De brandbaarheid van textiel

De brandbaarheid van textiel
De meeste textiele materialen die worden toegepast in kleding, meubelstoffen, gordijnen en bedtextiel
zijn brandbaar. Gelukkig ontbrandt textiel niet spontaan, maar hiervoor is een bepaalde
ontstekingstemperatuur nodig. Als het textiel eenmaal is aangestoken, dan hangt het van het materiaal
af of en hoe snel de brand zich verspreidt. Bij het aansteken van het textiel wordt een gedeelte van het
materiaal gepyroliseerd (ontleed door warmte), waarbij de gassen kunnen reageren met zuurstof in de
lucht. Hierbij komt dan meestal weer zoveel energie vrij dat meer textiel gepyroliseerd wordt en de
brand kan worden onderhouden.
Een goede maat voor de brandbaarheid van textiele vezels is de Limiting Oxygen Index (LOI) de
hoeveelheid zuurstof die nodig is om een brand te kunnen onderhouden. In onderstaande tabel zijn voor
enkele vezels deze waarden gegeven.
Vezel LOI Ontstekingstemperatuur in °C Smeltpunt in °C
Poly-acryl 18.2 465-530 250
Katoen 18.4 400 -
Polypropeen 18.6 570 164-170
Viscose 19.7 420 -
Polyamide 20.1 485-575 215-255
Polyester 20.6 485-560 250
Wol 25.2 570-600 -
Modacryl 26.8 - 160-190
Aramide 30 - >316
Naast de chemische samenstelling van het textiel, waaronder ook mengingen van vezels, spelen ook de
constructie van het materiaal (weefsel, breisel), het m²-gewicht van het doek, en de hoeveelheid
ingesloten lucht in het doek een belangrijke rol bij de brandbaarheid van textiele materialen. Bij
lichtgewicht volumineuze textiele stoffen en bij stoffen met een laag m²-gewicht (< 100 g/m²) is de
brandbaarheid het grootst. Dit wordt veroorzaakt doordat bij een geringe massa de
ontstekingstemperatuur snel kan worden bereikt (de warmte van de ontstekingsbron wordt niet
verspreid) en doordat lucht gemakkelijk kan toetreden. Dit is essentieel voor het onderhouden van de
brand.
De brandbaarheid van textiel kan worden beperkt door het aanbrengen van brandvertragende finishes. Er
zijn tal van brandvertragende finishes voor textiel.
De werking van deze finishes kan berusten op een aantal principes:
- het verlagen van de temperatuur bij het vlamfront waardoor de pyrolise-snelheid afneemt en dus de
heftigheid van de brand vermindert
- het wegnemen van zuurstof bij het vlamfront door de vorming van niet brandbare gassen
Deze brandvertragende middelen kunnen ofwel permanent op het textiel worden aangebracht, waarbij
een zekere wasbestendigheid wordt gegarandeerd, of in de vorm van zouten die in contact met water
worden afgespoeld. Deze laatstgenoemde zijn natuurlijk minder geschikt voor kleding. De permanente
vlamvertragende middelen worden veel toegepast in onder andere werkkleding en in interieurtextiel
(gordijnen, meubelbekleding). Een nadeel van vlamvertragende verbindingen is dat ze in nogal grote
hoeveelheden moeten worden aangebracht (5-10% van het doekgewicht) en dat ze o.a. de greep
(soepelheid) van de stof nadelig beïnvloeden.

Aankooptips
Nagenoeg niet ontvlambaar Toepassing Opmerkingen
Polyamide ruimtevaart, autocoureurs als mengsel o.a. met wol
Aramide brandweeruniformen,
beschermende kleding bij brand
Polyvinylchloride,PVC,Chloorvezel Sportkleding, vulling, gestikte
dekens, dekbedden
Bij brand ontwikkeling van
zoutzuurgas
Moeilijk ontvlambaar Toepassing Opmerkingen
Polyester Kleding, dassen, shawls, rokken,
vitrages, vulling van gestikte
dekens en dekbedden
Polyamide Dameskousen, sokken,
sportkleding, parachutes
Smelt bij brand en geeft dan
sterke rookontwikkeling. In
zuivere vorm moeilijk
brandbaar.
Smelt bij brand met blauwzuur
ontwikkeling. In zuivere vorm
moeilijk brandbaar.
Wol Algemeen Smelt niet. Als het brandt
ontwikkeling van blauwzuur.
Gemakkelijk ontvlambaar Toepassing Opmerkingen
Polypropyleen Kleding, tapijten,
meubelbekleding, dekens,
kousen, sokken
Brandt en vormt brandende
druppels
Katoen Kleding en woningtextiel Gloeit na, smelt niet.
Linnen Kleding, zakdoekjes, tafellinnen
en woningtextiel
Gloeit na, smelt niet.
