< > = π ± ÷ ½ ¼ ¾ ∑{< > = π ± ÷ ½ ¼ ¾ ∑{< > = π ± ÷ ½ ¼ ... - 24.com

LEER EN PRESTEER
< > = π ± ÷ ½ ¼ ¾ ∑{<
= π ± ÷ ½ ¼ ¾ ∑{< > =
π ± ÷ ½ ¼ ¾ ∑ ½ ¼ ¾ ∑
BYLAAG TOT BEELD 7 AUGUSTUS 2007 GRAAD 12

Hiermee Leer en Presteer se
laaste van drie uitgawes.Dit
is ideaal om jou bestaande
kennis in die onderskeie
vakke aan te vul en uit te
brei.
Onthou,volharding maak die
onmoontlike moontlik, die
moontlike waarskynlik en
die waarskynlike definitief,
soos Robert Half dit stel.
Sterkte en sukseswense
Elize Engelbrecht
Hoof: Beeld in Onderwys
Lisa Blakeway
Besturende direkteur:
Learning Channel
Opsomming
Die opsomming is 'n oefening waar gekyk word of jy
verstaan wat jy lees en of jy die hoofgedagtes in jou
eie sinne kan verander. Daar word dus ook op taal
gelet.
Dikwels handel die opsomming in die
matriekeksamen oor wenke.
• Soek eers die hoofgedagte wat die belangrikste
feit in elke paragraaf is.
• Verander daarna dié gedagte in jou eie sin.
• As jy net die kernwoorde behou, is dit ook
korrek. Onthou jy kan ook die sin korter maak
sodat net die noodsaaklike woorde oorbly. Haal
alle verduidelikings uit.
Matriek, Matriek, Matriek
Die einde is in sig
Met die Julievakansie agter die rug, kyk
elke matrikulant met baie opwinding en so
‘n bietjie senuwees vorentoe na die laaste
deel van hul skoolloopbaan. Eksamens is
al geskryf, werk is voltooi en die laaste
afronding in volle swang. Dis ‘n baie
opwindende tyd en al wat van matrieks en
hul onderwysers verwag word, is om met
entoesiasme en motivering die laaste deel
te voltooi. Na die eksamen lê daar ‘n
heerlike vakansie voor en die begin van
jou nuwe reis as jong volwassene.
M – Motivering
Die belangrikste deel van die resep is nou
motivering. Alles is klaar in die pot –
voorbereiding, goeie onderwys, vorige
eksamens en vele meer. Al wat nog kort, is
die motivering om hierdie laaste eksamens
deur te sien. Nog net die rekordeksamen
en eindeksamen lê voor. Met genoeg
motivering sien mens nie net kans vir die
aflê van die eksamen nie, maar ook die
voorafgaande voorbereiding.
Gee pad voor my! Henk Crouse vertel sy storie.
Oorspronklike sin
• Let op plek van die tweede
werkwoord
(HOOFLETTERS)
(Ek) WAS (vroeg een oggend) op pad
kantoor toe.
(Skielik) HET ’n taxibestuurder) voor my
ingery.
Ek HET( by die volgende verkeerslig)
uitgespring (en die bestuurder se deur
oopgepluk).
Die taxibestuurder (HET my met ‘n
skroefsleutel) geslaan.
Hy het gesê: (“Ek IS jammer.”)
Ek WAS (baie kwaad).
Ek WAS gelukkig (dat ek net twee steke
MOES KRY).
Ek (IS skaam) oor my optrede
Ek WAS nog nooit (iemand wat
aggressief was )nie.
Ek (HET baie stres ervaar).
Ek WAS( nie ‘n aangename mens nie).
(Mense wat in Suid-Afrika WOON),
WORD kwaad as hulle bestuur.
(VOLG) die verkeersreëls!
A – Aksie
Gelukkig is die wedloop nog nie verby nie
en selfs dié wat so ‘n bietjie te rustig agter
gedraf het, kan nog opvang. Dis nou ‘n
tyd om betrokke te raak, al die klasse by
te woon en te sorg dat al jou werk, notas
en opsommings op datum is. Soos enige
ander reis, is daar ‘n tyd om voet in die
hoek te sit, die petrol te trap en te sorg dat
jy die laaste deel van die pad veilig, maar
vinnig agter die rug kry.
T – Terugvoer
Een van die belangrikste hulpbronne tot
jou beskikking is jou matriekonderwysers
en die werk wat jy by hulle gedoen het.
Goeie terugvoer oor jou eksamens en
toetse help jou om voorbereid te wees vir
wat toekomstige vraestelle van jou mag
vereis en leer jou om nie weer dieselfde
foute te maak nie. As jy goed deur jou
vorige eksamenvraestelle en toetse gaan,
kan jy soveel leer van beide die vak en
jouself.
Voorbeeld:
Oorspronklike hoofgedagte: Die sielkundige meen
daar is soveel padwoede in Suid-Afrika, omdat almal
geneig is om verkeersreëls soos die spoedgrens te
ignoreer.
• Daar is soveel padwoede, omdat almal
verkeersreëls ignoreer.
‘n Oefening om jou te help om sinne vir die
opsomming oor te skryf:
Om te wys hoe jy sinne kan verander, kyk ons nou na
‘n paar feite uit die artikel oor padwoede. Dis nou
sommer ook waar ons twee vlieë met een klap gaan
slaan, want dis presies dieselfde tipe sinne wat jy in
die Taalafdeling gaan kry.
’n Paar idees om die sin jou eie te
maak.
• Die woorde wat gaan skuif, is
tussen hakies
• Begin met die tydwoorde.
• Begin met onderwerp (subjek)
• Gee ’n sinoniem
• Begin met plekwoorde
• “en” - Groep 1 word vervang deur “toe”
- Groep 2
Aktiewe na lydende/passiewe vorm.
• Indirekte rede
• Voornaamwoord
Intensiewe vorm of een woord vir baie.
Maak gebruik van die infinitief
Voornaamwoord
Meer woorde na minder
Sinonieme en idiomaties
Teenstelling en een woord vir baie
Baie woorde na een woord.
Sinoniem
Bevel - Kan behoort gebruik. of
Bevel - Voeg moet in
DIE OPSOMMING
Hoe jy te werk moet gaan:
• Lees die hele leesstuk goed deur. Moenie dat onbekende
woorde jou intimideer nie. Probeer om die stuk as geheel te
verstaan; dan kan jy selfs raai wat sommige woorde beteken.
• Lees elke paragraaf ‘n paar keer deur.
• Soek die hoofgedagte in elke paragraaf en kleur dit met ‘n neon
pen in. Die hoofgedagte is die belangrikste feit in die sin
waarsonder die sin nie sal kan bestaan nie.
Die veranderde sin
• Die geskuifde woorde is tussen
hakies.
(Vroeg een oggend) WAS (ek) op pad
kantoor toe.
(‘n Taxibestuurder) HET (meteens) voor my
ingery.
(By die volgende robot)
HET (ek) uitgespring (toe HET ek die
bestuurder se deur oopgepluk) .
(Ek IS met ‘n skroefsleutel [deur die
taxibestuurder] ) geslaan.
Hy het gesê (dat hy jammer IS).
Ek WAS (smoorkwaad / woedend).
Ek WAS gelukkig (OM net twee steke TE
KRY).
Ek (SKAAM my) oor my optrede.
Ek WAS nog nooit (‘n aggressiewe mens)
nie
Ek (WAS baie gespanne).
Ek WAS ‘n (onaangename) mens.
(Suid-Afrikaners) WORD kwaad (wanneer)
hulle bestuur.
(Jy BEHOORT die verkeersreëls te volg)!
(Jy MOET die verkeersreëls volg)!
• Stroop die sin van alles wat onnodig is.
• Onthou dat jy dit wat gegee word, moet opsom en nie jou eie
mening oor die saak moet gee nie.
INSTRUKSIES
• Jou opdrag: Noem SEWE wenke hoe om nie op die pad
kwaad te word nie.
• Jy moet dus slegs die wenke noem.
• Skryf elke wenk in jou eie goeie volsin neer.
• Jy mag slegs een sin oor elke wenk skryf.
2 Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007
R – Reg
‘n Suksesvolle matrikulant is een wat nie
net reg voel vir die eksamens nie, maar
ook voel dat hy of sy emosioneel en
sielkundig reg is vir hierdie uitdaging. Jy
het twaalf jaar voorberei vir hierdie punt en
jy het beide akademies en as mens
gegroei. Dink maar terug aan hoe
onvolwasse jy nog in graad 1 was, graad 7
of selfs graad 9. As matrikulant skryf jy
hierdie eksamens as ‘n jong volwassene
en kan jy daarom glo in jou vermoë om jou
doelwitte te behaal en die beste van die
geleentheid te maak.
I – Inligting
Natuurlik gaan enige akademiese werk oor
inligting. Hoe meer kennis jy oor iets het,
hoe meer gemotiveerd en gemakliker gaan
jy met die werk wees. Jy moet nie net jou
beste gee om jou werk so goed moontlik
te ken nie, maar basiese inligting oor
wanneer jy skryf en hoe die vraestelle mag
lyk, sal jou baie veiliger laat voel. Ou
vraestelle, ekstra klasse en inligtingsessies
by die skool kan jou help om stewig met
jou voete op die aarde die eksamen binne
te gaan.
E – Ek
Die een lekker ding van matriekeksamens
is dat die hele wêreld verstaan dat dit ‘n
belangrike tyd vir jou is. Almal se fokus is
op jou – beide positief en miskien met
verwagtinge. Dis ‘n tyd waarin jy mooi na
jouself moet kyk en seker moet maak dat
jy elke dag reg is vir die uitdaging van die
eksamens. Rus genoeg, eet gesond, doen
steeds bietjie oefening en ’n bederf so nou
en dan sal sekerlik nie skade doen nie.
