De zwarte kant van sociale media

32
DE WAY-OUT
baar voor ons doen? Nee, een beetje afstand nemen kan
absoluut geen kwaad en komt onze geheugentraining ten
goede, ook en met name wanneer we nog jong zijn. Althans
te jong om nu al aan digitale Alzheimer te hoeven lijden.
De volgende vier gouden vuistregels willen we daarom bij
iedereen van harte aanbevelen:
1. Onthoud goed dat ons geheugen zienderogen slechter
wordt wanneer we het niet trainen.
2. Probeer daarom, net als geheugenkampioen Joshua Foer
bepleit in zijn boek Het Geheugenpaleis uit 2011, om
zo veel mogelijk telefoonnummers, namen, gedichten,
spreekwoorden en gezegden als mogelijk te onthouden.
3. Probeer alle digitale apparaten eens links te laten liggen
en groei toe naar een nieuwe balans en minder
afhankelijkheid.
4. Lees boeken, artikelen en kijk naar films; om er vervolgens
met anderen over te discussiëren en van gedachten
te wisselen.
Bij elkaar is dit een heel belangrijk onderdeel van onze
Digitale Geletterdheid. Die is erop gericht om niet te
verzinken in Digitale Lethargie of erger: Digitale Dementie.
Het is een kwestie van willen en van doen. Gedrag en
technologie gaan daarbij samen, gericht op de plek die we
onze digitale verworvenheden in ons leven geven. Inzicht
en verantwoordelijkheid – weldenkendheid kortom – zijn
waar het om gaat. Ten behoeve van ons individuele en aller
welzijn.
In 2012 publiceerde de bekende Duitse psychiater en
hoogleraar Manfred Spitzer zijn boek Digitale Demenz:
Wie wir uns und unsere Kinder um den Verstand bringen.
Dat is nogal een claim en de kritiek was natuurlijk dat hij
het allemaal veel te zwart inzag, en dat we vanzelf wel met
de nieuwe middelen zullen leren omgaan. De vraag hoeveel
slachtoffers er in de tussentijd vallen, die met wat extra sturing
geholpen hadden kunnen worden, komt in die context
niet aan de orde.
Ook de Duitse filosoof Christoph Türcke wijst er in zijn
boek Hyperaktiv! Kritik der Aufmerksamkeitsdefizitkultur
op dat wij mensen ons tegenwoordig in een dwangmatige
afleidingssituatie bevinden die een ernstige sociaalculturele
verstoring oplevert. Bovendien resulteert alle
verstrooiing en divertimento niet in ontspanning maar in
stress. ADD en ADHD als structurele cultuurafwijking zijn
het gevolg.
Maar aan het eind van dit rapport willen we natuurlijk
niet weer van voren af aan beginnen met alarmbellen en
analyses, die zo sterk zijn verweven met een poging om te
komen tot een haalbare way-out. In plaats daarvan sluiten
we graag af met de volgende dertien tips voor een gelukkig
en tevreden leven, die Manfred Spitzer geeft aan het eind
van Digitale Demenz:
• Eet om te beginnen goed en gezond.
• Beweeg ten minste elke dag een half uur.
• Leef niet in je eigen gedachtenwereld maar in het hier en
nu.
• Streef haalbare doelen na.
• Help andere mensen, zonder eigenbelang en financieel
gewin.
• Geef je geld liever uit aan belevenissen dan aan nog meer
spullen.
• Ga af en toe op in muziek en zing ook eens uit volle
borst.
• Wie goed gemutst is, stimuleert zijn hersengebieden
voor positieve gevoelens.
• Wees actief en ruim hindernissen uit de weg.
• Maak het leven makkelijker voor jezelf, waar het maar
kan.
• Ga eens met vrienden uit eten in plaats van voortdurend
op Facebook rond te hangen.
• Breng voldoende tijd door in de natuur, zeker als er
kinderen zijn.
• Vermijd digitale media waar het maar kan, en dat geldt
met name voor kinderen.
Naar aanleiding hiervan kunnen we zeker weer een paar
aardige discussies voeren. Maar als cognitief neuroweten-