eo - fundamento de esperanto.pdf

FUNDAMENTO DE ESPERANTO
Antaŭparolo
Por ke lingvo internacia povu bone kaj regule progresadi
kaj por ke ĝi havu plenan certecon, ke ĝi
neniam disfalos kaj ia facilanima paŝo de ĝiaj amikoj
estontaj ne detruos la laborojn de ĝiaj amikoj
estintaj, — estas plej necesa antaŭ ĉio unu kondiĉo: la
ekzistado de klare difinita, neniam tuŝebla kaj neniam
ŝanĝebla Fun-damento de la lingvo. Kiam nia lingvo
estos oficiale akceptita de la registaroj de la plej ĉefaj
regnoj kaj tiuj ĉi registaroj per speciala leĝo garantios al
Esperanto tute certan vivon kaj uzatecon kaj plenan
sendanĝerecon kontraŭ ĉiuj personaj kapricoj aŭ
disputoj, tiam aŭtoritata komitato, interkonsente
elektita de tiuj registaroj, havos la rajton fari en la
fundamento de la lingvo unu fojon por ĉiam ĉiujn
deziritajn ŝanĝojn, se tiaj ŝanĝoj montriĝos necesaj; sed
ĝis tiu tempo la fundamento de Esperanto devas plej
severe resti absolute senŝanĝa, ĉar severa netuŝebleco
de nia fundamento estas la plej grava kaŭzo de nia
ĝisnuna progresado kaj la plej grava kondiĉo por nia
regula kaj paca progresado estonta. Neniu persono kaj

Aa,
a as in
"last"
Gg,
g as in
"gun"
Kk,
k as in
"key"
Ss,
s as in
"see"
Bb,
b as in
"be"
Ĝĝ,
j as in
"join"
Ll,
l as in
"line"
Ŝŝ,
sh as in
"show"
GRAMMAR
A) THE ALPHABET
Cc,
ts as in
"wits"
Hh,
h as in
"half"
Mm,
m as in
"make"
Tt,
t as in
"tea"
Ĉĉ,
ch as in
"church
"
Ĥĥ,
strongly
aspirate
d
h, "ch"
in
"loch"
(scotch)
Nn,
n as in
"now"
Uu,
u as in
"bull"
Dd,
d as in
"do"
Ii,
i as in
"marine"
Oo,
o as in
"not"
Ŭŭ,
u as in
"mount"
(used in
diphtongs)
Ee,
a as in
"make
"
Jj,
y as in
"yoke
"
Pp,
p as in
"pair"
Vv,
v as in
"very"
Ff,
f as in
"fly"
Ĵĵ,
z as in
"azure"
Rr,
r as in
"rare"
Zz,
z as in
"zeal"
Remark. — If it be found impraticable to print works with the
diacritical signs (^,˘), the letter h may be substituted for the sign (^), and
the sign (˘), may be altogether omitted.
B) PARTS OF SPEECH
1. There is no indefinite, and only one definite,
article, la, for all genders, numbers, and cases.
2. Substantives are formed by adding o to the root.
For the plural, the letter j must be added to the
singular. There are two cases: the nominative and the

Endung des Akku\ativs an; z.B. tie, da; tie´n, dahin;
Varsovi´o´n, nach War\chau.
14. Jede Präpo\ition hat eine be\timmte, fe\te
Bedeutung; i\t es aber aus dem Sinne des Satzes nicht
er\ichtlich, welche