K – Klaar
Die wonderlikste woord moontlik vir enige
matrikulant is om te kan weet iets is klaar.
Met elke vraestel kan jy ‘n groot sug van
verligting slaak en weet dat jy klaar is met
een deel. Dis ‘n heerlike doelwit om na uit
te sien en die dag wat jy heeltemal
klaarmaak, kan jy trots wees op hoe jy die
uitdaging aangepak het.
Baie sterkte met hierdie laaste
pylvak !
• Skryf jou sinne puntsgewys en onder mekaar van 1 tot 7 neer.
• Laat 'n reël tussen die sinne oop.
• Jou opsomming mag nie langer as 100 woorde wees nie.
• Dui die getal woorde aan die einde van die opsomming aan.
• Jy sal gepenaliseer word as jy meer as 100 woorde skryf of as jy
nie die getal woorde aandui nie.
Mense word maklik kwaad op Suid-Afrikaanse paaie. Hier volg
wenke wat kan keer dat jy as motoris ander kwaad maak.
1. Moenie stadig in die regterbaan ry nie, maar beweeg liewer oor
in die linkerbaan. Wanneer iemand kort op jou hakke ry, beweeg
dan ook liewer oor na die linkerbaan.
2. Volg die twee sekonde-reël deur nie te naby aan die persoon
voor jou te ry nie. Handhaaf die regte volgafstand tussen jou en
die motor voor jou.
3. Bly weg van handgebare af en moenie die toeter gebruik
behalwe waar jy moet waarsku nie. ’n Onskuldige gebaar, soos
om jou kop kwaai te skud, kan iemand finaal breek en jy word
dan die slagoffer van iemand met padwoede.
5. Vermy oogkontak. Deur iemand in die oë te kyk, kan ’n
onpersoonlike voorval ’n persoonlike tweegeveg word waarin
iemand gaan seerkry.
6. Soek iemand om jou te help as jy kan sien daar sal probleme
wees. Skakel die polisie met jou selfoon. Ry na ’n plek waar daar
ander mense is, verkieslik die polisiekantoor. Druk die toeter om
ander mense se aandag op julle te vestig. Moenie huis toe ry en
moenie uit jou motor klim nie.
7. Verander jou eie houding op die pad en wees ‘n bestuurder wat
nie kwaai is nie. Wees verdraagsaam teenoor ander bestuurders
en gun hulle ook plek op die pad.
8. Wanneer jy voel jy kan jou padwoede nie beheer nie of wanneer
dit jou gesondheid aantas, is hulp nodig. Wanneer jou bloeddruk
styg, jou hart vinniger klop en jou immuunstelsel nadelig
be˚nvloed word, word jy die slagoffer van padwoede.
Kringe in ‘n Bos
Kant aantekeninge
Nou beskikbaar
Heinrich Swanepoel 072 454 2822
hwswanepoel@hotmail.com • Posbus 55149, Arcadia 0007

1.1 As dit gegee is dat cos(A – B) = cos A cos B + sin A sin B,
lei ‘n formule vir sin(A + B) af. (4)
1.2 Bewys dat 2 sin 5A cos 4A – sin 9A = sin A (5)
1.3 Deur gebruik te maak van die basiese identiteite, bewys dat
1.4 (6)
1.1 sin(A + B) = cos[90° – (A + B)] = cos[(90° – A) – B]
= cos(90° – A)cos B + sin(90° – A)sin B
= sin A cos B + cos A sin B
1.2 LK = 2 sin 5A cos 4A – sin(5A + 4A)
= 2 sin 5A cos 4A – [sin 5A cos 4A + sin 4A cos 5A]
= 2 sin 5A cos 4A – sin 5A cos 4A – sin 4A cos 5A
= sin 5A cos 4A – sin 4A cos 5A
= sin(5A – 4A) = sin A = RK
1.3
1.4
Vraag 1
Vraag 1 Memo
Vraag 2
2.1 As dit gegee word dat 5 cos B = 3 en B [90°; 360°],
bepaal:
2.1.1 die waarde van tan 2B met behulp van ‘n skets; (7)
2.1.2 die kwadrant waarin die hoek 2B val. (2)
Vraag 2 Memo
2.1.1
2.1.2
Vraag 2
2.1 Bereken die waarde van elk van die volgende sonder
sakrekenaar:
2.1.1
2.1.2
2.2 As dit gegee word dat 5 sin A = 4; 0° ≤ A ≤ 90° en 5 cos B
= 4; 270° ≤ B ≤ 360°, bepaal sonder sakrekenaar die
waarde van sin(A+ B). (7)
2.3 As sin 56° = m, bepaal die waarde van elk van die
volgende in terme van m:
2.3.1 sin(–236°) (3)
2.3.2 cos 112° (3)
2.3.3 sec 484°. sin 304° . cosec 236°
2.4
(7)
2.4.1 Skryf ˆR in terme van ˆP en ˆQ
2.4.2Bereken vervolgens die waarde van tan R sonder om die
(1)
grootte van enige hoeke te bereken. (5)
Vraag 2 Memo
2.1.1
2.1.2
(3)
(3)
(7)
2.2 x = 3 en y = – 3
sin(A + B) = sinA.cosB + sinB.cosA
2.3.1
2.3.2
2.3.3
2.4.1
2.4.2
Vraag 3
3.1.1Bepaal die algemene oplossing van sin(2x + 30°) = tan
145°, afgerond tot een desimale syfer. (6)
3.1.2 Gee vervolgens die waarde(s) van x as x [0° ; 360°] (2)
3.2 Los op vir y: (5)
3.3 Los vir 0– op vir die interval [0° ; 180°] in elk van die
volgende vergelykings:
3.3.1 (2)
3.3.2 (6)
3.4 Bewys m.b.v. die basiese identiteite dat:
(7)
3.5 Die afstand d wat afgelê word deur ‘n voorwerp word
gegee deur die vergelyking: d = 1 + cos x – cos 2 x
3.5.1Gebruik vierkantsvoltooiing en skryf d in die vorm d =
a(cos x + p) 2 + q (4)
3.5.2As 0° < x < 90°, vind die maksimumwaarde van d en die
waarde van x wat hierdie maksimumwaarde gee. (3)
Vraag 3 Memo
3.1.1
3.5.2
3.2
3.3.1
3.3.2
Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007 3
3.4
3.5.1
3.5.2
4.1 Trek op dieselfde assestelsel sketsgrafieke van die
volgende vir x ? [0°;270°]:
f = {(x;y) / y = – 1 + cos x} en
g = {(x;y) / y = cos 2x}
Dui alle afsnitte met die asse, minimum- en
maksimumwaardes aan. (6)
4.2 Beantwoord nou die volgende m.b.v. die grafieke:
4.2.1 Wat is die waardeversameling van f? (1)
4.2.2 Wat is die periode van g? (1)
4.2.3Vir watter waarde(s) van x is g(x) – f(x) ‘n
maksimum en wat is daardie maksimum? (2)
4.2.4 Vir watter waarde(s) van x is f(x).g(x) ≤ 0? (4)
4.2.5As x [0°;270°], bereken die waarde(s) van x
sodat –1 + cos x = cos 2x (6)
4.1
5.1 Gegee die funksie
Bepaal die waarde(s) van x waarvoor y ‘n
minimumwaarde het.
5.2 Gegee die uitdrukking
5.1
5.2
6.1
Vraag 4
Vraag 4 Memo
Vraag 5
Bepaal die maksimumwaarde van die uitdrukking en die
waarde(s) van x en y waarvoor die uitdrukking ‘n
maksimum waarde het. (4)
Vraag 5 Memo
Vraag 6
6.2 Bewys dat in enige
6.3 Die raamwerk vir ‘n konstruksie
bestaan uit ‘n koordevierhoek
BCDE in die horisontale vlak en ‘n
vertikale paal AB soos in die figuur
aangetoon. Vanaf E is die
hoogtehoek van A y°. BE = BC en
B ˆ DC = x˚
Vraag 6 Memo
4.2.1
4.2.2
4.2.3
4.2.4
4.2.5
6.1 Teorie – Sorg dat jy ALLE teorie ken!!
6.2
(4)
(7)
(6)

Die jaar staan nou vinnig einde toe! Met die rekordeksamen op hande
het ons nodig om na die formaat van vraestelle en moontlike vrae te
kyk.
Eerste die Literatuurstudie-vraestel: Moet asseblief nie jaag nie,
jy het 3 uur om die vrae te beantwoord!
Algemene wenke
1. Leerders is geneig om té lang antwoorde te gee by kontekstuele
vrae. Laat jou lei deur die puntetoekenning! ’n Vraag wat 2 punte tel
se antwoord kan tog nie ’n halwe bladsy lank wees nie!
2. Nommer in die middel, sodat antwoorde op hulle eie staan. Maak
dit vir die nasiener maklik om na te sien.
3. As die vraag sê: ‘gee een woord’ móét jy nét één woord gee.
4. Die vraestel bestaan uit 3 afdelings: gedigte, drama en prosa.
• (Jy moet vrae uit elke afdeling beantwoord)
Afdeling A: Poësie
1. Die HG-leerders kry ’n onbekende gedig! SG kry net bekende
gedigte. Hier gaan jou kennis van verskillende poësieterme getoets
word.
2. Jy gaan ’n keuse hê tussen kontekstuele vrae en ’n paragraaftipe
vraag.
Kyk na die volgende twee gedigte as voorbeeld.
Lees die onderstaande gedig, DIS-ABILITY deur Peter Snyders,
noukeurig deur en beantwoord die daaropvolgende vraag.
Dis-ability
1 Ek sit hiesa elke dag
2 onder die boem
3 met my doppie,
4 ek henner niemand nie.
5 Elke end van die maand
6 trek ek disability – nei,
7 war veterans –
8 dit betaal meerderer.
