 60%-ma – saintereso<br />

informaciis misaRebad), magram misi done maRalia. swavlebis meore wels<br />

rTuldeba masala, gasarTob davalebebs naklebi dro eTmoba, qreba<br />

siaxlis motivi, amitom motivaciis done mniSvnelovnad klebulobs. aqedan<br />

Sestinikida askvnis, rom motivaciis diferencirebas, axali motivebis<br />

Seqmnasa da motivaciis donis gazrda-SenarCunebas didi yuradReba unda<br />

mieqces klasgareSe muSaobisas.<br />

21


saskolo praqtika mowmobs, rom ucxouri enis swavla-swavlebis<br />

praqtikuli, zogadsaganmanaTleblo, ganmaviTarebeli da aRmzrdelobiTi<br />

miznebis misaRwevad gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs zepirmetyvelebis<br />

unar-Cvevebis Camoyalibebas. amitom klasgareSe muSaobis yvelaze<br />

Zliermoqmedi motivia zepirmetyvelebis unar-Cvevebis ganviTarebisaTvis<br />

meti drois daTmoba. saRamoebi, leqsebisa da epizodebis Teatralizebuli<br />

SesrulebiT, sadiskusio klubebi, zepiri Tematuri moxsenebebi, oratoruli<br />

da sxva konkursebi mimzidvelia moswavleebisTvis pirvel rigSi zepiri<br />

praqtikis damatebiTi SesaZleblobis gamo. bavSvebs exalisebaT, roca<br />

xedaven, rom maT namdvilad SeuZliaT sakuTari azris ucxour enaze<br />

zepirad Camoyalibeba da misi gaziareba megobrebTan da ufrosebTan.<br />

meToduri literaturis analizis safuZvelze ganvsazRvreT klasgareSe<br />

muSaobis Semdegi mimarTulebebi:<br />

1) swavlebis ZiriTadi miznis mixedviT (sakomunikacio,<br />

zogadsaganmanaTleblo, ganmaviTarebeli Tu aRmzrdelobiTi miznis<br />

realizaciisaTvis);<br />

2) wamyvani sametyvelo unar-Cvevebis saxeobis (kombinirebuli,<br />

zepirmetyveleba, kiTxva, wera) mixedviT;<br />

3) mecadineobis periodulobis mixedviT (kviraSi erTxel, semestrSi<br />

an saswavlo weliwadSi erTxel),<br />

4) organizebis formis mixedviT (gakveTilis msgavsi, TamaSi,<br />

eqskursia, saRamo da a.S.).<br />

klasgareSe muSaoba moicavs Semdeg RonisZiebebs: kedlis gazeTis,<br />

albomis, plakatebis gamoSveba, gamofenis momzadeba, Tematuri saRamoebi,<br />

konferenciebi, olimpiadebi, proeqtebi, konkursebi da a.S. umravlesoba<br />

maTgani ramdenime mimarTulebiTaa gamosadegi, magaliTad, kedlis gazeTis<br />

momzadeba emsaxureba zogadsaganmanaTleblo (axali saintereso masalis<br />

moZieba), aRmzrdelobiT (Tematikis gaTvaliswinebiT) da ganmaviTarebel<br />

(SemoqmedebiT) miznebs, aviTarebs werisa (redkolegiis wevrebisTvis) da<br />

kiTxvis (danarCeni klasisTvis) unar-Cvevebs, sruldeba SedarebiT iSviaTad<br />

(weliwadSi or an samjer), muSaobis formiT hgavs namdvili Jurnalistebis<br />

muSaobas.<br />

sagakveTilo da klasgareSe muSaobis organuli kavSiri unda<br />

gamovlindes ori mimarTulebiT:<br />

22


- klasgareSe muSaoba enobrivad da Tematurad eyrdnoba gakveTilze<br />

muSaobas, Tumca rogorc enobrivi masala, ise Tematika ufro farToa;<br />

- klasgareSe muSaoba aRrmavebs da afarTovebs moswavleTa mier ara<br />

mxolod ucxouri enis, aramed sxva gakveTilebzec miRebul codnas,<br />

srulyofs arsebul unar-Cvevebs.<br />

klasgareSe muSaobis motivacia dakavSirebulia:<br />

- sasaubro da wasakiTxi masalis TematikasTan,<br />

- muSaobis - ufro xSirad gasarTob da emociur - formasTan (Tumca<br />

mosamzadebel etapze aqac bevri Sromaa saWiro),<br />

- moswavleTa interesebis, maTi individualuri, skolis-gareSe aqtivobebis<br />

sferoebis gaTvaliswinebasTan,<br />

- meti Semoqmedebis saSualebasTan,<br />

- uaryofiTi Sefasebisa da emociebis TiTqmis ararsebobasTan,<br />

- mis nebayoflobT xasiaTTan,<br />

- moswavleebis niWis gamovlenis SesaZleblobasTan,<br />

- SedarebiT ufros klasebSi – moswavleTa momavali profesiis asarCevad<br />

meti informaciis miwodebis SesaZleblobasTan.<br />

tradiciul gakveTilze, gansakuTrebiT swavlebis dawyebiT safexurze<br />

Znelad realizdeba Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis erT-erTi wamyvani moTxovna –<br />

Semswavlelze orientirebuli swavleba (student-centered teaching). am midgomis<br />

realizaciis ukeTes saSualebas iZleva klasgareSe muSaoba.<br />

klasgareSe muSaobisas moswavleebi qmnian TvalsaCinoebas, romelic<br />

SemdgomSi maT an momdevno Taobebis swavlebaSic gamosadegia.<br />

klasgaereSe muSaobisas moswavleebs uviTardebaT “gunduri suli”,<br />

urTierTmxardaWera, pasuxisgeblobis grZnoba.<br />

RonisZiebaTa regularobis sxvadasxva donis miuxedavad, klasgareSe<br />

muSaoba sistemuri (da ara qaoturi) unda iyos da TandaTanobiT,<br />

mizanmimarTulad aRwevdes dasaxul miznebs.<br />

SeiZleba gansakuTrebiT aRiniSnos klasgareSe mecadineobebis dadebiTi<br />

gavlena moswavleTa emociur ganviTarebaze, maTi individualuri<br />

interesebis dakmayofilebaze. iseTi emociebi, rogoricaa gakvirveba,<br />

siamovneba, warmatebis sixaruli, siamaye, kmayofileba bevrad ufro<br />

damaxasiaTebelia klasgareSe, vidre sagakveTilo mecadineobisTvis.<br />

klasgareSe muSaoba Slis farTo perspeqtivebs moswavleTa SemoqmedebiTi<br />

23


niWis ganviTarebis saqmeSi, radgan swored mis procesSi aqvs adgili<br />

maswavleblisa da moswavlis realur TanamSromlobas.<br />

moswavleTa Semoqmedeba sxvadasxva doneze SeiZleba gamovlindes maTi<br />

piradi da asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT: instruqciis zusti<br />

SesrulebiT, nimuSis mibaZviT Tu damoukidebeli aqtivobiT. Semoqmedeba<br />

SeiZleba TviT Sesaswavl enas exebodes (magaliTad, leqsebis Targmani) an<br />

sxva sferoebs (simReris Sesruleba, teqstis ilustrireba).<br />

klasgareSe muSaoba aviTarebs moswavleTa socialur urTierTobebs,<br />

TanamSromlobis unars, urTierTmxardaWerasa da a.S. mis procesSi<br />

moswavleebs eZlevaT SesaZlebloba daZlion iseTi uaryofiTi Tvisebebi,<br />

rogoricaa Caketiloba, egoizmi, udisciplinoba.<br />

mxatvruli, samecniero-popularuli da sazogadoebriv-politikuri<br />

literaturis gacnoba klasgareSe muSaobisas aviTarebs moswavleTa<br />

horizonts da xels uwyobs maT mier momavali profesiis SerCevas.<br />

klasgareSe muSaoba exmareba maswavlebels ukeTesad gaicnos<br />

moswavleebi, gairkves maT interesebSi da midrekilebebSi, aRmoaCinos maTi<br />

aqamdis SeumCneveli niWi, rac SemdgomSi dadebiT gavlenas moaxdens<br />

saklaso muSaobazec.<br />

mxatvruli, verbaluri, samecniero da sxva saxeebis Semoqmedeba<br />

moswavlis motivaciidan gamomdinareobs da mis ganviTarebas astimulirebs.<br />

TviTgamoxatvis moTxovnileba, Semoqmedeba nebismier moswavles axasiaTebs,<br />

magram yvelasTvis savaldebulo programiT gaTvaliswinebuli masala<br />

naklebad uwyobs xels Semoqmedebis ganviTarebas. samagierod, klasgareSe<br />

muSaobisas arsebobs saSualeba, nebismieri moswavlis SemoqmedebiTi<br />

potenciali realizebul iqnas. ra Tqma unda, amisTvis maswavlebeli kargi<br />

fsiqologi unda iyos, unda erkveodes fsiqologiur TeoriaSi da aseve<br />

SeeZlos yuradRebiT daakvirdes yovel moswavles da daexmaros mas<br />

piradad misTvis misawvdomi da saintereso saqmianobis moZebnaSi. saklaso<br />

muSaobisas meti yuradReba eqceva moswavleTa verbalur-inteleqtualur<br />

aqtivobas, klasgareSe muSaobisas ki ara mxolod logikurad moazrovne da<br />

kargi metyvelebis mqone bavSvebs, aramed musikalurad, mxatvrulad,<br />

teqnikurad da sxvadasxvagvarad dajildovebul bavSvebsac eZlevaT<br />

saSualeba ucxouri enis dauflebasTan dakavSirebiT gamoiyenon es unarebi.<br />

24


ucxouri enis dauflebis warmatebaze did gavlenas axdens klasSi<br />

moswavleebis raodenoba. miuxedavad imisa, rom amJamad klasebi ZiriTadad<br />

2-3 jgufad iyoba enis gakveTilebze, moswavleTa raodenoba jgufSi 15-20<br />

moswavles Seadgens, rac ar warmoadgens optimalur pirobas enis<br />

SesaTviseblad. klasgareSe, kerZod, wreobrivi muSaobisas jgufis<br />

optimaluri Semadgenloba (5-10 bavSvi) ZiriTadad daculia.<br />

ucxouri enebis swavlebis Ta<strong>name</strong>drove meTodika moiTxovs moswavleTa<br />

gadaadgilebas saklaso oTaxSi fsiqologiuri gantvirTvis, swavlebis<br />

aqtivizaciisa da, rac mTavaria, sakomunikacio partniorebis Secvlis<br />

mizniT. magram Cveni saklaso oTaxebi ar arian saTanadod aRWurvili,<br />

amitom am moTxovnis realizacia Zalzed rTulia. klasgareSe<br />

mecadineobisas, misi naklebad oficialuri atmosferos gaTvaliswinebiT,<br />

aseTi gadaadgilebebi problemas ar warmoadgens.<br />

is faqti, rom klasgareSe muSaoba nebayoflobiTia, sulac ar niSnavs<br />

mis qaoturobas. mas Semdeg, rac saswavlo wlis dasawyisSi gairkveva<br />

sasurveli RonisZiebebi da klubebi (wreebi), klasgarese muSaoba garkveuli<br />

(Tumca, sakmaod moqnili) gegmis mixedviT unda imarTebodes. ucxouri enis<br />

maswavlebels mkveTrad unda esaxebodes TiToeuli RonisZiebis mizani,<br />

wreSi an klubSi misaRebi codnisa da unar-Cvevebis moculoba. mxolod<br />

mizanmimarTuli muSaoba seriozuli warmatebis sawindari SeiZleba gaxdes.<br />

moswavleTa didciplina, wris sxdomebze daswreba eyrdnoba Sinagan<br />

(gaTviTcnobierebul interess, megobrebis winaSe movaleobas) da ara<br />

garegan (administraciis, maswavleblisa da mSoblebis sayveduri)<br />

motivacias.<br />

25


1.3. klasgareSe muSaobis formebi da saxeebi<br />

klasgareSe muSaobis formebi ganisazRvreba Semdegi kriteriumebis<br />

safuZvelze:<br />

- muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenoba,<br />

- Casatarebeli samuSaos sistematuroba,<br />

- moswavleTa Semadgenlobis stabiluroba,<br />

- adgili, sadac mimdinareobs muSaoba.<br />

muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenobis mixedviT klasgareSe<br />

muSaobaSi ganasxvaveben sam ZiriTad formas: masobrivs, jgufursa da<br />

individualurs. klasgareSe muSaobis masobrivi forma, rogorc TviT<br />

saxelwodeba migvaniSnebs, iTvaliswinebs moswavleTa ganusazRvrel<br />

raodenobas. es SeiZleba iyos mTeli klasi, an enis Seswavlis daaxloebiT<br />

erT doneze myofi ramdenime klasi an mTeli skoles moswavleebic ki.<br />

monawileTa nawili aqtiuria (uSualod monawileoben RonisZiebaSi), nawili<br />

ki recipientis rolSi gamodis. aseTi muSaoba periodulia (ramdenime<br />

RonisZieba saswavlo wlis ganmavlobaSi). mas miekuTvneba: Tematuri da<br />

sadResaswaulo saRamoebi, konferenciebi, Sexvedrebi cnobil adamianebTan,<br />

olimpiadebi, konkursebi, speqtaklebi da sxva.<br />

masobrivi klasgareSe muSaobis SedarebiT axali formaa enis kvireuli /<br />

dekada. 2001 weli evrogaerTianebis mier gamocxadebul iqna enebis wlad.<br />

mTeli evropis saswavleblebSi Catarda saTanado RonisZiebebi, romelTa<br />

mizanic iyo enebis mravalferovnebis SenarCunebis aucilebloba da<br />

rogorc mSobliuri, ise ucxouri enis (enebis) flobis mniSvneloba<br />

Ta<strong>name</strong>drove sazogadoebaSi. enis dekadebi 2001 wlamdec Catarebula, magram<br />

axla isini ufro gavrcelda.<br />

enis kvireulis programaSi SeiZleba iyos speqtakli, koncerti,<br />

konkursebi, debatebi, konferencia, saRamo, kedlis gazeTebis gamofena da<br />

a.S., romlebSic mTeli saswavlebeli monawileobs. enis kvireuli ZiriTadad<br />

tardeba gazafxulze, raTa masze mTeli saswavlo wlis namuSevari<br />

gamoCndes. misTvis uSualo mzadeba ki mxolod 2-3 kvira grZeldeba, raTa<br />

moswavleebi ar gadaitvirTon. yvela moswavlis gamosvla saintereso unda<br />

iyos, magram es ar niSnavs imas, rom mxolod yvelaze “Zlier” moswavleebs<br />

miecemaT monawileobis saSualeba. arc erTi moswavlis iniciativa<br />

26


uyuradRebod ar unda darCes. Tu maswavlebeli ver exmareba yvela<br />

gamomsvlels, es funqcia SeiZleba nawilobriv gadanawildes saukeTeso<br />

moswavleebze. zogierTi moswavle ar gamova scenaze da konkursebSi ar<br />

miiRebs monawileobas, magram Tavis wvlils Seitans darbazis gaformebaSi,<br />

plakatebis momzadebaSi da a.S., rac aseve gazrdis mis motivacias enis<br />

dauflebisadmi. konkursebis JiuriSi mowveuli stumrebi, ucxouri enis<br />

maswavleblebi da moswavleebic SeiZleba iyvnen. moswavleTa Seyvana<br />

JiuriSi, erTis mxriv, moswavleTa azriT, gazrdis Sedegebis obieqturobas,<br />

meore mxriv ki, gamoumuSavebT maT TviTSefasebis unars. Jiuris wevri susti<br />

moswavlec ki SeiZleba gaxdes. es misTvis momavalSi ukeTesi swavlis<br />

biZgadac ki SeiZleba gadaiqces. skolis biblioTeka awyobs klasgareSe<br />

kiTxvisaTvis gankuTvnili wignebis gamofenas. SesaZlebelia gamofena-<br />

gayidvaze romelime gamomcemlobis mowveva.<br />

s.n.savini [Савин, 1991] ixilavs enis dekadisTvis momzadebis ramdenime<br />

variants.<br />

varianti 1. sxvadasxva sagnebis “Ria” gakveTilebi tardeba Sesaswavl<br />

ucxour enaze, rasac ucxouri enis maswavleblis xelmZRvanelobiT<br />

winaswar emzadebian rogorc sagnobrivi maswavleblebi, romlebic<br />

Sesaswavl enas saTanado doneze floben, ise moswavleebic. moswavleebi<br />

Rebuloben saintereso informacias istoriuli pirebis, Sesaswavli enis<br />

qveynis geografiis, cnobili mecnierebis, mwerlebis, kulturuli<br />

moRvaweebis Sesaxeb da a.S.<br />

varianti 2. dekadis msvlelobisas xdeba klubebisa da wreebis muSaobis<br />

erTgvari angariSi. programaSi Sedis Tematuri gamofenebi, speqtakli,<br />

mxiarulTa da sazrianTa klubis gamosvla, mkiTxvelTa konkursis Catareba<br />

da a.S.<br />

varianti 3. Tematuri dekada: “ra iciT Sesaswavli enis qveynis /<br />

qveynebis Sesaxeb”. programaSi SeiZleba Sevides Tematuri gamofenebi,<br />

konferencia, koncerti, speqtakli da viqtorinebi.<br />

ganvixiloT, magaliTad, dekadis SesaZlo gegma.<br />

pirveli dRe: dekadis sazeimo gaxsna, misi programis gacnoba, simReris<br />

konkursi.<br />

meore dRe: “anbanis dRe” – V-VI klasis moswavleebis konkursi<br />

marTlweraSi.<br />

27


mesame dRe: kedlis gazeTebisa da plakatebis gamofenis gaxsna (gamofenis<br />

Tematikaa didi britaneTis, amerikis SeerTebuli Statebisa da sxva<br />

inglisurenovani qveynebis istoria da dRevandeli cxovreba).<br />

meoTxe dRe: deklamaciis konkursi (gamoiyeneba cnobil avtorTa<br />

nawarmoebi).<br />

meeqvse dRe: speqtakli.<br />

meSvide dRe: viqtorina inglisurenovani qveynebis Sesaxeb<br />

(ufrosklaselTaTvis).<br />

merve dRe: iumoris saRamo.<br />

mecxre dRe: cnobil adamianebTan Sexvedra (maTi moRvaweoba inglisuri enis<br />

gamoyenebasTan unda iyos dakavSirebuli, Tu aris amis SesaZlebloba,<br />

kargia ucxoeli stumrebis mowveva).<br />

meaTe dRe: dekadis sazeimo daxurva, gamarjvebulTa dajoldoeba,<br />

koncerti.<br />

wreobrivi muSaoba jgufuri muSaobis formas warmoadgens. wreebis<br />

(klubebis) muSaoba sistemur xasiaTs atarebs (wris sxdomebi tardeba,<br />

magaliTad, kviraSi erTxel). wreebi erTmaneTisgan gansxvavdebian TavianTi<br />

mimarTulebiT: dramatuli wre, zepirmetyvelebis wre (debatebis klubi),<br />

mxatvruli literauris / presis / samecniero-popularuli literaturis<br />

kiTxvisa da Targmanis wre da a.S. am wreebis amocanaa ucxouri enis unar-<br />

Cvevebis srulyofa da maTi praqtikuli gamoyeneba.<br />

wreebis dakompleqteba unda xdebodes moswavleTa interesebisa da<br />

survilis gaTvaliswinebiT da ara maTi akademiuri moswrebis safuZvelze.<br />

miuxedavad amisa, wreSi wevroba garkveul movaleobebTanac unda iyos<br />

dakavSirebuli. moswavleebma unda icodnen, rom maT aqtivobaze<br />

damokidebulia wris arseboba-ararsebobis sakiTxi. wris wevrebi SeiZleba<br />

sxvadasxva asakis moswavleebi iyvnen. rac MmTavaria, maTi enobrivi done<br />

Zalian ar unda gansxvavdebodes, Tu wris amocanas warmoadgens<br />

konkretuli enobrivi unar-Cvevebis srulyofa (magaliTad, kiTxvis wre).<br />

Zlieri moswavlisTvis kargi stimuli SeiZleba aRmoCndes ufro maRali<br />

klasebis moswavleebTan erTad wreSi monawileoba.<br />

masobrivi an jgufuri klasgareSe muSaobis naklebad sistematuri<br />

formaa gakveTili-eqskursia, ekologiuri an sxva praqtikuli RonisZieba<br />

Ria cis qveS, pikniki da a.S. yvelaferi axali kargad daviwyebuli Zveliao.<br />

28


es gamonaTqvami savsebiT Seesabameba Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis gasvlas<br />

saswavleblis kedlebidan, saswavlo procesis kavSiris aRsadgenad realur<br />

cxovrebasTan. gavixsenoT, Tundac, Zveli berZnuli “skolebi” Ria cis qveS,<br />

romlebSic maswavlebeli – droSi garkveuli SezRudvis gareSe -<br />

esaubreboda mis irgvliv mjdar moswavleebs. bunebasTan, realuri<br />

cxovrebis amocanebTan kavSiris aRdgena iwvevs maRal motivacias da,<br />

Sesabamisad, swavlebis maRal efeqturobas. ucxouri enis klasgareSe<br />

muSaobisas efeqturia gakveTili-eqskursia, gakveTili-pikniki, gakeTili-<br />

wveuleba (urTierTobis ena – Sesaswavli enaa). isini gansakuTrebiT<br />

efeqturia, Tu ucxouri enis gamoyeneba motivirebulia – RonisZiebis erTi<br />

monawile mainc Sesaswavli enis matarebeli an ucxoelia.<br />

didi mniSvneloba eniWeba muSaobis individualur formebs: referatebis<br />

momzadebas, audiovizualuri saSualebebiT mecadineobas, damoukidebel<br />

kiTxvas, ucxoel megobrebTan eleqtronuli fostis saSualebiT miwer-<br />

moweras, esses daweras, statiebis momzadebas kedlis gazeTisaTvis da a.S.<br />

maRal klasebSi ucxour enaSi dainteresebuli moswavleebi, romlebsac<br />

ukve CamouyalibdaT damoukidebeli muSaobis strategiebi, maswavleblisgan<br />

sruliad damoukidebelni arian. V-IX klasis moswavleebis individualuri<br />

klasgareSe muSaobisas jer kidev sasurvelia maswavleblis daxmareba.<br />

masobrivi da jgufuri klasgareSe RonisZiebebisTvis momzadeba<br />

dasawyisSi xSirad individualuri muSaobis formiT mimdinareobs.<br />

maswavleblis roli aseT muSaobaSi asistentis an konsultantis rols<br />

SeiZleba SevadaroT. jgufuri da masobrivi RinisZiebebis dros<br />

maswavlebeli pirvel rigSi rogorc organizatori vlindeba. misi amocanaa<br />

moswavleTa motivireba, maTi aqtivobebis koordinireba, enobrivi<br />

“eqspertiza”, moswavleTa iniciativis gamovlenis xelis Sewroba da a.S.<br />

29


1.4. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi<br />

ucxour enaSi klasgareSe muSaobis miznebi ZiriTadad Seesabameba<br />

sagakveTilo muSaobis praqtikul, aRmzrdelobiT, saganmanaTleblo da<br />

ganmaviTarebel miznebs, magram, Tu gakveTilze muSaobis ZiriTad mizans<br />

praqtikuli (komunikaciuri) mizani warmoadgens, klasgareSe muSaobis<br />

formis gaTvaliswinebiT, pirvel planze SeiZloeba sxva mizanic iqnas<br />

wamoweuli (magaliTad, esTeturi aRzrda inglisuri da amerikuli<br />

xelovnebis Semswavlel wreSi).<br />

unda aRiniSnos, rom dRes klasgareSe muSaobas zneobrivi aRmzrdis<br />

funqcia ki ar unda moexsnas, rogorc amas xSirad aqvs adgili, aramed<br />

sabWoTadroindelma ideologizaciam amJamad adgili unda dauTmos humanur<br />

zneobriv aRzrdas [Демакова, 2000, Якимович, 1997]. amaSi ucxouri ena, sxva<br />

saswavlo disciplinebTan SedarebiT, gansakuTrebiT did daxmarebas<br />

gagviwevs, radgan enis rogorc komunikaciis saSualebis dauflebasTan<br />

erTad moswavleebi ecnobian sxvadasxva erebis wes-Cveulebebs, adareben maT<br />

mSobliur kulturas da ufiqrdebian sxvadasxva zneobriv problemebs.<br />

Tu sagakveTilo mecadineobis wamyvani amocanaa enobrivi masalis<br />

SeTviseba da saTanado unar-Cvevebis formireba, klasgareSe muSaoba<br />

yuradRebas metad amaxvilebs bavSvis SemoqmedebiTi Zalebis ganviTarebze,<br />

Tumca, wris amocanis mixedviT, konkretuli unar-Cvevvebic (magaliTad,<br />

kiTxvis) SeiZleba wina planze wamoiwios.<br />

klasgareSe muSaobis formis mixedviT yuradReba gadatanilia gonebriv<br />

Sromaze (magaliTad, mTargmnelTa wre) an mecadineobis emociur aspeqtze<br />

(koncertebi).<br />

klasgareSe muSaobisas moswavleebi praqtikulad iyeneben da aRrmaveben<br />

gakveTilze miRebul Teoriul codnas, saSualeba aqvT, gaamyaron<br />

Camoyalibebuli enobrivi unar-Cvevebi.<br />

klasgareSe muSaobis amocanaa dakmayofildes moswavleTa is<br />

isnteresebi, romelTa dakmayofileba sakmarisad ver xerxdeba saklaso<br />

muSaobisas, maqsimalurad gaTvaliswinebul iqnas individualuri midgoma.<br />

ucxouri ena iseTi disciplinaa, romelsac maRali potenciali aqvs<br />

saganTaSorisi kavSirebis Camosayalibeblad. samwuxarod, saxelmZRvanelo<br />

da programa yovelTvis ar uwyoben xels am kavSirebis saTanado doneze<br />

30


ealizacias. klasgareSe muSaobis amocanaa, realurad Camoyalibdes es<br />

kavSirebi. masobrivi RonisZiebebis organizebisas, wre-klubebis Seqmnisas<br />

da moswavleebTan individualuri muSaobis procesSi arsebul<br />

stereotipebs ki ar unda gavyveT, aramed originaluri RonisZiebebi unda<br />

movamzadoT moswavleTa interesebis gaTvaliswinebiT, magaliTad,<br />

krosvordebis Sedgena-amoxsnis konkursi, popvarskvlavebis an cnobil<br />

fexburTelTa “preskonferencia” da a.S. moswavleTa mdidari fantazia<br />

dagvexmareba klasgareSe muSaobis Tematikisa da formebis<br />

mravalferovnebisa da originalobis uzrunvelyofaSi.<br />

klasgareSe muSaobisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT dRevandeli<br />

cxovrebis moTxovnebi: Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebis (mobiluri<br />

telefoni, videomagnitofoni, kompiuteri) gamoyeneba, momzadeba<br />

saerTaSoriso gamocdebisTvis, kompiterze beWdvis unar-Cvevebis<br />

Camoyalibeba, telefonze pasuxis kultura da a.S.<br />

Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis moTxovnebis gaTvaliswinebiT, klasgareSe<br />

muSaoba maqsimalurad unda uwyobdes xels TanamSromlobas, erTis mxriv,<br />

maswavleblisa da moswavleebs Soris, meore mxriv ki – TviT moswavleebs<br />

Soris. RonisZiebaTa garkveuli nawili TviTmmarTvelobiT unda<br />

xasiaTdebodes (rac metia moswavleTa asaki, miT meti damoukidebloba unda<br />

mieceT maT). wris an klubis xelmZRvanelebi SeiZleba iyvnen moswavleebi.<br />

es ar gamoricxavs maswavleblis daxmarebasa da kontrols, magram ZiriTad<br />

pasuxeblobas moswavleebs akisrebs, rac amzadebs maT momavali<br />

cxovrebisTvis.<br />

Tu sagakveTilo sistemis erT-erTi mniSvnelovani amocanaa moswavleTa<br />

codnis Semowmeba da Sefaseba, klasgareSe muSaoba am amocanas ar isaxavs.<br />

Secdomebis koreqcias aqac, rasakvirvelia, aqvs adgili, magram masze<br />

maxvili ar keTdeba. maswavleblisa da megobrebis mier dadebiTi Sefaseba<br />

ki xels uwyobs swavlis motivaciis gazrdas, rac klasgareSe muSaobis<br />

erT-erT umniSvnelovanes amocanas warmoadgens.<br />

a.n.SCukini [Щукин, 2002, gv. 66-69] miuTiTebs, rom rogorc sagakveTilo, ise<br />