Jute Zakken, bespanningstof, matten,
gordijnen, achterkant tapijten
Kapok Doorgestikte dekens en
matrassen
Polyacrylnitril, Acryl Boven- en onderkleding,
Brandt als katoen, ontwikkelt
bedrijfskleding, woningtextiel,
trainingspakken
dan blauwzuurgas.
Triacetaat Dameskleding, pyjama's,
Wordt evenals viscose uit
handschoenen, badkleding cellulose vervaardigd.
Viscose (vroeger kunstzijde en
rayon genoemd)
Kleding en woningtextiel Wordt uit cellulose vervaardigd.
Polyurethaan Badpakken, stretchkleding, Ontwikkelt bij brand
korsetten, steunkousen
blauwzuurgas.
Kleding
- Let op het etiket. Dit vermeldt de vezels waaruit het product is samengesteld. Aarzel niet om
informatie te vragen aan winkeliers en leveranciers.
- Ruimvallende kleding brandt sneller en feller dan nauwsluitende kleding.
- Veel kindertrainingspakken zijn gemaakt van nylon. Alhoewel nylon niet snel vlam vat, kan het door
een hittebron wel smelten en zeer hete smeltdruppels vormen die in de huid inbranden en ernstige
brandwonden veroorzaken. Acryl vormt geen smeltdruppels, maar is gemakkelijk brandbaar. Beter is
een stevige kwaliteit katoen.
Woningtextiel
- Let bij de aanschaf op de brandeigenschappen. Lees de etiketten. Aarzel niet om winkeliers en
leveranciers om informatie te vragen.
- Beoordeel beklede meubels vooral op de ontvlambaarheid van de bekleding en op de aanwezigheid
van een niet-brandbare interliner.
- Een moeilijk brandbaar CMHR-schuim zal aanzienlijk minder bijdragen tot de brandvoortplanting en
tot de ontwikkeling van giftige rook.

Extra
Hier zijn nog wat berichten van het ANP over dit onderwerp. Het kwam namelijk behoorlijk in de
belangstelling naar de ramp in Volendam:
Detailhandel pleit voor kledingetiket over brandgevaar Datum: 02-01-2001
DOORN (ANP) - Consumenten zouden met een
etiket moeten worden gewaarschuwd voor de
brandgevaarlijkheid van kleding. Dat bepleit
directeur J. Meerman van de brancheorganisatie
voor de modedetailhandel Mitex.
Ook de organisatie voor confectieleveranciers
Modint pleit voor een betere voorlichting over
brandgevaarlijke kleding. Het Nederlands
Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding
NIBRA, steunt het voorstel.
Woordvoerder R. Hagen benadrukt dat het niet
uitmaakt wat mensen dragen als er geen brand
uitbreekt, maar vindt het goed als etikettering
ze wijst op eventueel brandgevaar van kleding.
Hagen en directeur Meerman van Mitex
reageerden op de ramp in Volendam waarbij de
slachtoffers veelal synthetische kleding
droegen. Volgens de directeur is kleding er de
afgelopen twee jaar wat brandveiligheid betreft
alleen maar op achteruit gegaan. Het
modebeeld wordt bepaald door dunne
kunststoffen en synthetische ,,technokleding''
met een plasticachtige uitstraling. ,,Als dat gaat
branden plakt het bijna aan je lichaam. Wol en
katoen doen dat minder snel.'' Maar juist de
vluchtige artikelen van een paar tientjes die na
drie maanden de vuilnisbak ingaan, doen dat
wel, stelt Meerman, wiens organisatie 10.000
modezaken vertegenwoordigt. Veiligheid of geld
speelt bij de aankoop volgens hem geen rol,
mode en trends wel. Tot de brand in de
Volendamse jongerencafés leefde de
brandgevaarlijkheid van kleding noch bij de
consument, noch bij de branche, vertelt de
directeur. Hij vindt het echter tijd dat de
detailhandel en de leveranciers zelf het initiatief
nemen en consumenten met een etiket
waarschuwen voor brandgevaar. ,,Net zoals nu in
een kledingstuk een was- en strijkvoorschrift zit.''
Voor zover hij weet, gebeurt dit nu alleen bij hoge
uitzondering bij hele dure kinderkleding of stola's.