9 Ma kry nog maintenance grant vir Kettie,
10 maar ek is specially bly
11 dat Ma oek nou Old Age trek –
12 dis darem ’n ietsie meerder.
13 Ja, ek is heeltemal heppie
14 hier tussen die groente;
15 die goewerment sorg:
16 hy móét.
Final examination preparation
Examination format of the final examination of English Additional
Language:
Fulltime candidates write two papers in the Senior Certificate
Examination.
Paper 1 consists of a reading comprehension for 35 marks, a
point-form summary for 10 marks and language study for 35
marks.
Paper 2 is the Literature Paper, which consists of six questions of
which you have to do two for 40 marks each.
Both Paper 1 and Paper 2 are two hours in duration.
Paper 1
1. Reading Comprehension
This section can earn you many marks if you read the passage
thoroughly (more than once) and underline all the key ideas as you
go along.
Remember the following:
• Read through the passage as many times as you need to
understand what you are reading before attempting to answer
any questions. Only after that you can start with the questions.
Remember, the questions are usually arranged according to
the chronology of the passage – that means that the first
questions will be based on the first few paragraphs and the
last questions on the end of the passage.
• Identify the key idea in every paragraph and underline it.
• Identify a key word in each question. Underline it. Now look for
the reference in the passage. The answer will most probably
be close to the key word.
• The easiest question type in this section will be a direct
reference question. This usually includes who, what, where,
why and how questions and are straightforward questions with
straightforward answers, for example: “What was the
occupation of Basil’s father?” The answer will be given directly
in the text.
• The inference-type question is a slightly more difficult type of
question. The answer is not given directly but the answer is
suggested, for example, the sentence: “My, but you have lost
a lot of weight!” could imply that the woman was fat to start
with.
• True/ False-questions must be proved from the passage by
means of a quote or sometimes you have to give your own
1. Met watter tipe verteller het ons in dié gedig te make? (1)
2. Na wie verwys 'hy' in reël 16? (1)
3. Verduidelik wat die funksie is van die aandagstrepe in reëls 6 en 7.
(1)
4. Dink jy die taalgebruik in die gedig is enigsins funksioneel?
Motiveer jou antwoord. (2)
5. Gee die korrekte Afrikaans vir:
5.1 henner (reël 4)
5.2 maintenance (reël 9) (2)
6. Wie of wat is die 'goewerment' (reël 15) (1)
7.1 Stem jy saam met die spreker se siening van die situasie? (1)
7.2 Motiveer jou antwoord. (1)
Lees die onderstaande gedig, EGBREEK deur Everwyn Wessels
noukeurig deur en beantwoord die daaropvolgende vraag.
Egbreek
1 Hy vat haar, en hy gooi haar weg;
2 Sy was half-goed en hy half-sleg.
3 En op die kruispad speel ’n kind,
4 in weer en wind.
Egskeiding is die bron van alle kwaad in ons samelewing.
Bespreek bogenoemde stelling in 100 – 120 woorde deur te verwys
na:
• die titel.
• die spreker se standpunt van die skuldige party.
• jou standpunt van die skuldige party.
• Wie is die verloorder? (10)
3. Maak seker dat jy kennis dra van die volgende :
• Pas titel en inhoud bymekaar – die verteller.
• Beeldspraak; vergelykings; metafore en personifikasie.
• Stylfigure soos: letterlike en figuurlike bedoelings, progressie,
klanknabootsing, alliterasie en assonansie, sinestesie, suggestie.
• Funksionaliteit van leestekens.
• Woordbetekenisse binne teksverband.
Afdeling B: Drama
1. Weer het jy ’n keuse: Kontekstuele vrae of ’n langvraag.
2. Die vangplek: as jy ’n langvraag hier beantwoord, móét jy die
kontekstuele vrae by die prosa-afdeling doen en andersom.
MAAK DUS SEKER JY LEES AL VIER VRAE VOOR JY BESLUIT
WAT OM TE DOEN.
3. Kontekstuele vrae: hier gaan jy ’n uittreksel uit die drama kry en die
vrae sal uit dié leesstuk voortspruit. Dit is dus net soos om ’n
reason. Take care to spell true and false correctly; you only
need to copy the spelling from the paper. Find the appropriate
quote from the passage. If you do provide a reason for your
answer, you will get zero, even if the true or false is correct.
• Sometimes the question states how long the answer has to
be, for example: Quote FIVE consecutive words suggesting
that … . See to it that you quote only five words, which are
following each other in the text (consecutively).
• If a phrase is asked for, see to it that the words do not contain
a main verb. If a clause is required, a main verb should be in
the quote.
• When doing the multiple-choice questions, take at least a
guess if you do not know the answer. You still have a 25%
chance of being correct!
• There are often fact/opinion questions included. Remember, if
no valid proof is given in the passage for the statement made
in the question, it should be considered an opinion. Once
again, check the spelling of fact and opinion.
• After having finished all your answers, read through them once
more to ensure that you have not made any numbering and
spelling errors, that you have not tipp-exed or crossed out
anything and forgotten to write in the correct answer.
2. Summary
You will be expected to do a point-form summary in which you will
extract seven specific key ideas. (Refer to the May supplement for
hints on writing the summary.)
3. Language Study
All language items will be tested in context, that is, an anchor
passage with a specific theme will be given and all the questions
will be based on it.
Language structures that are commonly asked are the
following:
• Punctuation: full stops, commas, colons, semi-colons,
question marks, exclamation marks, dashes, inverted
commas, apostrophes (you could either be asked to punctuate
a sentence or to give the function of a specific punctuation
mark in a sentence).
• Conjunctions: 'joining’ words like since, after, when, although,
not only … but also, neither … nor, etc.(Remember the tense
changes that apply to some, for example when using after,
when and since).
4 Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007
begripstoets te beantwoord. Daar sal egter een of twee vrae wees
wat nie op die leesstuk betrekking het nie, maar wel by die
gebeure aansluit.
4. Maak seker van die universaliteit van die drama – jy kan só ’n
vraag verwag.
5. Jy kan ook ’n vraag verwag waar jy ’n oordeel moet uitspreek bv.
"As jy X was, hoe sou jy opgetree het? “Jou antwoord kan
gewoonlik positief of negatief wees – sorg net dat jou motivering
by jou antwoord pas!
6. Om die langvraag te beantwoord, is eintlik nie so moeilik as wat jy
dink nie. Volg die volgende riglyne en dit behoort goed te gaan! Ek
gaan nie die inhoud bespreek nie, slegs die tegniek.
Voorbeeldvraag
Die leuen en die waarheid speel ’n groot rol in Die Keiser van Bartho
Smit. Uiteindelik word die leuens in hierdie drama ’n uitbeelding van
die unviersele leuen wat ons in die moderne wêreld aantref. Bespreek
hierdie stelling in 250 – 300 woorde en gee spesifiek aandag aan:
• leuens wat die ministers vertel.
• die leuen wat die Keiser leef.
• die Wewer se leuen.
• die valsheid van en die onsekerheid oor uitsprake van moderne
politieke leiers soos gesien kan word in kwessies soos bv. Irak,
Zimbabwe en verkiesings in Afrika. (20)
ONTHOU
Moenie die woordbeperking oorskrei nie! Daar
is 4 aspekte waaraan jy moet aandag skenk, dus :
300 ÷ 4 = 75 woorde per aspek. Nie meer só skrikwekkend nie, nê!
Deel jou vraag dan ook in 5 paragrawe – altyd een meer, want jy moet
’n inleiding skryf.
• Inleiding (paragraaf 1): Hier maak jy ’n stelling; jy sê waaroor die
vraag handel.
• Paragraaf 2 Maak jou eie sin na aanleiding van wat jy moet
Paragraaf
Paragraaf
bespreek,
3 bv. Die ministers het baie leuens vertel/Die Keiser
leef in ’n
4 leuenwêreld, want … Die wewer lieg oor …
• Moenie opskrifte gebruik nie! Maak dit net die eerste sin van jou
nuwe paragraaf.
• Paragraaf 5: laaste paragraaf. Hier moet jy gewoonlik ’n eie
mening gee of soos in bogenoemde geval ’n vergelyking tref. Jy
begin dus met ’n inleidingsin (jou mening/die vergelyking) en dan
volg jou motivering of gevolgtrekking.
• Active/passive voice: The boy kicks the ball The ball is
kicked. You must know the passive structures of all the tenses.
• Questions with question words: who; what; where; when;
how; etc.
• Questions without question words but formed by means of
auxiliary verbs: do; does; did; has; have; had; is; are; am; etc.
• Tag questions: e.g. The boy is ill, isn't he?
• Negatives: either using 'not' or words like neither … nor;
none; nobody, etc. Negative structures in compound
sentences where there are two or more verbs and all verbs are
changed into the negative could also be tested. (Remember, if
you have the word already in a sentence, you change it to yet
when forming a question, negative or tag question.)
• Reported speech: starting with either a present or past tense
introductory verb. Remember the tense, pronoun and time and
place indicator changes when starting with a past tense
introductory verb especially.
• Manipulation of different parts of speech: eg changing a
noun into an adjective: The girl sings (beauty). The girl
sings beautifully.
• All tenses: Know the time words and verb structures of each.
• PLEASE NOTE: This is only a framework of those language
items most commonly asked. Use the above points as a
skeleton framework, which needs to be fleshed out a little.
Work through old exam papers to make certain that you have
covered all possible language structures.
Om die
studiegids
te bestel
skakel
011 713 9147

In vandag se Bylaag gaan ons kyk na algemene foute wat leerders
maak by die skryf van die Aardrykskundevraestelle. Ons gaan
sommige van hierdie foute ontleed en dan ook probeer om hierdie
foute reg te stel. As gevolg van ‘n gebrek aan ruimte, kan ons
slegs aan enkele van hierdie algemene probleme aandag gee.
