First name: Natela Surname: Dogonadze
First name: Natela Surname: Dogonadze
First name: Natela Surname: Dogonadze
- TAGS
- natela
- dogonadze
- test.gtu.ge
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
saqarTvelos teqnikuri universiteti<br />
humanitarul-socialuri fakulteti<br />
mzia TofuriZe<br />
klasgareSe muSaobis Sinaarsi da organizeba inglisuri enis<br />
swavlebisas qarTul saSualo skolaSi V-IX klasebSi<br />
doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad warmodgenili<br />
disertacia<br />
Tbilisi 2008<br />
1
Sesavali<br />
Tavi I. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi inglisuri<br />
enis swavlebisas saSualo skolaSi (V-IX kl.)<br />
1.1. V-IX klasebis moswavleebis asakobriv-fsiqologiuri<br />
Taviseburebani ……………………………………………………………….. 13<br />
1.2. fsiqologiur-pedagogiuri faqtorebis zemoqmedeba<br />
moswavleebze klasgareSe muSaobis procesSi ……………………. 21<br />
1.3. klasgareSe muSaobis formebi da saxeebi …………………………... 26<br />
1.4. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi ………………………… 30<br />
1.5. daskvna ………………………………………………………………………….. 33<br />
Tavi II. klasgareSe muSaobis Sinaarsi da organizeba V-IX klasebSi<br />
2.1. klasgareSe muSaoba zepirmetyvelebis unar-Cvevebis<br />
gasaviTareblad ………………………………………………………………. 35<br />
2.2. klasgareSe muSaoba kiTxvisa da Targmanis<br />
unar-Cvevebis gasaviTareblad ……………………………………………. 45<br />
2.3. ena da kultura ................................................................................................. 50<br />
2.4. Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis) kulturis<br />
Seswavla klasgareSe muSaobisas ………………………………………. 56<br />
2.5. ucxouri enis specialuri miznebiT Seswavla klasgareSe<br />
muSaobisas …………………………………………………………………….. 59<br />
2.6. Ta<strong>name</strong>drove teqnologiebis adgili klasgareSe muSaobaSi ….. 63<br />
2.7. testirebis roli klasgareSe muSaobis procesSi ………………. 67<br />
2.8. klasgareSe muSaobis organizeba ………………………………………. 69<br />
2.9. daskvna …………………………………………………………………………… 75<br />
Tavi III sakontrolo eqsperimenti<br />
3.1. eqsperimentis miznebi da meTodika ……………………………………… 77<br />
3.2. eqsperimentis msvleloba ………………………………………………….. 79<br />
3.3. miRebuli Sedegebis analizi ……………………………………………… 83<br />
2
daskvna-rekomendaciebi ……………………………………………………… 88<br />
bibliografia …………………………………………………………………… 91<br />
danarTi …………………………………………………………………………… 97<br />
3
Cvens qveyanaSi ucxouri enis Seswavlas yovelTvis didi mniSvneloba<br />
eniWeboda. bolo dros, Cvens sazogadoebaSi momxdar cvlilebebTan<br />
dakavSirebiT, gansakuTrebiT did interess Cveni moswavleebi,<br />
maswavleblebi da mkvlevarebi iCenen inglisuri enis swavla-swavlebisadmi.<br />
enis SeTvisebis warmateba didadaa damokidebuli imaze, saTanado enis<br />
garemoSi iswavleba igi Tu mis gareSe. swavlebis Ta<strong>name</strong>drove meTodikaSi<br />
gamijnulia ori cneba: “meore ena” – ena, romelic iswavleba saTanado<br />
garemoSi (magaliTad, inglisSi inglisuri enis Semswavlel kursebze), da<br />
“ucxouri ena” – ena, romelic iswavleba saTanado garemos gareSe<br />
(magaliTad, saqarTveloSi Seswavlili inglisuri ena). “ucxouri enis”<br />
Seswavlisas misi praqtikulad gamoyenebis dro sakmaod SezRudulia, amis<br />
gamo rTuldeba misi Seswavla namdvilad komunikaciur doneze. amitom erT-<br />
erT efeqtur gamosavals warmoadgens klasgareSe muSaoba am enis unar-<br />
Cvevebis formireba-srulyofis mizniT.<br />
klasgareSe ewodeba im saganmanaTleblo-aRmzrdelobiT muSaobas,<br />
romelsac skola moswavleebTan gakveTilebis gareSe atarebs. Tu igi<br />
sworadaa organizebuli, klasgareSe muSaoba saswavlo-aRmzrdelobiTi<br />
muSaobis organul nawils warmoadgens. misi daniSnulebaa, moswavleebze<br />
moaxdinos zemoqmedeba maTi yovelmxrivi ganviTarebis TvalsazrisiT. mas<br />
didi mniSvneloba aqvs ucxouri enis aTvisebis saqmeSi.<br />
Cvens dRevandel realobaSi klasgareSe muSaobas dawyebiT klasebSiRa<br />
Tu aqvs adgili. klasgereSe muSaoba sabWoTa periodSi didwilad<br />
dakavSirebuli iyo ideologiur muSaobasTan, romlis gauqmebamac gamoiwvia<br />
klasgareSe muSaobis Semcireba. amas mravali sxva mizezic aqvs:<br />
maswavleblis dabali anazRaureba da isedac didi datvirTva, klasgareSe<br />
muSaobisaTvis anazRaurebis ararseboba, moswavleTa didi datvirTva<br />
skolaSi da mis gareSe. ucxouri (da, gansakuTrebiT, inglisuri) enis<br />
popularobis gamo SesaZlebeli da sasurvelicaa klasgareSe muSaobis<br />
organizeba, rasakvirvelia, ZiriTadad fasian (maswavleblisTvis) da<br />
nebayoflobiT (bavSvebisaTvis) safuZvelze. es moswavleebs did<br />
sargeblobas moutans, Tuki kalsgareSe muSaobis Sinaarsi da meTodebi<br />
SesabamisobaSi iqneba moyvanili Ta<strong>name</strong>droveobis moTxovnebTan.<br />
klasgareSe muSaobas Tavisi damaxasiaTebeli niSnebi aqvs, rac mkafiod<br />
ganasxavebs mas muSaobis sagakveTilo formisagan. klasgareSe muSaoba ar<br />
4
aris Catarebis adgiliT an garedan mowodebuli programiT SezRuduli.<br />
yvelaferi damokidebulia moswavleTa da maTi mSoblebis “dakveTaze”, maT<br />
interesebsa da moTxovnilebebze, maswavleblis kvalifikaciasa da<br />
enTuziazmze. klasgareSe muSaobis nebismieri forma gamoricxavs codnis<br />
mkacr kontrols (niSnis saxiT), Tumca masac aqvs (ZiriTadad, dadebiTi)<br />
Sefasebis garkveuli formebi.<br />
klasgareSe muSaoba mimdinareobs sainteresod Sedgenili masalis<br />
gamoyenebiT, romelSic maswavlebels meti saSualeba aqvs asaxos sakuTari<br />
moswavleebis interesebi da Taviseburebebi. muSaobis forma xSirad<br />
gasarTobia, rac uwyobs xels enobrivi masalis latentur SeTvisebas,<br />
romelic, rogorc cnobilia, ufro iolia da amave dros ufro myari unar-<br />
Cvevebis formirebasac uzrunvelyofs [Алхазишвили, 1974, 1988, alxaziSvili,<br />
1997].<br />
klasgareSe muSaobisas naklebad (Tu saerTod) aqvs adgili Secdomis<br />
daSvebis, dabali niSnis miRebis SiSs, rac saswavlo procesis dadebiT<br />
atmosferos uzrunvelyofs.<br />
klasgareSe muSaoba xels uwyobs bavSvis SemoqmedebiTi Zalebis<br />
ganviTarebas. am mizniT gansakuTrebiT efeqturia konkursebis, saRamoebis,<br />
olimpiadebis Catareba.<br />
klasgareSe muSaobis procesSi moswavleevi eCvevian gonebriv Sromas,<br />
praqtikulad iyeneben da aRrmaveben gakveTilze miRebul Teoriul codnas,<br />
saSualeba aqvT, gaamyaron Camoyalibebuli enobrivi unar-Cvevebi. k.d.uSinski<br />
aRniSnavda: “gonebrivi Sroma yvelaze mZimea adamianisaTvis; ocneba advili<br />
da sasiamovnoa, magram fiqri Znelia ara marto bavSvvebisTvis, aramed<br />
zrdadasrulebuli adamianebisTvisac ki. xSirad vxvdebiT sizarmacis<br />
faqtebs azrovnebasTan dakavSirebiT. adamians SeuZlia ufro iolad<br />
imuSaos mTeli dRe an ramdenime saaTis ganmavlobaSi yovelgvari azris<br />
gareSe, meqanikurad izepiros erTi da igive gverdi, vidre seriozulad<br />
ifiqros ramdenime wuTis manZilze. ufro metic, seriozuli gonebrivi<br />
Sroma ufro male Rlis aseT Sromas miuCvevel adamians, vidre yvelaze<br />
damRleli fizikuri Sroma” [Ушинский, 1951, gv. 39].<br />
ucxouri enis Ta<strong>name</strong>drove swavleba naklebad iTvaliswinebs enobrivi<br />
movlenebis gaazrebas, yuradRebis centri gadatanilia avtomatizmebis<br />
Camoyalibebaze, rac TavisTavad gamarTlebulia, magram analizuri tipis<br />
5
mexsierebis mqone enis Semswavlelebs uWirT masalis SeTviseba misi Rrma<br />
analizis gareSe. garda amisa, enaSi namdvilad dainteresebul moswavleebs<br />
xSirad uCndebaT survili, ufro Rrmad gaerkvnen zogierT sakiTxebSi, risi<br />
saSualebac maT ar eZlevaT gakveTilze. cnobismoyvareobis dakmayofilebis<br />
saSualeba maT SeiZleba mieces klasgareSe muSaobisas.<br />
klasgareSe muSaoba skolaSi mravalferovania. igi emyareba garkveul<br />
principebs, romlebic mdgomareobs SemdegSi: mizanswrafuloba,<br />
Segnebuloba (im SemTxvevebis garda, roca misi motivacia garegania da<br />
modis maswavlebelisa Tu mSoblebisagan), aqtiuroba, nebayoflobiToba,<br />
interesi, SemoqmedebiTi unaris gamovlena gansazRvraven mis Sinaarss.<br />
klasgareSe muSaobisas ufro didi roli aqvs damoukidebel muSaobas.<br />
moswavleebi TviTon weren statiebs gazeTisaTvis, amzadeben sakonferencio<br />
moxsenebebs da a.S., maswavlebeli ki mxolod exmareba da mimarTulebas<br />
aZlevs maT saqmianobas. maswavlebelma xeli unda Seuwyos imas, rom<br />
moswavleebSi ganaviTaros klasgareSe muSaobis siyvaruli da interesi,<br />
monawileoba miaRebinos maT klasgareSe muSaobaSi, romelic unda<br />
atarebdes praqtikul xasiaTs.<br />
ucxouri enis maswavleblis moRvaweobis sfero klasgareSe muSaobis<br />
procesSi SeiZleba Zalian farTo iyos: mocemul enaze dawerili<br />
mxatvruli literatura, Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis)<br />
kultura, gazeT-Jurnalebi, sxvadasxva saswavlo disciplinebis<br />
informacia. es moiTxovs maswavleblisagan Zalian farTo da Rrma codnas,<br />
erudicias. ucxour enaze klasgareSe muSaobis warmatebuli<br />
realizaciisaTvis maswavlebels sWirdeba rogorc enobrivi masalis ufro<br />
maRal doneze floba, ise komunikabeluroba, moswavlis fsiqologiis<br />
rRmad wvdoma. maswavlebeli kargi organizatori da namdvili lideri unda<br />
iyos.<br />
klasgareSe muSaobis formebi da Sinaarsi rac SeiZleba mravalferovani<br />
unda iyos, rac uzrunvelyofs moswavleTa misadmi interesis SemuSaveba-<br />
SenarCunebas. sxvadasxva saskolo RonisZiebebSi SeiZleba sxvadasxva<br />
moswavleebi CavrToT. aseTi RonisZiebebis dros maTTvis sainteresoa<br />
xolme sxvadasxva klasebisa da asakis bavSvebTan urTierTobac. RinisZiebis<br />
momzadebaSi aqtiuri monawileoba SeiZleba SezRuduli raodenobis<br />
moswavlem miiRos, magram misi Sedegebi wardgeba xolme yvela moswavlis<br />
6
winaSe, ramac SeiZleba SemdgomSi sxvebic miizidos masSi<br />
monawileobisaTvis.<br />
aqtualoba<br />
inglisuri enis popularobam, sxva sityvebiT, misma “zogadsakacobrio<br />
sivrceSi” ganfenilobam, Sedegad moitana inglisuri enis<br />
specialistebisaTvis erTi sakmaod arasasiamovno faqti, romelsac SeiZleba<br />
enobrivi kompetenciis stagnacia ewodos. xSirad moismenT Semdeg frazas:<br />
“me myofnis is inglisuri, rac vici”. umravles SemTxvevaSi enis codnis is<br />
done, romelic, misi azriT, yofnis inglisur enaze mosaubres, arc ki<br />
uaxlovdeba enis kompetenturi gamoyenebis safexurs. ucnauria, magram<br />
faqtia, rom umravles SemTxvevaSi saxezea inglisuri enis popularobis<br />
xarisxis zrda da enis ufro maRali kompetenciisaken svlis stimulis<br />
kleba.<br />
specialuri literatura ar ganicdis inglisuri enis swavlebis<br />
strategiebisadmi miZRvnil naSromTa simwires, magram, faqtia, rom<br />
SemuSavebuli strategiebi orientirebulni arian enis SemswavlelisaTvis<br />
konkretuli enobrivi qmedebis gamartivebaze, am qmedebisaTvis efeqturobis<br />
ufro maRali xarisxis miniWebaze da ara enis SemswavlelisaTvis enis<br />
codnis ufro maRal safexurze gadanacvlebisaTvis saWiro motivaciis<br />
Seqmnaze.<br />
es problema gansakuTrebiT SesamCnevia skolaSi, im garemoSi, sadac<br />
moswavleebi jer kidev ver acnobiereben, rom inglisuri enis codna<br />
momavali profesionalis informirebulobis, marketabelurobisa da<br />
mobilurobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani faqtoria.<br />
ena ara mxolod komunikaciis instrumentia, aramed RirebulebaTa<br />
sistemacaa da swored am sistemis codnis gaRrmavebis stimulis Zieba<br />
gansazRvravs sadisertacio naSromis aqtualobas.<br />
bevri sakiTxi klasgareSe muSaobis Ta<strong>name</strong>drove da maRal doneze<br />
Casatareblad ar aris saTanadod damuSavebuli. sasurvelia, moxdes<br />
klasgareSe muSaobis formebis meToduri konkretizacia, romelic Cvens<br />
pirobebSi uzrunvelyofs ucxouri enebis swavlebis efeqtianobas.<br />
am mizniT maswavlebelma unda icodes:<br />
7
- skolis reformis mimarTulebebi, axali moTxovnebi saswavlo masalebisa<br />
da procesis mimarT,<br />
- saswavlo procesSi da klasgareSe muSaobisas zogadsaganmanaTleblo,<br />
aRmzrdelobiTi, ganmaviTarebeli da praqtikuli miznebi, maTi<br />
realizaciis gzebi,<br />
- ucxouri enis swavlebis lingvisturi, pedagigiuri da fsiqologiuri<br />
safuZvlebi,<br />
- moswavleTa (da maTi mSoblebis) moTxovnilebebi, maTi individualuri<br />
Taviseburebebi.<br />
maswavlebeli kargad unda flobdes ucxour enas, hqondes komunikaciuri<br />
unar-Cvevebi, icnobdes Sesaswavli enis qveynis (qveynebis) kulturas (mis<br />
istorias, geografias, xelovnebas, politikur wyobas, tradiciebsa da a.S.).<br />
kvlevis obieqtia klasgareSe muSaoba ucxouri (inglisuri) enis<br />
swavlebisas saSualo skolis V-IX klasebSi.<br />
kvlevis mizani<br />
kvlevis mizania inglisur enaSi klasgareSe muSaobis efeqturobis<br />
gazrda, raSic igulisxmeba ucxo enis codnis donis gradualuri sistemis<br />
farglebSi moswavleTaTvis erTi safexuridan meoreze gadanacvlebis<br />
stimulis Seqmna.<br />
aRniSnuli miznis ganxorcielebas emsaxureba kvlevis Semdegi etapebi<br />
meToduri, fsiqologiuri, pedagogiuri da lingvo-kulturologiuri<br />
aspeqtebis gaTvaliswinebiT.<br />
es etapebia:<br />
1. klasgareSe muSaobis formebis meToduri klasifikacia;<br />
2. enobrivi unar-Cvevebis formirebis TaviseburebaTa analizi lingvo-<br />
kulturologiuri aspeqtis gaTvaliswinebiT;<br />
3. samizne auditoriis asakobriv-fsiqologiuri Taviseburebebis<br />
identificireba;<br />
4. klasgareSe muSaobis motivaciis uzrunvelyofis saSualebaTa<br />
gansazRvra;<br />
5. klasgareSe muSaobis miznebisa da amocanebis, formebisa da saxeebis<br />
dazusteba;<br />
8
6. enis Semswavlelsa da maswavlebels Soris maqsimalurad<br />
efeqturi komunikaciis damyarebis gzaTa Zieba;<br />
7. komunikaciuri TamaSebis konstruirebis safuZvlis SerCeva;<br />
8. klasgareSe muSaobis konteqstSi enobriv qmedebaTa statusis<br />
gansazRvra erTmaneTis mimarT maTi dominanturoba-aradominanturobis<br />
mixedviT.<br />
kvlevis amocanebia:<br />
meTodur aspeqtSi:<br />
ucxour enaSi klasgareSe muSaobis formebis meToduri klasifikacia,<br />
gasaviTarebeli enobrivi unar-Cvevebis, lingvokulturuli aspeqtisa da<br />
sxva faqtorebis gaTvaliswinebiT;<br />
fsiqologiur aspeqtSi:<br />
V-IX klasebis moswavleebis asakobriv-fsiqologiuri Taviseburebebis<br />
gaTvaliswineba klasgareSe muSaobis organizebisas; klasgareSe muSaobis<br />
motivaciis uzrunvelyofis saSualebebis garkveva, ucxouri enis<br />
dauflebis motivaciis gazrda klasgareSe muSaobis saSualebiT;<br />
pedagogiur aspeqtSi:<br />
klasgareSe muSaobis miznebisa da amocanebis, formebsa da saxeebis<br />
dazusteba; TvalsaCinoebisa da teqnikuri saSualebebis optimaluri<br />
gamoyenebis miRweva; moswavleTa da maswavleblis urTierTobebis<br />
srulyofis gzebis Zieba.<br />
am amocanaTa gadasawyvetad gamoyenebulia kvlevis Semdegi meTodebi:<br />
- sakvlevi problemis Sesaxeb arsebuli literaturis Seswavla-<br />
analizi;<br />
- klasgareSe muSaobis procesze dakvirveba, moswavleTa da<br />
maswavlebelTa azris gamovlena (anketireba, saubari);<br />
- sakonstatacio da sakontrolo eqsperimenti Cvens mier<br />
SemoTavazebuli meTodikis efeqturobis Sesamowmeblad;<br />
- eqsperimentis Sedegebis analizi.<br />
kvlevis hipoTeza: ucxour enaze klasgareSe muSaoba mniSvnelovnad<br />
ufro efeqturi iqneba, Tu:<br />
- erTis mxriv, igi saklaso muSaobis logikuri gagrZeleba iqneba,<br />
meore mxriv ki, mas gansxvavebuli (naklebad formaluri, metad<br />
emociuri) saorganizacio formebi eqneba,<br />
9
- masSi metad dainergeba urTuerTobaTa demokratiuli stili,<br />
- gaizrdeba teqnikuri saSualebebis roli mis warmarTvaSi,<br />
- realizebuli iqneba saganTaSorisi kavSirebi da ucxour enaSi<br />
klasgareSe muSaoba sxvadasxva sagnebSi klasgareSe muSaobis<br />
sistemis organul nawils Seadgens; gansakuTrebuli yuradReba unda<br />
mieqces sazogadoebriv dakveTas ucxouri enis mcodne garkveuli<br />
dargis muSakebze.<br />
es ki, Tavis rigSi, mniSvnelovnad gazrdis ucxouri enis Seswavlis<br />
motivaciasa da misi SeTvisebis efeqturobas am sagnis gakveTileze.<br />
siaxle<br />
sadisertacio naSromi warmoadgens axal realobaSi klasgareSe<br />
muSaobis procesis praqtikuli Seswavlis erT-erT pirvel cdas.<br />
klasgareSe muSaobis procesis kvlevam moicva iseTi mniSvnelovani etapebi,<br />
rogoricaa procesis marTvis TaviseburebaTa Seswavla, klasgareSe<br />
gansaxorcielebel enobriv qmedebaTa erTiani da racionaluri sistemebis<br />
SemuSaveba.<br />
komunikaciuri TamaSebis konstruirebix safuZvlad gamoyenebulia<br />
scenarebisa da freimebis agebis teqnika, vinaidan scenari da freimi xels<br />
uwyobs tipiuri situaciebis adekvatur kognitiur gadamuSavebas,<br />
uzrunvelyofs teqstis bmulobas, konteqstualur “molodins”, iZleva<br />
Semdgom movlenaTa prognozirebis saSualebas. komunikaciur-kognitiuri<br />
pragmatika gvTavazobs im faqtorTa Seswavlis saSualebas, romelTa<br />
meSveobiTac iqmneba teqstis mTlianobisa da bmulobis gancda. aqedan<br />
gamomdinare, scenarebisa da freimebis agebis teqnika warmoadgens enis<br />
SemswavlelTa mier codnis reprezentaciis yvelaze efeqtur saSualebas.<br />
klasgareSe muSaobis procesi ganixileba interdisciplinarizmis<br />
konteqstSi.<br />
kvlevis Teoriul Rirebulebas wammoadgens is, rom masSi<br />
safuZvlianadaa Seswavlili iseTi sakiTxebi, rogoricaa: fsiqologiur-<br />
pedagogiuri faqtorebi, romlebic zemoqmedebas axdens V-X klasis<br />
moswavleebze klasgareSe muSaobis procesSi, klasgareSe muSaobis formebi<br />
da saxeebi, miznebi da amocanebi, klasgareSe muSaobis kanonzomierebebi<br />
10
zepirmetyvelebis, kiTxvisa da Targmanis unar-Cvevebis gasaviTareblad,<br />
Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis) kulturis Sesawavlad,<br />
sxvadasxva, maT Soris profesiuli interesebis dasakmayofileblad.<br />
kvlevaSi dazustebulia Ta<strong>name</strong>drove teqnologiebisa da testirebis adgili<br />
klasgareSe muSaobaSi da gaanalizebulia klasgareSe muSaobis<br />
organizebisadmi moTxovnebi.<br />
kvlevis praqtikuli mniSvnelobaa is, rom naSromSi warmodgenili<br />
meToduri da praqtikuli masalebi daexmareba ucxouri enis maswavleblebs<br />
efeqturad warmarTon ucxour enaze klasgareSe muSaoba, rac did wvlils<br />
Seitans moswavleTa mier ucxouri enis dauflebaSi.<br />
dasacavad gamotanilia Semdegi debulebebi:<br />
1. miuxedavad imisa, rom enobrivad da Sinaarsobrivad ucxour enaze<br />
klasgareSe muSaoba saklaso muSaobas eyrdnoba, misi enobrivi masala,<br />
Tematika da formebi ufro mdidaria, samuSaos arsi ki komunikaciuria.<br />
2. didia ucxour enaSi klasgareSe muSaobis saganTaSorisi kavSirebis<br />
uzrunvelyofisa da profesiuli orientaciis roli.<br />
3. klasgareSe muSaobam didi wvlili unda Seitanos ara marto<br />
ucxoenobrivi unar-Cvevebis srulyofaSi, aramed moswavlis pirovnebis<br />
CamoyalibebaSi, mis socializaciaSi, Semoqmedebis stimulirebaSi da a.S.<br />
4. klasgareSe muSaobisas urTierTobaTa demokratiuli stili SemdegSi<br />
unda gamovlindes: RonisZiebaTa didi nawili TviTmmarTvelobiT unda<br />
warimarTos, moswavleebs unda mieces saSualeba TviTon SearCion<br />
muSaobis forma, Tematika, saswavlo masala, monawileoba miiRon masalis<br />
axsnaSi, warmatebis maswavleblis mier Sefaseba ZiriTadad TviT- da<br />
urTierTSefasebiT icvleba.<br />
5. maswavleblis roli klasgareSe muSaobaSi aris saswavlo programasTan<br />
kavSiris uzrunvelyofa (magaliTad, masalebis adaptireba), moswavleTa<br />
da administracias Soris urTierTobebis koordinireba, enobrivi<br />
konsultaciebis gaweva, moswavleTa motivireba da aqtivizacia.<br />
6. klasgareSe muSaobaSi metad unda dainergos swavlebis Ta<strong>name</strong>drove<br />
teqnikuri saSualebebi (gansakuTrebiT, kompiuteri) da xerxebi<br />
(magaliTad, testireba).<br />
7. ucxour enaze klasgareSe muSaobis motivebia garToba, enobrivi unar-<br />
Cvevebis swrulyofa, sagnobrivi da profesiuli codnisa da unar-<br />
11
Cvevebis SeZena, cnobismoyvareobis dakmayofileba. maTi uzrunvelyofisas<br />
izrdeba aseve saklaso muSaobis motivacia da efeqturoba.<br />
8. klasgareSe muSaobis formebis meToduri klasifikacia eyrdnoba<br />
gasaviTarebel enobriv unar-Cvevebs, muSaobaSi CarTuli moswavleebis<br />
raodenobasa da RonisZiebebis regularobas, misi Catarebis adgils.<br />
naSromis struqtura da Sinaarsi: naSromi Sedgeba Sesavlis, sami<br />
Tavis, daskvniTi nawilisa da bibliografiisagan. disertacia dabeWdilia<br />
88… gverdze.<br />
12
Tavi I. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi inglisuri enis<br />
swavlebisas saSualo skolaSi (V_IX kl.)<br />
1.1. V-IX klasebis moswavleebis asakobriv-fsiqologiuri<br />
Taviseburebani<br />
sxvadasxva asakobriv etapze bavSvis saqmianoba warmoSobs sxvadasxva<br />
sistemas, yoveli asakobrivi etapi xasiaTdeba wamyvani saxis aqtivobiT.<br />
saSualo da ufrosi saskolo asakisTvis (romelsac V-IX klasis<br />
moswavleebi ganekuTvnebian) aseT aqtivobas swavla warmoadgens. miuxedavad<br />
amisa, Tu saswavlo procesis motivacia ar aris uzrunvelyofili (aq<br />
pirvel rigSi Sinagan motivaciazea laparaki), moswavleebi kargaven<br />
interess swavlis mimarT da saswavlo aqtivobis efeqturoba dabali xdeba.<br />
moswavleTa motivirebis erT-erT saukeTeso saSualebas warmoadgens<br />
TamaSis gamoyeneba saswavlo procesSi.<br />
cnobilia, rom TamaSi – skolamdeli asakis wamyvani aqtivoba – umetesi<br />
adamianis mTeli cxovrebis ganmavlobaSi garkveul adgils inarCunebs.<br />
swored amitom TamaSTan dakavSirebuli klasgareSe (ucxour enaze<br />
Catarebuli) RonisZiebebi didi popularobiT sargeblobs moswavleebSi.<br />
rasakvirvelia, maTi saxe icxleba, asakTan dakavSirebiT: moZravi da magidis<br />
TamaSebi, enobrivi TamaSebi, viqtorinebi, Sejibrebebi, rolebis gaTamaSeba<br />
da a.S.<br />
sportuli, mxatvruli, SromiTi aqtivoba SeiZleba integrirebul iqnas<br />
ucxouri enis klasgareSe muSaobisas: “msoflio Cempionati” sportis ama Tu<br />
im saxeobaSi ucxour enaze komentaris gaweviT, interviuebis aRebiT da a.S.,<br />
eqskursia samxatvro galereaSi “ucxoeli stumrebisTvis”, speqtaklis<br />
dadgma ucxour enaze, garemos dacvis RonisZieba (skolis ezos an<br />
axlomdebare parkis dalageba) da mis Sesaxeb ucxoeli megobrebis<br />
informireba eleqtronuli fostis gamoyenebiT da a.S.<br />
dawyebiT skolasTan SedarebiT V-IX klsebis moswavleebis azrovneba<br />
ZiriTadad sityvier-logikuria. amave dros ar unda daviviwyoT, rom<br />
moswavleTa nawilis azrovnebis ZiriTad saxed mTeli cxovrebis manZilze<br />
SeiZleba darCes xatovani forma, rac sruliad ar gamoricxavs maT<br />
normalur inteleqtualur ganviTarebas, amitom TvalsaCino-xatovan<br />
azrovnebas mainc sagrZnobi mniSvneloba aqvs. aqedan gamomdinare, rogorc<br />
13
sagakveTilo, ise – gansakuTrebiT – klasgareSe muSaobisas aucilebelia<br />
STambeWdavi audiovizualuri TvalsaCinoebis uzrunvelyofa. aseTi<br />
TvalsaCinoebis garkveul nawils moswavleebi xalisiT qmnian TviTon<br />
klasgareSe muSaobis procesSi. TvalsaCinoebis SerCevisas unda gvaxsovdes,<br />
rom dRevandeli bavSvebi yoveldRiur cxovrebaSi ganebivrebuli arian<br />
mravalferovani da kaSkaSa audiovizualuri masaliT, amitom isini umetes<br />
SemTxvevaSi ar kmayofildebian swavlisas ubralo naxatebiTa da<br />
suraTebiT, aramed urCevniaT videoCanawerebis an kompiuteruli<br />
multimediis gamoyeneba.<br />
mexsiereba am asakSi ufro metad eyrdnoba gagebas, logikur asociaciebs.<br />
Tumca unda aRiniSnos, rom bevri moswavle isev ZiriTadad endoba<br />
dawyebiTi skolis moswavleebisTvis damaxasiaTebel meqanikur<br />
damaxsovrebas, rac xSirad maswaveblisa da mSoblebis danaSaulicaa,<br />
radgan maT ar ganuviTares bavSvs damaxsovrebis sxva meqanizmebi. rogorc<br />
saklaso, ise klasgareSe muSaobis erT-erTi mniSvnelovani amocanaa,<br />
uzrunvelyos iseTi davalebebi, romlebic ganaviTareben moswavleebis<br />
gonebas, dakvirvebis unars, uzrunvelyofen asociaciebis Seqmnas da<br />
amgvarad ganaviTareben logikur damaxsovrebas. am mizniT ucxouri enis<br />
swavlebisas sasargebloa sxvadasxva saxis dajgufebis davalebebis<br />
(Tematuri dajgufeba, sinonimebisa da antonimebis, monaTesave sityvebis<br />
povna, cnebisaTvis definiciis Camoyalibeba da a.S.) gamoyeneba.<br />
V-VII klasSi (10-13 w.) moswavleTa mexsiereba, maTi unari daeuflon<br />
ucxour enas jer kidev optimaluria. saswavlo saqmianobaSi warmateba<br />
dadebiTad moqmedebs motivaciaze. VIII klasidan ki, erTis mxriv, uneblie<br />
damaxsovrebis unari mniSvnelovnad klebulobs, meore mxriv ki, rTuldeba<br />
Sesaswavli masala. es zogjer iwvevs warumateblobis StabeWdilebas, rac<br />
ukargavs moswavles Tavisi unaris (daeuflos ucour enas) rwmenas da am<br />
sagnis Seswavlis motivaciac, Sesabamisad, xSirad klebulobs.<br />
maswavleblis amocanaa, erTis mxriv, auxnas moswavles, rom misi mexsiereba<br />
ki ar gauaresda, aramed ubralod Seicvala, meore mxriv ki,<br />
gaiTvaliswinos iseTi masala da davalebebi, romlebic uzrunvelyofen<br />
Seqmnili sirTulis gadalaxvas. Tu maswavlebeli SeniSnavs didi<br />
moculobis mqone masalis damaxsovreis seriozul sirTules, masalis<br />
14
Seswavlis tempi droebiT unda garkveulwilad Seneldes, meti gameoreba<br />
unda iqnes uzrunvelyofili.<br />
masalis aRqmisas V-IX klasSi sinTezi da analizi gawonasworebulia,<br />
rac xels uwyobs sakmaod srulyofil aRqmas. es saSualebas iZleva,<br />
klasgareSe muSaobisas (romlis drosac moswavleebi interesebisa da<br />
unarebis gaTvaliswinebiT arian dajgufebulni) sakmaod swraf temps<br />
mivmarToT. gasaTvaliswinebelia, ra Tqma unda, rom rogorc mexsierebis,<br />
ise aRqmis dominanturi tipi (audialuri, vizualuri, kinesTeturi;<br />
sinTezuri, analizuri) yvela moswavles individualuri aqvs, amitom<br />
ucxouri enis klasgareSe Seswavlisas, erTis mxriv, unda daveyrdnoT<br />
konkretuli moswavlisTvis aRqmis damaxasiaTebel saxes, meore mxriv ki,<br />
vecadoT ganuviTaroT mas aRqmis is saxe, romelic mas naklebad aqvs<br />
ganviTarebuli.<br />
bevr moswavles uWirs yuradRebis xangrZlivi koncentracia, amitom<br />
aqtivobaTa saxeebis monacvleoba aucilebelia.<br />
V-IX klasis moswavleebs TandaTanobiT uviTardebaT interesebis<br />
specializacia. Tu dawyebiTi skolis moswavleebs yvela siaxle<br />
ainteresebT, mozardebs (zogs sakmaod adre, zogs ki SedarebiT gvian)<br />
uviTardebaT dominanturi interesi cxovrebis ama Tu im sferosadmi.<br />
xSirad es xdeba zogierTi saswvlo sagnebis mimarT interesis dakargvis<br />
xarjze, rac arasruli saSualo skolis pirobebSi Zalian arasasurvelia.<br />
ucxouri ena saSualebas iZleva saganTaSorisi kavSirebis gamoyenebisa,<br />
amitom - sakuTriv ucxouri enisadmi motivaciis daqveiTebis SemTxvevaSi –<br />
SeiZleba mivmarToT moswavlis sxva interesebis sferoSi informaciis<br />
mopoveba-gaziarebis motivs. amis saukeTeso saSualebas iZleva wreobrivi<br />
muSaoba (magaliTad, fiziko-maTematikuri ucxourenovani literaturis<br />
kiTxvis wre).<br />
icvleba aseve ucxouri enis Seswavlis motivacia. sagakveTilo<br />
mecadineobisagan gansxvavebiT klasgareSe muSaobis yvela monawile<br />
motivirebulia (radgan masSi monawileoba nebayoflobiTia). amave dros jer<br />
ara aqvs adgili stabilur motivacias. swored am mimarTulebiT unda<br />
imuSaos maswavlebelma.<br />
enis Seswavlis dawyebiT safexurze klasgareSe muSaobis mizania<br />
mxolod zogadi enis unar-Cvevebis srulyofa da moswavleTa interesis<br />
15
gaRviveba garTobis xarjze, saSualo safexurze ki gasaTvaliswinebelia<br />
rogorc maTi zogadi codnis gafarToeba, ise momavali profesiuli<br />
interesebis gaTvaliswineba.<br />
iwyeben ra ucxouri enis Seswavlas, moswavleebi avlenen interess<br />
rogorc TviT enobrivi masalis Seswavlisadmi, ise im xalxis<br />
cxovrebisadmi, romlis enasac isini euflebian. magram swavlebis dawyebiT<br />
safexurze am interesis dakmayofilebas xels ar uwobs enis flobis done,<br />
saSualo safexurze ki ucxouri enis dasaufleblad gamoyofili saaTebis<br />
simwire ar iZleva saSualebas bolomde daakmayofilos es interesi.<br />
daukmayofilebel interess ki “Caqrobis” Tviseba aqvs. garda amisa,<br />
sazogadoebrivi movlenebi swrafad viTardeba, ise rom verc erTi<br />
saxelmZRvanelo maT ver “daeweva”. klasgareSe muSaobisas meti saSualeba<br />
arsebobs dakmayofildes moswavleTa interesi da gamoyenebul iqnas<br />
SedarebiT didi moculobis mqone uaxlesi masala.<br />
V klass fsiqologebi “skolidan gandgomis asaks” zogjer uwodeben.<br />
farTovdeba mozardis socialuri garemo: ojaxs, skolasa da ezos emateba<br />
sxva urTierTobebi. mozardi aRar aRiqvavs sakuTar Tavs rogoc “viwro<br />
samyaros” nawils. es bunebrivi procesia, magram am procesma ar unda<br />
vadamde daaSoros bavSvi skolisagan. uaRresad mniSvnelovania, skolam<br />
moswavles SesTavazos iseTi klasgareSe muSaoba (maT Soris, ucxour<br />
enaSic), rom mozardma skolaSi igrZnos Tavi rogorc saxlSi an sxva<br />
misTvis mimzidvel adgilas. ucxour enaze sainteresod organizebuli<br />
Tematuri saRamoebi da diskoTekebic ki SeiZleba aseTi “magnitis” rolSi<br />
gamoviyenoT.<br />
mozardebisTvis saukeTo avtoriteti maTive Tanatolebia. saklaso<br />
oTaxSi maTi urTierToba SezRudulia saswavlo aqtivobiT (sxva<br />
urTierToba, faqtiurad, disciplinis darRvevas warmoadgens). klasgareSe<br />
muSaobisas moswavleTa urTuerTobebi ufro Tavisufalia, rac xels<br />
uwyobs maT harmoniul socializacias.<br />
fsiqologiaSi aRniSnaven mozardobis asakisTvis damaxasiaTebel<br />
moWarbebul agznebas, xasiaTis cvalebadobas. moswavleebi xSirad xan<br />
Warbad mxiarulebi arian, xan ki – mowyenilebi. “gardamavali asakis”<br />
problemebi, rasakvirvelia, zogjer uaryofiTad moqmedeben swavlaSi<br />
warmatebaze, moswavleebs Soris da maswavleblebTan urTierTobebze.<br />
16
klasgareSe muSaoba, romelic xasiaTdeba naklebad formaluri<br />
urTierTobebiT, saSualebas iZleva aseTi gauwonasworebeli qcevis<br />
regulirebisa da ukeTesi urTierTgagabis miRwevis.<br />
fsiqologiurad gauwonasworebuli mdgomareobis miuxedavad,<br />
mozardobis asaki saukeTesoa SemoqmedebisTvis, radgan aRtacebebi am<br />
asakSi gansakuTrebiT Zlieria. mozardi TviTSemecnebis gzaze dgas,<br />
Semoqmedeba ki sakuTari Zalebis mosinjvis saukeToso saSualebaa. amitom<br />
mozardTa interesi klasgareSe muSaobisadmi didi iqneba, Tuki igi<br />