klasgareSe muSaobisas ucxouri enis swavlebis amocanebi – etapebis<br />

Sesabamisad - aris:<br />

dawyebiT etapze (ruseTis skolebSi es I-IV klasebia, CvenTan<br />

zogadsaganmanaTleblo skolaSi – V-VII klasebi):<br />

31


- elementaluri sakomunikacio unar-Cvevebis Camoyalibeba sametyvelo<br />

aqtivobis oTxive saxiT (audireba, saubari, kiTxva da wera),<br />

- zogierTi lingvisturi cnebis Camoyalibeba, romelic rogorc<br />

mSobliur, ise ucxour enasTan aris dakavSirebuli,<br />

- ucxoenobrivi simRerebis, leqsebis, zRaprebis gacnoba, TamaSebisa da<br />

garTobis realizacia ucxour enaze,<br />

- iseTi kroskulturuli informaciis Seswavla, romelic xels Seuwyobs<br />

moswavles adaptirebul iqnes ucxoenobriv garemoSi.<br />

meore safexurze (VIII-IX klasebi):<br />

- sabazo komunikaciuri unar-Cvevebis Camoyalibeba sametyvelo aqtivobis<br />

oTxive saxiT,<br />

- moswavleTa sociokulturuli ganviTareba msoflio kulturis<br />

konteqstSi saqveyanaTmcodneo da lingvokulturuli masalis<br />

gamoyenebiT,<br />

- sakuTari da ucxoenobrivi kulturis “imijis” qona, misi wardgenis<br />

unari kulturaTSorisi urTierTobis warmarTvisas,<br />

- enisa da Sesabamisi kulturis damoukidebeli Seswavlis unar-Cvevebis<br />

Camoyalibeba,<br />

- adaptirebuli mxatvruli, samecniero-popularuli da sazogadoebriv-<br />

politikuri literaturis nawarmoebebis fragmentebis gacnoba,<br />

- ucxouri enis sxva sagnebis Sesaswavlad gamoyenebis elementaruli unar-<br />

Cvevebis formireba.<br />

mesame safexuri (ufrosi klasebi) Cveni kvlevis farglebs scildeba.<br />

32


1.5. daskvna<br />

1. klasgareSe aqtivobaTa Soris swavla, TamaSi da Sroma racionalurad<br />

unda iyvnen ganawilebuli. klasgareSe muSaoba ar unda gadaiqces<br />

saklaso oTaxSi swavlis dublikatad, ufro maRal doneze. masobriv<br />

RonisZiebebSi (monawileTa “siWrelis” gamo), magaliTad, dominirebs<br />

TamaSi, specializebuli wreebis muSaobaSi – swavla. orive aRniSnuli<br />

saxis klasgareSe muSaobaSi adgili aqvs SromiT saqmianobasac.<br />

2. logikur-verbaluri azrovnebis roli V klasidan IX klasamde<br />

mniSvnelovnad izrdeba. meqanikuri damaxsovreba logikurs uTmobs<br />

adgils. Tumca, es ar gamoricxavs TvalsaCinoebis did rols ucxour<br />

enaze klasgareSe muSaobisas, radgan TvalsaCinoeba uzrunvelyofs<br />

moswavleTa gonebis logikuri da emociuri aspeqtebis urTierTkavSirs<br />

da zrdis muSaobis motivacias.<br />

3. mozadrTa interesebis specializaciis gaTvaliswinebiT ucxouri enis<br />

wreebi V-VI klasSi SeiZleba “zogadi” iyos, Semdeg ki aucilebelia<br />

maTi specializacia enobrivi unar-Cvevebis (zepirmetyvelebis, kiTxvis,<br />

Targmnis wreebi) an sxva saswavlo sagnebTan kavSiris damyarebis<br />

mimarTulebiT.<br />

4. ucxour enaze klasgareSe muSaobis yvela motivi unda gamoviyanoT:<br />

garToba, zogadi cnobismoyvareobis dakmayofileba, Sesaswavli enis<br />

qveynis Sesaxeb informaciis miReba, sxva sagnebSi codnis gaRrmaveba,<br />

proforientaciis pirveli nabijebi, TanatolebTan araformaluri<br />

urTierTobebis saSualeba, SemoqmedebiTi Zalebis mosinjva da sxv. Tavis<br />

rigSi, klasgageSe muSaoba ucxour enaSi gazrdis am saganSi saklaso<br />

mecadineobisadmi interessa da saswavlo procesis efeqturobas.<br />

5. klasgareSe muSaoba, saklaso mecadineobasTan SedarebiT, metad<br />

uwyobs xels moswavleTa Semoqmedebas, maT socializacias, pirovnebis<br />

Camoyalibebas. amitom mas didi mniSvneloba unda hqondes skolis<br />

muSaobaSi.<br />

6. klasgareSe muSaobis sxvadasxva formebs zogadsaganmanaTleblo,<br />

ganmaviTarebeli da aRmzrdelobiTi miznebis gansxvavebuli “wona”<br />

axasiaTebT. maswavleblis mxridan didi taqtia saWiro, raTa klasgareSe<br />

33


muSaobam misi didaqtikuri rolic ganasaxieros da amave dros zedmetad<br />

didaqtikuri ar aRmoCndes.<br />

7. arsebobs sagakveTilo da klasgareSe muSaobis organuli kavSiri da<br />

amave dros mniSvnelovani gansxvavebac:<br />

- klasgareSe muSaoba enobrivad da Tematurad eyrdnoba gakveTilze<br />

muSaobas, Tumca rogorc misi enobrivi masala, ise Tematika ufro<br />

farToa;<br />

- klasgareSe muSaoba aRrmavebs da afarTovebs moswavleTa mier ara<br />

mxolod ucxouri enis, aramed sxva gakveTilebzec miRebul codnas,<br />

srulyofs arsebul unar-Cvevebs;<br />

- klasgareSe muSaoba naklebad formalizebulia, magram igic sistemur<br />

xasiaTs atarebs da “xerxemlad” sagakveTilo masalas iyenebs; Sefasebis<br />

sistema klasgareSe muSaobisas waxalisebiT ifargleba.<br />

8. klasgareSe muSaobis formebi ganisazRvreba Semdegi kriteriumebis<br />

safuZvelze: muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenoba, Casatarebeli<br />

samuSaos sistematuroba, moswavleTa Semadgenlobis stabiluroba,<br />

adgili, sadac mimdinareobs muSaoba.<br />

9. klasgareSe muSaobisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT dRevandeli<br />

cxovrebis moTxovnebi: Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebis gamoyeneba,<br />

momzadeba saerTaSoriso gamocdebisTvis, kompiuterze beWdvis unar-<br />

Cvevebis Camoyalibeba, telefonze pasuxis kultura, sazogadoebrivi<br />

dakveTa ucxouri enis mflobeli garkveuli profilis muSakebze da a.S.<br />

10. Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis moTxovnebis gaTvaliswinebiT, klasgareSe<br />

muSaoba maqsimalurad unda uwrobdes xels TanamSromlobas, erTis<br />

mxriv, maswavleblisa da moswavleebis, meore mxriv ki – TviT<br />

moswavleebs Soris. RonisZiebaTa garkveuli nawili TviTmmarTvelobiT<br />

unda xasiaTdebodes.<br />

34


Tavi II. klasgareSe muSaobis Sinaarsi da organizeba V-IX klasebSi<br />

2.1. klasgareSe muSaoba zepirmetyvelebis unar-Cvevebis gasaviTareblad<br />

zepirmetyvelebis swavlebisas famoyenebulia scenarebisa da freimebis<br />

konstruirebis teqnika.<br />

enis Semecnebisas struqturuli lingvistikis amosavali enobrivi<br />

obieqtebia (sityva, winadadeba, teqsti), xolo kognitiuri lingvistikisa ki<br />

adamiani, misi moTxovnilebebi, motivebi, miznebi, zraxvebi, praqtikuli da<br />

komunikaciuri qmedebebi, komunikaciuri situaciebi, romelSic adamiani<br />

monawileobs an rogorc iniciatori da lideri, an rogorc<br />

meorexarisxovani rolis Semsrulebeli.<br />

lingvistikaSi anTropologiuri midgomis Semotanam mniSvnelovnad<br />

gazarda interesi “molaparakis” pirovnuli da socialuri aspeqtebis<br />

mimarT. cxadi gaxda, rom metyvelebis garkveul strategiaTa realizacia<br />

da interpretacia SeuZlebelia mravalferovan pirovnul da socialur-<br />

kulturul faqtorTa gaTvaliswinebis gareSe. metyveleba rTuli<br />

komunikaciuri movlenaa, romelic, garda teqstebisa, moicavs<br />

eqstralingvistur faqtorebsac – codnas samyaros Sesaxeb, Tvalsazriss,<br />

ganwyobas, adresatis mizans. swored es faqtorebi uzrunveyofen teqstis<br />

adekvatur aRqmas.<br />

komunikaciuri pragmatikisaTvis, iseve rogorc kognitiuri<br />

fsiqologiisa da xelovnuri inteleqtisaTvis, metad mniSvnelovania<br />

codnis reprezentaciis Tema. spontanuri, an organizebuli diskursis<br />

farglebSi, nebismieri komunikaciuri qmedeba warmoadgens ama Tu im<br />

komunikaciur-kognitiur struqturaTa realizacias. swored aseTi<br />

komunikaciur-kognitiuri struqturebia “freimebi”, romlebic moicaven<br />

socialur-kulturuli xasiaTis informacis, an codnas imis Sesaxeb, rasac<br />

vitgenSteini “komunikaciur TamaSebs” uwodebda.<br />

freimi “Crime Scenario”:<br />

“Cadenilia danaSauli, romlis Sesaxebac cnobili gaxda<br />

xelisuflebisaTvis. iwyeba gamoZieba, romelic umravles SemTxvevaSi<br />

mTavrdeba damnaSavis dapatimrebiTa da sasamarTlo procesiT. dapatimreba<br />

da sxva procedurebi tardeba eWvmitanilis gamovlenis mizniT, romelic<br />

35


SesaZloa, warsdges sasamarTlos winaSe da iqces braldebulad. dgindeba<br />

eWvmitanilis monawileoba danaSaulSi da eWvmitanili xdeba damnaSave”...<br />

mocemuli freimis elementebia : authorities, charge, crime, perpetrator, suspect,<br />

criminal investigation, criminal process, arrest, sentencing, trial …<br />

teqstis aRqmisaTvis mniSvnelovania, Tu rogor axdenen samyaros<br />

“modelirebas” mesijis avtori da mesijis mimRebi. komunikacia myardeba<br />

mxolod maSin, rodesac molaparakis cnobierebaSi, mis samyaros xatSi<br />

arsebobs garkveuli “akumulirebuli Sinaarsebi” – “freimebi”, “mentaluri<br />

modelebi”, “scenarebi”, “situaciaTa modelebi”.<br />

freimuli semantika empiriuli semantikis mimarTulebaa,<br />

romlisTvisac prioritetulia enasa da gamocdilebas Soris arsebuli<br />

kavSiri. es aris sistema, romlis nebismieri elementis gasagebad saWiroa<br />

mTeli sistemis gageba. freimul semantikaSi sityva gamocdilebis<br />

kategorias warmoadgens.<br />

freimis Taviseburebebi dgindeba komunikantebs Soris molaparakebis<br />

safuZvelze. es Taviseburebebi informatiulad niSnadia<br />

komunikantebisaTvis.<br />

freimuli semantikis ZiriTadi debuleba, romlis amosavalsac<br />

warmoadgens leqsikuri mniSvnelobis aRwera, gulisxmobs, rom yoveli<br />

sityva (mocemuli mniSvnelobiT) qmnis konkretul freims. konstruirebuli<br />

freimi warmoadgens codnis struqturas, romelic saWiroa mocemuli<br />

leqsikuri, Tu frazeologiuri erTeulis gasagebad.<br />

freimi xels uwyobs tipiuri situaciebis adeqvatur kognitiur<br />

gadamuSavebas, uzrunvelyofs teqstis bmulobas, konteqstualur<br />

“molodins”, iZleva Semdgom movlenaTa prognozirebis saSualebas. aqedan<br />

gamomdinare, komunikaciur-kognitiuri pragmatika gvTavazobs im faqtorTa<br />

Seswavlis saSualebas, romelTa meSveobiTac iqmneba teqstis mTlianobisa<br />

da bmulobis gancda.<br />

sametyvelo urTierTobis umniSvnelovanes pirobas warmodgens<br />

“mizanmimarTuloba” aRqmaze. aRqma xdeba ara mxolod maSin, rodesac<br />

adamianebi cdiloben gaogon sityvis, an gamonaTqvamSi sityvaTSeTanxmebis<br />

mniSvneloba, aramed, upirveles yovlisa, maSin, rodesac adamianebi<br />

koncentrirebulni arian Tanamosaubris intenciaze, imaze, Tu risi<br />

gamoxatva surs Tanamosaubres.<br />

36


komunikaciis kvlevisas, aucilebelia imis gansazRvra, Tu ra faqtori<br />

ganapirobebs msmenelis mier molaparakis intenciis aRqmis siswores.<br />

miuxedavad imisa, rom es faqtori verbaluri gamoxatulebis miRma rCeba,<br />

igi gamonaTqvamis ganuyofel nawils warmoadgens. “kadrs miRma” arsebuli<br />

Sinaarsobrivi faqtori komunikaciur aqtSi monawileTa individualuri<br />

gamocdilebisa da codnis sferos ganekuTvneba.<br />

sxvadasxva eri da sazogadoebis sxvadasxva socialur-kulturuli<br />

fena enas sxvadasxvagvarad iyenebs. konteqstis aRqmis procesSi sametyvelo<br />

aqtis monawileebs unda gaaCndeT saerTo, rogorc enobrivi, ise istoriuli,<br />

kulturuli da socialuri xasiaTis codna. swored es codna warmoadgens<br />

socialur-kulturul fons, riTac aRqmuli metyveleba xasiaTdeba. amgvari<br />

codna erovnulobis niSniTaa aRbeWdili. am “niSnis” gareSe SeuZlebelia<br />

informaciis sruli da swori aRqma. efeqturi komunikaciis erT-erT<br />

umiSvnelovanes faqtors komunikantebis mentalitetis msgavseba<br />

warmoadgens.<br />

metyvelebis, rogorc enis matareblis qmedebis ganxilvis pirveli<br />

cda asaxulia sametyvelo aqtebis TeoriaSi, romlis mixedviTac ZiriTad<br />

erTeuls warmoadgens “sametyvelo aqti” da igi aerTianebs intencias,<br />

metyvelebis dasrulebul, minimalur monakveTs da Sedegs. aqedan<br />

gamomdinare, adamianuri komunikaciis umcires erTeuls warmoadgens ara<br />

winadadeba, armed qmedeba – iseTi konkretuli sametyvelo aqtebis<br />

ganxorcieleba, rogoricaa konstatacia, SekiTxva, brZaneba, aRwera, axsna da<br />

a.S.<br />

codnis freimuli modelebiT warmodgenas ori metad mniSvnelovani<br />

markeri aqvs – sicxade da mimarTeba sxva modelebTan.<br />

garda erT konkretul freimSi arsebuli kavSirebisa, arsebobs kavSiri<br />

freimebs Sorisac. es kavSiri inaxeba adamianis gonebaSi da ganpirobebulia<br />

Semdegi faqtiT: sxvadasxva freimi moicavs erTi da imave enobriv masalas,<br />

sxvadasxva scenis elementebi msgavsia, vinaidan isini gansazRvrulni arian,<br />

rogorc arsis, mimarTebebeisa da substanciis erTi da imave “repertuariT”,<br />

ise maTi adamianis mier cxovrebaSi gamoyenebis konteqstebiT.<br />

teqstis, rogorc freimebis ierarqiis warmodgena, asaxavs teqstis<br />

arqiteqtonikisa da informaciis gadanawilebis kanonzomierebebs.<br />

37


ogorc ucxouri enis gakveTilebze, ise klasgareSe muSaobisas<br />

gasaTvaliswinebelia is faqti, rom mSobliur da ucxour enaze<br />

zepirmetyvelebis unar-Cvevebis dauflebis motivebi sakmaod<br />

gansxvavebulia. Tu mSobliuri enis daufleba aucilebelia garemosTan<br />

komunikaciis mizniT (rac, faqtiurad, fizikurad gadarCenasTan kavSirSia),<br />

ucxour enaze metyvelebis Camoyalibebas sxva motivebi sWirdeba. sxva<br />

qveynebis moqalaqeebTan komunikacia moswavlisTvis aucileblobas ar<br />

warmoadgens, Tumca bevri moswavlisTvis ucxouri enis floba niSnavs meti<br />

da ufro mravalferovani informaciis miRebis, mogzaurobis, urTierTobis<br />

wris gafarToebis, momavali samsaxurebrivi warmatebis saSualebas.<br />

wreobrivi muSaobisas SeZlebisdagvarad yvela es motivi unda gaZlierdes,<br />

rasakvirvelia, pirvel planze im motivebis wamoweviT, romlebic<br />

moswavleebs isedac aqvT.<br />

uaRresad mniSvnelovania, moswavleebs mieceT saSualeba rogorc<br />

sakmarisad usminon sanimuSo metyvelebas, ise TviTon imetyvelon<br />

Sesaswavl enaze. sanimuSo metyvelebis mosasmenad, erTis mxriv, unda<br />

mivmarToT avTentikur da saswavlo miznebiT Seqmnil audio da<br />

videoCanawerebs, meore mxriv ki, maswavlebeli (romlis metyvelebac unda<br />

iyos fonetikurad, leqsikurad da gramatikulad gamarTuli) unda<br />

Tavisuflad metyvelebdes Sesaswavl enaze. es piroba, samwuxarod,<br />

yovelTvis ver sruldeba gakveTilis pirobebSi, magram sasaubro wris<br />

muSaobisas mkacrad unda iyos daculi.<br />

ucxouenobriv zepirmetyvelebis unar-Cvevebis gasaviTareblad<br />

klasgereSe muSaobisas mniSvnelovania mravalferovani da saintereso<br />

sasaubro Tematikis SerCeva moswavleTa interesebis gaTvaliswinebiT.<br />

zepirmetyvelebis Tematikis SerCevaSi moswavleebma aucileblad unda<br />

miiRon monawileoba, maswavlebels SeuZlia mxolod rCevis micema da Temis<br />

formulirebis koreqtireba. moswavleebis mier SeTavazebul TemaTa Soris<br />

SerCeva kenWis yris wesiT SeiZleba movaxdinoT. raTa moswavleebi metad<br />

dainteresdnen sasaubro / mosasmeni masalis TematikiT, sasurvelia<br />

gamoviyenoT TvalsaCinoeba: suraTebi, videomasalebi da realiebi,<br />

gansakuTrebiT, Tu isini Sesaswavli enis qveynidanaa Camotanili. skolaSi<br />

aseTi TvalsaCinoeba TandaTanobiT unda dagrovdes. bevri masalis<br />

dagrovebis SemTxvevaSi SeiZleba gamofenebi gaimarTos da muzeumic ki<br />

38


gaixsnas. moswavleTa mier momzadebuli TvalsaCinoebiT ucxouri enis<br />

kabineti SeiZleba gaformdes.<br />

SerCeuli Tema unda enobrivad misawvdomi iyos moswavleebisTvis, mas<br />

safuZvlad unda edos gakveTilze naswavli Tematuri leqsika, romelic<br />

SeiZleba garkveulwilad gafarTovdes (10 –20 %-iT).<br />

miuxedavad imisa, rom leqsikuri maragis gamdidreba zepirmetyvelebis<br />

(iseve, rogorc kiTxvisa da Targmnis) wris uSualo amaocanas ar<br />

warmoadgens, mas aucileblad aqvs adgili. rogorc ukve aRvniSneT,<br />

klasgereSe muSaoba meti damoukideblobiTa da SemoqmedebiT xasiaTdeba,<br />

vidre klasSi muSaoba. amitom axali leqsikis Seswavla ufro xSirad<br />

induqciuri meTodebiT (konteqstualur da sityvis morfemul analizze<br />

dayrdnobili mixvedra) unda xdebodes. SeiZleba moswavleebs monacvleobiT<br />

daevalos gansaxilveli TemisTvis sasargeblo leqsikis SerCeva, misi –<br />

wris danarCeni wevrebis winaSe – wardgena da axsna. SeiZleba Catardes<br />

saukeTeso “maswavleblis” konkursic, romelic aCvenebs, Tu romelma<br />

moswavlem ufro efeqturad SearCia leqsika da originalurad SeZlo misi<br />

prezentacia. wris TiToeuli SexvedrisaTvis SeiZleba dainiSnos leqsikur<br />

maragze pasuxismgebeli moswavle. man saubris Tema winaswar unda icodes<br />

da moemzados, gauwios megobrebs daxmareba, Tu maT daaviwydebaT an<br />

daakldebaT saWiro sityva. SedarebiT maRali klasebidan (VIII-IX kl.)<br />

sityvis arcodnis SemTxvevaSi unda movTxovoT moswavleebs mSobliur<br />

enaze ki ar daasaxelon maTTvis saWiro sityva, aramed Sesaswavl enaze<br />

axsnan, ra sityvas eZeben (amiT isini ucxoel TanamosaubresTan komunikaciis<br />

avTentikur situacias mibaZaven), magaliTad: Pupil 1: I need … we wash hands with<br />

it. Pupil 2: Water? Pupil 1: No, no. It is like shampoo, but it is hard. It smells nice. And it makes our<br />

hands clean. Pupil 2: Soap? Pupil 1: Right, thank you.<br />

ar aris aucilebeli, wris msvleloba yovelTvis maswavlebelma<br />

warmarTos. yoveli sxdomis wamyvanad SeiZleba sxvadasxva moswavle<br />

SeirCes. aseTi midgoma Ta<strong>name</strong>drove, demokratiuli pedagogikis moTxovnebs<br />

Seesabameba.<br />

sakuTriv enis SeswavliT dainteresebul bavSvebs SeiZleba iseTi Temebi<br />

SevTavazoT, rogoricaa: sasacilo / dramatuli situaciebi, romelSic<br />

adamiani SeiZleba aRmoCndes enis arcodnis (cudi codnis) gamo, vin arian<br />

poliglotebi, Sesaswavli enis ganviTarebis istoria da sxv. mecnierebisa<br />

39


da teqnikis miRwevebiT gatacebul moswavleebs ki ufro daainteresebT<br />

sagazeTo publikaciebi saTanado Temebze, gamofenebisa da katalogebis<br />

daTvaliereba da maTze saubari da a.S.<br />

sasurvelia, wris yvala wevrma garkveuli wvlili Seitanos Tematikis<br />

SerCevaSi, masalis momzadebaSi, Temis gansaxilvelad saintereso<br />

sakiTxebis momzadebaSi da sxv. Tu romelime moswavle ar iCens iniciativas,<br />

dauSvebelia misi daZaleba, Tumca, maswavlebels SeuZlea misces mas rCeva<br />

misi unarisa da interesebis gaTvaliswinebiT. maswavlebelma yvelaferi<br />

unda iRonos, raTa gaaqtiuros wris yvela wevri.<br />

sasaubro Tematika saxelmZRvanelos unda eyrdnobodes (raTa<br />

moswavleebis leqsikur marags efuZnebodes), magram mas ar unda imeorebdes.<br />

winaaRmdeg SemTxvevaSi moswavleTa motivacia dabali iqneba. Tu,<br />

magaliTad, gakveTilze Seiswavleba tansacmlis Tema, wreobrivi muSaobisas<br />

moswavleebma mza da sakuTari xeliT Sekerili tansacmlis upiratesobebze<br />

SeiZleba isaubron, modis axali tendenciebi gaarCion da a.S. aseTi midgoma<br />

gazrdis maT interessac da enis praqtikulad gamoyenebis donesac.<br />

raTa sasaubrod moswavleebs sakmarisi masala hqondeT, SeiZleba maT<br />

winaswar mieceT wasakiTxi an mosasmeni masala. maswavlebels aseve SeuZlia<br />

winaswar daasaxelos sasaubro Tema, raTa moswavleebma TviTon moipovon an<br />

moifiqron saintereso informacia mis irgvliv.<br />

zepirmetyvelebis wris mizani SeiZleba iyos rogorc ubralod<br />

enobrivi praqtikis uzrunvelyofa, ise romelime saskolo an ufro maRali<br />

donis RonisZiebebisTvis momzadeba. wris muSaobaSi SeiZleba gamoikveTos<br />

is moswavleebi, romlebic Semdeg konferenciebSi an olimpiadebSi miiReben<br />

monawileobas.<br />

gakveTilisgan gansxvavebiT, zepirmetyvelebis wris wevrebi<br />

savarjiSoebs ki ar unda asrulebdnen, aramed realur enobriv<br />

komunikaciaSi unda iyvnen Cabmulni. rasakvirvelia, sasaubro davaleba da<br />

Tema farulad emsaxureba garkveuli masalis ganmtkicebas, magram aSkarad<br />

es amocana ar unda ismebodes, winaaRmdeg SemTxvevaSi motivaciis vardnas<br />

eqneba adgili.<br />

uaRresad didi mniSvneloba aqvs keTili atmosferos Seqmnas, raTa<br />

moixsnas Secdomis daSvebis SiSi, Warbi morcvxoba, sxva, gakveTilisTvis<br />

xSirad damaxasiaTebeli fsiqologiuri problemebi. mxolod urTierTndoba<br />

40


saSualebas miscems moswavleebs, moindomon ucxour enaze realur<br />

komunikaciaSi Sesvla.<br />

zepirmetyvelebis unar-Cvevebis formireba-srulyofa klasgareSe<br />

muSaobisas iseve, rogorc saklaso mecadineobisas, audirebisa da saubris<br />

(laparakis) unar-Cvevebs gulisxmobs.<br />

audirebis unar-Cvevebis formireba met dros moiTxovs, vidre gakveTilis<br />

dros gvaqvs am amocanisTvis daTmobili, ris gamoc skolis moswavleebis<br />

audirebis unar-Cvevebi sxva unar-CvevebTan SedarebiT dabali doniT<br />

xasiaTdeba xolme. garda amisa, audioCanawerebis gamoyeneba swrafad Rlis<br />

moswavleebs da dasaSvebia maqsimum 10 wuTis ganmavlobaSi erTi gakveTilis<br />

msvlelobisas. amis kompensireba aucilebeli da SesaZlebelia klasgareSe<br />

muSaobisas. am mizniT, kerZod, saukeTeso molaparakis garda, saukeTeso<br />

msmenlis konkursi SeiZleba CavataroT. mosasmeni masala (ara mxolod<br />

audioCanawerebi, aramed maswavlelis metyvelebac, gansakuTrebiT, Tu misi<br />

warmoTqma da leqsikur-gramatikuli unar-Cvevebi saTanado donezea) ufro<br />

rTuli da amave dros ufro Ta<strong>name</strong>drove, saintereso da mravalferovani<br />

unda iyos, vidre gakveTilze, raTa uzrunvelyofil iqnas maRali<br />

motivacia. muSaoba unda Seicavdes iseT, enis gakeTilze iSviaTad<br />

gamoyenebul formebs, rogoricaa, magaliTad, mxatvruli kiTxva,<br />

popularuli simReris individualuri da gunduri Sesruleba,<br />

satelevizio / radio Toq-Sous mosmena da a.S. mosasmeni Canawerebi an<br />

teqstebi, romlebsac maswavlebeli, (ucxoeli) stumrebi da saukeTeso<br />

moswavleebi waikiTxaven, SeiZleba TviT moswavleebmac SearCion.<br />

klasgareSe muSaobisas zepirmetyvelebis unar-Cvevebis formireba-<br />

srulyofisas, iseve rogorc gakveTilze, mis orive formas unda mivmarToT:<br />

monologursa da dialogurs. saubari unda iyos rogorc momzadebuli<br />

(mza dialoguri da monologuri nimuSebis aRdgena, leqsebis zepirad<br />

wakiTxva da a.S.), ise spontanuri. spontanur saubars meti adgili unda<br />

daeTmos. radgan swored dialogs meti spontanuroba axasiaTebs, mas, da<br />

ara Sin momzadebuli monologuri moxsenebebis wakiTxvas, unda daeTmos<br />

meti dro. dialogebi unda Sedges wyvilebSi an wris yvela wevris<br />

monawileobiT (polilogi). maswavlebelma unda miaCvios moswavleebi<br />

saubarSi CarTvisTis saWiro frazebs (I am sorry to interrupt, but… May I add<br />

something? I’ve listened to you attentively, now please let me say a couple of words. Can I express<br />

41


my opinion? I don’t quite share your opinion. da a.S.). roca moswavleebs sakmarisi<br />

saTqmeli aqvT, maswavlebeli cdilobs ar Caerios maT saubarSi, magram mas<br />

unda hqondes momzadebuli saintereso kiTxvebi, magaliTebi da a.S., raTa<br />

saWiroebis SemTxvevaSi xeli Seiwyos saubris gagrZelebas.<br />

dialogis warmarTvis mizniT maswavlebelma an moswavleebma unda<br />

winaswar saubris TemasTan dakavSirebuli saintereso situaciebi<br />

moifiqron, saubris gegma Seadginon. rogorc sasaubro, ise mosasmeni<br />

situaciebi cxovrebiseuli unda iyvnen, raTa maT praqtikuli mniSvneloba<br />

hqondeT, magaliTad:<br />

1) Tqven emzadebiT inglisis romelime qalaqSi saswavlod wasasvlelad.<br />

mousmineT amindis prognozs (weliwadis sxvadasxva drois amindis<br />

amsaxvel fragmentebs) da isaubreT imaze, Tu ra tansacmels waiRebT<br />

Tan. waikiTxeT / moismineT informacia qalaqis RirsSesaniSnaobebis<br />

Taobaze da TqviT, romeli maTganis naxvas isurvebdiT da ratom.<br />

2) esaubreT maRaziis gamyidvels tansacmlis zomebis Sesaxeb<br />

(“gamyidvels” zomebis cxrili aqvs).<br />

3) “eqskursia” CautareT ucxoel stumars saqarTvelos romelime qalaqSi<br />

/ kuTxeSi. SegiZliaT TvalsaCinoeba gamoiyenoT.<br />

4) Casuli xarT inglisis / amerikis romelime qalaqSi samogzaurod.<br />

gaiTamaSeT sastumroSi ganTavsebis epizodi.<br />

5) ucxoeli stumris koncertze wayvana gindaT. gamokiTxeT igi mis<br />

gemovnebaze.<br />

zepirmetyvelebis wris muSaobis, iseve rogorc sxvadasxva<br />

RonisZiebebis Catarebis efeqtur formas warmoadgens enobrivi TamaSebi. V-<br />

VI klasSi misawvdomi TamaSia, magaliTad, Alphabet dinner. pirveli moTamaSe<br />

ambobs Today for dinner I had apples (sakvebis saxeli, romelic aso “a”ze iwyeba).<br />

meore moswavle ambobs, magaliTad Today for dinner I had bananas. mesame – Today for<br />

dinner I had cereals, meoTxe - Today for dinner I had duck da a.S. VII-IX klasis<br />

moswavleebisTvis gamosadegia TamaSi-Sejibri Experts. yvela gundi gamoyofs<br />

romelime Temis “eqsperts.” mowinaaRmdege gundis wevrebi kiTxvebs usvamen<br />

“eqspertebs”. gamarjvebulia is gundi, romlis eqspertmac met kiTxvas<br />

upasuxa.<br />

42


zepirmetyvelebis wris sxomebisTvis gamodgebaL rolebis gaTamaSeba<br />

wakiTxulisa an mosmenilis safuZvelze, mkiTxvelTa “konferenciebi”,<br />

dramatuli wris mier momzadebuli speqtaklis ganxilva.<br />

ucxouri enis intensiuri swavlebisas rolebis gaTamaSebas mimarTaven<br />

rogorc SemswavlelTa “infantilizaciis” xerxs, raTa komunikaciisas<br />

moxsnil iqnas “SfoTva” anu “wuxili” (anxiety), romelic gamowveulia<br />

moswavleTa piradi TaviseburebebiTa da Secdomis daSvebis SiSiT. ucxouri<br />

enebis tradiciuli meTodebiT swavlebisas rolebis gaTamaSebis elementebi<br />

zogjer gamoiyeneba tipiur situaciebSi dialoguri metyvelebis<br />

gavarjiSebisas (moswavle - maswavlebeli, gamyidveli – myidveli, bavSvi –<br />

mSobeli). klasgereSe muSaobisas SegviZlia ufro xSirad mivmarToT<br />

muSaobis am formas, mniSvnelovnad gavafarTooT situaciebisa da rolebis<br />

diapazoni.<br />

rolebis gaTamaSebisas moswavle Tavis Tavze iRebs rols (sakuTaris<br />

identursa an sxva adamianis) garkveul situaciaSi. roli da situacia<br />

SeiZleba sakmaod detalurad iyos aRwerili an Zalian zogadad. “scenari”<br />

/ “siuJeti” ufro xSirad ar aris SeTavazebuli, Tumca xSirad moniSnulia<br />

mTavari konfliqti (mag., maRaziaSi ver poulobT TqvenTvis saWiro zomas).<br />

swavlebis dawyebiT etapze (V-VI kl.) dasaSvebia rolebis gaTamaSebisaTvis<br />

instruqciebis micema mSobliur enaze. SemoqmedebiTi elementi (enobrivi<br />

masala, rolisa da situaciis interpretacia, gamonaTqvamis Sinaarsi)<br />

rolebis gaTamaSebisas Zalian Zlieria. rogorc namdvili (skolamdeli<br />

asakis bavSvebis), aseve saswavlo TamaSisas monawileebi qvecnobierad qmnian<br />

