Archeo-rapport 134 De archeologische opgraving aan de ...

Archeo-rapport 134 

De archeologische opgraving aan de Kreupelstraat te 

Eppegem (gem. Zemst) 

Maarten Smeets, Ron Bakx & Tim Clerbaut 

Kessel-Lo, 2012 

Studiebureau Archeologie bvba


De archeologische opgraving aan de Kreupelstraat te 

Eppegem (gem. Zemst) 

Maarten Smeets, Ron Bakx & Tim Clerbaut 

Kessel-Lo, 2012 

Studiebureau Archeologie bvba

Colofon 


De archeologische opgraving aan de Kreupelstraat te Eppegem (gem. Zemst) 

Opdrachtgever: Matexi Projects NV 

Projectleiding: Maarten Smeets 

Leidinggevend archeoloog: Maarten Smeets 

Auteurs: Maarten Smeets 

Ron Bakx 

Tim Clerbaut 

Foto’s en tekeningen: Studiebureau Archeologie bvba (behalve figuren 1.1 t.e.m. 1.5, 4.1, 

4.2, 4.5, 4.6, 6.1, 6.2, 7.12, 7.17 en 7.18) 

Op alle teksten, foto’s en tekeningen geldt een auteursrecht. Zonder voorafgaandelijke schriftelijke 

toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden 

vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, 

fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook. 

D/2012/12.825/47 

Studiebureau Archeologie bvba 

Jozef Wautersstraat 6 

3010 Kessel-Lo 

www.studiebureau-archeologie.be 

info@studiebureau-archeologie.be 

tel: 0474/58.77.85 

fax: 016/77.05.41 

©2012, Studiebureau Archeologie bvba


Inhoudstafel 

Inhoudstafel p. 1 

Hoofdstuk 1: Inleiding en situering p. 3 

Hoofdstuk 2: Werkmethode p. 7 

Hoofdstuk 3: Prehistorische sporen en structuren p. 9 

3.1 Archeologisch referentiekader p. 9 

3.1.1 De steentijd p. 9 

3.1.2 De bronstijd p. 10 

3.1.3 De ijzertijd p. 10 

3.2 Bespreking van prehistorische sporen en structuren p. 11 

3.2.1 Prehistorische kringgreppels p. 11 

3.2.2 Sporen van een dassenburcht p. 19 

3.2.3 Prehistorische (paal)kuilen p. 19 

3.2.4 Greppels p. 21 

Hoofdstuk 4: Sporen en structuren uit de Gallo-Romeinse periode p. 23 

4.1 Archeologisch referentiekader p. 23 

4.2 Bespreking van sporen en structuren uit de Gallo-Romeinse periode p. 25 

4.2.1 Gallo-Romeinse bewoningssporen p. 25 

4.2.2 Gallo-Romeinse brandrestengraven p. 30 

4.2.3 Kuilen p. 31 

Hoofdstuk 5: Sporen uit de (post-)middeleeuwse periode p. 35 

5.1 Historisch en archeologisch referentiekader p. 35 

5.2 Bespreking van sporen en structuren uit de (post-)middeleeuwse periode p. 35 

Hoofdstuk 6: Sporen uit de Eerste Wereldoorlog p. 37 

6.1 Historisch referentiekader p. 37 

6.2 Bespreking van sporen en structuren uit de Eerste Wereldoorlog p. 40 

6.2.1 Loopgraven p. 40 

6.2.2 Schuttersputjes p. 42 

6.2.3 Andere sporen p. 44 

Hoofdstuk 7: Vondsten en vondstreferentie p. 45 

7.1 Silexvondsten uit de prehistorie p. 45 

7.2 Het protohistorisch aardewerk p. 46 

7.3 Vondsten uit de Romeinse periode p. 47 

7.3.1 Algemeen overzicht van het Romeinse aardewerk p. 47 

7.3.2 Enkel specifieke aardewerkcomplexen onder de loep p. 47 

7.3.2.1 Spoor 115: brandrestengraf p. 47 

7.3.2.2 Spoor 164: grote ovale kuil p. 48 

7.3.2.3 Spoor 186: quasi rechthoekige kuil p. 50 

7.3.3 Glas uit de Gallo-Romeinse periode p. 51 

1


7.3.4 Bouwceramisch materiaal uit de Gallo-Romeinse periode p. 52 

7.3.5 Een muntvondst uit de Romeinse periode p. 54 

7.4 Middeleeuwse en post-middeleeuwse vondsten p. 55 

7.5 Vondsten uit de Eerste Wereldoorlog p. 56 

7.5.1 Munitievondsten uit WOI sporen p. 56 

7.5.2 Andere metaalvondsten uit WOI p. 59 

7.5.3 Glasvondsten uit WOI p. 61 

Hoofdstuk 8 Besluit en waardering p. 63 

Bibliografie p. 65 

Bijlagen p. 71 

Bijlage 1: Sporeninventaris p. 73 

Bijlage 2: Vondsteninventaris p. 95 

Bijlage 3: Fotoinventaris p. 101 

Bijlage 4: Coupetekeningen p. 113 

Bijlage 5: Opgravingsplan p. 125 

2


Hoofdstuk 1 Inleiding en situering 

Naar aanleiding van de door Matexi geplande verkaveling aan de Kreupelstraat te Eppegem (gem. 

Zemst) en na een positief vooronderzoek werd door Onroerend Erfgoed, het toenmalige Ruimte & 

Erfgoed, een archeologisch onderzoek opgelegd. Het vooronderzoek werd tussen 30 juni en 7 juli 

uitgevoerd door Studiebureau Archeologie bvba. 

Bij het vooronderzoek werd vastgesteld dat grote delen van het terrein grondig verstoord waren 

door recente bebouwing. Enkel in de oostelijke hoek van het terrein bleek de bodem op het 

archeologisch leesbare niveau bewaard. In dit deel van het terrein werden sporen en vondsten 

aangetroffen, die werden geïnterpreteerd als mogelijke resten van een bewoningssite uit de 

bronstijd 1 . Dit gebied werd afgebakend voor verder onderzoek. 

De archeologische opgraving bedroeg een areaal van ca. 7700 m². De opgraving werd door Matexi 

toegewezen aan Studiebureau Archeologie bvba en het terreinwerk werd gefaseerd uitgevoerd 

tussen september 2010 en maart 2011. 

Op de bodemkaart (fig. 1.1) is het projectgebied (fig. 1.2) volledig ingekleurd als een matig natte 

zandleembodem met sterk gevlekte, verbrokkelde textuur B horizont (Ldcz). Op geringe diepte wordt 

het sediment lichter of grover. 

Het projectgebied ligt in de riviervlakte van de Zenne, op 400 m van de eigenlijke loop die de site in 

het oosten passeert. 

1 Smeets 2010: 9. 

Fig. 1.1: De bodemkaart met aanduiding van het projectgebied. 

3


Fig. 1.2: Luchtfoto van het projectgebied. 

In de ruime omgeving van het projectgebied zijn in de Centraal Archeologische Inventaris (CAI) negen 

vindplaatsen aangeduid (fig. 1.3). CAI 1469 is het vermeende tracé van de Romeinse weg tussen Asse 

en Elewijt. Aan de watermolen (CAI 10144) aan de Zenne werden ook de resten van een Romeins 

gebouw aangetroffen. De overige vindplaatsen zijn middeleeuwse of postmiddeleeuwse sites: de 

Schranshoeve (CAI 1471), het Wolfslindekasteel of het Hof te Vylst (CAI 10128), het Hof van 

Nedergem (CAI 1463), het Kasteel Eetveld (CAI 10138), het Kasteel Impel (CAI 10141), de Sint- 

Clemenskerk (CAI 10142) en een verdwenen windmolen (CAI 10128). 

4


Fig. 1.3: Uittreksel van de CAI-kaart met de aanduiding van het projectgebied. 

Zowel op de Ferrariskaart (fig. 1.4) als op de Poppkaart (fig. 1.5) zijn binnen het projectgebied geen 

structuren weergegeven. 

De Ferrariskaart toont het gebruik van het projectgebied als akkerland en de mogelijke aanwezigheid 

van een dreef of houtkant. 

Op het kadaster van Popp is echter wel te zien dat het huidige projectgebied is opgebouwd uit twee 

oudere percelen en dat doorheen de percelen in deze regio een lijnvormige structuur verloopt, 

waarschijnlijk een landweggetje. 

Fig. 1.4: Uittreksel uit de Ferrariskaart (1771-1777) met centraal het projectgebied. 

5


Fig. 1.5: Uittreksel uit de 19 de -eeuwse kadaster van Popp met centraal het projectgebied. 

6


Hoofdstuk 2 Werkmethode 

Het projectgebied had een grootte van ca. 7700 m² en werd tijdens het veldonderzoek opgedeeld in 

vier werkputten. Het terreinwerk werd gefaseerd uitgevoerd aangezien door hevige regenval een 

gedeelte van het projectgebied tijdelijk onder water stond (fig. 2.1). De wateroverlast had geen 

nadelige gevolgen voor de opgravingsresultaten, maar vertraagde de werken wel aanzienlijk. 

De machinaal aangelegde vlakken werden volledig met de schop opgeschaafd en gefotografeerd (fig. 

2.2). Na de digitale inmeting en beschrijving van de aanwezige sporen werden deze gecoupeerd, 

gefotografeerd en manueel ingetekend op schaal 1/20. 

De prospectie van het terrein met de metaaldetector leverde naast het metaal aangetroffen in de 

sporen nog een drietal losse vondsten op die aan de metaalstudie konden werden toegevoegd. 

Fig. 2.1: Tijdelijke wateroverlast. 

Tijdens de aanleg van werkput 1 werden ˈs avonds enkele nog niet geregistreerde vondsten 

gestolen 2 . 

2 De vondsten waren ter bescherming afgedekt met zand. Het is aannemelijk dat de dader enige kennis van 

zaken had met betrekking tot (het) archeologisch onderzoek. Er zijn op het onderzoeksterrein geen recente 

spitsporen aangetroffen die verband kunnen houden met zoekers met metaaldetectoren. Waarschijnlijk ging 

het om middeleeuws aardewerk. 

7


Fig. 2.2: Het opschaven van de aangelegde werkputten en het inkrassen van sporen. 

8


Hoofdstuk 3 Prehistorische sporen en structuren 

3.1 Archeologisch referentiekader 

3.1.1 De steentijd 

Voor de steentijd is het moeilijk om duidelijke structuren te herkennen, vooral omdat op deze sites 

enkel vuursteenfragmenten worden teruggevonden die veelal moeilijk aan een spoor kunnen 

worden toegeschreven. 

Een beperkte bureaustudie van Zemst en zijn buurgemeenten wijst uit dat in de omgeving van de 

gemeenten Mechelen, Meise, Kampenhout, Boortmeerbeek en Bonheiden een aantal 

vondstmeldingen uit archeologisch onderzoek 3 zijn opgenomen in de Centraal Archeologische 

Inventaris (CAI). 

Gemeente Toponiem CAI Beschrijving 

Bonheiden 

o.a. ook Rijmenam 

divers divers Verschillende losse silexvondsten uit 

meso- en neolithicum. 

Boortmeerbeek Hever divers Bij veldprospectie ca. 270 stuks silex 

ingezameld. 

Kampenhout Berg 1308 Pijlpunt met vlakdekkende 

oppervlakteretouche (mogelijk een 

bronstijd exemplaar). 

Kampenhout divers 1877+1880 Neolithische pijlpunten. 

Mechelen Zennegat o.a. 151003 Lithisch materiaal uit het mesolithicum 

en neolithicum en fragmentjes 

Mechelen 

(Mechelen, Muizen, Hombeek, 

Walem & Leest) 

aardewerk 4 divers divers 

. 

Losse vondsten silex materiaal. 

Meise Heimbeekveld 20130 Lithisch materiaal uit het mesolithicum 

en neolithicum. 

Tabel 3.1: Overzicht van de steentijdvondsten in Zemst en haar buurgemeenten. 

In de meeste gevallen (tabel 3.1) betreft het losse vondsten van silexartefacten uit het mesolithicum 

of het neolithicum in de vorm van afslagen, pijlpunten en bijlen. 

3 Om de betrouwbaarheid van de informatie te verbeteren werden enkel deze vondstmeldingen weerhouden 

die afkomstig zijn uit geverifieerd archeologisch onderzoek. 

4 Bogemans e.a. 2010. 

9


3.1.2 De bronstijd 

Wat de bronstijd betreft zijn slechts weinig vondsten in de omgeving gekend (tabel 3.2). Het gaat 

veelal om losse aardewerkvondsten of metaalvondsten. De enige aantoonbare structuren in de 

omgeving uit deze periode zijn mogelijk een aantal grafheuvels met een variërende diameter tussen 

20 en 30 m. Duidelijke woonstructuren ontbreken geheel. 


Bonheiden Dorstveld 105084 Zeven circulaire structuren, mogelijk 

grafheuvels. 

Boortmeerbeek Hever divers Bij veldprospectie werden twee 

pijlpunten uit de bronstijd aangetroffen. 

Kampenhout Berg 1308 Pijlpunt met vlakdekkende 

oppervlakteretouche (mogelijk een 

bronstijd exemplaar). 

Vilvoorde-Peutie Huinhove 158596/7 Losse vondst van een fragment van een 

kokerbijltje en late bronstijd aardewerk. 

Zemst Elewijt 4662 Late bronstijd grafveld met vlakgraven 

met urn. 

Tabel 3.2: Overzicht van de bronstijdvondsten in Zemst en haar buurgemeenten. 

3.1.3 De ijzertijd 

Voor de ijzertijd stijgt het aantal meldingen ten overstaan van de voorgaande perioden exponentieel. 

Uit deze periode kunnen ook de eerste duidelijke gebouwstructuren worden aangetoond, naast 

vondsten van enkele begravingen en losse vondsten van (kuilen met) aardewerk (tabel 3.3). 


Bonheiden Eksterveld 100040 Vlakgraf uit de ijzertijd. 

Bonheiden Rijmenam 152534 Urnegraf onder een grafheuvel van 

30 m (misschien ouder?). 

Grimbergen Groenveld 10143 Grafstructuren uit de ijzertijd. 

Kampenhout Tritsstraat 5 - Enkele ijzertijdkuilen en sporen van 

10 

ijzerverwerking. 

Londerzeel Hoefsmidstraat 6 

- Tweeschepige gebouwplattegrond en 

verspreide kuilen met onder andere 

ijzertijdaardewerk. 

Mechelen Hooiendonk 101330 Nederzettingssporen en aardewerk. 

Mechelen Stephenson - 101064 Twee gebouwplattegronden uit de 

Plaza 7 

Mechelen Nekkerspoel - 

Borcht 

5 Yperman e.a. 2011. 

6 Sevenants 2010. 

7 Bracke & De Vriendt 2009. 

ijzertijd. 

102298 Nederzettingssporen uit de (midden-) 

ijzertijd en een kano.


Mechelen - Hombeek divers divers Indicaties voor ijzertijdbewoning op basis 

van hoge densiteit aan kuilen, mogelijk 

11 

ook een waterput. 

Mechelen 

OLV ter Doorn 102310 Gebouwd op een grafheuvel uit de 

kapel 

ijzertijd, verschillende andere in de buurt. 

Meise Heimbeekveld 8 - Nederzettingssporen uit de ijzertijd. 

Tabel 3.3: Overzicht van de ijzertijdvondsten in Zemst en haar buurgemeenten. 

3.2 Bespreking van prehistorische sporen en structuren 

3.2.1 Prehistorische kringgreppels 

Tijdens het onderzoek zijn sporen van drie grafheuvels aangetroffen. In Eppegem zijn, zoals bij veel 

grafheuvels in Vlaanderen, de grafheuvellichamen verdwenen, zodat alleen de kringgreppel die ooit 

de grafheuvel afbakende, archeologisch bewaard is gebleven. 

Grafheuvels komen vanaf het laat-neolithicum voor. In de vroege- en midden bronstijd komen 

grafheuvelgroepen voor. Meestal zijn de grafheuvels opgeworpen op natuurlijke verhogingen in het 

landschap, zoals dekzandruggen. In België bevat de streek van West- en Oost-Vlaanderen en de 

Kempen veel grafheuvelgroepen. Een ‘leeg’ gebied is het centrale deel van de Vlaamse Vallei in 

West-België 9 . Eppegem ligt ten oosten van dit ‘leeg’ gebied. Hoewel het geen ‘leeg’ gebied betreft, is 

het aantal bekende grafheuvels hier gering. In een straal van 20 km rond Eppegem zijn slechts op 

zeven plaatsen resten van grafheuvels archeologisch onderzocht (fig. 3.1 en tabel 3.4) 10 . 

In Oost- en West Vlaanderen zijn een groot aantal kringgreppels opgespoord door luchtfotografische 

verkenningen 11 . De zichtbaarheid van de kringgreppels, die zich vaak als crop marks aftekenen, is van 

verschillende omstandigheden afhankelijk, zoals de dikte en het materiaal van de bovenlaag, de 

weersomstandigheden en de aard van het gewas. Door de zandgrond en de relatief dunne akkerlaag 

zijn de kringgreppels in Oost- en West Vlaanderen goed waarneembaar. Op de zandleemgronden zijn 

kringgreppels moeilijker op te sporen. Tijdens archeologisch (voor)onderzoek zijn de greppels vaak 

ook moeilijk te herkennen. Zo is tijdens het proefsleufonderzoek aan de Kreupelstraat slechts op één 

plaats (S46 in proefsleuf 10) de kringgreppel van funeraire structuur 1 herkend. Tijdens het 

vooronderzoek binnen het plangebied voor de verkaveling “Linden Blok” ten westen van de 

nabijgelegen Beekstraat werd de aanwezigheid van een kringgreppel ook niet herkend 12 . Bij het 

archeologisch onderzoek dat daarop volgde werd door BAAC Vlaanderen echter wel een kringgreppel 

aangetroffen 13 . 

8 Van Liefferinge & Smeets in prep. 

9 Theunissen 2009: 48-52. 

10 De zeven cirkels met een diameter van vijf meter die in de jaren ’70 van de vorige eeuw zijn aangetroffen te 

Bonheiden-Dorstveld (CAI 105084) zijn hier niet meegerekend, omdat een goede publicatie van de opgraving 

ontbreekt. Tevens kan het ook gaan om greppels rond hooi of graanmijten. 

11 Ampe e.a. 1995. 

12 Reyns & Dierckx 2012. 

13 Woltinge & Gierts in prep.


Fig. 3.1 Archeologisch bekende prehistorische kringgreppels in Oost-Vlaanderen, Antwerpen en 

Vlaams-Brabant. (Samenstelling: Studiebureau Archeologie bvba) 

De bekende prehistorische kringgreppels binnen een straal van 20 km rond Eppegem zijn: 

1: Eppegem-Kreupelstraat en Eppegem-Beekstraat 

2: Rijmenam-Zwart water 

3: Rumst-Schoolstraat 

4: Hove-Jos Coveliersstraat I 

5: Wijgmaal-Kroonstraat 

6: Edegem-Buizegem 

7: Ranst-Zevenbergen 

Site Structuren Datering: Afmetingen: Literatuur: 

Rijmenam-Zwart Eén grafheuvel. IJzertijd ? Bauwens-Lesenne 

water 

1965. 

Rumst- 

Twee aansluitende Vroege- en Diameter van 20 m Bruggeman e.a. 