ALGEMEEN:
Die volgende probleme is universeel en word deur baie
leerders gemaak:
Probleem Oplossing
1. Terme word
verkeerd
omskryf.
2. Leerders ken
nie die
vaktaalgebruik
nie en
sukkel om
hulleself uit
te druk en
om genoeg
te skryf om
‘n vraag te
beantwoord.
3. Leerders het
probleme
om sketse
en grafieke
reg te
interpreteer.
4. Leerders
teken
nuttelose
sketse en
diagramme.
5. Leerders
behaal swak
punte.
6. Leerders
interpreteer
die vrae nie
korrek nie.
7. Leerders kry
nie klaar met
die vraestel
nie.
Dit is ‘n algemene probleem, want leerders
leer nie die betekenis van die terme uit
hulle koppe nie. Onderwysers kan hier van
groot hulp wees deur aan die begin van
elke hoofstuk ‘n termelys te gee,
waarvandaan die leerders dit dan kan leer.
Onderwysers kan ook ‘n opdrag aan
leerders gee om na elke les bepaalde terme
op te som. Sonder die kennis van al die
terme, sal die leerder nie die vraestel kan
beantwoord nie.
Dit kan oorkom word deur van vroeg af
reeds ou vraestelle te bestudeer en te
beantwoord. Die enigste manier om aan te
leer hoe om die vrae te beantwoord, is deur
dit te oefen, oefen, oefen.
Jy moet die gewoonte aanleer om elke
woord en syfer op sketse, tabelle en
grafieke te lees. Baie inligting word hierin
versteek. So moet jy kan sien of jy bv.
getalle met 1 000 of 1000 000 moet
vermenigvuldig. Jy moet lees wat die x-as
en y- as van die grafiek voorstel en dan
begryp dat enige punt op die grafiek die
verband tussen hierdie twee gegewens
toon. Jy sal net deur oefening hierdie
vaardigheid onder die knie kan kry.
Sketse en diagramme wat nie volledig
benoem en verduidelik word nie, kan nie
punte verdien nie.
Dit is die grootste probleem van almal en
dit is omdat leerders nie hulle werk ken nie.
Jy kan slegs ophou leer, indien jy seker is
dat jy al die werk ken! En onthou: werk wat
jy nie verstaan nie, sal jy nie onthou nie.
Maak seker dat jy oplet in die klas en die
onderwyser vra as sekere werk/begrippe vir
jou onduidelik is. Om ‘n paar uur voor die
toets te leer en dan te hoop dat jy die werk
sal ken, is nie voldoende nie. Die kennis
oor die werk sal nie uit die lug op jou
toesak nie. Jy is reeds onder stres in
eksamentoestande – moet nie nog meer
spanning op jouself plaas deur nie die werk
te ken nie.
Hierdie punt hou ook verband met punt 5.
Leesvaardighede van leerders word al hoe
swakker, maar dit is nie ‘n verskoning nie.
Jy kan dit oorkom deur sekere tegnieke toe
te pas. Indien jy daarvan hou om woorde te
onderstreep of opsommings te maak
wanneer jy leer, sal dit jou in die eksamen
help om woorde te onderstreep om seker
te maak jy sien wat daar werklik staan.
Indien jy in kleur leer, sal dit jou help om ‘n
“highlighter” saam te neem en belangrike
woorde te merk. Pas net op dat jy nie
soveel tyd spandeer aan hierdie
hulpmiddele dat jy nie klaarkry met jou
vraestel nie! Leerders wat hardop leer, kan
die vrae liplees – d.w.s die woorde met jou
lippe vorm, maar nie so dat dit iemand
naby jou sou pla nie.
Tydsbeplanning is baie belangrik. In die
teorievraestel het jy 60 minute per vraag tot
jou beskikking – en dit sluit leestyd in. Hou
jou horlosie byderhand en maak seker dat
jy nie onnodige tyd mors op vrae waarvan
jy die antwoord nie ken nie. Gaan liewers
aan met ‘n volgende vraag en kom dan
later terug na onbeantwoorde vrae. Kyk
ook na die puntetelling. Moenie paragrawe
vol skryf as ‘n vraag net een of twee punte
tel nie.
Probleem Oplossing
8. Leerders
beantwoord
nie die vrae
volgens
instruksies
nie – soms
te veel,
soms te min.
9. Leerders
skryf
onleesbaar
en uiters
slordig.
10.Numering
van
antwoorde is
nie altyd
duidelik nie.
In vraestel 1 mag jy net DRIE vrae
beantwoord en wel volgens die volgende
instruksies:
uit Afdeling A: slegs EEN vraag;
uit Afdeling B: slegs EEN vraag;
uit Afdeling C: slegs EEN vraag.
Jy mag nie al ses vrae doen nie; jy mag
ook nie ‘n afdeling uitlos nie. Jy moet ook
‘n hele vraag volledig beantwoord voor jy
na ‘n volgende afdeling gaan.
In die kaartleesvraestel is alle vrae
verpligtend!
Nasieners is onder geweldige druk om die
vraestelle na te sien. Onleesbare skrif en ‘n
deurmekaar gekrap sal die leerder nadelig
beïnvloed. Probeer jou werk netjies,
georden en leesbaar hou.
Bly asb. by die numering van vrae soos op
die vraestel aangetoon. Nommer alle vrae,
ook onderafdelings van vrae, in die middel
van die bladsy en beantwoord dit dan
daaronder, bv.
VRAAG 1
1.1
1.1.1
1.1.1(a)
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxx
1.1.1(b)
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxx
In Bylaag 1 is enkele van die Klimatologieprobleme reeds
gehanteer. Verwys daarna.
Probleem Oplossing
1. Leerders
verwar koue en
warm fronte.
Hulle verstaan
ook nie die
verskil tussen
die planaansig
van die fronte
en die
deursnitte
daarvan nie.
2. Leerders
verwar die
betekenis van
die terme
noordfronthang
en noordelike
hang en
suidfronthang
en suidelike
hang.
3. Leerders
verwar
katabatiese
winde
(hellingdaalwinde)
en
bergwinde
met mekaar.
KLIMATOLOGIE
Koue fronte is dié simbool op die weerkaart
met die driehoekies en warm fronte met die
halfmaantjies (sien weerkaart Bylaag 1). Dit
wat jy op die weerkaart sien, is die
planaansig, met ander woorde van bo af.
Die voorpunt van die driehoekies of
halfmaantjies dui die rigting aan waarin die
lug beweeg. Die lyn van die front is dus die
skeiding tussen die warm en koue
lugmassa op die oppervlakte.
Die deursnit toon die skeiding tussen die
lugmassas soos dit in die atmosfeer
voorkom. Die driehoekies en halfmaantjies
word nie hier getoon nie. Omdat die koue
lug agter die koue front aan beweeg, strek
die lyn na agter. Omdat die warm lug agter
die warm front bo-oor die koue lug skuif,
strek die lyn na vorentoe.
In ‘n oos-wesvallei sal een hang na die
noordekant toe wys en die ander hang na
die suidekant toe. Die hang wat na die
noordekant toe wys, is die noordfronthang
en in ‘n vallei sal dit die suidelike hang
wees (die hang lê dus aan die suidekant
van die vallei, maar wys na die noordekant
toe). Hierdie hang is die warm hang. Die
suidfronthang is net omgekeerd. Onthou: in
die suidelike halfrond sal die hang wat na
die ewenaar toe wys, die warmste hang
wees. Omdat die ewenaar aan die
noordekant van die suidelike halfrond is, sal
dit dus altyd die noordfronthang wees (sien
skets hieronder).
Katabatiese winde kom in ‘n vallei van ‘n
bergreeks voor, waar die koue lug snags
afwaarts in die vallei beweeg. Hierdie
valleie is gewoonlik nie baie diep nie, met
‘n klein hoogteverskil tussen die kruin en
basis van die vallei.
Bergwinde is warm winde wat teen ‘n
platorand afsak, saamgepers word as
gevolg van die groot hoogteverskil en dan
warmer word. Daar is dus ‘n groot
hoogteverskil tussen die kruin en die basis
van die berg. Indien daar ‘n bergwind teen
die platorand voorkom, sal daar nie ‘n
Probleem Oplossing
katabatiese wind in daardie deel van die
berg wees nie, aangesien die bergwind die
oorheersende lugbeweging sal wees.
Katabatiese wind
GEOMORFOLOGIE
Probleem Oplossing
1. Leerders
begryp nie
die verband
tussen afloop,
insyfering,
dreineerdigtheid
en
erosievermoë
nie.
2. Leerders kan
nie die
verskillende
stroompatroneidentifiseer
nie en
ken nie die
kenmerke van
elkeen nie.
3. Leerders ken
nie die
verskillende
name van die
landvorme
wat ontstaan
uit horisontale
of hellende
lae en uit
massiewe
stollingsgesteentes
nie.
4. Die begrip
gradering/
vereffening
skep dikwels
‘n probleem.
Wanneer baie water teen die helling afloop
en min water insyfer, dan beteken dit dat
daar baie water beskikbaar is om grond
weg te spoel en om ‘n hoë dreineerdigtheid
te skep. Al die faktore wat hier ‘n rol speel,
moet dus gesien word in die lig van of dit
water laat afloop en of dit water laat insyfer.
So bv. sal gesteentes wat ‘n hoë porositeit
en hoë permeabiliteit het, baie water laat
insyfer en is daar dus nie water beskikbaar
om grond weg te spoel of vir ‘n hoë
dreineerdigtheid nie. Maar as die
ondergrond reeds baie versadig is, sal
water nie insyfer nie en is daar meer
geleentheid tot afloop en baie erosie en ‘n
digte netwerk.
Ons kan dit so voorstel:
Stroompatrone word bepaal deur die vorm
wat die rivierloop aanneem, asook die wyse
waarop sytakke bymekaar aansluit. Dit kan
òf bepaal word deur die gesteentetipe
waaroor die rivier vloei, òf die landskap
waarop die rivier vloei.
