Concept Paper

djRkk gS] ml jkf'k d® mlds }kjk daiuh ds fo'okl esa ÁkIRk ekuk Tkk,xk A
¼5½ daiuh dk d®bZ Òh funs'kd] daiuh ds lÒh vFkok dqN '®;jksa d® fdlh O;fDRk d®
vaRkfjRk fd, Tkkus ds laca/k esa] Tk®fd ,sls ÁLRkkoksa ls ifj.kRk g®us okys fdlh vaRkj.k vFkok
fofgRk fd, vuqlkj ,slh 'kRkksZ ds v/khu g®xk A
¼6½ ;fn &
¼d½ ,slk d®bZ funs'kd mi;ZqDRk of.kZRk vuqlkj RkdZlaxRk dne mBkus esa foQy g®Rkk gS(
vFkok
¼[k½ ,slk d®bZ O;fDRk fTkls ,sls fdlh funs'kd }kjk mDRk C;©jksa d® 'kkfey djuk] visf{kRk
g® vFkok mUgsa mi;ZqDRk of.kZRk vuqlkj fdlh u®fVl ds lkFk ÒsTkuk visf{kRk g®] mlesa foQy
g®us ij(
og vf/kfu;e ds vaRkxZRk n.M dk Òkxh g®xk A
¼7½ ;fn
¼d½ bl /kkjk v©j mlds vaRkxZRk cuk, x, fu;eksa dh vis{kRkkvksa dk vuqikyu vU; fdlh
ÒqxRkku ds laca/k esa ugÈ fd;k x;k gS v©j mi /kkjk ¼1½ ds [kaM¼[k½ }kjk 'kkflRk gS( vFkok
¼[k½ ÁLRkkfoRk ÒqxRkku d® ÁLRkko ds vuqikyu esa fdlh '®;j ds vaRkj.k ls iwoZ fd;k x;k gS]
fTkls bl Á;®Tku gsRkq cqykbZ xbZ ,d cSBd esa '®;jksa ds mu /kkjdksa }kjk vuqe®fnRk fd;k
x;k gS fTklls ÁLRkko lacaf/kRk gS RkFkk leku Js.kh ds '®;jksa ds vU; /kkjdksa ¼ÁLRkko dh fRkfFk
d® igys ls gh /kkfjRk '®;jksa ds vfRkfjDRk] vFkok fdlh ukfeRkh gsRkq] ÁLRkkod] vFkok Tkgk¡
ÁLRkkod d®bZ daiuh gS }kjk] vFkok mlds ukfeRkh gsRkq] mldh d®bZ RkRlaca/kh vuq"kaxh }kjk½]
mDRk '®;jksa esa ls d®bZ(
funs'kd }kjk ÒqxRkku ds dkj.k ÁkIRk fdlh jkf'k d® mlds }kjk ,sls fdlh O;fDRk ds
fo'okl esa ÁkIRk ekuk Tkk,xk fTkUgksaus vius '®;jksa d® fd, x, ÁLRkko ds ifj.kkeLo:i cspk
gS] v©j muds }kjk ,sls O;fDRk;ksa ds e/; ml jkf'k d® ckaVs Tkkus ij g®us okys O;; mlds
}kjk ogu fd, Tkk,axs v©j mls ml jkf'k esa ls j[kk ugÈ Tkk,xk A
Li"Vhdj.k & ;fn bl mi /kkjk }kjk vis{kkuqlkj fdlh ÒqxRkku ds vuqe®nu ds Á;®Tku gsRkq
d®bZ cSBd cqykbZ TkkRkh gS] d®bZ d®je e©Tkwn ugÈ g®Rkk v©j] cSBd ds ,d ckn dh fRkfFk d®
LFkfxRk fd, Tkkus ds i'pkRk d®je fQj e©Tkwn ugÈ g®Rkk] Rk® ml mi /kkjk ds Á;®Tku gsRkq
ÒqxRkku d® vuqe®fnRk eku fy;k Tkk,xk A
131