De brancheorganisatie voor confectieleveranciers
Modint wil eerst overleg over het verbeteren van
consumentenvoorlichting over de brandveiligheid
van kleding. Het in Amsterdam gevestigde Modint
wil daarover praten met het ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de
Consumentenbond. Een woordvoerster sluit niet
uit dat dit overleg tot verder gaande afspraken
leidt. Zij wijst erop dat de brancheorganisaties na
een vergelijkbaar overleg in 1997 met VWS en de
Consumentenbond een convenant hebben
afgesloten over nachtkleding. Dit gebeurde volgens
het ministerie voor het intrekken van de
Warenwet. In het convenant zijn afspraken
gemaakt over materiaalgebruik en waarschuwingsetiketten
voor brandgevaar bij open vuur. Ook zijn
strengere afspraken vastgelegd voor babynachtkleding
en verkleedkleren voor kinderen, zoals
cowboy- of indianenpakken. Een woordvoerder
van het ministerie van VWS laat weten dat het
convenant voor 97 procent wordt nageleefd.

Synthetische kleding niet de oorzaak van brandwonden Datum: 03–01–2001
BEVERWIJK (ANP) - Medisch specialisten van
het Brandwondencentrum in Beverwijk denken
niet dat de synthetische kleding een belangrijke
oorzaak is van letsel bij de gewonden bij de
cafébrand in Volendam. Dat maken ze op na
een eerste inspectieronde langs zestien
slachtoffers in ziekenhuizen in Amsterdam, zo
is op een persconferentie in Beverwijk
meegedeeld. De zestien slachtoffers liggen in
het VU Ziekenhuis, het Slotervaart Ziekenhuis
en Andreas/Sint Lucas-ziekenhuis. Alle zestien
bevinden zich in een stabiele toestand. Direct
na de ramp in de oudejaarsnacht werd duidelijk
dat veel jongeren in het café lichtontvlambare
synthetische kleding droegen. De detailhandel
pleitte daarop voor een kledingetiket met de
brandrisico's. Toch denkt H. van der Veen,
verbonden aan het Brandwondencentrum, niet
dat dit de brandwonden heeft veroorzaakt. Hij
gaat daar vanuit omdat onder de zestien
patiënten bij slechts ,,een enkele uitzondering''
de kleding was ingebrand. Van der Veen
noemde het verder opvallend dat alle patiënten
die het medische team heeft gezien min of meer
hetzelfde letsel hebben. Het gaat daarbij om
verwondingen aan het gelaat, de handen en in
iets minder gevallen om de onderarmen.
Volgens Van der Veen zit het letsel juist hier
omdat het vuur in het café van boven naar
beneden kwam. Omdat het allemaal om jonge
mensen gaat voor wie uiterlijk heel belangrijk
is, denken de specialisten dat het trauma dat ze
oplopen veel groter zal zijn dan bij een
gemiddelde brandwondenpatiënt. De diverse
ziekenhuizen zorgen voor de eerste psychologische
hulp bij de verwerking hiervan. Volgens plastisch
chirurg F. Groenevelt hebben patiënten met
ernstige gelaatsverminkingen nog een lange
medische weg te gaan. Sommigen staat een ,,zeer
groot aantal operaties'' te wachten. Het grote
aantal gewonden veroorzaakt flinke druk op het
personeel in de ziekenhuizen. Anders dan andere
patiënten, hebben brandwondenpatiënten de hele
dag een verpleegkundige nodig. Daarom zijn
reguliere operatieprogramma's opgeschort. Spoedgevallen
zullen er niet onder lijden, zegt Van der
Veen. Dat patiënten naar het buitenland door
capaciteitsgebrek hebben moeten uitwijken, noemt
chirurg Groenevelt ,,heel vervelend''. Zodra zij
verder behandeld kunnen worden in Nederland,
zullen zij voorrang krijgen. Het Brandwondencentrum
overweegt de mogelijkheid om op termijn
een polikliniek in Volendam zelf te openen, zodat
getroffenen dicht bij huis verder kunnen worden
behandeld. Dr. M. Hunfeld van het Brandwondencentrum
zei woensdag te betreuren dat er een
communicatiestoornis is ontstaan tussen het
Beverwijkse ziekenhuis en de gemeente Volendam
over het dodenaantal van dinsdag. Het
Brandwondencentrum noemde toen tien doden,
burgemeester IJsselmuiden van Volendam bleef bij
negen. De ,,ongewilde competitiesfeer'' noemde
Hunfeld ,,heel vervelend'' voor de nabestaanden.
Het Brandwondencentrum wil de gemeente
Volendam ,,niet verder voor de voeten lopen'' en
zal zich niet meer aan uitspraken over aantallen
doden wagen.
Spoedoverleg branche over brandbaarheid van kleding Datum: 03 –01 –2001
Kledingfabrikanten en winkeliers overleggen nog deze week over het invoeren van strengere regels voor de
brandveiligheid van kleren. Zij komen bijeen naar aanleiding van de cafébrand in Volendam waarbij
bezoekers extra zware verwondingen opliepen door hun kunststof kleding. De branche overweegt, in
samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, waarschuwingsetiketten en vlamvertragende
stoffen verplicht te stellen.