Die beginsel hier is om die
weerstandbiedende laag te soek, wat
gewoonlik die boonste laag van die
landvorm is. Kyk dan hoe hierdie laag lyk –
is hy plat en horisontaal, plat en skuins of
een groot massa? As hy plat en horisontaal
is, is dit ‘n landvorm van die horisontale lae
(plato, tafelberg/mesa, tafelkop/butte,
spitskop. ‘n Canyon en badlands pas ook
hier in). As die laag plat, maar skuins is, is
dit ‘n landvorm van die hellende lae
(cuesta, homoklinale rug, skerprugbult).Die
term “homoklinale rug” word ook gebruik
as ‘n versamelnaam vir alle hellende
landvorme. As dit een groot massa is, is dit
’n landvorm van die massiewe
stollingsgesteentes (stapelrots, koepel).
Maak seker jy ken die onderskeid tussen
die verskillende landvorme.
‘n Rivier met ‘n gladde, konkawe profiel is
‘n gegradeerde/vereffende stroom. Só ‘n
stroom se eienskappe (volume, helling,
kanaalvorm, grofheid van die bedding) is in
só ‘n balans met mekaar dat die snelheid
net presies voldoende is om die vrag in die
rivier te vervoer sonder dat erosie of
afsetting van die vrag plaasvind. Die
erosietempo en die afsettingstempo is dus
gelyk aan mekaar.
Beeld in onderwys
en Beeldskool wens alle
matrikulante baie sterkte en
sukses toe met die eksamen
en die toekoms
Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007 5

Die Rekordeksamen is amper hier en vandag gaan ons ‘n bietjie
kyk na STROOMBANE, veral na INTERNE WEERSTAND, HITTE
ONTWIKKEL IN ‘N STROOMBAAN en ARBEIDSTEMPO of
DRYWING.
Interne Weerstand en EMK
Wanneer ons ‘n voltmeter oor ‘n battery skakel en daar vloei geen
stroom in die stroombaan nie, lees die voltmeter die emk van die
battery.
Die emk van ‘n battery verteenwoordig die totale
moontlike energie wat die battery aan een Coulomb
lading kan lewer vir beide die eksterne en die interne
stroombaan saam.
Kom ons praat net eers gou oor eksterne en interne
stroombaan. Met eksterne stroombaan bedoel ons alles wat in
die stroombaan gebeur, buitekant die battery. Hierdie
stroombaan sluit dus niks in wat in die battery gebeur nie. Met
interne stroombaan bedoel ons alles wat in die battery gebeur:
dit het niks te doen met dit wat buitekant die battery gebeur
nie.
As die skakelaar egter toegemaak word en die stroom vloei in die
stroombaan, word die lesing op die voltmeter oor die battery ‘n
bietjie minder. Die rede is dat die voltmeter nou net die
potensiaalverskil meet oor die eksterne stroombaan. Die voltmeter
vertel dus nou vir ons wat beskikbaar is vir die res van die
stroombaan: dit sluit die energie wat binne in die battery gebruik
word uit. Die verskil tussen die emk en die eksterne
potensiaalverskil staan bekend as die verlore volts of die interne
potensiaalverskil.
Verlore volts is die energie wat per coulomb lading in die
sel gebruik word om die interne weerstand te oorkom.
Die battery is self ook ‘n weerstand (het jy al gevoel dat ‘n battery
warm word as jy hom in ‘n stroombaan gebruik) wat energie verskaf
aan die eksterne stroombaan. Die battery het dus interne
weerstand.
Saamgevat:
Kom ons gee aan die volgende simbole die volgende betekenisse:
E emk, d.i. die lesing op die voltmeter oor die battery as daar
geen stroom vloei nie. Ons kan dit ook Vtot noem, omdat dit
energie is wat verskaf gaan word aan die eksterne en die
interne stroombaan.
Vint interne of verlore volts (kan nie direk met ‘n voltmeter
gemeet word nie). Dit is die energie wat die battery gebruik,
omdat hy ook ‘n weerstand is.
V ekst die lesing op die voltmeter oor die battery terwyl die stroom
vloei, d.i. die eksterne potensiaalverskil, die energie wat
beskikbaar is slegs vir die eksterne stroombaan.
R int interne weerstand van die battery.
R ekst eksterne weerstand in die stroombaan (sonder die
interne weerstand van die battery).
RTOT totale weerstand in die stroombaan, ekstern en intern
alles saam gereken.
ITOT totale stroom in die seriestroombaan: die stroom vloei ook
deur die battery.
Alle berekeninge word nog net soos vantevore gedoen: ons gebruik
net of alle eksterne gegewens saam, of alle interne gegewens
saam, of alles, ekstern en intern, saam. Die stroom is altyd die
stroom in die serie stroombaan. Ons skryf die vergelykings wat ons
gaan gebruik by probleme waar die battery interne weerstand het,
as volg:
Hitte Ontwikkel deur ‘n Elektriese stroom
Wanneer ‘n elektriese stroom in ‘n geleier vloei, kan ons dikwels
voel dat die geleier warm word. Daar word weerstand teen die
stroom gebied. Anders gesê: wanneer elektrone tussen die
molekules of atome van ‘n geleier deurvloei, veroorsaak die baie
botsings dat die atome vibreer. Die gemiddelde kinetiese energie
van die elektrone styg en word gemeet as ‘n verhoging in
temperatuur.
Arbeidstempo of drywing
Wanneer enige een van ons ‘n elektriese toestel koop, word daar
gekyk na die “watts”: ‘n 100 W gloeilampie is helderder as ‘n 60 W
gloeilampie; ‘n 1200 W mikrogolfoond is vinniger as ‘n 1000 W
mikrogolfoond. Die arbeidstempo is vir ons belangrik. Dit is die
tempo waarteen die elektriese toestel werk doen.
Saamgevat:
Die twee hoeveelhede hierbo bespreek, is van belang by
stroombane. Die energie wat ‘n liggaam tot sy beskikking het, is sy
potensiële energie. Die energie gebruik om ‘n hoeveelheid
elektrisiteit deur ‘n geleier te laat vloei tussen twee punte
waartussen daar ‘n potensiaalverskil bestaan en die arbeid
verbonde daaraan, word in joule gemeet. Die tempo waarteen
arbeid verrig word, word die drywing genoem en word in watt
gemeet.
Saamgevat:
W warmte-oordrag of energie-omsetting in joule (J)
P arbeidstempo of drywing in watt (W)
V potensiaalverskil in volt (V)
R weerstand in ohm (Ω)
I stroomsterkte in ampere (A)
t tyd in sekonde (s)
Belangrike verwantskappe
Baie van die vergelykings wat ons sover bespreek het, kan makliker
gebruik word deur van die volgende driehoeke gebruik te maak. Die
vertikale lyn in die driehoek verteenwoordig vermenigvuldiging, en
die horisontale lyn verteenwoordig deling.
Baie belangrik: Jy gaan in die eksamen ‘n inligtingspamflet kry
vol vergelykings en formules. Maak seker dat jy weet wat is op die
pamflet en wat nie! Leer dit wat nie daar is nie. Maak verder seker
dat jy weet waarvoor elke simbool staan en in watter eenhede dit
gemeet moet word.
Voorbeelde:
1. In die stroombaandiagram het die voltmeter ‘n baie groot
weerstand. Die weerstand van die geleidingsdrade en ammeter
is onbeduidend klein. Die lesing op die voltmeter is 4 V en die
lesing op die ammeter is 1 A. Bereken
a. die weerstand van R.
b. die interne weerstand van die battery.
Voltmeters het altyd ‘n baie groot weerstand, sodat die stroom deur
die resistor wat in parallel met die voltmeter is, sal beweeg.
Ammeters se weerstand is laag, want die stroom gaan daardeur en
die ammeter moet stroom lees sonder om dit te beïnvloed.
Skryf eerstens al die gegewens op jou stroombaan in, soos bv. die
voltmeterlesing en die ammeterlesing.
a. R = V = 4 = 4 Ω
Onthou die stroom deur R is 1 A en die
1 1
potensiaalverskil oor R is 4 V.
b. Dit is duidelik dat van die 6 V emk, slegs 4 V vir die eksterne
stroombaan beskikbaar is. Die verlore volt is dus 2 V en dit is
Vint int
Stroombane
2. In die stroombaan het die battery ‘n emk van 12 V en ‘n
onbekende interne weerstand. Die lesing op voltmeter V 1 is
11,4 V.
a. Wat is die lesing op V2?
b. Bepaal die lesing op ammeter A.
c. Bepaal die interne weerstand van die battery.
d. Bepaal die potensiaalverskil oor die 15 ohm resistor.
Hier is ‘n stukkie goeie raad: Gebruik kleure om
potensiaalverskil beter te kan raaksien. Begin aan die een kant van
die battery met ‘n spesifieke kleur (viltpenne werk baie goed) (rooi)
en teken al jou verbinders rooi vanaf die battery tot by ‘n volgende
resistor (ignoreer die voltmeters en ammeters). Begin nou aan die
anderkant van die battery met ‘n ander kleur (blou) en doen
dieselfde. Nou maak jy die ander stukkies tussen die resistors
ander kleure bv. die groen tussen die 10 Ω en die 15 Ω resistors.
Enige voltmeter wat tussen dieselfde twee kleure geskakel is (bv.
V1 is tussen rooi en blou, en V2 is ook tussen rooi en blou) het
dieselfde lesing.
a. V1 = V2 = 11,4 V
b. Die totale stroom vloei deur A, maar ons het net Rekst. Rint is
nog onbekend.
c. Om die potensiaalverskil oor die 15 Ω resistor te bepaal, moet
ons eers weet hoeveel stroom vloei deur daardie vertakking
van die stroombaan (dit is die een met die (10 + 15 + 20) Ω).
