nieuwe foto's - Kamp Amersfoort

stukje barak
met drie namen
(Door Gert Stein)
In augustus 2011 werd een stuk hout, afkomstig van
een barak voor gevangenen, teruggebracht naar
Amersfoort. Het ging om een stuk van een balk uit
Block III, waarop in 1944 met potlood drie namen
van gevangenen waren geschreven. Het blok hout
van ongeveer 15 x 12 cm was sinds 1960 in het bezit
van de familie van één van deze drie gevangenen.
In juli 1944 schreven drie Kamp Amersfoort gevangenen, vlak
voordat ze op transport naar Duitsland gingen, hun namen op
een balk in Block III. De drie gevangenen behoorden tot de
groep mannen die, na een razzia in verschillende Groningse
dorpen, op 26 april 1944 in Kamp Amersfoort was binnen-
gebracht. De namen van de drie gevangenen zijn: Klaas Luidens,
Tobias Jan (Tobi) van Dijk en Jan Brondijk. Alledrie afkomstig
uit het dorp Ulrum in het noorden van de provincie
Groningen.
Dinsdag 25 april 1944 waren de Groningse dorpen Bedum,
Winsum, Middelstum en Zuidwolde het toneel van razzia’s.
De jacht op mannen was een vergeldingsactie voor de aanslag
op onderluitenant Jannes Luitje Keijer van de Staatspolitie drie
dagen eerder. In Bedum werden 46 jongemannen in de leeftijd
van 18 tot 26 jaar opgepakt. In Zuidwolde zeventien. Vier
mannen werden er ter plekke gefusilleerd. Klaas, Jan, Tobi en
Jaap Homan werden tijdens de razzia uit de Marnebus gehaald.
Jaap werd de volgende ochtend weer vrijgelaten. In
totaal werden 150 mannen opgepakt en verzameld
bij het politiebureau in Groningen. Een dag later
werden zij naar Kamp Amersfoort overgebracht.
Ruim twee maanden verbleven zij in Kamp
Amersfoort. Toen volgde transport naar Duitsland.
Op 7 juli 1944, ’s morgens om 02:30 uur, werden
de gevangenen afgemarcheerd naar het station
in Amersfoort. Tobi en Jan overleefden de ontberingen
van verschillende Duitse (werk)kampen.
Klaas Luidens overleed op 24-jarige leeftijd op
23 januari 1945 in Zöschen.
Vijftien jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog
werd, om nog onbekende reden, door medewerkers
van aannemersbedrijf S. Verwelius, het deel
uit barak III gezaagd waarop de namen van de drie
mannen uit Ulrum staan (dat was ruim acht jaar
voor de definitieve sloop van de barakken van Kamp
Amersfoort). Het blok hout werd vervolgens overgedragen
aan de familie Luidens. Wat de beweegreden
van deze ‘reddingsactie’ was, is niet duidelijk.
Acht jaar later zou men minder zorgvuldig omspringen
met door gevangenen achtergelaten namen en
boodschappen. De sloper die toen belast was met
de afbraak van het kamp verklaarde in de documentaire
‘Geschiedenis van een Plek’ dat er honderden
15
namen en boodschappen in de barakken waren geschreven.
En geen van die namen of boodschappen is - voor zover
bekend - bewaard gebleven.
Wellicht dat in 1960 één van de medewerkers van het aannemersbedrijf
S. Verwelius een bekende was van Klaas of van de
familie; of tenminste op de hoogte was van Klaas’ lot.
Hoe het ook zij; het aandenken bleef 50 jaar lang in het bezit
van de familie. In augustus 2011 werd het teruggebracht naar
Kamp Amersfoort waar het als herinnering aan Klaas en de
andere ‘Groninger gijzelaars’ te bezichtigen is in de vitrine in
het bezoekersgebouw.
Maar niet alleen het ‘stukje Block III’ in onze vitrine herinnert
aan de razzia in de Groningse dorpen. Sinds kort is de website
www.groningergijzelaars.nl online. De website is een initiatief
van Henk Brondijk uit Ulrum en sluit aan bij de digitale monumenten
voor de Merwedegijzelaars (www.merwedegijzelaars.nl
door Anja van der Starre) en de slachtoffers van de razzia in
Beverwijk & Velsen-Noord (www.razziabeverwijk.nl door Cor
Bart). De drie websites werden gemaakt door Bert Hekman.
Met dank aan Henk Brondijk
Bronnen/meer informatie:
Aanslag en Represaille, door Harm. R. Reinders