“TavianT realobas” da am gziT sakuTar codnas samyaros Sesaxeb amowmeben<br />

da iviTareben sxva adamianebTan Sesaswavl enaze urTierTqmedebis unars.<br />

rolebis gaTamaSeba efeqturad xsnis ara marto enobrivi, aramed<br />

cxovrebiseuli Secdomis daSvebis SiSsac: zneobrivad, praqtikulad an<br />

enobrivad “araswori” qceva ar gamoiwvevs seriozul marxcs. “mayurebels”<br />

(Tanaklaselebi, maswavlebeli) naklebi mniSvneloba aqvs, gansakuTrebiT,<br />

roca wris wevrebi wyvilebad an jgufebad arian dayofili, mTavaria<br />

rolis Sesrulebis procesi, misi warmatebuloba. aqtivoba saxalisoa da<br />

moswavlis pirovnebas ar emuqreba (ar aris auculebeli sxvebs gauziaro<br />

sakuTari Tvalsazrisi; ar aris saWiro rolSi iseTi Rrma Sesvla,<br />

rogoric msaxiobs TeatrSi rolis Sesrulebisas moeTxoveba).<br />

43


mSobliuri qalaqis / kuTxis / qveynis RirsSesaniSnaobebis Semswavleli<br />

wre (namdvili an rolis gaTvaliswinebiT “ucxoeli” stumrebisTvis<br />

eqskursiebis da saRamoebis, albomebisa da kedlis gazeTis, plakatebis<br />

momzadebiT) zepirmetyvelebis wris erT-erT SesaZlo variants warmoadgens.<br />

realuri warmatebis misaRwevad wris Sexvedra kviraSi 1-2jer unda<br />

xdebodes. kargia, Tu Sexvedrebi ardadagebis drosac (sazafxulo<br />

ardadagebis garda, roca maswavlebeli SvebulebaSia) gagrZeldeba, raTa<br />

uwyvetobis efeqti iqnas uzrunvelyofili. erTi Sexvedra erT Temas unda<br />

eZRvnebodes. misi Tematuri gadatvirTva dauSvebelia. didi moculobis<br />

mqone Tema SeiZleba wris or-sam sxdomaze ganawildes. wreobrivma muSaobam<br />

ar unda mosTxovos moswavleebs imdeni dro, rom am saqmianobam ZiriTad<br />

swavlaze uaryofiTad imoqmedos.<br />

44


2.2. klasgareSe muSaoba kiTxvisa da Targmanis unar-Cvevebis<br />

gasaviTareblad<br />

miuxedavad imisa, rom kiTxva informaciis miRebis ZiriTad wyaros<br />

warmoadgens, dResdReobiT axalgazrda Taoba misadmi (mSobliur enazec)<br />

SedarebiT gulgrili aris. moswavleTa kiTxvaSi dainteresebis mizniT<br />

sasargebloa iseTi Ta<strong>name</strong>drove da popularuli saSualebis, rogoricaa<br />

kompiuteri, kerZod ki, internetze mopovebuli informaciis gamoyeneba.<br />

saklaso mecadineobebze wasakiTxi masalis moculoba SezRudulia.<br />

saswavlo teqstebis didi nawili enobrivi masalis SeTvisebas da ara<br />

informaciis miwodebas emsaxureba, amitom isini xSirad naklebad<br />

sainteresoa. kiTxvis sxvadasxva saxis wreebi (mxatvruli, samecniero-<br />

popularuli, sazogadoebrivi cxovrebis sakiTxebisadmi miZRvnili,<br />

Sereuli) am xarvezebis daZlevis saSualebas iZleva.<br />

ucxouri enis Ta<strong>name</strong>drove gakveTili Tavs aridebs Targmanis<br />

gamoyenebas rogorc masalis axsna-prezentaciis, ganmtkicebisa da SeZenili<br />

codnis kontrolis saSualebas, rac sruliad gamarTlebulia enis<br />

komunikaciuri swavlebis pirobebSi. amave dros Targmanis unar-Cvevebi ar<br />

gamomdinareobs avtomaturad saubrisa da weris unar-Cvevebidan, aramed<br />

specialur swavlebas saWiroebs. zogierT moswavles ainteresbs Tagmani<br />

rogorc aqtivoba, zogierTi mas Tavis momaval profesiasTan akavSirebs,<br />

zogierTi ki, ubralod, Targmanis gareSe ar grZnobs Tavs darwmunebulad<br />

enobrivi masalis SeTvisebisas. yvela maTTvis sasargeblo iqneba mxatvruli<br />

/ samecniero-popularuli / sazogadoebriv-politikuri / sayofacxovrebo<br />

Sinaarsis teqstebis Targmnis wre. spontanuri zepiri (miTumetes,<br />

sinqronuli) Targmanis unar-Cvevebi Zalian rTulia da aRemateba skolis<br />

moswavleebis mier ucxouri enis flobis dones, magram wakiTxuli<br />

teqstebis zepiri da weriTi Targmani maswavleblis xelmZRvanelobiT<br />

misawvdom da saintereso aqtivobas warmoadgens (VIII klasidan dawyebuli).<br />

kiTxvis wris muSaobisas aucilebelia kiTxvis sxvadasxva saxeebs<br />

mivmarToT: Cumsa da xmamaRals, mTargmnelobiTsa da TargmangareSes,<br />

intensiursa da eqstensiurs (anu analizursa da sinTezurs), Sinaarsis Rrma<br />

da zogadi gagebiT, ZiebiTsa da daTvalierebiTs da a.S. Sesabamisad, Cumad<br />

wasakiTxi teqstebi unda mieces moswavleebs rame davalebebTan erTad,<br />

45


omelTa Sesrulebis xarisxis mixedviTac gasagebi iqneba, ramdenad kargad<br />

gaiges moswavleebma teqsti. wris sxdomaze xmamaRla kiTxvisas yuradReba<br />

unda gamaxvildes ara marto fonematur koreqtulobaze, aramed<br />

gamometyvelebazec, kerZod, logikur maxvilsa da intonaciaze. adekvaturi<br />

(Sinaarsis srulad gadmomcemi) Targmani drotevadi saqmea, amitom<br />

umjobesia igi saxlSi Sesruldes, wris Sexvedrisas ki Semowmdes. kargia,<br />

Tu moswavleebi ara mxolod SearCeven saukeTeso Targmans, aramed<br />

daasabuTeben kidevac am arCevans. TargmangareSe (Cumi Tu xmamaRali)<br />

kiTxvis warmateba ki mowmdeba kiTxva-pasuxis, swori-araswori debulebis<br />

SerCevis da sxva komunikaciuri davalebebis saSualebiT. wakiTxulis<br />

Sinaarsis reproduqcia misaRebia mxolod maSin, Tu klubis sxva wevrebs<br />

mocemuli teqsti ar waukiTxavT. Tu klubis wevrebi sakuTriv enis<br />

dauflebaSi arian dainteresebuli, analizuri kiTxva (sityvebis<br />

gramatikuli formis dadgena, winadadebis wevrebis garCeva, sinonimebisa da<br />

antonimebis dasaxeleba da a.S.) maTTvis saintereso da sasargeblo iqneba.<br />

Tu klubis wevrebi ucxour enas ZiriTadad rogorc eqstralingvisturi<br />

informaciis miRebis wyaros ixilaven (magaliTad, fizika-maTematikaSi<br />

dainteresebuli bavSvebi), maTTvis ufro adekvaturi iqneba teqstis<br />

Sinaarsobrivi analizi, Tumca enobrivi analizic (magaliTad, sarTebis<br />

daxmarebiT nacnobi fuZis mqone sityvebis mniSvnelobis dadgena) Tavis<br />

wvlils Seitans moswavleTa kiTxvis unar-Cvevebis srulyofaSi. dabal<br />

klasebSi (V_VII) teqstis moculoba didi ar aris, da kiTxvis unar-Cvevebic<br />

jer-jerobiT mtkice ar aris, amitom kiTxva unda xdebodes teqstis sruli<br />

gagebiT. Semdgom safexurze uaRresad did rols iZens teqstis ZiriTadi<br />

Sinaarsis gamotana, gadaTvalierebiTi da ZiebiTi kiTxva (reading for the jist,<br />

skimming and scanning reading). am unar-CvevaTa gasaviTareblad ara mxolod<br />

maswavlebels, aramed moswavleebsac SeuZliaT saTanado davalebebi<br />

Seadginon: Find the paragraph in the text speaking about … Match the titles and the texts. Entitle<br />

the text. Imagine you are an editor of a newspaper. Group the texts according to their topic. da a.S.<br />

wasakiTxad SeiZleba bevri patara moculobis mqone teqsti (erTi<br />

mecadineobisTvis 1-3 teqsti) an erTi didi nawarmoebi SeirCes, romelsac<br />

wris wevrebi semestris an mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi waikiTxaven.<br />

moswavleTa enobrivi donis gaTvaliswinebiT es ZiriTadad adaptirebuli<br />

teqstebi unda iyos. adaptirebuli teqstebis arqonis SemTxvevaSi<br />

46


maswavlebels SeuZlia saintereso teqstis adaptireba TviTon moaxdinos,<br />

Tumca es Sromatevadi, rTuli da delikaturi saqmea.<br />

Sinaarsobrivad SerCeuli teqstebi unda Seesabamebodes moswavleTa<br />

asakobriv Taviseburebebs; teqstebi saintereso da mravalferovani unda<br />

iyos, raTa ar hqondes adgili motivaciis daqveiTebas. enobrivad wasakiTxi<br />

masala erTdroulad cocxal da sanimuSo enas unda aswavlides<br />

moswavleebs. miuxedavad imisa, rom teqstTa umravlesoba saswavlo mizniT<br />

specialurad Seqmnili an adaptirebulia (nawarmoebi originalSi, kerZod,<br />

sabavSvo leqsebi iSviaTad Tu aris misawvdomi enis dauflebis am<br />

safexurze), enis avTenturoba aucileblad unda iyos uzrunvelyofili.<br />

mxatvruli nawarmoebis SerCevisas gasaTvaliswinebelia agreTve maTi<br />

mxatvruli Rirebuleba da avtoris “wona” msoflio literaturaSi.<br />

VI-VII klasis moswavleebisTvis sainteresoa xalxuri da literaturuli<br />

zRaprebi, saTavgadasavlo moTxrobebi, informacia cxovelebze,<br />

dasavleTeli Tanatolebis, maTi skolaSi swavlis Sesaxeb, VIII-IX klasis<br />

moswavleebs ufro ainteresebT informacia adamianTa urTierTobebis,<br />

siyvarulisa da megobrobis, cnobil adaianTa cxovrebis, profesiebis,<br />

Sesaswavli enis qveynebis istoriisa da geografiis, mecnieruli<br />

aRmoCenebis, teqnikuri siaxleebis Sesaxeb da a.S.. gogonebsa da biWebs<br />

xSirad gansxvavebuli masalebi ainteresebT, ise rom, raTa aravisi interesi<br />

ar daiCagros, zogjer SeiZleba Catardes mxolod gogonebisTvis an<br />

mxolod biWebisTvis gankuTvnili sxdoma.<br />

kiTxvis wris mecadineobaze gamoyenebuli davalebebi aseve unda<br />

icvlebodes moswavleTa asakTan erTad. dawyebiT etapze gansakuTrebiT<br />

efeqturia TamaSebi, magaliTad, “yuradRebiani mkiTxveli”. teqstis<br />

wakiTxvis Semdeg maswavlebeli mraval detals arkvevs wakiTxulis<br />

irgvliv. romeli moTamaSec (gundic) met swor pasuxs gascems, is<br />

mogebulia. swavlebis dabali etapisTvis sakmarisia kiTxvebze pasuxi,<br />

Sinaarsis reproduqcia, xolo teqstis gagebis testuri formis Semowmeba<br />

aucilebelia ufro maRal etapze. am etapze ufro xSirad ismis kiTxva<br />

“ratom?” tqstis Sinaarsis gadmocema mis analizs uTmobs adgils.<br />

swavlebis ganmaviTarebeli miznis realizaciisaTvis sasargebloa<br />

wakiTxul masalebSi motanili informaciis sakuTar gamocdilebasTan, sxva<br />

nawarmoebebTan Sedareba. rasakvirvelia, kiTxvis wris muSaobaSi didi<br />

47


adgili eTmoba wakiTxulze dayrdnobiT saubris unar-Cvevebis<br />

ganviTarebasac.<br />

kiTxvis wris muSaobisTvis SeiZleba gamoviyenoT specialuri damxmare<br />

saxelmZRvaneloebi (samwuxarod, aseTi saxelmZRvaneloebi saqarTveloSi<br />

praqtikulad ar gamocemula, magram SegviZlia gamoyiyenoT ruseTSi an<br />

inglissa da amerikaSi gamocemuli e.w. graded readers) an Cven TviTon,<br />

moswavleTa monawileobiT SevarCioT wasakiTxi masala sxvadasxva<br />

wyaroebidan. avTentikuri da saintereso masalis Ta<strong>name</strong>drove wyaros<br />

interneti warmoadgens.<br />

kiTxvis wre ar gamoricxavs wakiTxulis Targmans, magram sulac ar<br />

niSnavs mxolod mTargmnelobiTi aqtivobiT SezRudvas. sasargebloa<br />

wakiTxulis irgvliv kiTxvebis dasma da maTze pasuxi, Sinaarsis<br />

reproduqcia, referireba, testuri formis savarjiSoebis Sesruleba,<br />

epizodebis inscenireba, sakonferencio moxsenebebis momzadeba, deklamireba,<br />

zneobriv-aRmzrdelobiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebze msjeloba, teqstis<br />

literaturuli analizi da sxva, moswavleebisTvis saintereso (maT mier<br />

SerCeuli) aqtivobebi.<br />

kiTxvis procesi moicavs or komponents: informaciulsa da emociurs.<br />

gakveTilebze kiTxvis mizans metwilad teqstidan informaciis miReba<br />

warmoadgens, klasgareSe muSaobisas ki aranaklebi, Tu ara meti yuradReba<br />

unda mieqces teqstis aRqmis emociur mxares. amisTvis gamoviyenebT<br />

gamometyvelebiT kiTxvas, audioCanawerebs mxatvruli nawarmoebis<br />

SesrulebiT cnobili msaxiobebis mier, wakiTxuli teqstebisa da miRebuli<br />

informaciis emociur Sefasebas. wris is wevrebi, visac xatva exerxebaT da<br />

exalisebaT, wakiTxulis ilustrirebas axdenen. SeiZleba am mimarTulebiT<br />

xatvis wresTan TanamSromloba.<br />

wakiTxul teqstebTan dakavSirebiT sxvadasxva konkursebi SeiZleba<br />

gaimarTos: deklamaciis, saukeTeso mokle Sinaarsis daweris, inscenirebis,<br />

kostumebis, ilustraciis, gagrZelebis dawerisa da a.S.<br />

mTargmnelobiTi aqtivobisTvis moswavleebs Targmanis Teoriis<br />

garkveuli elementebi unda mivawodoT (kerZod, is faqti, rom Targmanisas<br />

sityvis done xSirad dauSvebelia, Sesityvebis da winadadebis done ki<br />

ufro misaRebia). samwuxarod, aqac qarTulenovan moswavleebze<br />

orientirebuli gamocemebiT praqtikulad ver visargeblebT, magram, imedia,<br />

48


es momavlis sakiTxia. jer-jerobiT ki warmatebis misaRwevad aucilebelia<br />

moswavleebma specialur rveulSi saTanado Canawerebi regularulad<br />

awarmoon.<br />

VIII-IX klaselTaTvis ukve SesaZlbelia mTargmnelTa klubSi<br />

monawileoba. ucxouri enis donis flobis gaTvaliswinebiT, es jer-<br />

jerobiT werilobiTi wyaros ucxouri enidan mSobliur enaze Targmania.<br />

wris specializaciis miuxedavad, davalebis formulireba ar unda iyos<br />

mxolod “TargmneT”. moswavleebma SeiZleba arsebuli Targmanebi<br />

gaanalizon, oroginals Seadaron, ipovon cnobili inglisuri da qarTuli<br />

andazebis analogebi, daxelvndnen leqsikonis gamoyenebaSi (magaliTad,<br />

davaleba: ipoveT mocemuli sityvis mniSvnelobaTa Soris mocemuli<br />

konteqstis Sesabamisi sityva) da a.S..<br />

ucxouri enis swavlebis pirvel-meore wels (“Cveulebrivi” skolis V-VI<br />

kl.) kiTxvis wris muSaoba SeiZleba gamaxvildes kiTxvis teqnikis<br />

Camoyalibebaze, Tumca aqac ki sasurvelia patara siuJeturi moTxrobebis<br />

(metwilad xumrobebisa da zRaprebis) gamoyeneba. ukeTesi gagebisaTvis da<br />

moswavleTa motivirebisaTvis pirveli wasakiTxi wignebi aucileblad<br />

lamazad unda iyos ilustrirebuli. Semdgom safexurze kiTxvis wris<br />

amocanad iqceva, rasakvirvelia, kiTxvis, rogorc komunikaciuri unar-Cvevis,<br />

ganviTareba-srulyofa.<br />

wakiTxulis epizodebis inscenireba (sityva-sityviT, Sinaarsis<br />

gadmocemiT), gmirebis momdevno cxovrebis variantebis SeTavazeba<br />

saSualebas aZlevs wris wevrebs SemoqmedebiTad miudgnen wakiTxul<br />

masalas.<br />

49


2.3. ena da kultura<br />

ენა კულტურის ფენომენია. ჩვეულებრივ, ენას განსაზღვრავენ, როგორც ნიშნებისა<br />

და სიმბოლოების სისტემას, რომლის მეშვეობითაც ხორციელდება აზრების აღნიშვნა და<br />

გადაცემა. ამიტომ ენას განიხილავენ აზროვნების, ობიექტური და სუბიექტური<br />

მოვლენების გამოხატვის, ადამიანთა შორის კომუნიკაცია-დიალოგის საშუალებად. ენის<br />

ასეთი გაგება სრულად მისაღებია, თუკი მას განვიხილვთ ობიექტურ-აღწერილობითი<br />

თვალსაზრისით.<br />

ენის, როგორც კულტურის ფენომენის საკითხი, ჩვენგან მოითხოვს მის განხილვას<br />

კულტუროლგიურ ჭრილში. ამ თვალსაზრისით შეიძლება ვამტკიცოთ, ერთის მხრივ ის,<br />

რომ კულტურა თვითონაა ენა, მეორე მხრივ ის, რომ ენა კულტურაა.<br />

ენა იმდენად ინტგრირებულია კულტურის სისტემაში, რომ მისი გამოყოფა<br />

შეიძლება მხოლოდ შემეცნებითი მოსაზრებით, რეალურად კულტურა ენის გარეშე არ<br />

არსებობს.<br />

ენისა და კულტურის ურთიერთობისას მთავარია გავარკვიოთ, თუ რა ადგილი<br />

და დანიშნულება აქვს ენას კულტურულ-შემოქმედებით პროცესში. იგი ამ პროცესში<br />

ასრულებს მხოლოდ აღნიშვნისა და კომუნიკაციის ფუნქციას, თუ თავადაა<br />

კულტურულ-შემოქმედებითი პროცესის აქტიური მონაწილე. რასაკვირველია, როცა<br />

ენისა და კულტურის ურიერთობაზე ვლაპარაკობთ, ჩვენ ვგულისხმობთ ბუნებრივ, ანუ<br />

ნაციონალურ ენებს და არა ეგრეთწოდებულ ხელოვნურ-მეცნიერულ და ხელოვნების<br />

ენებს, რომლებიც თუმცა ასრულებენ ნაციონალური ენებისათვის დამახასიათებელ<br />

ზოგიერთ ფუნქციას და მათაც გარკვეული ადგილი უჭირავთ კულტურის სისტემაში<br />

(მათ სახელიც კი ბუნებრივი ენის ანალოგიით ეწოდათ!), მიუხედავად ამისა, მათი<br />

როლი და მნიშვნელობა კულტურისათვის ზოგადად, ერთოდ მოკრძალებულია<br />

ნაციონალურ ენებთან შედარებით.<br />

ბუნებრივი ენა არის ეთნიკური ჯგუფის, ან ერის ენა. მისი წარმოქმნა ხდება<br />

ბუნებრივი გზით, იგი იბადება ეთნოსთან ერთად. ენისა და ეთნოსის ჩამოყალიბება<br />

ერთდროული პროცესია. ისე არ უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ ჯერ ჩნდება ეთნოსი და<br />

შემდგომ კოლექტიური ცნობიერებით შეთანხმების, კონვენციის მიხედვით ქმნის ენას.<br />

ენა ისტორიულად თან დაჰყვება ეთნოსს და მომავალ თაობებს გადაეცემა<br />

მემკვიდრეობით, როგორც მათთვის მშობლიური. ამიტომ ბუნებრივია ენის სიტყვათა<br />

50


მნიშვნელობა არ დგინდება ხელოვნურად - კონვენციის გზით, იგი ბუნებრივად<br />

ყალიბდება - ამ ენის შემოქმედი ხალხის მიერ სამყაროს მოვლენებისა და საგნების<br />

აღქმით.<br />

სამყაროს მრავალფეროვნება ყოველ ენაში თავისებურად გარდატყდება, აისახება<br />

და ფორმირდება შესაბამისი სიტყვების სახით. ყოველ ეთნოსს სამყაროს, სინამდვილის<br />

თავისებური, სხვებისგან განსხვავებული ხედვა აქვს და ამიტომაც მათი ენები<br />

შინაარსობრივად განსხვავდებიან.<br />

ნაციონალურ ენათა მრავალფეროვნება უშუალოდ ემყარება ადამიანისათვის<br />

დამახასიათებელ ფუნდამენტურ თვისებას - ნების, არჩევანის თავისებურებას და<br />

აქედანვე გამომდინარეობს. თუ ადამიანს არ ექნებოდა ეს უნარი, მაშინ მსგავსად<br />

ცხოველთა პოპულაციებისა, ადამიანთა პოპულაციაც ყველგან და ყოველთვის<br />

ერთნაირი სასიგნალო „აპარატით“ იქნებოდა აღჭურვილი. სწორედ ამიტომაა, რომ<br />

ბუნებრივი ენის გაიგივება და მისი გამოცხადება მხოლოდ ნიშანთა სისტემად, ენის<br />

არასრულყოფილ დახასიათებად წარმოგვიდგება.<br />

რა თქმა უნდა, ენა ნიშანთა სისტემაცაა, ყოველ შემთხვევაში, მისი ასეთად<br />

განხილვაც სამართლიანია, მაგრამ ის უფრო მეტია, ვიდრე ნიშანი. ენა უშუალოდაა<br />

დაკავშირებული მისი შემოქმედი ხალხის მსოფლგანცდასთან, მსოფლმხედველობასთან<br />

და აზროვნებასთან. ენისა და კულტურის მჭიდრო ურთიერთკავშირის მაჩვენებელია<br />

ენისა და აზროვნების ურთიერთობა. ზოგადფილოსოფიური თვალსაზრისით<br />

ცნობილია, რომ არ არსებობს ენა აზროვნების გარეშე. ენამ აზრი უნდა იტვირთოს,<br />

ზიდოს. თუ საზიდი აზრი არ არის, თუ ენა აზრისაგან დაცლილია, იგი მკვდარია. არც<br />

აზროვნება არსებობს ენის გარეშე. აზრი, რომელსაც არ აქვს შეძენილი თავისი ენობრივი<br />

გამოხატულება, გაუფორმებელი აზრია და ამიტომ ვერ ხერხდება მისი მოხელთება. ენა<br />

მონაწილეობს აზროვნების ყოველ აქტში. ენა და აზროვნება ისევე განუყოფელნი არიან,<br />

როგორც სიტყვა და ცნება, წინადადება და მსჯელობა.<br />

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ენის აზრის გარეშე არსებობას ის ადასტურებს, რომ<br />

იგი მოიცავს ორ მომენტს - გამოსახულებისა და შინაარსს. პირველს მიეკუთვნება<br />

ფონემები, მეორეს კი - აზრი, რომელიც ენის შემადგენელი და მოუცილებელი<br />

მომენტია, რადგან ენაში ყალიბდება და მისგან დამოუკიდებლად არ არსებობს. აზრი<br />

არის ფონემებით დანაწევრებული შინაარსი. ერთიც და მეორც ენის მხარეებია. არც<br />

51


ცალკე აღებული ფონემები და არც ცალკე აღებული შინაარსი არ არის ენა. ის<br />

გამოსახულების და შინაარსის ერთიანობაა. თუ ენა თავის აუცილებელ მომენტად<br />

მოიცავს აზრს, მაშინ იგი გარკვეული ცოდნის შემცველია, მისი მატარებელი ხალხის<br />

მსოფლმხედველობის გამოხატვის ფორმაა, მასში დაფიქსირებულია სინამდვილის,<br />

ყოფიერების თავდაპირველი სახე, ყოფიერება იმთავითვე სახლობს ენაში. ენა<br />

ყოფიერების გამოვლენაა.<br />

ნაციონალური ენები არ არსებობენ იზოლირებულად. ისინი განიცდიან სხვა<br />

ენათა გავლენას. სესხულობენ უცხო ენის სიტყვებს, რითაც ამდიდრებენ თავიან<br />

ლექსიკას. კულტურათა შორის ურთიერთობები ნათლადაა ასახული ენაში.<br />

მაგალითად, ქართულ ენაში არებული ბერძნული, სპარსული, თურქული, არაბული,<br />

რუსული, ინგლისური და სხვა წარმოშობის სიტყვების არსებობა მიგვანიშნებს ქართულ<br />

კულტურაზე მათ გავლენას. ამ აზრით, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ენა ინახავს ისტორიას,<br />

მასში დაფიქსირებულია ამ ენის მატარებელი ხალხის წარსული, მისი ბიოგრაფია.<br />

ამიტომაც ნაციონალური ენა წარმოადგენს კულტურის უმნიშვნელოვანეს ფენომენს.<br />

რაკი ვიცით, რომ კულტურის წარმოშობისა და არსებობის სათავე ადამიანის<br />

აზროვნებაა, იოლია დავასკვნათ, რომ არ არსებობს კულტურა ენის გარეშე. ამასთანავე,<br />

იმასაც უნდა გაესვას ხაზი, რომ ენა კულტურისათვის გარეგადამწვდომი მომენტია.<br />

(ჰეგელი). ეს ნიშნავს, რომ ენა კულტურის რომელიმე ნაწილის, ფრაგმენტის<br />

განსაზღვრულობა კი არაა, არამედ, თუ რაიმე არსებობს კულტურის სახით, იგი<br />

აუცილებლად ენაშია გაფორმებული, ე.ი. კულტურის საერთო არსებობის წესია, მისი<br />

პირობაა. მაგრამ ენა კულტურის არა მარტო არსებობის პირობაა, არამედ თვითონაა<br />

კულტურა. იგი კულტურის საგანია, ვინაიდან განხორციელებული ღირებულებაა და<br />

თანაც, ერთ-ერთი უმაღლესი ღირებულება, იმდენად განსაცვიფრებლად მაღალი, რომ<br />

ერის პატრიოტი შვილები, მზად არიან მის დასაცავად თავი გასწირონ.<br />

ენა კულტურაა იმ ზოგადი პრინციპის გამო, რომ იგი ბუნებით ბოძებული<br />

მოვლენა კი არ არის, არამედ საკუთარი ყოფიერების გამომუშავების პროცესში, ერის<br />

ისტორიული მოღვაწეობით შექმნილი ფენომენია. ყოველი ერი, თავისი ისტორიული<br />

ბედით გაპირობებული, თავისებურად აღიქვამს სამყაროს და მას გამოსახატავად თავის<br />

განუმეორებელ ენას ქმნის. ამ ენაში ასაგნებს თავის სულს, თავის იდეალებს, თავის<br />

52


ისტორიას. ენა ერის სულიერი საგანძურია, რომელსაც ყველაზე ნაკლებ ავნებს დროის<br />

დამანგრეველი ფაქტორები.<br />

პირველი გულუბრყვილო თვალსაზრისი ენისა და აზროვნების<br />

ურთიერთმიმართების შესახებ, რომლის სათავე ისტორიულ სიღრმეებშია, კულტურის<br />

მიმართ ენას მიიჩნევს, როგორც გარეგან, ინდეფერენტულ ფორმას, როგორც ნიშანს,<br />

იარლიყს, რომლის როლი მხოლოდ ისაა, რომ კულტურის საგანი აღნიშნოს და<br />

გადასცეს, მაგრამ ისე, რომ არავითარი ცვლილება არ შეიტანოს საგნის შინაარსში. ამ<br />

თვალსაზრისის მიხედვით ენას წინ უსწრებს აზროვნება. როცა აზროვნება დაამთავრებს<br />

თავის საქმეს და აზრი ჩამოყალიბდება, მხოლოდ ამის შემდეგ დგება ენის ჯერი.<br />

გამომუშავებულ აზრს ენა (სიტყვა) უნდა მოერგოს, ოღონდ ისე, რომ აზრმა მთლიანად<br />

დაიმორჩილოს ენა.<br />

გულუბრყვილო აზროვნებას უპირისპირდება კრიტიკული აზროვნება. ამგვარ<br />

აზროვნებაზე დაყრდნობით აღნიშნულმა საკითხმა სრულიად განსხვავებული<br />

გადაწყვეტა მიიღო. ცხადია, არავინ უარყოფს, რომ ენა აზრის აღნიშვნაა (სიმბოლო) და<br />

გადაცემაა (კომუნიკაცია), მაგრამ ენა (სიტყვა) საქმეში ჩაერთვება არა აზრის<br />

გამომუშავების შემდეგ, არამედ იგი მონაწილეობს მთლიან აზროვნებით პროცესში და<br />

თანაც ამ პროცესზე ზეგვლენას ახდენს. ეს თვალსაზრისი მკვეთრად გაოიკვეთა<br />

ჰერდერისა და ჰუმბოლდტის ნააზრევში. XX საუკუნეში მას უფრო მეტი დინამიკა<br />

შესძინეს ამერიკელმა ლინგვისტებმა: სეპირმა და უორფმა.<br />

ჰერდერი გონებამახვილურად შენიშნავს, - შეუძლებელია წარმოვიდგინოთ<br />

ხალხი, რომელსაც არ ექნება პოეტური ენა, მაგრამ ეყოლებოდა დიდი პოეტები, არ<br />

ექნებოდა მოქნილი ენა, მაგრამ ეყოლებოდა უდიდესი პროზაიკოსები, არ ექნებოდა<br />

ზუსტი ენა, მაგრამ ეყოლებოდა დიდი მოაზროვნენი (დ. ქერქაძე, ერი და კულტურა,<br />

1984წ. გვ. 107). დიდი პოეტების, მოაზროვნეების, პროზაიკოსების ყოლა ნიშნავს დიდი<br />