Die potensiaalverskil oor daardie vertakking is 11,4 V (bereken
in a) (van blou na rooi)
Nou kan ons die potensiaalverskil oor die 15 Ω resistor bepaal:
V = IR = 0,25x15 = 3,75 V
3. In die stroombaan is V 1 en V 2 voltmeter met hoë interne
weerstande. A is ‘n ammeter met ‘n onbeduidende interne
weerstand. Wanneer die skakelaar S “oop” is, is die
voltmeterlesing V 1 = 9 V en die ammeterlesing 0 A. Wanneer
die skakelaar “gesluit” is, is die voltmeterlesing V 1 = 6 V. Met
die skakelaar steeds gesluit, bereken.
a. die ammeterlesing.
b. die interne weerstand van die battery.
c. die lesing op voltmeter V 2.
Dit is duidelik uit die gegewens dat die verlore volts V i = 3 V.
Die weerstand in parallel is (1+2) Ω in die boonste vertakking en
(3+3) Ω in die onderste vertakking.
a. Om die lesing op die ammeter te kry, gebruik ons
c. Om die lesing op V 2 te kry, moet ons die potensiaalverskil
bereken oor XY, YZ, PQ en QR. Daarvoor moet ons weet
hoeveel stroom vloei deur XZ en hoeveel deur PR.
En nou kan ons elke potensiaalverskil bereken met V = IR
VXY = 0,8 x 1 = 0,8 V
VYZ = 0,8 x 2 = 1,6 V
3 Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007
b.

Een van die belangrikste verskille in mikro-ekonomie wat jy onder
die knie moet kry is die verskil tussen ’n verandering in vraag
en ’n verandering in hoeveelheid gevra, asook die verskil
tussen aanbod en die verandering in hoeveelheid aangebied.
Buiten die feit dat jy moet weet wat die verskil tussen die
begrippe is, moet jy ook weet watter faktore of gebeure is
verantwoordelik vir ’n verandering in vraag en aanbod en
watter faktore of gebeure is verantwoordelik vir ’n verandering
in hoeveelheid gevra en hoeveelheid aangebied. Hierdie
begrippe en die oorsake wat lei tot die verandering veroorsaak
nogal groot verwarring. Alhoewel hierdie gedeelte gemik is op
Gr12-leerders, kan die Gr 10 en Gr 11-leerders wat besig is met
die nuwe ekonomie sillabus met groot vrug van hierdie gedeelte
gebruik maak.
In die Matriektips vir 2007 wat op 23 April, 13 Augustus en 27
Augustus verskyn, word die verskil tussen ’n verandering in
vraag en ’n verandering in hoeveelheid gevra verduidelik. In
die volgende gedeelte sal die verskil tussen ’n verandering in
aanbod en ’n verandering in hoeveelheid aangebied,
verduidelik word.
Ons hoop regtig dat, nadat jy hierdie twee gedeeltes,
deeglik en intensief deurgewerk het, jy sal agterkom hoe
eenvoudig die verskil tussen die konsepte werklik is.
DIE VERSKIL TUSSEN ’n VERANDERING IN AANBOD
EN ’n VERANDERING IN HOEVEELHEID AANGEBIED
Die wet van aanbod stipuleer dat ’n groter hoeveelheid van ’n
produk aangebied sal word wanneer die pryse hoog is, gegewe
dat alle ander faktore konstant of onveranderd bly. Die
hoeveelheid aangebied van ’n produk sal normaalweg toeneem
(afneem) as die prys styg (daal), ceteris paribus. Die begrip
ceteris paribus verwys na die beginsel dat alle ander faktore
konstant bly.
Die term aanbod verwys altyd na die posisie van die hele
aanbodkurwe. Die algemene definisie van ’n markaanbodkurwe
(dit is die totale aanbodkurwe vir die hele mark) verwys na die
lokus van punte wat verband hou met die verskillende pryse van
’n kommoditeit en die geassosieerde hoeveelhede wat teen
daardie pryse aangebied (lees te koop aangebied) sal word, deur
alle potensiële verkopers / produsente.
Die term hoeveelheid aangebied verwys altyd na ’n spesifieke
lokuspunt op die aanbodgrafiek. Dit verwys dus na ’n spesifieke
lokuspunt wat verband hou met ’n spesifieke prys van ’n
kommoditeit en die geassosieerde hoeveelheid wat teen die
spesifieke prys aangebied (lees te koop aangebied) sal word,
deur alle potensiële verkopers / produsente.
’n Aanbodskedule is ’n tabel wat die pryse van ’n kommoditeit en
die geassosieerde hoeveelhede wat teen daardie pryse
aangebied (lees te koop aangebied) sal word, deur alle potensiële
verkopers, aantoon. Die volgende is ’n voorbeeld van die
aanbodskedule na produk X.
PrysHoeveelheid aangebied
P1 P2 P3 Die volgende grafiek
(figuur 1) stel die aanbodkurwe na produk X voor.
Figuur 1
Q1 Q2 Q3 Kortliks kom dit daarop neer dat die vraag na die totale
aanbodkurwe verwys (dit is die lyn SS) en die hoeveelheid
aangebied na ’n spesifieke punt op die aanbodkurwe verwys (bv.
punt A waar die prys van die produk gelyk is aan P1 en die
hoeveelheid aangebied gelyk is aan Q1) ’n VERANDERING IN HOEVEELHEID AANGEBIED
Onthou dat die markaanbodskedule of die markaanbodkurwe die
verwantskap tussen die verskillende pryse van ’n kommoditeit en
die hoeveelheid aangebied teen ’n spesifieke geassosieerde prys
van daardie kommoditeit toon. Die hoeveelheid aangebied
verwys dus na ’n spesifieke prys, gegewe dat alle ander faktore
konstant bly en die aanbod na die kurwe in geheel.
Wanneer ons die aanbodkurwe in figuur 1 ondersoek, aanvaar
ons dat daar geen verandering in enige ander faktor as prys sal
wees nie. Met ander woorde, slegs die prys van die kommoditeit
kan verander. In die eerste geval (figuur 2) sal ons pryse van P1 na P2 verander en in die tweede geval (figuur 3) vanaf P1 na P3. Geval 1. Figuur 2
Teen die heersende prys P 1 is die hoeveelheid gevra Q 1. Vat ’n
blou pen en trek lyne in om punt A met P 1 en Q 1 te verbind.
Indien pryse verander na P 2, verander die hoeveelheid gevra na
Q 2.. Vat ’n groen pen en trek lyne in om punt B met P 2 en Q 2 te
verbind. Die verandering vanaf Q 1 na Q 2 is die gevolg van ’n
verandering in die prys vanaf P 1 na P 2. Anders gestel is die
verlaging in die hoeveelheid aangebied vanaf Q 1 na Q 2 is die
gevolg van ’n verlaging in die prys vanaf P 1 na P 2.
Voltooi die volgende sin ten opsigte van figuur 2 deur
telkens die korrekte woord tussen hakies te
onderstreep: Teen ’n (hoër / laer) prys is produsente bereid
om (meer / minder) aan te bied. Wanneer pryse (daal / styg)
het ons ’n (verlaging/styging) in die (aanbod / hoeveelheid
aangebied) van ’n produk.
Antwoord: Teen ’n (laer) prys is produsente bereid om (minder)
aan te bied. Wanneer pryse (daal) het ons ’n (verlaging) in die
(hoeveelheid aangebied) van ’n produk.
Geval 2. Figuur 3
Teen die heersende prys P 1 is die hoeveelheid gevra Q 1. Vat ’n
blou pen en trek lyne in om punt A met P 1 en Q 1 te verbind.
Indien pryse verander na P 3, verander die hoeveelheid gevra na
Q 3.. Vat ’n rooi pen en trek lyne in om punt C met P 3 en Q 3 te
verbind. Die verandering vanaf Q 1 na Q 3 is die gevolg van ’n
verandering in die prys vanaf P 1 na P 3. Anders gestel is die
verhoging in die hoeveelheid aangebied vanaf Q 1 na Q 3 die
gevolg van ’n verhoging in die prys vanaf P 1 na P 3.
Voltooi die volgende sin ten opsigte van figuur 3 deur
telkens die korrekte woord tussen hakies te kies: Teen
’n (hoër / laer) prys is produsente bereid om (meer / minder)
aan te bied. Wanneer pryse (daal / styg) het ons ’n
(verlaging/styging) in die (aanbod / hoeveelheid aangebied)
van ’n produk.
Antwoord: Teen ’n (hoër) prys is produsente bereid om (meer)
aan te bied. Wanneer pryse (styg) het ons ’n (verhoging) in die
(hoeveelheid aangebied) van ’n produk.
Watter gevolgtrekking kan ons maak uit hierdie twee gevalle?
Gevolgtrekking: ’n Verandering in die hoeveelheid gevra word
dus veroorsaak deur ’n verandering in prys, gegewe dat ander
faktore konstant bly.
• ’n Styging in die hoeveelheid aangebied word veroorsaak
deur ’n styging in die prys van ’n kommoditeit. Meer
produsente sal bereid wees om meer produkte teen ’n hoër
prys aan te bied.
• ’n Daling in die hoeveelheid aangebied word veroorsaak deur
’n daling in die prys van ’n kommoditeit. Minder produsente
sal bereid wees om meer produkte teen ’n laer prys aan te
bied of dieselfde produsente sal bereid wees om minder of
meer produkte teen ’n laer prys aan te bied.
’n VERANDERING IN AANBOD
Onthou dat die markaanbodskedule of die markaanbodkurwe die
verwantskap tussen die verskillende pryse van ’n kommoditeit en
die hoeveelheid aangebied teen ’n spesifieke geassosieerde prys
van daardie kommoditeit toon. Die hoeveelheid aangebied
verwys dus na ’n spesifieke prys, gegewe alle ander faktore bly
konstant en die aanbod na die kurwe in geheel. Wanneer die
prys van ’n kommoditeit verander, gegewe dat daar geen
verandering in enige ander faktor is nie, verkry ons ’n
verandering in die hoeveelheid aangebied.