adekvaturad iqneba organizebuli.<br />
mozardobis asakSi kamaTi – erT-erTi sayvareli aqmianobaa. kamaTSi<br />
moswavleebs uviTardebaT logikuri azrovneba (dasabuTebis unari) da<br />
uyalibdebaT xasiaTi. debatebis klubi (ucxour enaze) am moTxovnilebasac<br />
daakmayofilebs da ucxoenobriv sametyvelo unar-Cvevebsac srulyofs.<br />
asakobrivi interesebis, aRqmis, mexsierebisa da azrovnebis<br />
Taviseburebebis, iseve rogorc ucxoenobrivi unar-Cvevebis donis<br />
gaTvaliswinebiT, ganvixiloT ramdenime klasgareSe muSaobisTvis<br />
gamosadegi teqsti da maTze muSaoba.<br />
VI klasi<br />
teqstis wakiTxvamde maswavlebeli usvams bavSvebs ramdenime kiTxvas:<br />
- Do you like pets?<br />
- Do you have pets at home?<br />
- What pet or pets do you have?<br />
- What can you do with a pet?<br />
Kittens and apples<br />
Mr Brown had a shop in front of his house. It was a little fruit shop. In the shop there were<br />
many kinds of fruits. Mr Brown had a cat and the cat had five kittens. Mr Brown didn’t know what<br />
to do with the kittens.<br />
So one day Mr Brown put the kittens onto a basket and put the basket on a bench in the street in<br />
front of his shop. He put a sheet of paper with the words “Please take one” in the basket. On the<br />
same bench there was a box of nice red apples for sale. Then Mr Brown went into the room for<br />
dinner.<br />
Two schoolboys who were walking along the street came up to the shop, saw the basket with the<br />
kittens and the paper, put the paper into the box with the apples and ran away.<br />
17
When Mr Brown came back an hour later, he saw that the box with the apples was empty, but the<br />
basket with the kittens was still there.<br />
maswavlebeli ukiTxavs bavSvebs teqsts, isini Tvals ayoleben mas.<br />
saWiroebis SemTxvevaSi dasaSvebia ori wakiTxva. Semdeg maswavlebeli<br />
aCvenebs bavSvebs naxatebs, moswavleebma ki unda waukiTxon Sesabamisi<br />
winadadebebi. Semdeg wignebi ixureba da davSvebi (isev suraTebze<br />
dayrdnobiT) yvebian teqsts. Semdeg ramdenime moswavle pantomimurad<br />
gaiTamaSebs moTxrobis “gmirebis” rolebs, danarCenebi ki yvebian, Tu ra<br />
xdeba.<br />
VII klasi<br />
teqstis wakiTxvamde maswavlebeli uxsnis (dafaze wers) moswavleebs<br />
ramdenime axal sityvas:<br />
intensely – very much<br />
rescue – help (in danger)<br />
accordingly – so, here: as she was recommended<br />
deck – upper board of a ship<br />
admirer – somebody who admires you (likes you very much)<br />
devotedly – ready to do anything for her<br />
plunge – jump or put into the water<br />
immediately – the same moment<br />
moswavleebs eZlevaT dro, CumaT waikiTxon moTxroba. Semdeg isini<br />
Tanmimdevrulad (TiTo moswavle TiTo-TiTo winadadebas) kiTxuloben mas<br />
xmamaRla.<br />
A way out of a difficulty<br />
The great English writer Charles Dickens used to tell an American story of a young lady on board<br />
a ship. She was intensely loved by five young men. She could not choose whom of them to get<br />
married to. She was advised by the captain to jump into the water and to marry the young man who<br />
comes to her rescue. Accordingly, the next morning, when the young lady was on the deck, and the<br />
five admirers stood looking devotedly at her, she plunged into the sea. Four admirers jumped<br />
immediately after her. When they all were back on board, the lady asked the captain: “What am I to<br />
do with them now? They are so wet?” “Take the dry one” was the captain’s advice.<br />
maswavlebeli wers dafaze kiTxvebis pirvel sityvas: “Who? How many?<br />
What? What? When? What? What?” moswavleebma unda gaagrZelon kiTxvebi, Semdeg<br />
18
ki upasuxon maT. maT unda Tqvan, moewonaT Tu ara xumroba da misi<br />
“gmirebi” da ratom.<br />
VIII klasi<br />
moTxroba eZleva moswavleebs saxlSi wasakiTxad. erT-erTi moswavle<br />
gamoiyofa “eqspertad”. misi movaleobaa, daexmaros sxva moswavleebs, Tu<br />
isini ver gaigeben romelime sityvas an winadadebas. am mizniT mas sWirdeba<br />
ara mxolod leqsikoni gamoiyenos (amas, albaT, sxva moswavleebic<br />
gaakeTeben), aramed sxva sacnobaro masalebsac (enciklopedias, bibliis<br />
sabavSvo gamocemas) da maswavlebels mimarTos.<br />
Advice of King Solomon to the Young<br />
To have knowledge you must first reverence for the Lord. Stupid people have no respect for<br />
wisdom and refuse to learn.<br />
My child, pay attention to what your father and mother tell you. Their teaching will improve your<br />
characters as a handsome turban or a necklace improves your appearance.<br />
My child, when sinners tempt you, don’t give in. Suppose they say: “Come on, let’s find someone<br />
to kill. Let’s attack some innocent people for the fun of it. They may be alive and well when we find<br />
them, but they’ll be dead when we are through with them! We’ll find all kinds of riches and fill our<br />
houses with loot! Come and join us and we’ll share all the riches!”<br />
My child, don’t go with people like that. Stay away from them. People like that are always setting<br />
a trap for themselves, a trap in which they will die. Robbery always claims the life of the robber –<br />
this is what happens to any one who lives by violence.<br />
“eqsperti” (wris sxdomis wamyvani) exmareba im moswavleebs, romlebmac<br />
rame ver gaiges teqstSi. Semdeg is sTxovs Tavis megobrebs Seadginon<br />
teqstis gegma. gegmaze dayrdnobiT moswavleebi gadmoscemen teqstis<br />
ZiriTad azrebs, Semdeg ki msjeloben teqstSi wamoyenebul zneobriv<br />
problemebze, ixseneben bibliur mcnebebs.<br />
IX klasi<br />
moswavleebs miecaT Tema – axali weli did britaneTsa da amarikis<br />
SeerTebul StatebSi, romelzec maT unda moeZebnaT mokle saintereso<br />
informaciebi. yvela informacia Semdeg ganTavsda kedlis gazeTSi, xolo<br />
gamarjvebulad gamocxadda qvemoT motanili teqsti.<br />
Who decorated the first Christmas tree?<br />
No one knows for sure how the custom of bringing an evergreen tree indoors and decorating it<br />
started. What we know is that it started in Germany. One legend says that Martin Luther, who<br />
19
introduced a kind of Protestant (Lutheran) church, started the practice. According to the story, he<br />
noticed the star in the sky as he walked home one Christmas Eve (about the year 1513). He thought<br />
the star looked as if it were shining on the top of a fir-tree. He cut the tree down, brought it home,<br />
and decorated it with lighted candles. Decorating Christmas trees became popular in Germany.<br />
The custom has been spreading all over the world. Prince Albert (the husband of Queen Elizabeth<br />
I), who came from Germany, brought this tradition to England. Now one can see Christmas trees<br />
even in countries like Japan that have nothing to do with Christian religion, but whose people like<br />
the beautiful custom.<br />
moswavleebi saubrobdnen sxvadasxva saaxalwlo tradiciebze. kedlis<br />
gazeTis gacnobis Semdeg gaimarTa viqtorina mocemul Temaze.<br />
20
1.2. fsiqologiur-pedagogiuri faqtorebis zemoqmedeba moswavleebze<br />
klasgareSe muSaobis procesSi<br />
yvela sxva saswavlo sagnis msgavsad, ucxouri enebis swavlebas Semdegi<br />
miznebi aqvs: praqtikuli anu komunikaciuri (sametyvelo unar-Cvevebis<br />
Camoyalibeba oTxi ZiriTadi formiT – audireba, saubari, kiTxva da wera),<br />
zogadsaganmanaTleblo, ganmaviTarebeli da aRmzrdelobiTi. am miznebis<br />
realizacia ZiriTadad xdeba ucxouri enis gakveTilebze, magram saaTebis<br />
simwiris pirobebSi aSkaraa, rom mxolod gakveTilebze SeuZlebelia yvela<br />
am miznis maRal doneze realizeba, yvela moswavlis moTxovnilebebisa Tu<br />
Tavisburebebis gaTvaliswinebiT. swored amitom swavlebis aRniSnuli<br />
miznebis realizeba garkveulwilad gadanawilebulia, erTis mxriv,<br />
moswavlis damoukidebel muSaobaze Sin da enobriv laboratoriebSi da,<br />
meore mxriv, maswavleblis xelmZRvanelobiT klasgareSe muSaobaze.<br />
Tu gaviTvaliswinebT V-IX klasis moswavleebis fsiqologiur<br />
Taviseburebebs, gasagebi xdeba, rom mxolod calkeul moswavleebs am<br />
asakSi ukve SeuZlia maswavleblis daxmarebisa da kontrolis gareSe<br />
ucxoenobrivi unar-Cvevebis gaumjobeseba. maRali motivaciis stabiluri<br />
SenarCunebac maswavleblis zemoqmedebis gareSe jer-jerobiT rTulia.<br />
ucxouri enis swavlebis pirvel wels (sabazo skolis V klasi)<br />
umravlesi moswavlis motivacia sakmaod maRalia xolme. es<br />
ganpirobebulia sagnis siaxliT da aseve axali sakomunikacio saSualebis<br />
gacnobiT, bavSvebis bunebribi cnobismoyvareobiT. Sesaswavli masala jer-<br />
jerobiT martivia, davalebaTa didi nawili gasarTobi xasiaTisaa.<br />
marTalia, motivacia, v.a.Sestinikinas kvlevis Tanaxmad [Шестиникина, 1971,<br />
1978], xSirad bundovania (15%-ma upasuxa, rom imitom swavlobs ucxour enas,<br />
rom igi maT ainteresebT, 15%-ma – niSnis gamo, 60%-ma – saintereso<br />
informaciis misaRebad), magram misi done maRalia. swavlebis meore wels<br />
rTuldeba masala, gasarTob davalebebs naklebi dro eTmoba, qreba<br />
siaxlis motivi, amitom motivaciis done mniSvnelovnad klebulobs. aqedan<br />
Sestinikida askvnis, rom motivaciis diferencirebas, axali motivebis<br />
Seqmnasa da motivaciis donis gazrda-SenarCunebas didi yuradReba unda<br />
mieqces klasgareSe muSaobisas.<br />
21
saskolo praqtika mowmobs, rom ucxouri enis swavla-swavlebis<br />
praqtikuli, zogadsaganmanaTleblo, ganmaviTarebeli da aRmzrdelobiTi<br />
miznebis misaRwevad gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs zepirmetyvelebis<br />
unar-Cvevebis Camoyalibebas. amitom klasgareSe muSaobis yvelaze<br />
Zliermoqmedi motivia zepirmetyvelebis unar-Cvevebis ganviTarebisaTvis<br />
meti drois daTmoba. saRamoebi, leqsebisa da epizodebis Teatralizebuli<br />
SesrulebiT, sadiskusio klubebi, zepiri Tematuri moxsenebebi, oratoruli<br />
da sxva konkursebi mimzidvelia moswavleebisTvis pirvel rigSi zepiri<br />
praqtikis damatebiTi SesaZleblobis gamo. bavSvebs exalisebaT, roca<br />
xedaven, rom maT namdvilad SeuZliaT sakuTari azris ucxour enaze<br />
zepirad Camoyalibeba da misi gaziareba megobrebTan da ufrosebTan.<br />
meToduri literaturis analizis safuZvelze ganvsazRvreT klasgareSe<br />
muSaobis Semdegi mimarTulebebi:<br />
1) swavlebis ZiriTadi miznis mixedviT (sakomunikacio,<br />
zogadsaganmanaTleblo, ganmaviTarebeli Tu aRmzrdelobiTi miznis<br />
realizaciisaTvis);<br />
2) wamyvani sametyvelo unar-Cvevebis saxeobis (kombinirebuli,<br />
zepirmetyveleba, kiTxva, wera) mixedviT;<br />
3) mecadineobis periodulobis mixedviT (kviraSi erTxel, semestrSi<br />
an saswavlo weliwadSi erTxel),<br />
4) organizebis formis mixedviT (gakveTilis msgavsi, TamaSi,<br />
eqskursia, saRamo da a.S.).<br />
klasgareSe muSaoba moicavs Semdeg RonisZiebebs: kedlis gazeTis,<br />
albomis, plakatebis gamoSveba, gamofenis momzadeba, Tematuri saRamoebi,<br />
konferenciebi, olimpiadebi, proeqtebi, konkursebi da a.S. umravlesoba<br />
maTgani ramdenime mimarTulebiTaa gamosadegi, magaliTad, kedlis gazeTis<br />
momzadeba emsaxureba zogadsaganmanaTleblo (axali saintereso masalis<br />
moZieba), aRmzrdelobiT (Tematikis gaTvaliswinebiT) da ganmaviTarebel<br />
(SemoqmedebiT) miznebs, aviTarebs werisa (redkolegiis wevrebisTvis) da<br />
kiTxvis (danarCeni klasisTvis) unar-Cvevebs, sruldeba SedarebiT iSviaTad<br />
(weliwadSi or an samjer), muSaobis formiT hgavs namdvili Jurnalistebis<br />
muSaobas.<br />
sagakveTilo da klasgareSe muSaobis organuli kavSiri unda<br />
gamovlindes ori mimarTulebiT:<br />
22
- klasgareSe muSaoba enobrivad da Tematurad eyrdnoba gakveTilze<br />
muSaobas, Tumca rogorc enobrivi masala, ise Tematika ufro farToa;<br />
- klasgareSe muSaoba aRrmavebs da afarTovebs moswavleTa mier ara<br />
mxolod ucxouri enis, aramed sxva gakveTilebzec miRebul codnas,<br />
srulyofs arsebul unar-Cvevebs.<br />
klasgareSe muSaobis motivacia dakavSirebulia:<br />
- sasaubro da wasakiTxi masalis TematikasTan,<br />
- muSaobis - ufro xSirad gasarTob da emociur - formasTan (Tumca<br />
mosamzadebel etapze aqac bevri Sromaa saWiro),<br />
- moswavleTa interesebis, maTi individualuri, skolis-gareSe aqtivobebis<br />
sferoebis gaTvaliswinebasTan,<br />
- meti Semoqmedebis saSualebasTan,<br />
- uaryofiTi Sefasebisa da emociebis TiTqmis ararsebobasTan,<br />
- mis nebayoflobT xasiaTTan,<br />
- moswavleebis niWis gamovlenis SesaZleblobasTan,<br />
- SedarebiT ufros klasebSi – moswavleTa momavali profesiis asarCevad<br />
meti informaciis miwodebis SesaZleblobasTan.<br />
tradiciul gakveTilze, gansakuTrebiT swavlebis dawyebiT safexurze<br />
Znelad realizdeba Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis erT-erTi wamyvani moTxovna –<br />
Semswavlelze orientirebuli swavleba (student-centered teaching). am midgomis<br />
realizaciis ukeTes saSualebas iZleva klasgareSe muSaoba.<br />
klasgareSe muSaobisas moswavleebi qmnian TvalsaCinoebas, romelic<br />
SemdgomSi maT an momdevno Taobebis swavlebaSic gamosadegia.<br />
klasgaereSe muSaobisas moswavleebs uviTardebaT “gunduri suli”,<br />
urTierTmxardaWera, pasuxisgeblobis grZnoba.<br />
RonisZiebaTa regularobis sxvadasxva donis miuxedavad, klasgareSe<br />
muSaoba sistemuri (da ara qaoturi) unda iyos da TandaTanobiT,<br />
mizanmimarTulad aRwevdes dasaxul miznebs.<br />
SeiZleba gansakuTrebiT aRiniSnos klasgareSe mecadineobebis dadebiTi<br />
gavlena moswavleTa emociur ganviTarebaze, maTi individualuri<br />
interesebis dakmayofilebaze. iseTi emociebi, rogoricaa gakvirveba,<br />
siamovneba, warmatebis sixaruli, siamaye, kmayofileba bevrad ufro<br />
damaxasiaTebelia klasgareSe, vidre sagakveTilo mecadineobisTvis.<br />
klasgareSe muSaoba Slis farTo perspeqtivebs moswavleTa SemoqmedebiTi<br />
23
niWis ganviTarebis saqmeSi, radgan swored mis procesSi aqvs adgili<br />
maswavleblisa da moswavlis realur TanamSromlobas.<br />
moswavleTa Semoqmedeba sxvadasxva doneze SeiZleba gamovlindes maTi<br />
piradi da asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT: instruqciis zusti<br />
SesrulebiT, nimuSis mibaZviT Tu damoukidebeli aqtivobiT. Semoqmedeba<br />
SeiZleba TviT Sesaswavl enas exebodes (magaliTad, leqsebis Targmani) an<br />
sxva sferoebs (simReris Sesruleba, teqstis ilustrireba).<br />
klasgareSe muSaoba aviTarebs moswavleTa socialur urTierTobebs,<br />
TanamSromlobis unars, urTierTmxardaWerasa da a.S. mis procesSi<br />
moswavleebs eZlevaT SesaZlebloba daZlion iseTi uaryofiTi Tvisebebi,<br />
rogoricaa Caketiloba, egoizmi, udisciplinoba.<br />
mxatvruli, samecniero-popularuli da sazogadoebriv-politikuri<br />
literaturis gacnoba klasgareSe muSaobisas aviTarebs moswavleTa<br />
horizonts da xels uwyobs maT mier momavali profesiis SerCevas.<br />
klasgareSe muSaoba exmareba maswavlebels ukeTesad gaicnos<br />
moswavleebi, gairkves maT interesebSi da midrekilebebSi, aRmoaCinos maTi<br />
aqamdis SeumCneveli niWi, rac SemdgomSi dadebiT gavlenas moaxdens<br />
saklaso muSaobazec.<br />
mxatvruli, verbaluri, samecniero da sxva saxeebis Semoqmedeba<br />
moswavlis motivaciidan gamomdinareobs da mis ganviTarebas astimulirebs.<br />
TviTgamoxatvis moTxovnileba, Semoqmedeba nebismier moswavles axasiaTebs,<br />
magram yvelasTvis savaldebulo programiT gaTvaliswinebuli masala<br />
naklebad uwyobs xels Semoqmedebis ganviTarebas. samagierod, klasgareSe<br />
muSaobisas arsebobs saSualeba, nebismieri moswavlis SemoqmedebiTi<br />
potenciali realizebul iqnas. ra Tqma unda, amisTvis maswavlebeli kargi<br />
fsiqologi unda iyos, unda erkveodes fsiqologiur TeoriaSi da aseve<br />
SeeZlos yuradRebiT daakvirdes yovel moswavles da daexmaros mas<br />
piradad misTvis misawvdomi da saintereso saqmianobis moZebnaSi. saklaso<br />
muSaobisas meti yuradReba eqceva moswavleTa verbalur-inteleqtualur<br />
aqtivobas, klasgareSe muSaobisas ki ara mxolod logikurad moazrovne da<br />
kargi metyvelebis mqone bavSvebs, aramed musikalurad, mxatvrulad,<br />
teqnikurad da sxvadasxvagvarad dajildovebul bavSvebsac eZlevaT<br />
saSualeba ucxouri enis dauflebasTan dakavSirebiT gamoiyenon es unarebi.<br />
24
ucxouri enis dauflebis warmatebaze did gavlenas axdens klasSi<br />
moswavleebis raodenoba. miuxedavad imisa, rom amJamad klasebi ZiriTadad<br />
2-3 jgufad iyoba enis gakveTilebze, moswavleTa raodenoba jgufSi 15-20<br />
moswavles Seadgens, rac ar warmoadgens optimalur pirobas enis<br />
SesaTviseblad. klasgareSe, kerZod, wreobrivi muSaobisas jgufis<br />
optimaluri Semadgenloba (5-10 bavSvi) ZiriTadad daculia.<br />
ucxouri enebis swavlebis Ta<strong>name</strong>drove meTodika moiTxovs moswavleTa<br />
gadaadgilebas saklaso oTaxSi fsiqologiuri gantvirTvis, swavlebis<br />
aqtivizaciisa da, rac mTavaria, sakomunikacio partniorebis Secvlis<br />
mizniT. magram Cveni saklaso oTaxebi ar arian saTanadod aRWurvili,<br />
amitom am moTxovnis realizacia Zalzed rTulia. klasgareSe<br />
mecadineobisas, misi naklebad oficialuri atmosferos gaTvaliswinebiT,<br />
aseTi gadaadgilebebi problemas ar warmoadgens.<br />
is faqti, rom klasgareSe muSaoba nebayoflobiTia, sulac ar niSnavs<br />
mis qaoturobas. mas Semdeg, rac saswavlo wlis dasawyisSi gairkveva<br />
sasurveli RonisZiebebi da klubebi (wreebi), klasgarese muSaoba garkveuli<br />
(Tumca, sakmaod moqnili) gegmis mixedviT unda imarTebodes. ucxouri enis<br />
maswavlebels mkveTrad unda esaxebodes TiToeuli RonisZiebis mizani,<br />
wreSi an klubSi misaRebi codnisa da unar-Cvevebis moculoba. mxolod<br />
mizanmimarTuli muSaoba seriozuli warmatebis sawindari SeiZleba gaxdes.<br />
moswavleTa didciplina, wris sxdomebze daswreba eyrdnoba Sinagan<br />
(gaTviTcnobierebul interess, megobrebis winaSe movaleobas) da ara<br />
garegan (administraciis, maswavleblisa da mSoblebis sayveduri)<br />
motivacias.<br />
25
1.3. klasgareSe muSaobis formebi da saxeebi<br />
klasgareSe muSaobis formebi ganisazRvreba Semdegi kriteriumebis<br />
safuZvelze:<br />
- muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenoba,<br />
- Casatarebeli samuSaos sistematuroba,<br />
- moswavleTa Semadgenlobis stabiluroba,<br />
- adgili, sadac mimdinareobs muSaoba.<br />
muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenobis mixedviT klasgareSe<br />
muSaobaSi ganasxvaveben sam ZiriTad formas: masobrivs, jgufursa da<br />
individualurs. klasgareSe muSaobis masobrivi forma, rogorc TviT<br />
saxelwodeba migvaniSnebs, iTvaliswinebs moswavleTa ganusazRvrel<br />
raodenobas. es SeiZleba iyos mTeli klasi, an enis Seswavlis daaxloebiT<br />
erT doneze myofi ramdenime klasi an mTeli skoles moswavleebic ki.<br />
monawileTa nawili aqtiuria (uSualod monawileoben RonisZiebaSi), nawili<br />
ki recipientis rolSi gamodis. aseTi muSaoba periodulia (ramdenime<br />
RonisZieba saswavlo wlis ganmavlobaSi). mas miekuTvneba: Tematuri da<br />
sadResaswaulo saRamoebi, konferenciebi, Sexvedrebi cnobil adamianebTan,<br />
olimpiadebi, konkursebi, speqtaklebi da sxva.<br />
masobrivi klasgareSe muSaobis SedarebiT axali formaa enis kvireuli /<br />
dekada. 2001 weli evrogaerTianebis mier gamocxadebul iqna enebis wlad.<br />
mTeli evropis saswavleblebSi Catarda saTanado RonisZiebebi, romelTa<br />
mizanic iyo enebis mravalferovnebis SenarCunebis aucilebloba da<br />
rogorc mSobliuri, ise ucxouri enis (enebis) flobis mniSvneloba<br />
Ta<strong>name</strong>drove sazogadoebaSi. enis dekadebi 2001 wlamdec Catarebula, magram<br />
axla isini ufro gavrcelda.<br />
enis kvireulis programaSi SeiZleba iyos speqtakli, koncerti,<br />
konkursebi, debatebi, konferencia, saRamo, kedlis gazeTebis gamofena da<br />
a.S., romlebSic mTeli saswavlebeli monawileobs. enis kvireuli ZiriTadad<br />
tardeba gazafxulze, raTa masze mTeli saswavlo wlis namuSevari<br />
gamoCndes. misTvis uSualo mzadeba ki mxolod 2-3 kvira grZeldeba, raTa<br />
moswavleebi ar gadaitvirTon. yvela moswavlis gamosvla saintereso unda<br />
iyos, magram es ar niSnavs imas, rom mxolod yvelaze “Zlier” moswavleebs<br />
miecemaT monawileobis saSualeba. arc erTi moswavlis iniciativa<br />
26
uyuradRebod ar unda darCes. Tu maswavlebeli ver exmareba yvela<br />
gamomsvlels, es funqcia SeiZleba nawilobriv gadanawildes saukeTeso<br />
moswavleebze. zogierTi moswavle ar gamova scenaze da konkursebSi ar<br />
miiRebs monawileobas, magram Tavis wvlils Seitans darbazis gaformebaSi,<br />
plakatebis momzadebaSi da a.S., rac aseve gazrdis mis motivacias enis<br />
dauflebisadmi. konkursebis JiuriSi mowveuli stumrebi, ucxouri enis<br />
maswavleblebi da moswavleebic SeiZleba iyvnen. moswavleTa Seyvana<br />
JiuriSi, erTis mxriv, moswavleTa azriT, gazrdis Sedegebis obieqturobas,<br />
meore mxriv ki, gamoumuSavebT maT TviTSefasebis unars. Jiuris wevri susti<br />
moswavlec ki SeiZleba gaxdes. es misTvis momavalSi ukeTesi swavlis<br />
biZgadac ki SeiZleba gadaiqces. skolis biblioTeka awyobs klasgareSe<br />
kiTxvisaTvis gankuTvnili wignebis gamofenas. SesaZlebelia gamofena-<br />
gayidvaze romelime gamomcemlobis mowveva.<br />
s.n.savini [Савин, 1991] ixilavs enis dekadisTvis momzadebis ramdenime<br />
variants.<br />
varianti 1. sxvadasxva sagnebis “Ria” gakveTilebi tardeba Sesaswavl<br />
ucxour enaze, rasac ucxouri enis maswavleblis xelmZRvanelobiT<br />
winaswar emzadebian rogorc sagnobrivi maswavleblebi, romlebic<br />
Sesaswavl enas saTanado doneze floben, ise moswavleebic. moswavleebi<br />
Rebuloben saintereso informacias istoriuli pirebis, Sesaswavli enis<br />
qveynis geografiis, cnobili mecnierebis, mwerlebis, kulturuli<br />
moRvaweebis Sesaxeb da a.S.<br />
varianti 2. dekadis msvlelobisas xdeba klubebisa da wreebis muSaobis<br />
erTgvari angariSi. programaSi Sedis Tematuri gamofenebi, speqtakli,<br />
mxiarulTa da sazrianTa klubis gamosvla, mkiTxvelTa konkursis Catareba<br />
da a.S.<br />
varianti 3. Tematuri dekada: “ra iciT Sesaswavli enis qveynis /<br />
qveynebis Sesaxeb”. programaSi SeiZleba Sevides Tematuri gamofenebi,<br />
konferencia, koncerti, speqtakli da viqtorinebi.<br />
ganvixiloT, magaliTad, dekadis SesaZlo gegma.<br />
pirveli dRe: dekadis sazeimo gaxsna, misi programis gacnoba, simReris<br />
konkursi.<br />
meore dRe: “anbanis dRe” – V-VI klasis moswavleebis konkursi<br />
marTlweraSi.<br />
27
mesame dRe: kedlis gazeTebisa da plakatebis gamofenis gaxsna (gamofenis<br />
Tematikaa didi britaneTis, amerikis SeerTebuli Statebisa da sxva<br />
inglisurenovani qveynebis istoria da dRevandeli cxovreba).<br />
meoTxe dRe: deklamaciis konkursi (gamoiyeneba cnobil avtorTa<br />
nawarmoebi).<br />
meeqvse dRe: speqtakli.<br />
meSvide dRe: viqtorina inglisurenovani qveynebis Sesaxeb<br />
(ufrosklaselTaTvis).<br />
merve dRe: iumoris saRamo.<br />
mecxre dRe: cnobil adamianebTan Sexvedra (maTi moRvaweoba inglisuri enis<br />
gamoyenebasTan unda iyos dakavSirebuli, Tu aris amis SesaZlebloba,<br />
kargia ucxoeli stumrebis mowveva).<br />
meaTe dRe: dekadis sazeimo daxurva, gamarjvebulTa dajoldoeba,<br />
koncerti.<br />
wreobrivi muSaoba jgufuri muSaobis formas warmoadgens. wreebis<br />
(klubebis) muSaoba sistemur xasiaTs atarebs (wris sxdomebi tardeba,<br />
magaliTad, kviraSi erTxel). wreebi erTmaneTisgan gansxvavdebian TavianTi<br />
mimarTulebiT: dramatuli wre, zepirmetyvelebis wre (debatebis klubi),<br />
mxatvruli literauris / presis / samecniero-popularuli literaturis<br />
kiTxvisa da Targmanis wre da a.S. am wreebis amocanaa ucxouri enis unar-<br />
Cvevebis srulyofa da maTi praqtikuli gamoyeneba.<br />
wreebis dakompleqteba unda xdebodes moswavleTa interesebisa da<br />
survilis gaTvaliswinebiT da ara maTi akademiuri moswrebis safuZvelze.<br />
miuxedavad amisa, wreSi wevroba garkveul movaleobebTanac unda iyos<br />
dakavSirebuli. moswavleebma unda icodnen, rom maT aqtivobaze<br />
damokidebulia wris arseboba-ararsebobis sakiTxi. wris wevrebi SeiZleba<br />
sxvadasxva asakis moswavleebi iyvnen. rac MmTavaria, maTi enobrivi done<br />
Zalian ar unda gansxvavdebodes, Tu wris amocanas warmoadgens<br />
konkretuli enobrivi unar-Cvevebis srulyofa (magaliTad, kiTxvis wre).<br />
Zlieri moswavlisTvis kargi stimuli SeiZleba aRmoCndes ufro maRali<br />
klasebis moswavleebTan erTad wreSi monawileoba.<br />
masobrivi an jgufuri klasgareSe muSaobis naklebad sistematuri<br />
formaa gakveTili-eqskursia, ekologiuri an sxva praqtikuli RonisZieba<br />
Ria cis qveS, pikniki da a.S. yvelaferi axali kargad daviwyebuli Zveliao.<br />
28
es gamonaTqvami savsebiT Seesabameba Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis gasvlas<br />
saswavleblis kedlebidan, saswavlo procesis kavSiris aRsadgenad realur<br />
cxovrebasTan. gavixsenoT, Tundac, Zveli berZnuli “skolebi” Ria cis qveS,<br />
romlebSic maswavlebeli – droSi garkveuli SezRudvis gareSe -<br />
esaubreboda mis irgvliv mjdar moswavleebs. bunebasTan, realuri<br />
cxovrebis amocanebTan kavSiris aRdgena iwvevs maRal motivacias da,<br />
Sesabamisad, swavlebis maRal efeqturobas. ucxouri enis klasgareSe<br />
muSaobisas efeqturia gakveTili-eqskursia, gakveTili-pikniki, gakeTili-<br />
wveuleba (urTierTobis ena – Sesaswavli enaa). isini gansakuTrebiT<br />
efeqturia, Tu ucxouri enis gamoyeneba motivirebulia – RonisZiebis erTi<br />
monawile mainc Sesaswavli enis matarebeli an ucxoelia.<br />
didi mniSvneloba eniWeba muSaobis individualur formebs: referatebis<br />
momzadebas, audiovizualuri saSualebebiT mecadineobas, damoukidebel<br />
kiTxvas, ucxoel megobrebTan eleqtronuli fostis saSualebiT miwer-<br />
moweras, esses daweras, statiebis momzadebas kedlis gazeTisaTvis da a.S.<br />
maRal klasebSi ucxour enaSi dainteresebuli moswavleebi, romlebsac<br />
ukve CamouyalibdaT damoukidebeli muSaobis strategiebi, maswavleblisgan<br />
sruliad damoukidebelni arian. V-IX klasis moswavleebis individualuri<br />
klasgareSe muSaobisas jer kidev sasurvelia maswavleblis daxmareba.<br />
masobrivi da jgufuri klasgareSe RonisZiebebisTvis momzadeba<br />
dasawyisSi xSirad individualuri muSaobis formiT mimdinareobs.<br />
maswavleblis roli aseT muSaobaSi asistentis an konsultantis rols<br />
SeiZleba SevadaroT. jgufuri da masobrivi RinisZiebebis dros<br />
maswavlebeli pirvel rigSi rogorc organizatori vlindeba. misi amocanaa<br />
moswavleTa motivireba, maTi aqtivobebis koordinireba, enobrivi<br />
“eqspertiza”, moswavleTa iniciativis gamovlenis xelis Sewroba da a.S.<br />
29
1.4. klasgareSe muSaobis miznebi da amocanebi<br />
ucxour enaSi klasgareSe muSaobis miznebi ZiriTadad Seesabameba<br />
sagakveTilo muSaobis praqtikul, aRmzrdelobiT, saganmanaTleblo da<br />
ganmaviTarebel miznebs, magram, Tu gakveTilze muSaobis ZiriTad mizans<br />
praqtikuli (komunikaciuri) mizani warmoadgens, klasgareSe muSaobis<br />
formis gaTvaliswinebiT, pirvel planze SeiZloeba sxva mizanic iqnas<br />
wamoweuli (magaliTad, esTeturi aRzrda inglisuri da amerikuli<br />
xelovnebis Semswavlel wreSi).<br />
unda aRiniSnos, rom dRes klasgareSe muSaobas zneobrivi aRmzrdis<br />
funqcia ki ar unda moexsnas, rogorc amas xSirad aqvs adgili, aramed<br />
sabWoTadroindelma ideologizaciam amJamad adgili unda dauTmos humanur<br />
zneobriv aRzrdas [Демакова, 2000, Якимович, 1997]. amaSi ucxouri ena, sxva<br />
saswavlo disciplinebTan SedarebiT, gansakuTrebiT did daxmarebas<br />
gagviwevs, radgan enis rogorc komunikaciis saSualebis dauflebasTan<br />
erTad moswavleebi ecnobian sxvadasxva erebis wes-Cveulebebs, adareben maT<br />
mSobliur kulturas da ufiqrdebian sxvadasxva zneobriv problemebs.<br />
Tu sagakveTilo mecadineobis wamyvani amocanaa enobrivi masalis<br />
SeTviseba da saTanado unar-Cvevebis formireba, klasgareSe muSaoba<br />
yuradRebas metad amaxvilebs bavSvis SemoqmedebiTi Zalebis ganviTarebze,<br />
Tumca, wris amocanis mixedviT, konkretuli unar-Cvevvebic (magaliTad,<br />
kiTxvis) SeiZleba wina planze wamoiwios.<br />
klasgareSe muSaobis formis mixedviT yuradReba gadatanilia gonebriv<br />
Sromaze (magaliTad, mTargmnelTa wre) an mecadineobis emociur aspeqtze<br />
(koncertebi).<br />
klasgareSe muSaobisas moswavleebi praqtikulad iyeneben da aRrmaveben<br />
gakveTilze miRebul Teoriul codnas, saSualeba aqvT, gaamyaron<br />
Camoyalibebuli enobrivi unar-Cvevebi.<br />
klasgareSe muSaobis amocanaa dakmayofildes moswavleTa is<br />
isnteresebi, romelTa dakmayofileba sakmarisad ver xerxdeba saklaso<br />
muSaobisas, maqsimalurad gaTvaliswinebul iqnas individualuri midgoma.<br />
ucxouri ena iseTi disciplinaa, romelsac maRali potenciali aqvs<br />
saganTaSorisi kavSirebis Camosayalibeblad. samwuxarod, saxelmZRvanelo<br />
da programa yovelTvis ar uwyoben xels am kavSirebis saTanado doneze<br />
30
ealizacias. klasgareSe muSaobis amocanaa, realurad Camoyalibdes es<br />
kavSirebi. masobrivi RonisZiebebis organizebisas, wre-klubebis Seqmnisas<br />
da moswavleebTan individualuri muSaobis procesSi arsebul<br />
stereotipebs ki ar unda gavyveT, aramed originaluri RonisZiebebi unda<br />
movamzadoT moswavleTa interesebis gaTvaliswinebiT, magaliTad,<br />
krosvordebis Sedgena-amoxsnis konkursi, popvarskvlavebis an cnobil<br />
fexburTelTa “preskonferencia” da a.S. moswavleTa mdidari fantazia<br />
dagvexmareba klasgareSe muSaobis Tematikisa da formebis<br />
mravalferovnebisa da originalobis uzrunvelyofaSi.<br />
klasgareSe muSaobisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT dRevandeli<br />
cxovrebis moTxovnebi: Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebis (mobiluri<br />
telefoni, videomagnitofoni, kompiuteri) gamoyeneba, momzadeba<br />
saerTaSoriso gamocdebisTvis, kompiterze beWdvis unar-Cvevebis<br />
Camoyalibeba, telefonze pasuxis kultura da a.S.<br />
Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis moTxovnebis gaTvaliswinebiT, klasgareSe<br />
muSaoba maqsimalurad unda uwyobdes xels TanamSromlobas, erTis mxriv,<br />
maswavleblisa da moswavleebs Soris, meore mxriv ki – TviT moswavleebs<br />
Soris. RonisZiebaTa garkveuli nawili TviTmmarTvelobiT unda<br />