პოეზიის, პროზის, მეცნიერების ქონას. ჰერდერის სიტყვები იმაზე მიუთითებს, რომ<br />

ყოველივე ამას, როგორც კულტურის ფორმებს, ქმნიან არა მარტო პოეტები, მწერლები<br />

და მეცნირები, არამედ პოეტური, სამწერლო და სამეცნიერო ენები, რაც ენის<br />

კულტურულ-შემოქმედებით ძალაზე მიუთითებს.<br />

ჰუმბოლდტს არ აკმაყოფილებს ტრადიციული აზრი აზროვნებისა და ენის<br />

თანმიმდევრობის შესახებ, - თითქოს ენა უკან მისდევდეს აზროვნებას. პირიქით, მას<br />

53


მიაჩნია, რომ მოსაზრება ენის გარეშე შეუძლებელია. ამიტომ ენა და აზროვნება<br />

თანდართულნი არიან და არა დროში თანმიმდევრულნი. ნამდვილად აზროვნება<br />

მეტყველებაა და მეტყველება აზროვნებაა. ისინი იმდენად განუყოფელნი და იგივურნი<br />

არიან, რომ ხალხის ენა არის მისი გონება და ხალხის გონი არის მისი ენა.<br />

ჰუმბოლდტი ენას განიხილავს, როგორც თავისებურ მსოფლმხედველობას.<br />

მისთვის ყოველი ცალკეული ეროვნული ენა ცალკე მსოფლმხედვაა. ენა მთელ<br />

სინამდვილეს თავისი ხედვით აშუქებს. ამიტომ ყოველ ენაში სამყარო თავისებურად<br />

აისახება.<br />

ჩვენ სინამდვილეს აღვიქვამთ არა ზუსტად ისე, როგორც ობიექტურად არსებობს,<br />

არამედ ჩვენებურად, სუბიექტურად. ამას მრავალი ფაქტორი განაპირობებს, რომელთა<br />

შორის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ენობრივი ფაქტორია. აქედან გამომდინარე, სეპირისა<br />

და უორფის მიხედვით, სინამდვილეს აღვიქვამთ ასე და არა სხვანაირად იმიტომ, რომ<br />

ჩვენი ენობრივი მოდელები წინასწარ, არაცნობიერად გვიბიძგებენ ასეთი ხედვისაკენ.<br />

ამის გამო მათ ხმარებაში შემოაქვთ ლინგვისტური დეტერმინიზმის ცნება, რაც იმაზე<br />

მიუთითიებს, რომ ენა აქტიურად განსაზღვრავს აზროვნებით პროცესებს.<br />

ჰერდერის, ჰუმბოლდტის, სეპირის, უორფის იდეები ენისა და კულტურის<br />

ურთიერთობის შესახებ უდავოდ იმსახურებს ყურადღებას, ვინაიდან ენა ჩაერთვება არა<br />

მხოლოდ კულტურულ-შემოქმედებით პროცესის ბოლოს, არამედ მთელი ამ პროცესის<br />

მსვლელობაში და აქტიურად მონაწილეობს მასში. უდავოა, რომ ენა არ არის აზრების<br />

მხოლოდ აღნიშვნა და გადაცემის ინდიფერენტული საშუალება. ასე რომ ყოფილიყო,<br />

მაშინ ენათა სიმრავლის არსებობა გაუმართლებელ მოვლენად ჩაითვლებოდა. საქმე ის<br />

არის, რომ თუ ენა აზრების მხოლოდ აღნიშვნისა და გადაცემის ტექნიკური საშუალებაა,<br />

მაშინ მრავალი ენიდან შეარჩევდნენ ერთ-ერთ ისეთ ენას, რომელიც ამ ფუნქიცებს<br />

ყველაზე უკეთ შეასრულებდა. ყველა დანარჩენი ზედმეტად გამოცხადდებოდა.<br />

მათემატიკური სფეროს აღნიშვნა - სიმბოლიზაცია ხდება მათემატიკური ენით,<br />

რომელიც ერთია ყველა ხალხისათვის. მაგრამ ასეთი ენა აღარ იქნებოდა ერის<br />

შვილებისათვის თავგანწირვის მოტივაციის წყარო. პატრიოტი შვილები იცავენ<br />

საკუთარ ენას, მაგრამ ისინი იცავენ არა აზრის აღნიშვნისა და გადაცემის საშუალებას,<br />

როგორც ასეთს, არამედ ისინი იცავენ თავის ენას, როგორც საკუთარ სულს, საკუთარ<br />

ისტორიას, საკუთარ ყოფიერებას, ე.ი. როგორც საკუთარ კულტურას.<br />

54


მარტინ ჰაიდეგერის სიტყვებით, ენა ადამიანის ყოფიერების სახლია, რომელსაც<br />

ვერ გაცვლის სხვა სახლზე, სხვა ყოფიერებაზე. ამიტომ ენათა სიმრავლე და<br />

მრავალფეროვნება სამწუხარო ფაქტი კი არ არის, არამედ კულტურის არსებობის<br />

საფუძველია. კულტურას კი სწორედ მრავალფეროვნების პირობებში შეუძლია<br />

არსებობა. კულტურის სტანდარტიზაცია კლავს კულტურას. ყოველი ცალკეული ენა<br />

ცალკე აღებული კულტურაა. იგი დამოუკიდებელი სამყაროა. ასეთ ენა-სამყაროებზე არ<br />

შეიძლება ვიმსჯელოთ უკეთესობა-უარესობის ნიშნით ისევე, როგორც არ შეიძლება ამ<br />

ნიშნით ვიმსჯელოთ ერებზე, კულტურებზე, რადგან ყოველი მათგანი არის<br />

ორიგინალური, განუმეორებელი კულტურა.<br />

კასირესის აზრით, უცხო ენის „სულში“ თანდათანობით შეღწევა ისეთ<br />

შთაბეჭდილებას გვიქმნის, თითქოს ვუახლოვდებით თავისტური გონითი<br />

სტრუქტურის მქონე ახალ სამყაროს, რაც ჩამოგავს უცხო ქვეყანაში მოგზაურობას (ე.<br />

კასირერი, რა არის ადამიანი, 1983, გვ. 123). ენაში არსებული სიტყვები, მათი შერთების<br />

პრინციპები და წესი, რომელსაც იცავს მოლაპარაკე, თავის ანაბეჭდს ტოვებს აზრების<br />

თავისებურებაზე. იგივე აზრები სხვა ქვეყანაში სხვანაირად გამოითქმება.<br />

განსხვავებული ერები ერთსა და იმავე აზრს განსხვავებულ დატვირთვას ანიჭებენ.<br />

სპეციალურ ლიტერატურაში ხშირად მიუთითებენ ერთ ექსპერიმენტზე. ენის<br />

მკვლევარმა ჰ. ჰიპერმა მიზნად დაისახა დაედგინა ერთი ენიდან მეორე ენაზე ტექსტის<br />

თარგმნის დროს მიღებული ცვლილებები მთარგმნელის ინდივიდუალური სტილით<br />

იყო გამოწვეული, თუ თვით ენის ბუნებით. ამ მიზნით მან, ერთის მხრივ, სთხოვა ფრანგ<br />

მთარგმნელებს რილკეს ლექსების გერმანულიდან ფრანგულად თარგმნა. მეორე მხრივ,<br />

იმავე თხოვნით მიმართა თვით რილკეს, რომ მას თავისი იგივე ლექსები ფრანგულად<br />

ეთარგმნა. შედეგად მიიღო, რომ ფრანგი მთარგმნელების ტექსტებში გაბატონებული<br />

იყო წმინდა ფრანგული ენობრივი კონსტრუქიცები, ხოლო რილკეს თარგმანებში<br />

შენარჩუნებული იყო გერმანული ენისათვის დამახასიათებელი კონსტრუქციები.<br />

ესეიგი, როგორც ფრანგი მთარგმნელბის ტექსტებში, ისე რილკეს თარგმანებში<br />

დომინირებდა მათი მშიბლიური ენები და არა მთარგმნელები.<br />

ყოველი ენა იმდენად ორიგინალრი და განუმეორებელია, რომ უფრო ენა<br />

მეტყველებს ადამიანების მეშვეობით, ვიდრე ადამიანები ენის მეშვეობით.<br />

55


2.4 Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis) kulturis Seswavla<br />

klasgareSe muSaobisas<br />

ganasxvaveben ori saxis kulturas: materialursa da suliers.<br />

materialur kulturaSi igulisxmeba teqnika da is materialuri<br />

Rirebulebani, romelTa erTobliobac civilizacias qmnis. sulier<br />

kulturas miekuTvneba mecniereba, xelovneba, ganaTleba, tradiciebi,<br />

urTierTobis normebi, mimikisa da Jestebis kodebi, msoflmxedveloba.<br />

yvelaferi es realobis aRqmis erovnul specifikas asaxavs. azrovnebisa da<br />

qcevis Taviseburebebi enaSic vlindeba. ena, Tavis mxriv,<br />

msoflmxedvelobaze axdens gavlenas. Ta<strong>name</strong>rdrove enaTmecnierebaSi<br />

Seiqmna specialuri dargi – eTnofsiqolingvistika, - romelic am<br />

urTierTobas Seiswavlis.<br />

zepirmetyvelebis, kiTxvisa da, gansakuTrebiT, Targmnis wreebis<br />

muSaobisas yuradReba unda mieqces e.w. kulturulad- markirebul<br />

leqsikas, magaliTad: lanCi, alafurSeTi (standing party), barbekiu da a.S.<br />

marTalia, rac Ria sazogadoebam Camoyalibeba daiwyo saqarTveloSi, bevri<br />

aseTi cneba Cveni moswavleebisTvis kinodan da popularuli simRebebidan<br />

cnobili xdeba, magram bevr aseT cnebas mainc specialuri axsna sWirdeba.<br />

dabali (V-VI) klasis moswavleebis mier enis flobis done jer-jerobiT<br />

ar iZleva saSualebas, moswavleebma Sesaswavl enaze gaecnon<br />

saqveyanaTmcodneo literaturas. mSobliur enaze wakiTxuli masalebi,<br />

marTalia, ar aviTareben Sesaswavli enis unar-Cvevebs, magram zrdian enis<br />

Seswavlisadmi interess, amitom aseTi muSaobac SeiZleba ucxour enaze<br />

klasgareSe muSaobas mivakuTvnoT.<br />

ucxouri enis saklaso da klasgareSe swavlebisas mosasmeni da<br />

wasakiTxi masalis sagrZnobi nawili exeba Sesaswavli enis qveynebis<br />

istoriis, geografiis, xelovnebis, tradiciebisa da yoveldRiuri<br />

cxovrebis sxvadasxva kulturul aspeqts. es moswavleTa bunebriv interess<br />

akmayofilebs, saSualebas iZleva avTentikur teqstebze muSaobisa da xels<br />

uwyobs lingvokulturuli informaciis SeTvisebas. goegrafiuli da<br />

cnobili adamianebis saxelebi, dResaswaulebi, crumorwmuneoba, istoriuli<br />

faqtebi enis matareblebisaTvis axsnas ar saRiroebs. ucxouri enis<br />

Seswavlisas ki aseTi kulturuli elementebi ganmartebas moiTxovs.<br />

56


saTanado codnis arqona kroskulturuli komunikaciisas did problemebs<br />

iwvevs.<br />

Sesaswavli enis qveynebis RirsSesaniSnaobebi, muzeumebi, klimati,<br />

politikuri wyoba, sportsmenebi, kinofestivalebi, gamofenebi da mravali<br />

sxva sakiTxi SeiZleba iqces zepirmetyvelebis an kiTxvis wris sxdomis<br />

Temad.<br />

kiTxvis wris wevrebs SeiZleba garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />

Sesaswavli enis qveyvis cxovribis erT sferosadmi miZvnili masalebi<br />

mieces wasakiTxad, Semdeg ki, muSaobis Sesajameblad, Catardes viqtorina,<br />

magaliTad: vin yvelaze kargad erkveva didi britaneTis / aSS-s istoria,<br />

geografia, religia, mxatvroba, literatura, cnobili adamianebis<br />

biografiebSi da a.S. aseTi RonisZiebebisTvis SesaZlo sakiTxebia:<br />

- ratom eZaxian xolme did britaneTs “nislian albions?”<br />

- ras eZaxian araoficialurad didi britaneTis / aSS-s droSebs? (pasuxia<br />

Union Jack da Stars and Stripes.)<br />

- rodis moxda “TeTri da wiTeli vardebis omi” da ratom hqvia mas ase?<br />

- didi britaneTis romelma premier-ministrma moipova nobelis premia<br />

literaturaSi? (uinston CerCilma.)<br />

- vin aris am leqsis / wignis / tilos avtori?<br />

- vin dgas didi britaneTis oficialuri (anglikanuri) elesiis saTaveSi?<br />

- visi foto / portretia es? romeli cnobili RirsSesaniSnaobaa<br />

warmodgenili suraTze? ra sportul TamaSs xedavT suraTze?<br />

- ra dResaswauls zeimoben … (saxeldeba TariRi)?<br />

- romeli wignis gmiria …?<br />

- romelia evropaSi yvelaze didi taZari? (wminda pavles taZari<br />

londonSi) da sxv.<br />

saintereso kiTxvebi ara mxolod maswavlebelma, aramed moswavleebmac<br />

unda moiZion. yvelaze saintereso SekiTxis avtori SeiZleba dajildovdes.<br />

didi britaneTis, aSS-s da saerTod inglisurenovani qveynebis kulturas<br />

SeiZleba mieZRvnas iseTi – mTeli skolis masStabis - RonisZiebebi,<br />

rogoricaa moswavleTa naxatebis gamofena (sasurvelia, “mxatvari” gverdze<br />

dadges da saWiroebis SemTxvevaSi isaubros imis Sesaxeb, rac gamosaxulia<br />

mis naxatze), xalxuri da Ta<strong>name</strong>drove simRerebisa da cekvebis koncerti da<br />

sxva. poeziis saRamoze SeiZleba ara mxolod leqsebis deklamireba, aramed<br />

57


aseve misi avtoris Sesaxeb informaciis miwodeba, leqsis Seqmnis istoriis<br />

moyola.<br />

inglisurenovani samyarosTvis mniSvnelovani dResaswaulebis aRniSvna,<br />

erTis mxriv, acnobs mozardeebs inglisisa da amerikis istorias (ratom<br />

gaxda es dRe aseTi mniSvnelovani) da cxovrebas, aramed uzrunvelyofs<br />

kidevac esTetur aRzrdasa da ubralod drois sasiamovnod gatarebas.<br />

magaliTad, wminda valentines dRisadmi miZRvnil saRamos programaSi<br />

SeiZleba Setanil iqnas Txroba am dResaswaulis aRmocenebis Taobaze,<br />

romelime gamoCenili adamianebis sasiyvarulo istoriebi, cnobili piesis<br />

epizodis inscenireba, siyvarulis Temisadmi miZRvnili leqsebisa<br />

(magaliTad, Seqspiris sonetebis) da simRerebis (magaliTad, “Strangers in the<br />

night” by Kaempfert, Singleton and Snider, “I just call to say I love you” by Stevie Wonder da<br />

sxv.) Sesruleba.<br />

58


2.4. ucxouri enis specialuri miznebiT Seswavla klasgareSe muSaobisas<br />

klasgareSe muSaobisas saSualeba gveZleva, vaswavloT moswavleebs<br />

ucxouri ena sxva saswavlo sagnebSi codnis gaRrmavebis mizniTac.<br />

marTalia, es amocana ZiriTadad dargobriv umaRles saswavleblebSi<br />

isaxeba, magram klasgareSe, fakultaturi mecadineobisTvisac sasargeblo<br />

da misawvdomia. aseT wreSi naswavli moswavle studentobisas ufro<br />

advilad daeufleba dargobriv enas, aRar aRiqvavs mas rogorc rTulsa da<br />

mosawyens. aseTi wris muSaobis organizebisTvis sasurvelia sagnobrivi da<br />

ucxouri enis maswavleblebis TanamSromloba.<br />

v.f. afanasievisa da i.v.zagorecis kvlevebSi [Афанасьев, 1968, Загорец, 1982]<br />

naCvenebia, rom VII-VIII klasebSi moswavleTa did nawils ukve uCndeba<br />

profesiuli interesebi. grossu ki [Гроссу, 1975] samarTlianad miuTiTebs,<br />

rom proforientaciaze mimarTuli klasgareSe muSaoba unda<br />

iTvaliswinebdes qveynis ganviTarebis mimarTulebebs, sazogadoebriv<br />

moTxovnebs ucxouri enis mcodne ama Tu im dargis specialistebSi. CvenSi,<br />

magaliTad, qveyanaTmcodneobis wreSi muSaoba aucileblad unda ara<br />

mxolod ucxoenovan, aramed qarTul kulturasac eZRvnebodes. am gziT<br />

patriotul aRzrdasac uzrunvelvyobT, turistuli industriis<br />

ganviTarebasac SevuwyobT xels. aseve CvenTvis aqtualuri unda iyos<br />

saerTaSoriso kompaniebis ofisebSi muSaobis, teqnikuri momsaxurebis<br />

(transporti, milsadenebi), kvebis dawesebulebebisa da sastumroebis sfero,<br />

radgan ZiriTadad am mimarTulebiT warimarTeba uaxloes momavalSi Cveni<br />

qveynis teritoriaze masobrivi urTieerToba sxva qveynebis moqalaqeebTan.<br />

skolebSi (klasebSi), romlebSic iwarmoeba fizika-maTematikis, qimia-<br />

biologiis, humanitaruli an romelime sxva sagnebis gaZlierebuli<br />

swavleba, mizanSewonilia zogadi inglisuri enis garda vaswavloT e.w. ESP<br />

(English for Specific Purposes), romlis mizanicaa profesiul ganaTlebasTan an<br />

moRvaweobasTan dakavSirebiT inglisuri enis daufleba, saTanado<br />

terminologiisa da literaturis SeswavliT. “Cveulebriv”<br />

zogadsaganmanaTleblo skolaSic, VIII klasidan dawyebuli (roca saTanado<br />

sagnebisa da ucxouri enis Seswavlis done sakmaod maRalia) moswavleTa<br />

59


survilis damixedviT SeiZleba organizebul iqnas romelime “dargobrivi<br />

enis” Seswavlis jgufebi.<br />

saswavlo masalad aseT jgufebSi nawilobrivad gamodgeba CvenSi da<br />

ruseTSi SemuSavebuli teqnikuri Targmanis saxelmZRvaneloebi ucxouri<br />

enis gaZlierebuli swavlebis skolebisaTvis. CvenSi aseTi masala,<br />

samwuxarod, naklebad aris SemuSavebuli. gamosadegia aseve Sesaswavl<br />

(rogorc mSobliur) enaze Sedgenili sagnobrivi saxelmZRvaneloebi, presis<br />

masalebi da samecniero-popularuli Jurnalebi (garkveuli adaptirebis<br />

Semdeg). ar unda daviviwyoT, rom praqtikuli amocanebidan (profesiul<br />

dargSi komunikacia) da motivaciis faqtoridan (mecadineobis saintereso<br />

forma) gamomdinare ar SeiZleba aseTi wris mecadineoba SeizRudos<br />

mTargmnelobiTi aqtivobiT. problemebis gadaWra, inteleqtualuri<br />

TamaSebi, viqtorinebi, rolebis gaTamaSeba, iumoristuli moTxrobebi<br />

cnobil mecnierTa cxovrebidan da mravali sxva saintereso aqtivoba unda<br />

gamoviyenoT, Tu gvinda, rom dargobrivi enis wris muSaoba efeqturi<br />

aRmoCndes.<br />

ganvixiloT, magaliTad, teqsti “Our Solar System”, romelic SeiZleba<br />

gamoviyenoT VIII-IX klasis moswavleebisTvis. gundi, romelic yvelaze<br />

swrafad (da, ra Tqma unda, sworad) SeurCevs mis abzacebs saTaurebs,<br />

mogebulia.<br />

a - The Universe is expanding; b – The Moon, c - Pluto, d – Our planet<br />

1. There are nine planets in our solar system. The smallest planet is Pluto. It is also the coldest<br />

because it is a long way from the sun. The Earth goes round the sun in 365 days (one year), but it<br />

takes Pluto 248 earth years to do so.<br />

2. Astronomers know that the Universe is expanding. The stars are moving away from each<br />

other. They are not sure why this is happening. Our Sun is a star, too. So we are moving with the<br />

sun.<br />

3. From space you can see that 75% of the Earth surface is water. There is life on Earth<br />

because it is neither too hot nor too cold and there is air. Is there life on other planets? Astronomers<br />

cannot agree on the question.<br />

4. Our nearest neighbour is the Moon. In the sky, the moon and the sun have the same size,<br />

because the moon is much nearer. The Moon is very different from the Earth. Gravity on the moon<br />

is six times weaker than on the Earth. There isn’t any air. During the day it is very hot but at night it<br />

is very cold. No creatures can live on the Moon.<br />

60


“eqspertebis” TamaSi-Sejibric SeiZleba Catardes am teqstis gamoyenebiT.<br />

SeiZleba vTxovoT moswavleevs rac SeiZleba meti kiTxva, romelic sityviT<br />

“why” iwyeba, dausvan mowinaaRmdege gundis wevrebs. SeiZleba rolebis<br />

gaTamaSeba Catardes: “kosmonavtebi”, romlebic iyvnen mTvareze da<br />

plutonze, adareben iqaur pirobebs dedamiwaze arsebul pirobebs da sxv.<br />

dargobrivi ucxouri enis wris / klubis wevrebs skolis moswavleTa<br />

saerTaSoriso olimpiadebSi (romlebSic, sxvaTaSoris, qarTvel bavSvebs<br />

araerTi jildo miuRia) monawileobis SesaZlebloba miecemaT. klubis<br />

aqtivobis nawils SeiZleba warmoadgendes saTanado specialobiT<br />

dainteresebul ucxoel moswavleebTan miwer-mowera, eleqtronuli<br />

konferenciebis warmarTva.<br />

skolis reformaSi didi yuradReba eTmoba humanuri da humanitaruli<br />

ganaTlebis sakiTxebs, moswavleTa zogadkulturuli donis amaRlebas.<br />

amasTan dakavSirebiT izrdeba humanitaruli ciklis sagnebis roli. maTze<br />

klasgareSe muSaobasTan dakavSirebiT maxvili keTdeba bavSvebisa da<br />

mozadrebis Semoqmedebaze. meTodistebi gamoyofen literaturul-<br />

SemoqmedebiTi wris / klubis rols ucxouri enis klasgareSe muSaobaSi.<br />

aseTi klubi SeiZleba aerTianebdes moswavleTa SemoqmedebiT aqtivobas<br />

mSobliur da ucxour enaze, norC mxatvarTa da musikosTa aqtivobas da a.S.<br />

saTanado sagnebis maswavlebelTa gaZRoliT. aRniSnuli klubis<br />

inglisurenovani seqciis amocanaa inglisel, amerikel da sxva<br />

inglisurenovan mweralTa memkvidreobis Seswavla, maTi biografiebis<br />

gacnoba, nawarmoebis wakiTxva. aseTi klubis muSaobas aqvs didi<br />

zogadsaganmanaTleblo, aRmzrdelobiTi da praqtikuli mniSvneloba,<br />

radgan inglisurenovan literaturas udidesi wvlili aqvs Setanili<br />

msoflio kulturaSi. rogorc klasikur, ise Ta<strong>name</strong>drove literaturaSi<br />