Schoolstraat kringgreppels. 

midden bronstijd. en 8 x 6,8 m. 

2012. 

Hove-Jos 

Ovaalvormige greppel Niet nauwkeurig Ovaalvormige Verhaert & 

Coveliersstraat I en twee kringgreppels. dateerbaar. greppel: 

Annaert 2003, 108. 

IJzertijd 

aardewerk in 

vulling van de 

greppel. 

ca. 13,5 x 17,5 m. 

12


Site Structuren Datering: Afmetingen: Literatuur: 

Edegem- 

Buizegem 

Wijgmaal- 

Kroonstraat 

Ranst- 

Zevenbergen 

Centrale kringgreppel 

met daaromheen een 

andere kringgreppel. 

Enkelvoudige 

kringgreppel. 

Twee enkelvoudige 

kringgreppels. 

Centrale 

kringgreppel: 

laat-neolithisch. 

Gedateerd op 

basis van 

aardewerk. 

Externe 

kringgreppel: niet 

nauwkeurig 

dateerbaar. 

Vroege-/midden 

bronstijd. 

Gedateerd op 

basis van 

aardewerk. 

Laat-neolithicum 

of begin finaalneolithicum. 

14 C 

datering. 

Andere 

kringgreppel niet 

nauwkeurig 

dateerbaar. 

13 

Centrale 

kringgreppel: 

8,4 tot 8,8 m 

Externe kringgreppel: 

53 tot 54 m. 

Diameter 

binnenkant: 24-25 m. 

Annaert 2006; 

Vandevelde & 

Annaert 2007: 70- 

72. 

Pauwels 2006. 

Beide 12 m. Van Liefferinge 

2009: 18-20. 

Tabel 3.4 Overzicht van de archeologisch bekende kringgreppels binnen een straal van 20 km rond 

Eppegem. 

Op 4 en 7 maart 2011 zijn er door het Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen (AGIV) 

luchtfoto’s genomen van Vlaams-Brabant. Op één van de luchtfoto’s is het opgravingsvlak goed 

zichtbaar. Op deze foto zijn twee kringgreppels duidelijk te onderscheiden. Hieruit is gebleken dat 

twee van de drie kringgreppels niet als zodanig zijn herkend in het veld, waarschijnlijk door de sterke 

uitloging van de sporen. Op basis van de vlakfoto’s zijn de kringgreppels op de vlaktekening 

vervolledigd. Op de vlaktekening is aangegeven wat aangevuld is (fig. 3.2).


Fig. 3.2 Opgravingsplan met daarop aangegeven de (vermoedelijke) prehistorische sporen. De 

meeste (paal)kuilen zijn wegens gebrek aan vondstmateriaal niet te dateren. 

14


Fig. 3.3 Luchtfoto waarop het opgravingsvlak te zien is. 

Gezien het gebrek aan centrale begravingen en het ontbreken van vondstmateriaal in de onderste 

vulling van de kringgreppels vallen de grafmonumenten in Eppegem en bijgevolg de chronologie 

binnen het grafveld niet te dateren. Ook de bovenste vullingen van de greppels bevatten weinig tot 

geen archeologisch materiaal. 

In de late bronstijd verandert het grafritueel. Verschillende individuen worden niet meer in één 

‘familieheuvel’ begraven, maar individueel in kleinere grafmonumenten. De kleine grafmonumenten 

werden bij elkaar aangelegd, zodat de zogenaamde urnenvelden ontstonden. Tijdens de 

urnenveldenperiode werd het aanleggen van grote grafheuvels echter niet helemaal opgegeven. Er 

zijn enkele rijke graven bekend uit voornamelijk de 7 de eeuw v.Chr., die gesitueerd zijn onder grote 

grafheuvels, de zogenaamde ‘vorstengraven’. Het bekendste voorbeeld is het vorstengraf van Oss, 

waarbij in de vroege ijzertijd een heuvel met een diameter van 52 m werd aangelegd over een 

grafheuvel uit de midden bronstijd 14 . 

De kringgreppels kunnen dus niet nader gedateerd worden dan laat-neolithicum tot vroege ijzertijd. 

Het toewijzen van een nauwkeurigere datering op basis van de diameters van de kringgreppels is 

gezien de huidige stand van kennis van het grafheuvelonderzoek in Vlaanderen niet mogelijk. 

Funeraire structuur 1 

Funeraire structuur 1 bestaat uit een enkele kringgreppel (S590). Het westelijk deel van de 

kringgreppel bevindt zich buiten het opgegraven areaal. De externe diameter van de kringgreppel 

bedraagt ongeveer 48 m en is daarmee de grootste grafstructuur binnen het opgegraven areaal. De 

breedte van de greppel varieert van 1,8 tot 3 m. De diepte van de greppel bedraagt in het noordelijk 

deel ongeveer 45 cm (fig. 3.4) en in het zuidelijk deel ongeveer 80 cm. 

14 Hessing & Kooi 2005: 643. 

15


In de greppel zijn een aantal scherven aangetroffen, die niet nader te dateren zijn dan late bronstijd 

tot inheems Romeins. In de buurt van de kringgreppel is een fragment aardewerk aangetroffen dat 

gedateerd kan worden in het late neolithicum tot bronstijd (in S557). In een kuil die binnen het 

areaal van de kringgreppel is gesitueerd is aardewerk aangetroffen dat gedateerd kan worden in de 

late bronstijd en vroege ijzertijd (S495). 

Fig. 3.4 Coupe door de kringgreppel van funeraire structuur 1. 

De greppel moet waarschijnlijk in de Romeinse periode al opgevuld geweest zijn, omdat een paalkuil 

(S559) de greppel doorsnijdt. Op basis van de revolvertasvorm is deze paalkuil waarschijnlijk in de 

late ijzertijd of vroeg Romeinse periode te dateren 15 . 


Funeraire structuur 2 bestaat uit een enkele kringgreppel (S543) en bevindt zich ongeveer vier meter 

ten zuiden van funeraire structuur 1. De externe diameter van de kringgreppel bedraagt ongeveer 20 

meter. De breedte van de greppel varieert van 1,3 tot 2,5 m. De diepte van de greppel bedraagt 

ongeveer 60 cm (fig. 3.5). 

Er zijn in de greppel geen vondsten gedaan, waardoor het niet mogelijk is de structuur te dateren. 

Vlak bij de kringgreppel bevindt zich een kuil uit de Eerste Wereldoorlog (S107), waarin twee 

scherven zijn gevonden die niet nader gedateerd kunnen worden dan late bronstijd tot inheems 

Romeins. 

Brandrestengraf S115, dat op basis van aardewerk gedateerd kan worden in de 2 de eeuw, oversnijdt 

de kringgreppel. 

15 Revolvertasvormige paalkuilen komen voor bij gebouwen van het type Alphen-Ekeren, maar ook bij spiekers. 

Voor een voorbeeld zie: Pauwels & Creemers 2006: 52-55. 

16




Structuur 3 (S585) bestaat uit een enkele kringgreppel (fig. 3.6). De diameter van de kringgreppel 

bedraagt ongeveer 13 m en is daarmee de kleinste funeraire structuur binnen het opgegraven areaal. 

De breedte van de greppel varieert van 0,7 tot 1,6 m. De diepte van de greppel bedraagt ongeveer 32 

cm (fig. 3.7). De greppel wordt doorsneden door een boomval (S586). 

In de greppel is een stuk silex gevonden, dat in het neolithicum tot bronstijd gedateerd kan worden. 

De kringgreppel sluit aan op die van funeraire structuur 1. Door de sterke uitloging van de vullingen 

van beide kringgreppels en de geringe diepte van de greppels ter hoogte van de aansluiting, was er 

geen oversnijding waar te nemen. Twee aansluitende kringgreppels komen niet veelvuldig voor. In 

Vlaanderen is dit alleen waargenomen te Adegem-Vliegplein 16 , Rumst-Schoolstraat 17 en mogelijk te 

Waardamme-Vijvers 18 . Op de site Oedelem-Wulfsberge is een dubbele palenkrans geplaatst tussen 

een enkelvoudige en een dubbele kringgreppel. De paalkuilen van de palenkrans oversnijden de 

grachtvullingen van beide circulaire structuren. De palenkrans werd dus opgericht tussen twee 

bestaande grafmonumenten 19 . In Nederland zijn aansluitende kringgreppels alleen aangetroffen te 

Toterfout-Halve Mijl (Noord-Brabant) 20 . 

16 Bourgeois e.a. 1994; Bourgeois & Van Doorselaer 1996: 27. 

17 Bruggeman e.a. 2012. 

18 Demeyere & Bourgeois 2005: 27. 

19 Cherretté & Bourgeois 2003:35. 

20 Theunissen 2009: 71. 

17


Fig. 3.6 Vlakfoto van de kringgreppel van funeraire structuur 3 in werkput 3. 


18


3.2.2 Sporen van een dassenburcht 

Binnen de grootste kringgreppel (funeraire structuur 1) zijn sporen zichtbaar die ontstaan zijn 

doordat dassen in het grafheuvellichaam gangen hebben gegraven (goede voorbeelden zijn S203 en 

S386). Deze sporen komen regelmatig voor bij grafheuvels 21 . Dit komt omdat dassen het liefst graven 

in een helling, onder andere omdat bij het graven de das hierdoor het zand sneller kwijt raakt. 

Een dassenburcht bestaat uit een uitgebreid gangenstelsel met verschillende kamers. De breedte van 

dassengangen is 25 tot 35 cm en op enkele plaatsen breder zodat de dassen elkaar kunnen passeren. 

Het merendeel van de natuurlijke sporen te Eppegem betreft waarschijnlijk kamers. Kamers hebben 

vaak een doorsnede van 50 cm. In de kamer kunnen twee en hooguit drie dassen slapen. 

Een dassenburcht bestaat meestal uit verschillende lagen (verdiepingen). De lagen kunnen tot vier 

meter diep zitten, maar de gemiddelde diepte is één meter. Doordat een dassenburcht van generatie 

op generatie wordt bewoond, kan de hoofdburcht een aanzienlijk oppervlakte bereiken. De 

oppervlakte van een burcht kan meer dan één hectare beslaan. De oppervlakte van het territorium 

van de das varieert van 50 tot 150 hectare. 

Dassen bewonen een grote variatie aan biotopen. Ze komen zowel voor in zand als kleigebieden. Het 

hoofdvoedsel van een das bestaat uit regenwormen, die hij bij nat weer van het gras raapt. Intensief 

begraasde weilanden met kort gras zijn dus uitermate geschikt voor de das 22 . 

3.2.3 Prehistorische (paal)kuilen 

In het noordelijk deel van het plangebied zijn een aantal (paal)kuilen aangetroffen. De (paal)kuilen 

waren in het vlak erg moeilijk te herkennen door de sterke uitloging. In profiel waren de sporen 

duidelijker (fig. 3.8). Er zijn geen gebouw- of bijgebouwplattegronden te reconstrueren. 

In een (paal)kuil (S535) zijn een aantal scherven aangetroffen die niet nader te dateren zijn dan de 

late bronstijd tot inheems Romeins. De magering met potgruis en mineralen (fijne kwarts en een 

enkel fragment vuursteen) wijst eerder in de richting van de late bronstijd en vroege ijzertijd. 

Ongeveer 2,8 m ten noordoosten van dit spoor is een andere (paal)kuil aangetroffen (S538). 

In de buurt van de twee paalsporen zijn nog een aantal paalsporen en kuilen aangetroffen (fig. 3.9 en 

3.10). In deze sporen zijn geen vondsten aangetroffen. Soms was het door de sterke uitloging van de 

sporen niet duidelijk of het spoor antropogeen of natuurlijk was. 

Het is niet mogelijk om de functie van de kuilen te achterhalen. Gezien de nabijheid van de 

grafheuvels is het mogelijk dat het om offerkuilen gaat. Het offeren van voorwerpen of dieren heeft 

een lange traditie. Een goed voorbeeld is de depositie van bronzen bijlen in beken tijdens de 

bronstijd 23 . Bronstijdkuilen met daarin deposities van organisch materiaal, zoals schedels van stieren, 

zijn aangetroffen te Velserbroek (Noord-Holland) in de nabijheid van een bronstijd grafheuvel 24 . In 

de nabijgelegen Broekpolder zijn ook prehistorische kuilen met aardewerk en organisch materiaal, 

zoals dierlijke botten, bewerkt en onbewerkt hout, mest en plantaardig materiaal teruggevonden. 

21 Oedelem-Wulfsberge, Cherretté & Bourgeois 2003: 33. Edegem-Buizegem, Vandevelde & Annaert 2007: 70. 

Meldert-Zelemsebaan, Steenhoudt & Smeets, in prep. Persoonlijke observatie bij de opgraving van Gent- 

Hogeweg. Heuvel 7 te Oss-Zevenbergen werd in 2004 door een dassenfamilie bewoond. Fokkens e.a. 2009: 

119-120. 

22 http://www.dassenwerkgroepbrabant.nl 

23 Fontijn 2002. 

24 Therkorn 2008: 154-155. 

19


Therkorn ziet het vullen van kuilen met dagelijkse objecten of resten daarvan, als deel van een 

geloofssysteem, waarbij het opslaan van goederen voor het hiernamaals belangrijk is binnen het 

concept van een cyclus tussen het hemelse en het aardse 25 . 

25 Therkorn e.a. 2009: 180-181. 

Fig. 3.8 Links: Coupe door S535. Rechts: Coupe door S5368. 

Fig. 3.9 Coupe door kuil S597. 

Fig. 3.10 Coupe door kuil S805. 

20


3.2.4 Greppels 

Tijdens het onderzoek zijn verschillende greppels aangetroffen. Hoewel ze waarschijnlijk niet 

(allemaal) pre-Romeins zijn, worden ze hier toch besproken, omdat ze in verband kunnen worden 

gebracht met de grafheuvels. 

Greppel S540 maakt een ronding en oversnijdt de kringgreppels van funeraire structuren 1 en 2. De 

breedte van de greppel varieert van 0,6 tot 1,2 m. Ter hoogte van de kringgreppel van funeraire 

structuur 1 vermindert de breedte om daarna geleidelijk te verdwijnen. Hier bevond zich het 

heuvellichaam van funeraire structuur 1. De diepte van de greppel bedraagt 10 tot 18 cm (fig. 3.11). 

In de greppel zijn geen vondsten aangetroffen. Gezien de oversnijding waren de kringgreppels van 

funeraire structuren 1 en 2 reeds opgevuld. Uit het feit dat de greppel stopt ter hoogte van de 

kringgreppel van funeraire structuur 1 en afbuigt ter hoogte van de kringgreppel van funeraire 

structuur 2 kan men vermoeden dat de greppels zijn gegraven op het moment dat de grafheuvels 

nog (gedeeltelijk) intact waren. 

Een greppel die in verbinding staat met twee kringgreppels is ook aangetroffen te Waardamme- 

Vijvers. Hier had de greppel een tegenhanger. De greppels te Waardamme zijn geïnterpreteerd als 

een enkelvoudige circulaire structuur die als het ware geperst zit tussen twee andere grafheuvels 26 . 

In Eppegem maakt de datering, de locatie en de ronding van de greppel een dergelijke interpretatie 

niet waarschijnlijk. 

Greppel S540 oversnijdt greppel S552 en greppel S557. In beide greppels is Romeins materiaal 

aangetroffen. Het gaat om een aantal fragmenten bouwceramisch materiaal en een aantal 

fragmenten grijsbakkend aardewerk die niet nader te dateren zijn dan Romeins. Hieruit kan 

geconcludeerd worden dat de greppel waarschijnlijk is opgevuld in de Romeinse periode. 

Fig. 3.11 Coupe door greppel S540. 

S552 is een greppel met een breedte variërend van 0,5 tot 1,6 m. De diepte van de greppel bedraagt 

44 cm (fig. 3.12). In de greppel zijn enkele scherven gevonden, die niet nader te dateren zijn dan 

Romeins. Ook zijn er drie fragmenten tegula aangetroffen. 

S557 is een greppel met een breedte variërend van 1,3 tot 2,6 m. De diepte van de greppel bedraagt 

52 cm (fig. 3.12). Uit de greppel komt een tegula fragment en een fragment aardewerk dat gedateerd 

26 Demeyere & Bourgeois 2005: 27. 

21


kan worden in het late neolithicum tot bronstijd. Gezien de grootte van de scherf gaat het 

waarschijnlijk om opspit. 

S553 is waarschijnlijk het vervolg van greppel S557. Uit dit spoor komen geen vondsten. 

Fig. 3.12: Links: Coupe door greppel S557. Rechts: coupe door greppel S552. 

Andere greppels die in verband kunnen worden gebracht met de grafheuvels situeren zich aan de 

oostzijde van de kringgreppel van funeraire structuur 1. De greppels stoppen binnen het areaal van 

de kringgreppel. 

Greppel 756 is 40 cm diep. Ongeveer 11 m ten oosten van funeraire structuur 1 vertakt de greppel in 

twee kleine greppels (S366 en S480). Deze greppeltjes houden ongeveer dezelfde diepte en eindigen 

binnen de kringgreppel. In greppel 366 is één scherf aangetroffen en in greppel 480 drie. De 

scherven kunnen niet nader gedateerd worden dan late bronstijd tot ijzertijd. Gezien het gering 

aantal scherven en de geringe grootte van de scherven kan een datering van de greppels in de 

Romeinse periode niet uitgesloten worden. 

Een andere greppel (S106 en S650) situeert zich ten noorden van structuur 2. In de greppel zijn geen 

vondsten aangetroffen. Net zoals greppel 756 heeft de greppel ook een vertakking. De diepte 

varieert tussen 16 en 30 cm. 

Mogelijk gaat het om erosiegeultjes. Het soms grillige verloop van deze sporen kan hiervoor een 

aanwijzing zijn. 

22


Hoofdstuk 4 Sporen en structuren uit de Gallo-Romeinse periode 

4.1 Archeologisch referentiekader 

Op het grondgebied van de deelgemeente Eppegem zijn slechts twee CAI-meldingen gekend van 

Gallo-Romeinse vondsten. Het betreft een losse vondst van Romeins bouwceramiek en de attestatie 

in 1871 van plaveisels die deel moeten hebben uitgemaakt van het wegtracé van een Romeinse 

heirbaan die de vicus van Asse met die van Elewijt heeft verbonden 27 . 

De aanwezigheid van deze heirbaan is een eerste indicatie dat Eppegem zich in een door de 

Romeinen druk bewoond landschap bevindt. De heirbaan Asse-Elewijt (fig. 4.1) is niet de enige 

heirbaan in de omgeving. Vanuit Elewijt, een vicus of regionaal centrum, liepen in de Romeinse 

periode heirbanen naar Asse, Baudecot-Namen, Tienen-Tongeren en een laatste heirbaan naar het 

noorden. Dit noordelijk tracé verbindt zo de vicus van Elewijt met deze van Kontich en loopt 

vermoedelijk nog verder noordelijk naar de Rijn-limes. 

Fig. 4.1: Overzicht van het Romeinse wegennet met in het rood het traject Asse-Elewijt 

dat doorheen Eppegem loopt 28 . 

Naast sporen van het Romeinse wegennet zijn ook talrijke vindplaatsen gekend in de omgeving 

waarbij de vindplaatsen verdichten naar het noordoosten toe (fig. 4.2). Dit fenomeen is te verklaren 

door de aanwezigheid van de vicus van Elewijt in deze regio. 