Wat gebeur wanneer die prys konstant bly en daar wel ’n
verandering in ’n ander faktor is, bv. ’n verandering in die
hoeveelheid produsente wat ’n spesifieke produk produseer. In
die eerste geval gaan ons aanvaar dat die aantal produsente
toeneem.
Geval 3. Figuur 4
Wanneer die aantal produsente wat ’n spesifieke produk lewer
toeneem, kan dit aanvaar word dat meer van die produk
beskikbaar gaan wees teen al die gegewe prys(e), aangesien
daar nou meer produsente is wat die produk produseer. Die
toename sal by alle pryse geskied. Gevolglik neem die totale
aanbodkurwe toe en verskuif die aanbodkurwe in sy geheel na
regs.
Teen ’n prys P1 is die hoeveelheid gevra Q1. Gebruik ’n blou pen
en trek ’n lyn om punt A met P1 en Q1 te verbind. Indien die prys
konstant op P1 bly en die aantal produsente wat die produk
produseer toeneem, verskuif die aanbodkurwe regs vanaf SS na
S1S1. Teen ’n konstante prys P1 sal die hoeveelheid gevra verhoog
na Q4. Gebruik ’n rooi pen en verbind punt B met P1 en Q2. In hierdie geval is die verandering in hoeveelheid aangebied
(teen ’n spesifieke prys P1) veroorsaak deur ’n ander faktor as ’n
verandering in prys (in die geval ’n toename in die hoeveelheid
produsente). Die prys van die produk het dus konstant gebly,
maar die hoeveelheid aangebied het toegeneem vanaf Q1 na Q4. Voltooi die volgende sin ten opsigte van figuur 4 deur
telkens die korrekte woord tussen hakies te kies: Teen
’n konstante prys sal ’n (toename / afname) in die aantal
produsente wat die produk produseer daartoe lei dat die totale
markaanbod (toeneem / daal) aangesien die produsente nou
gesamentlik (meer / minder) aanbied. Wanneer ’n ander faktor
as pryse daartoe lei dat die aanbodkurwe toeneem en gevolglik
na (regs / links) verskuif, het ons ’n (verlaging/styging) in die
(aanbod / hoeveelheid aangebied) van ’n produk.
Antwoord: Teen ’n konstante prys sal ’n (toename) in die
aantal produsente wat die produk produseer daartoe lei dat die
totale markaanbod (toeneem) aangesien die produsente nou
gesamentlik (meer) aanbied. Wanneer ’n ander faktor as pryse
daartoe lei dat die aanbodkurwe toeneem en gevolglik na (regs)
verskuif het ons ’n (styging) in die (aanbod) van ’n produk teen
elke prys.
Wat gebeur wanneer prys konstant bly en daar wel ’n
verandering in ’n ander faktor is, bv. ’n toename in die
produksiekoste van ’n spesifieke produk? In hierdie geval sal die
aanbod van die produk teen elke prys daal.
Geval 4. Figuur 5
Wanneer die produksiekoste om ’n produk te produseer
toeneem, kan dit aanvaar word dat minder van die produk
beskikbaar gaan wees teen die gegewe prys(e), aangesien dit
nou duurder is om die produk produseer. Die afname sal by alle
pryse geskied. Gevolglik neem die totale aanbodkurwe af en
verskuif die aanbodkurwe in sy geheel na links.
Teen ’n prys P1 is die hoeveelheid gevra Q1. Gebruik ’n blou pen
en trek ’n lyn om punt A met P1 en Q1 te verbind. Indien die prys
konstant op P1 bly en die produksiekoste om die produk te
produseer toeneem, verskuif die aanbodkurwe links vanaf SS na
S2S2. Teen ’n konstante prys P1 sal die hoeveelheid gevra verlaag
na Q5. Gebruik ’n rooi pen en verbind punt C met P1 en Q5. In hierdie geval is die verandering in hoeveelheid aangebied (teen
’n spesifieke prys P1) veroorsaak deur ’n ander faktor as ’n
verandering in prys (in die geval ’n toename in die
produksiekoste). Die prys van die produk het dus konstant gebly,
maar die hoeveelheid aangebied het gedaal vanaf Q1 na Q5. Voltooi die volgende sin ten opsigte van figuur 5 deur
telkens die korrekte woord tussen hakies te kies: Teen
’n konstante prys sal ’n (toename / afname) in die
produksiekoste daartoe lei dat die totale markaanbod (toeneem /
daal) aangesien die produsente nou gesamentlik (meer /
minder) aanbied. Wanneer ’n ander faktor as pryse daartoe lei
dat die aanbodkurwe afneem en gevolglik na (regs / links)
verskuif het ons ’n (verlaging/styging) in die (aanbod /
hoeveelheid aangebied) van ’n produk teen elke prys.
Antwoord: Teen ’n konstante prys sal ’n (toename) in die
produksiekoste daartoe lei dat die totale markaanbod (daal)
aangesien die produsente nou gesamentlik (minder) aanbied.
Wanneer ’n ander faktor as pryse daartoe lei dat die
aanbodkurwe afneem en gevolglik na (links) verskuif, het ons ’n
(verlaging) in die (aanbod) van ’n produk teen elke prys.
Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007 7

Die twee laaste onderwerpe in die Graad 12 sillabus is
Kontantbegrotings en Geprojekteerde Inkomstestate. Elke afdeling
van die Graad 12 sillabus is verpligtend en sal geëksamineer word
en dit is dus noodsaaklik dat hierdie onderwerp volledig bestudeer
word.
KONTANTBEGROTINGS
RIGLYNE VIR DIE NASIONALE EKSAMEN
• Voorbereiding van die Kontantbegroting vir ‘n Eenmansaak of
‘n Maatskappy(HG/SG)
• Debiteure- en krediteureskedules (HG/SG)
• Ontleding en vertolking van Kontantbegrotings (Slegs HG)
• Geprojekteerde Inkomstestaat
‘n Begroting is die onderneming se voorgestelde plan van aksie
(finansiële vooruitskouing) vir die volgende boekjaar.
Die kontantbegroting is ‘n noodsaaklike instrument vir die bestuur
van ‘n onderneming en verseker dat fondse beskikbaar is om die
onderneming se verpligtinge na te kom. Die debiteure-invorderings
en -betalings aan krediteure moet goed gekontroleer word om te
verseker dat krediettermyne nie oorskry word nie en om die
onnodige betaling van rente op agterstallige rekeninge te verhoed.
Dit stel ook die onderneming in staat om aanpassings te maak
indien daar afwykings ontstaan waarvoor nie begroot is nie.
‘n Begroting word gewoonlik vir ‘n jaar (wat in periodes van
maande verdeel is) opgestel.
Die volgende inligting word benodig vir die opstel van die
Kontantbegroting.
Kontantontvangste:
• Verwagte kontantverkope
• Die verwagte kredietverkope en ontvangste van debiteure wat
volgens die vorige jare se tendense bereken word.
• Enige ander kontantontvangstes bv. lenings, beleggings op
vervaldatum, kapitaal belê, aandele verkoop, aandelepremie
ens.
Kontantbetalings:
• Kontantaankope van handelsvoorraad
• Kredietaankope van handelsvoorraad en die betalings aan
krediteure
• Betalings van dividende en voorlopige inkomstebelasting van
maatskappye
• Alle ander kontantuitgawes
DEBITEURE-INVORDERINGSKEDULE
Die patrone vir die invordering van debiteure se skulde in die
verlede, asook die kredietbeleid van die onderneming (30 of 60
dae) word in aanmerking geneem om die skedule vir die
invordering van debiteure se skulde op te stel.
Formaat/voorbeeld vir die opstel van die Debiteureinvorderingskedule:
Onderstaande is ‘n opsomming van Planvooruit Beperk se verkope
en die tendense van betalings deur hulle debiteure.
OPDRAG:
Bereken die begrote invorderings van debiteure gedurende die
begrotingstydperk Maart 2007 tot Mei 2007.
Maand Werklik Begroot
Januarie 2007 32 000
Februarie 2007 31 000
Maart 2007 39 000
April 2007 60 000
Mei 2007
Addisionele Inligting:
24 000
40 % van die totale verkope is krediet.
Kredietverkope word gewoonlik as volg ingevorder:
50 % gedurende die maand van verkope
30 % gedurende die maand wat volg op die maand van verkope
18 % gedurende die tweede maand na verkope
2 % oninvorderbaar
OPLOSSING:
PLANVOORUIT BEPERK
DEBITEURE-INVORDERINGSKEDULE 31 MAART 2007 TOT
31 MEI 2007
*WENK: Bereken eers die ‘basis-maand’ en dan volg die ander
maande
KREDITEURE-BETALINGSKEDULE:
Hierdie skedule kan volgens dieselfde formaat as bostaande
debiteureskedule bereken word. Dit is egter soms nodig om ‘ n
handelsvoorraadrekening op te stel om die betaling aan die
krediteure te bereken.
VOORBEELD:
AKTIWITEIT 1
Die volgende inligting is geneem uit die rekeningkundige rekords
van Beplan Handelaars.
1. Stel die handelsvoorraadrekening op om die aankope vir Mei
en Junie 2007 te bereken.
2. Bereken die kontantbetalings aan krediteure vir Mei 2007.
INLIGTING:
Maart April Mei Junie Julie Augustus
Totale
Aankope
Totale
432 000 460 800
Verkope 720 000 648 000 768 000 696 000
Addisionele inligting:
1. Die Balansstaat toon voorraad voorhande op 30 April 2007
R636 480
2. 50 % van die totale aankope is op krediet.