Cveni moswavleebisTvis bevri aqtualuri zneobrivi problemaa<br />

wamoyenebuli. saukuneSi, roca swrafad viTardeba urTierTobebi dasavlur<br />

samyarosTan, aucilebelia misi qcevis normebis gacnoba, mentalitetis<br />

Taviseburebebis ukeTesi gageba, ris mSvenier saSualebasac literaturuli<br />

nawarmoebis gacnoba warmoadgens. dasavluri kulturis CvenTvis miuRebeli<br />

aspeqtebis uaryofiTi gavlenis Tavidan asarideblad saWiroa periodulad<br />

Catardes debatebi erovnuli da dasavluri RirebulebaTa sistemebis<br />

problemebze. kiTxvebi “Tqveni azriT, sworad moiqca Tu ara moTxrobis /<br />

61


filmis gmiri? ratom? Tqven rogor moiqceodiT mis adgilas rom iyoT?” da<br />

a.S. aucileblad unda daesvas moswavleebs. literaturul-SemoqmedebiTi<br />

wris muSaobis amocanas aseve Seadgens moswavleTa SemoqmedebiTi weris<br />

unar-Cvevebis formireba-srulyofa. (Tundac mSobliur enaze wakiTxuli)<br />

mweralTa nawarmoebis mTliani Sinaarsis referireba ucxour enaze,<br />

fragmentebis Sinaarsis reproduqcia, sakuTari azris gamoTqma<br />

nawarmoebebSi wamoyenebul problemebze, damoukidebeli msjeloba maT<br />

mxatvrul Rirsebebze SeiZleba iqces aseT klubSi aqtivobis saxed. aseTi<br />

wre (klubi) ufrosklaselTaTvis unda iyos gamiznuli (IX klasidan<br />

dawyebuli). aRniSnuli wris mecadineobaze Zalzed sasurvelia teqnikuri<br />

saSualebebis, kerZod, videomasalebis gamoyeneba.<br />

62


2.5. Ta<strong>name</strong>drove teqnologiebis adgili klasgareSe muSaobaSi<br />

teqnikuri saSualebebis gamoyenebis mniSvneloba saerTod ganaTlebis<br />

sistemaSi da, kerZod, ucxouri enis swavlebisas sagrZnoblad gaizarda<br />

teqnikisa da, gansakuTrebiT, maRali teqnologiebis swraf ganviTarebasTan<br />

dakavSirebiT. ucxouri enis swavlebisas teqnikuri saSualebebis gamoyeneba<br />

Seesabameba ara marto TvalsaCinoebis didaqtikur princips, aramed<br />

aqtivobis, Tanmimdevrobis, sistemurobisa da misawvdomobis principebsac.<br />

amavdroulad, Tumca proeqtori, magnitofoni, telefoni, radio,<br />

televizori, audio da videomagnitofoni, kompiuteri da a.S. ucxouri enis<br />

swavlebis uaRresad efeqturi damxmare teqnikuri saSualebebia,<br />

dauSvebelia maTze laparaki, rogorc swavlebis meTodze. verc erTi<br />

maTgani ver Secvlis moswavle-maswavleblis pirispir komunikacias,<br />

romelic aseTi mniSvnelovania ucxouri enis komunikaciuri<br />

dauflebisaTvis. amrigad, ucxouri enebis efeqturi swavleba dResdReobiT<br />

miiRweva mxolod teqnikuri saSualebebis racionaluri kombinirebis gziT<br />

tradiciul muSaobasTan. amave dros teqnikuri saSualebebi efeqturad<br />

SeiZleba gamoviyenoT individualuri (damoukidebeli) muSaobisas Sin an<br />

saskolo laboratoriebSi, Tu saTanado aRWurvilobas aqvs adgili, an<br />

iseT wreebSi / klubebSi, romelTa wevrebic teqnikuri saSualebebis<br />

gamoyenebaSi ufro arian dainteresebulni, vidre TviT ucxour enaSi<br />

rogorc saswavlo disciplinaSi. aseT klubebSi audio-video masalebi<br />

SeiZleba moamzadon da gamoiyenon TviT moswavleebmac. masobrivi<br />

RonisZiebebisTvis audio-video gaformebis momzadebac aseTi klubebis<br />

wevrebs SeiZleba daevalos.<br />

ucxouri enis rogorc saklaso, ise klasgareSe swavlebaSi teqnikuri<br />

saSualebebis roli aris:<br />

_ moswavleTa motivaciis gazrda,<br />

_ masalis avTentikurobis (utyuarobis) da mravalferovnebis<br />

uzrunvelyofa,<br />

_ maswavleblis ganTavisufleba rutinuli samuSaosagan, misi daxmarebis<br />

uzrunvelyofa.<br />

63


adgan teqnikuri saSualebebis mecadineobaze Warbi gamoyeneba<br />

moswavleTa daRlas iwvevs, garda amisa, Cveni skolebi maincdamainc ar<br />

arian teqnikurad aRWurvilebi, maTi gamoyeneba SeiZleba Sin (maswavleblis<br />

davalebiT da mis da wris sxva wevrebis winaSe Semdgomi angariSiT) an<br />

klubis (wris) gasvliT sxdomebze (sxva dawesebulebebSi).<br />

audio da videomasalebTan muSaoba ori tipisaa:<br />

1) receptuli (aRqmiTi) davalebebis Sesruleba da<br />

2) produqtuli (ZiriTadad, sasaubro) davalebebi.<br />

swavlis aqtiuri xasiaTis gaTvaliswinebiT ar SeiZleba mxolod<br />

receptuli davalebebiT SevizRudoT.<br />

audio / videomasalebis gamoyenebisas specialuri davalebebi SeiZleba<br />

Sesruldes<br />

a) am masalebis gamoyenebamde,<br />

b) maTi gamoyenebis procesSi,<br />

g) mosmenis / daTvalierebis dasrulebisas.<br />

davalebebi, romlebic teqnikuri saSualebis gamoyenebamde sruldeba, or<br />

mizans emsaxureba:<br />

a) moswavleTa enobrivi Semzadeba,<br />

b) Tematuri da situaciuri orientacia, prognozirebis (anticipaciis)<br />

meqanizmis aRZvra da enobrivi ganwyobis Seqmna.<br />

davalebebi, romlebic teqnikuri saSualebebis gamoyenebis prosesSi<br />

sruldeba, sakmaod ioli da swrafi Sesasrulebeli unda iyos. es “Cumi”<br />

savarjiSoebia, romelTa sisworis Semowmebac audio an videofragmentis<br />

mosmena-daTvalierebis Semdeg xorcieldeba. mosmenis / daTvalierebis<br />

dasrulebisas gamoiyeneba sametyvelo savarjiSoebi: kiTxva-pasuxi, saubari<br />

masalis sxvadasxva aspeqtebze.<br />

ucxouri enis swavlebisas kompiuteris gamoyeneba SesaZleblobas<br />

miscems moswavleebs:<br />

- nebismier momentSi miiRon ukukavSiri,<br />

- damoukideblad imuSaon (maTTvis damaxasiaTebeli tempiT, intensivobiT,<br />

individualuri Taviseburebebis gaTvaliswinebiT), piradad, wyvilebSi an<br />

jgufebSi,<br />

- ufro mdidari resursebiT isargeblon,<br />

- mimarTon distanciur da anonimur komunikacias,<br />

64


- swavlis procesSi namdvilad avTentikur enasTan iqonion saqme, saklaso<br />

oTaxis, ufro metic, sakuTari qveynis sazRvrebs gareT gavidnen da<br />

ganaxorcielon namdvili komunikacia,<br />

- saswavlo kursis damTavrebisas damoukideblad gaagrZelon ucxouri<br />

enis Seswavla da / an praqtikuli gamoyeneba,<br />

- kompiuteris dRevandel popularobasTan dakavSirebiT misi saswavlo<br />

miznebiT gamoyeneba bevrad ufro motivirebulia, vidre romelime sxva<br />

tradiciuli Tu teqnikuri saSualebisa,<br />

- kompiuteris saSualebiT weriTi komunikacia daexmareba komunikaciis<br />

problemebis mqone moswavleebs, miaRwion Tavis unarSi darwmunebulobas<br />

da (enobrivad, fsiqologiurad) moemzadon pirispiri komunikaciisaTvis.<br />

kompiuterul ucxouri enis Semswavlel programebs Soris, romelTa<br />

gamoyenebac mizanSewonilia klasgareSe muSaobisas SegviZlia davasaxeloT:<br />

- DOKI English 1 & 2 – inglisuri enis Semswavleli kursi, kompaniebi<br />

EAZYSPEAK Ltd da Intense Educational Ltd mier gamoSvebuli, romelic ukve<br />

gaxda evropaSi erT-erTi yvelaze popularuli kursi. masSi multfilmis<br />

formiT mimdinareobs yvela asakisTvis gamosadegi didaqtikuri<br />

TamaSobani;<br />

- English in Action. All Stars, romelSic Tqven “SexvdebiT” inglisurenovani<br />

samyaros cnobil pirebs, kursi Seicavs videointerviuebsa da maTze<br />

dayrdnobil savarjiSoebs;<br />

- Open Book da Words – programebi, romlebic inglisuri, franguli,<br />

germanuli, espanuri da zogierTi sxva evropuli enis leqsikis<br />

dauflebas eZRvneba;<br />

- Bridge to English – enis Seswavlis dawyebiTi done; programa Seicavs<br />

leqsikur-gramatikul savarjiSoebsa da sxvadsxva teqstebs martiv<br />

sasaubro Tematikaze.<br />

saqarTvelos bazari aseTi produqtebiT maincadamainc mdidari araa,<br />

magram garkveuli arCevani SedarebiT iafi saganmanaTleblo kompiuteruli<br />

programebis mainc arsebobs. zogierTi enis Semswavleli ufaso programa<br />

on-line reJimSi internetze moipoveba, Tumca internetis drois Rirebuleba<br />

jer-jerobiT ar uwyobs xels mis xSir gamoyenebas.<br />

internetis saSualebiT CeTis (chat) programebis gamoyenebiT moswavleebs<br />

SeeZlebaT miwer-moweris an xmovan reJimSi daukavSirdnen TavianT<br />

65


Tanatolebs mTel msoflioSi. aseve internetze moipoveba mdidari<br />

informacia Sesaswavli enis qveynebis kulturis Sesaxeb, ara mxolod<br />

teqstebis saxiT, aramed aseve audiovizualuri masalebis TanxlebiT.<br />

amisTvis sakmarisia SeitanoT Tqveni eleqtronuli misamarTi garkveuli<br />

Tematuri masalis dagzavnis erT-erT siaSi, magaliTad:<br />

http://www.lsoft.com/lists/LIST_Q.html<br />

skolaSi saTanado teqnikis arqonis SemTxvevaSi SeiZleba periodulad<br />

RonisZiebebi Catardes sxva saswavlebelSi an internet-kafeSi, romelTa<br />

raodenobac ara mxolod TbilisSi, aramed respublikis sxva qalaqebSic<br />

dRiTidRe izrdeba. ganaTlebis reforma iTvaliswinebs saqarTvelos yvela<br />

skolaSi kompiuteruli klasebis Seqmnas, amitom ucxouri enis<br />

maswavleblebi uaxloes momavalSi mzad unda iyvnen kompiuteris<br />

gamoyenebisaTvis rogorc saklaso, ise klasgareSe muSaobisas.<br />

66


2.6. testirebis roli klasgareSe muSaobis procesSi<br />

fsiqologiuri testis idea ekuTvnis inglisel mkvlevars d.ketels (1880<br />

w.). 1920-30-ian wlebSi testebi dasavlur pedagogikaSi da swavlebis<br />

meTodikebSi Semodian. inglisuri enis unar-Cvevebis testirebis principebi<br />

pirvelma Seiswavla da Rrmad daamuSava r.ladom. amis Semdeg dasavleTSi<br />

maTi bumi iwyeba. CvenSi pedagogiuri testebi, marTalia, 1960-iani wlebidan<br />

aris cnobili, magram didi gavrceleba maT dRemde ar moupovebiaT.<br />

testebis Semotana ganaTlebis sistemaSi ori ZiriTadi mizeziT iyo<br />

ganpirobebuli:<br />

- Sefasebis sistemis obieqturobis gazrdisa<br />

- da kontrolze daxarjuli drois Semcirebis saWiroebiT.<br />

tradiciuli Sefaseba sakmaod subieqturia, rac SemswavlelTa<br />

ukmayofilebas xSirad iwvevs. obieqturi testi iseTi davalebaa,<br />

romelsac mxolod erT swori pasuxi gaaCnia, rac Sefasebis<br />

subieqtuerobas adgils ar utovebs.<br />

amave dros, rogorc dasavleTSi testirebis xangrZlivma<br />

gamocdilebam daadastura, enobriv tests seriozuli SezRudvec aqvs:<br />

- igi ZiriTadad recepruli an reproduqtulia (enobriv unar-CvevebSi<br />

ki gansakuTrebiT mniSvnelovania swored produqtuli unar-Cvevebi),<br />

- igi metad meqanikuri da naklebad komunikaciuria.<br />

am SezRudvebis gamo bolo xanebSi muSavdeba e.w. open-ended tests,<br />

romelTac erTze meti swori pasuxi aqvs (Tumca es pasuxebi daaxloebiT<br />

erTi Sinaarsisa da msgavsi formisaa). marTalia, aseTi testebis Sefaseba<br />

naklebad obieqturia, samagierod, isini ufro produqtuli da<br />

komunikaciuria. 2005 wels Catarebul erovnul gamocdaSi orive tipis<br />

(obieqturi da “Ria”) testuri davalebebi iyo Setanili ori tendenciis<br />

gasawonasworeblad.<br />

testur davalebebs Soris SeiZleba gamoviyenoT:<br />

- ramdenime pasuxTa Soris swori pasuxis arCevani (e.w. multiple choice),<br />

- “qlouz testi” (yoveli me-7, me-8 da a.S. gamotovebuli sityvis Sevseba<br />

mosmenisas, SeTavazebuli siidan an respodentis mTliani leqsikuri<br />

maragidan), mis variacias warmoadgens gamotovebuli sityvebis /<br />

gramatikuli formebis Sevseba,<br />

67


- debulebis sisworis dadgena (true – false - no information),<br />

- sityvebis, winadadebebis, abzacebis Tanmimdevrulad dalageba,<br />

- suraTisa da mosasmeni / wasakiTxi teqstis Sesatyvisobis dadgena,<br />

cxrilebis Sedgena mosmenilze an wakiTxulze dayrdnobiT, rukaze<br />

marSrutis moniSvna,<br />

- winadadebebis ageba da transformacia modelis mixedviT,<br />

- Secdomebis povna,<br />

- ori svetidan sinonimebis / antonimebis dadgena da Sesityvebevis<br />

Sedgena, sityvebisa da maTi definiciis “Sewyvileba”, winadadebebis<br />

da maTi nawilebis SeerTeba da a.S.<br />

movitanT saerTaSorisi gamocdebisTvis mosamzadeblad gamosadeg<br />

gramatikuli da leqsikuri testebis ramdenime nimuSs (VII-IX kl.):<br />

Fill in the gaps with one of the suggested variants:<br />

What a library! You never have …… books I need!<br />

a) -, b) a, c) an, d) the<br />

This is …… excellent washing power! The linen is as white as snow.<br />

a) -, b) a, c) an, d) the<br />

You know, the news …….. sensational! Sensational, I tell you! What a day.<br />

a) is, b) are, c) were, d) have been<br />

Fish and chips ……. three pounds.<br />

a) cost, b) costs, c) pay for, d) pays for<br />

Put the right word to the right place:<br />

great / large:<br />

A man may be noble though he is poor. No one is a ……… man because h has a ……….<br />

fortune.<br />

invention / discovery:<br />

We speak of the ………… of new planet or island, but of the ……….. of a new machine.<br />

taught / learnt:<br />

The master who ……….. me grammar was a clever man. I ……….. more from him than from<br />

any other teacher.<br />

dress / put on / wear:<br />

I don’t know what to …….. tonight. - ………… whatever you like, but ……… warmly<br />

because it’s cold outside.<br />

68


ogorc ukve aRvniSneT, klasgareSe muSaobisas niSnebi ar iwereba,<br />

dadebiT Sefasebas, romelic niSnebSi ki ar gamoixateba, aramed sityvier<br />

SeqebaSi, jildoebisa da sigelebis miniWebaSi, adgili aqvs moswavleTa<br />

aqtivobis stimulirebas, motivaciis gazrdis mizniT. aqedan gamomdinare,<br />

klasgareSe muSaobaSi testirebas adgili TiTqosda ar unda hqondes.<br />

magram Tu gavixsenebT, rom moswavleTa individualuri, damoukidebeli<br />

muSaobis TviTSefaseba aucilebelia, testi amis saukeTeso saSualebas<br />

warmoadgens. Tu testebs swori pasuxebi (e.w. keys) SeTavazebuli aqvT,<br />

isini gamoiyeneba daprogramebul swavlebaSi (qaRaldis an kompiuterul<br />

versiaSi). testebis gamoyeneba efeqturia, kerZod, enobrivi<br />

olimpiadebisaTvis da sxvadasxva saxis konkursebisaTvis mosamzadeblad.<br />

maswavleblis daxmareba mxolod maSin xdeba saWiro, Tu moswavles ar<br />

esmis, ratomaa romelime pasuxi sworad / arasworad miCneuli.<br />

wreSi misaReb moswavleTa SerCeva (Tu msurvelebis raodenoba<br />

aRemateba skolis SesaZleblobebs), maTi saTanado donis jgufebSi<br />

ganTavseba SeiZleba moxdes saTanado saxis testirebis safuZvelze<br />

(achievement and placement tests).<br />

garda amisa, CvenSi ufro da ufro mkvidrdeba codnis Sefasebis<br />

testuri sistema. erTiani saxelmwifo gamocda ucxour enaSi, romelmac<br />

2005 wlidan Secvala misaRebi gamocdebi, am formiT tardeba. es ara<br />

mxolod moswavleebisTvis, aramed Cveni maswavlebelTa didi masebisTvis<br />

seriozul siaxles warmoadgens. raTa moswavleebma SeZlon warmatebiT<br />

Caabaron es an romelime saerTaSoriso sertifikatis mosapoveblad<br />

arsebuli gamocda, saklaso muSaoba, Tundac enis gaZlierebuli<br />

swavlebis skolebSi, SeiZleba ar aRmoCndes sakmarisi. wreobrivi<br />

muSaobisas, olimpiadebisTvis momzadebisas testuri formis<br />

davalebebis gamoyeneba SeaCvevs moswavleebs muSaobis am, CvenTvis axal<br />

formas. gansakuTrebiT efeqturia testuri davalebebis gamoyeneba<br />

kiTxvisa da qveyanaTmcodneobis wris muSaobaSi.<br />

69


2.7. klasgareSe muSaobis organizeba<br />

rogorc aRvniSneT, klasgareSe muSaoba ucxour enaSi nebayoflobiTia<br />

da uSualod ar ganisazRvreba programiT. amave dros, Tu skolis<br />

administracia da ucxouri enis maswavlebeli ar gauweven mas<br />

xelmZRvanelobas da Tu mas gegmieri xasiaTi ar eqneba, igi dabalefeqsuri<br />

iqneba.<br />

saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebeli sTavazobs moswavleebs<br />

SesaZlo wreebis specializacias da ismens maT SeTavazebebsac. gasagebia,<br />

rom erT skolaSi maqsimum 1-2 wre Tu Camoyalibdeba enis klasgereSe<br />

Sesaswavlad. amitom moswavleTa da, SesaZloa, maTi mSoblebis survili<br />

gadamwyveti unda iyos wreebis profilis gansazRvraSi (gansakuTrebiT, im<br />

SemTxvevaSi, Tu wris wevroba fasiania). ar aris aucilebeli, yovel wels<br />

skolaSi erTi da igive wreebi muSaobdnen. wris muSaobis gagrZeleba<br />

damokidebulia mis warmatebaze da moswavleTa (da maT mSobelTa)<br />

survilze.<br />

wris mecadineoba ar aris reglamentirebuli saskolo programiT<br />

(Tumca, misawvdomobis principis gaTvaliswinebiT, mWidrod dakavSirebulia<br />

masTan), amdenad igi Semoqmedebis did saSualebas aZlevs rogorc<br />

maswavlebels, ise moswavleebs. isini TanamSromloben masalebis, Tematikis<br />

da davalebebis SerCevaSi.<br />

ucxouri enis wris mecadineoba Tavisi amocanebiT, SinaarsiT, formiTa<br />

da struqturiT axloa am sagnis gakveTilTan, magram mis dublirebas ar<br />

warmoadgens. ara aqvs adgili Seswavlili masalis gamokiTxvas, codnis<br />

Sefasebas niSnebis saSualebiT. radgan wris mecadineoba gakveTilebis<br />

Semdeg tardeba, misi forma sasiamovno da naklebad damRleli unda iyos,<br />

moswavleTa da maswavleblis urTuerTobani ki - naklebad oficialuri.<br />

moZravi TamaSebi da saklaso oTaxSi gadaadgileba wyvilur da jgufur<br />

muSaobasTan dakavSirebiT ara mxolod dasaSvebi, aramed aucilebelicaa.<br />

aseTi gadaadgileba relaqsaciis saSualebasac iZleva.<br />

wreSi gaerTianebis safuZvelia ara imdenad asaki, ramdenadac<br />

moswavleTa interesebi da enis flobis done. sxvadasxva klasis<br />

moswavleTa TanamSromloba wris (klubis) aqtivobaSi sasargebloa<br />

moswavleTa socializaciisaTvis.<br />

70


wris mecadineobis (klubis Sexvedris) momzadebisas maswavlebeli<br />

iTvaliswinebs Semdegs:<br />

1) Sesaswavli Tematikisa da masalis zogadsaganmanaTleblo,<br />

aRmzrdelobiT, ganmaviTarebel da praqtikul Rirebulebas, mis<br />

inteleqtualur da emociur mxares, motivirebas;<br />

2) muSaobis formebisa da saswavlo masalis avTentikurobas,<br />

misawvdomobas, mravalferovnebas;<br />

3) Semoqmedebis SesaZleblobas;<br />

4) dialoguri urTierTobebis Camoyalibebas rogorc maswavleblisa da<br />

moswavleebs, ise TviT moswavleebs Soris.<br />

5) moswavleTa asakobriv Taviseburebebs (asakTan klebulobs garTobis<br />

elementis aucilebloba da matulobs muSaobis SemecnebiTi<br />

Rirebuleba). aucilebelia ara mxolod daveyrdnoT bavSvebis bunebriv<br />

cnobismoyvareobas, aramed yvela zoma miviRoT, raTa gavaRvioT igi.<br />

masobrivi RonisZieebis momzadebisas, asakis miuxedavad, garTobis<br />

moments meti mniSvneloba aqvs, vidre SemecnebiTs, radgan sxvadasxva<br />

klasebis moanavleTa enobrivi unar-Cvevebis done da interesebi<br />

sagrZnoblad gansxvavdeba.<br />

wris mecadineobis organizaciaSi aucilebelia gaviTvaliswinoT asakis<br />

Sesabamisi stimulebi, romlebic daaintereseben moswavleebs, raTa<br />

regularulad daeswon mis sxdomebs. es motivebia, magaliTad, V da VI<br />

klasSi - sagnis siaxle, masalebis mravalferovneba, muSaobis formebis<br />

mimzidveloba, VII-IX klasebSi – uaxlesi informacia (ambebi),<br />

qveyanaTmcodneobiTi da dargobrivi informacia. sxdomisas SeiZleba<br />

rolebis gaTamaSeba, roca saklaso oTaxi “ofisad”, “TviTmfrinavad”,<br />

“kafed” da romelime sxva adgilad “gadaiqceva”.<br />

wris mecadineobis forma yovelTvis Tu ara, xSirad unda<br />

gansxvavdebodes gakveTilisagan. magaliTad, sportis Temas miZRvnili<br />

sxdoma, saTanado leqsikis gameorebisa da axsnis Semdeg, SeiZleba Catardes<br />

sportul darbazSi, bunebis Temas miZRvnili sxdoma ki – skolis ezoSi an<br />

parkSi.<br />

iseTi RonisZiebebi, rogoricaa koncertebi, konferenciebi, olimpiadebi,<br />

konkursebi da a.S. finansirebas aucileblad ar moiTxovs, amdenad<br />

mSobelTa CerTva maTi gegmis SedgenaSi saWiro ar aris. samagierod,<br />

71


moswavleTa iniciativa da survilebi aucileblad gasaTvaliswinebelia am<br />

RonisZiebebis dagegmvisas. skolis administraciasTan da sxva<br />

maswavleblebTan koordinireba klasgareSe muSaobis gadegmvisas<br />

aucilebelia, radgan mas Catarebis adgili unda gamoeyos, garda amisa,<br />

klasgareSe muSaoba yvela sagnebSi koordinirebuli unda iyos da<br />

periodulad saganTaSorisi RonisZiebanic unda Catardes (magaliTad,<br />

viqtorina inglisis istoriis Taobaze). miuxedavad imisa, rom STambeWdavi<br />

RonisZiebebi maswavleblisa da skolis prestiJisTvis kargia, skolis<br />

klasgareSe muSaoba ar unda gadaitvirTos da xeli SeuSalos moswavleTa<br />

mTavar – saswavlo – saqmianobas.<br />

saintereso RonisZiebebis Catareba miznad isaxavs:<br />

- moswavleTa interesis stimulirebas sagnisadmi da mis ukeTes Seswavlas,<br />

- moswavleTa SemoqmedebiTi niWis gamovlena-ganviTarebas da saswavlo<br />

saqmianobis aqtivizacias,<br />

- damoukidebeli muSaobis, kerZod, damatebiTi literaturis gamoyenebis<br />

unar-Cvevebis formirebas.<br />

$$2.1-2.4–Si ganxilulia konkretuli unar-Cvevebis Camoyalibebaze an<br />

ucxouri enis cxovrebis romelime sferoSi praqtikul gamoyenebaze<br />

orientirebuli klasareSe muSaoba. gvinda aseve SevCerdeT iseTi<br />

kompleqsuri RonisZiebebis organizebaze, rogoricaa enis olimpiadebi. aq<br />

vlindeba moswavleTa codna Sesaswavli enis gramatikisa da leqsikis, maTi<br />

unari isaubron, weron, moisminon, waikiTxon da Targmnon. olimpiadis<br />

davalebebis nawili SeiZleba iyos moswavleTa codnis Sesamowmebeli<br />

davalebebi Sesaswavli enis qveynebis kulturis Sesaxebac. olimpiadebi<br />

tardeba saskolo, raionis, qalaqis, regionaluri da mTeli qveynis<br />

masStabiT. olimpiadis mogebulebi Rebuloben saCuqrebs da stipendiebs,<br />

amitom skolaze maRal masStabSi Catarebisas olimpiadebi aucileblad<br />

finansirebas moiTxovs. skolis yvela moswavle (klasebis mixedviT)<br />

Rebulobs monawileobas olimpiadaSi, raTa, erTis mxriv, Semowmdes<br />

skolaSi mocemuli sagnis swavlebis done, meore mxriv ki, SeirCes<br />

olimpiadis Semdegi safexuris monawileebi. radgan olimpiadis erT-erTi<br />

amocanaa Semowmdes sagnis swavlebis mdgomareoba, misi sakiTxebi<br />

SesabamisobaSi unda iyvnen programasTan. es, Tumca, ar gamoricxavs<br />

garkveul SemoqmedebiT davalebebsac. ucxour enaSi olimpiadis amocanaa<br />

72


gamoavlinos moswavleTa kiTxvis teqnika (tempi, warmoTqmis koreqtuloba)<br />

da kiTxvisas teqstis Sinaarsis gageba, audirebis unar-Cvevebi (mosmenilis<br />

gageba), leqsikur-gramatikuli unar-Cvevebis done (testebi gamotovebuli<br />

adgilis Sevsebaze), saubrisa (kiTxvebze pasuxi, situaciuri dialogis<br />

ageba, teqstis Sinaarsis reproduqcia, monologuri gamosvla Temaze) da<br />

weris (piradi werili an mocemul sakiTxze) unar-Cvevebi.<br />

kidev erT kompleqsur RonisZiebas warmoadgens mxiarulTa da sazrianTa<br />

klubis Sexvedrebi. sxva eris iumoris gageba zogjer ioli saqme ar aris.<br />

amave dros iumori eris kulturis mniSvnelovani Semadgenelia. igi<br />

cxovrebis yaidisa da enis codnas (sityvaTa TamaSs) eyrdnoba. mxiarulTa<br />

da sarianTa klubi kargi saSualebaa, moswavleebma ucxouri enisa da misi<br />

matarebeli xalxis kultura ukeT gaicnon. saocari faqtebis, xumrobebisa<br />

da iumoristuli moTxrobebis mopoveba, maTi inscenireba – yvelaferi es<br />

TviT moswavleTa amocanaa. gundebi SeiZleba Seejibron erTmaneTs<br />

romelime sityvis, Sesityvebis, cnobili gamonaTqvamis, kinos, wignisa an<br />

simReris saxelwodebis pantomimur SesrulebaSi da maT gamocnobaSi.<br />

maswavlebeli konsultantis rolSi gamodis. JiuriSi rogorc<br />

maswavleblebi, ise moswavleebic arian. warmatebis Sefasebisas ucxour<br />

enas garkveuli roli aqvs, magram mTavaria SemoqmedebiTi momenti –<br />

mopovebuli masalis Sinaarsi, samsaxiobo niWi, mxatvruli gaformeba.<br />

mxiarulTa da sazrianTa klubis sxdomis Casatareblad kargi TariRia<br />

pirveli aprili – April Fool’s Day. mis erT-erT davalebad SeiZleba,<br />

magaliTad, Semdegi qveyanaTmcodneobiTi viqtorina gamoviyenoT:<br />

Are you an April Fool?<br />

Read these sentences. Four are true and two are April Fool’s jokes. Which ones are true and<br />

which ones are April Fool’s jokes?<br />

1. The Queen of England has two birthdays.<br />

2. Next year Prince William’s face will be on one of the bank notes.<br />

3. David Beckham pays € 488 for a haircut.<br />

4. In London, they are building a new Big Ben clock with a digital watch face.<br />

5. In Scotland, the national food is sheep’s stomach.<br />

6. In England, you can buy chocolate chips.<br />

(Sentences 2 and 4 are April Fool’s jokes.)<br />

73


omelime cnobili ingliseli (amerikeli) moRvawis iubiles miZRvnil<br />

saRamoSi SeiZleba ramdenime wris muSaobis Sedegebi gaerTiandes (kiTxvis,<br />

istoriis, xelovnebisa da a.S.).<br />

g.m.magomedovi [Магомедов, 2000] samarTlianad miuTiTebs, rom, maRali<br />

profesiuli donisa da iseTi piraduli Tvisebebis, rogoricaa lideroba,<br />

organizatoruli niWi, didi erudicia da a.S. garda, klasgareSe muSaobis<br />

warmatebuli organizebis mizniT sasurvelia maswavleblebma saTanado<br />

Teoriuli (pedagogiur-fsiqologiuri) codna SeiZinon da praqtikuli<br />

treningebic gaiaron, radgan klasgareSe muSaobis organizeba rTul,<br />

kompleqsur saqmianobas warmoadgens.<br />

74


2.8. daskvna<br />

1 Ta<strong>name</strong>drove pedagogiuri mecnierebis demokratizacia, Semswavlelze<br />

orientirebuli swavleba gansakuTrebiT mniSvnelovania klasgareSe<br />

muSaobisTvis, misi naklebad formaluri da metad SemoqmedebiTi xasiaTis<br />

gamo. moswavleebs unda mieces saSualeba SearCion wreobrivi muSaobisa da<br />

masobrivi RonisZiebebis Tematika, TviTon gansazRvron muSaobis formebi,<br />

waiyvanon wris sxdoma, axsnan kidevac saswavlo masala. maswavleblis<br />

roli klasgareSe muSaobaSi aris saswavlo programasTan kavSiris<br />

uzrunvelyofa, moswavleTa da administraciis aqtivobebis koordinireba,<br />

enobrivi konsultaciebis gaweva, moswavleTa motivireba da aqtivizacia.<br />

2. klasgareSe muSaobis organizeba did moTxovnebs uyenebs ucxouri enis<br />

maswavlebels:<br />

- misi metyveleba unda iyos fonetikurad, leqsikurad da gramatikulad<br />

gamarTuli da spontanuri,<br />

- mas didi zogadi erudicia unda gaaCndes,<br />

- igi kargi organizatori unda iyos,<br />

- mas unda SeeZlos demokratiuli, keTilSobiluri, SemoqmedebiTi<br />

urTierTobebis Camoyalibeba.<br />

3. radgan klasgareSe muSaoba ucxour enaSi miznad isaxavs ara mxolod<br />

gakveTilze miRebuli codnis ganmtkicebas, aramed mis ufro maRal doneze<br />

ayvanasac, misi msvlelobisas «samuSao ena» ZiriTadad Sesaswavli ena unda<br />

iyos, rac miscems moswavleebs saSualebas, ucxouri enis praqtikuli<br />

gamoyenebis gamocdileba SeiZinon.<br />

4. ucxouenobrivi unar-Cvevebis gasaviTareblad klasgereSe muSaobisas<br />

mniSvnelovania mravalferovani da saintereso sasaubro Tematikis,<br />

mosasmeni da wasakiTxi teqstebis SerCeva moswavleTa asakobrivi<br />

Taviseburebebis, interesebisa da enobrivi momzadebis gaTvaliswinebiT.<br />

5. gakveTilisgan gansxvavebiT, enobrivi wris wevrebi savarjiSoebs ki<br />

ar unda asrulebdnen, aramed realur enobriv komunikaciaSi unda iyvnen<br />

Cabmulni. amdenad, situaciuri dialogebi, rolebis gaTamaSeba, debatebi,<br />

konkursebi, romlebic sagakveTilo mecadineobisas SedarebiT iSviaTad<br />

gamoiyeneba, ucxour enaSi klasgareSe muSaobis ZiriTad SemoqmedebiT<br />

formebs warmoadgenen.<br />

75


6. wris saxe (enobrivi unar-Cvevebis formireba-srulyofis<br />

mimarTulebiT, Sesaswavli enis romelime qveyvis / qveynebis istoriis,<br />

georgafiis, mecnierebis istoriis, tradiciebis, xelovnebis romelime<br />

sferos Seswavlis, musikaluri, samxatvro da a.S.) yovel saswavlo wels<br />

unda ganisazRvros xelaxla moswavleTa interesebidan gamomdinare. igive<br />

exeba masobriv RonisZiebebs (konkursebs, koncertebs, dadgmebsa da a.S.).<br />

sasurvelia rame originaluri RonisZiebebis Catareba, rogoric aqamde ar<br />

Catarebula, magaliTad, mxolod gogonebisTvis sasiyvarulo leqsebis<br />

saRamo, konkursi sityvebis, Sesityvebebis, cnobili gamonaTqvamebis, kinos,<br />

wignisa an simReris dasaxelebis pantomimur SesrulebaSi da maT<br />

gamocnobaSi. wreebis muSaobisas yuradReba unda mieqces ara mxolod<br />

zogadi (sayofacxovrebo), aramed aseve dargobrivi «enis» swavlebas.<br />

7. ucxour enaSi rogorc saklaso, ise, gansakuTrebiT, klasgareSe<br />

mecadineobaSi sul ufro didi roli unda mieniWos teqnikuri<br />

saSualebebis, gansakuTrebiT, kompiuteris gamoyenebas. kompiuteruli<br />

saswavlo programebi individualuri muSaobis saSualebas iZlevian, xolo<br />

internetis saSualebiT SeiZleba saintereso masalebis mopoveba da -<br />

wyvilur an jgufur reJimSi – miwer-mowera, saubari da telekonferenciebi<br />

ucxoel TanatolebTan. miuxedavad am mimarTulebiT arsebuli teqnikuri da<br />

finansuri sirTuleebisa, uaxloes momavalSi ucxouri enis yvela<br />

maswavlebeli mzad unda iyos gauZRves aseT muSaobas.<br />

8. testuri davalebebi rogorc muSaobis forma ara mxolod saklaso,<br />

aramed klasgareSe muSaobisasac daexmareba moswavleebs, ukeTesad Caabaron<br />

erTiani saxelmwifo gamocda. garda amisa, maTi daprogramebuli variantis<br />

gamoyeneba xels Seuwyobs moswavleTa TviTSefasebis unaris Camoyalibebas.<br />

9. wreSi gaerTianebis safuZvelia ara imdenad asaki, ramdenadac<br />

moswavleTa interesebi da enis donis floba. sxvadasxva klasis<br />

moswavleTa TanamSromloba wris (klubis) aqtivobaSi sasargebloa<br />

moswavleTa socializaciisaTvis. masobrivi RonisZiebebis momzadebisas,<br />

asakis miuxedavad, garTobis moments meti mniSvneloba aqvs, vidre<br />

SemecnebiTs, radgan monawileTa enobrivi done da interesebi sagrZnoblad<br />

gansxvavdeba.<br />

10. skolis klasgareSe muSaoba ar unda gadaitvirTos da xeli<br />

SeuSalos moswavleTa mTavar – saswavlo – saqmianobas.<br />

76


Tavi III sakontrolo eqsperimenti<br />

3.1. eqsperimentis miznebi da meTodika<br />

eqsperimentis mizani iyo darwmunebulviyaviT klasgareSe muSaobis<br />

saWiroebaSi, gagverkvia misi formebi da Sinaarsi, romelic gansakuTrebeli<br />

popularobiT sargeblobs, da dagvedgina, Tu ramdenad efeqturia<br />

klasgareSe muSaobis Cvens mier SemuSavebuli meTodika tradiciulTan<br />

SedarebiT.<br />

Sesabamisad, pirvel etapze (sakonstatacio eqsperimenti) gamovkiTxeT<br />

ramdenime skolis (ambrolauris raionis sof. uravisa da lixeTis saSualo<br />

skola, zemo barRabis afxazeTis # 11 saSualo skola, vaSlijvaris # 2<br />

saSualo skola, q.foTis afxazeTis # 21 saSualo skola, q. senakis<br />

afxazeTis # 7 saSualo skola, q.galis afxazeTis # 11 skola, wyneTis # 8<br />

skola) ucxouri enis administracia, maswavleblebi da moswavleebi ucxour<br />

enaSi mimdinare klasgareSe muSaobis Taobaze, mis problemebze, moswavleTa<br />

da maTi mSoblebis poziciaze. am mizniT Semdegi kiTxvebi davusviT maT:<br />

1. muSaobs Tu ara Tqvens skolaSi ucxouri enis Semswavleli wreebi?<br />

3. Tu es asea, fasian Tu ufaso safuZvelze xdeba maTi muSaoba?<br />

4. vin arian wris gaxsnis, misi specializaciis iniciatorebi<br />

(administracia, maswavlebeli, moswavleebi Tu maTi mSoblebi)?<br />

5. vin SearCevs xolme sxdomebis Tematikas, Sesaswavl sityvebs, muSaobis<br />

formebs, vin xsnis axal masalas?<br />

6. gamoiyeneba Tu ara wris muSaobaSi teqnikuri saSualebebi (daasaxeleT,<br />

konkretulad romeli)?<br />

7. iyenebT Tu ara davalebaTa testur formebs?<br />

8. tardeba Tu ara skolaSi ucxour enaze masobrivi klasgareSe<br />

RonisZiebebi (konkursebi, koncertebi, saRamoebi da a.S.)? Tu tardeba,<br />

daasaxeleT konkretulad maTi saxeebi.<br />

9. (SekiTxva moswavleebs) arian Tu ara isini kmayofilebi klasgareSe<br />

muSaobiT? (sainteresoa igi? maRal doneze tardeba? namdvilad zris maT<br />

mier enis dauflebis dones? sakmaod xSirad aqvs mas adgili?)<br />

kiTxvebze pasuxebis analizi motanilia momdevno paragrafSi.<br />

77


meore etapze (sakontrolo eqsperimenti) SevarCieT gamokiTxul<br />

skolaTa Soris is, romelSic klasgareSe muSaoba SedarebiT maRal doneze<br />

aRmoCnda (q. senakis afxazeTis # 7 saSualo skola) dayenebuli da<br />

movaxdineT iq eqsperimentuli klasgareSe muSaobis organizeba erTi<br />

saswavlo wlis ganmavlobaSi (2003/4 s.w.). V-IX klasebis nawili (meore-mesame<br />