27 CAI 155383: losse vondst van Romeins bouwceramiek; CAI 1469: lijnsegment van de Romeinse heirbaan 

Asse-Elewijt . 

28 Rogge & Vermeulen 1993: 59, fig. 1. 

23


blauw : opgravingsareaal 

rode ster : Romeinse vindplaats ; rode ovaal : vicus van Elewijt ; rode lijn : heirbaan 

oranje : suggestief verloop heirbanen. 

Fig. 4.2: Overzicht van het Romeinse vindplaatsen in de omgeving van de site. 

De vicus van Elewijt geldt als het regionaal bestuurlijk, administratief en religieus centrum in de 

Gallo-Romeinse periode. Deze bewoningsagglomeratie werd opgegraven in de jaren ’40 en ’50 29 en 

door latere (nood)opgravingen 30 verder opgevolgd. 

Het materiaal is summier en gefragmenteerd gepubliceerd met uitzondering van een scriptie aan de 

Universiteit Gent 31 . De site kenmerkt zich door de aanwezigheid van een sterker geromaniseerd en 

‘rijker’ vondstmateriaal en de karakteristieken van een echt baandorp waarbij de inplanting van de 

gebouwen op de weg is geënt. Structureel bestaat de huizenbouw binnen de vicus uit veelal 

tweebeukige huizen. Sporadisch komen onder invloed van het leger ook huizen voor op liggerbouw 

zoals in de vicus van Grobbendonk kon worden geïllustreerd. Sporen van een duidelijke religieuze 

functie zoals te Kontich 32 , Grobbendonk 33 of Tienen 34 ontbreken hier. Een onduidelijke 

gebouwplattegrond met vondsten van wierrookkelken en paardenbeeldjes in terra cotta kan 

mogelijk deze functie hebben vervuld 35 . 

Ook een duidelijk (over)zicht van de tot de nederzetting behorende grafvelden ontbreekt. Oud 

onderzoek door Galesloot en Van Dessel op het einde van de 19 de eeuw en in het begin van de 20 ste 

eeuw doet de ligging van het grafveld op de Zwijnenberg vermoeden. 

De vicus kent geen vroeg-Romeinse occupatie en ook andere vroeg-Romeinse sites komen in de 

bredere regio niet voor. Dit heeft alles te maken met het landschap dat in die periode nog 

29 Mertens 1949. Mertens 1950. Mertens 1954. 

30 Van Impe & De Buyser 1990. Bracke & Verelst 2008. 

31 Bogaert 1972. 

32 Verbeeck 2001: 22-37. 

33 De Boe 1977. 

34 Martens 2007: 39-44. 

35 De Beenhouwer 2005. 

24


onvoldoende is geromaniseerd. Hiervoor is het wachten tot de laat-Flavische periode en het begin 

van de midden-Romeinse periode. 

Een vondstmelding uit een lokale studie vermeldt naast de CAI ook nog de vondsten van een 

belangrijk aandeel Romeins vondstmateriaal onder de Sint-Pieterskerk te Zemst. De kerk die in 1914 

afbrandde ten gevolge van de oorlog werd hetzelfde jaar nog terug opgebouwd. Tijdens deze werken 

kwam er een grote hoeveelheid Gallo-Romeins aardewerk aan het licht die door de tijdsdruk van de 

bouwwerkzaamheden niet kon worden onderzocht maar ‘in situ’ werd bewaard onder de nieuw 

aangebrachte vloer 36 . 

4.2 Bespreking van sporen en structuren uit de Gallo-Romeinse periode (fig.4.3) 

4.2.1 Gallo-Romeinse bewoningssporen 

Er zijn verschillende Gallo-Romeinse bewoningssporen aangetroffen in het plangebied. In het zuiden 

van het plangebied is een forse paalkuil (S462) met een diepte van 45 cm aangetroffen. In de paalkuil 

is een dupondius, die onder keizer Hadrianus in Rome is geslagen, gevonden. Dit geeft een terminus 

post quem van het begin van de tweede eeuw. Verder zijn in de paalkuil scherven aangetroffen van 

handgevormd aardewerk, die gedateerd kunnen worden in de late bronstijd-ijzertijd. 

In de buurt van S462 zijn twee smalle, ondiepe greppels aangetroffen (S460 en S468). Greppel S460 

heeft een uitstulping in het noordoosten. In de greppels zijn geen vondsten aangetroffen. In de buurt 

van greppel S460 is wel een fragment aangetroffen van een wrijfschaal van het Maas I baksel, dat 

vanaf het begin van de 1 ste eeuw tot het begin van de 2 de eeuw gedateerd wordt 37 . Mogelijk behoren 

de greppels tot dezelfde fase als de paalkuil en vormen ze de resten van een (hoofd)gebouw. De 

afmetingen van het gebouw zouden dan minimaal 9,9 bij 3,9 m zijn (fig. 4.4). 

36 Keller s.d.: 59. 

37 Willems 2005: 32-34. 

25


Fig. 4.3 Overzichtsplan met (vermoedelijke) sporen uit de Gallo-Romeinse periode. 

26


Fig. 4.4: Plattegrond van het mogelijk hoofdgebouw (rood omcirkeld). Ten oosten hiervan ligt een 

greppel met dezelfde oriëntatie als het mogelijke hoofdgebouw. 

Het mogelijke hoofdgebouw kan gefundeerd zijn met een standgreppel. In Eke-Molen (Oost- 

Vlaanderen) is een compleet hoofdgebouw van 9 x 4 m met wandgreppel en ingang in de oostelijke 

korte zijde aangetroffen (fig 4.5). Het huis is gedateerd in de 2 de eeuw. Hier is ook een forse paalkuil 

aangetroffen binnen het gebouw. Deze paalkuil is uiteindelijk niet opgenomen bij de reconstructie 

van het hoofdgebouw 38 . 

38 Vermeulen 1992: 194. 

39 Vermeulen 1992: 198. 

Fig. 4.5: Huis met standgreppels uit Eke-Molen 39 . 

27


In Tiel-Passewaaij 1 (Gelderland) is een nagenoeg identieke vorm aangetroffen. Hier heeft de 

plattegrond een lengte van 18,4 m en een breedte van 6,4 m. Het gebouw heeft wandgreppels met 

wandstijlen. Ook hier is een ingang in de oostelijke korte zijde aangetroffen, maar ook één in de 

lange noordelijke zijde. Er werden geen middenstijlen of binnenstijlen teruggevonden. 

Vondstmateriaal uit de greppels rond het gebouw dateert deze structuur in de 3 de eeuw 40 . 

Mogelijk is te Eppegem de ingang, zoals bij de gebouwen van Eke en Tiel, te situeren in de oostelijke 

korte zijde, ter hoogte van de uitstulping. 

Fig. 4.6: Voorbeeld van een hoofdgebouw van het ligbalk type te dateren op het einde van de 1 ste 

eeuw. Het betreft hier een gebouw van ongeveer 23 bij 8 m 41 . 

Het is ook mogelijk dat het hoofdgebouw behoort tot het ligbalk type, waarbij het houtskelet voor 

vakwerkbouw op de horizontale ligbalken werd gemonteerd (fig. 4.6). De ligbalken werden op de 

bodem of in ondiepe greppels neergelegd. Hoofdgebouwen van het ligbalk type komen in 

Vlaanderen sporadisch voor, mogelijk door de slechte archeologische zichtbaarheid. Voorlopig lijkt 

de bouwmethode vooral voor te komen op militaire sites 42 . In de Romeinse vicus te Grobbendonk 

werd het echter ook gevonden 43 . 

Ongeveer 13 m ten oosten van greppel S468 is een greppel met dezelfde oriëntatie als het mogelijke 

hoofdgebouw aangetroffen. Deze greppel (S43 en S624) is ondiep (maximaal 22 cm) en heeft een 

onderbreking (fig. 4.7). De onderbreking bevindt zich ter hoogte van het mogelijk hoofdgebouw. Het 

kan hier gaan om de afscheiding van het erf van het mogelijke hoofdgebouw. In de greppel zijn geen 

vondsten aangetroffen. De greppel sluit aan op greppel S756. Deze greppel is niet goed te dateren, 

maar is waarschijnlijk prehistorisch of vroeg Romeins (zie 3.2.4). 

De greppel heeft twee uitstulpingen (S41 en S615). Eén van die uitstulpingen is gesitueerd bij de 

onderbreking. In de coupe is hier een paalkuil te herkennen met een diepte van 24 cm. In de buurt 

40 Heeren 2006: 237-239. 

41 De Boe 1988, fig. 13. 

42 Zoals te Oudenburg (Vanhoutte 2007: 206-207.) 

43 De Boe 1984: 72-73. De Boe 1988. 

28


van de greppel zijn een aantal sporen aangetroffen (S42 en S616), die mogelijk aan de greppel te 

relateren zijn. Deze sporen zijn ook ondiep (maximaal 14 cm). 

Fig. 4.7: Vlakfoto met daarop zichtbaar de onderbreking van de greppel. 

De kringgreppel van funeraire structuur 1 wordt doorsneden door een forse revolvertasvormige 

paalkuil (S559). De paalkuil heeft een diepte van 76 cm (fig. 4.8). In de paalkuil zijn geen vondsten 

aangetroffen, maar op basis van de vorm van de kuil behoort de paalkuil waarschijnlijk tot een 

hoofdgebouw of spieker uit de late ijzertijd of vroeg Romeinse periode 44 . Het verdere verloop van de 

plattegrond bevindt zich waarschijnlijk buiten het opgegraven areaal. 

Fig. 4.8: Coupe door greppel S559. 

44 Revolvertasvormige paalkuilen komen voor bij gebouwen van het type Alphen-Ekeren, maar ook bij spiekers. 

Voor een voorbeeld zie: Pauwels & Creemers 2006: 52-55. 

29


4.2.2 Gallo-Romeinse brandrestengraven 

Naast Gallo-Romeinse bewoningssporen zijn er ook aanwijzingen voor enkele begravingen uit deze 

periode. Een klein aantal begravingen in combinatie met bewoningssporen past goed in het 

algemene beeld van die periode. Het is een verschijnsel dat zijn oorsprong heeft vanaf de midden- 

ijzertijd 45 . In Vlaanderen komen onder andere te Maldegem-Burkel 46 , Meise-Heimbeekveld 47 , Gent- 

Hogeweg 48 , Melle-’t Lammeken 49 kleine groepjes van graven of totaal geïsoleerde graven voor in 

randzones van Gallo-Romeinse nederzettingen 50 . 

Tijdens de Romeinse periode komen in Vlaanderen inhumatie- en crematiegraven voor. De 

crematiegraven kunnen onderverdeeld worden in brandgraven en bustumgraven. Bij een bustum 

bevond de brandstapel zich onmiddellijk boven de grafkuil. Bij een brandgraf zijn de brandstapel en 

de begraafplaats ruimtelijk van elkaar gescheiden. Brandrestengraven (Brandgrubengräber) behoren 

tot deze categorie, net zoals urnengraven, urnengraven met brandresten (brandafvalgraven) en 

beenderpakgraven 51 . 

Bij brandrestengraven werden de crematieresten niet apart verzameld, maar werd de grafkuil in één 

keer gevuld met slechts een gedeelte van de resten van de brandstapel. In deze graven komen 

verspreid crematieresten voor. Het probleem is dat kuilen met crematieresten en houtskool niet 

altijd brandrestengraven hoeven te zijn 52 . Er kan ook sprake zijn van andere functies. Het kan 

bijvoorbeeld ook gaan om het apart deponeren van het ‘afval’ van de brandstapel. 

In Eppegem zijn twee ondiepe kuilen (S115 en S369) met veel verbrandingsresten aangetroffen, die 

geïnterpreteerd kunnen worden als brandrestengraven. S115 is in het vlak ovaalvormig en in profiel 

onregelmatig. Het spoor is erg gebioturbeerd (fig. 4.9). De maximale diepte bedraagt 20 cm. S369 is 

in het vlak langwerpig en in profiel onregelmatig. De maximale diepte bedraagt 40 cm. 

Bij het couperen en afwerken van de twee sporen zijn geen crematieresten aangetroffen. Toch zijn 

de aanwezigheid van een archeologisch volledige geverfde beker die te dateren is in de 2 de eeuw en 

een aantal scherven met sporen van verhitting in S115 positieve aanwijzingen dat het toch gaat om 

een brandrestengraf. In S369 is een glasvloeisel van een gesmolten prismaflesje aangetroffen. In het 

algemeen is de hoeveelheid bot in brandrestengraven erg laag. Op de meeste sites in het zandig deel 

van Vlaanderen worden in bijna alle brandrestengraven slechts enkel zeer fragmentaire stukjes bot 

gevonden en levert verder onderzoek niets op. Meer dan 75 gram is uitzonderlijk 53 . Te 

Maasmechelen (Limburg) ligt het gewicht van de gecremeerde beenderen in brandrestengraven uit 

de Romeinse periode hoger. Van de 24 als brandrestengraven geïnterpreteerde sporen hadden 11 

een gewicht hoger dan 300 gram. Het maximum gewicht aan gecremeerde beenderen was 863 

gram 54 . 

45 

Gerritsen 2003: 134, 138. 

46 

Crombé e.a. 2005: 105. 

47 

Van Liefferinge & Smeets in prep. 

48 

Dyselinck in prep. 

49 

De Clercq 2000b: 214. 

50 

Te Maldegem-Burkel en Gent-Hogeweg liggen de brandrestengraven vlakbij prehistorische grafheuvels. 

51 

Voor de typologie, zie Onderzoeksbalans Onroerend Erfgoed Vlaanderen, 5.6.2.4. 

52 

Hiddink 2003: 112-121. 

53 

Een mogelijke uitzondering is het grafveld van Oudenburg. Onderzoeksbalans Onroerend Erfgoed 

Vlaanderen, 5.6.2.4. 

54 Steenhoudt & Smeets 2012. 

30


Fig. 4.9: Links: coupe door S115. Rechts: coupe door S369. 

In Eppegem zijn drie concentraties van mollengangen met daarin veel houtskool aangetroffen (S340 

S349 en S579) (fig. 4.10). Dit wijst erop dat boven die plaatsen ooit een houtskoolrijke laag aanwezig 

was. De houtskoolrijke laag kan vele oorsprongen hebben, waaronder een brandrestengraf. Als S115 

ondieper bewaard was gebleven, zou een spoor overblijven vergelijkbaar met S349. Wegens gebrek 

aan vondstmateriaal en crematieresten is de oorsprong van de houtskool echter niet meer te 

achterhalen. S340 doorsnijdt de kringgreppel en is dus ontstaan na het opgevuld raken van de 

kringgreppel. 

4.2.3 Kuilen 

Fig. 4.10: S540 en 579 in het opgravingsvlak. 

In de omgeving van paalkuil S559 zijn zeven kuilen aangetroffen. Ze zijn ovaal en onregelmatig van 

vorm. De kuilen zijn maximaal 58 cm diep. Een functionele verklaring als silo kan op basis van de 

vorm en diepte uitgesloten worden. In kuil 186 zijn scherven van minimaal 9 individuen uit de 

Romeinse periode gevonden, die hoofdzakelijk gedateerd kunnen worden in de 3 de eeuw. In kuil 

S165 is één scherf aangetroffen die niet nader gedateerd kan worden dan bronstijd/ijzertijd. 

Mogelijk gaat het hier om opspit. 

In kuil S164 is een primaire depositie van Gallo-Romeins materiaal gevonden (fig. 4.11 en 4.12). De 

depositie kan gedateerd worden in de Flavische periode tot het eerste derde van de 2 de eeuw (zie 

hoofdstuk 4.3). Het gaat om zes individuen, waarvan de meeste archeologisch compleet zijn. Men 

31


kan spreken van twee ‘sets’ van een drinkvorm, een bordvorm en een schenkvorm. Dergelijke sets 

komen wel meer voor in de Gallo-Romeinse periode en zijn dan vaak gelinkt aan rituele contexten 

zoals heiligdommen en graven 55 . Zo bevatten de meeste graven op het grafveld te Wijchen-Baron 

d’Osystraat minimaal een beker, kruik en bord 56 . In de graven uit de midden tot laat Romeinse 

periode op de Zuidwest-begraafplaats te Tongeren is een homogene vormschat van het aarden en 

glazen vaatwerk aanwezig. Een typisch grafinboedel is samengesteld uit vier stuks vaatwerk van 

verschillende functionele vorm, te weten: een kruik of kan, een drinkbeker, een kom en een bord 57 . 

In kuil S164 werden geen aanwijzingen, zoals grote hoeveelheden houtskool of crematieresten, 

aangetroffen die wijzen op een begraving. 

56 Hendriks & Magnée-Nentjes 2008 

57 Vanvinckenroye 1984, 23 

Fig. 4.11: Coupe door kuil 164. 

Fig. 4.12: Detail van de aardewerkdepositie in kuil S164. 

32


In de Romeinse wereld maakte de maaltijd een belangrijk deel uit van de grafcultus. Centraal in de 

grafcultus staat het samen eten en drinken van de familia met de overledene. Op de dag van de 

begrafenis werd bij het graf gegeten ter ere van de dode (het silicernium). Negen dagen na de 

begraving, het einde van de rouwperiode, werd er ook een maaltijd gehouden bij het graf (cena 

novendialis). Hierna blijft men voedsel en drank naar het graf brengen tijdens herdenkingen van de 

overledene, bijvoorbeeld op hun geboortedagen of tijdens het jaarlijkse festival van de doden 58 . 

Hierbij moet wel opgemerkt worden dat dit geweten is uit klassieke bronnen. Het is niet zeker of 

deze gebruiken ook in de meer noordelijke streken van het Romeinse imperium deel uitmaakten van 

de grafcultus. Kuilen die geïnterpreteerd kunnen worden als offerkuilen, door hun inhoud en 

nabijheid van grafstructuren, komen echter voor in Vlaanderen. Zo werd te Maasmechelen- 

Mottekamp in de buurt van Romeinse brandrestengraven een kuiltje gevonden met daarin op de 

bodem geplaatst een bodemfragment van een kleine hexagonale fles, die gedateerd kan worden 

vanaf het laatste kwart van de 1 ste eeuw tot in de 3 de eeuw met een hoogtepunt in de 2 de eeuw. 

Waarschijnlijk was de fles bij het deponeren compleet, maar is tijdens latere bewerkingen van het 

land beschadigd 59 . Op de Zuidwest-begraafplaats te Tongeren zijn twee stookplaatsen aangetroffen 

met daarin verbrande beenderen van rund, varken en hoender. Eén van de stookplaatsen bevatte 

een aantal gave objecten. Vanvinckenroye interpreteert deze als “rituele haarden” die tijdens het 

dodenmaal werden gebruikt. Waarschijnlijk werd het bij deze handelingen gebruikte tafelgerei om 

bepaalde godsdienstige redenen aan de aarde toevertrouwd 60 . 