xasiaTdebodes (rac metia moswavleTa asaki, miT meti damoukidebloba unda<br />
mieceT maT). wris an klubis xelmZRvanelebi SeiZleba iyvnen moswavleebi.<br />
es ar gamoricxavs maswavleblis daxmarebasa da kontrols, magram ZiriTad<br />
pasuxeblobas moswavleebs akisrebs, rac amzadebs maT momavali<br />
cxovrebisTvis.<br />
Tu sagakveTilo sistemis erT-erTi mniSvnelovani amocanaa moswavleTa<br />
codnis Semowmeba da Sefaseba, klasgareSe muSaoba am amocanas ar isaxavs.<br />
Secdomebis koreqcias aqac, rasakvirvelia, aqvs adgili, magram masze<br />
maxvili ar keTdeba. maswavleblisa da megobrebis mier dadebiTi Sefaseba<br />
ki xels uwyobs swavlis motivaciis gazrdas, rac klasgareSe muSaobis<br />
erT-erT umniSvnelovanes amocanas warmoadgens.<br />
a.n.SCukini [Щукин, 2002, gv. 66-69] miuTiTebs, rom rogorc sagakveTilo, ise<br />
klasgareSe muSaobisas ucxouri enis swavlebis amocanebi – etapebis<br />
Sesabamisad - aris:<br />
dawyebiT etapze (ruseTis skolebSi es I-IV klasebia, CvenTan<br />
zogadsaganmanaTleblo skolaSi – V-VII klasebi):<br />
31
- elementaluri sakomunikacio unar-Cvevebis Camoyalibeba sametyvelo<br />
aqtivobis oTxive saxiT (audireba, saubari, kiTxva da wera),<br />
- zogierTi lingvisturi cnebis Camoyalibeba, romelic rogorc<br />
mSobliur, ise ucxour enasTan aris dakavSirebuli,<br />
- ucxoenobrivi simRerebis, leqsebis, zRaprebis gacnoba, TamaSebisa da<br />
garTobis realizacia ucxour enaze,<br />
- iseTi kroskulturuli informaciis Seswavla, romelic xels Seuwyobs<br />
moswavles adaptirebul iqnes ucxoenobriv garemoSi.<br />
meore safexurze (VIII-IX klasebi):<br />
- sabazo komunikaciuri unar-Cvevebis Camoyalibeba sametyvelo aqtivobis<br />
oTxive saxiT,<br />
- moswavleTa sociokulturuli ganviTareba msoflio kulturis<br />
konteqstSi saqveyanaTmcodneo da lingvokulturuli masalis<br />
gamoyenebiT,<br />
- sakuTari da ucxoenobrivi kulturis “imijis” qona, misi wardgenis<br />
unari kulturaTSorisi urTierTobis warmarTvisas,<br />
- enisa da Sesabamisi kulturis damoukidebeli Seswavlis unar-Cvevebis<br />
Camoyalibeba,<br />
- adaptirebuli mxatvruli, samecniero-popularuli da sazogadoebriv-<br />
politikuri literaturis nawarmoebebis fragmentebis gacnoba,<br />
- ucxouri enis sxva sagnebis Sesaswavlad gamoyenebis elementaruli unar-<br />
Cvevebis formireba.<br />
mesame safexuri (ufrosi klasebi) Cveni kvlevis farglebs scildeba.<br />
32
1.5. daskvna<br />
1. klasgareSe aqtivobaTa Soris swavla, TamaSi da Sroma racionalurad<br />
unda iyvnen ganawilebuli. klasgareSe muSaoba ar unda gadaiqces<br />
saklaso oTaxSi swavlis dublikatad, ufro maRal doneze. masobriv<br />
RonisZiebebSi (monawileTa “siWrelis” gamo), magaliTad, dominirebs<br />
TamaSi, specializebuli wreebis muSaobaSi – swavla. orive aRniSnuli<br />
saxis klasgareSe muSaobaSi adgili aqvs SromiT saqmianobasac.<br />
2. logikur-verbaluri azrovnebis roli V klasidan IX klasamde<br />
mniSvnelovnad izrdeba. meqanikuri damaxsovreba logikurs uTmobs<br />
adgils. Tumca, es ar gamoricxavs TvalsaCinoebis did rols ucxour<br />
enaze klasgareSe muSaobisas, radgan TvalsaCinoeba uzrunvelyofs<br />
moswavleTa gonebis logikuri da emociuri aspeqtebis urTierTkavSirs<br />
da zrdis muSaobis motivacias.<br />
3. mozadrTa interesebis specializaciis gaTvaliswinebiT ucxouri enis<br />
wreebi V-VI klasSi SeiZleba “zogadi” iyos, Semdeg ki aucilebelia<br />
maTi specializacia enobrivi unar-Cvevebis (zepirmetyvelebis, kiTxvis,<br />
Targmnis wreebi) an sxva saswavlo sagnebTan kavSiris damyarebis<br />
mimarTulebiT.<br />
4. ucxour enaze klasgareSe muSaobis yvela motivi unda gamoviyanoT:<br />
garToba, zogadi cnobismoyvareobis dakmayofileba, Sesaswavli enis<br />
qveynis Sesaxeb informaciis miReba, sxva sagnebSi codnis gaRrmaveba,<br />
proforientaciis pirveli nabijebi, TanatolebTan araformaluri<br />
urTierTobebis saSualeba, SemoqmedebiTi Zalebis mosinjva da sxv. Tavis<br />
rigSi, klasgageSe muSaoba ucxour enaSi gazrdis am saganSi saklaso<br />
mecadineobisadmi interessa da saswavlo procesis efeqturobas.<br />
5. klasgareSe muSaoba, saklaso mecadineobasTan SedarebiT, metad<br />
uwyobs xels moswavleTa Semoqmedebas, maT socializacias, pirovnebis<br />
Camoyalibebas. amitom mas didi mniSvneloba unda hqondes skolis<br />
muSaobaSi.<br />
6. klasgareSe muSaobis sxvadasxva formebs zogadsaganmanaTleblo,<br />
ganmaviTarebeli da aRmzrdelobiTi miznebis gansxvavebuli “wona”<br />
axasiaTebT. maswavleblis mxridan didi taqtia saWiro, raTa klasgareSe<br />
33
muSaobam misi didaqtikuri rolic ganasaxieros da amave dros zedmetad<br />
didaqtikuri ar aRmoCndes.<br />
7. arsebobs sagakveTilo da klasgareSe muSaobis organuli kavSiri da<br />
amave dros mniSvnelovani gansxvavebac:<br />
- klasgareSe muSaoba enobrivad da Tematurad eyrdnoba gakveTilze<br />
muSaobas, Tumca rogorc misi enobrivi masala, ise Tematika ufro<br />
farToa;<br />
- klasgareSe muSaoba aRrmavebs da afarTovebs moswavleTa mier ara<br />
mxolod ucxouri enis, aramed sxva gakveTilebzec miRebul codnas,<br />
srulyofs arsebul unar-Cvevebs;<br />
- klasgareSe muSaoba naklebad formalizebulia, magram igic sistemur<br />
xasiaTs atarebs da “xerxemlad” sagakveTilo masalas iyenebs; Sefasebis<br />
sistema klasgareSe muSaobisas waxalisebiT ifargleba.<br />
8. klasgareSe muSaobis formebi ganisazRvreba Semdegi kriteriumebis<br />
safuZvelze: muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenoba, Casatarebeli<br />
samuSaos sistematuroba, moswavleTa Semadgenlobis stabiluroba,<br />
adgili, sadac mimdinareobs muSaoba.<br />
9. klasgareSe muSaobisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT dRevandeli<br />
cxovrebis moTxovnebi: Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebis gamoyeneba,<br />
momzadeba saerTaSoriso gamocdebisTvis, kompiuterze beWdvis unar-<br />
Cvevebis Camoyalibeba, telefonze pasuxis kultura, sazogadoebrivi<br />
dakveTa ucxouri enis mflobeli garkveuli profilis muSakebze da a.S.<br />
10. Ta<strong>name</strong>drove pedagogikis moTxovnebis gaTvaliswinebiT, klasgareSe<br />
muSaoba maqsimalurad unda uwrobdes xels TanamSromlobas, erTis<br />
mxriv, maswavleblisa da moswavleebis, meore mxriv ki – TviT<br />
moswavleebs Soris. RonisZiebaTa garkveuli nawili TviTmmarTvelobiT<br />
unda xasiaTdebodes.<br />
34
Tavi II. klasgareSe muSaobis Sinaarsi da organizeba V-IX klasebSi<br />
2.1. klasgareSe muSaoba zepirmetyvelebis unar-Cvevebis gasaviTareblad<br />
zepirmetyvelebis swavlebisas famoyenebulia scenarebisa da freimebis<br />
konstruirebis teqnika.<br />
enis Semecnebisas struqturuli lingvistikis amosavali enobrivi<br />
obieqtebia (sityva, winadadeba, teqsti), xolo kognitiuri lingvistikisa ki<br />
adamiani, misi moTxovnilebebi, motivebi, miznebi, zraxvebi, praqtikuli da<br />
komunikaciuri qmedebebi, komunikaciuri situaciebi, romelSic adamiani<br />
monawileobs an rogorc iniciatori da lideri, an rogorc<br />
meorexarisxovani rolis Semsrulebeli.<br />
lingvistikaSi anTropologiuri midgomis Semotanam mniSvnelovnad<br />
gazarda interesi “molaparakis” pirovnuli da socialuri aspeqtebis<br />
mimarT. cxadi gaxda, rom metyvelebis garkveul strategiaTa realizacia<br />
da interpretacia SeuZlebelia mravalferovan pirovnul da socialur-<br />
kulturul faqtorTa gaTvaliswinebis gareSe. metyveleba rTuli<br />
komunikaciuri movlenaa, romelic, garda teqstebisa, moicavs<br />
eqstralingvistur faqtorebsac – codnas samyaros Sesaxeb, Tvalsazriss,<br />
ganwyobas, adresatis mizans. swored es faqtorebi uzrunveyofen teqstis<br />
adekvatur aRqmas.<br />
komunikaciuri pragmatikisaTvis, iseve rogorc kognitiuri<br />
fsiqologiisa da xelovnuri inteleqtisaTvis, metad mniSvnelovania<br />
codnis reprezentaciis Tema. spontanuri, an organizebuli diskursis<br />
farglebSi, nebismieri komunikaciuri qmedeba warmoadgens ama Tu im<br />
komunikaciur-kognitiur struqturaTa realizacias. swored aseTi<br />
komunikaciur-kognitiuri struqturebia “freimebi”, romlebic moicaven<br />
socialur-kulturuli xasiaTis informacis, an codnas imis Sesaxeb, rasac<br />
vitgenSteini “komunikaciur TamaSebs” uwodebda.<br />
freimi “Crime Scenario”:<br />
“Cadenilia danaSauli, romlis Sesaxebac cnobili gaxda<br />
xelisuflebisaTvis. iwyeba gamoZieba, romelic umravles SemTxvevaSi<br />
mTavrdeba damnaSavis dapatimrebiTa da sasamarTlo procesiT. dapatimreba<br />
da sxva procedurebi tardeba eWvmitanilis gamovlenis mizniT, romelic<br />
35
SesaZloa, warsdges sasamarTlos winaSe da iqces braldebulad. dgindeba<br />
eWvmitanilis monawileoba danaSaulSi da eWvmitanili xdeba damnaSave”...<br />
mocemuli freimis elementebia : authorities, charge, crime, perpetrator, suspect,<br />
criminal investigation, criminal process, arrest, sentencing, trial …<br />
teqstis aRqmisaTvis mniSvnelovania, Tu rogor axdenen samyaros<br />
“modelirebas” mesijis avtori da mesijis mimRebi. komunikacia myardeba<br />
mxolod maSin, rodesac molaparakis cnobierebaSi, mis samyaros xatSi<br />
arsebobs garkveuli “akumulirebuli Sinaarsebi” – “freimebi”, “mentaluri<br />
modelebi”, “scenarebi”, “situaciaTa modelebi”.<br />
freimuli semantika empiriuli semantikis mimarTulebaa,<br />
romlisTvisac prioritetulia enasa da gamocdilebas Soris arsebuli<br />
kavSiri. es aris sistema, romlis nebismieri elementis gasagebad saWiroa<br />
mTeli sistemis gageba. freimul semantikaSi sityva gamocdilebis<br />
kategorias warmoadgens.<br />
freimis Taviseburebebi dgindeba komunikantebs Soris molaparakebis<br />
safuZvelze. es Taviseburebebi informatiulad niSnadia<br />
komunikantebisaTvis.<br />
freimuli semantikis ZiriTadi debuleba, romlis amosavalsac<br />
warmoadgens leqsikuri mniSvnelobis aRwera, gulisxmobs, rom yoveli<br />
sityva (mocemuli mniSvnelobiT) qmnis konkretul freims. konstruirebuli<br />
freimi warmoadgens codnis struqturas, romelic saWiroa mocemuli<br />
leqsikuri, Tu frazeologiuri erTeulis gasagebad.<br />
freimi xels uwyobs tipiuri situaciebis adeqvatur kognitiur<br />
gadamuSavebas, uzrunvelyofs teqstis bmulobas, konteqstualur<br />
“molodins”, iZleva Semdgom movlenaTa prognozirebis saSualebas. aqedan<br />
gamomdinare, komunikaciur-kognitiuri pragmatika gvTavazobs im faqtorTa<br />
Seswavlis saSualebas, romelTa meSveobiTac iqmneba teqstis mTlianobisa<br />
da bmulobis gancda.<br />
sametyvelo urTierTobis umniSvnelovanes pirobas warmodgens<br />
“mizanmimarTuloba” aRqmaze. aRqma xdeba ara mxolod maSin, rodesac<br />
adamianebi cdiloben gaogon sityvis, an gamonaTqvamSi sityvaTSeTanxmebis<br />
mniSvneloba, aramed, upirveles yovlisa, maSin, rodesac adamianebi<br />
koncentrirebulni arian Tanamosaubris intenciaze, imaze, Tu risi<br />
gamoxatva surs Tanamosaubres.<br />
36
komunikaciis kvlevisas, aucilebelia imis gansazRvra, Tu ra faqtori<br />
ganapirobebs msmenelis mier molaparakis intenciis aRqmis siswores.<br />
miuxedavad imisa, rom es faqtori verbaluri gamoxatulebis miRma rCeba,<br />
igi gamonaTqvamis ganuyofel nawils warmoadgens. “kadrs miRma” arsebuli<br />
Sinaarsobrivi faqtori komunikaciur aqtSi monawileTa individualuri<br />
gamocdilebisa da codnis sferos ganekuTvneba.<br />
sxvadasxva eri da sazogadoebis sxvadasxva socialur-kulturuli<br />
fena enas sxvadasxvagvarad iyenebs. konteqstis aRqmis procesSi sametyvelo<br />
aqtis monawileebs unda gaaCndeT saerTo, rogorc enobrivi, ise istoriuli,<br />
kulturuli da socialuri xasiaTis codna. swored es codna warmoadgens<br />
socialur-kulturul fons, riTac aRqmuli metyveleba xasiaTdeba. amgvari<br />
codna erovnulobis niSniTaa aRbeWdili. am “niSnis” gareSe SeuZlebelia<br />
informaciis sruli da swori aRqma. efeqturi komunikaciis erT-erT<br />
umiSvnelovanes faqtors komunikantebis mentalitetis msgavseba<br />
warmoadgens.<br />
metyvelebis, rogorc enis matareblis qmedebis ganxilvis pirveli<br />
cda asaxulia sametyvelo aqtebis TeoriaSi, romlis mixedviTac ZiriTad<br />
erTeuls warmoadgens “sametyvelo aqti” da igi aerTianebs intencias,<br />
metyvelebis dasrulebul, minimalur monakveTs da Sedegs. aqedan<br />
gamomdinare, adamianuri komunikaciis umcires erTeuls warmoadgens ara<br />
winadadeba, armed qmedeba – iseTi konkretuli sametyvelo aqtebis<br />
ganxorcieleba, rogoricaa konstatacia, SekiTxva, brZaneba, aRwera, axsna da<br />
a.S.<br />
codnis freimuli modelebiT warmodgenas ori metad mniSvnelovani<br />
markeri aqvs – sicxade da mimarTeba sxva modelebTan.<br />
garda erT konkretul freimSi arsebuli kavSirebisa, arsebobs kavSiri<br />
freimebs Sorisac. es kavSiri inaxeba adamianis gonebaSi da ganpirobebulia<br />
Semdegi faqtiT: sxvadasxva freimi moicavs erTi da imave enobriv masalas,<br />
sxvadasxva scenis elementebi msgavsia, vinaidan isini gansazRvrulni arian,<br />
rogorc arsis, mimarTebebeisa da substanciis erTi da imave “repertuariT”,<br />
ise maTi adamianis mier cxovrebaSi gamoyenebis konteqstebiT.<br />
teqstis, rogorc freimebis ierarqiis warmodgena, asaxavs teqstis<br />
arqiteqtonikisa da informaciis gadanawilebis kanonzomierebebs.<br />
37
ogorc ucxouri enis gakveTilebze, ise klasgareSe muSaobisas<br />
gasaTvaliswinebelia is faqti, rom mSobliur da ucxour enaze<br />
zepirmetyvelebis unar-Cvevebis dauflebis motivebi sakmaod<br />
gansxvavebulia. Tu mSobliuri enis daufleba aucilebelia garemosTan<br />
komunikaciis mizniT (rac, faqtiurad, fizikurad gadarCenasTan kavSirSia),<br />
ucxour enaze metyvelebis Camoyalibebas sxva motivebi sWirdeba. sxva<br />
qveynebis moqalaqeebTan komunikacia moswavlisTvis aucileblobas ar<br />
warmoadgens, Tumca bevri moswavlisTvis ucxouri enis floba niSnavs meti<br />
da ufro mravalferovani informaciis miRebis, mogzaurobis, urTierTobis<br />
wris gafarToebis, momavali samsaxurebrivi warmatebis saSualebas.<br />
wreobrivi muSaobisas SeZlebisdagvarad yvela es motivi unda gaZlierdes,<br />
rasakvirvelia, pirvel planze im motivebis wamoweviT, romlebic<br />
moswavleebs isedac aqvT.<br />
uaRresad mniSvnelovania, moswavleebs mieceT saSualeba rogorc<br />
sakmarisad usminon sanimuSo metyvelebas, ise TviTon imetyvelon<br />
Sesaswavl enaze. sanimuSo metyvelebis mosasmenad, erTis mxriv, unda<br />
mivmarToT avTentikur da saswavlo miznebiT Seqmnil audio da<br />
videoCanawerebs, meore mxriv ki, maswavlebeli (romlis metyvelebac unda<br />
iyos fonetikurad, leqsikurad da gramatikulad gamarTuli) unda<br />
Tavisuflad metyvelebdes Sesaswavl enaze. es piroba, samwuxarod,<br />
yovelTvis ver sruldeba gakveTilis pirobebSi, magram sasaubro wris<br />
muSaobisas mkacrad unda iyos daculi.<br />
ucxouenobriv zepirmetyvelebis unar-Cvevebis gasaviTareblad<br />
klasgereSe muSaobisas mniSvnelovania mravalferovani da saintereso<br />
sasaubro Tematikis SerCeva moswavleTa interesebis gaTvaliswinebiT.<br />
zepirmetyvelebis Tematikis SerCevaSi moswavleebma aucileblad unda<br />
miiRon monawileoba, maswavlebels SeuZlia mxolod rCevis micema da Temis<br />
formulirebis koreqtireba. moswavleebis mier SeTavazebul TemaTa Soris<br />
SerCeva kenWis yris wesiT SeiZleba movaxdinoT. raTa moswavleebi metad<br />
dainteresdnen sasaubro / mosasmeni masalis TematikiT, sasurvelia<br />
gamoviyenoT TvalsaCinoeba: suraTebi, videomasalebi da realiebi,<br />
gansakuTrebiT, Tu isini Sesaswavli enis qveynidanaa Camotanili. skolaSi<br />
aseTi TvalsaCinoeba TandaTanobiT unda dagrovdes. bevri masalis<br />
dagrovebis SemTxvevaSi SeiZleba gamofenebi gaimarTos da muzeumic ki<br />
38
gaixsnas. moswavleTa mier momzadebuli TvalsaCinoebiT ucxouri enis<br />
kabineti SeiZleba gaformdes.<br />
SerCeuli Tema unda enobrivad misawvdomi iyos moswavleebisTvis, mas<br />
safuZvlad unda edos gakveTilze naswavli Tematuri leqsika, romelic<br />
SeiZleba garkveulwilad gafarTovdes (10 –20 %-iT).<br />
miuxedavad imisa, rom leqsikuri maragis gamdidreba zepirmetyvelebis<br />
(iseve, rogorc kiTxvisa da Targmnis) wris uSualo amaocanas ar<br />
warmoadgens, mas aucileblad aqvs adgili. rogorc ukve aRvniSneT,<br />
klasgereSe muSaoba meti damoukideblobiTa da SemoqmedebiT xasiaTdeba,<br />
vidre klasSi muSaoba. amitom axali leqsikis Seswavla ufro xSirad<br />
induqciuri meTodebiT (konteqstualur da sityvis morfemul analizze<br />
dayrdnobili mixvedra) unda xdebodes. SeiZleba moswavleebs monacvleobiT<br />
daevalos gansaxilveli TemisTvis sasargeblo leqsikis SerCeva, misi –<br />
wris danarCeni wevrebis winaSe – wardgena da axsna. SeiZleba Catardes<br />
saukeTeso “maswavleblis” konkursic, romelic aCvenebs, Tu romelma<br />
moswavlem ufro efeqturad SearCia leqsika da originalurad SeZlo misi<br />
prezentacia. wris TiToeuli SexvedrisaTvis SeiZleba dainiSnos leqsikur<br />
maragze pasuxismgebeli moswavle. man saubris Tema winaswar unda icodes<br />
da moemzados, gauwios megobrebs daxmareba, Tu maT daaviwydebaT an<br />
daakldebaT saWiro sityva. SedarebiT maRali klasebidan (VIII-IX kl.)<br />
sityvis arcodnis SemTxvevaSi unda movTxovoT moswavleebs mSobliur<br />
enaze ki ar daasaxelon maTTvis saWiro sityva, aramed Sesaswavl enaze<br />
axsnan, ra sityvas eZeben (amiT isini ucxoel TanamosaubresTan komunikaciis<br />
avTentikur situacias mibaZaven), magaliTad: Pupil 1: I need … we wash hands with<br />
it. Pupil 2: Water? Pupil 1: No, no. It is like shampoo, but it is hard. It smells nice. And it makes our<br />
hands clean. Pupil 2: Soap? Pupil 1: Right, thank you.<br />
ar aris aucilebeli, wris msvleloba yovelTvis maswavlebelma<br />
warmarTos. yoveli sxdomis wamyvanad SeiZleba sxvadasxva moswavle<br />
SeirCes. aseTi midgoma Ta<strong>name</strong>drove, demokratiuli pedagogikis moTxovnebs<br />
Seesabameba.<br />
sakuTriv enis SeswavliT dainteresebul bavSvebs SeiZleba iseTi Temebi<br />
SevTavazoT, rogoricaa: sasacilo / dramatuli situaciebi, romelSic<br />
adamiani SeiZleba aRmoCndes enis arcodnis (cudi codnis) gamo, vin arian<br />
poliglotebi, Sesaswavli enis ganviTarebis istoria da sxv. mecnierebisa<br />
39
da teqnikis miRwevebiT gatacebul moswavleebs ki ufro daainteresebT<br />
sagazeTo publikaciebi saTanado Temebze, gamofenebisa da katalogebis<br />
daTvaliereba da maTze saubari da a.S.<br />
sasurvelia, wris yvala wevrma garkveuli wvlili Seitanos Tematikis<br />
SerCevaSi, masalis momzadebaSi, Temis gansaxilvelad saintereso<br />
sakiTxebis momzadebaSi da sxv. Tu romelime moswavle ar iCens iniciativas,<br />
dauSvebelia misi daZaleba, Tumca, maswavlebels SeuZlea misces mas rCeva<br />
misi unarisa da interesebis gaTvaliswinebiT. maswavlebelma yvelaferi<br />
unda iRonos, raTa gaaqtiuros wris yvela wevri.<br />
sasaubro Tematika saxelmZRvanelos unda eyrdnobodes (raTa<br />
moswavleebis leqsikur marags efuZnebodes), magram mas ar unda imeorebdes.<br />
winaaRmdeg SemTxvevaSi moswavleTa motivacia dabali iqneba. Tu,<br />
magaliTad, gakveTilze Seiswavleba tansacmlis Tema, wreobrivi muSaobisas<br />
moswavleebma mza da sakuTari xeliT Sekerili tansacmlis upiratesobebze<br />
SeiZleba isaubron, modis axali tendenciebi gaarCion da a.S. aseTi midgoma<br />
gazrdis maT interessac da enis praqtikulad gamoyenebis donesac.<br />
raTa sasaubrod moswavleebs sakmarisi masala hqondeT, SeiZleba maT<br />
winaswar mieceT wasakiTxi an mosasmeni masala. maswavlebels aseve SeuZlia<br />
winaswar daasaxelos sasaubro Tema, raTa moswavleebma TviTon moipovon an<br />
moifiqron saintereso informacia mis irgvliv.<br />
zepirmetyvelebis wris mizani SeiZleba iyos rogorc ubralod<br />
enobrivi praqtikis uzrunvelyofa, ise romelime saskolo an ufro maRali<br />
donis RonisZiebebisTvis momzadeba. wris muSaobaSi SeiZleba gamoikveTos<br />
is moswavleebi, romlebic Semdeg konferenciebSi an olimpiadebSi miiReben<br />
monawileobas.<br />
gakveTilisgan gansxvavebiT, zepirmetyvelebis wris wevrebi<br />
savarjiSoebs ki ar unda asrulebdnen, aramed realur enobriv<br />
komunikaciaSi unda iyvnen Cabmulni. rasakvirvelia, sasaubro davaleba da<br />
Tema farulad emsaxureba garkveuli masalis ganmtkicebas, magram aSkarad<br />
es amocana ar unda ismebodes, winaaRmdeg SemTxvevaSi motivaciis vardnas<br />
eqneba adgili.<br />
uaRresad didi mniSvneloba aqvs keTili atmosferos Seqmnas, raTa<br />
moixsnas Secdomis daSvebis SiSi, Warbi morcvxoba, sxva, gakveTilisTvis<br />
xSirad damaxasiaTebeli fsiqologiuri problemebi. mxolod urTierTndoba<br />
40
saSualebas miscems moswavleebs, moindomon ucxour enaze realur<br />
komunikaciaSi Sesvla.<br />
zepirmetyvelebis unar-Cvevebis formireba-srulyofa klasgareSe<br />
muSaobisas iseve, rogorc saklaso mecadineobisas, audirebisa da saubris<br />
(laparakis) unar-Cvevebs gulisxmobs.<br />
audirebis unar-Cvevebis formireba met dros moiTxovs, vidre gakveTilis<br />
dros gvaqvs am amocanisTvis daTmobili, ris gamoc skolis moswavleebis<br />
audirebis unar-Cvevebi sxva unar-CvevebTan SedarebiT dabali doniT<br />
xasiaTdeba xolme. garda amisa, audioCanawerebis gamoyeneba swrafad Rlis<br />
moswavleebs da dasaSvebia maqsimum 10 wuTis ganmavlobaSi erTi gakveTilis<br />
msvlelobisas. amis kompensireba aucilebeli da SesaZlebelia klasgareSe<br />
muSaobisas. am mizniT, kerZod, saukeTeso molaparakis garda, saukeTeso<br />
msmenlis konkursi SeiZleba CavataroT. mosasmeni masala (ara mxolod<br />
audioCanawerebi, aramed maswavlelis metyvelebac, gansakuTrebiT, Tu misi<br />
warmoTqma da leqsikur-gramatikuli unar-Cvevebi saTanado donezea) ufro<br />
rTuli da amave dros ufro Ta<strong>name</strong>drove, saintereso da mravalferovani<br />
unda iyos, vidre gakveTilze, raTa uzrunvelyofil iqnas maRali<br />
motivacia. muSaoba unda Seicavdes iseT, enis gakeTilze iSviaTad<br />
gamoyenebul formebs, rogoricaa, magaliTad, mxatvruli kiTxva,<br />
popularuli simReris individualuri da gunduri Sesruleba,<br />
satelevizio / radio Toq-Sous mosmena da a.S. mosasmeni Canawerebi an<br />
teqstebi, romlebsac maswavlebeli, (ucxoeli) stumrebi da saukeTeso<br />
moswavleebi waikiTxaven, SeiZleba TviT moswavleebmac SearCion.<br />
klasgareSe muSaobisas zepirmetyvelebis unar-Cvevebis formireba-<br />
srulyofisas, iseve rogorc gakveTilze, mis orive formas unda mivmarToT:<br />
monologursa da dialogurs. saubari unda iyos rogorc momzadebuli<br />
(mza dialoguri da monologuri nimuSebis aRdgena, leqsebis zepirad<br />
wakiTxva da a.S.), ise spontanuri. spontanur saubars meti adgili unda<br />
daeTmos. radgan swored dialogs meti spontanuroba axasiaTebs, mas, da<br />
ara Sin momzadebuli monologuri moxsenebebis wakiTxvas, unda daeTmos<br />
meti dro. dialogebi unda Sedges wyvilebSi an wris yvela wevris<br />
monawileobiT (polilogi). maswavlebelma unda miaCvios moswavleebi<br />
saubarSi CarTvisTis saWiro frazebs (I am sorry to interrupt, but… May I add<br />
something? I’ve listened to you attentively, now please let me say a couple of words. Can I express<br />
41
my opinion? I don’t quite share your opinion. da a.S.). roca moswavleebs sakmarisi<br />
saTqmeli aqvT, maswavlebeli cdilobs ar Caerios maT saubarSi, magram mas<br />
unda hqondes momzadebuli saintereso kiTxvebi, magaliTebi da a.S., raTa<br />
saWiroebis SemTxvevaSi xeli Seiwyos saubris gagrZelebas.<br />
dialogis warmarTvis mizniT maswavlebelma an moswavleebma unda<br />
winaswar saubris TemasTan dakavSirebuli saintereso situaciebi<br />
moifiqron, saubris gegma Seadginon. rogorc sasaubro, ise mosasmeni<br />
situaciebi cxovrebiseuli unda iyvnen, raTa maT praqtikuli mniSvneloba<br />
hqondeT, magaliTad:<br />
1) Tqven emzadebiT inglisis romelime qalaqSi saswavlod wasasvlelad.<br />
mousmineT amindis prognozs (weliwadis sxvadasxva drois amindis<br />
amsaxvel fragmentebs) da isaubreT imaze, Tu ra tansacmels waiRebT<br />
Tan. waikiTxeT / moismineT informacia qalaqis RirsSesaniSnaobebis<br />
Taobaze da TqviT, romeli maTganis naxvas isurvebdiT da ratom.<br />
2) esaubreT maRaziis gamyidvels tansacmlis zomebis Sesaxeb<br />
(“gamyidvels” zomebis cxrili aqvs).<br />
3) “eqskursia” CautareT ucxoel stumars saqarTvelos romelime qalaqSi<br />
/ kuTxeSi. SegiZliaT TvalsaCinoeba gamoiyenoT.<br />
4) Casuli xarT inglisis / amerikis romelime qalaqSi samogzaurod.<br />
gaiTamaSeT sastumroSi ganTavsebis epizodi.<br />
5) ucxoeli stumris koncertze wayvana gindaT. gamokiTxeT igi mis<br />
gemovnebaze.<br />
zepirmetyvelebis wris muSaobis, iseve rogorc sxvadasxva<br />
RonisZiebebis Catarebis efeqtur formas warmoadgens enobrivi TamaSebi. V-<br />
VI klasSi misawvdomi TamaSia, magaliTad, Alphabet dinner. pirveli moTamaSe<br />
ambobs Today for dinner I had apples (sakvebis saxeli, romelic aso “a”ze iwyeba).<br />
meore moswavle ambobs, magaliTad Today for dinner I had bananas. mesame – Today for<br />
dinner I had cereals, meoTxe - Today for dinner I had duck da a.S. VII-IX klasis<br />
moswavleebisTvis gamosadegia TamaSi-Sejibri Experts. yvela gundi gamoyofs<br />
romelime Temis “eqsperts.” mowinaaRmdege gundis wevrebi kiTxvebs usvamen<br />
“eqspertebs”. gamarjvebulia is gundi, romlis eqspertmac met kiTxvas<br />
upasuxa.<br />
42
zepirmetyvelebis wris sxomebisTvis gamodgebaL rolebis gaTamaSeba<br />
wakiTxulisa an mosmenilis safuZvelze, mkiTxvelTa “konferenciebi”,<br />
dramatuli wris mier momzadebuli speqtaklis ganxilva.<br />
ucxouri enis intensiuri swavlebisas rolebis gaTamaSebas mimarTaven<br />
rogorc SemswavlelTa “infantilizaciis” xerxs, raTa komunikaciisas<br />
moxsnil iqnas “SfoTva” anu “wuxili” (anxiety), romelic gamowveulia<br />
moswavleTa piradi TaviseburebebiTa da Secdomis daSvebis SiSiT. ucxouri<br />
enebis tradiciuli meTodebiT swavlebisas rolebis gaTamaSebis elementebi<br />
zogjer gamoiyeneba tipiur situaciebSi dialoguri metyvelebis<br />
gavarjiSebisas (moswavle - maswavlebeli, gamyidveli – myidveli, bavSvi –<br />
mSobeli). klasgereSe muSaobisas SegviZlia ufro xSirad mivmarToT<br />
muSaobis am formas, mniSvnelovnad gavafarTooT situaciebisa da rolebis<br />
diapazoni.<br />
rolebis gaTamaSebisas moswavle Tavis Tavze iRebs rols (sakuTaris<br />
identursa an sxva adamianis) garkveul situaciaSi. roli da situacia<br />
SeiZleba sakmaod detalurad iyos aRwerili an Zalian zogadad. “scenari”<br />
/ “siuJeti” ufro xSirad ar aris SeTavazebuli, Tumca xSirad moniSnulia<br />
mTavari konfliqti (mag., maRaziaSi ver poulobT TqvenTvis saWiro zomas).<br />
swavlebis dawyebiT etapze (V-VI kl.) dasaSvebia rolebis gaTamaSebisaTvis<br />
instruqciebis micema mSobliur enaze. SemoqmedebiTi elementi (enobrivi<br />
masala, rolisa da situaciis interpretacia, gamonaTqvamis Sinaarsi)<br />
rolebis gaTamaSebisas Zalian Zlieria. rogorc namdvili (skolamdeli<br />
asakis bavSvebis), aseve saswavlo TamaSisas monawileebi qvecnobierad qmnian<br />
“TavianT realobas” da am gziT sakuTar codnas samyaros Sesaxeb amowmeben<br />
da iviTareben sxva adamianebTan Sesaswavl enaze urTierTqmedebis unars.<br />
rolebis gaTamaSeba efeqturad xsnis ara marto enobrivi, aramed<br />
cxovrebiseuli Secdomis daSvebis SiSsac: zneobrivad, praqtikulad an<br />
enobrivad “araswori” qceva ar gamoiwvevs seriozul marxcs. “mayurebels”<br />
(Tanaklaselebi, maswavlebeli) naklebi mniSvneloba aqvs, gansakuTrebiT,<br />
roca wris wevrebi wyvilebad an jgufebad arian dayofili, mTavaria<br />
rolis Sesrulebis procesi, misi warmatebuloba. aqtivoba saxalisoa da<br />
moswavlis pirovnebas ar emuqreba (ar aris auculebeli sxvebs gauziaro<br />
sakuTari Tvalsazrisi; ar aris saWiro rolSi iseTi Rrma Sesvla,<br />
rogoric msaxiobs TeatrSi rolis Sesrulebisas moeTxoveba).<br />
43
mSobliuri qalaqis / kuTxis / qveynis RirsSesaniSnaobebis Semswavleli<br />
wre (namdvili an rolis gaTvaliswinebiT “ucxoeli” stumrebisTvis<br />
eqskursiebis da saRamoebis, albomebisa da kedlis gazeTis, plakatebis<br />
momzadebiT) zepirmetyvelebis wris erT-erT SesaZlo variants warmoadgens.<br />
realuri warmatebis misaRwevad wris Sexvedra kviraSi 1-2jer unda<br />
xdebodes. kargia, Tu Sexvedrebi ardadagebis drosac (sazafxulo<br />
ardadagebis garda, roca maswavlebeli SvebulebaSia) gagrZeldeba, raTa<br />
uwyvetobis efeqti iqnas uzrunvelyofili. erTi Sexvedra erT Temas unda<br />
eZRvnebodes. misi Tematuri gadatvirTva dauSvebelia. didi moculobis<br />
mqone Tema SeiZleba wris or-sam sxdomaze ganawildes. wreobrivma muSaobam<br />
ar unda mosTxovos moswavleebs imdeni dro, rom am saqmianobam ZiriTad<br />
swavlaze uaryofiTad imoqmedos.<br />
44
2.2. klasgareSe muSaoba kiTxvisa da Targmanis unar-Cvevebis<br />
gasaviTareblad<br />
miuxedavad imisa, rom kiTxva informaciis miRebis ZiriTad wyaros<br />
warmoadgens, dResdReobiT axalgazrda Taoba misadmi (mSobliur enazec)<br />
SedarebiT gulgrili aris. moswavleTa kiTxvaSi dainteresebis mizniT<br />
sasargebloa iseTi Ta<strong>name</strong>drove da popularuli saSualebis, rogoricaa<br />
kompiuteri, kerZod ki, internetze mopovebuli informaciis gamoyeneba.<br />
saklaso mecadineobebze wasakiTxi masalis moculoba SezRudulia.<br />
saswavlo teqstebis didi nawili enobrivi masalis SeTvisebas da ara<br />
informaciis miwodebas emsaxureba, amitom isini xSirad naklebad<br />
sainteresoa. kiTxvis sxvadasxva saxis wreebi (mxatvruli, samecniero-<br />
popularuli, sazogadoebrivi cxovrebis sakiTxebisadmi miZRvnili,<br />
Sereuli) am xarvezebis daZlevis saSualebas iZleva.<br />
ucxouri enis Ta<strong>name</strong>drove gakveTili Tavs aridebs Targmanis<br />
gamoyenebas rogorc masalis axsna-prezentaciis, ganmtkicebisa da SeZenili<br />
codnis kontrolis saSualebas, rac sruliad gamarTlebulia enis<br />
komunikaciuri swavlebis pirobebSi. amave dros Targmanis unar-Cvevebi ar<br />
gamomdinareobs avtomaturad saubrisa da weris unar-Cvevebidan, aramed<br />
specialur swavlebas saWiroebs. zogierT moswavles ainteresbs Tagmani<br />
rogorc aqtivoba, zogierTi mas Tavis momaval profesiasTan akavSirebs,<br />
zogierTi ki, ubralod, Targmanis gareSe ar grZnobs Tavs darwmunebulad<br />
enobrivi masalis SeTvisebisas. yvela maTTvis sasargeblo iqneba mxatvruli<br />
/ samecniero-popularuli / sazogadoebriv-politikuri / sayofacxovrebo<br />
Sinaarsis teqstebis Targmnis wre. spontanuri zepiri (miTumetes,<br />
sinqronuli) Targmanis unar-Cvevebi Zalian rTulia da aRemateba skolis<br />
moswavleebis mier ucxouri enis flobis dones, magram wakiTxuli<br />