ganayofi) iyo sakontrolo klasebi, sadac klasgareSe muSaoba Zveleburad<br />

mimdinareobda: mxolod erTi, specializaciis gareSe, inglisuri enis wriT,<br />

sadac maorganizebeli roli mxolod maswavlebels hqonda da swavlebis<br />

Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebi da davalebaTa testuri forma ar<br />

yofila danergili. masobrivi RonisZieba (maswavleblis iniciativiT, mis<br />

mier SerCeuli TematikiTa da masaliT) Catarda semestrSi erTxel.<br />

klasebis danarCen nawilSi ki – (pirveli ganayofi) klasgareSe muSaoba<br />

mimdinareobda Cvens mier SeTavazebuli meTodikiT. es muSaoba aRwerilia<br />

momdevno paragrafSi. Semdeg SevadareT unar-Cvevebis donis cvlileba<br />

eqsperimentul da sakontrolo klasebSi da moswavleTa damokidebulebis<br />

Secvlis dinamika klasgareSe muSaobis mimarT. Sedegebi aseve motanilia<br />

momdevno paragrafSi.<br />

78


3.2. eqsperimentis msvleloba<br />

rogorc ukve avRniSneT, gamokiTxva Catarda ambrolauris raionis sof.<br />

uravisa da lixeTis saSualo skola, zemo barRabis afxazeTis # 11<br />

saSualo skola, vaSlijvaris # 2 saSualo skola, q.foTis afxazeTis # 21<br />

saSualo skola, q. senakis afxazeTis # 7 saSualo skola, q.galis<br />

afxazeTis # 11 skola, da wyneTis # 8 skolaSi. man gviCvena, rom:<br />

- am skolebis 62 procentSi mimdinareobs garkveuli klasgareSe muSaoba.<br />

- wreTa 60 procenti fasian safuZvelze muSaobs.<br />

- wris gaxsnis iniciatori skolaTa 60 %-Si maswavlebelia, 20%-Si –<br />

administracia da 20 %-Si moswavleebi da maTi mSoblebia.<br />

- wris specializaciis iniciatori yvlgan maswavlebelia.<br />

- sxdomebis Tematikas, Sesaswavl sityvebs, muSaobis formebs SemTxvevaTa<br />

100 %-Si irCevs maswavlebeli, axal masalas yovelTvis xsnis<br />

maswavlebeli.<br />

- teqnikur saSualebebs, maTi uqonlobis an teqnikuri mdgomareobis gamo,<br />

ar iyeneben skolebis 20 %-Si.<br />

- testur davalebebs iyeneben skolebis 40 %-Si.<br />

- masobrivi RonisZiebebi skolebis 40 %-Si saerTod ar tardeba, skolebis<br />

40 %-Si tardeba weliwadSi 1-2jer, 20 %-Si ki – 3-4jer.<br />

- Catarebul masobriv RonisZiebebs Semdegi forma aqvT: (V-VI klasSi)<br />

saswavlo wlis damTavrebasTan an romelime dResaswaulTan<br />

dakavSirebuli zeimi, (VII-IX klasSi) Tematuri saRamo.<br />

- gamokiTxul moswavleTa 35 %-s miaCnia, rom Catarebuli RoniasZiebebi<br />

sainteresoa, 25 %-s – rom isini maRal doneze Catarda, 12 %-s - rom es<br />

muSaoba namdvilad zris maT mier enis dauflebis dones, 12 %-s – rom<br />

klasgareSe muSaobas sakmaod xSirad aqvs adgili.<br />

sakontrolo eqsperimentisas q. senakis afxazeTis # 7 saSualo skolis<br />

eqsperimentul klasebSi erTi wlis (2003/4 s.w.) ganmavlobaSi ufaso<br />

safuZvelze Sedga Semdegi wreebi:<br />

- V-VII klasebis moswavleebisTvis – inglisuri enis Seswavla da iumori.<br />

- VIII-IX klasebis moswavleebisTvis – ena fizika-maTematikisa da teqnikis<br />

SeswavlaSi.<br />

79


wris sxdomebi tardeboda TveSi erTxel, xolo romelime RonisZiebis<br />

momzadebisas – ufro xSirad (2-3 damatebiTi sxdoma).<br />

iumoris wris sxdomebze moswavleebi kiTxulobdnen xumrobebsa da<br />

iumoristul moTxrobebs, axdendnen maT inscenirebas, saubrobdnen<br />

inglisuri iumoris Taviseburebebze, kamaTobdnen maT sayvarel iumoristul<br />

kinofilmebze, uyurebdnen maT videofragmentebs, eZebdnen internetze<br />

saintereso informacias. saboloo jamSi maT mier moZiebuli da<br />

damuSavebuli masala daedo safuZvlad skolis masStabiT Catarebul<br />

mxiarulTa da sazrianTa klubis sxdomas.<br />

meore wre muSaobda sami sagnis maswavleblis koordinirebiT (wres<br />

xelmZRvanelad moswavle gamoeyo). sxdomebs Tanmimdevrulad uZRvebodnen<br />

misi wevrebi. muSaobis Tematika iyo: cnobili mecnierebis cxovreba,<br />

gamogonebebi, fizikur-maTematikuri terminologia, mecnierebisa da teqnikis<br />

roli Ta<strong>name</strong>drove samyaroSi. moswavleebi “Discovery” telearxidan<br />

gakeTebul videoCanawerebs (samecniero-popularul gadacemebs) uyurebdnen<br />

da maTze msjelobdnen. isini aseve miwer-moweras awarmoebdnen Tavis<br />

ucxoel TanatolebTan internetis saSualebiT. gvinda avRniSnoT, rom,<br />

radgan moswavleebi didwilad iRebdnen sakuTar Tavze datvirTvis did<br />

nawils, ufaso muSaoba maswavleblebisTvis SedarebiT nakleb tvirTs<br />

warmoadgenda.<br />

2003/4 saswavlo wlis ganmavlobaSi (skolis masStabiT) Catarda Semdegi<br />

RonisZiebebi: mxiarulTa da sazrianTa klubis Sexvedra Temaze "inglisuri<br />

da amerikuli iumori", naxatebis gamofena Temaze “didi britaneTisa da aSS-<br />

s RirsSesaniSnaobebi”, internet-kafeSi sami gasvliTi sesia (informaciis<br />

mopoveba cnobil inglisel da amerikel mecnierebze), koncerti<br />

(inglisurenovani simRerebisa da leqsebis SesrulebiT), konkursi “vin<br />

ufro kargad icnobs inglisel da amerikel gamomgoneblebs?”<br />

RonisZiebaTa Tematika mTlianad moswavleTa mier iyo SerCeuli, masala<br />

V_VII klasebSi nawilobriv moswavleebma, nawilobriv ki maswavlebelma<br />

SearCia, VIII-IX klasebSi masala TiTqmis mTlianad moswavleebma SearCies<br />

(maTi nawili ix. danarTSi). masalebis didi nawilis adaptireba<br />

maswavlebelma moaxdina.<br />

sakontrolo klasebSi wreobrivi muSaoba aerTianebda V-VII klasis<br />

(ZiriTadad leqsebisa da simRerebis Seswavla) da VIII-IX klasis (Tematuri<br />

80


moxsenebebis momzadeba-wakiTxva, maswavleblis mier SerCeuli teqstebis<br />

kiTxva-Targmani) moswavleebs, igi iyo “maswavlebelze orientirebuli”<br />

(yvela gadawyvetilebebs maswavlebeli Rebulobda), misi wevroba iyo<br />

fasiani, teqnikuri saSualebebi da testuri davalebebi an romelime sxva<br />

inovaciebi ar gamoiyeneboda.<br />

V 1 (eqsperimentuli) klasis 30 moswavleTa Soris 12 moswavlem monawileoba<br />

miiRo wreobriv muSaobaSi, V 2 da V 3 (sakontrolo) klasis 62 moswavleTa<br />

Soris – 4 moswavlem;<br />

VI 1 (eqsperimentuli) klasis 28 moswavleTa Soris 10 moswavlem<br />

monawileoba miiRo wreobriv muSaobaSijgufSi), VI 2 da VI 3 klasis 59<br />

moswavleebidan – 3 moswavlem;<br />

VII 1 klasis 29 moswavleTa Soris 8 moswavlem monawileoba miiRo<br />

wreobriv muSaobaSi), VII 2 da VII 3 klasis 62 moswavleebidan – 4 moswavlem;<br />

VIII 1 klasis 31 moswavleTa Soris 7 moswavlem monawileoba miiRo<br />

wreobriv muSaobaSi, VIII 2 da VIII 3 klasis 61 moswavleebidan – 3 moswavlem;<br />

IX klasis 29 moswavleTa Soris 6 moswavlem monawileoba miiRo<br />

wreobriv muSaobaSi, IX 2 da IX 3 klasis 59 moswavleebidan – 3 moswavlem.<br />

sakontrolo jgufebSi wreobriv muSaobaSi monawileoba miiRes cota<br />

moswavlem, rac ZiriTadad aixsneboda muSaobis fasiani formiT, magram,<br />

Cveni azriT, mecadineobis formamac Tavisi “wvlili” Seitana moswavleTa<br />

dabal motivaciaSi. es azri dasturdeba imiTac, rom saskolo masobriv<br />

RonisZiebebSi monawileoba, romelic, bunebrivia, ufaso iyo, sakontrolo<br />

klasebSi aseve ufro dabali iyo, vidre eqsperimentulSi.<br />

V klasebis 92 moswavleTa Soris 20 moswavlem monawileoba miiRo<br />

masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (4 sakontrolo da 16 - eqsperimentul<br />

jgufSi),<br />

VI klasebis 87 moswavleTa Soris 14 moswavlem monawileoba miiRo<br />

masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (2 sakontrolo da 12 - eqsperimentul<br />

jgufSi),<br />

VII klasebis 81 moswavleTa Soris 14 moswavlem monawileoba miiRo<br />

masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (1 sakontrolo da 13 - eqsperimentul<br />

jgufSi),<br />

81


VIII klasebis 92 moswavleTa Soris 11 moswavlem monawileoba miiRo<br />

masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (2 sakontrolo da 9 - eqsperimentul<br />

jgufSi),<br />

IX klasebis 88 moswavleTa Soris 9 moswavlem monawileoba miiRo<br />

masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (1 sakontrolo da 8 - eqsperimentul<br />

jgufSi).<br />

82


3.3. miRebuli Sedegebis analizi<br />

qvemoT motanilia moswavleTa mier miRebul akademiur SefasebaTa<br />

dinamika.<br />

cxrili I: sakontrolo da eqsperimentuli jgufebis im moswavleebis<br />

akademiuri Sefaseba, romelTac uSualo monawileoba ar miuRiaT<br />

klasgareSe muSaobis arcerT formaSi<br />

klasi<br />

saSualo<br />

niSani<br />

wina weli I semestri II semestri III semestri<br />

V - 4,1 4,0 4,0<br />

VI 4,0 4,0 3,9 3,9<br />

VII 3,9 3,9 3,8 3,7<br />

VIII 3,8 3,8 3,8 3,7<br />

IX 3,7 3,6 3,6 3,5<br />

cxrili II: sakontrolo jgufebis im moswavleebis akademiuri Sefaseba,<br />

romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />

klasi<br />

saSualo<br />

niSani<br />

wina weli I semestri II semestri III semestri<br />

V - 4,2 4,3 4,3<br />

VI 4,0 4,0 4,1 4,1<br />

VII 4,0 4,1 4,0 4,0<br />

VIII 3,8 4,0 4,1 4,0<br />

IX 3,7 3,9 4,0 4,0<br />

cxrili III: eqsperimentuli jgufebis im moswavleebis akademiuri Sefaseba,<br />

romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />

83


klasi<br />

saSualo<br />

niSani<br />

wina weli I semestri II semestri III semestri<br />

V - 4,2 4,3 4,4<br />

VI 4,0 4,1 4,2 4,3<br />

VII 3,9 4,0 4,2 4,4<br />

VIII 3,8 3,9 4,1 4,3<br />

IX 3,7 3,8 4,0 4,2<br />

advili dasanaxia, rom moswavleebis, visac monawileba ar miuRiaT<br />

klasgareSe muSaobaSi, akademiuro Sefaseba TandaTanobiT ecemoda, roca<br />

moswavleebi, romlebic klasgareSe muSaobaSi monawilebas Rebulobdnen,<br />

ukeTesad swavlobdnen, ufro metic, eqsperimentul jgufebSi unar-CvevaTa<br />

donis (akademiuri Sefasebis) zrda SesamCnevi da stabiluri iyo, xolo<br />

sakomtrolo klasebSi – naklebi da arc Tu ise stabiluri.<br />

garda amisa, gamovkiTxeT moswavleebi, Tu ramdenad kmayofilebi iyvnen<br />

isini masobrivi klasgareSe muSaobis xarisxiT.<br />

cxrili IV: sakontrolo jgufis im moswavleTa gamokiTxvis Sedegebi,<br />

romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />

klasi sainte-<br />

klasgareSe RonisZiebebi:<br />

resoa<br />

maRal<br />

donezea<br />

sakmaod<br />

xSirad<br />

tardeba<br />

mexmareba<br />

ucxouri<br />

enis<br />

SeswavlaSi<br />

V 75% 92% 54% 6% 9%<br />

VI 72% 90% 51% 9% 12%<br />

VII 69% 85% 48% 6% 9%<br />

VIII 66% 82% 48% 6% 15%<br />

IX 66% 82% 51% 3% 6%<br />

maZlevs sxva<br />

saintereso<br />

informacias<br />

84


cxrili V: eqsperimentuli jgufis im moswavleTa gamokiTxvis Sedegebi,<br />

romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />

klasi sainte-<br />

wreobrivi muSaoba da klasgareSe RonisZiebebi:<br />

resoa<br />

maRal<br />

donezea<br />

sakmaod<br />

xSirad<br />

tardeba<br />

mexmareba<br />

ucxouri<br />

enis<br />

SeswavlaSi<br />

V 89% 96% 100% 51% 42%<br />

VI 86% 92% 100% 69% 39%<br />

VII 81% 87% 100% 66% 30%<br />

VIII 75% 82% 100% 72% 33%<br />

IX 72% 78% 100% 69% 36%<br />

maZlevs sxva<br />

saintereso<br />

informacias<br />

advili dasanaxia, ramdenad maRla afaseben eqsperimentuli klasis<br />

moswavleebi klasgareSe muSaobas.<br />

garda amisa, radgan masobrivi RonisZiebebis recepientebis rolSi is<br />

bavSvebi gamodiodnen, romlebic uSualod ar iyvnen CarTulni maT<br />

momzadeba-prezentaciaSi, Cven gamovkiTxeT isinic.<br />

gamokiTxvis Sedegebi motanilia V cxrilSi. aq moswavleebis<br />

diferencirebas sakontrolo da eqsperimentul jgufebze adgili ara aqvs,<br />

radgan isini orive jgufis RonisZiebebs eswrebodnen. CvenTvis<br />

mniSvnelovani iyo klasgareSe RonisZiebebis gazrdili raodenobisadmi da<br />

maTi xarisxisadmi moswavleTa damokidebulebis garkveva.<br />

85


cxrili VI: im moswavleTa gamokiTxvis Sedegebi, visac uSualod ar<br />

miuRiaT klasgareSe muSaobaSi monawileoba (rogorc sakontrolo, ise<br />

eqsperimentul jgufebSi)<br />

klasi sainte-<br />

klasgareSe RonisZiebebi:<br />

resoa<br />

maRal<br />

donezea<br />

sakmaod<br />

xSirad<br />

tardeba<br />

mexmareba<br />

ucxouri<br />

enis<br />

SeswavlaSi<br />

V 45% 87% 24% 3% 3%<br />

VI 54% 90% 21% 6% 6%<br />

VII 57% 82% 39% 0% 3%<br />

VIII 60% 78% 36% 3% 3%<br />

IX 63% 75% 39% 0% 0%<br />

maZlevs sxva<br />

saintereso<br />

informacias<br />

advili dasanaxia, rom am moswavleebis mier klasgareSe RonisZiebebis<br />

Sefaseba yvelaze dabalia.<br />

maSasadame, eqsperimentis Sedegebma dagvarwmuna, rom:<br />

- klasgareSe muSaoba skolebSi iSviaTi da arasistematuri xasiaTisaa da<br />

iq, sadac adgili aqvs wreobriv muSaobas, igi fasian safuZvelze<br />

mimdinareobs, rac miuwvdomelia bevri ojaxisTvis. mxolod im skolebsi,<br />

sadac ucxouri enis Semswavleli wris gaxsnis iniciativa rogorc<br />

administraciisa da maswavleblebis, ise mSoblebisa da moswavleebis<br />

iniciativas eyrdnoboda, wreobrivi muSaoba sakmaod warmatebulad<br />

mimdinareobs. klasgarese muSaoba praqtikulad mTlianad<br />

“maswavlebelze orientirebulia”, teqnikuri saSualebebi, testuri<br />

davalebebi da sxva pedagogiuri inovaciebi ar gamoiyeneba.<br />

- eqsperimentuli da sakontrolo jgufebis im moswavleebis enobrivi<br />

unar-Cvevebis done, romlebic klasgareSe muSaobaSi ar monawilebdnen<br />

(es done asaxulia akademiur SefasebaSi) arc Tu ise maRala da<br />

TandaTanobiT ecema; sakontrolo da eqsperimentuli jgufebis im<br />

moswavleTa niSnebi, vinc klasgareSe muSaobaSi monawileobas<br />

Rebulobdnen, akademiuri Sefaseba ufro maralia; es nebismieri formis<br />

klasgarese muSaobis efeqturobis dasturia;<br />

86


- sakontrolo jgufebSi enobrivi unar-Cvevebis donis zrda mcire da<br />

arastabiluria, xolo eqsperimentul jgufebSi igi stabilurad da<br />

sagrZnoblad izrdeba. Cveni azriT, es ori mizeziT aixsneba: a)<br />

adekvaturi meTodikiT Catarebuli klasgageSe muSaoba exmareba swavlis<br />

motivaciis SenarCunebas; b) efeqturi klasgareSe muSaoba uzrunvelyofs<br />

gakveTilebze SeZenili enobrivi unar-Cvevebis ganmtkiceba-SenarCunebas.<br />

- moswavleebi, romlebic uSualod arian Cabmulebi klasgareSe muSaobaSi,<br />

ufro maRla afaseben mis Sedegianobas. amasac, Cveni azriT, ori mizezi<br />

aqvs: a) maTTvis es muSaoba sistemuri, da ara fragmentuli xasiaTisaa; b)<br />

recipientis rolSi masobriv klasgareSe RonisZiebebSi monawileobas<br />

ufro gasarTobi xasiaTi aqvs, vidre saswavlo an ganmaviTarebeli<br />

efeqti.<br />

- eqsperimentuli klasebis moswavleebma, romlebmac monawileoba miiRes<br />

Cvens meTodikaze agebul klasgareSe muSaobaSi, ufro maRla Seafases<br />

klasgareSe muSaoba, vidre sakontrolo klasebis moswavleebla,<br />

romlebmac tradiciul klasgareSe muSaobaSi miiRes monawileba, rac,<br />

Cveni azriT, aseve adasturebs Cvens mier SeTavazebuli meTodikis<br />

upiratesobas.<br />

87


daskvna-rekomendaciebi<br />

komunikaciuri TamaSebis konstruirebix safuZvlad gamoyenebulia<br />

scenarebisa da freimebis agebis teqnika, vinaidan scenari da freimi xels<br />

uwyobs tipiuri situaciebis adeqvatur kognitiur gadamuSavebas,<br />

uzrunvelyofs teqstis bmulobas, konteqstualur “molodins”, iZleva<br />

Semdgom movlenaTa prognozirebis saSualebas. komunikaciur-kognitiuri<br />

pragmatika gvTavazobs im faqtorTa Seswavlis saSualebas, romelTa<br />

meSveobiTac iqmneba teqstis mTlianobisa da bmulobis gancda. aqedan<br />

gamomdinare, scenarebisa da freimebis agebis teqnika warmoadgens enis<br />

SemswavlelTa mier codnis reprezentaciis yvelaze efeqtur saSualebas.<br />

1. ucxour enaSi sagakveTilo da klasgareSe muSaobis organuli kavSiri<br />

da amave dros mniSvnelovani gansxvaveba arsebobs:<br />

- klasgareSe muSaoba enobrivad da Tematurad eyrdnoba gakveTilze<br />

muSaobas, Tumca rogorc misi enobrivi masala, ise Tematika ufro<br />

farToa;<br />

- klasgareSe muSaoba aRrmavebs da afarTovebs moswavleTa mier ara<br />

mxolod ucxouri enis, aramed sxva gakveTilebzec miRebul codnas,<br />

srulyofs arsebul unar-Cvevebs;<br />

- klasgareSe muSaoba naklebad formalizebulia, magram igic sistemur<br />

xasiaTs atarebs;<br />

- Sefasebis sistema klasgareSe muSaobisas waxalisebiT ifargleba;<br />

- klasgareSe muSaoba, saklaso mecadineobasTan SedarebiT, metad uwyobs<br />

xels moswavleTa Semoqmedebas, maT socializacias, pirovnebis<br />

Camoyalibebas;<br />

- gakveTilisgan gansxvavebiT, enobrivi wris wevrebi savarjiSoebs ki ar<br />

unda asrulebdnen, aramed realur enobriv komunikaciaSi unda iyvnen<br />

Cabmulni. amdenad, situaciuri dialogebi, rolebis gaTamaSeba, debatebi,<br />

konkursebi, romlebic sagakveTolo mecadineobisas SedarebiT iSviaTad<br />

gamoiyeneba, ucxour enaSi klasgareSe muSaobis ZiriTad SemoqmedebiT<br />

formebs warmoadgenen;<br />

- wreSi gaerTianebis safuZvelia ara imdenad asaki, ramdenadac moswavleTa<br />

interesebi da enis donis floba. sxvadasxva klasis moswavleTa<br />

88


TanamSromloba wris (klubis) aqtivobaSi sasargebloa moswavleTa<br />

socializaciisaTvis. masobrivi RonisZiebebis momzadebisas, asakis<br />

miuxedavad, garTobis moments meti mniSvneloba aqvs, vidre SemecnebiTs,<br />

radgan monawileTa enobrivi done da interesebi sagrZnoblad<br />

gansxvavdeba.<br />

10. ucxour enaze klasgareSe muSaobis yvela motivi unda gamoviyanoT:<br />

garToba, zogadi cnobismoyvareobis dakmayofileba, Sesaswavli enis qveynis<br />

Sesaxeb informaciis miReba, sxva saswavlo sagnebSi codnis gaRrmaveba,<br />

proforientaciis pirveli nabijebi, TanatolebTan araformaluri<br />

urTierToba, SemoqmedebiTi Zalebis mosinjva da sxv. Tavis rigSi,<br />

klasgageSe muSaoba ucxour enaSi gazrdis am saganSi saklaso<br />

mecadineobisadmi interessa da saswavlo procesis efeqturobas.<br />

3. klasgareSe muSaobis formebi ganisazRvreba Semdegi kriteriumebis<br />

safuZvelze: muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenoba (individualuri –<br />

jgufuri – masobrivi), Casatarebeli samuSaos sistematuroba, moswavleTa<br />

Semadgenlobis stabiluroba, adgili, sadac mimdinareobs muSaoba. wris<br />

saxe (enobrivi unar-Cvevebis faormireba-srulyofis mimarTulebiT,<br />

Sesaswavli enis romelime qveyvis / qveynebis istoriis, georgafiis,<br />

mecnierebis istoriis, tradiciebis, xelovnebis romelime sferos<br />

Seswavlis, musikaluri, samxatvro da a.S.) unda ganisazRvros moswavleTa<br />

interesebidan gamomdinare yovel saswavlo wels. igive exeba masobriv<br />

RonisZiebebs (konkursebs, koncertebs, dadgmebsa da a.S.). sasurvelia rame<br />

originaluri RonisZiebebis Catareba, rogoric aqamde ar Catarebula,<br />

magaliTad, mxolod gogonebisTvis sasiyvarulo leqsebis saRamo, konkursi<br />

sityvebis, Sesityvebebis, cnobili gamonaTqvamebis, kinos, wignisa an<br />

simReris dasaxelebis pantomimur SesrulebaSi da maT gamocnobaSi.<br />

mozadrTa interesebis specializaciis gaTvaliswinebiT ucxouri enis<br />

wreebi V-VI klasSi SeiZleba “zogadi” iyos, Semdeg ki aucilebelia maTi<br />

specializacia enobrivi unar-Cvevebis (zepirmetyvelebis, kiTxvis, Targmnis<br />

wreebi) an sxva saswavlo sagnebaTan kavSiris damyarebis mimarTulebiT.<br />

89


4. klasgareSe muSaobisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT dRevandeli<br />

cxovrebis moTxovnebi: Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebis,<br />

gansakuTrebiT, kompiuteris gamoyeneba, testuri davalebebis gamoyeneba,<br />

momzadeba saerTaSoriso gamocdebisTvis, kompiterze beWdvis unar-Cvevebis<br />

Camoyalibeba, telefonze pasuxis kultura, sazogadoebrivi dakveTa<br />

ucxouri enis mflobeli garkveuli profilis muSakebze da a.S.<br />

Ta<strong>name</strong>drove pedagogiuri mecnierebis demokratizaciis, Semswavlelze<br />

orientirebuli swavlebis gaTvaliswinebiT, klasgareSe muSaoba<br />

maqsimalurad unda uwrobdes xels TanamSromlobas, erTis mxriv,<br />

maswavleblisa da moswavleebs Soris, meore mxriv ki – TviT moswavleebs<br />

Soris. RonisZiebaTa garkveuli nawili TviTmmarTvelobiT unda<br />

xasiaTdebodes. moswavleebs unda mieces saSualeba SearCion wreobrivi<br />

muSaobisa da masobrivi RonisZiebebis Tematika, TviTon gansazRvron<br />

muSaobis formebi, waiyvanon wris sxdoma, axsnan saswavlo masala.<br />

5. maswavleblis roli klasgareSe muSaobaSi aris saswavlo programasTan<br />

kavSiris uzrunvelyofa, moswavleTa da administraciis aqtivobebis<br />

koordinireba, enobrivi konsultaciebis gaweva, moswavleTa motivireba da<br />

aqtivizacia. amave dros klasgareSe muSaobis organizeba did moTxovnebs<br />

uyenebs ucxouri enis maswavlebels:<br />

- misi metyveleba unda iyos fonetikurad, leqsikurad da gramatikulad<br />

gamarTuli da spontanuri,<br />

- mas didi zogadi erudicia unda gaaCndes,<br />

- igi kargi organizatori unda iyos,<br />

- mas unda SeeZlos demokratiuli, keTilSobiluri, SemoqmedebiTi<br />

urTierTobebis Camoyalibeba.<br />

90


ibliografia<br />

1. alxaziSvili a. _ ucxouri enebis swavleba fsiqologiis monacemTa<br />

safuZvelze. “ena da kultura”. Tbilisi, 1997.<br />

2. ambokaZe, n.m. esTetikuri aRzrda da esTetikuri ganwyoba. - aRzrdis<br />

aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi. sazogadoebriv mecnierebaTa<br />

dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa respublikuri konferenciis<br />

momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 26-29. Tbilisi. 1988.<br />

3. barabaZe, x. skolis aRmzrdelobiTi saqmianoba ganaTlebis sistemaSi<br />

mimdinare inovaciuri procesebis pirobebSi. – sakandidato dis.<br />

avtoreferati. Tbilisi. 2005.<br />

4. BbuTxuzi, a. klasgareSe muSaobis masobrivi formebi ucxour enaSi. –<br />

ues, 1971, # 3, gv. 62-66.<br />

5. gagniZe, z. axalgazrdoba da pirovnebis aRzrdis problemebi gardaqmnis<br />

pirobebSi. – aRzrdis aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi.<br />

sazogadoebriv mecnierebaTa dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa<br />

respublikuri konferenciis momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 3-6.<br />