De depositie in kuil S164 kan geïnterpreteerd worden als het brengen van voedsel en drank naar de 

overledenen. Een interessant gegeven is de locatie van de depositie binnen het areaal van de 

kringgreppel. Waren de offers bedoeld voor de prehistorische ‘voorouders’ of voor degenen die zich 

in de brandrestengraven bevonden? De vraag of het grafheuvellichaam nog aanwezig was in de 

Romeinse periode is hierbij essentieel. Zoals hierboven besproken, wijst de loop van de greppels er 

op dat de heuvellichamen nog aanwezig waren. Het is mogelijk dat er in de heuvellichamen 

oorspronkelijk veel meer brandrestengraven aanwezig waren, maar dat deze door de nivellering van 

de heuvel archeologisch onzichtbaar zijn geworden. 

Wegens de nabijheid van de paalkuil (S559) is het ook mogelijk dat kuil S164 in Eppegem gegraven is 

tijdens een verlatingsritueel 61 . Op de artefacten uit de als verlatingsritueel geïnterpreteerde 

contexten zitten vaak brandsporen 62 . Slechts twee aardewerkvormen uit de kuil dragen sporen van 

vuurcontact. 

Niet alle kuilen behoren tot dezelfde fase. Zo laten de aanwezige stukken in kuil S186 een datering 

van het vulmateriaal toe in de 2 de en hoofdzakelijk de 3 de eeuw. Dit laatste assemblage wijkt, zowel 

qua datering en samenstelling, dermate af van de andere sporen dat deze tot een andere Romeinse 

occupatiefase van de site moeten behoren. Het kan gaan om een secundaire depositie van 

nederzettingsmateriaal. De functie van de andere kuilen is moeilijk te bepalen. Eén van de vele 

mogelijkheden is dat de andere kuilen giften hebben bevat, maar dat deze door hun organische 

karakter geheel vergaan zijn. 

Ten westen van de kringgreppel van funeraire structuur 2 zijn een drietal kuilen aangetroffen (S544, 

565 en 567). De kuilen hebben een diepte van 20 tot 40 cm. In deze kuilen zijn geen vondsten 

58 Toynbee 1996: 51. 

59 Steenhoudt & Smeets 2012: 161-162. 

60 Vanvinckenroye 1984, 226. 

61 Zie Gerritsen 2003: 95-105 voor een uitgebreide discussie over dit fenomeen. Zie De Rijck 2012: 29-59 voor 

voorbeelden van verlatingsrituelen op rurale sites in het Vlaamse gedeelte van de civitas Menaporium. 

62 De Rijck 2012: 27. 

33


aangetroffen, maar door hun positie en de gelijkaardige vulling zijn ze mogelijk te relateren aan de 

andere Romeinse kuilen. 

34


Hoofdstuk 5 Sporen uit de (post-)middeleeuwse periode 

5.1 Historisch en archeologisch referentiekader 

De oorsprong van de naam Eppegem moet gezocht worden in het -heim toponiem Ippingohaim zoals 

het eerst vermeld wordt op een diploma uitgeschreven door keizer Otto I in 966 63 . Het toponiem 

kent een Germaanse of Frankische oorsprong en kan ontleed worden als de clan van Ippo’s heem of 

woonst (‘Ippo-inga-heim’). Pas in de 13 de eeuw gebeurt een verbastering naar Eppenghem (1225) en 

later naar Eppeghem 64 . 

Over de eigenlijke ontwikkeling van de bewoningkern gedurende de vroege of volle middeleeuwen is 

weinig geweten. Rond het midden van de 13 de eeuw wordt er melding gemaakt van de verdeling van 

de rechtsmacht in Zemst onder de families van Grimbergen-Asse en de familie van der Aa, beide 

afstammend van het geslacht van de Berthouts 65 . Onder hun gezag zijn grote delen van het 

grondgebied van Eppegem nog niet in cultuur gebracht en wordt in het westelijk deel een (jacht)bos 

in stand gehouden van om en bij de 400 bunder (ca. 24 ha) dat zich uitspreidde over vrijwel het 

gehele westelijke deel van de gemeente Zemst, met uitzondering van Zemst-Laar dat een open plek 

vormde in het uitgestrekte bosgebied 66 . 

In de nabijheid van de site liggen de laat-middeleeuwse hoven ‘Schranshoeve’ en ‘Nedergem’ die zich 

respectievelijk ten noordwesten en ten noordoosten van de site bevinden. Tijdens het archeologisch 

onderzoek op het terrein gelegen ten noordwesten van de ‘Schranshoeve’ zijn paalsporen 

aangetroffen. Mogelijk gaat het om een eenschepige gebouwplattegrond, die op basis van het 

vondstmateriaal eind 10 de -11 de eeuw gedateerd kan worden. Verder werd er een halfronde 

greppelstructuur aangetroffen, die gedateerd kan worden in de volle middeleeuwen. Mogelijk gaat 

het hier om een erfscheiding 67 . 

5.2 Bespreking van sporen en structuren uit de (post-)middeleeuwse periode 

In het plangebied zijn weinig sporen uit de (post)middeleeuwse periode aangetroffen. In het 

zuidwesten is een grote kuil (S554) aangetroffen (fig. 5.1). De kuil meet 3,3 x 2,9 m en heeft een 

diepte van 75 cm. In de kuil zijn een aantal scherven gevonden, die gedateerd kunnen worden in de 

13 de -15 de eeuw. 

63 Gysseling 1960: 324. 

64 Gysseling 1960: 324. 

65 Stadsarchief Mechelen, O.C.M.W.-archief, 9341. 

66 Keller s.d.: 30-44. 

67 Woltinge & Gierts in prep. 

35


Fig. 5.1: Coupe door kuil S554. 

Binnen het areaal van de kringgreppel van funeraire structuur 1 zijn twee ondiepe sporen (S350 en 

S354) met een onregelmatig verloop aangetroffen. In S350 is aardewerk gevonden dat gedateerd kan 

worden in de middeleeuwen tot nieuwste tijd. Mogelijk gaat het om spitsporen. Twee andere 

mogelijke spitsporen zijn S67 en S68. In S67 is ook aardewerk gevonden dat gedateerd kan worden in 

de middeleeuwen tot nieuwste tijd. 

In het zuidwestelijk gedeelte van het terrein zijn twee rijen met paalsporen aangetroffen. Het gaat 

hier om sporen van een recente omheining. 

36


Hoofdstuk 6 Sporen uit de Eerste Wereldoorlog 

6.1 Historisch referentiekader 

Toen in juli 1914 Duitsland België (en Frankrijk) de oorlog verklaarde, was er in de landelijke 

agglomeratie van Eppegem, en per uitbreiding Zemst, geen vuiltje aan de lucht. Het duurde tot 

augustus 1914 vooraleer de eerste verontrustende berichten van een aankomende oorlog zich tot in 

de gemeente Zemst verspreiden. Het land werd gemobiliseerd en de Zemstenaren zien ettelijke 

treinen jongelingen vanuit Gent, Mechelen en Antwerpen voorbij sporen richting de stellingen in het 

oosten van het land, waaronder Luik. Brussel wordt door koning Albert I al snel opgegeven door de 

beperkte militaire structuur in de stad en wordt ingeruild voor Antwerpen, waarbij de Antwerpse 

fortengordel dienst doet als defensieve barrière voor de stad en de haven. De troepen die de 

Duitsers probeerden te stuiten in het oosten van het land worden teruggeroepen om Antwerpen 

verder te versterken en haasten zich in allerijl via Leuven en Mechelen naar de havenstad. Mechelen, 

als belangrijke voorpost van Antwerpen en stuurpunt voor het goederen- en troepentransport blijft, 

mede hierdoor, nog lange tijd in Belgische handen. Zemst zit vanaf dat moment in de tang tussen de 

Duitse troepen gelegerd in Brussel en de voorposten van het Belgische leger in Mechelen (fig. 6.1). 

De Duitsers zien het strategische belang in van het knooppunt van landwegen 

(de Brusselsesteenweg), waterwegen (de vaart Mechelen-Leuven en de Zenne) en de spoorwegen 

(as Brussel-Mechelen-Antwerpen). Dit zet de Duitse bezetter aan om in het noorden van Zemst een 

wachtpost te bouwen aan de Brusselsesteenweg waar men de Zenne kan oversteken in het gehucht 

De Brug. 

Een groep Uhlanen onder leiding van Pionierofficiers 68 , ongeveer 2000 man sterk, houden vanaf dan 

het gebied rond Zemst in hun greep om eventuele uitvallen vanuit Mechelen te stuiten. 

Verschillende geschreven bronnen, zowel uit Belgische 69 als Duitse hoek 70 , getuigen over de 

gebeurtenissen in de deze periode. 

Een eerste uitval uit Mechelen, door het Belgisch leger, vindt op 18 augustus 1914 plaats via de lijn 

Zemst-Schiplaken. In de onmiddellijke omgeving van Zemst werd er echter niet gevochten. 

Op 24 augustus 1914 komt er op het hoofdkwartier van de Belgische 5 de Divisie een bericht binnen 

dat de Duitsers zich groeperen. Ten westen van de Willebroekse vaart bevinden zich reeds 1600 

vijanden, in de omgeving van Merchtem ongeveer 3000 en tussen de Willebroekse vaart en het 

kanaal Leuven-Dijle eveneens 3000. Bovendien zijn Grimbergen, Meise, Vilvoorde en de Verbrande 

Brug bezet, net als de loopgraven te Elewijt, Hofstade, Eppegem en Zemst 71 . 

68 

Onder andere Pionieroffizier Otto Wolfien waarvan de briefcorrespondentie met het thuisfront werd 

gebundeld. Bredemeier 2009. 

69 

Bundeling van ooggetuigenverslagen en getuigenissen van nabestaanden. Van Kerckenhoven 1982. 

Gazet van Mechelen, 24 augustus 1914, p. 4. 

70 Frontbeschrijving door Otto Wolfien. Bredemeier 2009. 

71 Clerbout 2007: 89. 

37


Fig. 6.1: Contemporaine kaart van de frontlinie (in groen) en de situering van Eppegem aan het 

front 72 . 

Als snelle reactie hierop vindt de eerste uitval van het Belgisch leger uit de Antwerpse fortengordel 

plaats. Op deze manier blijven bedreigde verkeerswegen vrij, krijgen de Fransen en Engelsen in het 

zuiden meer ademruimte, en wordt verhinderd dat de Duitsers versterkingen kunnen sturen naar 

meer zuidelijke fronten. Er wordt een front gevormd van Dendermonde tot Aarschot. De 1 ste en de 

6 de Belgische divisie krijgen opdracht om door het centrum door te stoten, via Zemst en Hofstade, in 

de richting van Elewijt. De 5 de Belgische divisie moet de vijand ondertussen belagen in Eppegem. 

De uitbraak van 25 augustus 1914 was uit militair oogpunt een succes. Onder meer Zemst, Elewijt en 

Eppegem werden tijdelijk heroverd. De 2 de bataljon van de 2 de Jagers te voet slaat de Duitsers zelfs 

terug tot aan de Verbrande Brug gelegen op de oostelijke oever van de Willebroekse vaart. Het lukt 

echter niet om de westelijke oever te bezetten. Door een misverstand vertrekt het 2 de bataljon 

richting Eppegem. De positie te Verbrande Brug wordt dan overgenomen door het 3 de bataljon van 

de 2 de Jagers te voet. Op 26 augustus trekken de Belgische troepen zich terug van deze positie 73 . 

In de tussentijd zijn de Duitsers bezig met het uitbreiden van het loopgravenstelsel. Pionieroffizier 

Otto Wolfien heeft de leiding over het aanleggen van een deel van de loopgraaf. Iets over het 

uiterlijk van de loopgraven is te vinden in een brief van Wolfien aan zijn vrouw geschreven op 2 

september: 

“Wir sind nämlich hauptsächlich, das 3. und das 9. Reservearmeekorps, Belagerungsarmee von Antwerpen 

geworden und liegen mit der Front nach dieser Festung Hourt, nördlich Brüssel, in Wippen Dries bei Elewijt. Hier 

haben wir uns fest eingenistet und schanzen den lieben langen Tag. Ich bin vollständig Pionieroffizier geworden, 

kann die wunderbarsten Schützengräben, Schulterwehren und Parallelen bauen und krieche mehr wie ein 

Maulwurf unter als über der Erde herum. Die Arbeiter graben, die Stellmacher und Zimmerleute bauen die 

72 www.forumeerstewereldoorlog.nl 

73 Clerbout 2007: 89. www.forumeerstewereldoorlog.nl 

38


Brücken; die Tischler verschalen die Schützen- und Laufgräben; die Schlachter metzgen die zahlreichen 

Rindviecher und Schweinchen; die Köche braten und wir alle essen sie. Unsere ganz groβartige Anlage –wir 

haben allein unter der Erde, der Fliegersicht entzogen, einen saalartigen Unterkunftsraum für die Reserven der 

Schlachtlinie, der mindestens 200 Personen faβt – haben sie das Fort Rosenberg getauf, den Laufgraben 

“Landwehrkanal” benannt und die beiden Brücken über ihn die Rosenberg- und die Wolfienbrücke. Du siehst: 

mein Name wird unsterblich.” 

Uit bovenstaande beschrijving kan men opmaken dat de loopgraven borstweringen hadden en dat ze 

deel uitmaakten van een systeem van loopgraven waarbij meerdere loopgraven parallel aan elkaar 

liepen. De loopgraven in de Westhoek bestonden vaak uit drie parallelle loopgraven. De parallelle 

loopgraven waren meestal met elkaar verbonden door communicatie loopgraven 74 . Volgens Wolfien 

werden er ook grote ondergrondse onderkomens gemaakt voor de soldaten. 

Op 6 september 1914 schrijft Wolfien aan zijn vrouw: 

“Wir gehen allmählich von der bloβen Zernieurung zur Belagerung über, wie Du schon daraus ersehen kannst, 

daβ wir uns immer mehr nach Westen verschieben – von Wippen Dries bei Elewijt zunächst nach Eppeghem an 

der Heerstraβe und Bahnlinie Brüssel – Antwerpen, jetzt nach Grimberghen -, und machen den Osten der 

Einschlieβungslinie für nachrückende Truppen, insbesondere Seebataillion und Matrosenartillerie, frei.” 

Hieruit kan men opmaken dat de Duitse loopgraven zich minimaal uitstrekken van Elewijt via 

Eppegem richting Grimbergen en dat men aansluiting probeert te maken met een mogelijk ander 

loopgravenstelsel. 

Van 9 tot 13 september 1914 vindt er een offensief plaats van het Belgische leger vanuit Antwerpen 

in de richting van Leuven. De Duitsers houden de Belgen tegen op de versterkte lijn Hamme, 

Brussegem, Grimbergen, Eppegem 75 . Te Eppegem vinden de gevechten plaats van 9 tot 13 

september. Tijdens het gevecht bevindt Wolfien zich in de Dorpstraat van Zemst en in de noordrand 

van Eppegem 76 . 

Volgens Wolfien zijn er onder het Belgisch leger 200 doden gevallen 77 . Dit getal moet net zoals alle 

oorlogsverslagen kritisch bekeken worden. Het is zeker dat tijdens de slag om Eppegem minimaal 

zeven soldaten van de 2 de jagers te voet een veldgraf kregen. Deze werden later door de inzet van 

mevrouw Orianna op het kerkhof van Eppegem herbegraven (fig. 6.2) 78 . 

74 Stichelbaut 2006:166. 

75 www.forumeerstewereldoorlog.nl 

76 Bredemeier 2009: 13, 35, 38. 

77 Bredemeier 2009: 35. 

78 1915: “Liste des soldats belges, morts au Champ d’Honneur, identifiés & inhumés par les soins de 

Mademoiselle Orianne à Londerzeel”. Antwerpen: Dieltjens Frères. 

39


Fig. 6.2: Postkaart met foto van een ontgraving van een gesneuvelde Belgische soldaat te Eppegem. 

6.2 Bespreking van sporen en structuren uit de Eerste Wereldoorlog 

6.2.1 Loopgraven 

In het zuidelijk en westelijk deel van het projectgebied is een loopgraaf (S112) aangetroffen. Bij de 

zuidelijke grens van het opgegraven areaal vormen S40, S58 en S65 het verdere verloop van de 

loopgraaf. De loop van de loopgraaf is mogelijk georiënteerd op de lijnvormige structuur die te zien is 

op het kadaster van Popp. Waarschijnlijk heeft men zich ingegraven achter een veldweggetje. 

In het vlak is de loopgraaf tussen de 0,8 en 1,2 m breed. Op sommige plaatsen is de loopgraaf breder. 

De loopgraaf heeft een vlakke bodem van ongeveer 50 cm, die zich ongeveer 60 tot 80 cm onder het 

opgravingsvlak bevindt (fig. 6.4) 79 . Volgens Wolfien werd voor de gevechten aan het IJzerfront staand 

geschoten met het hoofd boven de loopgraaf 80 . 

Op sommige plekken werd er hout op de bodem aangetroffen, zoals een deel van een deur (fig. 6.5). 

Dit had vermoedelijk als doel om niet weg te zakken in de vochtige ondergrond. Volgens Wolfien 

vonden de gevechten plaats in de stromende regen 81 . Er zijn geen sporen van versteviging van de 

opstaande wanden aangetroffen. 

De loopgraaf heeft een zaagtand patroon. Zo was er een betere bescherming tegen de inslag van 

granaten en kon de loopgraaf moeilijker ingenomen worden door vijandelijke troepen. 

De loopgraaf werd in het noordwesten aangesneden tijdens het vooronderzoek (S47), maar werd 

niet als zodanig herkend. Uit dit spoor is op te maken dat het verdere verloop van de loopgraaf nog 

minimaal een aantal meter verder richting het noorden gaat. 

79 Te Gent-Hogeweg zijn loopgraven uit WO II aangetroffen. De loopgraven hadden hier een vergelijkbare 

diepte, namelijk een diepte van 60 tot 80 cm onder het opgravingsvlak. Dyselinck in prep. 



40


Fig. 6.3 Overzichtsplan met sporen uit de Eerste Wereldoorlog. 

41


6.2.2 Schuttersputjes 

Fig. 6.4: Coupe door de loopgraaf. 

Fig. 6.5: Een deel van een deur op de bodem van de loopgraaf. 

In de buurt van de loopgraaf zijn rechthoekige sporen aangetroffen, die geïnterpreteerd kunnen 

worden als schuttersputjes. Het graven van een schuttersput is een eenvoudige maar efficiënte 

manier voor een soldaat om zich schuil te houden. 

In tabel 3.1 wordt een overzicht gegeven van de aangetroffen schutterputjes. Niet alle 

schuttersputjes zijn gecoupeerd, omdat in het veld besloten is de recente sporen alleen te couperen 

als hiervoor voldoende tijd was. De diepte varieert van 5 tot 67 cm. Het merendeel (53%) is tussen de 

40 en 60 cm diep. Mogelijk zijn de ondiepe schuttersputjes nooit voltooid of betreft het andere 

sporen. 

42


In een Duitse veldhandleiding uit 1940 wordt de aanleg van een schuttersput (Schüβenloch) voor 

twee soldaten beschreven. De aanbevolen afmeting betreft 1,60 m x 1,20 m en de diepte 1,70 m 

onder het maaiveld 82 . De schuttersputjes in Eppegem hebben geen vaste afmeting. Duidelijk is wel 

dat er schuttersputjes zijn voor één enkele soldaat en putten voor meerdere soldaten. In tabel 3.5 

zijn de dieptes van de schuttersputjes weergegeven. Hierbij moet wel rekening worden gehouden 

dat het opgravingsvlak ongeveer 50 cm onder het maaiveld ligt. De meeste schuttersputjes in 

Eppegem zijn ondieper dan de aanbevolen diepte in de veldhandleiding uit 1940. Het verschil in 

diepte kan verklaard worden uit de dubbele functie van de schuttersput tijdens de Tweede 

Wereldoorlog. De schuttersput diende toen ook als dekking voor tanks (Panzerdeckungsloch). De put 

moest de soldaten beschermen als een tank erover heen reed. In de vroegste fase van de Eerste 

Wereldoorlog werd de tank nog niet ingezet. Het kan ook zijn dat de soldaten te weinig tijd hadden 

om zich dieper in te graven. 

