Metus hostium recte dicitur et cum timent hostes ... - ARMIDA@UniMi
Metus hostium recte dicitur et cum timent hostes ... - ARMIDA@UniMi
Metus hostium recte dicitur et cum timent hostes ... - ARMIDA@UniMi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Lunedì 8 novembre 2010<br />
Sintassi dei casi. Il genitivo<br />
− <strong>M<strong>et</strong>us</strong> <strong>hostium</strong> <strong>recte</strong> <strong>dicitur</strong> <strong>et</strong> <strong>cum</strong> <strong>timent</strong> <strong>hostes</strong> <strong>et</strong> <strong>cum</strong> <strong>timent</strong>ur. (Gell.)<br />
− Mirum me desiderium ten<strong>et</strong> urbis, incredibile meorum atque in primis tui, sati<strong>et</strong>as autem<br />
provinciae. (Cic.)<br />
− Fortium virorum est magis mortem contemnere quam odisse vitam. (Curt.)<br />
− Est eius qui dat, non qui p<strong>et</strong>it, condiciones dicere pacis. (Liv.)<br />
− Nostrum est, qui consules sumus, videre ne quid d<strong>et</strong>rimenti res publica capiat. (Cic.)<br />
− Equites nostri levisque armaturae pedites, <strong>cum</strong> se in castra reciperent, adversis hostibus<br />
occurrebant. (Caes.)<br />
− Appius, vehementis ingenii vir, imperio consulari rem agendam censebat. (Cic.)<br />
− Plus oneris sustuli quam ferre me posse intellego. (Cic.)<br />
− Si quid novi erit, faciam te statim certiorem. (Cic.)<br />
− Senecio Cornelius, homo summae frugalitatis, non minus patrimonii quam corporis diligens<br />
fuit. (Sen.)<br />
− Me non esse verborum admodum inopem agnosco. (Cic.)<br />
− Vibius Secundus, eques Romanus, accusantibus Mauris, rep<strong>et</strong>undarum damnatur. (Tac.)<br />
− Catilina, pecuniarum rep<strong>et</strong>undarum reus, prohibitus erat consulatum p<strong>et</strong>ere. (Sall.)<br />
− Pausanias domum revocatus, accusatus capitis absolvitur, multatur tamen pecunia. (Nep.)<br />
− Quanti damnandi sunt qui Romae manserunt? (Caes.)<br />
− Scio senatus auctoritatem semper apud te magni valuisse. (Cic.)<br />
− Nulla possessio, nulla vis auri <strong>et</strong> argenti pluris quam virtus aestimanda est. (Cic.)<br />
− Iuvat meminisse beati temporis. (Ov.)<br />
− Memini neque umquam obliviscar noctis illius. (Cic.)<br />
− Et cladium v<strong>et</strong>erum vestrarum <strong>et</strong> beneficiorum nostrorum erga vos obliti estis. (Liv.)<br />
− Mea interest hoc omnes scire. (Cic.)<br />
− Quis est hodie cuius intersit istam legem manere? (Cic.)<br />
− Non nostra magis quam vestra refert vos non rebellare. (Liv.)<br />
− Vestra, commilitones, interest ne pessimi imperatorem faciant. (Tac.)<br />
− Caesar magni interesse arbitrabatur eius auctoritatem inter suos quam plurimum valere.<br />
(Caes.)
Proposizioni subordinate: le subordinate consecutive<br />
− Omnia erant tumultus, timoris, fugae plena, adeo ut alii fugerent, alii signa dimitterent.<br />
(Cic.)<br />
− Dixi tanta contentione, tanto clamore consensuque populi, ut nihil umquam simile viderim.<br />
(Cic.)<br />
− Numquam imperator ita paci credit, ut non se praepar<strong>et</strong> bello. (Sen.)<br />
− Nemo iam erit tam iniustus existimator rerum, qui dubit<strong>et</strong> quae Caesaris de bello voluntas<br />
fuerit. (Cic.)<br />
− Inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut satis ess<strong>et</strong> ad concursum utriusque exercitus.<br />
(Caes.)<br />
− At <strong>hostes</strong>, <strong>et</strong>iam in extrema spe salutis, tantam virtutemque praestiterunt ut, <strong>cum</strong> primi<br />
eorum cecidissent, proximi iacentibus insisterent atque ex eorum corporibus pugnarent.<br />
(Caes.)<br />
− Admissis intra moenia hostibus, atrox in ipso foro pugna, adeo ut Romulum Iovem orar<strong>et</strong>,<br />
foedam suorum fugam sister<strong>et</strong>. (Flor.)<br />
− Quis nostrum tam animo duro fuit ut non commover<strong>et</strong>ur Rosci morte? (Cic.)<br />
Proposizioni subordinate: le subordinate r<strong>et</strong>te dai verba timendi<br />
− M<strong>et</strong>uisti igitur ne gravis civis, ne nimis fortis, ne nimis te dignus viderere. (Cic.)<br />
− Caesar, veritus ne forte in eodem loco subsistere hostis atque elicere nostros in lo<strong>cum</strong><br />
conar<strong>et</strong>ur iniquum, tardius procedit. (Irt.)<br />
− Vereor ut Dolabella nobis prodesse possit (Tac.)<br />
− Intellexi te vereri ne superiores litterae mihi redditae non essent. (Cic.)
Sintassi dei casi. Il genitivo<br />
1. Il genitivo r<strong>et</strong>to da sostantivi assume i seguenti valori:<br />
− possessivo quando indica l'appartenenza di una d<strong>et</strong>erminata cosa<br />
− sogg<strong>et</strong>tivo ed ogg<strong>et</strong>tivo quando amm<strong>et</strong>te la trasformazione risp<strong>et</strong>tivamente in sogg<strong>et</strong>to e<br />
complemento ogg<strong>et</strong>to<br />
− di pertinenza quando, accompagnato dal verbo sum, richiede in italiano la traduzione è<br />
compito di, è dovere di, è tipico di<br />
− partitivo in dipendenza da termini indicanti numero o quantità<br />
− di qualità quando indica le doti o le caratteristiche di una persona o di una cosa (la qualità<br />
fisica è espressa in ablativo)<br />
2. Il genitivo è r<strong>et</strong>to da agg<strong>et</strong>tivi o participi indicanti desiderio o avversione, abbondanza o<br />
privazione, capacità o incapacità, memoria o dimenticanza: cupidus, studiosus, plenus, inops,<br />
peritus, imperitus, prudens, imprudens, particeps, compos, memor, immemor<br />
3. Il genitivo r<strong>et</strong>to da verbi assume i seguenti valori:<br />
− di stima con i verbi estimativi<br />
− di prezzo con i verbi indicanti acquisto o vendita solo nelle espressioni tanti, quanti, pluris,<br />
minoris (negli altri casi si adopera l'ablativo)<br />
− di colpa con i verbi di tipo giudiziario e simili come accuso, damno, absolvo<br />
− di pena se si tratta di pena ind<strong>et</strong>erminata (tanti, quanti, dupli, tripli), altrimenti viene usato<br />
l'ablativo<br />
− di memoria con i verbi di memoria. N.B. Questi verbi amm<strong>et</strong>tono anche costruzioni diverse<br />
come l'accusativo semplice o de + ablativo<br />
− con i verbi interest e refert la persona alla quale interessa una certa cosa si trova in genitivo<br />
oppure con mea, tua, nostra, vestra, mentre la cosa si esprime con un pronome neutro<br />
oppure con un infinito, ut/ne + congiuntivo, interrogativa indir<strong>et</strong>ta