teqstebis zepiri da weriTi Targmani maswavleblis xelmZRvanelobiT<br />
misawvdom da saintereso aqtivobas warmoadgens (VIII klasidan dawyebuli).<br />
kiTxvis wris muSaobisas aucilebelia kiTxvis sxvadasxva saxeebs<br />
mivmarToT: Cumsa da xmamaRals, mTargmnelobiTsa da TargmangareSes,<br />
intensiursa da eqstensiurs (anu analizursa da sinTezurs), Sinaarsis Rrma<br />
da zogadi gagebiT, ZiebiTsa da daTvalierebiTs da a.S. Sesabamisad, Cumad<br />
wasakiTxi teqstebi unda mieces moswavleebs rame davalebebTan erTad,<br />
45
omelTa Sesrulebis xarisxis mixedviTac gasagebi iqneba, ramdenad kargad<br />
gaiges moswavleebma teqsti. wris sxdomaze xmamaRla kiTxvisas yuradReba<br />
unda gamaxvildes ara marto fonematur koreqtulobaze, aramed<br />
gamometyvelebazec, kerZod, logikur maxvilsa da intonaciaze. adekvaturi<br />
(Sinaarsis srulad gadmomcemi) Targmani drotevadi saqmea, amitom<br />
umjobesia igi saxlSi Sesruldes, wris Sexvedrisas ki Semowmdes. kargia,<br />
Tu moswavleebi ara mxolod SearCeven saukeTeso Targmans, aramed<br />
daasabuTeben kidevac am arCevans. TargmangareSe (Cumi Tu xmamaRali)<br />
kiTxvis warmateba ki mowmdeba kiTxva-pasuxis, swori-araswori debulebis<br />
SerCevis da sxva komunikaciuri davalebebis saSualebiT. wakiTxulis<br />
Sinaarsis reproduqcia misaRebia mxolod maSin, Tu klubis sxva wevrebs<br />
mocemuli teqsti ar waukiTxavT. Tu klubis wevrebi sakuTriv enis<br />
dauflebaSi arian dainteresebuli, analizuri kiTxva (sityvebis<br />
gramatikuli formis dadgena, winadadebis wevrebis garCeva, sinonimebisa da<br />
antonimebis dasaxeleba da a.S.) maTTvis saintereso da sasargeblo iqneba.<br />
Tu klubis wevrebi ucxour enas ZiriTadad rogorc eqstralingvisturi<br />
informaciis miRebis wyaros ixilaven (magaliTad, fizika-maTematikaSi<br />
dainteresebuli bavSvebi), maTTvis ufro adekvaturi iqneba teqstis<br />
Sinaarsobrivi analizi, Tumca enobrivi analizic (magaliTad, sarTebis<br />
daxmarebiT nacnobi fuZis mqone sityvebis mniSvnelobis dadgena) Tavis<br />
wvlils Seitans moswavleTa kiTxvis unar-Cvevebis srulyofaSi. dabal<br />
klasebSi (V_VII) teqstis moculoba didi ar aris, da kiTxvis unar-Cvevebic<br />
jer-jerobiT mtkice ar aris, amitom kiTxva unda xdebodes teqstis sruli<br />
gagebiT. Semdgom safexurze uaRresad did rols iZens teqstis ZiriTadi<br />
Sinaarsis gamotana, gadaTvalierebiTi da ZiebiTi kiTxva (reading for the jist,<br />
skimming and scanning reading). am unar-CvevaTa gasaviTareblad ara mxolod<br />
maswavlebels, aramed moswavleebsac SeuZliaT saTanado davalebebi<br />
Seadginon: Find the paragraph in the text speaking about … Match the titles and the texts. Entitle<br />
the text. Imagine you are an editor of a newspaper. Group the texts according to their topic. da a.S.<br />
wasakiTxad SeiZleba bevri patara moculobis mqone teqsti (erTi<br />
mecadineobisTvis 1-3 teqsti) an erTi didi nawarmoebi SeirCes, romelsac<br />
wris wevrebi semestris an mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi waikiTxaven.<br />
moswavleTa enobrivi donis gaTvaliswinebiT es ZiriTadad adaptirebuli<br />
teqstebi unda iyos. adaptirebuli teqstebis arqonis SemTxvevaSi<br />
46
maswavlebels SeuZlia saintereso teqstis adaptireba TviTon moaxdinos,<br />
Tumca es Sromatevadi, rTuli da delikaturi saqmea.<br />
Sinaarsobrivad SerCeuli teqstebi unda Seesabamebodes moswavleTa<br />
asakobriv Taviseburebebs; teqstebi saintereso da mravalferovani unda<br />
iyos, raTa ar hqondes adgili motivaciis daqveiTebas. enobrivad wasakiTxi<br />
masala erTdroulad cocxal da sanimuSo enas unda aswavlides<br />
moswavleebs. miuxedavad imisa, rom teqstTa umravlesoba saswavlo mizniT<br />
specialurad Seqmnili an adaptirebulia (nawarmoebi originalSi, kerZod,<br />
sabavSvo leqsebi iSviaTad Tu aris misawvdomi enis dauflebis am<br />
safexurze), enis avTenturoba aucileblad unda iyos uzrunvelyofili.<br />
mxatvruli nawarmoebis SerCevisas gasaTvaliswinebelia agreTve maTi<br />
mxatvruli Rirebuleba da avtoris “wona” msoflio literaturaSi.<br />
VI-VII klasis moswavleebisTvis sainteresoa xalxuri da literaturuli<br />
zRaprebi, saTavgadasavlo moTxrobebi, informacia cxovelebze,<br />
dasavleTeli Tanatolebis, maTi skolaSi swavlis Sesaxeb, VIII-IX klasis<br />
moswavleebs ufro ainteresebT informacia adamianTa urTierTobebis,<br />
siyvarulisa da megobrobis, cnobil adaianTa cxovrebis, profesiebis,<br />
Sesaswavli enis qveynebis istoriisa da geografiis, mecnieruli<br />
aRmoCenebis, teqnikuri siaxleebis Sesaxeb da a.S.. gogonebsa da biWebs<br />
xSirad gansxvavebuli masalebi ainteresebT, ise rom, raTa aravisi interesi<br />
ar daiCagros, zogjer SeiZleba Catardes mxolod gogonebisTvis an<br />
mxolod biWebisTvis gankuTvnili sxdoma.<br />
kiTxvis wris mecadineobaze gamoyenebuli davalebebi aseve unda<br />
icvlebodes moswavleTa asakTan erTad. dawyebiT etapze gansakuTrebiT<br />
efeqturia TamaSebi, magaliTad, “yuradRebiani mkiTxveli”. teqstis<br />
wakiTxvis Semdeg maswavlebeli mraval detals arkvevs wakiTxulis<br />
irgvliv. romeli moTamaSec (gundic) met swor pasuxs gascems, is<br />
mogebulia. swavlebis dabali etapisTvis sakmarisia kiTxvebze pasuxi,<br />
Sinaarsis reproduqcia, xolo teqstis gagebis testuri formis Semowmeba<br />
aucilebelia ufro maRal etapze. am etapze ufro xSirad ismis kiTxva<br />
“ratom?” tqstis Sinaarsis gadmocema mis analizs uTmobs adgils.<br />
swavlebis ganmaviTarebeli miznis realizaciisaTvis sasargebloa<br />
wakiTxul masalebSi motanili informaciis sakuTar gamocdilebasTan, sxva<br />
nawarmoebebTan Sedareba. rasakvirvelia, kiTxvis wris muSaobaSi didi<br />
47
adgili eTmoba wakiTxulze dayrdnobiT saubris unar-Cvevebis<br />
ganviTarebasac.<br />
kiTxvis wris muSaobisTvis SeiZleba gamoviyenoT specialuri damxmare<br />
saxelmZRvaneloebi (samwuxarod, aseTi saxelmZRvaneloebi saqarTveloSi<br />
praqtikulad ar gamocemula, magram SegviZlia gamoyiyenoT ruseTSi an<br />
inglissa da amerikaSi gamocemuli e.w. graded readers) an Cven TviTon,<br />
moswavleTa monawileobiT SevarCioT wasakiTxi masala sxvadasxva<br />
wyaroebidan. avTentikuri da saintereso masalis Ta<strong>name</strong>drove wyaros<br />
interneti warmoadgens.<br />
kiTxvis wre ar gamoricxavs wakiTxulis Targmans, magram sulac ar<br />
niSnavs mxolod mTargmnelobiTi aqtivobiT SezRudvas. sasargebloa<br />
wakiTxulis irgvliv kiTxvebis dasma da maTze pasuxi, Sinaarsis<br />
reproduqcia, referireba, testuri formis savarjiSoebis Sesruleba,<br />
epizodebis inscenireba, sakonferencio moxsenebebis momzadeba, deklamireba,<br />
zneobriv-aRmzrdelobiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebze msjeloba, teqstis<br />
literaturuli analizi da sxva, moswavleebisTvis saintereso (maT mier<br />
SerCeuli) aqtivobebi.<br />
kiTxvis procesi moicavs or komponents: informaciulsa da emociurs.<br />
gakveTilebze kiTxvis mizans metwilad teqstidan informaciis miReba<br />
warmoadgens, klasgareSe muSaobisas ki aranaklebi, Tu ara meti yuradReba<br />
unda mieqces teqstis aRqmis emociur mxares. amisTvis gamoviyenebT<br />
gamometyvelebiT kiTxvas, audioCanawerebs mxatvruli nawarmoebis<br />
SesrulebiT cnobili msaxiobebis mier, wakiTxuli teqstebisa da miRebuli<br />
informaciis emociur Sefasebas. wris is wevrebi, visac xatva exerxebaT da<br />
exalisebaT, wakiTxulis ilustrirebas axdenen. SeiZleba am mimarTulebiT<br />
xatvis wresTan TanamSromloba.<br />
wakiTxul teqstebTan dakavSirebiT sxvadasxva konkursebi SeiZleba<br />
gaimarTos: deklamaciis, saukeTeso mokle Sinaarsis daweris, inscenirebis,<br />
kostumebis, ilustraciis, gagrZelebis dawerisa da a.S.<br />
mTargmnelobiTi aqtivobisTvis moswavleebs Targmanis Teoriis<br />
garkveuli elementebi unda mivawodoT (kerZod, is faqti, rom Targmanisas<br />
sityvis done xSirad dauSvebelia, Sesityvebis da winadadebis done ki<br />
ufro misaRebia). samwuxarod, aqac qarTulenovan moswavleebze<br />
orientirebuli gamocemebiT praqtikulad ver visargeblebT, magram, imedia,<br />
48
es momavlis sakiTxia. jer-jerobiT ki warmatebis misaRwevad aucilebelia<br />
moswavleebma specialur rveulSi saTanado Canawerebi regularulad<br />
awarmoon.<br />
VIII-IX klaselTaTvis ukve SesaZlbelia mTargmnelTa klubSi<br />
monawileoba. ucxouri enis donis flobis gaTvaliswinebiT, es jer-<br />
jerobiT werilobiTi wyaros ucxouri enidan mSobliur enaze Targmania.<br />
wris specializaciis miuxedavad, davalebis formulireba ar unda iyos<br />
mxolod “TargmneT”. moswavleebma SeiZleba arsebuli Targmanebi<br />
gaanalizon, oroginals Seadaron, ipovon cnobili inglisuri da qarTuli<br />
andazebis analogebi, daxelvndnen leqsikonis gamoyenebaSi (magaliTad,<br />
davaleba: ipoveT mocemuli sityvis mniSvnelobaTa Soris mocemuli<br />
konteqstis Sesabamisi sityva) da a.S..<br />
ucxouri enis swavlebis pirvel-meore wels (“Cveulebrivi” skolis V-VI<br />
kl.) kiTxvis wris muSaoba SeiZleba gamaxvildes kiTxvis teqnikis<br />
Camoyalibebaze, Tumca aqac ki sasurvelia patara siuJeturi moTxrobebis<br />
(metwilad xumrobebisa da zRaprebis) gamoyeneba. ukeTesi gagebisaTvis da<br />
moswavleTa motivirebisaTvis pirveli wasakiTxi wignebi aucileblad<br />
lamazad unda iyos ilustrirebuli. Semdgom safexurze kiTxvis wris<br />
amocanad iqceva, rasakvirvelia, kiTxvis, rogorc komunikaciuri unar-Cvevis,<br />
ganviTareba-srulyofa.<br />
wakiTxulis epizodebis inscenireba (sityva-sityviT, Sinaarsis<br />
gadmocemiT), gmirebis momdevno cxovrebis variantebis SeTavazeba<br />
saSualebas aZlevs wris wevrebs SemoqmedebiTad miudgnen wakiTxul<br />
masalas.<br />
49
2.3. ena da kultura<br />
ენა კულტურის ფენომენია. ჩვეულებრივ, ენას განსაზღვრავენ, როგორც ნიშნებისა<br />
და სიმბოლოების სისტემას, რომლის მეშვეობითაც ხორციელდება აზრების აღნიშვნა და<br />
გადაცემა. ამიტომ ენას განიხილავენ აზროვნების, ობიექტური და სუბიექტური<br />
მოვლენების გამოხატვის, ადამიანთა შორის კომუნიკაცია-დიალოგის საშუალებად. ენის<br />
ასეთი გაგება სრულად მისაღებია, თუკი მას განვიხილვთ ობიექტურ-აღწერილობითი<br />
თვალსაზრისით.<br />
ენის, როგორც კულტურის ფენომენის საკითხი, ჩვენგან მოითხოვს მის განხილვას<br />
კულტუროლგიურ ჭრილში. ამ თვალსაზრისით შეიძლება ვამტკიცოთ, ერთის მხრივ ის,<br />
რომ კულტურა თვითონაა ენა, მეორე მხრივ ის, რომ ენა კულტურაა.<br />
ენა იმდენად ინტგრირებულია კულტურის სისტემაში, რომ მისი გამოყოფა<br />
შეიძლება მხოლოდ შემეცნებითი მოსაზრებით, რეალურად კულტურა ენის გარეშე არ<br />
არსებობს.<br />
ენისა და კულტურის ურთიერთობისას მთავარია გავარკვიოთ, თუ რა ადგილი<br />
და დანიშნულება აქვს ენას კულტურულ-შემოქმედებით პროცესში. იგი ამ პროცესში<br />
ასრულებს მხოლოდ აღნიშვნისა და კომუნიკაციის ფუნქციას, თუ თავადაა<br />
კულტურულ-შემოქმედებითი პროცესის აქტიური მონაწილე. რასაკვირველია, როცა<br />
ენისა და კულტურის ურიერთობაზე ვლაპარაკობთ, ჩვენ ვგულისხმობთ ბუნებრივ, ანუ<br />
ნაციონალურ ენებს და არა ეგრეთწოდებულ ხელოვნურ-მეცნიერულ და ხელოვნების<br />
ენებს, რომლებიც თუმცა ასრულებენ ნაციონალური ენებისათვის დამახასიათებელ<br />
ზოგიერთ ფუნქციას და მათაც გარკვეული ადგილი უჭირავთ კულტურის სისტემაში<br />
(მათ სახელიც კი ბუნებრივი ენის ანალოგიით ეწოდათ!), მიუხედავად ამისა, მათი<br />
როლი და მნიშვნელობა კულტურისათვის ზოგადად, ერთოდ მოკრძალებულია<br />
ნაციონალურ ენებთან შედარებით.<br />
ბუნებრივი ენა არის ეთნიკური ჯგუფის, ან ერის ენა. მისი წარმოქმნა ხდება<br />
ბუნებრივი გზით, იგი იბადება ეთნოსთან ერთად. ენისა და ეთნოსის ჩამოყალიბება<br />
ერთდროული პროცესია. ისე არ უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ ჯერ ჩნდება ეთნოსი და<br />
შემდგომ კოლექტიური ცნობიერებით შეთანხმების, კონვენციის მიხედვით ქმნის ენას.<br />
ენა ისტორიულად თან დაჰყვება ეთნოსს და მომავალ თაობებს გადაეცემა<br />
მემკვიდრეობით, როგორც მათთვის მშობლიური. ამიტომ ბუნებრივია ენის სიტყვათა<br />
50
მნიშვნელობა არ დგინდება ხელოვნურად - კონვენციის გზით, იგი ბუნებრივად<br />
ყალიბდება - ამ ენის შემოქმედი ხალხის მიერ სამყაროს მოვლენებისა და საგნების<br />
აღქმით.<br />
სამყაროს მრავალფეროვნება ყოველ ენაში თავისებურად გარდატყდება, აისახება<br />
და ფორმირდება შესაბამისი სიტყვების სახით. ყოველ ეთნოსს სამყაროს, სინამდვილის<br />
თავისებური, სხვებისგან განსხვავებული ხედვა აქვს და ამიტომაც მათი ენები<br />
შინაარსობრივად განსხვავდებიან.<br />
ნაციონალურ ენათა მრავალფეროვნება უშუალოდ ემყარება ადამიანისათვის<br />
დამახასიათებელ ფუნდამენტურ თვისებას - ნების, არჩევანის თავისებურებას და<br />
აქედანვე გამომდინარეობს. თუ ადამიანს არ ექნებოდა ეს უნარი, მაშინ მსგავსად<br />
ცხოველთა პოპულაციებისა, ადამიანთა პოპულაციაც ყველგან და ყოველთვის<br />
ერთნაირი სასიგნალო „აპარატით“ იქნებოდა აღჭურვილი. სწორედ ამიტომაა, რომ<br />
ბუნებრივი ენის გაიგივება და მისი გამოცხადება მხოლოდ ნიშანთა სისტემად, ენის<br />
არასრულყოფილ დახასიათებად წარმოგვიდგება.<br />
რა თქმა უნდა, ენა ნიშანთა სისტემაცაა, ყოველ შემთხვევაში, მისი ასეთად<br />
განხილვაც სამართლიანია, მაგრამ ის უფრო მეტია, ვიდრე ნიშანი. ენა უშუალოდაა<br />
დაკავშირებული მისი შემოქმედი ხალხის მსოფლგანცდასთან, მსოფლმხედველობასთან<br />
და აზროვნებასთან. ენისა და კულტურის მჭიდრო ურთიერთკავშირის მაჩვენებელია<br />
ენისა და აზროვნების ურთიერთობა. ზოგადფილოსოფიური თვალსაზრისით<br />
ცნობილია, რომ არ არსებობს ენა აზროვნების გარეშე. ენამ აზრი უნდა იტვირთოს,<br />
ზიდოს. თუ საზიდი აზრი არ არის, თუ ენა აზრისაგან დაცლილია, იგი მკვდარია. არც<br />
აზროვნება არსებობს ენის გარეშე. აზრი, რომელსაც არ აქვს შეძენილი თავისი ენობრივი<br />
გამოხატულება, გაუფორმებელი აზრია და ამიტომ ვერ ხერხდება მისი მოხელთება. ენა<br />
მონაწილეობს აზროვნების ყოველ აქტში. ენა და აზროვნება ისევე განუყოფელნი არიან,<br />
როგორც სიტყვა და ცნება, წინადადება და მსჯელობა.<br />
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ენის აზრის გარეშე არსებობას ის ადასტურებს, რომ<br />
იგი მოიცავს ორ მომენტს - გამოსახულებისა და შინაარსს. პირველს მიეკუთვნება<br />
ფონემები, მეორეს კი - აზრი, რომელიც ენის შემადგენელი და მოუცილებელი<br />
მომენტია, რადგან ენაში ყალიბდება და მისგან დამოუკიდებლად არ არსებობს. აზრი<br />
არის ფონემებით დანაწევრებული შინაარსი. ერთიც და მეორც ენის მხარეებია. არც<br />
51
ცალკე აღებული ფონემები და არც ცალკე აღებული შინაარსი არ არის ენა. ის<br />
გამოსახულების და შინაარსის ერთიანობაა. თუ ენა თავის აუცილებელ მომენტად<br />
მოიცავს აზრს, მაშინ იგი გარკვეული ცოდნის შემცველია, მისი მატარებელი ხალხის<br />
მსოფლმხედველობის გამოხატვის ფორმაა, მასში დაფიქსირებულია სინამდვილის,<br />
ყოფიერების თავდაპირველი სახე, ყოფიერება იმთავითვე სახლობს ენაში. ენა<br />
ყოფიერების გამოვლენაა.<br />
ნაციონალური ენები არ არსებობენ იზოლირებულად. ისინი განიცდიან სხვა<br />
ენათა გავლენას. სესხულობენ უცხო ენის სიტყვებს, რითაც ამდიდრებენ თავიან<br />
ლექსიკას. კულტურათა შორის ურთიერთობები ნათლადაა ასახული ენაში.<br />
მაგალითად, ქართულ ენაში არებული ბერძნული, სპარსული, თურქული, არაბული,<br />
რუსული, ინგლისური და სხვა წარმოშობის სიტყვების არსებობა მიგვანიშნებს ქართულ<br />
კულტურაზე მათ გავლენას. ამ აზრით, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ენა ინახავს ისტორიას,<br />
მასში დაფიქსირებულია ამ ენის მატარებელი ხალხის წარსული, მისი ბიოგრაფია.<br />
ამიტომაც ნაციონალური ენა წარმოადგენს კულტურის უმნიშვნელოვანეს ფენომენს.<br />
რაკი ვიცით, რომ კულტურის წარმოშობისა და არსებობის სათავე ადამიანის<br />
აზროვნებაა, იოლია დავასკვნათ, რომ არ არსებობს კულტურა ენის გარეშე. ამასთანავე,<br />
იმასაც უნდა გაესვას ხაზი, რომ ენა კულტურისათვის გარეგადამწვდომი მომენტია.<br />
(ჰეგელი). ეს ნიშნავს, რომ ენა კულტურის რომელიმე ნაწილის, ფრაგმენტის<br />
განსაზღვრულობა კი არაა, არამედ, თუ რაიმე არსებობს კულტურის სახით, იგი<br />
აუცილებლად ენაშია გაფორმებული, ე.ი. კულტურის საერთო არსებობის წესია, მისი<br />
პირობაა. მაგრამ ენა კულტურის არა მარტო არსებობის პირობაა, არამედ თვითონაა<br />
კულტურა. იგი კულტურის საგანია, ვინაიდან განხორციელებული ღირებულებაა და<br />
თანაც, ერთ-ერთი უმაღლესი ღირებულება, იმდენად განსაცვიფრებლად მაღალი, რომ<br />
ერის პატრიოტი შვილები, მზად არიან მის დასაცავად თავი გასწირონ.<br />
ენა კულტურაა იმ ზოგადი პრინციპის გამო, რომ იგი ბუნებით ბოძებული<br />
მოვლენა კი არ არის, არამედ საკუთარი ყოფიერების გამომუშავების პროცესში, ერის<br />
ისტორიული მოღვაწეობით შექმნილი ფენომენია. ყოველი ერი, თავისი ისტორიული<br />
ბედით გაპირობებული, თავისებურად აღიქვამს სამყაროს და მას გამოსახატავად თავის<br />
განუმეორებელ ენას ქმნის. ამ ენაში ასაგნებს თავის სულს, თავის იდეალებს, თავის<br />
52
ისტორიას. ენა ერის სულიერი საგანძურია, რომელსაც ყველაზე ნაკლებ ავნებს დროის<br />
დამანგრეველი ფაქტორები.<br />
პირველი გულუბრყვილო თვალსაზრისი ენისა და აზროვნების<br />
ურთიერთმიმართების შესახებ, რომლის სათავე ისტორიულ სიღრმეებშია, კულტურის<br />
მიმართ ენას მიიჩნევს, როგორც გარეგან, ინდეფერენტულ ფორმას, როგორც ნიშანს,<br />
იარლიყს, რომლის როლი მხოლოდ ისაა, რომ კულტურის საგანი აღნიშნოს და<br />
გადასცეს, მაგრამ ისე, რომ არავითარი ცვლილება არ შეიტანოს საგნის შინაარსში. ამ<br />
თვალსაზრისის მიხედვით ენას წინ უსწრებს აზროვნება. როცა აზროვნება დაამთავრებს<br />
თავის საქმეს და აზრი ჩამოყალიბდება, მხოლოდ ამის შემდეგ დგება ენის ჯერი.<br />
გამომუშავებულ აზრს ენა (სიტყვა) უნდა მოერგოს, ოღონდ ისე, რომ აზრმა მთლიანად<br />
დაიმორჩილოს ენა.<br />
გულუბრყვილო აზროვნებას უპირისპირდება კრიტიკული აზროვნება. ამგვარ<br />
აზროვნებაზე დაყრდნობით აღნიშნულმა საკითხმა სრულიად განსხვავებული<br />
გადაწყვეტა მიიღო. ცხადია, არავინ უარყოფს, რომ ენა აზრის აღნიშვნაა (სიმბოლო) და<br />
გადაცემაა (კომუნიკაცია), მაგრამ ენა (სიტყვა) საქმეში ჩაერთვება არა აზრის<br />
გამომუშავების შემდეგ, არამედ იგი მონაწილეობს მთლიან აზროვნებით პროცესში და<br />
თანაც ამ პროცესზე ზეგვლენას ახდენს. ეს თვალსაზრისი მკვეთრად გაოიკვეთა<br />
ჰერდერისა და ჰუმბოლდტის ნააზრევში. XX საუკუნეში მას უფრო მეტი დინამიკა<br />
შესძინეს ამერიკელმა ლინგვისტებმა: სეპირმა და უორფმა.<br />
ჰერდერი გონებამახვილურად შენიშნავს, - შეუძლებელია წარმოვიდგინოთ<br />
ხალხი, რომელსაც არ ექნება პოეტური ენა, მაგრამ ეყოლებოდა დიდი პოეტები, არ<br />
ექნებოდა მოქნილი ენა, მაგრამ ეყოლებოდა უდიდესი პროზაიკოსები, არ ექნებოდა<br />
ზუსტი ენა, მაგრამ ეყოლებოდა დიდი მოაზროვნენი (დ. ქერქაძე, ერი და კულტურა,<br />
1984წ. გვ. 107). დიდი პოეტების, მოაზროვნეების, პროზაიკოსების ყოლა ნიშნავს დიდი<br />
პოეზიის, პროზის, მეცნიერების ქონას. ჰერდერის სიტყვები იმაზე მიუთითებს, რომ<br />
ყოველივე ამას, როგორც კულტურის ფორმებს, ქმნიან არა მარტო პოეტები, მწერლები<br />
და მეცნირები, არამედ პოეტური, სამწერლო და სამეცნიერო ენები, რაც ენის<br />
კულტურულ-შემოქმედებით ძალაზე მიუთითებს.<br />
ჰუმბოლდტს არ აკმაყოფილებს ტრადიციული აზრი აზროვნებისა და ენის<br />
თანმიმდევრობის შესახებ, - თითქოს ენა უკან მისდევდეს აზროვნებას. პირიქით, მას<br />
53
მიაჩნია, რომ მოსაზრება ენის გარეშე შეუძლებელია. ამიტომ ენა და აზროვნება<br />
თანდართულნი არიან და არა დროში თანმიმდევრულნი. ნამდვილად აზროვნება<br />
მეტყველებაა და მეტყველება აზროვნებაა. ისინი იმდენად განუყოფელნი და იგივურნი<br />
არიან, რომ ხალხის ენა არის მისი გონება და ხალხის გონი არის მისი ენა.<br />
ჰუმბოლდტი ენას განიხილავს, როგორც თავისებურ მსოფლმხედველობას.<br />
მისთვის ყოველი ცალკეული ეროვნული ენა ცალკე მსოფლმხედვაა. ენა მთელ<br />
სინამდვილეს თავისი ხედვით აშუქებს. ამიტომ ყოველ ენაში სამყარო თავისებურად<br />
აისახება.<br />
ჩვენ სინამდვილეს აღვიქვამთ არა ზუსტად ისე, როგორც ობიექტურად არსებობს,<br />
არამედ ჩვენებურად, სუბიექტურად. ამას მრავალი ფაქტორი განაპირობებს, რომელთა<br />
შორის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ენობრივი ფაქტორია. აქედან გამომდინარე, სეპირისა<br />
და უორფის მიხედვით, სინამდვილეს აღვიქვამთ ასე და არა სხვანაირად იმიტომ, რომ<br />
ჩვენი ენობრივი მოდელები წინასწარ, არაცნობიერად გვიბიძგებენ ასეთი ხედვისაკენ.<br />
ამის გამო მათ ხმარებაში შემოაქვთ ლინგვისტური დეტერმინიზმის ცნება, რაც იმაზე<br />
მიუთითიებს, რომ ენა აქტიურად განსაზღვრავს აზროვნებით პროცესებს.<br />
ჰერდერის, ჰუმბოლდტის, სეპირის, უორფის იდეები ენისა და კულტურის<br />
ურთიერთობის შესახებ უდავოდ იმსახურებს ყურადღებას, ვინაიდან ენა ჩაერთვება არა<br />
მხოლოდ კულტურულ-შემოქმედებით პროცესის ბოლოს, არამედ მთელი ამ პროცესის<br />
მსვლელობაში და აქტიურად მონაწილეობს მასში. უდავოა, რომ ენა არ არის აზრების<br />
მხოლოდ აღნიშვნა და გადაცემის ინდიფერენტული საშუალება. ასე რომ ყოფილიყო,<br />
მაშინ ენათა სიმრავლის არსებობა გაუმართლებელ მოვლენად ჩაითვლებოდა. საქმე ის<br />
არის, რომ თუ ენა აზრების მხოლოდ აღნიშვნისა და გადაცემის ტექნიკური საშუალებაა,<br />
მაშინ მრავალი ენიდან შეარჩევდნენ ერთ-ერთ ისეთ ენას, რომელიც ამ ფუნქიცებს<br />
ყველაზე უკეთ შეასრულებდა. ყველა დანარჩენი ზედმეტად გამოცხადდებოდა.<br />
მათემატიკური სფეროს აღნიშვნა - სიმბოლიზაცია ხდება მათემატიკური ენით,<br />
რომელიც ერთია ყველა ხალხისათვის. მაგრამ ასეთი ენა აღარ იქნებოდა ერის<br />
შვილებისათვის თავგანწირვის მოტივაციის წყარო. პატრიოტი შვილები იცავენ<br />
საკუთარ ენას, მაგრამ ისინი იცავენ არა აზრის აღნიშვნისა და გადაცემის საშუალებას,<br />
როგორც ასეთს, არამედ ისინი იცავენ თავის ენას, როგორც საკუთარ სულს, საკუთარ<br />
ისტორიას, საკუთარ ყოფიერებას, ე.ი. როგორც საკუთარ კულტურას.<br />
54
მარტინ ჰაიდეგერის სიტყვებით, ენა ადამიანის ყოფიერების სახლია, რომელსაც<br />
ვერ გაცვლის სხვა სახლზე, სხვა ყოფიერებაზე. ამიტომ ენათა სიმრავლე და<br />
მრავალფეროვნება სამწუხარო ფაქტი კი არ არის, არამედ კულტურის არსებობის<br />
საფუძველია. კულტურას კი სწორედ მრავალფეროვნების პირობებში შეუძლია<br />
არსებობა. კულტურის სტანდარტიზაცია კლავს კულტურას. ყოველი ცალკეული ენა<br />
ცალკე აღებული კულტურაა. იგი დამოუკიდებელი სამყაროა. ასეთ ენა-სამყაროებზე არ<br />
შეიძლება ვიმსჯელოთ უკეთესობა-უარესობის ნიშნით ისევე, როგორც არ შეიძლება ამ<br />
ნიშნით ვიმსჯელოთ ერებზე, კულტურებზე, რადგან ყოველი მათგანი არის<br />
ორიგინალური, განუმეორებელი კულტურა.<br />
კასირესის აზრით, უცხო ენის „სულში“ თანდათანობით შეღწევა ისეთ<br />
შთაბეჭდილებას გვიქმნის, თითქოს ვუახლოვდებით თავისტური გონითი<br />
სტრუქტურის მქონე ახალ სამყაროს, რაც ჩამოგავს უცხო ქვეყანაში მოგზაურობას (ე.<br />
კასირერი, რა არის ადამიანი, 1983, გვ. 123). ენაში არსებული სიტყვები, მათი შერთების<br />
პრინციპები და წესი, რომელსაც იცავს მოლაპარაკე, თავის ანაბეჭდს ტოვებს აზრების<br />
თავისებურებაზე. იგივე აზრები სხვა ქვეყანაში სხვანაირად გამოითქმება.<br />
განსხვავებული ერები ერთსა და იმავე აზრს განსხვავებულ დატვირთვას ანიჭებენ.<br />
სპეციალურ ლიტერატურაში ხშირად მიუთითებენ ერთ ექსპერიმენტზე. ენის<br />
მკვლევარმა ჰ. ჰიპერმა მიზნად დაისახა დაედგინა ერთი ენიდან მეორე ენაზე ტექსტის<br />
თარგმნის დროს მიღებული ცვლილებები მთარგმნელის ინდივიდუალური სტილით<br />
იყო გამოწვეული, თუ თვით ენის ბუნებით. ამ მიზნით მან, ერთის მხრივ, სთხოვა ფრანგ<br />
მთარგმნელებს რილკეს ლექსების გერმანულიდან ფრანგულად თარგმნა. მეორე მხრივ,<br />
იმავე თხოვნით მიმართა თვით რილკეს, რომ მას თავისი იგივე ლექსები ფრანგულად<br />
ეთარგმნა. შედეგად მიიღო, რომ ფრანგი მთარგმნელების ტექსტებში გაბატონებული<br />
იყო წმინდა ფრანგული ენობრივი კონსტრუქიცები, ხოლო რილკეს თარგმანებში<br />
შენარჩუნებული იყო გერმანული ენისათვის დამახასიათებელი კონსტრუქციები.<br />
ესეიგი, როგორც ფრანგი მთარგმნელბის ტექსტებში, ისე რილკეს თარგმანებში<br />
დომინირებდა მათი მშიბლიური ენები და არა მთარგმნელები.<br />
ყოველი ენა იმდენად ორიგინალრი და განუმეორებელია, რომ უფრო ენა<br />
მეტყველებს ადამიანების მეშვეობით, ვიდრე ადამიანები ენის მეშვეობით.<br />
55
2.4 Sesaswavli enis matarebeli eris (erebis) kulturis Seswavla<br />
klasgareSe muSaobisas<br />
ganasxvaveben ori saxis kulturas: materialursa da suliers.<br />
materialur kulturaSi igulisxmeba teqnika da is materialuri<br />
Rirebulebani, romelTa erTobliobac civilizacias qmnis. sulier<br />
kulturas miekuTvneba mecniereba, xelovneba, ganaTleba, tradiciebi,<br />
urTierTobis normebi, mimikisa da Jestebis kodebi, msoflmxedveloba.<br />
yvelaferi es realobis aRqmis erovnul specifikas asaxavs. azrovnebisa da<br />
qcevis Taviseburebebi enaSic vlindeba. ena, Tavis mxriv,<br />
msoflmxedvelobaze axdens gavlenas. Ta<strong>name</strong>rdrove enaTmecnierebaSi<br />
Seiqmna specialuri dargi – eTnofsiqolingvistika, - romelic am<br />
urTierTobas Seiswavlis.<br />
zepirmetyvelebis, kiTxvisa da, gansakuTrebiT, Targmnis wreebis<br />
muSaobisas yuradReba unda mieqces e.w. kulturulad- markirebul<br />
leqsikas, magaliTad: lanCi, alafurSeTi (standing party), barbekiu da a.S.<br />
marTalia, rac Ria sazogadoebam Camoyalibeba daiwyo saqarTveloSi, bevri<br />
aseTi cneba Cveni moswavleebisTvis kinodan da popularuli simRebebidan<br />
cnobili xdeba, magram bevr aseT cnebas mainc specialuri axsna sWirdeba.<br />
dabali (V-VI) klasis moswavleebis mier enis flobis done jer-jerobiT<br />
ar iZleva saSualebas, moswavleebma Sesaswavl enaze gaecnon<br />
saqveyanaTmcodneo literaturas. mSobliur enaze wakiTxuli masalebi,<br />
marTalia, ar aviTareben Sesaswavli enis unar-Cvevebs, magram zrdian enis<br />
Seswavlisadmi interess, amitom aseTi muSaobac SeiZleba ucxour enaze<br />
klasgareSe muSaobas mivakuTvnoT.<br />
ucxouri enis saklaso da klasgareSe swavlebisas mosasmeni da<br />
wasakiTxi masalis sagrZnobi nawili exeba Sesaswavli enis qveynebis<br />
istoriis, geografiis, xelovnebis, tradiciebisa da yoveldRiuri<br />
cxovrebis sxvadasxva kulturul aspeqts. es moswavleTa bunebriv interess<br />
akmayofilebs, saSualebas iZleva avTentikur teqstebze muSaobisa da xels<br />
uwyobs lingvokulturuli informaciis SeTvisebas. goegrafiuli da<br />
cnobili adamianebis saxelebi, dResaswaulebi, crumorwmuneoba, istoriuli<br />
faqtebi enis matareblebisaTvis axsnas ar saRiroebs. ucxouri enis<br />
Seswavlisas ki aseTi kulturuli elementebi ganmartebas moiTxovs.<br />
56
saTanado codnis arqona kroskulturuli komunikaciisas did problemebs<br />
iwvevs.<br />
Sesaswavli enis qveynebis RirsSesaniSnaobebi, muzeumebi, klimati,<br />
politikuri wyoba, sportsmenebi, kinofestivalebi, gamofenebi da mravali<br />
sxva sakiTxi SeiZleba iqces zepirmetyvelebis an kiTxvis wris sxdomis<br />
Temad.<br />
kiTxvis wris wevrebs SeiZleba garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />
Sesaswavli enis qveyvis cxovribis erT sferosadmi miZvnili masalebi<br />
mieces wasakiTxad, Semdeg ki, muSaobis Sesajameblad, Catardes viqtorina,<br />
magaliTad: vin yvelaze kargad erkveva didi britaneTis / aSS-s istoria,<br />
geografia, religia, mxatvroba, literatura, cnobili adamianebis<br />
biografiebSi da a.S. aseTi RonisZiebebisTvis SesaZlo sakiTxebia:<br />
- ratom eZaxian xolme did britaneTs “nislian albions?”<br />
- ras eZaxian araoficialurad didi britaneTis / aSS-s droSebs? (pasuxia<br />
Union Jack da Stars and Stripes.)<br />
- rodis moxda “TeTri da wiTeli vardebis omi” da ratom hqvia mas ase?<br />
- didi britaneTis romelma premier-ministrma moipova nobelis premia<br />
literaturaSi? (uinston CerCilma.)<br />
- vin aris am leqsis / wignis / tilos avtori?<br />
- vin dgas didi britaneTis oficialuri (anglikanuri) elesiis saTaveSi?<br />
- visi foto / portretia es? romeli cnobili RirsSesaniSnaobaa<br />
warmodgenili suraTze? ra sportul TamaSs xedavT suraTze?<br />
- ra dResaswauls zeimoben … (saxeldeba TariRi)?<br />
- romeli wignis gmiria …?<br />
- romelia evropaSi yvelaze didi taZari? (wminda pavles taZari<br />
londonSi) da sxv.<br />
saintereso kiTxvebi ara mxolod maswavlebelma, aramed moswavleebmac<br />
unda moiZion. yvelaze saintereso SekiTxis avtori SeiZleba dajildovdes.<br />
didi britaneTis, aSS-s da saerTod inglisurenovani qveynebis kulturas<br />
SeiZleba mieZRvnas iseTi – mTeli skolis masStabis - RonisZiebebi,<br />
rogoricaa moswavleTa naxatebis gamofena (sasurvelia, “mxatvari” gverdze<br />
dadges da saWiroebis SemTxvevaSi isaubros imis Sesaxeb, rac gamosaxulia<br />
mis naxatze), xalxuri da Ta<strong>name</strong>drove simRerebisa da cekvebis koncerti da<br />
sxva. poeziis saRamoze SeiZleba ara mxolod leqsebis deklamireba, aramed<br />
57
aseve misi avtoris Sesaxeb informaciis miwodeba, leqsis Seqmnis istoriis<br />
moyola.<br />
inglisurenovani samyarosTvis mniSvnelovani dResaswaulebis aRniSvna,<br />
erTis mxriv, acnobs mozardeebs inglisisa da amerikis istorias (ratom<br />
gaxda es dRe aseTi mniSvnelovani) da cxovrebas, aramed uzrunvelyofs<br />
kidevac esTetur aRzrdasa da ubralod drois sasiamovnod gatarebas.<br />
magaliTad, wminda valentines dRisadmi miZRvnil saRamos programaSi<br />
SeiZleba Setanil iqnas Txroba am dResaswaulis aRmocenebis Taobaze,<br />
romelime gamoCenili adamianebis sasiyvarulo istoriebi, cnobili piesis<br />
epizodis inscenireba, siyvarulis Temisadmi miZRvnili leqsebisa<br />
(magaliTad, Seqspiris sonetebis) da simRerebis (magaliTad, “Strangers in the<br />
night” by Kaempfert, Singleton and Snider, “I just call to say I love you” by Stevie Wonder da<br />
sxv.) Sesruleba.<br />
58
2.4. ucxouri enis specialuri miznebiT Seswavla klasgareSe muSaobisas<br />
klasgareSe muSaobisas saSualeba gveZleva, vaswavloT moswavleebs<br />
ucxouri ena sxva saswavlo sagnebSi codnis gaRrmavebis mizniTac.<br />
marTalia, es amocana ZiriTadad dargobriv umaRles saswavleblebSi<br />
isaxeba, magram klasgareSe, fakultaturi mecadineobisTvisac sasargeblo<br />
da misawvdomia. aseT wreSi naswavli moswavle studentobisas ufro<br />
advilad daeufleba dargobriv enas, aRar aRiqvavs mas rogorc rTulsa da<br />
mosawyens. aseTi wris muSaobis organizebisTvis sasurvelia sagnobrivi da<br />
ucxouri enis maswavleblebis TanamSromloba.<br />
v.f. afanasievisa da i.v.zagorecis kvlevebSi [Афанасьев, 1968, Загорец, 1982]<br />
naCvenebia, rom VII-VIII klasebSi moswavleTa did nawils ukve uCndeba<br />
profesiuli interesebi. grossu ki [Гроссу, 1975] samarTlianad miuTiTebs,<br />
rom proforientaciaze mimarTuli klasgareSe muSaoba unda<br />
iTvaliswinebdes qveynis ganviTarebis mimarTulebebs, sazogadoebriv<br />
moTxovnebs ucxouri enis mcodne ama Tu im dargis specialistebSi. CvenSi,<br />
magaliTad, qveyanaTmcodneobis wreSi muSaoba aucileblad unda ara<br />
mxolod ucxoenovan, aramed qarTul kulturasac eZRvnebodes. am gziT<br />
patriotul aRzrdasac uzrunvelvyobT, turistuli industriis<br />
ganviTarebasac SevuwyobT xels. aseve CvenTvis aqtualuri unda iyos<br />
saerTaSoriso kompaniebis ofisebSi muSaobis, teqnikuri momsaxurebis<br />
(transporti, milsadenebi), kvebis dawesebulebebisa da sastumroebis sfero,<br />
radgan ZiriTadad am mimarTulebiT warimarTeba uaxloes momavalSi Cveni<br />
qveynis teritoriaze masobrivi urTieerToba sxva qveynebis moqalaqeebTan.<br />
skolebSi (klasebSi), romlebSic iwarmoeba fizika-maTematikis, qimia-<br />