Spoornummer Afmeting (m) Diepte (cm) Opmerking: 

9 1,6 x 1,6 Niet gecoupeerd Sluit mogelijk aan op een loopgraaf. 

22 1,4 x 1,0 34 

37 1,2 x 1,0 40 

39 1,6 x 1,4 68 

50 1,5 x 1,2 Niet gecoupeerd 

55 1,1 x 0,7 20 Glasscherven aangetroffen. 

56 2,0 x 1,2 50 en 34 Twee schuttersputten. 

59 Minimaal 20 cm Waarschijnlijk twee schuttersputten. 

64 3,1 x 2,0 Niet gecoupeerd Waarschijnlijk twee schuttersputten 

die met elkaar verbonden zijn. 

70 2,1 x … 55 Mogelijk verbonden met loopgraaf. 

101 5,6 x 5,0 Niet gecoupeerd 

201 2,2 x 1,5 50 Waarschijnlijk twee schuttersputten. 

219 min 1,7 x 1,4 62 Waarschijnlijk verbonden met de 

loopgraaf. 

222 0,9 x 0,9 42 

237 0,9 x 0,8 22 

261 1,0 x 0,9 42 

262 1,5 x 1,4 42 Wordt doorsneden door loopgraaf. 

382 1,4 x 0,8 12 

425 1,6 x 1,5 50 

463 1,7 x 1,6 58 

528 2,3 x 1,5 5 

761 1,1 x 1,1 Niet gecoupeerd Kogelhuls aangetroffen. 

762 1,4 x 1,4 Niet gecoupeerd Kogelhuls aangetroffen en een 

shrapnel fragment. Tevens een aantal 

glasscherven. 

Tabel 3.1: De afmetingen van de aangetroffen schuttersputjes. 

Eén schuttersputje (S262) wordt doorsneden door de loopgraaf, wat erop wijst dat tenminste een 

deel van de schuttersputjes dateren uit een vroegere fase (fig. 6.6). 

82 Ausbildungsvorschrift für die Infanterie, Heft II, Anlage 2, Berlin: 1940. 

43


Bij het archeologisch onderzoek door BAAC Vlaanderen aan de Beekstraat zijn ook negen 

rechthoekige kuilen aangetroffen, die geïnterpreteerd zijn als schuttersputjes 83 . 

6.2.3 Andere sporen 

Fig. 6.6: Een schuttersputje wordt doorsneden door de loopgraaf. 

Naast de loopgraaf en de schuttersputjes zijn er nog enkele andere sporen aangetroffen, die mogelijk 

in verband gebracht kunnen worden met de Eerste Wereldoorlog. S107 en 108 zijn gelegen naast de 

loopgraaf. S108 wordt doorsneden door de loopgraaf. De sporen zijn ovaal van vorm en ondiep (20 

cm). In S107 is een koperen ketel met een afsluitend deksel aangetroffen. 


44


Hoofdstuk 7 Vondsten en vondstreferentie 

7.1 Silexvondsten uit de prehistorie 84 

In totaal konden drie fragmenten silex worden ingezameld die in de late prehistorie kunnen worden 

gedateerd (fig. 7.1). Het betreft in de eerste plaats het proximale deel van een kling uit fijnkorrelige 

lichtgrijze silex met een bruinoranje patina. Het fragment kan op basis van zijn technische en 

typologische kenmerken gedateerd worden vanaf het laat-Paleolithicum. Het fragment is gevonden 

naast de kringgreppel van funeraire structuur 1. Een datering in het late neolithicum/bronstijd is 

hierdoor het meest waarschijnlijk. 

Een tweede fragment uit een donkere grijsgroene fijnkorrelige silex kan getypeerd worden als een 

eenvoudige corticale afslag. Het fragment is gevonden in kuil 164, die gesitueerd is binnen het areaal 

van de kringgreppel van funeraire structuur 1. 

Fig. 7.1: De prehistorische silexfragmenten. 

Een derde fragment is afkomstig uit de kringgreppel van funeraire structuur 3. Het betreft een 

fragment grijze (mijn)silex (fig. 7.2). De silex heeft fijne witgrijze insluitsels (o.a. spiculae). Het 

fragment heeft een trapezoïdale doorsnede en kan het best worden getypeerd als het mediaal 

fragment van een regelmatig gevormde, robuuste kling. Het fragment kan gedateerd worden in het 

neolithicum tot bronstijd. 

Fig. 7.2: Het klingfragment uit de kringgreppel. Tekening schaal 1:1. 

84 Met dank aan Wouter Yperman en Nick Van Liefferinge voor de determinatie en Nick Van Liefferinge voor de 

tekening. 

45


7.2 Het protohistorisch aardewerk 

Een beperkte hoeveelheid sterk fragmentair materiaal kan met zekerheid worden toegeschreven aan 

protohistorisch aardewerk. In totaal zijn 11 rand- 2 bodem- en 75 wandfragmenten ingezameld. Het 

betreft 22,3% van de totale hoeveelheid fragmenten aangetroffen op de site. 

De fragmenten zijn alle macroscopisch bestudeerd naar mogelijke oppervlaktebehandeling, 

bakkingswijze en verschraling/inclusies. Het gehele assemblage is sterk gefragmenteerd zodat er 

geen potopbouwen konden worden herleid. Hierdoor zijn de meeste fragmenten slechts breed te 

dateren. 

Een fragment uit spoor 192 kan op basis van de randvorm gedateerd worden in de midden- tot late 

ijzertijd. Twee scherven uit S395 van een grote pot met een naar binnen staande hals (kegelhals) 

kunnen in de late bronstijd – vroege ijzertijd gedateerd worden (fig. 7.3). 

Fig. 7.3: Overzicht van de relevante profielen schaal 1:1. 

Voor de rest kon enkele op het baksel afgegaan worden om de stukken alsnog te dateren. Eén enkele 

sterk fragmentaire scherf, afkomstig uit de greppelvulling van spoor 227, kan gedateerd worden 

tijdens het laat-neolithicum of het begin van de bronstijd door zijn fijne zwartgeblakerde en zandige 

matrix en fijne afwerking. Een aantal scherven uit spoor 535 kunnen op basis van de verschraling met 

fijne kwarts met enige voorzichtigheid gedateerd worden in de late bronstijd tot vroege ijzertijd. Het 

is niet uitgesloten dat ze jonger zijn. 

Geconcludeerd kan worden dat aardewerk uit de midden-bronstijd ontbreekt op de site. Binnen het 

areaal van de grootste kringgreppel is in een kuil een fragment van een grote pot met een 

trechterhals gevonden die te dateren is in de late bronstijd tot vroege ijzertijd. 

In de kringgreppel die door BAAC Vlaanderen is opgegraven bij de Beekstraat op ongeveer 250 m 

afstand van de grootste kringgreppel aan de Kreupelstraat is ook aardewerk aangetroffen dat 

gedateerd kan worden in de midden-bronstijd tot vroege ijzertijd. In een spoor werden ook 

fragmenten van een pot met een trechterhals gevonden 85 . 


46


Het is dus aannemelijk dat de grafheuvels te Eppegem er in de periode late bronstijd-vroege ijzertijd 

gelegen moeten hebben. 

7.3 Vondsten uit de Romeinse periode 

7.3.1 Algemeen overzicht van het Romeinse aardewerk 

Een beperkte hoeveelheid materiaal kon met zekerheid worden toegeschreven aan de Gallo- 

Romeinse periode (58 v.Chr. – 350 n. Chr.). In totaal konden 306 scherven worden onderzocht 

waaruit vier volledige profielen, vijf randen, en zes bodems konden worden samengesteld. De 

overige 276 fragmenten bestonden uit niet passende wandfragmenten. Het betreft 77,7% van de 

totale hoeveelheid aardewerkscherven aangetroffen op de site. 

Opvallend hierbij is de lage fragmentatie van een deel van de Gallo-Romeinse vondstassemblage, wat 

een primaire depositie van enkele assemblages doet vermoeden. 

De algemene indruk van het Romeinse vondstassemblage laat een datering toe vanaf de laat- 

Flavische periode tot op het einde van de 2 de eeuw waarbij vrijwel alle vondstcategorieën en 

standaardvormen uit deze periode zijn vertegenwoordigd zonder een uitgesproken rijkdom te 

vertonen. 

7.3.2 Enkele specifieke aardewerkcontexten onder de loep 

7.3.2.1 Spoor 115: brandrestengraf 

In het zuidwesten van het onderzoeksgebied bevindt zich een geïsoleerd brandrestengraf met een 

voor de site weinig gefragmenteerde aardewerkassemblage van zes individuen. Het best bewaarde 

stuk is een archeologisch complete geverfde beker die op basis van het baksel kan toegeschreven 

worden aan de productie van Keulen (fig. 7.5). Deze Keulse beker kenmerkt zich typologisch door een 

sterk ingesnoerde buik die zo een kleine standvoet vormt en een snavelvormige lip. Het stuk kan 

gedateerd worden in de 2 de eeuw en was een wijd verspreide importvorm 86 . Naast deze geverfde 

beker komen nog scherven voor van vermoedelijk vijf andere individuen. Deze vertonen, in 

tegenstelling tot de beker, sporen van verbranding en stonden dus mogelijk in de nabijheid van de 

brandstapel. Een typologische toewijzing is moeilijk. Met zekerheid gaat het om de rand van een 

ruwwandige grijze beker en de randen van twee reducerend gebakken kookpotten. Een sterk 

verbrand witbeige baksel vertoont sterk fragmentaire resten van een kruik of fles. 

86 Brulet e.a. 2010: 330-335. 

47


7.3.2.2 Spoor 164: grote ovale kuil 

Fig. 7.5: De met zekerheid te reconstrueren vormen uit spoor 115. 

Spoor 164 heeft in grondplan de vorm van een langgerekte ovaal met een NNW-ZZO oriëntatie. Aan 

het zuidelijke uiteinde van de kuil werd een aardewerkassemblage aangetroffen dat op de bodem 

van de kuil lijkt te zijn geplaatst. Deze primaire depositie (fig. 7.6 en 7.7) bestaat uit een totaal van 

zes individuen waarvan de meeste archeologisch compleet zijn. De depositie is als volgt 

samengesteld: 

1. dunwandige beker met conisch profiel en licht uitstaande rand, in zandige grijze 

fabric met een gladwandige afwerking, gelijkenissen met terra nigra vormen en vroeg 

geverfd materiaal, 1 ste eeuw 87 . 

2. kruik met langgerekt profiel en een zwak geprofileerd oor, de rand is geribd en 

trechtervormig, type Vanvinckenroye 386-388, product van Bavay, Flavisch, eerste 

helft van de 2 de eeuw 88 . 

3. bord met bolle wand en een prominent opgedeukte bodem, vervaardigd in 

terra nigra-achtig aardewerk, type Vanvinckenroye 134, midden 1 ste eeuw tot de laat- 

Flavische periode 89 . 

4. zwartgeblakerde beker met bol profiel en naar buiten geplooide rand, mogelijk terra 

nigra imitatie, gelijkenissen met geverfde bolbekers, sporen van vuurcontact, 

1 ste - 2 de eeuw 90 . 

5. kruik met langgerekt profiel en een zwak geprofileerd tweeledig oor, product van 

Bavay, Flavisch, 2 de eeuw 91 . 

6. zwartgeblakerde kopje of kommetje met bol profiel en naar buiten geplooide rand, 

mogelijk terra nigra imitatie, gelijkenissen met geverfde bolbekers, sporen van 

vuurcontact, 1 ste - 2 de eeuw 92 . 

87 Vanvinckenroye 1991: 10-38. 

88 Willems 2005: 58-59. 



91 Willems 2005: 58-59. 


48


Opvallend lijkt het patroon waarbij repetitief steeds twee vormen voorkomen per functionele 

categorie. Men kan spreken van twee ‘sets’ van een drinkvorm, een bordvorm en een schenkvorm. 

De kruiken lijken beide import uit Bavay 93 , terwijl de rest van het materiaal afkomstig lijkt te zijn van 

lokaal vervaardigd materiaal dat een imitatie wil vormen van luxueuzere importen in deze periode. 

Dergelijke sets komen wel meer voor in de Gallo-Romeinse periode maar zijn dan meer gelinkt aan 

rituele contexten zoals heiligdommen en graven 94 . De depositie wordt op basis van het samen 

voorkomen van de verschillende aardewerkvormen gedateerd in de Flavische periode tot het eerste 

derde van de 2 de eeuw. 

Fig. 7.6: Overzicht van de ceramische vondsten uit spoor 164. 

93 Bavay bevindt zich ca. 90 km ten zuidwesten van de site. De vicus van Elewijt bevindt zich een kleine 3 km en 

oosten van de site en was de draaischijf van handel en zal met grote waarschijnlijk de importen hebben 

verdeeld. Beide sites zijn verbonden door een netwerk van heirbanen die onderweg ook de vicus van Asse 

aandoen. Het tracé tussen Asse en Elewijt passeert mogelijk iets ten zuiden van de site. 

94 Zo bevatten de meeste graven op het grafveld te Wijchen-Baron d’Osystraat minimaal een beker, kruik en 

bord. Hendriks & Magnée-Nentjes 2008. 

1. 3. 

49 

2. 

4. 5. 6.


7.3.2.3 Spoor 186: quasi rechthoekige kuil 

Fig. 7.7: Foto van de ceramische vondsten uit spoor 164. 

Spoor 186 is een ondiepe, rechthoekige kuil en bevatte een sterk gevarieerd assemblage uit de Gallo- 

Romeinse periode. In totaal konden 55 aardewerkfragmenten worden ingezameld, behorende tot 

minimaal 9 individuen. De fragmentatie ligt hoog en er konden quasi geen passende stukken worden 

gevonden. Meer dan de helft (20 fragmenten) vertonen in meerdere of mindere mate sporen van 

verbranding. De grote fragmentatiegraad en de deels verbrande aard van het materiaal (de kuil 

vertoont geen brandsporen) getuigt van een secundaire depositie van mogelijk 

nederzettingsmateriaal. 

1. 2. 

Fig. 7.8: Overzicht van de ceramische vondsten uit spoor 186. 

50 

3. 4. 

5.


In totaal konden nog vijf diagnostische fragmenten worden herkend (fig. 7.8): 

1. sterk rood verbrand bodemfragment in handgevormde techniek. De bodem en vier 

bijhorende wandfragmenten zijn te verbrand om verdere toewijzing mogelijk te 

maken, mogelijk 1 ste of 2 de eeuw 95 . 

2. bodemfragment van een licht verbrand beige kruikje, samen met een halsfragment 

en enkele gruisfragmenten, late 1 ste eeuw - 2 de eeuw 96 . 

3. randfragment van een beker of kookpot met snavelrand, lichtgrijze fijne matrix met 

grote hoeveelheid holtes van uitgebrand materiaal, gelijkenissen met geverfde 

bekers uit dezelfde periode, vanaf de 2 de eeuw, doch veel 3 de eeuws 97 . 

4. bodemfragment van een kruik in een fijn witbeige baksel met soms een rozige schijn, 

mogelijk Tiens baksel, late 1 ste eeuw - 2 de eeuw 98 . 

5. bord- of komrand in een door verbranding grijs uitgeslagen baksel met 

gecraquelleerd uiterlijk, Vanvickenroye 556, midden 3 de eeuw 99 . 

De aanwezige stukken laten een datering van het vulmateriaal toe in de 2 de en hoofdzakelijk de 3 de 

eeuw. Deze datering wijst op mogelijk een tweede fase binnen de Romeinse occupatie van de site, 

die afwijkt van de primaire depositie in spoor 164. 

7.3.3 Glas uit de Gallo-Romeinse periode 

Het aangetroffen Gallo-Romeinse glas beperkt zicht tot een totaal van drie fragmenten uit evenveel 

contexten. In één geval betreft het een wandfragment (fig. 7.9) van een dunwandig glazen recipiënt 

in natuurlijk geelgroen glas, waarvoor een verdere typologische beschrijving niet mogelijk is. Dit 

fragment is aangetroffen in S165. 

Een tweede fragment bestaat uit een sterk verweerd quasi rond gesleten glasfragment in een 

natuurlijk blauwgroen glas dat het best kan worden toegeschreven aan de aanhechting van het oor 

bij een flesvorm, zoals een prismafles. Dit fragment is aangetroffen in S552. 


96 Willems 2005: 58-65. 


98 Willems 2005: 62-63. 


Fig. 7.9: Overzicht van de aangetroffen glasfragmenten. 

51


Een laatste, maar bijzondere vondst, omvat een glasvloeisel met quasi amorfe vorm (fig. 7.10). Nog 

vaag kan in de brok gesmolten glas de aflijning van een geknepen bandoor worden herkend. Dit 

bandoor, typisch voor prismaflessen, maakt zo nog een typologische toewijzing mogelijk. Zonder 

twijfel is het glasobject blootgesteld aan extreme hitte waardoor het glas ongecontroleerd is 

weggesmolten. De vondstcontext biedt hier echter enige opheldering. Het glasobject is 

teruggevonden in een grote rechthoekige (S369) kuil met een grote hoeveelheid houtskool. Een 

interpretatie als brandrestengraf met verbrande grafgiften kan voor dit spoor naar voor worden 

geschoven. 

Fig. 7.10: Glasvloeisel van een gesmolten prismaflesje. 

7.3.4 Bouwceramisch materiaal uit de Gallo-Romeinse periode 

In totaal konden slechts 12 fragmenten (tabel 7.1), goed voor 3,73 kg, Romeins bouwceramisch 

materiaal worden ingezameld. 

Spoor Spoortype Aantal Gewicht (g) Volledigheid Vorm 

LV0 LV 1 2108 60-80% tegula 

40 Kuil 1 57 0 -5% (individu) indef 


164 Kuil 1 18 0 -5% (individu) imbrex 

164 Kuil 1 31 0 -5% (individu) tegula ? 


552 Greppel 3 690 0 -5% (individu) tegula 

557 Gracht 1 672 0 -5% (individu) tegula 

TOTAAL 12 3730 

Tabel 7.1: Overzicht van het aangetroffen Romeinse bouwceramiek. 

52


Eén enkel bijzonder stuk is verdere beschrijving waard (fig. 7.11). Het gaat om een groot stuk van een 

dakpan met de standaard vormgeving van een platte Romeinse daktegel of tegula. Uitzonderlijk is 

echter dat de uiteinden van de pan langs weerszijde naar beneden zijn geplooid waardoor er een 

soort geknikte boogvorm ontstaat in lengteprofiel. Het baksel doet een plaatsing binnen de 

Romeinse periode vermoeden. Met slechts één duidelijke referentievondst kan gesteld worden dat 

het om een uniek individu gaat 100 . De referentievondst, aangetroffen in de vicus van Braives 101 , laat 

toe de dakpan te identificeren als nokvorst die ter vervanging van een imbrex gebruikt kon worden 

om de noknaad af te sluiten. 