Tbilisi. 1988.<br />

6. gagua, v. iakob gogebaSvili. “nakaduli”. Tbilisi. 1991.<br />

7. gvarjalaZe i., gvarjalaZe T. inglisuri enis swavlebis meTodikis<br />

ZiriTadi sakiTxebi. Tbilisi. “ganaTleba”. 1952.<br />

8. giorgaZe, o.S. esTetikuri aRzrdis Teoriisa da meTodikis problemebi.<br />

sakand. dis. avtoreferati. Tbilisi. 1998.<br />

9. giorgobiani l, kaxiSvili l, macxonaSvili g, qvliviZe r. _ucxouri<br />

enebis swavlebis Teoria da meTodika. “ena da kultura”. Tbilisi, 2004.<br />

10. doRonaZe, m. moswavlis zneobrivi aRzrdis efeqturobis pirobebi. –<br />

saq.ssr ganaTlebis saministros i.gogebaSvilis sax. pedagogikis<br />

mecnieebaTa samecniero-kvleviTi in-ti. Sromebi. gv. 3-79. Tbilisi. 1984.<br />

11. doRonaZe, n. wreobrivi muSaobis aRmzrdelobiTi SesaZleblobani. –<br />

asperantTa, axalgazrda mecnier muSakTa da maZiebelTa XXXI<br />

konferencia. Tbilisi. 1986, gv. 92-95.<br />

12. imedaZe, n. emociuri aRzrdis fsiqologiuri safuZvlebi. saq.ssr<br />

sazogadoeba “codna”. Tbilisi. 1973.<br />

91


13. kraveiSvili m. _ inglisuri enis swavlebis meTodika. “ena da kultura”.<br />

Tbilisi, 2002.<br />

14. kulijanovi, a.k. sulieri Rirebulebebi da pirovnebis aRzrda. - aRzrdis<br />

aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi. sazogadoebriv mecnierebaTa<br />

dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa respublikuri konferenciis<br />

momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 8-11. Tbilisi. 1988.<br />

15. labaZe, m.k. aRmzrdelobiTi muSaobisaTvis momaval maswavlebelTa<br />

momzadebis pedagogiuri safuZvlebi. sakand. dis. avtoreferati. Tbilisi.<br />

1997.<br />

16. maruaSvili, m.g. obieqturi da subieqturi faqtorebi aRzrdis sistemaSi.<br />

- aRzrdis aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi. sazogadoebriv<br />

mecnierebaTa dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa respublikuri<br />

konferenciis momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 6-8. Tbilisi. 1988.<br />

17. megrelaZe, c.t. moswavleTa religiur-eTikuri aRzrda. sakand. dis.<br />

avtoreferati. Tbilisi. 1993.<br />

18. merabiSvili, g.m. axalgazrdobis swavlebisa da aRzrdis individualuri<br />

aspeqtebi. “sabWoTa saqarTvelo”. Tbilisi. 1980.<br />

19. moswavleTa aRzrdis sanimuSo Sinaarsi. rekomendaciebi<br />

zogadsaganmanaTleblo skolis aRmzrdelobiTi muSaobis sistemis<br />

organizaciisaTvis. red. marienko, i.s. Tbilisi. “ganaTleba”. 1977.<br />

20. nucubiZe, n.v. skolis sazogadoebrivi cxovrebis demokratizacia, rogorc<br />

mozardis pirovnebis Tavisufali ganviTarebis saSualeba. sakand. dis.<br />

avtoreferati. Tbilisi. 1997.<br />

21. nucubiZe, T.S. pirovnebis harmoniuli aRzrdis problema iakob<br />

gogebaSvilis pedagogiur moZRvrebaSi. avtoreferati. Tbilisi. 1993.<br />

22. SaTiriSvili S. _ germanuli enis swavlebis meTodika. Tbilisi,<br />

“ganaTleba”. 1977.<br />

23. CxartiSvili, S. aRzrdis socialuri fsiqologia. Tbilisi. Tsu-s<br />

gamomcemloba. 1974.<br />

24. Radua, z. ojaxisa da skolis urTierToba mozardebSi cocialuri<br />

pasuxismgeblobis aRzrdisas. sakand. dis. avtoreferati. Tbilisi.<br />

Tbilisi. 2002.<br />

25. Абрамова, Г.С. Возрастная психология. М. “Академический проект”. 2003.<br />

92


26. Алхазишвили, А.А. Психология обучения устной речи на иностранном языке. Тбилиси.<br />

“Мецниереба”. 1974.<br />

27. Алхазишвили, А.А. Основы овладения устной иностранной речью. М. “Просвещение”.<br />

1988.<br />

28. Афанасьев, В.Ф. Профессиональные интересы учащихся VII – VIII классов и основные<br />

пути их формирования во внеклассной работе. – Автореферат канд. дисс. М. 1968.<br />

29. Беляев, Б.В. Очерки по психологии обучения иностранным языкам. М. “Просвещение”.<br />

1965.<br />

30. Березина, В.А. Дополнительное образование детей как средство их творческого развития.<br />

- Автореферат канд. дисс. М.1998.<br />

31. Бим, И.Л. Личностно-ориентированный подход – основная стратегия обновления школы.<br />

– ИЯШ, 2002, № 2, с.5-9.<br />

32. Бобкова, Л.В. Декада английского языка и другие виды внеклассной работы. – ИЯШ,<br />

2005, № 3, с. 68-71.<br />

33. Болотина, Л.Р., Латынина, Д.И. Методика внеклассной воспитательной работы в<br />

начальных классах. М. “Просвещение”. 1978.<br />

34. Бубнова, Г.И., Тарасова, А.Н. Песня на уроке анлийского языка. – ИЯШ, 2002, № 1, с. 50-<br />

53.<br />

35. Бычкова, Н.А., Виноградова, А.В. ST.Valentine’s Day. – ИЯШ, 2003, № 1, с. 67-69.<br />

36. Вайсбурд, М.Л. Использование учебно-речевых ситуаций при обучении устной речи на<br />

иностранном языке. М. “Титул”. 2001.<br />

37. Вильямс, Б., Маклин, К. Компьютер в школе. (пер. с англ.) М. “Обоазование”. 1988.<br />

38. Возрастная и педагогическая психология. Под ред. А.В.Петровского. М. “Просвещение”.<br />

1979.<br />

39. Гальскова, Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам. Пособие для<br />

учителя. М. “Просвещение”. 2000.<br />

40. Горбунова, Г.А. Формирование потребностно-мотивационной сферы старшеклассников в<br />

учебно-воспитательном процессе. - Автореферат канд. дисс. Самара. 1998.<br />

41. Гофман, И.И. Развитие навыков устной речи в школьных разговорных кружках. – ИЯШ,<br />

1957, № 2, с. 71-75.<br />

42. Гроссу, Е.П. формирование профессиональных интересов старшеклассников по<br />

внеклассной работе. (На материале школ Молдавии). - Автореферат канд. дисс. М. 1975.<br />

43. Демакова, И.Д. Воспитательная деятельность педагога как фактор гуманизации<br />

пространства детства. - Автореферат докт. дисс. М. 2000.<br />

93


44. Димент А.Л. Сборник материалов для работы в школьных кружках английского языка.<br />

ГУПИМП РСФСР. М. 1962.<br />

45. Загорец, И.В. Формирование профессиональных намерений учащихся VII – VIII классов.<br />

- Автореферат канд. дисс. М. 1982.<br />

46. Зимняя, И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе. М. “Наука”. 1991.<br />

47. Ищенко Л.Е., Якушина Л.З. Немецкий язык вне урока. М. “Просвещение”. 1973.<br />

48. Казаренков, В.И. Взаимосвязь урочных и внеурочных занятий школьников в целостном<br />

учебно-воспитательном процессе. - Автореферат докт. дисс. М. 1995.<br />

49. Карпов, Г.В., Романин, В.А. Технические средства обучения. М. “Просвещение”. 1979.<br />

50. Козлова, Е.В. Педагогические условия социального воспитания школьников во<br />

внеучебной деятельности. - Автореферат канд. дисс. Оренбург. 2000.<br />

51. Колкер, Я.М. , Устинова, Е.С., Еналиева, Т.М. Практическая методика обучения<br />

иностранному языку. Учебное пособие. М. “Альфа”. 2000.<br />

52. Коптелова, Е.И. Игры со словами. – ИЯШ, 2003, № 1, с. 54-56.<br />

53. Магомедов, Г.М. Социально-педагогические условия подготовки учителей к организации<br />

коллективных творческих дел в школе. - Автореферат канд. дисс. Махачкала. 2000.<br />

54. Маковский, М.М. Игры на английском языке для внеклассной работы. – ИЯШ, 1985, № 5,<br />

с. 99-100.<br />

55. Маркова, А.К. Формирование мотивации учения в школьном возрасте. М.<br />

“Просвещение”. 1983.<br />

56. Методика обучения иностранным языкам в средней школе. Гез Н.И., Ляховицкий М.В.,<br />

Миролюбов А.А. и др. М. “Высшая школа”, 1982.<br />

57. Поздеева, Е.К. Развитие интереса учащихся 6-7 классов к чтению на английском языке<br />

(на основе текстов для самостоятельного чтения). – Автореферат канд. дисс. М. 1990.<br />

58. Романова, З.П. Сценарий КВН в IX классе школ с углубленным изучением английского<br />

языка. – ИЯШ, 2004, № 1, с. 57-58.<br />

59. Савин, С.Н. Внеклассная работа по иностранным языкам в средней школе. М.<br />

“Просвещение”. 1991.<br />

60. Старкова, В.П. Устный вводный курс английского языка в V классе. – ИЯШ, 1968, № 4, с.<br />

65-68.<br />

61. Скрипкина, А.С. Олимпиады по иностранным языкам как форма работы по<br />

профессиональной ориентации школьников. – ИЯШ, 1985, № 5, с. 97-99.<br />

62. Тимошенко, Н.М., Шейченко, А.П. Делайте наглядные пособия сами. – ИЯШ, 1968, № 4,<br />

с. 90-95.<br />

94


63. Тригер, Р.Д. Психологические особенности взаимоотношений младших подростков. -<br />

Автореферат канд. дисс. М.1971.<br />

64. Ушинский, К.Д. Избранные педагогические сочинения. “Просвещение”. 1951.<br />

65. Холостова, Т.Д. Внеклассная работа. Сценарий праздника “St/Valentine’s Day”. – ИЯШ,<br />

2004, № 1, с. 32-37.<br />

66. Хотинская, А.Д. О проведении утренников и вечеров на иностранном языке. - ИЯШ,<br />

1984, № 2, с. 84-87.<br />

67. Шепелева, В.И. Совершенствование устной речи учащихся V-VII классов средствами<br />

внеурочной работы. – ИЯШ, 1981, № 2, с. 96-98.<br />

68. Шестиникина, В.А. Мотивация в изучении учащимися иностранного языка и некоторые<br />

вопросы внеклассной работы по этому предмету в школе. – ИЯШ, 1978, № 1, с. 34-42.<br />

69. Шестиникина, В.А. Внеклассная работа как средство повышения мотивации изучения<br />

учащимися иностранного языка в средней школе. Автореферат канд. дисс. М. 1971.<br />

70. Шпак, И.А. Усиление страноведческо-познавательной направленности урока английского<br />

языка средствами внеклассной работы. – ИЯШ, 1992, № 3-4б с. 58-63.<br />

71. Щукин, А.Н. Методика обучения иностранным языкам. М. УРАО. 2002.<br />

72. Якимович, И.Г. Педагогические условия формирования гуманистической культуры<br />

личности подростка во внеурочной деятельности. - Автореферат канд. дисс. Брянск. 1997.<br />

73. Якушина, Л.З. Связь урока и внеурочной работы по иностранному языку. – ИЯШ, 1975,<br />

№ 5, с. 31-40.<br />

74. Brown, H.D. Principles of Language Learning and Teaching. Longman. San Fransisco<br />

University. 2000.<br />

75. DeFelice, W. Using Story Jokes for Real Communication. – Forum. 1996, vol. 34, # 2, p.43-44.<br />

76. Draginja, J. Thirty short fun-filled games. - A Forum Antology. 1989. Washington, D.C. p. 182-<br />

185.<br />

77. Edmundo, J.M. Using pictures creatively. - A Forum Antology. 1989. Washington, D.C. p.187-<br />

190.<br />

78. Fillmore, Charles, J. 1976. The need for frame semantics within linguistics. Amsterdam: North<br />

Holland Publishing Company. [5-29]<br />

79. Fillmore, Charles, J. 1977. Scenes-and-frames semantics. Amsterdam: North Holland Publishing<br />

Company. [55-81]<br />

80. Ingram, E. Attainment and Diagnostic Testing. Language Testing Simposium. London. OUP.<br />

1968. p.72-80.<br />

81. Gear, J., Gear, R. Puppetry in the ESL / EFL Classroom. – A Forum Antology. 1989.<br />

Washington, D.C. p. 105-106.<br />

95


82. Gerber, U., Alean, J. English and Georgraphy: a Report on the interdisciplinary Experience. –<br />

Forum. !994, vol. 32 # 2, p. 39-41.<br />

83. Lado, R. Language Testing. London. OUP. 1961.<br />

84. McGreal, R. Computer-Assisted Instruction: Non-Human but not Inhuman. - A Forum<br />

Antology. 1989. Washington, D.C. p. 287 – 290.<br />

85. Nadstoga, Z. A Communicative Use of Translation in the classroom. - A Forum Antology.<br />

1989. Washington, D.C. p. 303-306.<br />

86. Palermo, D.S., and Molfese, D.L. "Language Acquisition from Age Five Onward,"<br />

Psychological Bulletin, 1972, # 78, p. 409-427.<br />

87. Palioura, I. Using Simulations to Enhance Oral Competence. – Forum. 1996, vol. 34, # 2, p. 40-<br />

42.<br />

88. The Recipe Book. Practical ideas for the language classroom. Ed. Lindstromberg, S. Longman.<br />

1990.<br />

89. Wilhoit, D. Enhansing Oral Skills. A Practical and Systematic Approach. – Forum, 1994,<br />

vol.32, #4, p. 32-35.<br />

internetresursebi<br />

http://framenet.isci.berkeley.edu/<br />

http://framenet.isci.berkeley.edu/ FrameGrapher<br />

96


danarTi<br />

Some humorous materials (for the V-VIIth-graders)<br />

Big apples<br />

Little Ann likes apples. She likes to look at them and she likes to eat them. Her mother gives her<br />

apples every day, But today they don’t have apples at home. Ann wants to have an apple. She says:<br />

“Mummy, I want an apple. Give me an apple, please.” Her Mother answers: “It’s evening now, my<br />

girl. Apples sleep in the evening. And you must go and sleep.” Ann says: “Oh, no, Mummy! Only<br />

little apples sleep, but big apples don’t. Give me a big apple please. ”<br />

He has not been introduced<br />

There was a picnic in the wood. People were walking along the paths. A young man saw a spider on<br />

the back of the young lady walking in front of him. He came up to her and started: “Excuse me,<br />

Madam, may I …” She interrupted him: “How dare you speak to me. You haven’t been introduced!<br />

” A few steps further she noticed a spider on her shoulder and began to shout to the young man,<br />

turning round to him: “Take it off, Oh, do take it off, please!” But the young man answered: “I am<br />

very sorry, Madam, but I have not been introduced to the spider.”<br />

These materials can be used to organize thematic parties, clubs’ sessions, competitions, etc.<br />

Below find some tasks, which can be used to apply these materials.<br />

1. A vocabulary test, e.g.<br />

Fill in the gaps from the box:<br />

sleep, eat, big, gives, look, want<br />

Big apples<br />

Little Ann likes apples. She likes to --------------- at them and she likes to ------------- them. Her<br />

mother ------------- her apples every day, But today they don’t have apples at home. Ann wants to<br />

have an apple. She says: “Mummy, I ------------- an apple. Give me an apple, please.” Her Mother<br />

answers: “It’s evening now, my girl. Apples ------------ in the evening. And you must go and sleep.”<br />

Ann says: “Oh, no, Mummy! Only little apples sleep, but -------------- apples don’t. Give me a big<br />

apple please. ”<br />

2. A grammar test, e.g.<br />

Choose ht ecorrect form of the verb:<br />

He has not been introduced<br />

There was a picnic in the wood. People -1- along the paths. A young man saw a spider on the back<br />

of the young lady walking in front of him. He came up to her and started: “Excuse me, Madam, may<br />

97


I …” She interrupted him: “How dare you speak to me. You -2-! ” A few steps further she noticed a<br />

spider on her shoulder and began to shout to the young man, turning round to him: “Take it off, Oh,<br />

do take it off, please!” But the young man answered: “I am very sorry, Madam, but I have not been<br />

introduced to the spider.”<br />

1) a) was walking<br />

b) were walking<br />

c) walked<br />

2) a) weren’r introduced<br />

b) haven’t been introduced<br />

c) haven’t introduced<br />

3. Thematic grouping of the jokes. Proverbs, etc. (To make up this task you choose texts from<br />

different sections of these materials).<br />

4. Matching the titles and the texts (texts and titles are given separately, mixed).<br />

5. Writing a composition (an essay) on a proverb / saying.<br />

6. Matching the sports (or something else) defined (humorously) and their definitions.<br />

7. Staging the joke.<br />

8. Titling the story.<br />

9. Explanation of a title / of the joke.<br />

10. Continuing the story and then selecting the best ending.<br />

Winter is white,<br />

Springtime is green,<br />

Summer is golden,<br />

And autumn is a flame.<br />

Four lovely seasons<br />

To make up a year,<br />

Sing them by color,<br />

And sing them by <strong>name</strong>.<br />

We have a little garden,<br />

And every summer day<br />

We dig it well and clean it well<br />

Some materials for Seasons’ Party (for the V-VIIth graders)<br />

The Seasons<br />

Our Garden<br />

98


And pull the weeds away.<br />

We have a little garden<br />

And every summer night<br />

We water all the pretty flowers<br />

And watch them with delight.<br />

<strong>First</strong> come the little snowdrops.<br />

Before the grass is green,<br />

The come the yellow crocuses,<br />

Before the leaf is seen.<br />

And then a pretty primrose,<br />

And the lilies fair,<br />

And oh! The red, red roses<br />

That bloom so sweetly there.<br />

Warm September brings us school.<br />

Days are shorter, nights are cool.<br />

Fresh October brings much fruit.<br />

To gather fruit is so good.<br />

Then November brings us joy,<br />

Fun for every girl and boy.<br />

How quickly the snow<br />

Is falling on the ground.<br />

It’s falling on the countryside<br />

And softly on the town.<br />

And children’s eyes are bright<br />

With wonder and delight,<br />

For tiny stars of snow are falling,<br />

From the sky tonight.<br />

Tonight, the tiny stars of snow.<br />

Cold December brings us skating<br />

For the year we were waiting.<br />

January brings us snow,<br />

February snows again,<br />

And sometimes it brings us rain.<br />

Autumn Months<br />

The snow stars<br />

99


This springtime, this springtime,<br />

Cold winter is past,<br />

Warm breezes are blowing,<br />

And May’s here at last.<br />

The birds are returning,<br />

Their songs fill the air,<br />

And meadows are swinging<br />

With blossoms so fair.<br />

The springtime<br />

Some materials for the science circle<br />

Inventors and Inventions ( for the VIII-IXth-graders)<br />

Archimedes (287-212 BC) was an outstanding ancient Greek mathematician. Archimedes invented<br />

the water screw, a device for raising water using an encased screw open at both ends. The screw is<br />

set at an angle, and as the screw turns, water fills the air pockets and is transported upwards. The<br />

Archimedes screw is still in use today, Among his many accomplishments was the first description<br />

of the lever. Levers are one of the basic tools that were probably used in prehistoric times. Many of<br />

our basic tools use levers, including scissors, pliers and nutcrackers.<br />

Thermometer was invented by Galileo Galilei in 1593. His thermometer consisted of water in a<br />

glass bulb, the water moved up and down the bulb as the temperature changed. A sealed<br />

thermometer was invented in 1641 by the Grand Duke Ferdinand II. He used a glass tube containing<br />

alcohol, which freezes well below the freezing point of water (-115 0 C). He sealed the tube to<br />

exclude the influence of air pressure. Mercury was later substituted for alcohol by Daniel Gabriel<br />

Fahrenheit (1686-1736).<br />

Some materials for the party dedicated to St.Valentine’s Day<br />

(for the IXth-graders)<br />

St.Valentine's day is a nice holiday observed on the 14 th of February. It is a day when all people in<br />

love - boys and girls, sweethearts and lovers, husbands and wives try to express their affection to<br />

each other.<br />

St.Valentine was a bishop, a Christian martyr, who, before he was put to death by the Romans,<br />

sent a note of friendship to his jailer's blind daughter.<br />

100


Since the fourteenth century people have been celebrating this day. They usually send Valentines<br />

(special post-cards) to each other, it is a heart or entwined hearts with some sentimental or<br />

humorous inscriptions, e.g.:<br />

"The rose is red, the violets are blue, the honey's sweet and so are you ..." Usually people just use<br />

the cards which already have such lines on them, but they may compose them themselves or choose<br />

from "St. Valentine's Sentimental Writer". Some chocolates, cakes and souvenirs having the shape<br />

of a heart are successfully sold on that day.<br />

In the 19 th century people still made the Valentines themselves, spending hours at that work, some<br />

of such masterpieces are kept in museums of art and history. Today most people prefer to buy<br />

them. It has become easier to express love today, but do more people feel happy?<br />

Starngers in the night exchanging glances,<br />

Wondering in the night, what were the chances?<br />

Strangers in the night<br />

Weeping, sharing love before the night was through.<br />

Something in your eyes was so exciting,<br />

Something in your heart was so inviting .<br />

Something in my heart told me I must have you.<br />

Strangers in the night, two lonely people we were,<br />

Strangers in the night, up to the moment when we said our first “hello”,<br />

Little did we know.<br />

Life was just a glance away, a warm embracing dance away…<br />

Ever since that night we’ve been together,<br />

Lovers at first sight in love forever,<br />

It turned out so right for strangers in the night.<br />

“My mistress’ eyes are nothing like the sun…” by W.Shakespeare<br />

My mistress’ eyes are nothing like the sun;<br />

Coral is far more red than her lips’ red;<br />

If snow be white, why then her breasts are dun;<br />

If hairs be wires, black wires grow on her head.<br />

I have seen roses damask’d, red and white,<br />

But no such roses see I in her cheeks;<br />

And in some perfumes is there more delight<br />

Than in the breath that from my mistress reeks:<br />

101


I love to hear her speak, yet well I know<br />

That music hath a far more pleasing sound;<br />

I grant I never saw a goddess go,<br />

My mistress, when she walks, treads on the ground.<br />

And yet, by heaven, I think my love as rare<br />

As any she belied with false compare.<br />

V klasi<br />

Mary’s Doll House<br />

moswavleebs miecaT teqstis 5 fragmenti da Sesabamisi naxatebi (areuli<br />

tanmimdevrobiT). moswavleebs suraTebi logikuri tanmimdevrobiT unda<br />

daelagebinaT da Semdeg maTTvis warwerebi epovnaT. Sedegag miRebuli<br />

teqsti aseTi iyo:<br />

1. Is this the house of a great big giant? – No, it isn’t. Is this the house of a wee little elf? – No. it<br />

isn’t. Then whose house can it be? It’s Mary’s doll house.<br />

2. All Mary’s dolls and toys live in this house.<br />

3. She dresses them and she combs them.<br />

4. She gives them tea with bisquits.<br />

5. Then she puts them to bed.<br />

mocemuli davalebis amocanebia: logikuri azrovnebis ganviTareba,<br />

TanamSromlobis gamocdilebis SeZena (muSaoba 3-4-kacian jgufebSi<br />

mimdinareobda), dRis wesrigis aRmniSvneli leqsikis ganmpticeba da kiTxvis<br />

unar-Cvevebis srulyofa.<br />

VI klasi<br />

teqstis wakiTxvamde maswavlebeli usvams bavSvebs ramdenime kiTxvas:<br />

- Do you like pets?<br />

- Do you have pets at home?<br />

- What pet or pets do you have?<br />

- What can you do with a pet?<br />

Kittens and apples<br />

Mr Brown had a shop in front of his house. It was a little fruit shop. In the shop there were<br />

many kinds of fruits. Mr Brown had a cat and the cat had five kittens. Mr Brown didn’t know what<br />

to do with the kittens.<br />

102


So one day Mr Brown put the kittens onto a basket and put the basket on a bench in the street in<br />

front of his shop. He put a sheet of paper with the words “Please take one” in the basket. On the<br />

same bench there was a box of nice red apples for sale. Then Mr Brown went into the room for<br />

dinner.<br />

Two schoolboys who were walking along the street came up to the shop, saw the basket with the<br />

kittens and the paper, put the paper into the box with the apples and ran away.<br />

When Mr Brown came back an hour later, he saw that the box with the apples was empty, but the<br />

basket with the kittens was still there.<br />

maswavlebeli ukiTxavs bavSvebs teqsts, isini Tvals ayoleben mas.<br />

saWiroebis SemTxvevaSi dasaSvebia ori wakiTxva. Semdeg maswavlebeli<br />

aCvenebs bavSvebs naxatebs, moswavleebma ki unda waukiTxon Sesabamisi<br />

winadadebebi. Semdeg wignebi ixureba da davSvebi (isev suraTebze<br />

dayrdnobiT) yvebian teqsts. Semdeg ramdenime moswavle pantomimurad<br />

gaiTamaSebs moTxrobis “gmirebis” rolebs, danarCenebi ki yvebian, Tu ra<br />

xdeba.<br />

VII klasi<br />

teqstis wakiTxvamde maswavlebeli uxsnis (dafaze wers) moswavleebs<br />

ramdenime axal sityvas:<br />

intensely – very much<br />

rescue – help (in danger)<br />

accordingly – so, here: as she was recommended<br />

deck – upper board of a ship<br />

admirer – somebody who admires you (likes you very much)<br />

devotedly – ready to do anything for her<br />

plunge – jump or put into the water<br />

immediately – the same moment<br />

moswavleebs eZlevaT dro, CumaT waikiTxon moTxroba. Semdeg isini<br />

Tanmimdevrulad (TiTo moswavle TiTo-TiTo winadadebas) kiTxuloben mas<br />

xmamaRla.<br />

A way out of a difficulty<br />

The great English writer Charles Dickens used to tell an American story of a young lady on board<br />

a ship. She was intensely loved by five young men. She could not choose whom of them to get<br />

103


married to. She was advised by the captain to jump into the water and to marry the young man who<br />

comes to her rescue. Accordingly, the next morning, when the young lady was on the deck, and the<br />

five admirers stood looking devotedly at her, she plunged into the sea. Four admirers jumped<br />

immediately after her. When they all were back on board, the lady asked the captain: “What am I to<br />

do with them now? They are so wet?” “Take the dry one” was the captain’s advice.<br />

maswavlebeli wers dafaze kiTxvebis pirvel sityvas: “Who? How many?<br />

What? What? When? What? What?” moswavleebma unda gaagrZelon kiTxvebi, Semdeg<br />

ki upasuxon maT. maT unda Tqvan, moewonaT Tu ara xumroba da misi<br />

“gmirebi” da ratom.<br />

VIII klasi<br />

moTxroba eZleva moswavleebs saxlSi wasakiTxad. erT-erTi moswavle<br />

gamoiyofa “eqspertad”. misi movaleobaa, daexmaros sxva moswavleebs, Tu<br />

isini ver gaigeben romelime sityvas an winadadebas. am mizniT mas sWirdeba<br />

ara mxolod leqsikoni gamoiyenos (amas, albaT, sxva moswavleebic<br />

gaakeTeben), aramed sxva sacnobaro masalebsac (enciklopedias, bibliis<br />

sabavSvo gamocemas) da maswavlebels mimarTos.<br />

Advice of King Solomon to the Young<br />

To have knowledge you must first reverence for the Lord. Stupid people have no respect for<br />

wisdom and refuse to learn.<br />

My child, pay attention to what your father and mother tell you. Their teaching will improve your<br />

characters as a handsome turban or a necklace improves your appearance.<br />

My child, when sinners tempt you, don’t give in. Suppose they say: “Come on, let’s find someone<br />

to kill. Let’s attack some innocent people for the fun of it. They may be alive and well when we find<br />

them, but they’ll be dead when we are through with them! We’ll find all kinds of riches and fill our<br />

houses with loot! Come and join us and we’ll share all the riches!”<br />

My child, don’t go with people like that. Stay away from them. People like that are always setting<br />

a trap for themselves, a trap in which they will die. Robbery always claims the life of the robber –<br />

this is what happens to any one who lives by violence.<br />

“eqsperti” (wris sxdomis wamyvani) exmareba im moswavleebs, romlebmac<br />

rame ver gaiges teqstSi. Semdeg is sTxovs Tavis megobrebs Seadginon<br />

104


teqstis gegma. gegmaze dayrdnobiT moswavleebi gadmoscemen teqstis<br />

ZiriTad azrebs, Semdeg ki msjeloben teqstSi wamoyenebul zneobriv<br />

problemebze, ixseneben bibliur mcnebebs.<br />

IX klasi<br />

moswavleebs miecaT Tema – axali weli did britaneTsa da amarikis<br />

SeerTebul StatebSi, romelzec maT unda moeZebnaT mokle saintereso<br />

informaciebi. yvela informacia Semdeg ganTavsda kedlis gazeTSi, xolo<br />

gamarjvebulad gamocxadda qvemoT motanili teqsti.<br />

Who decorated the first Christmas tree?<br />

No one knows for sure how the custom of bringing an evergreen tree indoors and decorating it<br />

started. What we know is that it started in Germany. One legend says that Martin Luther, who<br />

introduced a kind of Protestant (Lutheran) church, started the practice. According to the story, he<br />

noticed the star in the sky as he walked home one Christmas Eve (about the year 1513). He thought<br />

the star looked as if it were shining on the top of a fir-tree. He cut the tree down, brought it home,<br />

and decorated it with lighted candles. Decorating Christmas trees became popular in Germany.<br />

The custom has been spreading all over the world. Prince Albert (the husband of Queen Elizabeth<br />

I), who came from Germany, brought this tradition to England. Now one can see Christmas trees<br />

even in countries like Japan that have nothing to do with Christian religion, but whose people like<br />

the beautiful custom.<br />

moswavleebi saubrobdnen sxvadasxva saaxalwlo tradiciebze. kedlis<br />

gazeTis gacnobis Semdeg gaimarTa viqtorina mocemul Temaze.<br />

monologuri metyvelebis gasaviTareblad moswavleebi mokle<br />

saintereso moxsenebebs akeTeben, magaliTad:<br />

April Fool's Day<br />

The first of April is simply a fun little holiday. Practical jokes are a common practice on that day.<br />