biologiis, humanitaruli an romelime sxva sagnebis gaZlierebuli<br />
swavleba, mizanSewonilia zogadi inglisuri enis garda vaswavloT e.w. ESP<br />
(English for Specific Purposes), romlis mizanicaa profesiul ganaTlebasTan an<br />
moRvaweobasTan dakavSirebiT inglisuri enis daufleba, saTanado<br />
terminologiisa da literaturis SeswavliT. “Cveulebriv”<br />
zogadsaganmanaTleblo skolaSic, VIII klasidan dawyebuli (roca saTanado<br />
sagnebisa da ucxouri enis Seswavlis done sakmaod maRalia) moswavleTa<br />
59
survilis damixedviT SeiZleba organizebul iqnas romelime “dargobrivi<br />
enis” Seswavlis jgufebi.<br />
saswavlo masalad aseT jgufebSi nawilobrivad gamodgeba CvenSi da<br />
ruseTSi SemuSavebuli teqnikuri Targmanis saxelmZRvaneloebi ucxouri<br />
enis gaZlierebuli swavlebis skolebisaTvis. CvenSi aseTi masala,<br />
samwuxarod, naklebad aris SemuSavebuli. gamosadegia aseve Sesaswavl<br />
(rogorc mSobliur) enaze Sedgenili sagnobrivi saxelmZRvaneloebi, presis<br />
masalebi da samecniero-popularuli Jurnalebi (garkveuli adaptirebis<br />
Semdeg). ar unda daviviwyoT, rom praqtikuli amocanebidan (profesiul<br />
dargSi komunikacia) da motivaciis faqtoridan (mecadineobis saintereso<br />
forma) gamomdinare ar SeiZleba aseTi wris mecadineoba SeizRudos<br />
mTargmnelobiTi aqtivobiT. problemebis gadaWra, inteleqtualuri<br />
TamaSebi, viqtorinebi, rolebis gaTamaSeba, iumoristuli moTxrobebi<br />
cnobil mecnierTa cxovrebidan da mravali sxva saintereso aqtivoba unda<br />
gamoviyenoT, Tu gvinda, rom dargobrivi enis wris muSaoba efeqturi<br />
aRmoCndes.<br />
ganvixiloT, magaliTad, teqsti “Our Solar System”, romelic SeiZleba<br />
gamoviyenoT VIII-IX klasis moswavleebisTvis. gundi, romelic yvelaze<br />
swrafad (da, ra Tqma unda, sworad) SeurCevs mis abzacebs saTaurebs,<br />
mogebulia.<br />
a - The Universe is expanding; b – The Moon, c - Pluto, d – Our planet<br />
1. There are nine planets in our solar system. The smallest planet is Pluto. It is also the coldest<br />
because it is a long way from the sun. The Earth goes round the sun in 365 days (one year), but it<br />
takes Pluto 248 earth years to do so.<br />
2. Astronomers know that the Universe is expanding. The stars are moving away from each<br />
other. They are not sure why this is happening. Our Sun is a star, too. So we are moving with the<br />
sun.<br />
3. From space you can see that 75% of the Earth surface is water. There is life on Earth<br />
because it is neither too hot nor too cold and there is air. Is there life on other planets? Astronomers<br />
cannot agree on the question.<br />
4. Our nearest neighbour is the Moon. In the sky, the moon and the sun have the same size,<br />
because the moon is much nearer. The Moon is very different from the Earth. Gravity on the moon<br />
is six times weaker than on the Earth. There isn’t any air. During the day it is very hot but at night it<br />
is very cold. No creatures can live on the Moon.<br />
60
“eqspertebis” TamaSi-Sejibric SeiZleba Catardes am teqstis gamoyenebiT.<br />
SeiZleba vTxovoT moswavleevs rac SeiZleba meti kiTxva, romelic sityviT<br />
“why” iwyeba, dausvan mowinaaRmdege gundis wevrebs. SeiZleba rolebis<br />
gaTamaSeba Catardes: “kosmonavtebi”, romlebic iyvnen mTvareze da<br />
plutonze, adareben iqaur pirobebs dedamiwaze arsebul pirobebs da sxv.<br />
dargobrivi ucxouri enis wris / klubis wevrebs skolis moswavleTa<br />
saerTaSoriso olimpiadebSi (romlebSic, sxvaTaSoris, qarTvel bavSvebs<br />
araerTi jildo miuRia) monawileobis SesaZlebloba miecemaT. klubis<br />
aqtivobis nawils SeiZleba warmoadgendes saTanado specialobiT<br />
dainteresebul ucxoel moswavleebTan miwer-mowera, eleqtronuli<br />
konferenciebis warmarTva.<br />
skolis reformaSi didi yuradReba eTmoba humanuri da humanitaruli<br />
ganaTlebis sakiTxebs, moswavleTa zogadkulturuli donis amaRlebas.<br />
amasTan dakavSirebiT izrdeba humanitaruli ciklis sagnebis roli. maTze<br />
klasgareSe muSaobasTan dakavSirebiT maxvili keTdeba bavSvebisa da<br />
mozadrebis Semoqmedebaze. meTodistebi gamoyofen literaturul-<br />
SemoqmedebiTi wris / klubis rols ucxouri enis klasgareSe muSaobaSi.<br />
aseTi klubi SeiZleba aerTianebdes moswavleTa SemoqmedebiT aqtivobas<br />
mSobliur da ucxour enaze, norC mxatvarTa da musikosTa aqtivobas da a.S.<br />
saTanado sagnebis maswavlebelTa gaZRoliT. aRniSnuli klubis<br />
inglisurenovani seqciis amocanaa inglisel, amerikel da sxva<br />
inglisurenovan mweralTa memkvidreobis Seswavla, maTi biografiebis<br />
gacnoba, nawarmoebis wakiTxva. aseTi klubis muSaobas aqvs didi<br />
zogadsaganmanaTleblo, aRmzrdelobiTi da praqtikuli mniSvneloba,<br />
radgan inglisurenovan literaturas udidesi wvlili aqvs Setanili<br />
msoflio kulturaSi. rogorc klasikur, ise Ta<strong>name</strong>drove literaturaSi<br />
Cveni moswavleebisTvis bevri aqtualuri zneobrivi problemaa<br />
wamoyenebuli. saukuneSi, roca swrafad viTardeba urTierTobebi dasavlur<br />
samyarosTan, aucilebelia misi qcevis normebis gacnoba, mentalitetis<br />
Taviseburebebis ukeTesi gageba, ris mSvenier saSualebasac literaturuli<br />
nawarmoebis gacnoba warmoadgens. dasavluri kulturis CvenTvis miuRebeli<br />
aspeqtebis uaryofiTi gavlenis Tavidan asarideblad saWiroa periodulad<br />
Catardes debatebi erovnuli da dasavluri RirebulebaTa sistemebis<br />
problemebze. kiTxvebi “Tqveni azriT, sworad moiqca Tu ara moTxrobis /<br />
61
filmis gmiri? ratom? Tqven rogor moiqceodiT mis adgilas rom iyoT?” da<br />
a.S. aucileblad unda daesvas moswavleebs. literaturul-SemoqmedebiTi<br />
wris muSaobis amocanas aseve Seadgens moswavleTa SemoqmedebiTi weris<br />
unar-Cvevebis formireba-srulyofa. (Tundac mSobliur enaze wakiTxuli)<br />
mweralTa nawarmoebis mTliani Sinaarsis referireba ucxour enaze,<br />
fragmentebis Sinaarsis reproduqcia, sakuTari azris gamoTqma<br />
nawarmoebebSi wamoyenebul problemebze, damoukidebeli msjeloba maT<br />
mxatvrul Rirsebebze SeiZleba iqces aseT klubSi aqtivobis saxed. aseTi<br />
wre (klubi) ufrosklaselTaTvis unda iyos gamiznuli (IX klasidan<br />
dawyebuli). aRniSnuli wris mecadineobaze Zalzed sasurvelia teqnikuri<br />
saSualebebis, kerZod, videomasalebis gamoyeneba.<br />
62
2.5. Ta<strong>name</strong>drove teqnologiebis adgili klasgareSe muSaobaSi<br />
teqnikuri saSualebebis gamoyenebis mniSvneloba saerTod ganaTlebis<br />
sistemaSi da, kerZod, ucxouri enis swavlebisas sagrZnoblad gaizarda<br />
teqnikisa da, gansakuTrebiT, maRali teqnologiebis swraf ganviTarebasTan<br />
dakavSirebiT. ucxouri enis swavlebisas teqnikuri saSualebebis gamoyeneba<br />
Seesabameba ara marto TvalsaCinoebis didaqtikur princips, aramed<br />
aqtivobis, Tanmimdevrobis, sistemurobisa da misawvdomobis principebsac.<br />
amavdroulad, Tumca proeqtori, magnitofoni, telefoni, radio,<br />
televizori, audio da videomagnitofoni, kompiuteri da a.S. ucxouri enis<br />
swavlebis uaRresad efeqturi damxmare teqnikuri saSualebebia,<br />
dauSvebelia maTze laparaki, rogorc swavlebis meTodze. verc erTi<br />
maTgani ver Secvlis moswavle-maswavleblis pirispir komunikacias,<br />
romelic aseTi mniSvnelovania ucxouri enis komunikaciuri<br />
dauflebisaTvis. amrigad, ucxouri enebis efeqturi swavleba dResdReobiT<br />
miiRweva mxolod teqnikuri saSualebebis racionaluri kombinirebis gziT<br />
tradiciul muSaobasTan. amave dros teqnikuri saSualebebi efeqturad<br />
SeiZleba gamoviyenoT individualuri (damoukidebeli) muSaobisas Sin an<br />
saskolo laboratoriebSi, Tu saTanado aRWurvilobas aqvs adgili, an<br />
iseT wreebSi / klubebSi, romelTa wevrebic teqnikuri saSualebebis<br />
gamoyenebaSi ufro arian dainteresebulni, vidre TviT ucxour enaSi<br />
rogorc saswavlo disciplinaSi. aseT klubebSi audio-video masalebi<br />
SeiZleba moamzadon da gamoiyenon TviT moswavleebmac. masobrivi<br />
RonisZiebebisTvis audio-video gaformebis momzadebac aseTi klubebis<br />
wevrebs SeiZleba daevalos.<br />
ucxouri enis rogorc saklaso, ise klasgareSe swavlebaSi teqnikuri<br />
saSualebebis roli aris:<br />
_ moswavleTa motivaciis gazrda,<br />
_ masalis avTentikurobis (utyuarobis) da mravalferovnebis<br />
uzrunvelyofa,<br />
_ maswavleblis ganTavisufleba rutinuli samuSaosagan, misi daxmarebis<br />
uzrunvelyofa.<br />
63
adgan teqnikuri saSualebebis mecadineobaze Warbi gamoyeneba<br />
moswavleTa daRlas iwvevs, garda amisa, Cveni skolebi maincdamainc ar<br />
arian teqnikurad aRWurvilebi, maTi gamoyeneba SeiZleba Sin (maswavleblis<br />
davalebiT da mis da wris sxva wevrebis winaSe Semdgomi angariSiT) an<br />
klubis (wris) gasvliT sxdomebze (sxva dawesebulebebSi).<br />
audio da videomasalebTan muSaoba ori tipisaa:<br />
1) receptuli (aRqmiTi) davalebebis Sesruleba da<br />
2) produqtuli (ZiriTadad, sasaubro) davalebebi.<br />
swavlis aqtiuri xasiaTis gaTvaliswinebiT ar SeiZleba mxolod<br />
receptuli davalebebiT SevizRudoT.<br />
audio / videomasalebis gamoyenebisas specialuri davalebebi SeiZleba<br />
Sesruldes<br />
a) am masalebis gamoyenebamde,<br />
b) maTi gamoyenebis procesSi,<br />
g) mosmenis / daTvalierebis dasrulebisas.<br />
davalebebi, romlebic teqnikuri saSualebis gamoyenebamde sruldeba, or<br />
mizans emsaxureba:<br />
a) moswavleTa enobrivi Semzadeba,<br />
b) Tematuri da situaciuri orientacia, prognozirebis (anticipaciis)<br />
meqanizmis aRZvra da enobrivi ganwyobis Seqmna.<br />
davalebebi, romlebic teqnikuri saSualebebis gamoyenebis prosesSi<br />
sruldeba, sakmaod ioli da swrafi Sesasrulebeli unda iyos. es “Cumi”<br />
savarjiSoebia, romelTa sisworis Semowmebac audio an videofragmentis<br />
mosmena-daTvalierebis Semdeg xorcieldeba. mosmenis / daTvalierebis<br />
dasrulebisas gamoiyeneba sametyvelo savarjiSoebi: kiTxva-pasuxi, saubari<br />
masalis sxvadasxva aspeqtebze.<br />
ucxouri enis swavlebisas kompiuteris gamoyeneba SesaZleblobas<br />
miscems moswavleebs:<br />
- nebismier momentSi miiRon ukukavSiri,<br />
- damoukideblad imuSaon (maTTvis damaxasiaTebeli tempiT, intensivobiT,<br />
individualuri Taviseburebebis gaTvaliswinebiT), piradad, wyvilebSi an<br />
jgufebSi,<br />
- ufro mdidari resursebiT isargeblon,<br />
- mimarTon distanciur da anonimur komunikacias,<br />
64
- swavlis procesSi namdvilad avTentikur enasTan iqonion saqme, saklaso<br />
oTaxis, ufro metic, sakuTari qveynis sazRvrebs gareT gavidnen da<br />
ganaxorcielon namdvili komunikacia,<br />
- saswavlo kursis damTavrebisas damoukideblad gaagrZelon ucxouri<br />
enis Seswavla da / an praqtikuli gamoyeneba,<br />
- kompiuteris dRevandel popularobasTan dakavSirebiT misi saswavlo<br />
miznebiT gamoyeneba bevrad ufro motivirebulia, vidre romelime sxva<br />
tradiciuli Tu teqnikuri saSualebisa,<br />
- kompiuteris saSualebiT weriTi komunikacia daexmareba komunikaciis<br />
problemebis mqone moswavleebs, miaRwion Tavis unarSi darwmunebulobas<br />
da (enobrivad, fsiqologiurad) moemzadon pirispiri komunikaciisaTvis.<br />
kompiuterul ucxouri enis Semswavlel programebs Soris, romelTa<br />
gamoyenebac mizanSewonilia klasgareSe muSaobisas SegviZlia davasaxeloT:<br />
- DOKI English 1 & 2 – inglisuri enis Semswavleli kursi, kompaniebi<br />
EAZYSPEAK Ltd da Intense Educational Ltd mier gamoSvebuli, romelic ukve<br />
gaxda evropaSi erT-erTi yvelaze popularuli kursi. masSi multfilmis<br />
formiT mimdinareobs yvela asakisTvis gamosadegi didaqtikuri<br />
TamaSobani;<br />
- English in Action. All Stars, romelSic Tqven “SexvdebiT” inglisurenovani<br />
samyaros cnobil pirebs, kursi Seicavs videointerviuebsa da maTze<br />
dayrdnobil savarjiSoebs;<br />
- Open Book da Words – programebi, romlebic inglisuri, franguli,<br />
germanuli, espanuri da zogierTi sxva evropuli enis leqsikis<br />
dauflebas eZRvneba;<br />
- Bridge to English – enis Seswavlis dawyebiTi done; programa Seicavs<br />
leqsikur-gramatikul savarjiSoebsa da sxvadsxva teqstebs martiv<br />
sasaubro Tematikaze.<br />
saqarTvelos bazari aseTi produqtebiT maincadamainc mdidari araa,<br />
magram garkveuli arCevani SedarebiT iafi saganmanaTleblo kompiuteruli<br />
programebis mainc arsebobs. zogierTi enis Semswavleli ufaso programa<br />
on-line reJimSi internetze moipoveba, Tumca internetis drois Rirebuleba<br />
jer-jerobiT ar uwyobs xels mis xSir gamoyenebas.<br />
internetis saSualebiT CeTis (chat) programebis gamoyenebiT moswavleebs<br />
SeeZlebaT miwer-moweris an xmovan reJimSi daukavSirdnen TavianT<br />
65
Tanatolebs mTel msoflioSi. aseve internetze moipoveba mdidari<br />
informacia Sesaswavli enis qveynebis kulturis Sesaxeb, ara mxolod<br />
teqstebis saxiT, aramed aseve audiovizualuri masalebis TanxlebiT.<br />
amisTvis sakmarisia SeitanoT Tqveni eleqtronuli misamarTi garkveuli<br />
Tematuri masalis dagzavnis erT-erT siaSi, magaliTad:<br />
http://www.lsoft.com/lists/LIST_Q.html<br />
skolaSi saTanado teqnikis arqonis SemTxvevaSi SeiZleba periodulad<br />
RonisZiebebi Catardes sxva saswavlebelSi an internet-kafeSi, romelTa<br />
raodenobac ara mxolod TbilisSi, aramed respublikis sxva qalaqebSic<br />
dRiTidRe izrdeba. ganaTlebis reforma iTvaliswinebs saqarTvelos yvela<br />
skolaSi kompiuteruli klasebis Seqmnas, amitom ucxouri enis<br />
maswavleblebi uaxloes momavalSi mzad unda iyvnen kompiuteris<br />
gamoyenebisaTvis rogorc saklaso, ise klasgareSe muSaobisas.<br />
66
2.6. testirebis roli klasgareSe muSaobis procesSi<br />
fsiqologiuri testis idea ekuTvnis inglisel mkvlevars d.ketels (1880<br />
w.). 1920-30-ian wlebSi testebi dasavlur pedagogikaSi da swavlebis<br />
meTodikebSi Semodian. inglisuri enis unar-Cvevebis testirebis principebi<br />
pirvelma Seiswavla da Rrmad daamuSava r.ladom. amis Semdeg dasavleTSi<br />
maTi bumi iwyeba. CvenSi pedagogiuri testebi, marTalia, 1960-iani wlebidan<br />
aris cnobili, magram didi gavrceleba maT dRemde ar moupovebiaT.<br />
testebis Semotana ganaTlebis sistemaSi ori ZiriTadi mizeziT iyo<br />
ganpirobebuli:<br />
- Sefasebis sistemis obieqturobis gazrdisa<br />
- da kontrolze daxarjuli drois Semcirebis saWiroebiT.<br />
tradiciuli Sefaseba sakmaod subieqturia, rac SemswavlelTa<br />
ukmayofilebas xSirad iwvevs. obieqturi testi iseTi davalebaa,<br />
romelsac mxolod erT swori pasuxi gaaCnia, rac Sefasebis<br />
subieqtuerobas adgils ar utovebs.<br />
amave dros, rogorc dasavleTSi testirebis xangrZlivma<br />
gamocdilebam daadastura, enobriv tests seriozuli SezRudvec aqvs:<br />
- igi ZiriTadad recepruli an reproduqtulia (enobriv unar-CvevebSi<br />
ki gansakuTrebiT mniSvnelovania swored produqtuli unar-Cvevebi),<br />
- igi metad meqanikuri da naklebad komunikaciuria.<br />
am SezRudvebis gamo bolo xanebSi muSavdeba e.w. open-ended tests,<br />
romelTac erTze meti swori pasuxi aqvs (Tumca es pasuxebi daaxloebiT<br />
erTi Sinaarsisa da msgavsi formisaa). marTalia, aseTi testebis Sefaseba<br />
naklebad obieqturia, samagierod, isini ufro produqtuli da<br />
komunikaciuria. 2005 wels Catarebul erovnul gamocdaSi orive tipis<br />
(obieqturi da “Ria”) testuri davalebebi iyo Setanili ori tendenciis<br />
gasawonasworeblad.<br />
testur davalebebs Soris SeiZleba gamoviyenoT:<br />
- ramdenime pasuxTa Soris swori pasuxis arCevani (e.w. multiple choice),<br />
- “qlouz testi” (yoveli me-7, me-8 da a.S. gamotovebuli sityvis Sevseba<br />
mosmenisas, SeTavazebuli siidan an respodentis mTliani leqsikuri<br />
maragidan), mis variacias warmoadgens gamotovebuli sityvebis /<br />
gramatikuli formebis Sevseba,<br />
67
- debulebis sisworis dadgena (true – false - no information),<br />
- sityvebis, winadadebebis, abzacebis Tanmimdevrulad dalageba,<br />
- suraTisa da mosasmeni / wasakiTxi teqstis Sesatyvisobis dadgena,<br />
cxrilebis Sedgena mosmenilze an wakiTxulze dayrdnobiT, rukaze<br />
marSrutis moniSvna,<br />
- winadadebebis ageba da transformacia modelis mixedviT,<br />
- Secdomebis povna,<br />
- ori svetidan sinonimebis / antonimebis dadgena da Sesityvebevis<br />
Sedgena, sityvebisa da maTi definiciis “Sewyvileba”, winadadebebis<br />
da maTi nawilebis SeerTeba da a.S.<br />
movitanT saerTaSorisi gamocdebisTvis mosamzadeblad gamosadeg<br />
gramatikuli da leqsikuri testebis ramdenime nimuSs (VII-IX kl.):<br />
Fill in the gaps with one of the suggested variants:<br />
What a library! You never have …… books I need!<br />
a) -, b) a, c) an, d) the<br />
This is …… excellent washing power! The linen is as white as snow.<br />
a) -, b) a, c) an, d) the<br />
You know, the news …….. sensational! Sensational, I tell you! What a day.<br />
a) is, b) are, c) were, d) have been<br />
Fish and chips ……. three pounds.<br />
a) cost, b) costs, c) pay for, d) pays for<br />
Put the right word to the right place:<br />
great / large:<br />
A man may be noble though he is poor. No one is a ……… man because h has a ……….<br />
fortune.<br />
invention / discovery:<br />
We speak of the ………… of new planet or island, but of the ……….. of a new machine.<br />
taught / learnt:<br />
The master who ……….. me grammar was a clever man. I ……….. more from him than from<br />
any other teacher.<br />
dress / put on / wear:<br />
I don’t know what to …….. tonight. - ………… whatever you like, but ……… warmly<br />
because it’s cold outside.<br />
68
ogorc ukve aRvniSneT, klasgareSe muSaobisas niSnebi ar iwereba,<br />
dadebiT Sefasebas, romelic niSnebSi ki ar gamoixateba, aramed sityvier<br />
SeqebaSi, jildoebisa da sigelebis miniWebaSi, adgili aqvs moswavleTa<br />
aqtivobis stimulirebas, motivaciis gazrdis mizniT. aqedan gamomdinare,<br />
klasgareSe muSaobaSi testirebas adgili TiTqosda ar unda hqondes.<br />
magram Tu gavixsenebT, rom moswavleTa individualuri, damoukidebeli<br />
muSaobis TviTSefaseba aucilebelia, testi amis saukeTeso saSualebas<br />
warmoadgens. Tu testebs swori pasuxebi (e.w. keys) SeTavazebuli aqvT,<br />
isini gamoiyeneba daprogramebul swavlebaSi (qaRaldis an kompiuterul<br />
versiaSi). testebis gamoyeneba efeqturia, kerZod, enobrivi<br />
olimpiadebisaTvis da sxvadasxva saxis konkursebisaTvis mosamzadeblad.<br />
maswavleblis daxmareba mxolod maSin xdeba saWiro, Tu moswavles ar<br />
esmis, ratomaa romelime pasuxi sworad / arasworad miCneuli.<br />
wreSi misaReb moswavleTa SerCeva (Tu msurvelebis raodenoba<br />
aRemateba skolis SesaZleblobebs), maTi saTanado donis jgufebSi<br />
ganTavseba SeiZleba moxdes saTanado saxis testirebis safuZvelze<br />
(achievement and placement tests).<br />
garda amisa, CvenSi ufro da ufro mkvidrdeba codnis Sefasebis<br />
testuri sistema. erTiani saxelmwifo gamocda ucxour enaSi, romelmac<br />
2005 wlidan Secvala misaRebi gamocdebi, am formiT tardeba. es ara<br />
mxolod moswavleebisTvis, aramed Cveni maswavlebelTa didi masebisTvis<br />
seriozul siaxles warmoadgens. raTa moswavleebma SeZlon warmatebiT<br />
Caabaron es an romelime saerTaSoriso sertifikatis mosapoveblad<br />
arsebuli gamocda, saklaso muSaoba, Tundac enis gaZlierebuli<br />
swavlebis skolebSi, SeiZleba ar aRmoCndes sakmarisi. wreobrivi<br />
muSaobisas, olimpiadebisTvis momzadebisas testuri formis<br />
davalebebis gamoyeneba SeaCvevs moswavleebs muSaobis am, CvenTvis axal<br />
formas. gansakuTrebiT efeqturia testuri davalebebis gamoyeneba<br />
kiTxvisa da qveyanaTmcodneobis wris muSaobaSi.<br />
69
2.7. klasgareSe muSaobis organizeba<br />
rogorc aRvniSneT, klasgareSe muSaoba ucxour enaSi nebayoflobiTia<br />
da uSualod ar ganisazRvreba programiT. amave dros, Tu skolis<br />
administracia da ucxouri enis maswavlebeli ar gauweven mas<br />
xelmZRvanelobas da Tu mas gegmieri xasiaTi ar eqneba, igi dabalefeqsuri<br />
iqneba.<br />
saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebeli sTavazobs moswavleebs<br />
SesaZlo wreebis specializacias da ismens maT SeTavazebebsac. gasagebia,<br />
rom erT skolaSi maqsimum 1-2 wre Tu Camoyalibdeba enis klasgereSe<br />
Sesaswavlad. amitom moswavleTa da, SesaZloa, maTi mSoblebis survili<br />
gadamwyveti unda iyos wreebis profilis gansazRvraSi (gansakuTrebiT, im<br />
SemTxvevaSi, Tu wris wevroba fasiania). ar aris aucilebeli, yovel wels<br />
skolaSi erTi da igive wreebi muSaobdnen. wris muSaobis gagrZeleba<br />
damokidebulia mis warmatebaze da moswavleTa (da maT mSobelTa)<br />
survilze.<br />
wris mecadineoba ar aris reglamentirebuli saskolo programiT<br />
(Tumca, misawvdomobis principis gaTvaliswinebiT, mWidrod dakavSirebulia<br />
masTan), amdenad igi Semoqmedebis did saSualebas aZlevs rogorc<br />
maswavlebels, ise moswavleebs. isini TanamSromloben masalebis, Tematikis<br />
da davalebebis SerCevaSi.<br />
ucxouri enis wris mecadineoba Tavisi amocanebiT, SinaarsiT, formiTa<br />
da struqturiT axloa am sagnis gakveTilTan, magram mis dublirebas ar<br />
warmoadgens. ara aqvs adgili Seswavlili masalis gamokiTxvas, codnis<br />
Sefasebas niSnebis saSualebiT. radgan wris mecadineoba gakveTilebis<br />
Semdeg tardeba, misi forma sasiamovno da naklebad damRleli unda iyos,<br />
moswavleTa da maswavleblis urTuerTobani ki - naklebad oficialuri.<br />
moZravi TamaSebi da saklaso oTaxSi gadaadgileba wyvilur da jgufur<br />
muSaobasTan dakavSirebiT ara mxolod dasaSvebi, aramed aucilebelicaa.<br />
aseTi gadaadgileba relaqsaciis saSualebasac iZleva.<br />
wreSi gaerTianebis safuZvelia ara imdenad asaki, ramdenadac<br />
moswavleTa interesebi da enis flobis done. sxvadasxva klasis<br />
moswavleTa TanamSromloba wris (klubis) aqtivobaSi sasargebloa<br />
moswavleTa socializaciisaTvis.<br />
70
wris mecadineobis (klubis Sexvedris) momzadebisas maswavlebeli<br />
iTvaliswinebs Semdegs:<br />
1) Sesaswavli Tematikisa da masalis zogadsaganmanaTleblo,<br />
aRmzrdelobiT, ganmaviTarebel da praqtikul Rirebulebas, mis<br />
inteleqtualur da emociur mxares, motivirebas;<br />
2) muSaobis formebisa da saswavlo masalis avTentikurobas,<br />
misawvdomobas, mravalferovnebas;<br />
3) Semoqmedebis SesaZleblobas;<br />
4) dialoguri urTierTobebis Camoyalibebas rogorc maswavleblisa da<br />
moswavleebs, ise TviT moswavleebs Soris.<br />
5) moswavleTa asakobriv Taviseburebebs (asakTan klebulobs garTobis<br />
elementis aucilebloba da matulobs muSaobis SemecnebiTi<br />
Rirebuleba). aucilebelia ara mxolod daveyrdnoT bavSvebis bunebriv<br />
cnobismoyvareobas, aramed yvela zoma miviRoT, raTa gavaRvioT igi.<br />
masobrivi RonisZieebis momzadebisas, asakis miuxedavad, garTobis<br />
moments meti mniSvneloba aqvs, vidre SemecnebiTs, radgan sxvadasxva<br />
klasebis moanavleTa enobrivi unar-Cvevebis done da interesebi<br />
sagrZnoblad gansxvavdeba.<br />
wris mecadineobis organizaciaSi aucilebelia gaviTvaliswinoT asakis<br />
Sesabamisi stimulebi, romlebic daaintereseben moswavleebs, raTa<br />
regularulad daeswon mis sxdomebs. es motivebia, magaliTad, V da VI<br />
klasSi - sagnis siaxle, masalebis mravalferovneba, muSaobis formebis<br />
mimzidveloba, VII-IX klasebSi – uaxlesi informacia (ambebi),<br />
qveyanaTmcodneobiTi da dargobrivi informacia. sxdomisas SeiZleba<br />
rolebis gaTamaSeba, roca saklaso oTaxi “ofisad”, “TviTmfrinavad”,<br />
“kafed” da romelime sxva adgilad “gadaiqceva”.<br />
wris mecadineobis forma yovelTvis Tu ara, xSirad unda<br />
gansxvavdebodes gakveTilisagan. magaliTad, sportis Temas miZRvnili<br />
sxdoma, saTanado leqsikis gameorebisa da axsnis Semdeg, SeiZleba Catardes<br />
sportul darbazSi, bunebis Temas miZRvnili sxdoma ki – skolis ezoSi an<br />
parkSi.<br />
iseTi RonisZiebebi, rogoricaa koncertebi, konferenciebi, olimpiadebi,<br />
konkursebi da a.S. finansirebas aucileblad ar moiTxovs, amdenad<br />
mSobelTa CerTva maTi gegmis SedgenaSi saWiro ar aris. samagierod,<br />
71
moswavleTa iniciativa da survilebi aucileblad gasaTvaliswinebelia am<br />
RonisZiebebis dagegmvisas. skolis administraciasTan da sxva<br />
maswavleblebTan koordinireba klasgareSe muSaobis gadegmvisas<br />
aucilebelia, radgan mas Catarebis adgili unda gamoeyos, garda amisa,<br />
klasgareSe muSaoba yvela sagnebSi koordinirebuli unda iyos da<br />
periodulad saganTaSorisi RonisZiebanic unda Catardes (magaliTad,<br />
viqtorina inglisis istoriis Taobaze). miuxedavad imisa, rom STambeWdavi<br />
RonisZiebebi maswavleblisa da skolis prestiJisTvis kargia, skolis<br />
klasgareSe muSaoba ar unda gadaitvirTos da xeli SeuSalos moswavleTa<br />
mTavar – saswavlo – saqmianobas.<br />
saintereso RonisZiebebis Catareba miznad isaxavs:<br />
- moswavleTa interesis stimulirebas sagnisadmi da mis ukeTes Seswavlas,<br />
- moswavleTa SemoqmedebiTi niWis gamovlena-ganviTarebas da saswavlo<br />
saqmianobis aqtivizacias,<br />
- damoukidebeli muSaobis, kerZod, damatebiTi literaturis gamoyenebis<br />
unar-Cvevebis formirebas.<br />
$$2.1-2.4–Si ganxilulia konkretuli unar-Cvevebis Camoyalibebaze an<br />
ucxouri enis cxovrebis romelime sferoSi praqtikul gamoyenebaze<br />
orientirebuli klasareSe muSaoba. gvinda aseve SevCerdeT iseTi<br />
kompleqsuri RonisZiebebis organizebaze, rogoricaa enis olimpiadebi. aq<br />
vlindeba moswavleTa codna Sesaswavli enis gramatikisa da leqsikis, maTi<br />
unari isaubron, weron, moisminon, waikiTxon da Targmnon. olimpiadis<br />
davalebebis nawili SeiZleba iyos moswavleTa codnis Sesamowmebeli<br />
davalebebi Sesaswavli enis qveynebis kulturis Sesaxebac. olimpiadebi<br />
tardeba saskolo, raionis, qalaqis, regionaluri da mTeli qveynis<br />
masStabiT. olimpiadis mogebulebi Rebuloben saCuqrebs da stipendiebs,<br />
amitom skolaze maRal masStabSi Catarebisas olimpiadebi aucileblad<br />
finansirebas moiTxovs. skolis yvela moswavle (klasebis mixedviT)<br />
Rebulobs monawileobas olimpiadaSi, raTa, erTis mxriv, Semowmdes<br />
skolaSi mocemuli sagnis swavlebis done, meore mxriv ki, SeirCes<br />
olimpiadis Semdegi safexuris monawileebi. radgan olimpiadis erT-erTi<br />
amocanaa Semowmdes sagnis swavlebis mdgomareoba, misi sakiTxebi<br />
SesabamisobaSi unda iyvnen programasTan. es, Tumca, ar gamoricxavs<br />
garkveul SemoqmedebiT davalebebsac. ucxour enaSi olimpiadis amocanaa<br />
72
gamoavlinos moswavleTa kiTxvis teqnika (tempi, warmoTqmis koreqtuloba)<br />
da kiTxvisas teqstis Sinaarsis gageba, audirebis unar-Cvevebi (mosmenilis<br />
gageba), leqsikur-gramatikuli unar-Cvevebis done (testebi gamotovebuli<br />
adgilis Sevsebaze), saubrisa (kiTxvebze pasuxi, situaciuri dialogis<br />
ageba, teqstis Sinaarsis reproduqcia, monologuri gamosvla Temaze) da<br />
weris (piradi werili an mocemul sakiTxze) unar-Cvevebi.<br />
kidev erT kompleqsur RonisZiebas warmoadgens mxiarulTa da sazrianTa<br />
klubis Sexvedrebi. sxva eris iumoris gageba zogjer ioli saqme ar aris.<br />
amave dros iumori eris kulturis mniSvnelovani Semadgenelia. igi<br />
cxovrebis yaidisa da enis codnas (sityvaTa TamaSs) eyrdnoba. mxiarulTa<br />
da sarianTa klubi kargi saSualebaa, moswavleebma ucxouri enisa da misi<br />
matarebeli xalxis kultura ukeT gaicnon. saocari faqtebis, xumrobebisa<br />
da iumoristuli moTxrobebis mopoveba, maTi inscenireba – yvelaferi es<br />
TviT moswavleTa amocanaa. gundebi SeiZleba Seejibron erTmaneTs<br />
romelime sityvis, Sesityvebis, cnobili gamonaTqvamis, kinos, wignisa an<br />
simReris saxelwodebis pantomimur SesrulebaSi da maT gamocnobaSi.<br />
maswavlebeli konsultantis rolSi gamodis. JiuriSi rogorc<br />
maswavleblebi, ise moswavleebic arian. warmatebis Sefasebisas ucxour<br />
enas garkveuli roli aqvs, magram mTavaria SemoqmedebiTi momenti –<br />
mopovebuli masalis Sinaarsi, samsaxiobo niWi, mxatvruli gaformeba.<br />
mxiarulTa da sazrianTa klubis sxdomis Casatareblad kargi TariRia<br />
pirveli aprili – April Fool’s Day. mis erT-erT davalebad SeiZleba,<br />
magaliTad, Semdegi qveyanaTmcodneobiTi viqtorina gamoviyenoT:<br />
Are you an April Fool?<br />
Read these sentences. Four are true and two are April Fool’s jokes. Which ones are true and<br />
which ones are April Fool’s jokes?<br />
1. The Queen of England has two birthdays.<br />
2. Next year Prince William’s face will be on one of the bank notes.<br />
3. David Beckham pays € 488 for a haircut.<br />
4. In London, they are building a new Big Ben clock with a digital watch face.<br />
5. In Scotland, the national food is sheep’s stomach.<br />
6. In England, you can buy chocolate chips.<br />
(Sentences 2 and 4 are April Fool’s jokes.)<br />
73
omelime cnobili ingliseli (amerikeli) moRvawis iubiles miZRvnil<br />
saRamoSi SeiZleba ramdenime wris muSaobis Sedegebi gaerTiandes (kiTxvis,<br />
istoriis, xelovnebisa da a.S.).<br />
g.m.magomedovi [Магомедов, 2000] samarTlianad miuTiTebs, rom, maRali<br />
profesiuli donisa da iseTi piraduli Tvisebebis, rogoricaa lideroba,<br />
organizatoruli niWi, didi erudicia da a.S. garda, klasgareSe muSaobis<br />
warmatebuli organizebis mizniT sasurvelia maswavleblebma saTanado<br />
Teoriuli (pedagogiur-fsiqologiuri) codna SeiZinon da praqtikuli<br />
treningebic gaiaron, radgan klasgareSe muSaobis organizeba rTul,<br />
kompleqsur saqmianobas warmoadgens.<br />
74
2.8. daskvna<br />
1 Ta<strong>name</strong>drove pedagogiuri mecnierebis demokratizacia, Semswavlelze<br />
orientirebuli swavleba gansakuTrebiT mniSvnelovania klasgareSe<br />
muSaobisTvis, misi naklebad formaluri da metad SemoqmedebiTi xasiaTis<br />
gamo. moswavleebs unda mieces saSualeba SearCion wreobrivi muSaobisa da<br />
masobrivi RonisZiebebis Tematika, TviTon gansazRvron muSaobis formebi,<br />
waiyvanon wris sxdoma, axsnan kidevac saswavlo masala. maswavleblis<br />
roli klasgareSe muSaobaSi aris saswavlo programasTan kavSiris<br />
uzrunvelyofa, moswavleTa da administraciis aqtivobebis koordinireba,<br />
enobrivi konsultaciebis gaweva, moswavleTa motivireba da aqtivizacia.<br />
2. klasgareSe muSaobis organizeba did moTxovnebs uyenebs ucxouri enis<br />
maswavlebels:<br />
- misi metyveleba unda iyos fonetikurad, leqsikurad da gramatikulad<br />
gamarTuli da spontanuri,<br />
- mas didi zogadi erudicia unda gaaCndes,<br />
- igi kargi organizatori unda iyos,<br />
- mas unda SeeZlos demokratiuli, keTilSobiluri, SemoqmedebiTi<br />
urTierTobebis Camoyalibeba.<br />