Fig. 7.11: Overzicht van de bijzondere daktegel (LV). 

100 Met dank aan bouwceramisch specialist Guus Gazenbeek. 

101 Massart 1981: 188 fig. 3. 

53


7.3.5 Een muntvondst uit de Romeinse periode 

Een bijzondere metaalvondst bestaat uit een Romeinse munt (fig. 7.12) uit een diepe paalkuil (S462). 

Tot welke structuur deze paalkuil behoort, is niet geheel duidelijk. Een relatie met het hoofdgebouw 

is voor deze paalkuil niet uit te sluiten. 

Na reiniging kon de munt worden geïdentificeerd als een dupondius, geslagen in Rome onder keizer 

Hadrianus. Aan de kopzijde is duidelijk nog de beeltenis van de keizer zichtbaar in profiel, kijkende 

naar rechts. In het gedetailleerd uitgewerkte haar draagt hij een laurierkrans. Links naast het hoofd 

kan, van binnen naar buiten gelezen, nog volledig HADRIANVS worden gelezen. 

Aan de achterzijde van de munt is de corrosie heviger dan aan de voorzijde en is de fijner 

uitgewerkte beeltenis minder goed zichtbaar. Nog vaag kan de beeltenis van een zittend persoon 

worden waargenomen. Het betreft, op basis van beter bewaarde munten, de beeltenis van de 

zittende godin Roma met in de hand een Nikè-figuur en in de andere hand een cornucopia. Van de 

muntmerken langs beide zijden is niets meer zichtbaar. 

Fig. 7.12: Voor- en achterzijde van de aangetroffen dupondius en een beter bewaard voorbeeld. 

54


7.4 Middeleeuwse en post-middeleeuwse vondsten 

In totaal bestaat de assemblage van het (post)middeleeuwse aardewerk uit 53 fragmenten 

waaronder 6 rand-, 2 bodem-, 1 oor- en 44 wandfragmenten. De fragmentatie ligt voor het gehele 

assemblage erg hoog met uitzondering van enkele massieve fragmenten die moeilijker breken. 

Typologische toewijzingen of herkenning van aardewerkvormen is op basis van dergelijk klein 

materiaal erg moeilijk. Binnen het steengoed, dat enkel Duitse import omvat, konden een enkele 

Humpe of drinkkroes worden herkend op basis van een randfragment. Het rood geglazuurd 

aardewerk geeft aanwijzingen voor enkele potten, kommen en (diepe) borden. Naast rood 

aardewerk, grijs aardewerk en steengoed komt nog een fractie industrieel wit aardewerk voor dat in 

de 18 de en 19 de eeuw wordt gedateerd. 

Naar algemene datering van de sterk fragmentarische assemblage toe, kan een ononderbroken 

sequentie van zeker de 13 de tot en met de 19 de eeuw worden vastgesteld. Materiaal uit de volle 

middeleeuwen ontbreekt. 

Qua import en relatieve ‘rijkdom’ van het assemblage is het vrij pover gesteld. De normale 

importgroepen in de late middeleeuwen en de post-middeleeuwen ontbreken grotendeels. Zo werd 

er geen maaslands aardewerk (Andenne-type aardewerk), majolica of faience aangetroffen. Er werd 

wel Duits steengoed gevonden maar deze importgroep was destijds zo wijd verspreid dat dit ook op 

een arme rurale site normaal kan worden geacht. Bovendien betreft het slechts een klein percentage 

en gaat het om eenvoudige, zeer gangbare, veelal ongedecoreerde exemplaren. 

Door de wijdse verspreiding en de lage vondstdichtheid van het materiaal over de gehele site, de 

grote fragmentatiegraad en verweringstoestand wordt gesteld dat het gaat om secundair afval dat 

behoort tot de teelaarde die op sommige plaatsen mee in de sporen is verspit. Een goed voorbeeld 

hiervan zijn de sporen die toe te wijzen zijn aan WO-I schuttersputjes en de loopgraaf, die na in 

onbruik te zijn geraakt, zijn opgevuld met een uit teelaarde bestaand dumpingspakket waarin zich 

laatmiddeleeuws aardewerk bevond. 

De lage vondstdensiteit en het karakter van de vondsten wijzen dus niet op een (post)middeleeuwse 

bewoning en bevestigen zo het ontbreken van duidelijke middeleeuwse bewoningsporen binnen het 

opgravingsareaal. 

De primaire context van het materiaal moet mogelijk gezocht worden op de boerenhoven in de 

omgeving of de bewoningskern van Eppegem ten zuiden van de site. Een andere verklaring is 

mogelijk het aanvoeren van mest uit stedelijk context in het kader van de intensifiëring van de 

middeleeuwse landbouw. 

Door het gebrek aan duidelijke contextuele informatie, de grote fragmentatiegraad en de lage 

statistische relevantie van het materiaal werd ervoor gekozen het materiaal op te nemen binnen de 

vondstdatabank maar af te zien van een meer gedetailleerde studie van het materiaal. 

Een uitzondering hierop zijn de pijpfragmenten uit de schuttersputjes omdat ze mogelijk de datering 

konden bevestigen of verwerpen. 

55


Een eerste fragment uit S40 betreft een eenvoudig witpijpaarden fragmentje van een relatief dunne 

pijpensteel (5 mm) met een bewaarde lengte van 46 mm. Gezien de weinig diagnostische aard van 

het fragment kan slechts een brede datering tussen ca. 1740 en 1900 worden vooropgesteld. 

Het tweede fragment uit S761 is vervaardigd uit een grijszwarte matrix die glanzend is afgewerkt en 

vormt een stuk van de pijpensteel met de aanzet tot de pijpenkop. Het geheel heeft nog een 

bewaarde lengte van 65 mm en een gemiddelde steeldiameter van 8 mm. Dwars over de steel 

bevindt zich een fabricantsstempel “Goedewage Gouda” (fig. 7.4). De schrijfwijze van de firmanaam 

met maar één ‘a’ laat een datering toe in het midden tot het einde van de 19 de eeuw 102 . 

Fig. 7.4: Detail van het fabrieksmerk op de pijpensteel (S761). 

Aangezien de wat luxueuzere pijpen 5 jaar meegingen, is het mogelijk dat het tweede fragment 

afkomstig is van een soldaat. Het is echter waarschijnlijker dat het ook om opspit gaat. De 

fragmenten zijn in ieder geval niet in tegenspraak met de datering van de schuttersputjes. 

7.5 Vondsten uit de Eerste Wereldoorlog 

7.5.1 Munitievondsten uit de WO I sporen 

In twee WO I sporen (S761 en 762) werden fragmenten van drie niet afgevuurde (kogel)hulzen 

aangetroffen (fig. 7.14). Spoor 762 kan als schuttersputje worden geïnterpreteerd, wat de 

aanwezigheid van munitie niet ongewoon maakt. 

Tabel 7.2 geeft een overzicht van de meest kenmerkende afmetingen voor de drie kogels die het 

mogelijk maken om de kogels terug te brengen tot een kaliber, soort en uiteindelijk een mogelijk 

wapen. Ter aanvulling van deze metrische gegevens toont fig. 7.15 de tekeningen van de 

respectievelijke kogels en geeft fig. 7.16 een fotocollage van de verschillende hulzen. 

102 Met dank aan de deskundige hulp van pijpenkenner Ruud Stam. 

56


1. Scrapnel – 2. (kogel)huls 

Fig. 7.14: Situering van de kogel en scrapnel vondsten op de site binnen de WO I-sporen. 

Kogel diameter 

diameter nek 

Kogel 1 - 9,08 10,95 11,94 11,95 1,30 57,00 - 

Kogel 2 - 9,08 10,95 11,94 11,95 1,30 55,00 - 

Kogel 3 8,08 9,08 10,95 11,94 11,95 1,30 57,00 82,00 

Tabel 7.2: Overzicht van de verschillende maatnames voor de drie aangetroffen kogels (in mm). 

3. 

Fig. 7.15: Tekeningen van de aangetroffen kogels – 

ware grootte. 

2. 

1. 

diameter schouder 

1. 2. 

diameter basis 

57 

diamater rand 

dikte rand 

Fig. 7.16: Foto’s van de aangetroffen 

kogelhulzen. 

lengte huls 

totale lengte


Wat bij de maatname meteen opviel, waren de gelijklopende waarden voor de drie kogelhulzen. 

Kogels 1 en 3 lijken voor de gemeenschappelijke waarden geheel identiek en hebben ook in 

voorkomen geen duidelijke verschillen. Beide kogels behoren dus tot dezelfde makelij en kunnen tot 

het 9 x 57 mm kaliber worden gerekend 103 . Het betreft Mausermunitie die geproduceerd werd vanaf 

de jaren ’90 van de 19 de eeuw tot 1938 in verschillende Duitse filialen gelieerd aan de familie Mauser 

of hun patenten (zo ook in de Belgische FN-fabriek). 

Het gros van het materiaal in de aanloop naar, en tijdens WO I, werd geproduceerd in de Deutsche 

Waffen und Munitionsfabriken Karlsruhe. Op de onderzijde van kogelhuls 2, die tot een variant van 

het 9 x 57 mm kaliber behoort, zijn nog zeer vaag de letter ‘S’ en ‘13’ te lezen 104 . Het betreft in het 

geval van de ‘13’ het productiejaar (1913) en de ‘S’ vormt de indicatie voor een variant van de 9 x 57 

mm kogels die iets gedrongener waren in hulslengte en voorzien waren van een niet afgeronde maar 

gepunte kogel. Voor de letter ‘S’ blijken twee afwijkende verklaringen te bestaan. Door de zwaardere 

kogel bij de S-variant kan deze staan voor schwer (zwaar). Anderen zoeken de verklaring in de spitse 

punt en verklaren het als scharf (scherp, puntig) 105 . 

Het 9 x 57 mm kaliber was het standaardkaliber voor verschillende geweertypes waaronder alle 

varianten op het type M(auser) (18)98 (fig. 7.17). Dit type werd voor de Duitse Wehrmacht 

ontwikkeld en was in gebruik binnen het leger van 1898 tot en met 1938. De grote populariteit van 

het wapen zorgde voor een grote afzet, ook in het buitenland, veelal door dochterbedrijven van 

Mauser. Zo werden ook in België, in de Fabrique Nationale de Armes de Guerre (FN) M98 wapens 

voor het Belgische leger geproduceerd en omgevormd tot nieuwe en efficiëntere types waarmee FN, 

na het verdwijnen van Duitsland als speler op de wapenmarkt na WO I, de wereld zal veroveren 106 . 

Een in oorsprong Duits wapentype met Duitse munitie kon dus ook in Belgische handen hebben 

gelegen tijdens de schermutselingen van WO I, waardoor op basis van de kogelvondsten geen 

uitspraak kan worden gedaan over wie zich in het schuttersputje heeft opgehouden. 

Naast de (kogel)hulzen werden ook nog twee metalen (loden) bolletjes aangetroffen. Eén kwam aan 

het licht in de loopgraaf in het westen van het opgravingsareaal (S112) en één werd samen met de 

kogel gevonden in het eerder genoemde schuttersputje (S762) (fig. 7.18). Beide balletjes kunnen 

geïdentificeerd worden als onderdelen uit een gangbaar mortier- of granaattype uit die periode. Het 

betreft een zgn. shrapnel of granaatkartets. De binnenzijde van dergelijke granaten zijn niet enkel 

gevuld met een springlading maar bevatten tevens een groot aantal ronde kogeltjes zoals 

aangetroffen te Eppegem. Het doel van deze kogeltjes was de schade in de omgeving bij impact te 

vergroten. Op basis van twee weinig kenmerkende vulkogeltjes kon het type en de herkomst van de 

mortiergraniet niet worden bepaald, al lijkt ze vooral door geallieerde troepen te zijn gebruikt 107 . 

103 Barnes 2006: 352-353. 

104 Bij de opgraving van BAAC Vlaanderen werd er ook een kogelhuls met de indruk ‘13’ aangetroffen. Woltinge 

& Gierts in prep. 

105 Barnes 2006: 352-353. 

106 Ball 2011: 22-56. 

107 Hogg 1998. 

58


Fig. 7.17: Het Mauser 1898 (Gewehr M98) geweer en Belgische soldaten (links) en een Duitse soldaat 

(rechts) met dit type van geweer op de schouder in WO I 108 . 

7.5.2 Andere metaalvondsten uit WO I 

Fig. 7.18: Shrapnel-kogeltjes en het gebruik. 

Verder konden nog drie andere vondsten met enige zekerheid worden toegeschreven aan de periode 

van de Eerste Wereldoorlog. Het gaat in de eerste plaats om een ketel (fig. 7.19) uit een koperrijke 

legering. De ketel, die werd aangetroffen in een grote kuil (S107) nabij de loopgraaf (S112), heeft een 

diameter van 20,6 cm en een hoogte van 10,3 cm en toont drie circulaire doorboringen net onder de 

rand. De plaatsing van de openingen maakt het mogelijk om de ketel op te hangen aan een 

driepikkel. Mogelijk gaat het dan ook om een veldketel die te linken is aan de militaire aanwezigheid 

op de site. 

Bij de ketel hoort ook nog een afsluitend deksel in dezelfde koperlegering, voorzien van een groot 

handvat dat bijna de volledige diameter van het deksel bestrijkt. De twee vormen naar technische 

makelij ook duidelijk een set 109 . 

108 Composiet: Ball 2011: 22. Deutschen Bundsarchiv. 

109 De ketel is schoongemaakt maar niet behandeld of gerestaureerd. 

59


Fig. 7.19: De kookketel en zijn deksel aangetroffen in de buurt van de loopgraaf. 

Tot slot zijn er nog twee ‘wapenvondsten’ te melden. In het eerste geval gaat het om een deel van 

een staafgranaat. Het fragment van een handvat (fig. 7.20) werd aangetroffen in spoor 220 dat 

geïnterpreteerd kan worden als een schuttersputje. De windingen van het handvat zijn nog goed 

zichtbaar en in de corrosie zijn nog duidelijk sporen van de houten steel zichtbaar. Mogelijk gaat het 

om een handgranaat of steelgranaat van Franse of Britse makelij, daar de Duitse granaten een 

andere morfologie vertonen 110 . 

Fig. 7.20: Het mogelijk handgranaatfragment. 

Een fragment van een gecorrodeerd ijzeren mes (fig. 7.21) werd als losse vondst (LV 27) gevonden in 

het noordelijk deel van het opgravingsareaal. De punt van het mes is afgebroken, waardoor de 

bewaarde lengte van het voorwerp nog maar 14,4 cm bedraagt. Het lemmet (zonder de angel) heeft 

een totale lengte en breedte van 10 bij 3,1 cm. De punt is asymmetrisch waarbij de snede onderaan 

110 Bertin 2006: 17. 

60


convex verloopt terwijl de bovenzijde concaaf is om zo samen een ietwat gekromde punt te vormen. 

Het doet denken aan de punt van een bowie-mes maar hiervoor blijkt het object in zijn geheel te 

klein. 

Eénduidige referenties vinden voor een dergelijk eenvoudige mesvorm is, net als het toewijzen van 

het stuk tot een ‘kamp’ binnen WO I, onmogelijk. Vele mestypes werden door beide kampen gebruikt 

(fig. 4.21) of lokaal in de loopgraaf zelf gemaakt of gemodificeerd 111 . 

7.5.3 Glasvondsten uit WO I 

Fig. 7.21: Het ijzeren mes (trench knife?). 

In twee schuttersputjes werden tien glasfragmenten van minimaal twee verschillende flessen 

aangetroffen (fig. 7.22). Mogelijk gaat het om fragmenten van een flesvorm, zoals een volledige 

(wijn)fles die werd aangetroffen in de cultuurlaag. Het gaat duidelijk om industrieel geproduceerde 

flessen. De bodem van de fles is niet vlak maar hoog opgedeukt, wat samenhangt met het machinaal 

‘blazen’ van de flessen. De stratigrafische context maakt een datering van dit glaswerk mogelijk in de 

20 ste eeuw. 

111 Bertin 2006: 118-119. 

61


Bovenaan: glasfragmenten van een flesvorm 

Onderaan: volledig exemplaar uit de cultuurlaag 

Fig. 7.22: Glasfragmenten in relatie met de schuttersputjes S55 en S762. 

62


Hoofdstuk 8 Besluit en waardering 

Het archeologisch onderzoek aan de Kreupelstraat heeft sporen uit de protohistorie, de Romeinse 

periode en de Eerste Wereldoorlog opgeleverd. 

Uit de protohistorie zijn drie enkelvoudige kringgreppels aangetroffen, die ooit grafheuvels hebben 

afgebakend. De externe diameters van de kringgreppels betreffen 48, 20 en 13 m. De kringgreppels 

liggen vlakbij elkaar. Sporen van een dassenburcht binnen het areaal van de grootste kringgreppel 

tonen aan dat er ook daadwerkelijk een heuvellichaam aanwezig is geweest, daar dassen het liefst 

graven in hellingen. 

De restanten van de grafstructuren die zijn aangetroffen aan de Kreupelstraat behoren tot een groter 

grafheuvellandschap. Bij een opgraving in 2012 is ongeveer 250 m ten westen van de opgraving aan 

de Kreupelstraat ook een enkelvoudige kringgreppel met een externe diameter van 43 m 

aangetroffen. De breedte en bewaringsdiepte van deze kringgreppel komt overeen met die aan de 

Kreupelstraat 112 . Soms zijn grafheuvels gerangschikt in een lange lijn in het landschap. Een goed 

voorbeeld hiervan is de kilometers lange rij met grafheuvels in Epe-Vaassen. Er zijn ook groepen met 

grafheuvels. Deze groepen hebben zelden meer dan 10 grafheuvels en lijken geen duidelijke ‘focus’ 

te hebben 113 . De grafheuvels van Eppegem lijken tot een groep te behoren. Het landschap rondom 

dergelijke grafheuvelgroepen verdient intensief archeologisch onderzoek. Dit maakt het mogelijk om 

de protohistorische ordening van het landschap te bestuderen. 

In de omgeving van de grootste kringgreppel zijn paalsporen gevonden, maar deze vormen geen 

structuur. Verder zijn er rondom en binnen het areaal van de kringgreppels een aantal kuilen 

aangetroffen. In één van deze kuilen is aardewerk gevonden dat gedateerd kan worden in de late 

bronstijd tot vroege ijzertijd. Verder is er in een greppel, met hoofdzakelijk Romeins materiaal, een 

sterk fragmentaire scherf gevonden die kan gedateerd worden tijdens het laat-neolithicum of het 

begin van de bronstijd door zijn fijne zwartgeblakerde en zandige matrix en fijne afwerking. In de 

kleinste kringgreppel is er een fragment van een regelmatig gevormde robuuste kling gevonden die 

gedateerd kan worden in het neolithicum tot de bronstijd. Dit kan erop wijzen dat de oudste 

grafheuvel van de grafheuvelgroep werd opgericht in het laat-neolithicum of de vroege bronstijd. De 

bewijzen hiervoor zijn echter erg zwak. 

In de buurt van de kringgreppels zijn bewoningssporen aangetroffen uit de Gallo-Romeinse periode. 