śpiewa odemnie).
8. Przyimki rządzą wszystkie przypadkiem pierwszym.
C) PRAWIDŁA OGOLNE
9. Każdy wyraz tak się czyta, jak się pisze.
10. Akcent pada zawsze na przedostatnią zgłoskę.
11. Wyrazy złożone tworzą się przez proste połączenie
wyrazów (główny na końcu). Przykład: vapor/ŝip/o,
parostatek — z vapor para, ŝip okręt, o — końcówka
rzeczownika.
12. Przy innym przeczącym wyrazie opuszcza się
przysłówek przeczący ne (np. mi neniam vid/is nigdy nie
widziałem).
13. Na pytanie « dokąd » wyrazy przybierają końcówkę
przypadku czwartego (np. tie tam (w tamtem
miejscu) — tie/n tam (do tamtego miejsca); Varsovi/o/n
(do Warszawy).
14. Każdy przyimek ma określone, stałe znaczenie;
jeżeli należy użyć przyimka w wypadkach, gdzie wybór
jego nie wypływa z natury rzeczy, używany bywa przyimek
je, który nie ma samoistnego znaczenia (np. ĝoj/i je
tio cieszyć się z tego; mal/san/a je la okul/o/j chory na
oczy; enu/o je la patr/uj/o tęsknota za ojczyzną i t. p.
Jasność języka wcale wskutek tego nie szwankuje,
albowiem w tym razie wszystkie języki używaja jakiegokolwiek
przyimka, byle go tylko zwyczaj uświęcił; w
języku zaś międzynarodowym sankcja we wszystkich
podobnych wypadkach nadaną została jednemu tylko
przyimkowi je). Zamiast przmyika je używać też można,
przypadku czwartego bez przyimka tam, gdzie nie zachodzi
obawa dwuznaczności.
15. Tak zwane wyrazy « cudzoziemskie » t. j. takie,
które większość języków przyjęła z jednego obcego

agatelo bagatelle | trifle, toy | Kleinigkeit | мелочь, безд лица |
drobnostka.
venĝi se venger | revenge | rächen | мстить | mścić się.
eksciti exciter, émouvoir | excite | erregen | возбуждать | wzbudzać.
er marque l’unité; ex. sablo sable — sablero un grain de sable | one of many
objects of the same kind; e. g. sablo sand — sablero grain of sand | ein
einziges; z. B. sablo Sand — sablero Sandkörnchen | отд льная
единица; напр. sablo песокъ — sablero песчинка | oddzielna
jednostka; np. sablo piasek — sablero ziarnko piasku.
polvo poussière | dust | Staub | пыль | kurz.
fajro feu | fire | Feuer | огонь | ogień.
eksplodi faire explosion | explode | explodiren | взрывать | wybuchać.
pulvo poudre à tirer | gunpowder | Pulver (Schiess-) | порохъ | proch.
§ 42.
Ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed
ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. —
Malfeliĉo ofte kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas
ilin. — Mi disŝiris la leteron kaj disĵetis ĝiajn pecetojn
en ĉiujn angulojn de la ĉambro. — Li donis al mi monon,
sed mi ĝin tuj redonis al li. — Mi foriras, sed atendu
min, ĉar mi baldaŭ revenos. — La suno rebrilas en la
klara akvo de la rivero. — Mi diris al la reĝo: via reĝa
moŝto, pardonu min! — El la tri leteroj unu estis
adresita: al Lia Episkopa Moŝto, Sinjoro N.; la dua: al Lia
Grafa Moŝto, Sinjoro P.; la tria: al Lia Moŝto, Sinjoro
D. — La sufikso «um» ne havas difinitan signifon, kaj
tial la (tre malmultajn) vortojn kun «um» oni devas
lerni, kiel simplajn vortojn. Ekzemple: plenumi,
kolumo, manumo. — Mi volonte plenumis lian
deziron. — En malbona vetero oni povas facile
malvarmumi. — Sano, sana, sane, sani, sanu, saniga,

saneco, sanilo, sanigi, saniĝi, sanejo, sanisto, sanulo,
malsano, malsana, malsane, malsani, malsanulo,
malsaniga, malsaniĝi, malsaneta, malsanema,
malsanulejo, malsanulisto, malsanero, malsaneraro,
sanigebla, sanigisto, sanigilo, resanigi, resaniĝanto,
sanigilejo, sanigejo, malsanemulo, sanilaro, malsanaro,
malsanulido, nesana, malsanado, sanulaĵo, malsaneco,
malsanemeco, saniginda, sanilujo, sanigilujo,
remalsano, remalsaniĝo, malsanulino, sanigista,
sanigilista, sanilista, malsanulista k. t. p.
atingi atteindre | attain, reach | erlangen, erreichen | достигать | dosięgać.
rezultato résultat | result | Ergebniss | резултатъ | rezultat.
ŝiri déchirer | tear, rend | reissen | рвать | rwać.
peco morceau | piece | Stück | кусокъ | kawał.
moŝto titre commun | universal title | allgemeiner Titel | общій титулъ |
Mość.
episkopo évêque | bishop | Bischof | епископъ | biskup.
grafo comte | earl, count | Graf | графъ | hrabia.
difini définir, déterminer | define | bestimmen | опред лять | wyznaczać,
określać.