3. radgan klasgareSe muSaoba ucxour enaSi miznad isaxavs ara mxolod<br />
gakveTilze miRebuli codnis ganmtkicebas, aramed mis ufro maRal doneze<br />
ayvanasac, misi msvlelobisas «samuSao ena» ZiriTadad Sesaswavli ena unda<br />
iyos, rac miscems moswavleebs saSualebas, ucxouri enis praqtikuli<br />
gamoyenebis gamocdileba SeiZinon.<br />
4. ucxouenobrivi unar-Cvevebis gasaviTareblad klasgereSe muSaobisas<br />
mniSvnelovania mravalferovani da saintereso sasaubro Tematikis,<br />
mosasmeni da wasakiTxi teqstebis SerCeva moswavleTa asakobrivi<br />
Taviseburebebis, interesebisa da enobrivi momzadebis gaTvaliswinebiT.<br />
5. gakveTilisgan gansxvavebiT, enobrivi wris wevrebi savarjiSoebs ki<br />
ar unda asrulebdnen, aramed realur enobriv komunikaciaSi unda iyvnen<br />
Cabmulni. amdenad, situaciuri dialogebi, rolebis gaTamaSeba, debatebi,<br />
konkursebi, romlebic sagakveTilo mecadineobisas SedarebiT iSviaTad<br />
gamoiyeneba, ucxour enaSi klasgareSe muSaobis ZiriTad SemoqmedebiT<br />
formebs warmoadgenen.<br />
75
6. wris saxe (enobrivi unar-Cvevebis formireba-srulyofis<br />
mimarTulebiT, Sesaswavli enis romelime qveyvis / qveynebis istoriis,<br />
georgafiis, mecnierebis istoriis, tradiciebis, xelovnebis romelime<br />
sferos Seswavlis, musikaluri, samxatvro da a.S.) yovel saswavlo wels<br />
unda ganisazRvros xelaxla moswavleTa interesebidan gamomdinare. igive<br />
exeba masobriv RonisZiebebs (konkursebs, koncertebs, dadgmebsa da a.S.).<br />
sasurvelia rame originaluri RonisZiebebis Catareba, rogoric aqamde ar<br />
Catarebula, magaliTad, mxolod gogonebisTvis sasiyvarulo leqsebis<br />
saRamo, konkursi sityvebis, Sesityvebebis, cnobili gamonaTqvamebis, kinos,<br />
wignisa an simReris dasaxelebis pantomimur SesrulebaSi da maT<br />
gamocnobaSi. wreebis muSaobisas yuradReba unda mieqces ara mxolod<br />
zogadi (sayofacxovrebo), aramed aseve dargobrivi «enis» swavlebas.<br />
7. ucxour enaSi rogorc saklaso, ise, gansakuTrebiT, klasgareSe<br />
mecadineobaSi sul ufro didi roli unda mieniWos teqnikuri<br />
saSualebebis, gansakuTrebiT, kompiuteris gamoyenebas. kompiuteruli<br />
saswavlo programebi individualuri muSaobis saSualebas iZlevian, xolo<br />
internetis saSualebiT SeiZleba saintereso masalebis mopoveba da -<br />
wyvilur an jgufur reJimSi – miwer-mowera, saubari da telekonferenciebi<br />
ucxoel TanatolebTan. miuxedavad am mimarTulebiT arsebuli teqnikuri da<br />
finansuri sirTuleebisa, uaxloes momavalSi ucxouri enis yvela<br />
maswavlebeli mzad unda iyos gauZRves aseT muSaobas.<br />
8. testuri davalebebi rogorc muSaobis forma ara mxolod saklaso,<br />
aramed klasgareSe muSaobisasac daexmareba moswavleebs, ukeTesad Caabaron<br />
erTiani saxelmwifo gamocda. garda amisa, maTi daprogramebuli variantis<br />
gamoyeneba xels Seuwyobs moswavleTa TviTSefasebis unaris Camoyalibebas.<br />
9. wreSi gaerTianebis safuZvelia ara imdenad asaki, ramdenadac<br />
moswavleTa interesebi da enis donis floba. sxvadasxva klasis<br />
moswavleTa TanamSromloba wris (klubis) aqtivobaSi sasargebloa<br />
moswavleTa socializaciisaTvis. masobrivi RonisZiebebis momzadebisas,<br />
asakis miuxedavad, garTobis moments meti mniSvneloba aqvs, vidre<br />
SemecnebiTs, radgan monawileTa enobrivi done da interesebi sagrZnoblad<br />
gansxvavdeba.<br />
10. skolis klasgareSe muSaoba ar unda gadaitvirTos da xeli<br />
SeuSalos moswavleTa mTavar – saswavlo – saqmianobas.<br />
76
Tavi III sakontrolo eqsperimenti<br />
3.1. eqsperimentis miznebi da meTodika<br />
eqsperimentis mizani iyo darwmunebulviyaviT klasgareSe muSaobis<br />
saWiroebaSi, gagverkvia misi formebi da Sinaarsi, romelic gansakuTrebeli<br />
popularobiT sargeblobs, da dagvedgina, Tu ramdenad efeqturia<br />
klasgareSe muSaobis Cvens mier SemuSavebuli meTodika tradiciulTan<br />
SedarebiT.<br />
Sesabamisad, pirvel etapze (sakonstatacio eqsperimenti) gamovkiTxeT<br />
ramdenime skolis (ambrolauris raionis sof. uravisa da lixeTis saSualo<br />
skola, zemo barRabis afxazeTis # 11 saSualo skola, vaSlijvaris # 2<br />
saSualo skola, q.foTis afxazeTis # 21 saSualo skola, q. senakis<br />
afxazeTis # 7 saSualo skola, q.galis afxazeTis # 11 skola, wyneTis # 8<br />
skola) ucxouri enis administracia, maswavleblebi da moswavleebi ucxour<br />
enaSi mimdinare klasgareSe muSaobis Taobaze, mis problemebze, moswavleTa<br />
da maTi mSoblebis poziciaze. am mizniT Semdegi kiTxvebi davusviT maT:<br />
1. muSaobs Tu ara Tqvens skolaSi ucxouri enis Semswavleli wreebi?<br />
3. Tu es asea, fasian Tu ufaso safuZvelze xdeba maTi muSaoba?<br />
4. vin arian wris gaxsnis, misi specializaciis iniciatorebi<br />
(administracia, maswavlebeli, moswavleebi Tu maTi mSoblebi)?<br />
5. vin SearCevs xolme sxdomebis Tematikas, Sesaswavl sityvebs, muSaobis<br />
formebs, vin xsnis axal masalas?<br />
6. gamoiyeneba Tu ara wris muSaobaSi teqnikuri saSualebebi (daasaxeleT,<br />
konkretulad romeli)?<br />
7. iyenebT Tu ara davalebaTa testur formebs?<br />
8. tardeba Tu ara skolaSi ucxour enaze masobrivi klasgareSe<br />
RonisZiebebi (konkursebi, koncertebi, saRamoebi da a.S.)? Tu tardeba,<br />
daasaxeleT konkretulad maTi saxeebi.<br />
9. (SekiTxva moswavleebs) arian Tu ara isini kmayofilebi klasgareSe<br />
muSaobiT? (sainteresoa igi? maRal doneze tardeba? namdvilad zris maT<br />
mier enis dauflebis dones? sakmaod xSirad aqvs mas adgili?)<br />
kiTxvebze pasuxebis analizi motanilia momdevno paragrafSi.<br />
77
meore etapze (sakontrolo eqsperimenti) SevarCieT gamokiTxul<br />
skolaTa Soris is, romelSic klasgareSe muSaoba SedarebiT maRal doneze<br />
aRmoCnda (q. senakis afxazeTis # 7 saSualo skola) dayenebuli da<br />
movaxdineT iq eqsperimentuli klasgareSe muSaobis organizeba erTi<br />
saswavlo wlis ganmavlobaSi (2003/4 s.w.). V-IX klasebis nawili (meore-mesame<br />
ganayofi) iyo sakontrolo klasebi, sadac klasgareSe muSaoba Zveleburad<br />
mimdinareobda: mxolod erTi, specializaciis gareSe, inglisuri enis wriT,<br />
sadac maorganizebeli roli mxolod maswavlebels hqonda da swavlebis<br />
Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebi da davalebaTa testuri forma ar<br />
yofila danergili. masobrivi RonisZieba (maswavleblis iniciativiT, mis<br />
mier SerCeuli TematikiTa da masaliT) Catarda semestrSi erTxel.<br />
klasebis danarCen nawilSi ki – (pirveli ganayofi) klasgareSe muSaoba<br />
mimdinareobda Cvens mier SeTavazebuli meTodikiT. es muSaoba aRwerilia<br />
momdevno paragrafSi. Semdeg SevadareT unar-Cvevebis donis cvlileba<br />
eqsperimentul da sakontrolo klasebSi da moswavleTa damokidebulebis<br />
Secvlis dinamika klasgareSe muSaobis mimarT. Sedegebi aseve motanilia<br />
momdevno paragrafSi.<br />
78
3.2. eqsperimentis msvleloba<br />
rogorc ukve avRniSneT, gamokiTxva Catarda ambrolauris raionis sof.<br />
uravisa da lixeTis saSualo skola, zemo barRabis afxazeTis # 11<br />
saSualo skola, vaSlijvaris # 2 saSualo skola, q.foTis afxazeTis # 21<br />
saSualo skola, q. senakis afxazeTis # 7 saSualo skola, q.galis<br />
afxazeTis # 11 skola, da wyneTis # 8 skolaSi. man gviCvena, rom:<br />
- am skolebis 62 procentSi mimdinareobs garkveuli klasgareSe muSaoba.<br />
- wreTa 60 procenti fasian safuZvelze muSaobs.<br />
- wris gaxsnis iniciatori skolaTa 60 %-Si maswavlebelia, 20%-Si –<br />
administracia da 20 %-Si moswavleebi da maTi mSoblebia.<br />
- wris specializaciis iniciatori yvlgan maswavlebelia.<br />
- sxdomebis Tematikas, Sesaswavl sityvebs, muSaobis formebs SemTxvevaTa<br />
100 %-Si irCevs maswavlebeli, axal masalas yovelTvis xsnis<br />
maswavlebeli.<br />
- teqnikur saSualebebs, maTi uqonlobis an teqnikuri mdgomareobis gamo,<br />
ar iyeneben skolebis 20 %-Si.<br />
- testur davalebebs iyeneben skolebis 40 %-Si.<br />
- masobrivi RonisZiebebi skolebis 40 %-Si saerTod ar tardeba, skolebis<br />
40 %-Si tardeba weliwadSi 1-2jer, 20 %-Si ki – 3-4jer.<br />
- Catarebul masobriv RonisZiebebs Semdegi forma aqvT: (V-VI klasSi)<br />
saswavlo wlis damTavrebasTan an romelime dResaswaulTan<br />
dakavSirebuli zeimi, (VII-IX klasSi) Tematuri saRamo.<br />
- gamokiTxul moswavleTa 35 %-s miaCnia, rom Catarebuli RoniasZiebebi<br />
sainteresoa, 25 %-s – rom isini maRal doneze Catarda, 12 %-s - rom es<br />
muSaoba namdvilad zris maT mier enis dauflebis dones, 12 %-s – rom<br />
klasgareSe muSaobas sakmaod xSirad aqvs adgili.<br />
sakontrolo eqsperimentisas q. senakis afxazeTis # 7 saSualo skolis<br />
eqsperimentul klasebSi erTi wlis (2003/4 s.w.) ganmavlobaSi ufaso<br />
safuZvelze Sedga Semdegi wreebi:<br />
- V-VII klasebis moswavleebisTvis – inglisuri enis Seswavla da iumori.<br />
- VIII-IX klasebis moswavleebisTvis – ena fizika-maTematikisa da teqnikis<br />
SeswavlaSi.<br />
79
wris sxdomebi tardeboda TveSi erTxel, xolo romelime RonisZiebis<br />
momzadebisas – ufro xSirad (2-3 damatebiTi sxdoma).<br />
iumoris wris sxdomebze moswavleebi kiTxulobdnen xumrobebsa da<br />
iumoristul moTxrobebs, axdendnen maT inscenirebas, saubrobdnen<br />
inglisuri iumoris Taviseburebebze, kamaTobdnen maT sayvarel iumoristul<br />
kinofilmebze, uyurebdnen maT videofragmentebs, eZebdnen internetze<br />
saintereso informacias. saboloo jamSi maT mier moZiebuli da<br />
damuSavebuli masala daedo safuZvlad skolis masStabiT Catarebul<br />
mxiarulTa da sazrianTa klubis sxdomas.<br />
meore wre muSaobda sami sagnis maswavleblis koordinirebiT (wres<br />
xelmZRvanelad moswavle gamoeyo). sxdomebs Tanmimdevrulad uZRvebodnen<br />
misi wevrebi. muSaobis Tematika iyo: cnobili mecnierebis cxovreba,<br />
gamogonebebi, fizikur-maTematikuri terminologia, mecnierebisa da teqnikis<br />
roli Ta<strong>name</strong>drove samyaroSi. moswavleebi “Discovery” telearxidan<br />
gakeTebul videoCanawerebs (samecniero-popularul gadacemebs) uyurebdnen<br />
da maTze msjelobdnen. isini aseve miwer-moweras awarmoebdnen Tavis<br />
ucxoel TanatolebTan internetis saSualebiT. gvinda avRniSnoT, rom,<br />
radgan moswavleebi didwilad iRebdnen sakuTar Tavze datvirTvis did<br />
nawils, ufaso muSaoba maswavleblebisTvis SedarebiT nakleb tvirTs<br />
warmoadgenda.<br />
2003/4 saswavlo wlis ganmavlobaSi (skolis masStabiT) Catarda Semdegi<br />
RonisZiebebi: mxiarulTa da sazrianTa klubis Sexvedra Temaze "inglisuri<br />
da amerikuli iumori", naxatebis gamofena Temaze “didi britaneTisa da aSS-<br />
s RirsSesaniSnaobebi”, internet-kafeSi sami gasvliTi sesia (informaciis<br />
mopoveba cnobil inglisel da amerikel mecnierebze), koncerti<br />
(inglisurenovani simRerebisa da leqsebis SesrulebiT), konkursi “vin<br />
ufro kargad icnobs inglisel da amerikel gamomgoneblebs?”<br />
RonisZiebaTa Tematika mTlianad moswavleTa mier iyo SerCeuli, masala<br />
V_VII klasebSi nawilobriv moswavleebma, nawilobriv ki maswavlebelma<br />
SearCia, VIII-IX klasebSi masala TiTqmis mTlianad moswavleebma SearCies<br />
(maTi nawili ix. danarTSi). masalebis didi nawilis adaptireba<br />
maswavlebelma moaxdina.<br />
sakontrolo klasebSi wreobrivi muSaoba aerTianebda V-VII klasis<br />
(ZiriTadad leqsebisa da simRerebis Seswavla) da VIII-IX klasis (Tematuri<br />
80
moxsenebebis momzadeba-wakiTxva, maswavleblis mier SerCeuli teqstebis<br />
kiTxva-Targmani) moswavleebs, igi iyo “maswavlebelze orientirebuli”<br />
(yvela gadawyvetilebebs maswavlebeli Rebulobda), misi wevroba iyo<br />
fasiani, teqnikuri saSualebebi da testuri davalebebi an romelime sxva<br />
inovaciebi ar gamoiyeneboda.<br />
V 1 (eqsperimentuli) klasis 30 moswavleTa Soris 12 moswavlem monawileoba<br />
miiRo wreobriv muSaobaSi, V 2 da V 3 (sakontrolo) klasis 62 moswavleTa<br />
Soris – 4 moswavlem;<br />
VI 1 (eqsperimentuli) klasis 28 moswavleTa Soris 10 moswavlem<br />
monawileoba miiRo wreobriv muSaobaSijgufSi), VI 2 da VI 3 klasis 59<br />
moswavleebidan – 3 moswavlem;<br />
VII 1 klasis 29 moswavleTa Soris 8 moswavlem monawileoba miiRo<br />
wreobriv muSaobaSi), VII 2 da VII 3 klasis 62 moswavleebidan – 4 moswavlem;<br />
VIII 1 klasis 31 moswavleTa Soris 7 moswavlem monawileoba miiRo<br />
wreobriv muSaobaSi, VIII 2 da VIII 3 klasis 61 moswavleebidan – 3 moswavlem;<br />
IX klasis 29 moswavleTa Soris 6 moswavlem monawileoba miiRo<br />
wreobriv muSaobaSi, IX 2 da IX 3 klasis 59 moswavleebidan – 3 moswavlem.<br />
sakontrolo jgufebSi wreobriv muSaobaSi monawileoba miiRes cota<br />
moswavlem, rac ZiriTadad aixsneboda muSaobis fasiani formiT, magram,<br />
Cveni azriT, mecadineobis formamac Tavisi “wvlili” Seitana moswavleTa<br />
dabal motivaciaSi. es azri dasturdeba imiTac, rom saskolo masobriv<br />
RonisZiebebSi monawileoba, romelic, bunebrivia, ufaso iyo, sakontrolo<br />
klasebSi aseve ufro dabali iyo, vidre eqsperimentulSi.<br />
V klasebis 92 moswavleTa Soris 20 moswavlem monawileoba miiRo<br />
masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (4 sakontrolo da 16 - eqsperimentul<br />
jgufSi),<br />
VI klasebis 87 moswavleTa Soris 14 moswavlem monawileoba miiRo<br />
masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (2 sakontrolo da 12 - eqsperimentul<br />
jgufSi),<br />
VII klasebis 81 moswavleTa Soris 14 moswavlem monawileoba miiRo<br />
masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (1 sakontrolo da 13 - eqsperimentul<br />
jgufSi),<br />
81
VIII klasebis 92 moswavleTa Soris 11 moswavlem monawileoba miiRo<br />
masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (2 sakontrolo da 9 - eqsperimentul<br />
jgufSi),<br />
IX klasebis 88 moswavleTa Soris 9 moswavlem monawileoba miiRo<br />
masobrivi RonisZiebebis msvlelobaSi (1 sakontrolo da 8 - eqsperimentul<br />
jgufSi).<br />
82
3.3. miRebuli Sedegebis analizi<br />
qvemoT motanilia moswavleTa mier miRebul akademiur SefasebaTa<br />
dinamika.<br />
cxrili I: sakontrolo da eqsperimentuli jgufebis im moswavleebis<br />
akademiuri Sefaseba, romelTac uSualo monawileoba ar miuRiaT<br />
klasgareSe muSaobis arcerT formaSi<br />
klasi<br />
saSualo<br />
niSani<br />
wina weli I semestri II semestri III semestri<br />
V - 4,1 4,0 4,0<br />
VI 4,0 4,0 3,9 3,9<br />
VII 3,9 3,9 3,8 3,7<br />
VIII 3,8 3,8 3,8 3,7<br />
IX 3,7 3,6 3,6 3,5<br />
cxrili II: sakontrolo jgufebis im moswavleebis akademiuri Sefaseba,<br />
romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />
klasi<br />
saSualo<br />
niSani<br />
wina weli I semestri II semestri III semestri<br />
V - 4,2 4,3 4,3<br />
VI 4,0 4,0 4,1 4,1<br />
VII 4,0 4,1 4,0 4,0<br />
VIII 3,8 4,0 4,1 4,0<br />
IX 3,7 3,9 4,0 4,0<br />
cxrili III: eqsperimentuli jgufebis im moswavleebis akademiuri Sefaseba,<br />
romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />
83
klasi<br />
saSualo<br />
niSani<br />
wina weli I semestri II semestri III semestri<br />
V - 4,2 4,3 4,4<br />
VI 4,0 4,1 4,2 4,3<br />
VII 3,9 4,0 4,2 4,4<br />
VIII 3,8 3,9 4,1 4,3<br />
IX 3,7 3,8 4,0 4,2<br />
advili dasanaxia, rom moswavleebis, visac monawileba ar miuRiaT<br />
klasgareSe muSaobaSi, akademiuro Sefaseba TandaTanobiT ecemoda, roca<br />
moswavleebi, romlebic klasgareSe muSaobaSi monawilebas Rebulobdnen,<br />
ukeTesad swavlobdnen, ufro metic, eqsperimentul jgufebSi unar-CvevaTa<br />
donis (akademiuri Sefasebis) zrda SesamCnevi da stabiluri iyo, xolo<br />
sakomtrolo klasebSi – naklebi da arc Tu ise stabiluri.<br />
garda amisa, gamovkiTxeT moswavleebi, Tu ramdenad kmayofilebi iyvnen<br />
isini masobrivi klasgareSe muSaobis xarisxiT.<br />
cxrili IV: sakontrolo jgufis im moswavleTa gamokiTxvis Sedegebi,<br />
romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />
klasi sainte-<br />
klasgareSe RonisZiebebi:<br />
resoa<br />
maRal<br />
donezea<br />
sakmaod<br />
xSirad<br />
tardeba<br />
mexmareba<br />
ucxouri<br />
enis<br />
SeswavlaSi<br />
V 75% 92% 54% 6% 9%<br />
VI 72% 90% 51% 9% 12%<br />
VII 69% 85% 48% 6% 9%<br />
VIII 66% 82% 48% 6% 15%<br />
IX 66% 82% 51% 3% 6%<br />
maZlevs sxva<br />
saintereso<br />
informacias<br />
84
cxrili V: eqsperimentuli jgufis im moswavleTa gamokiTxvis Sedegebi,<br />
romlebic monawileobdnen klasgareSe muSaobis romelime formaSi<br />
klasi sainte-<br />
wreobrivi muSaoba da klasgareSe RonisZiebebi:<br />
resoa<br />
maRal<br />
donezea<br />
sakmaod<br />
xSirad<br />
tardeba<br />
mexmareba<br />
ucxouri<br />
enis<br />
SeswavlaSi<br />
V 89% 96% 100% 51% 42%<br />
VI 86% 92% 100% 69% 39%<br />
VII 81% 87% 100% 66% 30%<br />
VIII 75% 82% 100% 72% 33%<br />
IX 72% 78% 100% 69% 36%<br />
maZlevs sxva<br />
saintereso<br />
informacias<br />
advili dasanaxia, ramdenad maRla afaseben eqsperimentuli klasis<br />
moswavleebi klasgareSe muSaobas.<br />
garda amisa, radgan masobrivi RonisZiebebis recepientebis rolSi is<br />
bavSvebi gamodiodnen, romlebic uSualod ar iyvnen CarTulni maT<br />
momzadeba-prezentaciaSi, Cven gamovkiTxeT isinic.<br />
gamokiTxvis Sedegebi motanilia V cxrilSi. aq moswavleebis<br />
diferencirebas sakontrolo da eqsperimentul jgufebze adgili ara aqvs,<br />
radgan isini orive jgufis RonisZiebebs eswrebodnen. CvenTvis<br />
mniSvnelovani iyo klasgareSe RonisZiebebis gazrdili raodenobisadmi da<br />
maTi xarisxisadmi moswavleTa damokidebulebis garkveva.<br />
85
cxrili VI: im moswavleTa gamokiTxvis Sedegebi, visac uSualod ar<br />
miuRiaT klasgareSe muSaobaSi monawileoba (rogorc sakontrolo, ise<br />
eqsperimentul jgufebSi)<br />
klasi sainte-<br />
klasgareSe RonisZiebebi:<br />
resoa<br />
maRal<br />
donezea<br />
sakmaod<br />
xSirad<br />
tardeba<br />
mexmareba<br />
ucxouri<br />
enis<br />
SeswavlaSi<br />
V 45% 87% 24% 3% 3%<br />
VI 54% 90% 21% 6% 6%<br />
VII 57% 82% 39% 0% 3%<br />
VIII 60% 78% 36% 3% 3%<br />
IX 63% 75% 39% 0% 0%<br />
maZlevs sxva<br />
saintereso<br />
informacias<br />
advili dasanaxia, rom am moswavleebis mier klasgareSe RonisZiebebis<br />
Sefaseba yvelaze dabalia.<br />
maSasadame, eqsperimentis Sedegebma dagvarwmuna, rom:<br />
- klasgareSe muSaoba skolebSi iSviaTi da arasistematuri xasiaTisaa da<br />
iq, sadac adgili aqvs wreobriv muSaobas, igi fasian safuZvelze<br />
mimdinareobs, rac miuwvdomelia bevri ojaxisTvis. mxolod im skolebsi,<br />
sadac ucxouri enis Semswavleli wris gaxsnis iniciativa rogorc<br />
administraciisa da maswavleblebis, ise mSoblebisa da moswavleebis<br />
iniciativas eyrdnoboda, wreobrivi muSaoba sakmaod warmatebulad<br />
mimdinareobs. klasgarese muSaoba praqtikulad mTlianad<br />
“maswavlebelze orientirebulia”, teqnikuri saSualebebi, testuri<br />
davalebebi da sxva pedagogiuri inovaciebi ar gamoiyeneba.<br />
- eqsperimentuli da sakontrolo jgufebis im moswavleebis enobrivi<br />
unar-Cvevebis done, romlebic klasgareSe muSaobaSi ar monawilebdnen<br />
(es done asaxulia akademiur SefasebaSi) arc Tu ise maRala da<br />
TandaTanobiT ecema; sakontrolo da eqsperimentuli jgufebis im<br />
moswavleTa niSnebi, vinc klasgareSe muSaobaSi monawileobas<br />
Rebulobdnen, akademiuri Sefaseba ufro maralia; es nebismieri formis<br />
klasgarese muSaobis efeqturobis dasturia;<br />
86
- sakontrolo jgufebSi enobrivi unar-Cvevebis donis zrda mcire da<br />
arastabiluria, xolo eqsperimentul jgufebSi igi stabilurad da<br />
sagrZnoblad izrdeba. Cveni azriT, es ori mizeziT aixsneba: a)<br />
adekvaturi meTodikiT Catarebuli klasgageSe muSaoba exmareba swavlis<br />
motivaciis SenarCunebas; b) efeqturi klasgareSe muSaoba uzrunvelyofs<br />
gakveTilebze SeZenili enobrivi unar-Cvevebis ganmtkiceba-SenarCunebas.<br />
- moswavleebi, romlebic uSualod arian Cabmulebi klasgareSe muSaobaSi,<br />
ufro maRla afaseben mis Sedegianobas. amasac, Cveni azriT, ori mizezi<br />
aqvs: a) maTTvis es muSaoba sistemuri, da ara fragmentuli xasiaTisaa; b)<br />
recipientis rolSi masobriv klasgareSe RonisZiebebSi monawileobas<br />
ufro gasarTobi xasiaTi aqvs, vidre saswavlo an ganmaviTarebeli<br />
efeqti.<br />
- eqsperimentuli klasebis moswavleebma, romlebmac monawileoba miiRes<br />
Cvens meTodikaze agebul klasgareSe muSaobaSi, ufro maRla Seafases<br />
klasgareSe muSaoba, vidre sakontrolo klasebis moswavleebla,<br />
romlebmac tradiciul klasgareSe muSaobaSi miiRes monawileba, rac,<br />
Cveni azriT, aseve adasturebs Cvens mier SeTavazebuli meTodikis<br />
upiratesobas.<br />
87
daskvna-rekomendaciebi<br />
komunikaciuri TamaSebis konstruirebix safuZvlad gamoyenebulia<br />
scenarebisa da freimebis agebis teqnika, vinaidan scenari da freimi xels<br />
uwyobs tipiuri situaciebis adeqvatur kognitiur gadamuSavebas,<br />
uzrunvelyofs teqstis bmulobas, konteqstualur “molodins”, iZleva<br />
Semdgom movlenaTa prognozirebis saSualebas. komunikaciur-kognitiuri<br />
pragmatika gvTavazobs im faqtorTa Seswavlis saSualebas, romelTa<br />
meSveobiTac iqmneba teqstis mTlianobisa da bmulobis gancda. aqedan<br />
gamomdinare, scenarebisa da freimebis agebis teqnika warmoadgens enis<br />
SemswavlelTa mier codnis reprezentaciis yvelaze efeqtur saSualebas.<br />
1. ucxour enaSi sagakveTilo da klasgareSe muSaobis organuli kavSiri<br />
da amave dros mniSvnelovani gansxvaveba arsebobs:<br />
- klasgareSe muSaoba enobrivad da Tematurad eyrdnoba gakveTilze<br />
muSaobas, Tumca rogorc misi enobrivi masala, ise Tematika ufro<br />
farToa;<br />
- klasgareSe muSaoba aRrmavebs da afarTovebs moswavleTa mier ara<br />
mxolod ucxouri enis, aramed sxva gakveTilebzec miRebul codnas,<br />
srulyofs arsebul unar-Cvevebs;<br />
- klasgareSe muSaoba naklebad formalizebulia, magram igic sistemur<br />
xasiaTs atarebs;<br />
- Sefasebis sistema klasgareSe muSaobisas waxalisebiT ifargleba;<br />
- klasgareSe muSaoba, saklaso mecadineobasTan SedarebiT, metad uwyobs<br />
xels moswavleTa Semoqmedebas, maT socializacias, pirovnebis<br />
Camoyalibebas;<br />
- gakveTilisgan gansxvavebiT, enobrivi wris wevrebi savarjiSoebs ki ar<br />
unda asrulebdnen, aramed realur enobriv komunikaciaSi unda iyvnen<br />
Cabmulni. amdenad, situaciuri dialogebi, rolebis gaTamaSeba, debatebi,<br />
konkursebi, romlebic sagakveTolo mecadineobisas SedarebiT iSviaTad<br />
gamoiyeneba, ucxour enaSi klasgareSe muSaobis ZiriTad SemoqmedebiT<br />
formebs warmoadgenen;<br />
- wreSi gaerTianebis safuZvelia ara imdenad asaki, ramdenadac moswavleTa<br />
interesebi da enis donis floba. sxvadasxva klasis moswavleTa<br />
88
TanamSromloba wris (klubis) aqtivobaSi sasargebloa moswavleTa<br />
socializaciisaTvis. masobrivi RonisZiebebis momzadebisas, asakis<br />
miuxedavad, garTobis moments meti mniSvneloba aqvs, vidre SemecnebiTs,<br />
radgan monawileTa enobrivi done da interesebi sagrZnoblad<br />
gansxvavdeba.<br />
10. ucxour enaze klasgareSe muSaobis yvela motivi unda gamoviyanoT:<br />
garToba, zogadi cnobismoyvareobis dakmayofileba, Sesaswavli enis qveynis<br />
Sesaxeb informaciis miReba, sxva saswavlo sagnebSi codnis gaRrmaveba,<br />
proforientaciis pirveli nabijebi, TanatolebTan araformaluri<br />
urTierToba, SemoqmedebiTi Zalebis mosinjva da sxv. Tavis rigSi,<br />
klasgageSe muSaoba ucxour enaSi gazrdis am saganSi saklaso<br />
mecadineobisadmi interessa da saswavlo procesis efeqturobas.<br />
3. klasgareSe muSaobis formebi ganisazRvreba Semdegi kriteriumebis<br />
safuZvelze: muSaobaSi CarTul moswavleTa raodenoba (individualuri –<br />
jgufuri – masobrivi), Casatarebeli samuSaos sistematuroba, moswavleTa<br />
Semadgenlobis stabiluroba, adgili, sadac mimdinareobs muSaoba. wris<br />
saxe (enobrivi unar-Cvevebis faormireba-srulyofis mimarTulebiT,<br />
Sesaswavli enis romelime qveyvis / qveynebis istoriis, georgafiis,<br />
mecnierebis istoriis, tradiciebis, xelovnebis romelime sferos<br />
Seswavlis, musikaluri, samxatvro da a.S.) unda ganisazRvros moswavleTa<br />
interesebidan gamomdinare yovel saswavlo wels. igive exeba masobriv<br />
RonisZiebebs (konkursebs, koncertebs, dadgmebsa da a.S.). sasurvelia rame<br />
originaluri RonisZiebebis Catareba, rogoric aqamde ar Catarebula,<br />
magaliTad, mxolod gogonebisTvis sasiyvarulo leqsebis saRamo, konkursi<br />
sityvebis, Sesityvebebis, cnobili gamonaTqvamebis, kinos, wignisa an<br />
simReris dasaxelebis pantomimur SesrulebaSi da maT gamocnobaSi.<br />
mozadrTa interesebis specializaciis gaTvaliswinebiT ucxouri enis<br />
wreebi V-VI klasSi SeiZleba “zogadi” iyos, Semdeg ki aucilebelia maTi<br />
specializacia enobrivi unar-Cvevebis (zepirmetyvelebis, kiTxvis, Targmnis<br />
wreebi) an sxva saswavlo sagnebaTan kavSiris damyarebis mimarTulebiT.<br />
89
4. klasgareSe muSaobisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT dRevandeli<br />
cxovrebis moTxovnebi: Ta<strong>name</strong>drove teqnikuri saSualebebis,<br />
gansakuTrebiT, kompiuteris gamoyeneba, testuri davalebebis gamoyeneba,<br />
momzadeba saerTaSoriso gamocdebisTvis, kompiterze beWdvis unar-Cvevebis<br />
Camoyalibeba, telefonze pasuxis kultura, sazogadoebrivi dakveTa<br />
ucxouri enis mflobeli garkveuli profilis muSakebze da a.S.<br />
Ta<strong>name</strong>drove pedagogiuri mecnierebis demokratizaciis, Semswavlelze<br />
orientirebuli swavlebis gaTvaliswinebiT, klasgareSe muSaoba<br />
maqsimalurad unda uwrobdes xels TanamSromlobas, erTis mxriv,<br />
maswavleblisa da moswavleebs Soris, meore mxriv ki – TviT moswavleebs<br />
Soris. RonisZiebaTa garkveuli nawili TviTmmarTvelobiT unda<br />
xasiaTdebodes. moswavleebs unda mieces saSualeba SearCion wreobrivi<br />
muSaobisa da masobrivi RonisZiebebis Tematika, TviTon gansazRvron<br />
muSaobis formebi, waiyvanon wris sxdoma, axsnan saswavlo masala.<br />
5. maswavleblis roli klasgareSe muSaobaSi aris saswavlo programasTan<br />
kavSiris uzrunvelyofa, moswavleTa da administraciis aqtivobebis<br />
koordinireba, enobrivi konsultaciebis gaweva, moswavleTa motivireba da<br />
aqtivizacia. amave dros klasgareSe muSaobis organizeba did moTxovnebs<br />
uyenebs ucxouri enis maswavlebels:<br />
- misi metyveleba unda iyos fonetikurad, leqsikurad da gramatikulad<br />
gamarTuli da spontanuri,<br />
- mas didi zogadi erudicia unda gaaCndes,<br />
- igi kargi organizatori unda iyos,<br />
- mas unda SeeZlos demokratiuli, keTilSobiluri, SemoqmedebiTi<br />
urTierTobebis Camoyalibeba.<br />
90
ibliografia<br />
1. alxaziSvili a. _ ucxouri enebis swavleba fsiqologiis monacemTa<br />
safuZvelze. “ena da kultura”. Tbilisi, 1997.<br />
2. ambokaZe, n.m. esTetikuri aRzrda da esTetikuri ganwyoba. - aRzrdis<br />
aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi. sazogadoebriv mecnierebaTa<br />
dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa respublikuri konferenciis<br />
momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 26-29. Tbilisi. 1988.<br />
3. barabaZe, x. skolis aRmzrdelobiTi saqmianoba ganaTlebis sistemaSi<br />
mimdinare inovaciuri procesebis pirobebSi. – sakandidato dis.<br />
avtoreferati. Tbilisi. 2005.<br />
4. BbuTxuzi, a. klasgareSe muSaobis masobrivi formebi ucxour enaSi. –<br />
ues, 1971, # 3, gv. 62-66.<br />
5. gagniZe, z. axalgazrdoba da pirovnebis aRzrdis problemebi gardaqmnis<br />
pirobebSi. – aRzrdis aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi.<br />
sazogadoebriv mecnierebaTa dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa<br />
respublikuri konferenciis momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 3-6.<br />
Tbilisi. 1988.<br />
6. gagua, v. iakob gogebaSvili. “nakaduli”. Tbilisi. 1991.<br />
7. gvarjalaZe i., gvarjalaZe T. inglisuri enis swavlebis meTodikis<br />
ZiriTadi sakiTxebi. Tbilisi. “ganaTleba”. 1952.<br />
8. giorgaZe, o.S. esTetikuri aRzrdis Teoriisa da meTodikis problemebi.<br />
sakand. dis. avtoreferati. Tbilisi. 1998.<br />
9. giorgobiani l, kaxiSvili l, macxonaSvili g, qvliviZe r. _ucxouri<br />
enebis swavlebis Teoria da meTodika. “ena da kultura”. Tbilisi, 2004.<br />
10. doRonaZe, m. moswavlis zneobrivi aRzrdis efeqturobis pirobebi. –<br />
saq.ssr ganaTlebis saministros i.gogebaSvilis sax. pedagogikis<br />
mecnieebaTa samecniero-kvleviTi in-ti. Sromebi. gv. 3-79. Tbilisi. 1984.<br />
11. doRonaZe, n. wreobrivi muSaobis aRmzrdelobiTi SesaZleblobani. –<br />
asperantTa, axalgazrda mecnier muSakTa da maZiebelTa XXXI<br />
konferencia. Tbilisi. 1986, gv. 92-95.<br />
12. imedaZe, n. emociuri aRzrdis fsiqologiuri safuZvlebi. saq.ssr<br />
sazogadoeba “codna”. Tbilisi. 1973.<br />
91
13. kraveiSvili m. _ inglisuri enis swavlebis meTodika. “ena da kultura”.<br />
Tbilisi, 2002.<br />
14. kulijanovi, a.k. sulieri Rirebulebebi da pirovnebis aRzrda. - aRzrdis<br />
aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi. sazogadoebriv mecnierebaTa<br />
dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa respublikuri konferenciis<br />
momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 8-11. Tbilisi. 1988.<br />
15. labaZe, m.k. aRmzrdelobiTi muSaobisaTvis momaval maswavlebelTa<br />
momzadebis pedagogiuri safuZvlebi. sakand. dis. avtoreferati. Tbilisi.<br />
1997.<br />
16. maruaSvili, m.g. obieqturi da subieqturi faqtorebi aRzrdis sistemaSi.<br />
- aRzrdis aqtualuri problemebi gardaqmnis periodSi. sazogadoebriv<br />
mecnierebaTa dargSi momuSave axalgazrda mecnierTa respublikuri<br />
konferenciis momxsenebelTa moxsenebebis krebuli. gv. 6-8. Tbilisi. 1988.<br />
17. megrelaZe, c.t. moswavleTa religiur-eTikuri aRzrda. sakand. dis.<br />
avtoreferati. Tbilisi. 1993.<br />
18. merabiSvili, g.m. axalgazrdobis swavlebisa da aRzrdis individualuri<br />
aspeqtebi. “sabWoTa saqarTvelo”. Tbilisi. 1980.<br />
19. moswavleTa aRzrdis sanimuSo Sinaarsi. rekomendaciebi<br />
zogadsaganmanaTleblo skolis aRmzrdelobiTi muSaobis sistemis<br />
organizaciisaTvis. red. marienko, i.s. Tbilisi. “ganaTleba”. 1977.<br />
20. nucubiZe, n.v. skolis sazogadoebrivi cxovrebis demokratizacia, rogorc<br />
mozardis pirovnebis Tavisufali ganviTarebis saSualeba. sakand. dis.<br />
avtoreferati. Tbilisi. 1997.<br />
21. nucubiZe, T.S. pirovnebis harmoniuli aRzrdis problema iakob<br />
gogebaSvilis pedagogiur moZRvrebaSi. avtoreferati. Tbilisi. 1993.<br />
22. SaTiriSvili S. _ germanuli enis swavlebis meTodika. Tbilisi,<br />
“ganaTleba”. 1977.<br />