“Let us be thankful for the fools. But for them the rest of us could not succeed”, - said Mark Twain.<br />

Every April Fool's Day the ritual is the same. Outrageously false stories issued by a variety of<br />

sources such as corporations, non-profit organizations, journalists, and politicians appear in the<br />

media. The challenge for all of us is to sort out the April Foolery from the weird stuff that's actually<br />

105


true. And every year this gets harder as reality itself becomes more surreal, blurring the line<br />

between Foolery and Fact. Let me tell you six stories that appeared in the media. Approximately<br />

half the claims were April Fool's Day jokes. The other half were real news stories.<br />

For each story, tell me please, if you think it is a TRUE story or APRIL FOOLS.<br />

Crustless Bread<br />

For those who just can't stand the taste of crusts, and are too lazy to cut them off themselves, in<br />

2002<br />

Sara Lee introduced the ultimate in convenience: crustless bread. Available in stores everywhere!<br />

PetTax<br />

The city of Philadelphia, faced with a looming budget shortfall, last year announced a new tax tar-<br />

geted at pet owners. The owners will be charged a base fee of $10 per pet, and then $1 extra for<br />

every additional pound the pet weighs over ten pounds. Failure to pay the tax could result in the<br />

extermination of the pet.<br />

Prehistoric Penguin Murals<br />

In 1991 prehistoric murals were discovered on the walls of an underwater cave in eastern France<br />

revealing that penguins and man once lived side-by-side in that region. Historians, accustomed to<br />

seeing prehistoric depictions of animals such as bison and deer, were extremely surprised to find the<br />

penguins.<br />

The Tooth Telephone<br />

Engineers recently unveiled the world's first tooth telephone, perfect for those who want to talk<br />

handsfree while on the go. When implanted into a tooth, the tiny device vibrates to let the user<br />

know there's a call. Users speak normally, and the tiny microphone picks up their voice. Incoming<br />

sounds are transferred to the inner ear by means of bone resonance.<br />

Shark Breeding Experiment<br />

In 1981 the National Biological Foundation released two thousand radio-tagged sharks (including<br />

blue sharks, hammerheads, and a few great whites) into selected Michigan lakes in order to study<br />

the cold-water breeding habits of the sharks. In the press release announcing the experiment, the<br />

Foundation suggested that local fishermen and swimmers should exercise caution around the<br />

sharks.<br />

106


Carrots reclassified as a fruit<br />

In 1979 officials in the European Union confirmed what many have long suspected: that carrots are<br />

not, in fact, a vegetable, but are actually a variety of fruit. The officials urged that appropriate<br />

reclassification efforts should begin at once.<br />

(Pet tax and Shark breeding experiment are April Fools)<br />

Now talk about the difference between a good natured joke and a hurtful one.<br />

kiTxvis wris muSaobisaTvis masalis SerCevaSi aqtiur monawilebas<br />

moswavleebi unda Rebulobdnen. warmovadgenT Cvens eqsperimentSi monawile<br />

moswavleebis mier moZiebul masalas Temaze “kino”.<br />

Walt Disney<br />

In 1920, while living in Kansas City, Missouri, he was lucky and got his first chance to work on<br />

a motion-picture cartoon. The result was successful and in 1923 he moved on to Hollywood where<br />

financial success ultimately permitted him to develop his talents and interests.<br />

One of the leading pioneers of the film industry was neither an actor nor a director. Rather, he<br />

was a commercial artist who eventually created such popular and familiar cartoon characters as<br />

Mickey Mouse and Donald Duck. The man, of course, was WaIter Disney.<br />

Disney did not start out as a rich man; but he did have a wealth of ideas, which reflected his<br />

greatest assets - traits of imagination and creativity. WaIt Disney began his career when he<br />

succeeded in borrowing three hundred dollars to set up a workshop in the rear of a small garage.<br />

Working long and hard, he managed to gain a respected reputation as a gifted cartoonist. Beyond<br />

the realm of show business, Disney also undertook a vast project to construct a combination of a<br />

wonderland and an amusement park. The result can be witnessed today in Disneyland located in<br />

California. Disneyland quickly grew to be a popular success. Consequently, another immense<br />

project, Walt Disney World, was later undertaken in Florida. It is a prominent tourist attraction too.<br />

Although WaIt Disney died in 1966, his creative genius and active mind still survive through the<br />

entertainment that he left as his legacy. His cartoons and full feature films forever commemorated<br />

his <strong>name</strong>. All in all WaIter Disney got 29 Oscars.<br />

Soon, he was producing feature-length animated cartoons, movies, and television shows. Some of<br />

Wait Disney's most popular efforts are regarded as classics today. These include Fantasia and Snow<br />

White. He also produced nature documentaries and adventure films. In 1932 WaIt Disney got his<br />

first Oscar for his Mickey Mouse.<br />

107


Keanu Reeves<br />

Hollywood actor Keanu Reeves has sacrificed $70 million dollars to star in two new Matrix<br />

movies. Producers warned the $300 million budget for the films would crash if Keanu insisted on a<br />

Bbx office cut of worldwide ticket sales. Keanu agreed to forfeit his entitlement if it meant saving<br />

the films from disaster.<br />

An insider at Warner Bros declared: "The special effects in the new movies are the .most<br />

expensive of all time in cinema history. There was a real danger the projects would be scrapped<br />

because of costs until Keanu offered to sign away4 his share of box: office profits. Nobody could<br />

believe it at first."<br />

The original Matrix movie cost $65 million in 1999. It won a host of technical showbiz awards,<br />

including four Oscars. Writers and directors Lary and Andy Wachowski told the 38year-old star the<br />

only way to build on their first Matrix blockbuster was to go bigger and better, particularly in the<br />

special effects department. They wanted to make them so "advanced and outrageous" that it would<br />

be impossible for anyone else in Hollywood to duplicate them.<br />

The two sequels "The Matrix Reloaded", which was on in May, and "The Matrix Revolutions",<br />

due out in November 2003, contain the most sophisticated forms of animation and computer-<br />

graphics known to man.<br />

Paying tribute to the special effects technicians, Keanu said: "They are the real stars of these<br />

movies. Without their expertise, these films would not be possible."<br />

It's not the first time Keanu has trimmed his own pay cheque to make a movie. It's important to<br />

him that his movies are as good as they can be and money is no substitute for that.<br />

It's claimed the two new Matrix movies are "above and beyond anything ever seen by any<br />

cinema audience."<br />

The film insider said: "We've developed a new science of virtual cinematography. It's beyond<br />

incredible. It makes the trickery used in "Harry Potter" look tame."<br />

kiTxvis wris wevrebs SeiZleba garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />

Sesaswavli enis qveyvis cxovribis erT sferosadmi miZvnili masalebi<br />

mieces wasakiTxad, Semdeg ki, muSaobis Sesajameblad, Catardes viqtorina,<br />

magaliTad: vin yvelaze kargad erkveva didi britaneTis / aSS-s istoria,<br />

geografia, religia, mxatvroba, literatura, cnobili adamianebis<br />

biografiebSi da a.S. aseTi RonisZiebebisTvis SesaZlo sakiTxebia:<br />

- ratom eZaxian xolme did britaneTs “nislian albions?”<br />

108


- ras eZaxian araoficialurad didi britaneTis / aSS-s droSebs? (pasuxia<br />

Union Jack da Stars and Stripes.)<br />

- rodis moxda “TeTri da wiTeli vardebis omi” da ratom hqvia mas ase?<br />

- didi britaneTis romelma premier-ministrma moipova nobelis premia<br />

literaturaSi? (uinston CerCilma.)<br />

- vin aris am leqsis / wignis / tilos avtori?<br />

- vin dgas didi britaneTis oficialuri (anglikanuri) elesiis saTaveSi?<br />

- visi foto / portretia es? romeli cnobili RirsSesaniSnaobaa<br />

warmodgenili suraTze? ra sportul TamaSs xedavT suraTze?<br />

- ra dResaswauls zeimoben … (saxeldeba TariRi)?<br />

- romeli wignis gmiria …?<br />

- romelia evropaSi yvelaze didi taZari? (wminda pavles taZari<br />

londonSi) da sxv.<br />

V klasi<br />

Carols<br />

Carols are English songs that are performed at Christmas holidays. Many of them are sung even in<br />

church. The famous “Jingle bells” is a carol:<br />

Dashing through the snow<br />

In a one-horse open sleigh<br />

O’er the hills we go,<br />

Laughing all the way.<br />

Bells on bobtail ring,<br />

Making spirits bright<br />

What fun it is to ride and sing<br />

A sleighing song tonight.<br />

Jingle bells, jingle bells<br />

Jingle all the way,<br />

Oh, what fun it is to ride<br />

In a one-horse open sleigh.<br />

VI klasi<br />

Birthday Parties<br />

Birthday parties started hundreds of years ago in Europe. People believed that both good and evil<br />

fairies gathered around the person having a birthday. To keep harm away, people would bring the<br />

person birthday gifts. And they would spend the day celebrating.<br />

109


Match the sights and the descriptions:<br />

VII klasi<br />

a) Tower Bridge 1) wax figures of famous people are on show there<br />

b) London Bridge 2) it is a clock tower on the Houses of Parliament<br />

c) Lake Ness 3) it is the oldest bridge in London<br />

d) Stone Hendge 4) a monster is believed to live there<br />

e) Madam Tussaud’s museum 5) it was sold and now “lives” in America<br />

f) Big Ben 6) a group of rocks, placed in a special way, probably<br />

a ritual place or an ancient calendar<br />

VIII klasi<br />

Some New Words and expressions in English<br />

A tabloid is a small newspaper with lots of illustrations. Tree-huggers are people who protect<br />

trees, especially the ones growing in large cities. Street musicians are also called “waits” in Britain.<br />

A “wallflower” is a girl at a party who has no dancing partner. A “whizz kid” is somebody smart<br />

and ambitious who is making a very fast career. A “wimp” is a disrespectful way to say the person<br />

is too young.<br />

IX klasi<br />

A potluck party<br />

Have you ever been at a potluck party? Most probably you have, even if you didn’t know the <strong>name</strong>.<br />

It’s a party in Britain or in the US to which friends or colleagues come and bring everything with<br />

them, even paper plates and plastic knives and forks, which they carry away after having used them.<br />

The host’s responsibility is only to provide the territory and possibly the drinks.<br />

movitanT saerTaSorisi gamocdebisTvis mosamzadeblad gamosadeg<br />

gramatikuli da leqsikuri testebis ramdenime nimuSs (VII-IX kl.):<br />

Fill in the gaps with one of the suggested variants:<br />

What a library! You never have …… books I need!<br />

b) -, b) a, c) an, d) the<br />

This is …… excellent washing power! The linen is as white as snow.<br />

d) -, b) a, c) an, d) the<br />

You know, the news …….. sensational! Sensational, I tell you! What a day.<br />

d) is, b) are, c) were, d) have been<br />

Fish and chips ……. three pounds.<br />

a) cost, b) costs, c) pay for, d) pays for<br />

110


Put the right word to the right place:<br />

great / large:<br />

A man may be noble though he is poor. No one is a ……… man because h has a ……….<br />

fortune.<br />

invention / discovery:<br />

We speak of the ………… of new planet or island, but of the ……….. of a new machine.<br />

taught / learnt:<br />

The master who ……….. me grammar was a clever man. I ……….. more from him than from<br />

any other teacher.<br />

dress / put on / wear:<br />

I don’t know what to …….. tonight. - ………… whatever you like, but ……… warmly<br />

because it’s cold outside.<br />

A little girl asked her mother for ten cents<br />

A little girl asked her mother for ten cents to give to an old lady in the park. Her mother was<br />

touched by the child's kindness. "There you are, my dear, but, tell me, isn't the lady able to work<br />

any more?"<br />

"Oh yes," came the reply. "She sells sweets!"<br />

Children’s talk<br />

When your Mom is mad at your dad, don't let her brush your hair.<br />

You can't trust dogs to watch your food.<br />

Reading what people write on desks can teach you a lot.<br />

The best place to be when you are sad is in Grandma's lap.<br />

Daytime Television<br />

A newspaper reporter was writing a feature story about prison life and was interviewing one of the<br />

prisoners. "Do you watch much television here?"<br />

"Only the daytime shows," the inmate said. "At night we're locked in our cells and don't see any<br />

television."<br />

"That's too bad," the reporter said, "But I do think it is nice that the warden lets you watch it in the<br />

111


daytime."<br />

"What do you mean, nice?" the inmate said. "That's part of the punishment."<br />

Physics<br />

A college physics professor was explaining a particularly complicated concept to his class when a<br />

pre-medical student interrupted him.<br />

"Why do we have to learn this stuff?" one young man blurted out.<br />

"To save lives," the professor responded before continuing the lecture.<br />

A few minutes later the student spoke up again. "So how does physics save lives?"<br />

The professor stared at the student for a long time without saying a word. Finally the professor<br />

continued.<br />

"Physics saves lives," he said, "because it keeps certain people out of medical school."<br />

Clever Professor<br />

The rules at a particular university were such that if the professor were not present in the classroom<br />

by 15 minutes past the hour, the class was considered a "walk" and the students were free to leave -<br />

with no penalties for missing a class.<br />

The rooms were equipped with the type wall clocks that "jumped" ahead each minute, in a very<br />

noticeable fashion. As it were, these clocks were also not of the most sophisticated construction.<br />

Some enterprising student discovered that if one were to hit the clock with chalkboard erasers, it<br />

would cause the clock to "jump" ahead 1 minute.<br />

It became almost daily practice for these students to take target practice at the clock (as it would<br />

have it, this particular professor was not the most punctual, and the students considered him<br />

severely "absent-minded"). A few well aimed erasers, and lo, 15 minutes were passed, and class<br />

dismissed itself.<br />

112


Well, when the day for the next exam rolled around, the professor strolled into the room, passed out<br />

the exams, and told them "You have 1 hour to complete".<br />

The professor then proceeded to collect the erasers from around the room, gleefully taking aim at<br />

the clock. When he had successfully "jumped" the clock forward 1 hour, he closed the class and<br />

collected the exam papers.<br />

Life does teach some lessons the hard way.<br />

Money for College<br />

A kid called up his mom from his college and asked her for some money, because he ran out of it.<br />

Mom said, "'Sure, sweetie. I'll send you some money. You also left your calculus book here when<br />

you visited 2 weeks ago. Do you want me to send that up too?"<br />

"Uh, oh yeah, OK," responded the kid.<br />

So Mom wrapped the book along with the checks up in a package, kissed Dad goodbye, and went to<br />

the post office to mail the money and the book.<br />

When she gets back, Dad asked, "Well how much did you give the boy this time?"<br />

Mom said, "Oh, I wrote 2 checks, one for $20, and the other for $1000'"<br />

"That's $1020!!!" yelled Dad, "Are you crazy???"<br />

"Don't worry hon," Mom said, as she kissed Dad on the on top of his bald head, "I taped the $20<br />

check to the cover of his book, but I put the $1000 one somewhere between the pages in Chapter<br />

19!"<br />

A Dollar per Point<br />

A professor was giving a big test one day to his students. He handed out all of the tests and went<br />

back to his desk to wait.<br />

Once the test was over the students all handed the tests back in. The professor noticed that one of<br />

the students had attached a $100 bill to his test with a note saying "A dollar per point."<br />

The next class the professor handed the graded tests back out. This student got back his test, his test<br />

grade, and $64 change.<br />

113


If I had $5,000,000<br />

The teacher asked his pupils to write an essay, saying what they would do if they had five million<br />

dollars. Every pupil except little Sammy began writing immediately. Sammy sat idle, twiddling his<br />

fingers and watching the flies on the ceiling.<br />

The teacher collected the papers, and Sammy handed in a blank sheet.<br />

“How is this?” asked the teacher. “Is this your essay? Every other pupil has written two or more<br />

pages, while you have written nothung!”<br />

“Well,” replied Sammy, “that’s what I would do if I were a millionnaire!”<br />

To be or not to be<br />

“I say, Dad,” said a schoolboy, returning home. “we gave a wonderful performance at school. A lot<br />

of parents came and also some of them had seen it before they had a jolly good time.”<br />

“How do you know?” asked his father.<br />

“Why, they laughed all through the play,” the boy replied.<br />

“And what was the play?”<br />

“Hamlet”, answered the boy.<br />

Four Languages<br />

A Swiss guy visiting Sydney, Australia, pulls up at a bus stop where two locals are waiting.<br />

"Entschuldigung, koennen Sie Deutsch sprechen?" he asks.<br />

The two Aussies just stare at him.<br />

"Excusez-moi, parlez vous Francais?" he tries.<br />

The two continue to stare.<br />

"Parlare Italiano?"<br />

No response.<br />

"Hablan ustedes Espanol?"<br />

114


Still nothing.<br />

The Swiss guy drives off, extremely disgusted. The first Aussie turns to the second and says,<br />

"Y'know, maybe we should learn a foreign language."<br />

"Why?" says the other. "That guy knew four languages, and it didn't do him any good."<br />

A friend of mine is an officer in the naval reserve.<br />

Why is it that we have to speak English<br />

A few weeks ago, He was attending a conference that included admirals in both the US and the<br />

French navies.<br />

At a cocktail reception, my friend found himself in a small group that included an admiral from<br />

each of the two navies.<br />

The French admiral started complaining that whereas Europeans learned many languages,<br />

Americans only learned English.<br />

He then asked. "Why is it that we have to speak English in these conferences rather than you having<br />

to speak French?"<br />

Without even hesitating, the American admiral replied.<br />

"Maybe it is because we arranged it so that you did not have to learn to speak German."<br />

The group became silent.<br />

Foreign Language<br />

A mother mouse and a baby mouse are walking along, when all of a sudden, a cat attacks them.<br />

The mother mouse goes, "BARK!" and the cat runs away.<br />

"See?" says the mother mouse to her baby. "Now do you see why it's important to learn a foreign<br />

language?"<br />

1) Cats do what they want.<br />

WHAT IS A CAT?<br />

115


2) They rarely listen to you.<br />

3) They're totally unpredictable.<br />

4) They whine when they are not happy.<br />

5) When you want to play, they want to be alone.<br />

6) When you want to be alone, they want to play.<br />

7) They expect you to cater to their every whim.<br />

8) They're moody.<br />

9) They leave hair everywhere.<br />

10) They drive you nuts and cost an arm and a leg.<br />

Conclusion: They're tiny little women in cheap fur coats.<br />

WHY DOGS CAN'T USE COMPUTERS<br />

-He's distracted by cats chasing his mouse.<br />

-SIT and STAY were hard enough; CUT and PASTE are out of the<br />

question.<br />

** BATHROOMS:<br />

-Three words: carpal paw syndrome.<br />

-Involuntary tail wagging is a dead give-away that he's<br />

browsing www.purina.com intead of working.<br />

-He can't stick his head out of Windows 98.<br />

BASIC RULES FOR CATS<br />

BASIC RULES FOR CATS WHO HAVE A HOUSE TO RUN<br />

Always accompany guests to the bathroom. It is not necessary to do anything -- just sit and stare.<br />

** HAMPERING:<br />

a) For knitting projects or paperwork, lie on the work in the most appropriate manner so as to<br />

obscure as much of the work or at least the most important part. Pretend to doze, but every so often<br />

reach out and slap the pencil or knitting needles. The worker may try to distract you; ignore it.<br />

Remember, the aim is to hamper work. Embroidery and needlepoint projects make great hammocks<br />

in spite of what the humans may tell you.<br />

b) When a human is holding the newspaper in front of him/her, be sure to jump on the back of the<br />

paper. They love to jump.<br />

116


** BEDTIME:<br />

Always sleep on the human at night so s/he cannot move around.<br />

** PLAY:<br />

This is an important part of your life. Get enough sleep in the daytime so you are fresh for your<br />

nocturnal games. Below are listed several favorite cat games that you can play. It is important<br />

though to maintain one's Dignity at all times. If you should have an accident during play, such as<br />

falling off a chair, immediately wash a part of your body as if to say "I MEANT to do that!" It fools<br />

those humans every time.<br />

** TOYS:<br />

Any small item is a potential toy. If a human tries to confiscate it, this means that it is a Good Toy.<br />

Run with it under the bed. Look suitably outraged when the human grabs you and takes it away.<br />

Always watch where it is put so you can steal it later. Two reliable sources of toys are dresser tops<br />

and wastebaskets. There are several types of cat toys.<br />

** FOOD:<br />

In order to get the energy to sleep, play, and hamper, a cat must eat. Eating, however, is only half<br />

the fun. The other half is getting the food. Cats have two ways to obtain food: convincing a human<br />

you are starving to death and must be fed *NOW*; and hunting for it oneself.<br />

The following are guidelines for getting fed.<br />

a) When the humans are eating, make sure you leave the tip of your tail in their dishes when they<br />

are not looking.<br />

b) Never eat food from your own bowl if you can steal some from the table.<br />

c) Never drink from your own water bowl if a human's glass is full enough to drink from.<br />

** SLEEPING:<br />

As mentioned above, in order to have enough energy for playing, a cat must get plenty of sleep. It is<br />

generally not difficult to find a comfortable place to curl up. Any place a human likes to sit is good,<br />

especially if it contrasts with your fur color. If it's in a sunbeam or near a heating duct or radiator, so<br />

much the better. Of course, good places also exist outdoors, but have the disadvantages of being<br />

seasonal and dependent on current and previous weather conditions such as rain. Open windows are<br />

a good compromise.<br />

** SCRATCHING POSTS:<br />

It is advised that cats use any scratching post the humans may provide. They are very protective of<br />

117


what they think is their property and will object strongly if they catch you sharpening your claws on<br />

it. Being sneaky and doing it when they aren't around won't help, as they are very observant. If you<br />

are an outdoor kitty, trees are good. Sharpening your claws on a human is a definite no-no!<br />

** HUMANS:<br />

Humans have three primary functions: to feed us, to play with and give attention to us, and to clean<br />

the litter box. It is important to maintain one's Dignity when around humans so that they will not<br />

forget who is the master of the house. Humans need to know basic rules. They can be taught if you<br />

start early and are consistent. You will then have a smooth-running household.<br />

What is football?<br />

- It has been described as a game with twenty-two players, two linesmen and<br />

20,000 referees.<br />

- A game consisting of 22 skilled players, one impartial referee, two eagle-eyed referee's assistants and one<br />

stupid ball.<br />

Offside: The Bermuda Triangle area of the pitch where "innocent" players are drawn towards.<br />

Scoring: When 11 men spontaneously start dancing and kissing, regardless of any injuries, whilst 11 others<br />

droop like wallflowers.<br />

What’s the score?<br />

A chap who spent most of Sunday in front of his television watching one football gameafter another<br />

finally fell asleep there and spent the night in his chair. When his wife arose in the morning, she<br />

was afraid that he would be late for work. “Get up, dear,” she said. “It’s twenty to seven.”<br />

In an instant, the man was fully awake. “In whose favour?” he asked.<br />

New Year's Dinner<br />

As in many homes on New Year's Day, my wife and I faced the annual conflict of which was more<br />

important - the football games on television, or the dinner itself. To keep peace, I ate dinner with<br />

the rest of the family, and even lingered for some pleasant after-dinner conversation before retiring<br />

to the family room to turn on the game.<br />

Several minutes later, my wife came downstairs and graciously even bought a cold drink for me.<br />

She smiled, kissed me on the cheek and asked what the score was. I told her it was the end of the<br />

third quarter and that the score was still nothing to nothing.<br />

"See?" she said, continuing to smile, "You didn't miss a thing."<br />

118


A visit to a doctor<br />

An attractive young girl, chaperoned by an ugly old crone, entered the doctor's office. "We have<br />

come for an examination" said the young girl.<br />

"Alright," said the doctor. "Go behind that curtain and take your clothes off."<br />

"No, not me" said the girl. "it's my old aunt here."<br />

"Very well," said the doctor. "Madam, please stick out your tongue."<br />

Only in America<br />

1. Only in America......can a pizza get to your house faster than an ambulance.<br />

2. Only in America......do people order double cheese burgers, large fries, and a diet coke.<br />

3. Only in America.....do we use the word 'politics' to describe the process so well: 'Poli' in Latin<br />

meaning 'many' and 'tics' meaning 'bloodsucking creatures'.<br />

4. Only in America......can a homeless combat veteran live in a cardboard box and a draft dodger<br />

live in the White House. (This was popular when Clinton was in office)<br />

What! No E-mail?<br />

An unemployed man goes to apply for a job with Microsoft as a janitor. The manager there arranges<br />

for him to take an aptitude test (Section: Floors, sweeping and cleaning).<br />

After the test, the manager says, "You will be employed at minimum wage, $5.25 an hour. Let me<br />

have your e-mail address, so that I can send you a form to complete and tell you where to report for<br />

work on your first day. Taken aback, the man protests that he has neither a computer nor an e-mail<br />

address. To this the MS manager replies, "Well, then, that means that you virtually don't exist and<br />

can therefore hardly expect to be employed."<br />

Stunned, the man leaves. Not knowing where to turn and having only $10 in his wallet, he decides<br />

to buy a 25 lb. flat of tomatoes at the supermarket. Within less than 2 hours, he sells all the<br />

tomatoes individually at 100% profit.<br />

Repeating the process several times more that day, he ends up with almost $100 before going to<br />

sleep that night.<br />

119


And thus it dawns on him that he could quite easily make a living selling tomatoes. Getting up early<br />

every day and going to bed late, he multiplies his profits quickly. After a short time he acquires a<br />

cart to<br />

transport several dozen boxes of tomatoes, only to have to trade it in again so that he can buy a<br />

pick-up truck to support his expanding business.<br />

By the end of the second year, he is the owner of a fleet of pick-up trucks and manages a staff of a<br />

hundred former unemployed people, all selling tomatoes. Planning for the future of his wife and<br />

children, he decides to buy some life insurance. Consulting with an insurance<br />

adviser, he picks an insurance plan. At the end of the telephone conversation, the adviser asks him<br />

for his e-mail address in order to send the final documents electronically.<br />

When the man replies that he has no e-mail, the adviser is stunned, "What, you don't have e-mail?<br />

How on earth have you managed to amass such wealth without the Internet, e-mail and e-<br />

commerce? Just imagine where you would be now, if you had been connected to the internet from<br />

the very start!" After a moment of thought, the tomato millionaire<br />

replied, "Why, of course! I would be a floor cleaner at Microsoft!"<br />

Moral of this story:<br />

1. The Internet, e-mail and e-commerce do not need to rule your life.<br />

2. If you don't have e-mail, but work hard, you can still become a millionaire.<br />

3. Seeing that you got this story via e-mail, you're probably closer to becoming a janitor than you<br />

are to becoming a millionaire.<br />

4. If you do have a computer and e-mail, you have already been taken to the cleaners by Microsoft.<br />

Why computers should be considered masculine:<br />

Computer Gender<br />

1. They are supposed to help you solve your problems, but half the time they ARE the problem.<br />

2. As soon as you commit to one, you realize that, if you had waited a little longer, you could have<br />

had a better model.<br />

Why computers should be feminine:<br />

1. No one but their creator understands their internal logic.<br />

120


2. The native language they use to communicate with other computers is incomprehensible to<br />

everyone else.<br />

3. Even your smallest mistakes are stored in long-term memory for later retrieval.<br />

4. As soon as you make a commitment to one, you find yourself spending half your paycheck on<br />

accessories for it.<br />

An application was for employment<br />

A program was a TV show<br />

A cursor used profanity<br />

A keyboard was a piano!<br />

Memory was something that you lost with age<br />

A CD was a bank account<br />

And if you had a 3 1/2 inch floppy<br />

You hoped nobody found out!<br />

Compress was something you did to garbage<br />

Not something you did to a file<br />

And if you unzipped anything in public<br />

You'd be in jail for awhile!<br />

Log on was adding wood to a fire<br />

Hard drive was a long trip on the road<br />

A mouse pad was where a mouse lived<br />

And a backup happened to your commode!<br />

Cut - you did with a pocket knife<br />

Paste you did with glue<br />

A web was a spider's home<br />

And a virus was the flu!<br />

I guess I'll stick to my pad and paper<br />

And the memory in my head<br />

I hear nobody's been killed in a computer crash<br />

But when it happens they wish they were dead!<br />

Life Before the Computer<br />

121


John was furious when his steak arrived too rare.<br />

Well Done<br />

"Waiter," he shouted, "Didn't you hear me say 'well done'?"<br />

"I can't thank you enough, sir," replied the waiter. "I hardly ever<br />

get a compliment."<br />

Salad Humor<br />

Customer: Waiter, waiter! There's a maggot in my salad.<br />

Waiter: Don't worry, he won't live long in that stuff.<br />

Customer: Waiter, waiter! There's a fly in my soup!"<br />

Waiter: "Don't worry sir, the spider in your salad will eat it"<br />

Why did the tomato blush?<br />

Because it saw the salad dressing.<br />

Why did the boy close the refrigerator door?<br />

He didn't want to see the salad dressing!<br />

What kind of lettuce did they serve on The Titanic?<br />

Iceberg!<br />

Customer: Waiter, what is bug doing in my salad ?<br />

Waiter: Trying to find it's way out sir !<br />

Customer: Waiter, waiter! There's a caterpillar on my salad.<br />

Waiter: Don't worry sir, there is no extra charge.<br />

A good wife<br />

Husband (angrily): What! No supper ready?! This is the limit! I’m going to a restaurant!<br />

Wife: Wait just five minutes!<br />

Husband: Will it be ready then?<br />

Wife: No, but then I’ll go with you.<br />

122


“Nice” hotels<br />

A traveler, at arriving at a railway station, asked a local man: “Well, my friend, as this is my first<br />

visit to my town, could you tell me how many hotels you have here?”<br />

Local man: “We have two”.<br />

Traveller: “Which of the two would you recommend?”<br />

Local man: (scratching his head): “Well, frankly speaking, it’s like this, sir: whicheverone you go<br />

to, you’ll be sorry you didn’t go to the other.”<br />

Funny / Interesting Quotes and Proverbs<br />

Let us be thankful for fools. But for them the rest of us could not succeed.<br />

- Mark Twain<br />

The only true love is love at first sight; second sight dispels it.<br />

- Israel Zangwill<br />

The best way to make children good is to make them happy.<br />

Oscar Wilde<br />

Music is the universal language of the world.<br />

Henry Longfellow<br />

Reading is to the mind what exercise is to the body.<br />

Thomas Alva Edison<br />

Genius without education is like silver in the mine.<br />

Benjamin Franklin<br />

I am always ready to learn, but I do not always like being taught.<br />

Winston Churchill<br />

Hope is a good breakfast but a bad supper.<br />

123


No news is good news.<br />

All’s well that ends well.<br />

Suit the action to the word and the word to the action.<br />

Promise little, but do much.<br />

Haste makes waste.<br />

124

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!