Een belangrijke vraag ten opzichte van deze bewoningssporen is of de grafheuvels in de Gallo- 

Romeinse periode werden genivelleerd, geïncorporeerd of gerespecteerd en opnieuw gebruikt. Een 

forse revolvertasvormige paalkuil (S559) doorsnijdt de grootste kringgreppel. Dit wijst erop dat de 

kringgreppel al opgevuld was ten tijde van de late ijzertijd of de Gallo-Romeinse periode. Dit wil niet 

zeggen dat het heuvellichaam ook al verdwenen was. De Gallo-Romeinse sporen wijzen erop dat de 

grafheuvel nog gerespecteerd werd in de Gallo-Romeinse periode. Zo stopt een greppeltje (S540) ter 

hoogte van de kringgreppel van funeraire structuur 1 en buigt af ter hoogte van de kringgreppel van 

funeraire structuur 2. Het vermoeden ontstaat hierdoor dat de greppel is gegraven op het moment 

dat de grafheuvels nog (gedeeltelijk) intact waren. Aangezien het greppeltje twee greppels met 

Romeins materiaal doorsnijdt, moet dit greppeltje tenminste in de Romeinse periode dateren. 

Bovendien lijken twee gevonden Gallo-Romeinse brandrestengraven gefocust te zijn op de 

grafheuvels. Zo is brandrestengraf 115, die door de aanwezigheid van een geverfde beker te dateren 


113 Arnoldussen & Fontijn 2006. 

63


is in de 2 de eeuw, gesitueerd in de greppel van funeraire structuur 2 en brandrestengraf 369 binnen 

het areaal van de grootste kringgreppel. 

Het is niet uitzonderlijk dat inheems-Romeinse begravingen werden ingegraven in oude 

grafmonumenten. Zo is het vroeg-Romeinse wapengraf van Someren gesitueerd in de greppel van 

een langbed 114 . In de Merovingiosche periode komt het ook voor dat de overledenen werden 

begraven in en nabij prehistorische grafheuvels, zoals het geval was te Beerse-Krommenhof 115 en 

Maasmechelen-Mottekamp 116 . 

Een interessante vondst binnen het areaal van kringgreppel 1 is een kuil met daarin een primaire 

depositie van Gallo-Romeins aardewerk. De depositie kan gedateerd worden in de Flavische periode 

tot het eerste derde van de 2 de eeuw. Het gaat om zes individuen, waarvan de meeste archeologisch 

compleet zijn. Men kan spreken van twee ‘sets’ van een drinkvorm, een bordvorm en een 

schenkvorm. Dergelijke sets komen wel meer voor in de Gallo-Romeinse periode en zijn dan vaak 

gelinkt aan rituele contexten zoals heiligdommen en graven. In de kuil werden geen aanwijzingen, 

zoals grote hoeveelheden houtskool of crematieresten, aangetroffen die wijzen op een begraving. De 

meest waarschijnlijke interpretatie van de depositie is dat het gaat het om een geschenk aan de 

doden. Het is mogelijk dat er in de heuvellichamen oorspronkelijk veel meer brandrestengraven 

aanwezig waren, maar dat deze door de nivellering van de heuvel archeologisch onzichtbaar zijn 

geworden. De aanwezigheid van drie concentraties van mollengangen met daarin veel houtskool zijn 

hier mogelijk een aanwijzing voor. Eén van die concentraties doorsnijdt de kringgreppel van funeraire 

structuur 1. 

Het mogelijk Romeinse hoofdgebouw is een gebouw met een standgreppel of een gebouw dat 

behoort tot het ligbalk type. Een greppeltje met dezelfde oriëntatie en een opening ter hoogte van 

het mogelijk hoofdgebouw lijkt een erfafscheiding te vormen. Dit greppeltje sluit aan op een andere 

greppel, die verdwijnt binnen het areaal van de grootste kringgreppel. Dit wijst er ook op dat tijdens 

de Gallo-Romeinse bewoning de grafheuvels nog aanwezig waren. 

Verder zijn er sporen aangetroffen van de gevechten uit de eerste maanden van de Eerste 

Wereldoorlog. Het gaat om sporen van schuttersputjes en een loopgraaf. Op 25 augustus en van 9 

tot 13 september vonden er gevechten plaats in Zemst en Eppegem. De loopgraaf is waarschijnlijk 

gegraven door de Duitse troepen. Uit historische bronnen is bekend dat de Duitsers een 

loopgravenstelsel hebben aangelegd van Elewijt via Eppegem richting Grimbergen. Dit 

loopgravenstelsel strekt zich waarschijnlijk nog verder uit. 

De aangetroffen sporen kunnen een meerwaarde vormen tijdens de herdenking 100 jaar Groote 

Oorlog in 2014. Momenteel is de vereniging ‘Toerisme Vlaams-Brabant’ bezig met het realiseren van 

het project ‘sporen van de Groote Oorlog ontdekken in het landschap van Vlaams-Brabant’. Er 

worden twee fietslussen ontwikkeld doorheen het authentieke frontlandschap van de Dijle linie en 

de Gete linie. Op meer dan 50 belevingspunten wordt het lokale verhaal verteld en gekaderd binnen 

het grote WOI gegeven. Op alle belevingspunten komt een belevingsmodule 117 . Een fotoverslag van 

de resultaten van de opgraving van de Kreupelstaat kan als zo’n belevingsmodule dienen. De mensen 

kunnen onder andere geïnformeerd worden over het feit dat in Vlaams-Brabant loopgravenstelsels 

hebben gelegen, maar dat deze een ander karakter hadden dan de loopgraven in de Westhoek. 

114 Hiddink 2003: 48. 

115 Delaruelle e.a. 2012. 

116 Steenhoudt & Smeets in prep. 

117 www.toerismevlaanderen.be 

64


Bibliografie 

AMPE C., BOURGEOIS J., FOCKEDEY L., LANGOHR R., MEGANCK M. & SEMEY J. 1995: Cirkels in het land. Een 

inventaris van cirkelvormige structuren in de provincies Oost- en West-Vlaanderen (Archeologisch 

Inventaris Vlaanderen, Buitengewone reeks 4), Gent. 

ANNAERT R. 2006: Een vorstengraf te Edegem-Buizegem (prov.Antwerpen)?, Lunula Archaeologia 

protohistorica XIV, p. 79-84. 

ARNOLDUSSEN S. & FONTIJN D.R. 2006: Towards familiar landscapes? On the nature and origin of Middle 

Bronze Age landscapes in the Netherlands, Proceedings of the Prehistoric Society 72, p. 289-317. 

BALL, R.W.D. 2011: Mauser Rifles of the World, Iola. 

BARNES, F.C. 2006: Cartridges of the World, A complete and illustrated reference for over 1500 

cartridges, Iola. 

BAUWENS-LESENNE M. 1965: Bibliografisch Repertorium der Oudheidkundige vondsten in de provincie 

Antwerpen (Vanaf de vroegste tijden tot de Noormannen), Oudheidkundige Repertoria, Reeks A: 

Bibliografische repertoria VI, Brussel, p. 149. 

BERTIN, F. 2006: 14-18 La Grande Guerre: Armes, uniformes, matériels, Exeter. 

BOGAERT, C. 1972: De Gallo-Romeinse vicus van Elewijt (Brabant). Studie van het archeologisch 

materiaal, onuitgegeven Licentiaatsverhandeling, Universiteit Gent. 

BOGEMANS F., JACOPS J., MEYLEMANS E., YVES P., STORME A. & VERDURMEN I. 2010: Paleolandschappelijk, 

archeologisch en cultuurhistorisch onderzoek in het kader van het geactualiseerde Sigmaplan. Sigmacluster 

Dijlemonding, Brussel. 

BOURGEOIS J., MEGANCK M. & RONDELEZ P. 1994: Noodonderzoek 1993 te Maldegem-vliegplein, Lunula 

Archaeologia protohistorica II, p. 1-3. 

BOURGEOIS J. & VAN DOORSELAER A. 1996: Archeologie vanuit de lucht. Grafheuvels uit de Bronstijd in 

westelijk België ca. 2.000 – 1.200 v. Chr., in: VAN ROEYEN J.-P. (ED.) Uit Vlaamse bodem. 10 

archeologische verhalen, Sint-Niklaas, p. 19-28. 

BRACKE M. & DE VRIENDT B. 2009: Archeologisch vooronderzoek te Mechelen-Blarenberglaan 

“Stephenson Plaza II” (AS-Rapportage 2008, 35), Mechelen. 

BRACKE M. & VERELST K. 2008: Archeologisch proefsleuvenonderzoek op plangebied Elewijt - 

Broekstraat, gemeente Zemst, (AS-Rapportage 2008, 13), Mechelen. 

BREDEMEIER H. 2009: Otto Wolfien. Kriegstagebuch 1914/15. Feldpostbriefe an Frau und Kinder, 

Norderstedt. 

65


BRUGGEMAN J., REYNS N., DERIEUW M. 2012: Twee bronstijdkringgreppels in de Schoolstraat te Rumst 

(prov. Antwerpen, België), Lunula Archaeologia protohistorica XX, p.31-33. 

BRULET R., VILVORDER F. & DELAGE R. 2010: La céramique romaine en Gaule du nord. Dictionnaire des 

céramiques, Turnhout. 

CHERRETTÉ B., BOURGEOIS J. 2003: Oedelem-Wulfsberge 2002: grafmonumenten uit brons- en ijzertijd 

(W.-VL.), Lunula Archaeologia protohistorica XI, p. 33-36. 

CLERBOUT G. 2007: Mechelen en zijn platteland in de greep van de Eerste Wereldoorlog: een dagelijks 

leven van angst en honger, Onuitgegeven scriptie, Vrije Universiteit Brussel. 

CROMBÉ P., DE CLERCQ W., MEGANCK M. & BOURGEOIS I. 2005: Een meerperiodensite bij de vallei van de 

Ede te Maldegem-Burkel (gem. Maldegem). Menselijke aanwezigheid uit de steentijd, een 

nederzetting en grafheuvel uit de bronstijd en een nederzetting uit de Romeinse tijd, in: IN ’T VEN I. & 

DE CLERCQ W. (EDS.) Een lijn door het landschap II. Archeologie en het VTN project, 1997-1998 

(Archeologie in Vlaanderen, Monografie 5), Brussel, p. 93-117. 

DE BEENHOUWER J. 2005: De Gallo-Romeinse terra cottastattuetten van de Belgische vindplaatsen in 

het ruimer kader van de noordwest-Europese terra cotta-industrie, Onuitgegeven 

doctoraatsverhandeling, Katholieke Universiteit Leuven. 

DE BOE G. 1977: De Romeinse vicus op de Steenberg te Grobbendonk, Archaeologia Belgica 197, 

Brussel. 

DE BOE G. 1984: Nieuw onderzoek in de Romeinse vicus te Grobbendonk: de houtbouwfase, 

Archaeologica Belgica 258, p. 69-78. 

DE BOE G. 1988: De inheems-Romeinse houtbouw in de Antwerpse Kempen, in: BRENDERS F. & CUYT G. 

(EDS.) Van beschaving tot opgraving, 25 jaar archeologisch onderzoek rond Antwerpen door de 

Antwerpse Vereniging voor Romeinse Archeologie, Brussel, p. 47-62. 

DE CLERCQ, W. 2000b: Melle. Verkaveling “ ’t Lammeken” Romeinse graven ontdekt, in: 

Monumentenzorg & Cultuurpatrimonium. Jaarverslag van de Provincie Oost-Vlaanderen, Gent, p. 

212-214. 

DELARUELLE S., ANNAERT R., DE SMAELE B., THIJS C., VERDEGEM S., SCHELTJENS S. & VAN DONINCK J. 2012: Een 

tweede leven. Vroege middeleeuwers hergebruikten grafheuvels uit de bronstijd, Ex Situ 2, p. 77-79. 

DEMEYERE F. & BOURGEOIS J. 2005: Noodopgraving te Waardamme (Oostkamp; West-Vlaanderen): 

grafheuvels uit de Bronstijd en een bewoning uit de vroege IJzertijd, Lunula Archaeologia 

protohistorica XIII, p. 25-30. 

DE RIJCK A. 2012: Romeinse bouwoffers en verlatingsrituelen binnen de domestieke omgeving in het 

Vlaams gedeelte van de civitas Menapiorum, Onuitgegeven Masterproef, Universiteit Gent. 

DYSELINCK T. in prep.: Gent Hogeweg, vlakdekkende opgraving met sporen uit de bronstijd, ijzertijd, 

Romeinse periode, vroege middeleeuwen en WOII (BAAC-rapport A-11.0045), ´s Hertogenbosch. 

66


FOKKENS H., JANSEN R. & VAN WIJK I.M. (EDS.) 2009: Oss-Zevenbergen; de langetermijn-geschiedenis van 

een prehistorisch grafveld (Archol Rapport 50), Leiden. 

FONTIJN D.R. 2002: Sacrificial Landscapes: cultural biographies of persons, objects and ‘natural’ places 

in the Bronze Age of the southern Netherlands, c.2600-600 BC (Analecta Praehistorica Leidensia 

33/34), Leiden. 

GERRITSEN F. 2003: Local identities. Landscape and community in the late prehistoric Meuse-Demer- 

Scheldt region (Amsterdam Archaeological Studies 9), Amsterdam. 

GYSSELING, M. 1960: Toponymisch woordenboek van België, Nederland, Noord-Frankrijk en West- 

Duitsland (vóór 1226) (Bouwstoffen en studiën voor de geschiedenis en de lexicografie van het 

Nederlands 6), Brussel. 

HEEREN S. 2006: Opgravingen bij Tiel-Passewaaij 1, De nederzetting aan de Passewaaijse Hogeweg 

(Zuidnederlandse Archeologische Rapporten 29), Amsterdam. 

HENDRIKS J. & MAGNÉE-NENTJES M. 2008. Graven aan de molenberg. Archeologisch onderzoek van een 

grafveld uit de Romeinse tijd langs de Baron d’Osystraat te Wijchen (Archeologische Berichten 

Wijchen 3), Nijmegen. 

HESSING W. & KOOI P. 2005: Urnenvelden en brandheuvels: begraving en grafritueel in late bronstijd 

en ijzertijd, in: LOUWE KOOIJMANS L.P., VAN DEN BROEKE P.W., FOKKENS H. & VAN GIJN A. (EDS.) Nederland 

in de prehistorie, Amsterdam, p. 631-654. 

HIDDINK H. 2003: Het grafritueel in de Late IJzertijd en Romeinse tijd in het Maas-Demer- 

Scheldegebied, in het bijzonder van twee grafvelden bij Weert (Zuidnederlandse Archeologische 

Rapporten 11), Amsterdam. 

HOGG 1998: Allied Artillery of World War One, Marlborough. 

KELLER R. s.d. Bijdragen tot de toponymie van Zemst. Deel I. 

MARTENS M. 2007: Een tempel en een feestmaal ter ere van Mithras in de vicus van Tienen, AVRA 

Bulletin 8, p. 39-44. 

MASSART 1981: Les matériaux de construction, in: BRULET R. (ED.) Braives Gallo-Romain (Publications 

d’Histoire de l’art et d’archéologie de l’Université Catholique de Louvain 26), Louvain-la-Neuve, p. 

188. 

MERTENS J. 1949: Een Romeinse kassei te Elewijt (Brab.), Archeologie 2, p. 416. 

MERTENS J. 1950: Een Romeinse kassei te Elewijt, Eigen Schoon en de Brabander 33(6), p. 193-198. 

MERTENS J. 1954: De Romeinse vicus te Elewijt. Verslag over de opgravingen 1947-1953, Archaeologia 

Belgica 19, Brussel. 

67


PAUWELS D. 2006: Een nieuwe “Cirkel in het Land”: een kringgreppel aan de Kroonstraat te Wijgmaal, 

Archeologie 2006. Recent archeologisch onderzoek in Vlaams-Brabant 2006, Leuven, p. 19-20. 

PAUWELS D. & CREEMERS G. 2006. Een Romeinse landelijke nederzetting te Smeermaas (Lanaken, prov. 

Limburg), Relicta 2, p. 49-118. 

REYNS N. & DIERCKX L. 2012: Archeologisch vooronderzoek Eppegem (Zemst) – Beekstraat 

Waenrodehof (Rapporten All-Archeo 094), Bornem. 

ROGGE M. & VERMEULEN F. 1993: Kruishoutem onder Romeins Bewind, in: VERMEULEN F. , ROGGE M. & 

VAN DURME L. (EDS.) Terug naar de bron. Kruishoutem Archeologisch Doorgelicht, Kruishoutem, p. 57- 

74. 

SEVENANTS W. 2010: Archeologische prospectie Londerzeel – Hoefsmidstraat 2010 (prov. Vlaams- 

Brabant), Onuitgegeven rapport 2010. 

SMEETS M. 2010: Het archeologisch vooronderzoek aan de Kreupelstraat te Eppegem (gem. Zemst) 

(Archeo-rapport 39), Kessel-Lo. 

STEENHOUDT M. & SMEETS M. 2012: Het archeologisch onderzoek (fase 1) te Maasmechelen- 

Mottekamp (Archeo-rapport 93), Kessel-Lo. 

STEENHOUDT M. & SMEETS M. in prep. : Het archeologisch onderzoek aan de Zelemsebaan te Meldert, 

Tienen. 

STEENHOUDT M. & SMEETS M. in prep.: Het archeologisch onderzoek (fase 2) te Maasmechelen- 

Mottekamp, Tienen. 

STICHELBAUT B. 2006: The application of First World War aerial photography to archaeology: the 

Belgian images, Antiquity 80, p. 161-172. 

THERKORN, L.L. 2008: Marking while taking land into use: some indications for long-term traditions 

within the Oer-IJ estuarine region, in: ARNOLDUSSEN, S. & Fokkens H. (EDS.) Bronze Age Settlements in 

the Low Countries, Oxford, p. 151-166. 

THERKORN L.L., BESSELSEN E., DIEPEVEEN-JANSEN M., GERRITSEN S., KAARSEMAKER J., KOK M., KUBIAK-MARTENS 

L., SLOPSMA J. & VOS P. 2009: Landscapes in the Broekpolder: Excavations around a monument with 

aspects of the Bronze Age to the Modern (Beverwijk & Heemskerk, Noord Holland) (Themata 2 

AAC/Projectenbureau, universiteit van Amsterdam), Amsterdam. 

THEUNISSEN L. 2009: Midden-bronstijdsamenlevingen in het zuiden van de Lage Landen, Leiden. 

TOYNBEE J.M.C. 1996: Death and burial in the Roman world, Baltimore. 

VANDEVELDE J. & ANNAERT R. 2007: Het archeologisch onderzoek te Edegem-Buizegem verdergezet 

(provincie Antwerpen), Lunula Archaeologia protohistorica XV, p. 67-73. 

68


VANHOUTTE S. 2007: Het Romeinse castellum van Oudenburg (prov. West-Vlaanderen) herontdekt: de 

archeologische campagne van augustus 2001 tot april 2005 ter hoogte van de Zuidwesthoek. Interimrapport, 

Relicta 3, p. 199-236. 

VAN IMPE L. & DE BUYSER F. 1990: Elewijt (Zemst): Romeinse vicus, Archeologie 2, Brussel, p. 58-59. 

VAN KERCKENHOVEN R. 1982: Een dorp in een Wereldoorlog. Zemst 1914-1918, Zemst. 