23. CxartiSvili, S. aRzrdis socialuri fsiqologia. Tbilisi. Tsu-s<br />
gamomcemloba. 1974.<br />
24. Radua, z. ojaxisa da skolis urTierToba mozardebSi cocialuri<br />
pasuxismgeblobis aRzrdisas. sakand. dis. avtoreferati. Tbilisi.<br />
Tbilisi. 2002.<br />
25. Абрамова, Г.С. Возрастная психология. М. “Академический проект”. 2003.<br />
92
26. Алхазишвили, А.А. Психология обучения устной речи на иностранном языке. Тбилиси.<br />
“Мецниереба”. 1974.<br />
27. Алхазишвили, А.А. Основы овладения устной иностранной речью. М. “Просвещение”.<br />
1988.<br />
28. Афанасьев, В.Ф. Профессиональные интересы учащихся VII – VIII классов и основные<br />
пути их формирования во внеклассной работе. – Автореферат канд. дисс. М. 1968.<br />
29. Беляев, Б.В. Очерки по психологии обучения иностранным языкам. М. “Просвещение”.<br />
1965.<br />
30. Березина, В.А. Дополнительное образование детей как средство их творческого развития.<br />
- Автореферат канд. дисс. М.1998.<br />
31. Бим, И.Л. Личностно-ориентированный подход – основная стратегия обновления школы.<br />
– ИЯШ, 2002, № 2, с.5-9.<br />
32. Бобкова, Л.В. Декада английского языка и другие виды внеклассной работы. – ИЯШ,<br />
2005, № 3, с. 68-71.<br />
33. Болотина, Л.Р., Латынина, Д.И. Методика внеклассной воспитательной работы в<br />
начальных классах. М. “Просвещение”. 1978.<br />
34. Бубнова, Г.И., Тарасова, А.Н. Песня на уроке анлийского языка. – ИЯШ, 2002, № 1, с. 50-<br />
53.<br />
35. Бычкова, Н.А., Виноградова, А.В. ST.Valentine’s Day. – ИЯШ, 2003, № 1, с. 67-69.<br />
36. Вайсбурд, М.Л. Использование учебно-речевых ситуаций при обучении устной речи на<br />
иностранном языке. М. “Титул”. 2001.<br />
37. Вильямс, Б., Маклин, К. Компьютер в школе. (пер. с англ.) М. “Обоазование”. 1988.<br />
38. Возрастная и педагогическая психология. Под ред. А.В.Петровского. М. “Просвещение”.<br />
1979.<br />
39. Гальскова, Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам. Пособие для<br />
учителя. М. “Просвещение”. 2000.<br />
40. Горбунова, Г.А. Формирование потребностно-мотивационной сферы старшеклассников в<br />
учебно-воспитательном процессе. - Автореферат канд. дисс. Самара. 1998.<br />
41. Гофман, И.И. Развитие навыков устной речи в школьных разговорных кружках. – ИЯШ,<br />
1957, № 2, с. 71-75.<br />
42. Гроссу, Е.П. формирование профессиональных интересов старшеклассников по<br />
внеклассной работе. (На материале школ Молдавии). - Автореферат канд. дисс. М. 1975.<br />
43. Демакова, И.Д. Воспитательная деятельность педагога как фактор гуманизации<br />
пространства детства. - Автореферат докт. дисс. М. 2000.<br />
93
44. Димент А.Л. Сборник материалов для работы в школьных кружках английского языка.<br />
ГУПИМП РСФСР. М. 1962.<br />
45. Загорец, И.В. Формирование профессиональных намерений учащихся VII – VIII классов.<br />
- Автореферат канд. дисс. М. 1982.<br />
46. Зимняя, И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе. М. “Наука”. 1991.<br />
47. Ищенко Л.Е., Якушина Л.З. Немецкий язык вне урока. М. “Просвещение”. 1973.<br />
48. Казаренков, В.И. Взаимосвязь урочных и внеурочных занятий школьников в целостном<br />
учебно-воспитательном процессе. - Автореферат докт. дисс. М. 1995.<br />
49. Карпов, Г.В., Романин, В.А. Технические средства обучения. М. “Просвещение”. 1979.<br />
50. Козлова, Е.В. Педагогические условия социального воспитания школьников во<br />
внеучебной деятельности. - Автореферат канд. дисс. Оренбург. 2000.<br />
51. Колкер, Я.М. , Устинова, Е.С., Еналиева, Т.М. Практическая методика обучения<br />
иностранному языку. Учебное пособие. М. “Альфа”. 2000.<br />
52. Коптелова, Е.И. Игры со словами. – ИЯШ, 2003, № 1, с. 54-56.<br />
53. Магомедов, Г.М. Социально-педагогические условия подготовки учителей к организации<br />
коллективных творческих дел в школе. - Автореферат канд. дисс. Махачкала. 2000.<br />
54. Маковский, М.М. Игры на английском языке для внеклассной работы. – ИЯШ, 1985, № 5,<br />
с. 99-100.<br />
55. Маркова, А.К. Формирование мотивации учения в школьном возрасте. М.<br />
“Просвещение”. 1983.<br />
56. Методика обучения иностранным языкам в средней школе. Гез Н.И., Ляховицкий М.В.,<br />
Миролюбов А.А. и др. М. “Высшая школа”, 1982.<br />
57. Поздеева, Е.К. Развитие интереса учащихся 6-7 классов к чтению на английском языке<br />
(на основе текстов для самостоятельного чтения). – Автореферат канд. дисс. М. 1990.<br />
58. Романова, З.П. Сценарий КВН в IX классе школ с углубленным изучением английского<br />
языка. – ИЯШ, 2004, № 1, с. 57-58.<br />
59. Савин, С.Н. Внеклассная работа по иностранным языкам в средней школе. М.<br />
“Просвещение”. 1991.<br />
60. Старкова, В.П. Устный вводный курс английского языка в V классе. – ИЯШ, 1968, № 4, с.<br />
65-68.<br />
61. Скрипкина, А.С. Олимпиады по иностранным языкам как форма работы по<br />
профессиональной ориентации школьников. – ИЯШ, 1985, № 5, с. 97-99.<br />
62. Тимошенко, Н.М., Шейченко, А.П. Делайте наглядные пособия сами. – ИЯШ, 1968, № 4,<br />
с. 90-95.<br />
94
63. Тригер, Р.Д. Психологические особенности взаимоотношений младших подростков. -<br />
Автореферат канд. дисс. М.1971.<br />
64. Ушинский, К.Д. Избранные педагогические сочинения. “Просвещение”. 1951.<br />
65. Холостова, Т.Д. Внеклассная работа. Сценарий праздника “St/Valentine’s Day”. – ИЯШ,<br />
2004, № 1, с. 32-37.<br />
66. Хотинская, А.Д. О проведении утренников и вечеров на иностранном языке. - ИЯШ,<br />
1984, № 2, с. 84-87.<br />
67. Шепелева, В.И. Совершенствование устной речи учащихся V-VII классов средствами<br />
внеурочной работы. – ИЯШ, 1981, № 2, с. 96-98.<br />
68. Шестиникина, В.А. Мотивация в изучении учащимися иностранного языка и некоторые<br />
вопросы внеклассной работы по этому предмету в школе. – ИЯШ, 1978, № 1, с. 34-42.<br />
69. Шестиникина, В.А. Внеклассная работа как средство повышения мотивации изучения<br />
учащимися иностранного языка в средней школе. Автореферат канд. дисс. М. 1971.<br />
70. Шпак, И.А. Усиление страноведческо-познавательной направленности урока английского<br />
языка средствами внеклассной работы. – ИЯШ, 1992, № 3-4б с. 58-63.<br />
71. Щукин, А.Н. Методика обучения иностранным языкам. М. УРАО. 2002.<br />
72. Якимович, И.Г. Педагогические условия формирования гуманистической культуры<br />
личности подростка во внеурочной деятельности. - Автореферат канд. дисс. Брянск. 1997.<br />
73. Якушина, Л.З. Связь урока и внеурочной работы по иностранному языку. – ИЯШ, 1975,<br />
№ 5, с. 31-40.<br />
74. Brown, H.D. Principles of Language Learning and Teaching. Longman. San Fransisco<br />
University. 2000.<br />
75. DeFelice, W. Using Story Jokes for Real Communication. – Forum. 1996, vol. 34, # 2, p.43-44.<br />
76. Draginja, J. Thirty short fun-filled games. - A Forum Antology. 1989. Washington, D.C. p. 182-<br />
185.<br />
77. Edmundo, J.M. Using pictures creatively. - A Forum Antology. 1989. Washington, D.C. p.187-<br />
190.<br />
78. Fillmore, Charles, J. 1976. The need for frame semantics within linguistics. Amsterdam: North<br />
Holland Publishing Company. [5-29]<br />
79. Fillmore, Charles, J. 1977. Scenes-and-frames semantics. Amsterdam: North Holland Publishing<br />
Company. [55-81]<br />
80. Ingram, E. Attainment and Diagnostic Testing. Language Testing Simposium. London. OUP.<br />
1968. p.72-80.<br />
81. Gear, J., Gear, R. Puppetry in the ESL / EFL Classroom. – A Forum Antology. 1989.<br />
Washington, D.C. p. 105-106.<br />
95
82. Gerber, U., Alean, J. English and Georgraphy: a Report on the interdisciplinary Experience. –<br />
Forum. !994, vol. 32 # 2, p. 39-41.<br />
83. Lado, R. Language Testing. London. OUP. 1961.<br />
84. McGreal, R. Computer-Assisted Instruction: Non-Human but not Inhuman. - A Forum<br />
Antology. 1989. Washington, D.C. p. 287 – 290.<br />
85. Nadstoga, Z. A Communicative Use of Translation in the classroom. - A Forum Antology.<br />
1989. Washington, D.C. p. 303-306.<br />
86. Palermo, D.S., and Molfese, D.L. "Language Acquisition from Age Five Onward,"<br />
Psychological Bulletin, 1972, # 78, p. 409-427.<br />
87. Palioura, I. Using Simulations to Enhance Oral Competence. – Forum. 1996, vol. 34, # 2, p. 40-<br />
42.<br />
88. The Recipe Book. Practical ideas for the language classroom. Ed. Lindstromberg, S. Longman.<br />
1990.<br />
89. Wilhoit, D. Enhansing Oral Skills. A Practical and Systematic Approach. – Forum, 1994,<br />
vol.32, #4, p. 32-35.<br />
internetresursebi<br />
http://framenet.isci.berkeley.edu/<br />
http://framenet.isci.berkeley.edu/ FrameGrapher<br />
96
danarTi<br />
Some humorous materials (for the V-VIIth-graders)<br />
Big apples<br />
Little Ann likes apples. She likes to look at them and she likes to eat them. Her mother gives her<br />
apples every day, But today they don’t have apples at home. Ann wants to have an apple. She says:<br />
“Mummy, I want an apple. Give me an apple, please.” Her Mother answers: “It’s evening now, my<br />
girl. Apples sleep in the evening. And you must go and sleep.” Ann says: “Oh, no, Mummy! Only<br />
little apples sleep, but big apples don’t. Give me a big apple please. ”<br />
He has not been introduced<br />
There was a picnic in the wood. People were walking along the paths. A young man saw a spider on<br />
the back of the young lady walking in front of him. He came up to her and started: “Excuse me,<br />
Madam, may I …” She interrupted him: “How dare you speak to me. You haven’t been introduced!<br />
” A few steps further she noticed a spider on her shoulder and began to shout to the young man,<br />
turning round to him: “Take it off, Oh, do take it off, please!” But the young man answered: “I am<br />
very sorry, Madam, but I have not been introduced to the spider.”<br />
These materials can be used to organize thematic parties, clubs’ sessions, competitions, etc.<br />
Below find some tasks, which can be used to apply these materials.<br />
1. A vocabulary test, e.g.<br />
Fill in the gaps from the box:<br />
sleep, eat, big, gives, look, want<br />
Big apples<br />
Little Ann likes apples. She likes to --------------- at them and she likes to ------------- them. Her<br />
mother ------------- her apples every day, But today they don’t have apples at home. Ann wants to<br />
have an apple. She says: “Mummy, I ------------- an apple. Give me an apple, please.” Her Mother<br />
answers: “It’s evening now, my girl. Apples ------------ in the evening. And you must go and sleep.”<br />
Ann says: “Oh, no, Mummy! Only little apples sleep, but -------------- apples don’t. Give me a big<br />
apple please. ”<br />
2. A grammar test, e.g.<br />
Choose ht ecorrect form of the verb:<br />
He has not been introduced<br />
There was a picnic in the wood. People -1- along the paths. A young man saw a spider on the back<br />
of the young lady walking in front of him. He came up to her and started: “Excuse me, Madam, may<br />
97
I …” She interrupted him: “How dare you speak to me. You -2-! ” A few steps further she noticed a<br />
spider on her shoulder and began to shout to the young man, turning round to him: “Take it off, Oh,<br />
do take it off, please!” But the young man answered: “I am very sorry, Madam, but I have not been<br />
introduced to the spider.”<br />
1) a) was walking<br />
b) were walking<br />
c) walked<br />
2) a) weren’r introduced<br />
b) haven’t been introduced<br />
c) haven’t introduced<br />
3. Thematic grouping of the jokes. Proverbs, etc. (To make up this task you choose texts from<br />
different sections of these materials).<br />
4. Matching the titles and the texts (texts and titles are given separately, mixed).<br />
5. Writing a composition (an essay) on a proverb / saying.<br />
6. Matching the sports (or something else) defined (humorously) and their definitions.<br />
7. Staging the joke.<br />
8. Titling the story.<br />
9. Explanation of a title / of the joke.<br />
10. Continuing the story and then selecting the best ending.<br />
Winter is white,<br />
Springtime is green,<br />
Summer is golden,<br />
And autumn is a flame.<br />
Four lovely seasons<br />
To make up a year,<br />
Sing them by color,<br />
And sing them by <strong>name</strong>.<br />
We have a little garden,<br />
And every summer day<br />
We dig it well and clean it well<br />
Some materials for Seasons’ Party (for the V-VIIth graders)<br />
The Seasons<br />
Our Garden<br />
98
And pull the weeds away.<br />
We have a little garden<br />
And every summer night<br />
We water all the pretty flowers<br />
And watch them with delight.<br />
<strong>First</strong> come the little snowdrops.<br />
Before the grass is green,<br />
The come the yellow crocuses,<br />
Before the leaf is seen.<br />
And then a pretty primrose,<br />
And the lilies fair,<br />
And oh! The red, red roses<br />
That bloom so sweetly there.<br />
Warm September brings us school.<br />
Days are shorter, nights are cool.<br />
Fresh October brings much fruit.<br />
To gather fruit is so good.<br />
Then November brings us joy,<br />
Fun for every girl and boy.<br />
How quickly the snow<br />
Is falling on the ground.<br />
It’s falling on the countryside<br />
And softly on the town.<br />
And children’s eyes are bright<br />
With wonder and delight,<br />
For tiny stars of snow are falling,<br />
From the sky tonight.<br />
Tonight, the tiny stars of snow.<br />
Cold December brings us skating<br />
For the year we were waiting.<br />
January brings us snow,<br />
February snows again,<br />
And sometimes it brings us rain.<br />
Autumn Months<br />
The snow stars<br />
99
This springtime, this springtime,<br />
Cold winter is past,<br />
Warm breezes are blowing,<br />
And May’s here at last.<br />
The birds are returning,<br />
Their songs fill the air,<br />
And meadows are swinging<br />
With blossoms so fair.<br />
The springtime<br />
Some materials for the science circle<br />
Inventors and Inventions ( for the VIII-IXth-graders)<br />
Archimedes (287-212 BC) was an outstanding ancient Greek mathematician. Archimedes invented<br />
the water screw, a device for raising water using an encased screw open at both ends. The screw is<br />
set at an angle, and as the screw turns, water fills the air pockets and is transported upwards. The<br />
Archimedes screw is still in use today, Among his many accomplishments was the first description<br />
of the lever. Levers are one of the basic tools that were probably used in prehistoric times. Many of<br />
our basic tools use levers, including scissors, pliers and nutcrackers.<br />
Thermometer was invented by Galileo Galilei in 1593. His thermometer consisted of water in a<br />
glass bulb, the water moved up and down the bulb as the temperature changed. A sealed<br />
thermometer was invented in 1641 by the Grand Duke Ferdinand II. He used a glass tube containing<br />
alcohol, which freezes well below the freezing point of water (-115 0 C). He sealed the tube to<br />
exclude the influence of air pressure. Mercury was later substituted for alcohol by Daniel Gabriel<br />
Fahrenheit (1686-1736).<br />
Some materials for the party dedicated to St.Valentine’s Day<br />
(for the IXth-graders)<br />
St.Valentine's day is a nice holiday observed on the 14 th of February. It is a day when all people in<br />
love - boys and girls, sweethearts and lovers, husbands and wives try to express their affection to<br />
each other.<br />
St.Valentine was a bishop, a Christian martyr, who, before he was put to death by the Romans,<br />
sent a note of friendship to his jailer's blind daughter.<br />
100
Since the fourteenth century people have been celebrating this day. They usually send Valentines<br />
(special post-cards) to each other, it is a heart or entwined hearts with some sentimental or<br />
humorous inscriptions, e.g.:<br />
"The rose is red, the violets are blue, the honey's sweet and so are you ..." Usually people just use<br />
the cards which already have such lines on them, but they may compose them themselves or choose<br />
from "St. Valentine's Sentimental Writer". Some chocolates, cakes and souvenirs having the shape<br />
of a heart are successfully sold on that day.<br />
In the 19 th century people still made the Valentines themselves, spending hours at that work, some<br />
of such masterpieces are kept in museums of art and history. Today most people prefer to buy<br />
them. It has become easier to express love today, but do more people feel happy?<br />
Starngers in the night exchanging glances,<br />
Wondering in the night, what were the chances?<br />
Strangers in the night<br />
Weeping, sharing love before the night was through.<br />
Something in your eyes was so exciting,<br />
Something in your heart was so inviting .<br />
Something in my heart told me I must have you.<br />
Strangers in the night, two lonely people we were,<br />
Strangers in the night, up to the moment when we said our first “hello”,<br />
Little did we know.<br />
Life was just a glance away, a warm embracing dance away…<br />
Ever since that night we’ve been together,<br />
Lovers at first sight in love forever,<br />
It turned out so right for strangers in the night.<br />
“My mistress’ eyes are nothing like the sun…” by W.Shakespeare<br />
My mistress’ eyes are nothing like the sun;<br />
Coral is far more red than her lips’ red;<br />
If snow be white, why then her breasts are dun;<br />
If hairs be wires, black wires grow on her head.<br />
I have seen roses damask’d, red and white,<br />
But no such roses see I in her cheeks;<br />
And in some perfumes is there more delight<br />
Than in the breath that from my mistress reeks:<br />
101
I love to hear her speak, yet well I know<br />
That music hath a far more pleasing sound;<br />
I grant I never saw a goddess go,<br />
My mistress, when she walks, treads on the ground.<br />
And yet, by heaven, I think my love as rare<br />
As any she belied with false compare.<br />
V klasi<br />
Mary’s Doll House<br />
moswavleebs miecaT teqstis 5 fragmenti da Sesabamisi naxatebi (areuli<br />
tanmimdevrobiT). moswavleebs suraTebi logikuri tanmimdevrobiT unda<br />
daelagebinaT da Semdeg maTTvis warwerebi epovnaT. Sedegag miRebuli<br />
teqsti aseTi iyo:<br />
1. Is this the house of a great big giant? – No, it isn’t. Is this the house of a wee little elf? – No. it<br />
isn’t. Then whose house can it be? It’s Mary’s doll house.<br />
2. All Mary’s dolls and toys live in this house.<br />
3. She dresses them and she combs them.<br />
4. She gives them tea with bisquits.<br />
5. Then she puts them to bed.<br />
mocemuli davalebis amocanebia: logikuri azrovnebis ganviTareba,<br />
TanamSromlobis gamocdilebis SeZena (muSaoba 3-4-kacian jgufebSi<br />
mimdinareobda), dRis wesrigis aRmniSvneli leqsikis ganmpticeba da kiTxvis<br />
unar-Cvevebis srulyofa.<br />
VI klasi<br />
teqstis wakiTxvamde maswavlebeli usvams bavSvebs ramdenime kiTxvas:<br />
- Do you like pets?<br />
- Do you have pets at home?<br />
- What pet or pets do you have?<br />
- What can you do with a pet?<br />
Kittens and apples<br />
Mr Brown had a shop in front of his house. It was a little fruit shop. In the shop there were<br />
many kinds of fruits. Mr Brown had a cat and the cat had five kittens. Mr Brown didn’t know what<br />
to do with the kittens.<br />
102
So one day Mr Brown put the kittens onto a basket and put the basket on a bench in the street in<br />
front of his shop. He put a sheet of paper with the words “Please take one” in the basket. On the<br />
same bench there was a box of nice red apples for sale. Then Mr Brown went into the room for<br />
dinner.<br />
Two schoolboys who were walking along the street came up to the shop, saw the basket with the<br />
kittens and the paper, put the paper into the box with the apples and ran away.<br />
When Mr Brown came back an hour later, he saw that the box with the apples was empty, but the<br />
basket with the kittens was still there.<br />
maswavlebeli ukiTxavs bavSvebs teqsts, isini Tvals ayoleben mas.<br />
saWiroebis SemTxvevaSi dasaSvebia ori wakiTxva. Semdeg maswavlebeli<br />
aCvenebs bavSvebs naxatebs, moswavleebma ki unda waukiTxon Sesabamisi<br />
winadadebebi. Semdeg wignebi ixureba da davSvebi (isev suraTebze<br />
dayrdnobiT) yvebian teqsts. Semdeg ramdenime moswavle pantomimurad<br />
gaiTamaSebs moTxrobis “gmirebis” rolebs, danarCenebi ki yvebian, Tu ra<br />
xdeba.<br />
VII klasi<br />
teqstis wakiTxvamde maswavlebeli uxsnis (dafaze wers) moswavleebs<br />
ramdenime axal sityvas:<br />
intensely – very much<br />
rescue – help (in danger)<br />
accordingly – so, here: as she was recommended<br />
deck – upper board of a ship<br />
admirer – somebody who admires you (likes you very much)<br />
devotedly – ready to do anything for her<br />
plunge – jump or put into the water<br />
immediately – the same moment<br />
moswavleebs eZlevaT dro, CumaT waikiTxon moTxroba. Semdeg isini<br />
Tanmimdevrulad (TiTo moswavle TiTo-TiTo winadadebas) kiTxuloben mas<br />
xmamaRla.<br />
A way out of a difficulty<br />
The great English writer Charles Dickens used to tell an American story of a young lady on board<br />
a ship. She was intensely loved by five young men. She could not choose whom of them to get<br />
103
married to. She was advised by the captain to jump into the water and to marry the young man who<br />
comes to her rescue. Accordingly, the next morning, when the young lady was on the deck, and the<br />
five admirers stood looking devotedly at her, she plunged into the sea. Four admirers jumped<br />
immediately after her. When they all were back on board, the lady asked the captain: “What am I to<br />
do with them now? They are so wet?” “Take the dry one” was the captain’s advice.<br />
maswavlebeli wers dafaze kiTxvebis pirvel sityvas: “Who? How many?<br />
What? What? When? What? What?” moswavleebma unda gaagrZelon kiTxvebi, Semdeg<br />
ki upasuxon maT. maT unda Tqvan, moewonaT Tu ara xumroba da misi<br />
“gmirebi” da ratom.<br />
VIII klasi<br />
moTxroba eZleva moswavleebs saxlSi wasakiTxad. erT-erTi moswavle<br />
gamoiyofa “eqspertad”. misi movaleobaa, daexmaros sxva moswavleebs, Tu<br />
isini ver gaigeben romelime sityvas an winadadebas. am mizniT mas sWirdeba<br />
ara mxolod leqsikoni gamoiyenos (amas, albaT, sxva moswavleebic<br />
gaakeTeben), aramed sxva sacnobaro masalebsac (enciklopedias, bibliis<br />
sabavSvo gamocemas) da maswavlebels mimarTos.<br />
Advice of King Solomon to the Young<br />
To have knowledge you must first reverence for the Lord. Stupid people have no respect for<br />
wisdom and refuse to learn.<br />
My child, pay attention to what your father and mother tell you. Their teaching will improve your<br />
characters as a handsome turban or a necklace improves your appearance.<br />
My child, when sinners tempt you, don’t give in. Suppose they say: “Come on, let’s find someone<br />
to kill. Let’s attack some innocent people for the fun of it. They may be alive and well when we find<br />
them, but they’ll be dead when we are through with them! We’ll find all kinds of riches and fill our<br />
houses with loot! Come and join us and we’ll share all the riches!”<br />
My child, don’t go with people like that. Stay away from them. People like that are always setting<br />
a trap for themselves, a trap in which they will die. Robbery always claims the life of the robber –<br />
this is what happens to any one who lives by violence.<br />
“eqsperti” (wris sxdomis wamyvani) exmareba im moswavleebs, romlebmac<br />
rame ver gaiges teqstSi. Semdeg is sTxovs Tavis megobrebs Seadginon<br />
104
teqstis gegma. gegmaze dayrdnobiT moswavleebi gadmoscemen teqstis<br />
ZiriTad azrebs, Semdeg ki msjeloben teqstSi wamoyenebul zneobriv<br />
problemebze, ixseneben bibliur mcnebebs.<br />
IX klasi<br />
moswavleebs miecaT Tema – axali weli did britaneTsa da amarikis<br />
SeerTebul StatebSi, romelzec maT unda moeZebnaT mokle saintereso<br />
informaciebi. yvela informacia Semdeg ganTavsda kedlis gazeTSi, xolo<br />
gamarjvebulad gamocxadda qvemoT motanili teqsti.<br />
Who decorated the first Christmas tree?<br />
No one knows for sure how the custom of bringing an evergreen tree indoors and decorating it<br />
started. What we know is that it started in Germany. One legend says that Martin Luther, who<br />
introduced a kind of Protestant (Lutheran) church, started the practice. According to the story, he<br />
noticed the star in the sky as he walked home one Christmas Eve (about the year 1513). He thought<br />
the star looked as if it were shining on the top of a fir-tree. He cut the tree down, brought it home,<br />
and decorated it with lighted candles. Decorating Christmas trees became popular in Germany.<br />
The custom has been spreading all over the world. Prince Albert (the husband of Queen Elizabeth<br />
I), who came from Germany, brought this tradition to England. Now one can see Christmas trees<br />
even in countries like Japan that have nothing to do with Christian religion, but whose people like<br />
the beautiful custom.<br />
moswavleebi saubrobdnen sxvadasxva saaxalwlo tradiciebze. kedlis<br />
gazeTis gacnobis Semdeg gaimarTa viqtorina mocemul Temaze.<br />
monologuri metyvelebis gasaviTareblad moswavleebi mokle<br />
saintereso moxsenebebs akeTeben, magaliTad:<br />
April Fool's Day<br />
The first of April is simply a fun little holiday. Practical jokes are a common practice on that day.<br />
“Let us be thankful for the fools. But for them the rest of us could not succeed”, - said Mark Twain.<br />
Every April Fool's Day the ritual is the same. Outrageously false stories issued by a variety of<br />
sources such as corporations, non-profit organizations, journalists, and politicians appear in the<br />
media. The challenge for all of us is to sort out the April Foolery from the weird stuff that's actually<br />
105
true. And every year this gets harder as reality itself becomes more surreal, blurring the line<br />
between Foolery and Fact. Let me tell you six stories that appeared in the media. Approximately<br />
half the claims were April Fool's Day jokes. The other half were real news stories.<br />
For each story, tell me please, if you think it is a TRUE story or APRIL FOOLS.<br />
Crustless Bread<br />
For those who just can't stand the taste of crusts, and are too lazy to cut them off themselves, in<br />
2002<br />
Sara Lee introduced the ultimate in convenience: crustless bread. Available in stores everywhere!<br />
PetTax<br />
The city of Philadelphia, faced with a looming budget shortfall, last year announced a new tax tar-<br />
geted at pet owners. The owners will be charged a base fee of $10 per pet, and then $1 extra for<br />
every additional pound the pet weighs over ten pounds. Failure to pay the tax could result in the<br />
extermination of the pet.<br />
Prehistoric Penguin Murals<br />
In 1991 prehistoric murals were discovered on the walls of an underwater cave in eastern France<br />
revealing that penguins and man once lived side-by-side in that region. Historians, accustomed to<br />
seeing prehistoric depictions of animals such as bison and deer, were extremely surprised to find the<br />
penguins.<br />
The Tooth Telephone<br />
Engineers recently unveiled the world's first tooth telephone, perfect for those who want to talk<br />
handsfree while on the go. When implanted into a tooth, the tiny device vibrates to let the user<br />
know there's a call. Users speak normally, and the tiny microphone picks up their voice. Incoming<br />
sounds are transferred to the inner ear by means of bone resonance.<br />
Shark Breeding Experiment<br />
In 1981 the National Biological Foundation released two thousand radio-tagged sharks (including<br />
blue sharks, hammerheads, and a few great whites) into selected Michigan lakes in order to study<br />
the cold-water breeding habits of the sharks. In the press release announcing the experiment, the<br />
Foundation suggested that local fishermen and swimmers should exercise caution around the<br />
sharks.<br />
106
Carrots reclassified as a fruit<br />
In 1979 officials in the European Union confirmed what many have long suspected: that carrots are<br />
not, in fact, a vegetable, but are actually a variety of fruit. The officials urged that appropriate<br />
reclassification efforts should begin at once.<br />
(Pet tax and Shark breeding experiment are April Fools)<br />
Now talk about the difference between a good natured joke and a hurtful one.<br />
kiTxvis wris muSaobisaTvis masalis SerCevaSi aqtiur monawilebas<br />
moswavleebi unda Rebulobdnen. warmovadgenT Cvens eqsperimentSi monawile<br />
moswavleebis mier moZiebul masalas Temaze “kino”.<br />
Walt Disney<br />
In 1920, while living in Kansas City, Missouri, he was lucky and got his first chance to work on<br />
a motion-picture cartoon. The result was successful and in 1923 he moved on to Hollywood where<br />
financial success ultimately permitted him to develop his talents and interests.<br />
One of the leading pioneers of the film industry was neither an actor nor a director. Rather, he<br />
was a commercial artist who eventually created such popular and familiar cartoon characters as<br />
Mickey Mouse and Donald Duck. The man, of course, was WaIter Disney.<br />
Disney did not start out as a rich man; but he did have a wealth of ideas, which reflected his<br />
greatest assets - traits of imagination and creativity. WaIt Disney began his career when he<br />
succeeded in borrowing three hundred dollars to set up a workshop in the rear of a small garage.<br />
Working long and hard, he managed to gain a respected reputation as a gifted cartoonist. Beyond<br />