3. Koste van verkope is 65 % van die verkope.
4. Die winkel se beleid is om die voorraadsaldo te handhaaf wat
voldoende is vir die geprojekteerde verkoopsvereistes vir die
volgende maand plus 20 % van die verkoopsvereistes vir die
tweede daaropvolgende maand.
5. Die winkel betaal soos volg vir sy aankope:
• 50 % In die maand van aankope
• 35 % In die daaropvolgende maand
• 15 % In die tweede daaropvolgende maand
FORMAAT VAN ‘N KONTANTBEGROTING VAN ‘N MAATSKAPPY
Opsomming van alle begrote
kontant ontvang soos wat dit in
die Kontantontvangste joernaal
opgeteken sal word.
Opsomming van alle begrote
kontantbetalings soos wat dit
in die Kontantbetalingsjoernaal
opgeteken sal word.
Vertikale opsomming van die
Bankrekening vir die betrokke
maande
LET WEL:
• *Die totaalkolom word dikwels vir toets- en eksamendoeleindes
weggelaat.
• Items wat nie ‘n vloei van fondse verteenwoordig nie, word nie
in die Kontantbegroting aangeteken nie. Bv. Oninbare skulde,
Waardevermindering, Voorsiening vir Oninbare Skulde ens.
ONTLEDING EN VERTOLKING VAN KONTANTBEGROTING
(SLEGS HG)
Die hoër graad leerder moet ook in staat wees om ‘n ontleding en
vertolking van ‘n gegewe Kontantbegroting te doen.
AKTIWITEIT 4
Onderstaande Kontantbegroting is verkry uit die rekeningkundige
rekords van XX Handelaars.
Bestudeer die begroting en beantwoord die vrae.
XX HANDELAARS
KONTANTBEGROTING VIR DIE 3 MAANDE NOVEMBER 2006 TOT
JANUARIE 2007
November Desember Januarie
KONTANTONTVANGSTE
Kontantverkope 330 000 360 000 270 000
Debiteure-invordering 122 400 166 800 195 600
Lening (Nuwe) 0 0 50 000
TOTALE ONTVANGSTE 452 400 526 800 515 600
OPLOSSING AKTIWITEIT 1
ALGEMENE GROOTBOEK VAN B.G. HANDELAARS
BEREKENINGE: KOSTE VAN VERKOPE:
Verkope Mei Junie Julie Augustus
Verkoopprys
Kosprys (65% van
720 000 648 000 768 000 696 000
die Verkoopprys) 468 000 421 200 400 200 452 000
SALDO VAN DIE HANDELSVOORRAADREKENING
31 Mei 30 Junie
Verkope van die volgende maand teen
Kosprys
20% van die verkope van die tweede
421 200 400 200
daaropvolgende maand 80 040 90 400
R501 240 R490 600
OPLOSSING AKTIWITEIT 2:
BETALING AAN KREDITEURE VIR MEI
Berekening Mei
Maart (15% van (432 000 X 50%) 32 400
April (35% van (460 800 X 50%) 80 780
Mei (50% van
TOTALE BETALING
(468 000 X 50%) 117 000
VIR MEI R230 180
Januarie Februarie Totaal*
KONTANTONTVANGSTE
Kontantverkope XXX XXX XXX
Debiteure-invordering XXX XXX XXX
Aandele uitgereik XXX XXX XXX
Aandelepremie XXX XXX XXX
Bateverkope (Kontant opbrengs) XXX XXX XXX
Alle ander werklike ontvangste XXX XXX XXX
TOTALE ONTVANGSTE
KONTANTBETALINGS
XXXX XXXX XXXX
Handelsvooraad (Kontantaankope) XXX XXX XXX
Krediteure-betalings XXX XXX XXX
Ontvanger van Inkomste (Inkomstebelasting) XXX XXX XXX
Aandeelhouers vir Dividende XXX XXX XXX
Alle ander werklike betalings XXX XXX XXX
TOTALE BETALINGS XXXX XXXX XXXX
Kontantoorskot/tekort XXX XXX XXX
Bank – beginsaldo (XXX) (XXX) XXX
Bank – eindsaldo (XXX) XXX XXX
KONTANTBETALINGS
Handelsvooraad (Kontantaankope) 55 000 60 000 45 000
Krediteure-betalings 120 000 160 000 220 000
Lening 0 0 0
Rente op lening 3 000 3 000 3 750
Advertensie 25 000 25 000 10 000
Voertuig aangekoop 0 225 000 225 000
Ander vaste uitgawes 100 000 100 000 115 000
TOTALE BETALINGS 303 000 573 000 618 750
Kontantoorskot/tekort 149 400 (46 200) (103 150)
Bank – beginsaldo 7 500 156 900 110 700
Bank – eindsaldo
XX HANDELAARS
156 000 110 700 7 550
DEBITEURE-INVORDERINGSKEDULE NOVEMBER TOT JANUARIE 2007
ADDISIONELE INLIGTING:
1. Krediteure word normaalweg 60 dae na datum van aankope betaal.
2. Kredietverkope beloop 40% van die totale verkope.
8 Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007

The comprehension and language examination paper contains a
variety of grammatical questions, as well as questions which test
your ability to read and understand a variety of passages, and
your ability to express (in a literate manner) your interpretation of
these passages. Read the passages and texts several times
before you attempt to answer the questions. You should also
read through all the questions before you formulate your
answers. A typical language paper could contain prose
passages, advertisements, cartoons or comic strips and even
statistical material such as pie charts, graphs or surveys (which
fall under visual literacy.) You would be expected to put into
words your understanding of the facts contained in such
statistical examples.
There is always a textual editing question, which requires
detailed knowledge of grammar. Revise punctuation, parts of
speech, figures of speech, phrases, clauses, active and passive
voice, acronyms and abbreviations, figurative and literal
language, diction, intention or purpose of a passage, target
audience, register, style, emotive language, tone and satire.
Reported speech is usually included. When we retell to someone
else the exact words spoken by a person, we are putting these
words into reported (indirect) speech. Remember the rules for
indirect speech:
• no quotation marks
• the tense of the verb changes one step into the past
• adverbs of time and place became one step further away
(“today” becomes “yesterday”)
• demonstratives and possessives are one degree removed
(“this boy” becomes “that boy”)
• pronouns change to third person. (“I am going” becomes
“he/she was going”)
• Do not change the meaning of what was said.
6.3.1
6.3.2
6.3.3
Vraag 7
7.1 A, B(4 ; 2) en C(– 2 ; – 2) is die hoekpunte van driehoek
ABC in ‘n Cartesiese vlak.
Die vergelyking van die middelloodlyn van
AB is x – y + 4 = 0 en sny AB in D.
7.1.1Bepaal die vergelyking van die lokus van P, as P ewe ver
van B en C is. (4)
7.1.2Bewys deur berekening dat die koördinate van M, die
middelpunt van die omgeskrewe sirkel van driehoek ABC,
(– 1 ; 3) is. (4)
Vraag 7 Memo
7.1.1
7.1.2
Leer en presteer, graad 12, bylaag tot Beeld, Dinsdag 7 Augustus 2007 9
Rewrite the following into indirect (reported) speech
:
• “Are you attending the party here tomorrow, John?” I
asked.
• “Unfortunately I have a lot of work at the office and will
be rather late,” John replied politely.
Answer:
I asked John if he was attending the party there the next day.
He replied politely that he unfortunately had a lot of work at
the office and would be rather late.
Rewrite the following reported speech into direct speech,
paying careful attention to punctuation :
John asked Garfield who had eaten his socks. Garfield
though that John was some kind of a psychic.
Answer :
John asked Garfield: “Who has eaten my socks?”
Garfield thought: “John is some kind of a psychic.”
A 10-mark summary is an essential component of the language
paper. Ensure that you do exactly as the instructions tell you. If
you are told to write in ONE paragraph or SEVERAL paragraphs,
then that is what you must do. Higher Grade candidates do not
write point form summaries – you must write full sentences in
continuous prose. Standard Grade candidates will be given clear
instructions, which may well be for a point form summary.
Always do a rough planning version of your summary, and
remember to cross it out and label it as your rough work. You do
not want the rough version marked because the marker does not
realise that a final version exists on another page in your answer
script. Do not forget to include a word count, and never exceed
the limit specified.
Markers do count words, and you will lose marks if you exceed
the limit, or if you do not include the word count. A mistake in
your word count will be seen as dishonesty, because a summary
is a precise exercise - you must provide the accurate number of
words. Write it in brackets at the end of the summary.
Provide your summary with a title, but do not include the title in
your word count. Deciding on a title helps you to focus on the
main idea in the passage you are summarising. Use your own
words as far as possible, and link your paragraphs logically. The
sentences must flow into one another, and be easy to read. Do
not simply re-write chunks or extracts from the original passage
without polishing them properly. The instruction will usually
indicate that your summary is aimed at a specific audience, so
the type of language (style and register) that you use is
important. For a sophisticated, highly educated audience you
would use a formal register, but for a group of young people at
high school you would use a more informal style and register.
Examples and illustrations should be left out of summaries, as
they only serve to prove or back up the main points made. If you
find that your final version is far short of the word limit, you have
probably left out some important content, so you should add
some points.
• Read and obey instructions. Number in the middle of the
page, and start a new question on a new page.
• Answer in full sentences. Use the words of the question to
start your answers.
• Do not simply quote chunks from the comprehension
passages, unless instructed to do so. Use your own words
as far as possible.
• Avoid informal and colloquial language such as “’cause” or
“’cos”, “hassle”, “sucks” and so forth. This is a formal exam
and you must use standard, formal English.
• Use the information in the passages, and avoid racist
comments and value judgements of your own in your
answers.
• Use the mark allocation to decide on the length of your
answer.
• Do not leave out questions. Attempt an answer, but never try
to be facetious.