the realm of show business, Disney also undertook a vast project to construct a combination of a<br />
wonderland and an amusement park. The result can be witnessed today in Disneyland located in<br />
California. Disneyland quickly grew to be a popular success. Consequently, another immense<br />
project, Walt Disney World, was later undertaken in Florida. It is a prominent tourist attraction too.<br />
Although WaIt Disney died in 1966, his creative genius and active mind still survive through the<br />
entertainment that he left as his legacy. His cartoons and full feature films forever commemorated<br />
his <strong>name</strong>. All in all WaIter Disney got 29 Oscars.<br />
Soon, he was producing feature-length animated cartoons, movies, and television shows. Some of<br />
Wait Disney's most popular efforts are regarded as classics today. These include Fantasia and Snow<br />
White. He also produced nature documentaries and adventure films. In 1932 WaIt Disney got his<br />
first Oscar for his Mickey Mouse.<br />
107
Keanu Reeves<br />
Hollywood actor Keanu Reeves has sacrificed $70 million dollars to star in two new Matrix<br />
movies. Producers warned the $300 million budget for the films would crash if Keanu insisted on a<br />
Bbx office cut of worldwide ticket sales. Keanu agreed to forfeit his entitlement if it meant saving<br />
the films from disaster.<br />
An insider at Warner Bros declared: "The special effects in the new movies are the .most<br />
expensive of all time in cinema history. There was a real danger the projects would be scrapped<br />
because of costs until Keanu offered to sign away4 his share of box: office profits. Nobody could<br />
believe it at first."<br />
The original Matrix movie cost $65 million in 1999. It won a host of technical showbiz awards,<br />
including four Oscars. Writers and directors Lary and Andy Wachowski told the 38year-old star the<br />
only way to build on their first Matrix blockbuster was to go bigger and better, particularly in the<br />
special effects department. They wanted to make them so "advanced and outrageous" that it would<br />
be impossible for anyone else in Hollywood to duplicate them.<br />
The two sequels "The Matrix Reloaded", which was on in May, and "The Matrix Revolutions",<br />
due out in November 2003, contain the most sophisticated forms of animation and computer-<br />
graphics known to man.<br />
Paying tribute to the special effects technicians, Keanu said: "They are the real stars of these<br />
movies. Without their expertise, these films would not be possible."<br />
It's not the first time Keanu has trimmed his own pay cheque to make a movie. It's important to<br />
him that his movies are as good as they can be and money is no substitute for that.<br />
It's claimed the two new Matrix movies are "above and beyond anything ever seen by any<br />
cinema audience."<br />
The film insider said: "We've developed a new science of virtual cinematography. It's beyond<br />
incredible. It makes the trickery used in "Harry Potter" look tame."<br />
kiTxvis wris wevrebs SeiZleba garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />
Sesaswavli enis qveyvis cxovribis erT sferosadmi miZvnili masalebi<br />
mieces wasakiTxad, Semdeg ki, muSaobis Sesajameblad, Catardes viqtorina,<br />
magaliTad: vin yvelaze kargad erkveva didi britaneTis / aSS-s istoria,<br />
geografia, religia, mxatvroba, literatura, cnobili adamianebis<br />
biografiebSi da a.S. aseTi RonisZiebebisTvis SesaZlo sakiTxebia:<br />
- ratom eZaxian xolme did britaneTs “nislian albions?”<br />
108
- ras eZaxian araoficialurad didi britaneTis / aSS-s droSebs? (pasuxia<br />
Union Jack da Stars and Stripes.)<br />
- rodis moxda “TeTri da wiTeli vardebis omi” da ratom hqvia mas ase?<br />
- didi britaneTis romelma premier-ministrma moipova nobelis premia<br />
literaturaSi? (uinston CerCilma.)<br />
- vin aris am leqsis / wignis / tilos avtori?<br />
- vin dgas didi britaneTis oficialuri (anglikanuri) elesiis saTaveSi?<br />
- visi foto / portretia es? romeli cnobili RirsSesaniSnaobaa<br />
warmodgenili suraTze? ra sportul TamaSs xedavT suraTze?<br />
- ra dResaswauls zeimoben … (saxeldeba TariRi)?<br />
- romeli wignis gmiria …?<br />
- romelia evropaSi yvelaze didi taZari? (wminda pavles taZari<br />
londonSi) da sxv.<br />
V klasi<br />
Carols<br />
Carols are English songs that are performed at Christmas holidays. Many of them are sung even in<br />
church. The famous “Jingle bells” is a carol:<br />
Dashing through the snow<br />
In a one-horse open sleigh<br />
O’er the hills we go,<br />
Laughing all the way.<br />
Bells on bobtail ring,<br />
Making spirits bright<br />
What fun it is to ride and sing<br />
A sleighing song tonight.<br />
Jingle bells, jingle bells<br />
Jingle all the way,<br />
Oh, what fun it is to ride<br />
In a one-horse open sleigh.<br />
VI klasi<br />
Birthday Parties<br />
Birthday parties started hundreds of years ago in Europe. People believed that both good and evil<br />
fairies gathered around the person having a birthday. To keep harm away, people would bring the<br />
person birthday gifts. And they would spend the day celebrating.<br />
109
Match the sights and the descriptions:<br />
VII klasi<br />
a) Tower Bridge 1) wax figures of famous people are on show there<br />
b) London Bridge 2) it is a clock tower on the Houses of Parliament<br />
c) Lake Ness 3) it is the oldest bridge in London<br />
d) Stone Hendge 4) a monster is believed to live there<br />
e) Madam Tussaud’s museum 5) it was sold and now “lives” in America<br />
f) Big Ben 6) a group of rocks, placed in a special way, probably<br />
a ritual place or an ancient calendar<br />
VIII klasi<br />
Some New Words and expressions in English<br />
A tabloid is a small newspaper with lots of illustrations. Tree-huggers are people who protect<br />
trees, especially the ones growing in large cities. Street musicians are also called “waits” in Britain.<br />
A “wallflower” is a girl at a party who has no dancing partner. A “whizz kid” is somebody smart<br />
and ambitious who is making a very fast career. A “wimp” is a disrespectful way to say the person<br />
is too young.<br />
IX klasi<br />
A potluck party<br />
Have you ever been at a potluck party? Most probably you have, even if you didn’t know the <strong>name</strong>.<br />
It’s a party in Britain or in the US to which friends or colleagues come and bring everything with<br />
them, even paper plates and plastic knives and forks, which they carry away after having used them.<br />
The host’s responsibility is only to provide the territory and possibly the drinks.<br />
movitanT saerTaSorisi gamocdebisTvis mosamzadeblad gamosadeg<br />
gramatikuli da leqsikuri testebis ramdenime nimuSs (VII-IX kl.):<br />
Fill in the gaps with one of the suggested variants:<br />
What a library! You never have …… books I need!<br />
b) -, b) a, c) an, d) the<br />
This is …… excellent washing power! The linen is as white as snow.<br />
d) -, b) a, c) an, d) the<br />
You know, the news …….. sensational! Sensational, I tell you! What a day.<br />
d) is, b) are, c) were, d) have been<br />
Fish and chips ……. three pounds.<br />
a) cost, b) costs, c) pay for, d) pays for<br />
110
Put the right word to the right place:<br />
great / large:<br />
A man may be noble though he is poor. No one is a ……… man because h has a ……….<br />
fortune.<br />
invention / discovery:<br />
We speak of the ………… of new planet or island, but of the ……….. of a new machine.<br />
taught / learnt:<br />
The master who ……….. me grammar was a clever man. I ……….. more from him than from<br />
any other teacher.<br />
dress / put on / wear:<br />
I don’t know what to …….. tonight. - ………… whatever you like, but ……… warmly<br />
because it’s cold outside.<br />
A little girl asked her mother for ten cents<br />
A little girl asked her mother for ten cents to give to an old lady in the park. Her mother was<br />
touched by the child's kindness. "There you are, my dear, but, tell me, isn't the lady able to work<br />
any more?"<br />
"Oh yes," came the reply. "She sells sweets!"<br />
Children’s talk<br />
When your Mom is mad at your dad, don't let her brush your hair.<br />
You can't trust dogs to watch your food.<br />
Reading what people write on desks can teach you a lot.<br />
The best place to be when you are sad is in Grandma's lap.<br />
Daytime Television<br />
A newspaper reporter was writing a feature story about prison life and was interviewing one of the<br />
prisoners. "Do you watch much television here?"<br />
"Only the daytime shows," the inmate said. "At night we're locked in our cells and don't see any<br />
television."<br />
"That's too bad," the reporter said, "But I do think it is nice that the warden lets you watch it in the<br />
111
daytime."<br />
"What do you mean, nice?" the inmate said. "That's part of the punishment."<br />
Physics<br />
A college physics professor was explaining a particularly complicated concept to his class when a<br />
pre-medical student interrupted him.<br />
"Why do we have to learn this stuff?" one young man blurted out.<br />
"To save lives," the professor responded before continuing the lecture.<br />
A few minutes later the student spoke up again. "So how does physics save lives?"<br />
The professor stared at the student for a long time without saying a word. Finally the professor<br />
continued.<br />
"Physics saves lives," he said, "because it keeps certain people out of medical school."<br />
Clever Professor<br />
The rules at a particular university were such that if the professor were not present in the classroom<br />
by 15 minutes past the hour, the class was considered a "walk" and the students were free to leave -<br />
with no penalties for missing a class.<br />
The rooms were equipped with the type wall clocks that "jumped" ahead each minute, in a very<br />
noticeable fashion. As it were, these clocks were also not of the most sophisticated construction.<br />
Some enterprising student discovered that if one were to hit the clock with chalkboard erasers, it<br />
would cause the clock to "jump" ahead 1 minute.<br />
It became almost daily practice for these students to take target practice at the clock (as it would<br />
have it, this particular professor was not the most punctual, and the students considered him<br />
severely "absent-minded"). A few well aimed erasers, and lo, 15 minutes were passed, and class<br />
dismissed itself.<br />
112
Well, when the day for the next exam rolled around, the professor strolled into the room, passed out<br />
the exams, and told them "You have 1 hour to complete".<br />
The professor then proceeded to collect the erasers from around the room, gleefully taking aim at<br />
the clock. When he had successfully "jumped" the clock forward 1 hour, he closed the class and<br />
collected the exam papers.<br />
Life does teach some lessons the hard way.<br />
Money for College<br />
A kid called up his mom from his college and asked her for some money, because he ran out of it.<br />
Mom said, "'Sure, sweetie. I'll send you some money. You also left your calculus book here when<br />
you visited 2 weeks ago. Do you want me to send that up too?"<br />
"Uh, oh yeah, OK," responded the kid.<br />
So Mom wrapped the book along with the checks up in a package, kissed Dad goodbye, and went to<br />
the post office to mail the money and the book.<br />
When she gets back, Dad asked, "Well how much did you give the boy this time?"<br />
Mom said, "Oh, I wrote 2 checks, one for $20, and the other for $1000'"<br />
"That's $1020!!!" yelled Dad, "Are you crazy???"<br />
"Don't worry hon," Mom said, as she kissed Dad on the on top of his bald head, "I taped the $20<br />
check to the cover of his book, but I put the $1000 one somewhere between the pages in Chapter<br />
19!"<br />
A Dollar per Point<br />
A professor was giving a big test one day to his students. He handed out all of the tests and went<br />
back to his desk to wait.<br />
Once the test was over the students all handed the tests back in. The professor noticed that one of<br />
the students had attached a $100 bill to his test with a note saying "A dollar per point."<br />
The next class the professor handed the graded tests back out. This student got back his test, his test<br />
grade, and $64 change.<br />
113
If I had $5,000,000<br />
The teacher asked his pupils to write an essay, saying what they would do if they had five million<br />
dollars. Every pupil except little Sammy began writing immediately. Sammy sat idle, twiddling his<br />
fingers and watching the flies on the ceiling.<br />
The teacher collected the papers, and Sammy handed in a blank sheet.<br />
“How is this?” asked the teacher. “Is this your essay? Every other pupil has written two or more<br />
pages, while you have written nothung!”<br />
“Well,” replied Sammy, “that’s what I would do if I were a millionnaire!”<br />
To be or not to be<br />
“I say, Dad,” said a schoolboy, returning home. “we gave a wonderful performance at school. A lot<br />
of parents came and also some of them had seen it before they had a jolly good time.”<br />
“How do you know?” asked his father.<br />
“Why, they laughed all through the play,” the boy replied.<br />
“And what was the play?”<br />
“Hamlet”, answered the boy.<br />
Four Languages<br />
A Swiss guy visiting Sydney, Australia, pulls up at a bus stop where two locals are waiting.<br />
"Entschuldigung, koennen Sie Deutsch sprechen?" he asks.<br />
The two Aussies just stare at him.<br />
"Excusez-moi, parlez vous Francais?" he tries.<br />
The two continue to stare.<br />
"Parlare Italiano?"<br />
No response.<br />
"Hablan ustedes Espanol?"<br />
114
Still nothing.<br />
The Swiss guy drives off, extremely disgusted. The first Aussie turns to the second and says,<br />
"Y'know, maybe we should learn a foreign language."<br />
"Why?" says the other. "That guy knew four languages, and it didn't do him any good."<br />
A friend of mine is an officer in the naval reserve.<br />
Why is it that we have to speak English<br />
A few weeks ago, He was attending a conference that included admirals in both the US and the<br />
French navies.<br />
At a cocktail reception, my friend found himself in a small group that included an admiral from<br />
each of the two navies.<br />
The French admiral started complaining that whereas Europeans learned many languages,<br />
Americans only learned English.<br />
He then asked. "Why is it that we have to speak English in these conferences rather than you having<br />
to speak French?"<br />
Without even hesitating, the American admiral replied.<br />
"Maybe it is because we arranged it so that you did not have to learn to speak German."<br />
The group became silent.<br />
Foreign Language<br />
A mother mouse and a baby mouse are walking along, when all of a sudden, a cat attacks them.<br />
The mother mouse goes, "BARK!" and the cat runs away.<br />
"See?" says the mother mouse to her baby. "Now do you see why it's important to learn a foreign<br />
language?"<br />
1) Cats do what they want.<br />
WHAT IS A CAT?<br />
115
2) They rarely listen to you.<br />
3) They're totally unpredictable.<br />
4) They whine when they are not happy.<br />
5) When you want to play, they want to be alone.<br />
6) When you want to be alone, they want to play.<br />
7) They expect you to cater to their every whim.<br />
8) They're moody.<br />
9) They leave hair everywhere.<br />
10) They drive you nuts and cost an arm and a leg.<br />
Conclusion: They're tiny little women in cheap fur coats.<br />
WHY DOGS CAN'T USE COMPUTERS<br />
-He's distracted by cats chasing his mouse.<br />
-SIT and STAY were hard enough; CUT and PASTE are out of the<br />
question.<br />
** BATHROOMS:<br />
-Three words: carpal paw syndrome.<br />
-Involuntary tail wagging is a dead give-away that he's<br />
browsing www.purina.com intead of working.<br />
-He can't stick his head out of Windows 98.<br />
BASIC RULES FOR CATS<br />
BASIC RULES FOR CATS WHO HAVE A HOUSE TO RUN<br />
Always accompany guests to the bathroom. It is not necessary to do anything -- just sit and stare.<br />
** HAMPERING:<br />
a) For knitting projects or paperwork, lie on the work in the most appropriate manner so as to<br />
obscure as much of the work or at least the most important part. Pretend to doze, but every so often<br />
reach out and slap the pencil or knitting needles. The worker may try to distract you; ignore it.<br />
Remember, the aim is to hamper work. Embroidery and needlepoint projects make great hammocks<br />
in spite of what the humans may tell you.<br />
b) When a human is holding the newspaper in front of him/her, be sure to jump on the back of the<br />
paper. They love to jump.<br />
116
** BEDTIME:<br />
Always sleep on the human at night so s/he cannot move around.<br />
** PLAY:<br />
This is an important part of your life. Get enough sleep in the daytime so you are fresh for your<br />
nocturnal games. Below are listed several favorite cat games that you can play. It is important<br />
though to maintain one's Dignity at all times. If you should have an accident during play, such as<br />
falling off a chair, immediately wash a part of your body as if to say "I MEANT to do that!" It fools<br />
those humans every time.<br />
** TOYS:<br />
Any small item is a potential toy. If a human tries to confiscate it, this means that it is a Good Toy.<br />
Run with it under the bed. Look suitably outraged when the human grabs you and takes it away.<br />
Always watch where it is put so you can steal it later. Two reliable sources of toys are dresser tops<br />
and wastebaskets. There are several types of cat toys.<br />
** FOOD:<br />
In order to get the energy to sleep, play, and hamper, a cat must eat. Eating, however, is only half<br />
the fun. The other half is getting the food. Cats have two ways to obtain food: convincing a human<br />
you are starving to death and must be fed *NOW*; and hunting for it oneself.<br />
The following are guidelines for getting fed.<br />
a) When the humans are eating, make sure you leave the tip of your tail in their dishes when they<br />
are not looking.<br />
b) Never eat food from your own bowl if you can steal some from the table.<br />
c) Never drink from your own water bowl if a human's glass is full enough to drink from.<br />
** SLEEPING:<br />
As mentioned above, in order to have enough energy for playing, a cat must get plenty of sleep. It is<br />
generally not difficult to find a comfortable place to curl up. Any place a human likes to sit is good,<br />
especially if it contrasts with your fur color. If it's in a sunbeam or near a heating duct or radiator, so<br />
much the better. Of course, good places also exist outdoors, but have the disadvantages of being<br />
seasonal and dependent on current and previous weather conditions such as rain. Open windows are<br />
a good compromise.<br />
** SCRATCHING POSTS:<br />
It is advised that cats use any scratching post the humans may provide. They are very protective of<br />
117
what they think is their property and will object strongly if they catch you sharpening your claws on<br />
it. Being sneaky and doing it when they aren't around won't help, as they are very observant. If you<br />
are an outdoor kitty, trees are good. Sharpening your claws on a human is a definite no-no!<br />
** HUMANS:<br />
Humans have three primary functions: to feed us, to play with and give attention to us, and to clean<br />
the litter box. It is important to maintain one's Dignity when around humans so that they will not<br />
forget who is the master of the house. Humans need to know basic rules. They can be taught if you<br />
start early and are consistent. You will then have a smooth-running household.<br />
What is football?<br />
- It has been described as a game with twenty-two players, two linesmen and<br />
20,000 referees.<br />
- A game consisting of 22 skilled players, one impartial referee, two eagle-eyed referee's assistants and one<br />
stupid ball.<br />
Offside: The Bermuda Triangle area of the pitch where "innocent" players are drawn towards.<br />
Scoring: When 11 men spontaneously start dancing and kissing, regardless of any injuries, whilst 11 others<br />
droop like wallflowers.<br />
What’s the score?<br />
A chap who spent most of Sunday in front of his television watching one football gameafter another<br />
finally fell asleep there and spent the night in his chair. When his wife arose in the morning, she<br />
was afraid that he would be late for work. “Get up, dear,” she said. “It’s twenty to seven.”<br />
In an instant, the man was fully awake. “In whose favour?” he asked.<br />
New Year's Dinner<br />
As in many homes on New Year's Day, my wife and I faced the annual conflict of which was more<br />
important - the football games on television, or the dinner itself. To keep peace, I ate dinner with<br />
the rest of the family, and even lingered for some pleasant after-dinner conversation before retiring<br />
to the family room to turn on the game.<br />
Several minutes later, my wife came downstairs and graciously even bought a cold drink for me.<br />
She smiled, kissed me on the cheek and asked what the score was. I told her it was the end of the<br />
third quarter and that the score was still nothing to nothing.<br />
"See?" she said, continuing to smile, "You didn't miss a thing."<br />
118
A visit to a doctor<br />
An attractive young girl, chaperoned by an ugly old crone, entered the doctor's office. "We have<br />
come for an examination" said the young girl.<br />
"Alright," said the doctor. "Go behind that curtain and take your clothes off."<br />
"No, not me" said the girl. "it's my old aunt here."<br />
"Very well," said the doctor. "Madam, please stick out your tongue."<br />
Only in America<br />
1. Only in America......can a pizza get to your house faster than an ambulance.<br />
2. Only in America......do people order double cheese burgers, large fries, and a diet coke.<br />
3. Only in America.....do we use the word 'politics' to describe the process so well: 'Poli' in Latin<br />
meaning 'many' and 'tics' meaning 'bloodsucking creatures'.<br />
4. Only in America......can a homeless combat veteran live in a cardboard box and a draft dodger<br />
live in the White House. (This was popular when Clinton was in office)<br />
What! No E-mail?<br />
An unemployed man goes to apply for a job with Microsoft as a janitor. The manager there arranges<br />
for him to take an aptitude test (Section: Floors, sweeping and cleaning).<br />
After the test, the manager says, "You will be employed at minimum wage, $5.25 an hour. Let me<br />
have your e-mail address, so that I can send you a form to complete and tell you where to report for<br />
work on your first day. Taken aback, the man protests that he has neither a computer nor an e-mail<br />
address. To this the MS manager replies, "Well, then, that means that you virtually don't exist and<br />
can therefore hardly expect to be employed."<br />
Stunned, the man leaves. Not knowing where to turn and having only $10 in his wallet, he decides<br />
to buy a 25 lb. flat of tomatoes at the supermarket. Within less than 2 hours, he sells all the<br />
tomatoes individually at 100% profit.<br />
Repeating the process several times more that day, he ends up with almost $100 before going to<br />
sleep that night.<br />
119
And thus it dawns on him that he could quite easily make a living selling tomatoes. Getting up early<br />
every day and going to bed late, he multiplies his profits quickly. After a short time he acquires a<br />
cart to<br />
transport several dozen boxes of tomatoes, only to have to trade it in again so that he can buy a<br />
pick-up truck to support his expanding business.<br />
By the end of the second year, he is the owner of a fleet of pick-up trucks and manages a staff of a<br />
hundred former unemployed people, all selling tomatoes. Planning for the future of his wife and<br />
children, he decides to buy some life insurance. Consulting with an insurance<br />
adviser, he picks an insurance plan. At the end of the telephone conversation, the adviser asks him<br />
for his e-mail address in order to send the final documents electronically.<br />
When the man replies that he has no e-mail, the adviser is stunned, "What, you don't have e-mail?<br />
How on earth have you managed to amass such wealth without the Internet, e-mail and e-<br />
commerce? Just imagine where you would be now, if you had been connected to the internet from<br />
the very start!" After a moment of thought, the tomato millionaire<br />
replied, "Why, of course! I would be a floor cleaner at Microsoft!"<br />
Moral of this story:<br />
1. The Internet, e-mail and e-commerce do not need to rule your life.<br />
2. If you don't have e-mail, but work hard, you can still become a millionaire.<br />
3. Seeing that you got this story via e-mail, you're probably closer to becoming a janitor than you<br />
are to becoming a millionaire.<br />
4. If you do have a computer and e-mail, you have already been taken to the cleaners by Microsoft.<br />
Why computers should be considered masculine:<br />
Computer Gender<br />
1. They are supposed to help you solve your problems, but half the time they ARE the problem.<br />
2. As soon as you commit to one, you realize that, if you had waited a little longer, you could have<br />
had a better model.<br />
Why computers should be feminine:<br />
1. No one but their creator understands their internal logic.<br />
120
2. The native language they use to communicate with other computers is incomprehensible to<br />
everyone else.<br />
3. Even your smallest mistakes are stored in long-term memory for later retrieval.<br />
4. As soon as you make a commitment to one, you find yourself spending half your paycheck on<br />
accessories for it.<br />
An application was for employment<br />
A program was a TV show<br />
A cursor used profanity<br />
A keyboard was a piano!<br />
Memory was something that you lost with age<br />
A CD was a bank account<br />
And if you had a 3 1/2 inch floppy<br />
You hoped nobody found out!<br />
Compress was something you did to garbage<br />
Not something you did to a file<br />
And if you unzipped anything in public<br />
You'd be in jail for awhile!<br />
Log on was adding wood to a fire<br />
Hard drive was a long trip on the road<br />
A mouse pad was where a mouse lived<br />
And a backup happened to your commode!<br />
Cut - you did with a pocket knife<br />
Paste you did with glue<br />
A web was a spider's home<br />
And a virus was the flu!<br />
I guess I'll stick to my pad and paper<br />
And the memory in my head<br />
I hear nobody's been killed in a computer crash<br />
But when it happens they wish they were dead!<br />
Life Before the Computer<br />
121
John was furious when his steak arrived too rare.<br />
Well Done<br />
"Waiter," he shouted, "Didn't you hear me say 'well done'?"<br />
"I can't thank you enough, sir," replied the waiter. "I hardly ever<br />
get a compliment."<br />
Salad Humor<br />
Customer: Waiter, waiter! There's a maggot in my salad.<br />
Waiter: Don't worry, he won't live long in that stuff.<br />
Customer: Waiter, waiter! There's a fly in my soup!"<br />
Waiter: "Don't worry sir, the spider in your salad will eat it"<br />
Why did the tomato blush?<br />
Because it saw the salad dressing.<br />
Why did the boy close the refrigerator door?<br />
He didn't want to see the salad dressing!<br />
What kind of lettuce did they serve on The Titanic?<br />
Iceberg!<br />
Customer: Waiter, what is bug doing in my salad ?<br />
Waiter: Trying to find it's way out sir !<br />
Customer: Waiter, waiter! There's a caterpillar on my salad.<br />
Waiter: Don't worry sir, there is no extra charge.<br />
A good wife<br />
Husband (angrily): What! No supper ready?! This is the limit! I’m going to a restaurant!<br />
Wife: Wait just five minutes!<br />
Husband: Will it be ready then?<br />
Wife: No, but then I’ll go with you.<br />
122
“Nice” hotels<br />
A traveler, at arriving at a railway station, asked a local man: “Well, my friend, as this is my first<br />
visit to my town, could you tell me how many hotels you have here?”<br />
Local man: “We have two”.<br />
Traveller: “Which of the two would you recommend?”<br />
Local man: (scratching his head): “Well, frankly speaking, it’s like this, sir: whicheverone you go<br />
to, you’ll be sorry you didn’t go to the other.”<br />
Funny / Interesting Quotes and Proverbs<br />
Let us be thankful for fools. But for them the rest of us could not succeed.<br />
- Mark Twain<br />
The only true love is love at first sight; second sight dispels it.<br />
- Israel Zangwill<br />
The best way to make children good is to make them happy.<br />
Oscar Wilde<br />
Music is the universal language of the world.<br />
Henry Longfellow<br />
Reading is to the mind what exercise is to the body.<br />
Thomas Alva Edison<br />
Genius without education is like silver in the mine.<br />
Benjamin Franklin<br />
I am always ready to learn, but I do not always like being taught.<br />
Winston Churchill<br />
Hope is a good breakfast but a bad supper.<br />
123
No news is good news.<br />
All’s well that ends well.<br />
Suit the action to the word and the word to the action.<br />
Promise little, but do much.<br />
Haste makes waste.<br />
124