VAN LIEFFERINGE N. 2009: Resultaten van het archeologisch onderzoek op de verkaveling 'Creuteldonck' 

te Ranst-Zevenbergen (AS-Rapportage 2008, 13), Mechelen. 

VAN LIEFFERINGE N. & SMEETS M. in prep. Het archeologisch onderzoek te Meise-Heimbeekveld. 

VANVINCKENROYE W. 1984: De Romeinse zuidwest-begraafplaats van Tongeren (opgravingen 1972- 

1981). Deel 1 (Publikaties van het Provinciaal Gallo-Romeins Museum te Tongeren 29), Tongeren. 

VANVINCKENROYE W. 1991: Gallo-Romeins aardewerk te Tongeren (Publikaties van het Gallo-Romeins 

Museum te Tongeren 7) (herdruk), Tongeren. 

VERBEECK H. 2001: De gallo-romeinse tempel te Kontich, AVRA Bulletin 1, 2000, p. 22-37. 

VERHAERT A. & ANNAERT R. 2003: Begraving en bewoning te Hove: IJzertijd en middeleeuwen van 

naderbij bekeken (prov. Antwerpen), in: CUYT G. & SAS K. (EDS.) Vlekken in het zand. Archeologie in en 

rond Antwerpen, Antwerpen, p.107-114. 

VERMEULEN F. 1992: Tussen Leie en Schelde. Archeologische inventarisatie en studie van de Romeinse 

bewoning in het zuiden van de Vlaamse Zandstreek, Gent. 

WILLEMS S. 2005: Roman Pottery in the Tongeren reference collection: morataria and coarse wares 

(VIOE-Rapporten 01), Brussel. 

WOLTINGE I. & GIERTS I. in prep. Archeologische opgraving Zemst-Beekstraat (BAAC Vlaanderen 

Rapport 40), Drongen. 

YPERMAN W., SMEETS M. & FOCKEDEY L. 2011: Het archeologisch vooronderzoek aan de Tritsstraat te 

Kampenhout (Archeo-rapport 69), Kessel-Lo. 

69


70


Bijlagen 

71


72


Bijlage 1: Sporeninventaris 

Sp. 

Nr. 

WP Lg. Vorm Kleur Aard Coupe 

1 1 Cirkelvormig LGr-LBr Natuurlijk 

2 1 Cirkelvormig LBr Natuurlijk 







9 1 Onregelmatig DBr 

73 

Schuttersputje, sluit mogelijk aan op 

loopgraaf 

10 1 Vierkantig Dbr Recente kuil 

11 1 Cirkelvormig LGr-LBr Natuurlijk 

12 1 Ovaal LBr Natuurlijk 


14 1 Cirkelvormig LBr Paalspoor Komvormig 

15 1 Cirkelvormig LBr Paalspoor Komvormig 

16 1 Ovaal LBr-LGr Natuurlijk 


18 1 Cirkelvormig LBr Paalspoor? Onduidelijk 

19 1 Onregelmatig LBr Natuurlijk 

20 1 Rechthoekig LBr-LGr Natuurlijk 

21 1 Onregelmatig LBr-LGr Natuurlijk 

22 1 Rechthoekig DBr Schuttersputje Redelijk rechte wanden, vlakke bodem 

23 1 Cirkelvormig DBr Natuurlijk 









32 1 Cirkelvormig LBR Natuurlijk 





37 1 Vierkantig DGr Schuttersputje Vlakke bodem, redelijk rechte wanden


38 1 Cirkelvormig DGr Paalkuil Komvormig 

39 1 Vierkantig DBr Schuttersputje Rechte wanden, vlakke bodem 

40 1 Onregelmatig DBr Loopgraaf Vlakke bodem, redelijk rechte wand 

41 1 Ovaal LBr Kuil Ondiep, Komvormig 

42 1 Cirkelvormig LBr Kuil v-vormig 

43 1 Rechthoekig LBr Greppel 


45 1 Ovaal LGr-LBr Natuurlijk 

46 1 Ovaal LGr Natuurlijk 

47 1 Cirkelvormig LGr Natuurlijk 


49 1 Ovaal DBr Natuurlijk 

50 1 Vierkantig DBr Schuttersputje Niet gecoupeerd 





55 1 Onregelmatig DBr Schuttersputje Komvormig 

56 1 Rechthoekig DGr Schuttersputje Komvormig 

57 1 Vierkantig DBr loopgraaf 

58 1 Vierkantig DBr loopgraaf 

59 1 Onregelmatig DGr Schuttersputje Ondiep, rechte wanden, vlakke bodem 

60 1 Onregelmatig DGr Recente kuil 


62 1 Vierkantig DGr Recente paalkuil Komvormig, redelijk vlakke bodem 


64 1 Onregelmatig DBr Schuttersputjes Niet gecoupeerd 

65 1 Onregelmatig DBr loopgraaf 


67 1 Rechthoekig DGr Natuurlijk 

68 1 Onregelmatig DGr Natuurlijk 


70 1 Rechthoekig DGr Schuttersputje Vlakke bodem, redelijk rechte wanden 

71 1 Cirkelvormig LGr Paalkuil Komvormig 


73 1 Cirkelvormig LBr-LGr Natuurlijk 






74



80 1 Onregelmatig LBr-DBr 

75 

Plaatselijke verzakking van de 

ploeglaag 

81 1 Ovaal DGr Natuurlijk 





86 1 Cirkelvormig LGr-DGr-LBr Recente paalkuil Ondiep, Komvormig 



89 1 Ovaal DGr Recente paalkuil 2 lagen 


91 1 Cirkelvormig LGr-LBr Recent kuiltje Komvormig 

92 1 Cirkelvormig LGr Kuil Komvormig 




96 1 Cirkelvormig LBr-LGr Natuurlijk Vlakke bodem 





101 1 Onregelmatig DBr Schuttersput Niet gecoupeerd 





106 1 Rechthoekig DBr Greppel Komvormig 

107 1 Onregelmatig LGr Kuil Komvormig 

108 1 Onregelmatig LBr-LGr Kuil Niet gecoupeerd. 

109 1 Rechthoekig LBr-LGr Recente kuil 

110 1 Cirkelvormig DGr Recente paalkuil Redelijk diep, Komvormig 

111 1 Cirkelvormig LGr Paalkuil Ondiep, Komvormig 

112 1 Onregelmatig LBr-DGr Loopgraaf Schuine wanden, vlakke bodem 

113 1 Onregelmatig DGr Recente verstoring Komvormig 

114 1 Vierkantig DGr Recente weidepaal 

115 1 Ovaal DGr-LBr Brandrestengraf Komvormig 

116 1 Cirkelvormig LBr-DGr Recente weidepaal 

117 1 Cirkelvormig DGr Recente weidepaal 

118 1 Rechthoekig LBr-LGr Recente weidepaal. 

119 1 Rechthoekig LBr Recente weidepaal


120 1 Rechthoekig LBr-LGr Recente weidepaal 

121 1 Rechthoekig LBr Recente weidepaal 




125 1 Cirkelvormig LBr-LGr Recente weidepaal 


127 1 1 Rechthoekig Zw Recente weidepaal 

127 1 2 Rechthoekig Gr 



130 1 Onregelmatig DBr Natuurlijk 

131 1 Rechthoekig LGr Kuil Komvormig 

132 1 Onregelmatig LGr Natuurlijk 


134 1 Onregelmatig LGr Natuurlijk Komvormig 

135 1 Rechthoekig LGr Natuurlijk 






141 1 Rechthoekig LGr-LBr Natuurlijk 





146 1 Rechthoekig LBr Natuurlijk 













159 1 Ovaal LGr Paalkuil 

76


160 1 Onregelmatig LGr-LBr Natuurlijk 

161 1 Cirkelvormig LBr-DGr Natuurlijk 

162 1 Rechthoekig LBr Paalkuil 

163 1 Cirkelvormig LBr-DBr Natuurlijk 

164 1 Ovaal LGr-DGr-LBr Kuil 

165 1 Ovaal LBr-LGr Kuil Komvormig 



168 1 Cirkelvormig LBr Kuil Komvormig 

169 1 Onregelmatig LBr-LGr Kuil 

170 1 Onregelmatig LBr-DGr Natuurlijk 


172 1 Cirkelvormig LBr-LGr Natuurlijk Ondiep, Komvormig 

173 1 Ovaal LBr-LGr Natuurlijk Komvormig 

174 1 Rechthoekig DGr Natuurlijk 

175 1 Ovaal DGr Recent spoor Komvormig 

176 1 Ovaal LBr Kuil 

177 1 Onregelmatig LBr-LGr Kuil 

178 1 Ovaal LBr-LGr Kuiltje Komvormig 



181 1 Rechthoekig LBr-DBr Recente weidepaal 

182 1 Rechthoekig LBr-DBr Recente weidepaal 

183 1 Onregelmatig LGr-LBr Kuil Komvormig, redelijk vlakke bodem 

184 1 Onregelmatig Lbr-LGr, DBr vlekken Natuurlijk 

185 1 Onregelmatig LBr, DBr vlekken Natuurlijk 

186 1 Onregelmatig LGr-LBr-DGr Kuil 

187 1 Onregelmatig LGr-LBr-DGr Natuurlijk 

188 1 Onregelmatig LGr-LBr-DGr Natuurlijk 

189 1 Rechthoekig LGr- LBr Kuil? 


191 1 Ovaal LBr-DGr Natuurlijk 

192 1 Onregelmatig LBr-LGr-DGr Natuurlijk 

193 1 Onregelmatig 

LBr-DGr 

LGr verkleuringen 

77 

Loopgraaf 


195 1 Ovaal LBr-LGl Natuurlijk 




199 1 Ovaal LBr-LGr Natuurlijk


200 1 Vierkantig LBr-LGr Natuurlijk 

201 1 Onregelmatig DBr Schuttersputje 



204 1 Onregelmatig LBr-LGr Natuurlijk Komvormig 





209 1 Vierkantig DBr Recente weidepaal Komvormig 




213 1 Rechthoekig DBr Recent spoor Komvormig 



216 1 Rechthoekig DBr Recent spoor 

217 1 Onregelmatig LBr-LGr Kuil Komvormig 

218 1 Ovaal LBl-LGr-DGr Natuurlijk 

219 1 Vierkantig DBr Schuttersputje Vlakke bodem, rechte wand 

220 1 Rechthoekig DBr Recent spoor 

221 1 Onregelmatig DBr Recent spoor 

222 1 Vierkantig DGr Schuttersputje Komvormig 




226 1 Onregelmatig Natuurlijk 

227 1 Onregelmatig LBr-LGr-Dgr Natuurlijk 

228 1 Onregelmatig LBr-LGr-DGr Natuurlijk Komvormig 

229 1 Onregelmatig DBr Recente kuil Komvormig 

230 1 Onregelmatig LBr-LGr Natuurlijk? 

231 1 Ovaal LBr-LGr-DGr Natuurlijk 






237 1 Vierkantig LBr-LGr-DBr Schuttersputje 




78


241 1 Cirkelvormig LBr-LGr-DGr Natuurlijk 


243 1 Cirkelvormig LGr-DGr Natuurlijk 






249 1 Rond LGr-LBr Natuurlijk 




253 1 Onregelmatig LGr-DBr Natuurlijk 







260 1 Langwerpig LBr-DBR Loopgraaf u-vormig met vlakke bodem 

261 1 Vierkantig DBr Schuttersputje Vlakke bodem, redelijk rechte wanden 

262 1 Vierkantig DBr Schuttersputje Vlakke bodem, redelijk rechte wanden 



265 1 Rechthoekig DGr Recente weidepaal 

266 1 Onregelmatig LBr-DBr Natuurlijk Komvormig 


268 1 Ovaal Br-LGr Natuurlijk 

269 1 Ovaal Br gevlekt Natuurlijk 

270 1 Cirkelvormig Gr gevlekt Natuurlijk 



273 1 Ovaal DGr Paalkuil u-vormig 

274 1 Ovaal Br Natuurlijk 

275 1 Ovaal Gr Natuurlijk 


277 1 Ovaal LBr gevlekt Natuurlijk 


279 1 Cirkelvormig Gr gevlekt Natuurlijk Komvormig 

280 1 Ovaal Br-Gr Natuurlijk 

281 1 Ovaal LBr-LGr gevlekt Natuurlijk 

79




284 1 LGr Natuurlijk 


286 1 Cirkelvormig Gr Natuurlijk 



289 1 Onregelmatig Gr Natuurlijk 


291 1 Ovaal LGr gevlekt Natuurlijk 

292 1 Cirkelvormig LGr gevlekt Natuurlijk 




296 1 Cirkelvormig LGr Paalkuil 



299 1 Ovaal LBr-LGr gemengd Natuurlijk 













312 1 Ruitvormig LBr Natuurlijk 

313 1 Cirkelvormig LBr-LGr (gemengd) Natuurlijk 


315 1 Ovaal LBr-LGr gemengd Natuurlijk 

316 1 Cirkelvormig LBr-LGr gemengd Natuurlijk 

317 1 Ovaal LBr-DGr gevlekt Natuurlijk 

318 1 Cirkelvormig LGr-DBr gemengd Natuurlijk 

319 1 Cirkelvormig LBr-LGr gevlekt Natuurlijk 


321 1 Vierkantig DGr Recente weidepaal Vrij vlakke bodem, rechte wanden 

322 1 Onregelmatig LGr (Paal)kuil Komvormig 

80


323 1 Cirkelvormig LGr (Paal)Kuil Onduidelijk 

324 1 Ovaal LGr Kuil Onduidelijk 

325 1 Cirkelvormig LGr Kuil Redelijk rechte wanden, vlakke bodem 










335 1 Regelmatig LBr-LGr Kringgreppel 





340 1 Langwerpig LBr-LGr Concentratie houtskool 



343 1 Cirkelvormig LGr-DGr Natuurlijk 



346 1 Vierkantig DGr Recente weidepaal Komvormig, vrij vlakke bodem 

347 1 Vierkantig DGr Onderkant recente paalkuil Ondiep, Komvormig 


349 1 Rechthoekig LBr Concentratie houtskool 

350 1 Onregelmatig Gr 2 Kuilen Komvormig 

351 1 Vierkantig DBr Spitsporen? 

352 1 Ovaal Gr-DGr Natuurlijk 

353 1 Ovaal LBr-Gr Natuurlijk 

354 1 Onregelmatig DBr-LBr Spitsporen? 


356 1 Onregelmatig LBr-DGr 

357 1 LBr-DGr paalkuil? 


359 1 Vierkantig DBr Recente paalkuil 

360 1 Ovaal LGr Paalspoor Komvormig 


362 1 Langwerpig LBr-LGr-DGr Natuurlijk 

363 1 Onregelmatig DGr-LBr Kuil 

81




366 1 Vierkantig DBr Recent spoor Komvormig 

367 1 Vierkantig DBr recente weidepaal Komvormig, redelijk vlakke bodem 


369 1 Rechthoekig DGr Brandrestengraf 


82 

1 schuine wand, 1 rechte, redelijk 

vlakke bodem 

371 1 Onregelmatig LBr-LGr-DGr Kuil Komvormig 

372 1 Onregelmatig LGr Kuil Komvormig 

373 1 Cirkelvormig LGr Paalkuil Komvormig, vlakke bodem 



376 1 Cirkelvormig LGr-LBr-Dgr gevlekt Paalkuil Redelijk diep, Komvormig 

377 1 Onregelmatig LGr Natuurlijk? Komvormig 

378 1 Onregelmatig LGr Natuurlijk? Komvormig 

379 1 Cirkelvormig LGr-LBr gevlekt Natuurlijk 

380 1 Vierkantig DBr (heel donker) Recente weidepaal 

381 1 Ovaal LBr-LGr (gevlekt) Natuurlijk? Komvormig 

382 1 Rechthoekig Gr Schuttersputje Rechthoekig 

383 1 Vierkantig DBr (heel donker) Natuurlijk 


385 1 Vierkantig DBr (heel donker) recente weidepaal Komvormig 



388 1 Ovaal LBr-LGr-DBr gevlekt Natuurlijk 

389 1 Onregelmatig LBr-LGr-DBr Natuurlijk 

390 1 Ovaal LBr-LGr-DBr Natuurlijk 



393 1 Onregelmatig LBr-LGr gevlekt Natuurlijk 

394 1 Ovaal LBr-LGr (Paal)kuil Onduidelijk 

395 1 Rechthoekig LBr-DBr Natuurlijk 







402 1 Cirkelvormig LBr-DBr-LGr gevlekt Natuurlijk 


404 1 Cirkelvormig LBr-LGr gevlekt Natuurlijk


405 1 Ovaal LGr-DBr gevlekt Natuurlijk 


407 1 Cirkelvormig DBr-DGr gevlekt Kringgreppel 








415 1 Cirkelvormig LGr Paalkuil 


417 1 Cirkelvormig LBr-LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 


419 1 Ovaal 

LBr-DBr-LGr-DGr 

gevlekt 

83 

Natuurlijk 

420 1 Greppel 


422 1 Cirkelvormig LBr-LGr gevlekt Paalkuil? 


LBr-LGr-DBr-DGr 

gevlekt 

Natuurlijk 


425 1 Vierkantig LBr-DBr gevlekt Schuttersputje Rechte wanden, vlakke bodem 


LBr-LGr-DBr-DGr 

gevlekt 

Natuurlijk 





431 1 Langwerpig LBr-LGr gevlekt Kringgreppel Komvormig 

432 1 1 Ovaal LGr Kuil 

432 1 2 LGrBr 

432 1 3 LGr 








440 1 Onregelmatig LBr-DBr Natuurlijk 


442 1 Cirkelvormig LBr Natuurlijk




445 1 Ovaal LBr Kuil Komvormig 

446 1 Cirkelvormig LBr-DBr Paalkuil? 

447 1 Ovaal LBr-DBr gevlekt Natuurlijk 

448 1 Ovaal LBr Natuurlijk Komvormig 




LBr-DBr 

LGr-DGr gevlekt 

84 

Natuurlijk 






457 1 Cirkelvormig LBr-DBr-LGr-DGr Natuurlijk 

458 1 Ovaal LBr-LGr-DGr Natuurlijk 

459 1 Cirkelvormig LBr-DBr Natuurlijk 

460 2 Langwerpig DBr-Gr Greppel Ondiep, 5 cm. 

461 2 Langwerpig Wt-Gr Natuurlijk 

462 2 1 Cirkelvormig DGr Paalkuil Komvormig 

462 2 2 Cirkelvormig Gr 

463 2 Rechthoekig DGr Schuttersputje Redelijk rechte wanden, vlakke bodem 

464 2 Rechthoekig DGr Kuil 

465 2 Cirkelvormig 


LBr-Roest 

DGr vlekken 

LBr-Roest 

DGr vlekken 

Natuurlijk 

Natuurlijk 

467 2 Langwerpig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

468 2 Langwerpig LGr-DGr gevlekt Greppeltje 

469 2 Rechthoekig DGr-LGr gevlekt Natuurlijk 

470 2 Ovaal LGr-DGr, LBr vlekken Natuurlijk 

471 2 Onregelmatig LGr-DGr Natuurlijk 

472 2 Ovaal LGr-DGr, LBr gevlekt Natuurlijk 

473 2 Driehoekig LGr-DGr, LBr gevlekt Natuurlijk 



476 2 Vierkantig LGr-DGr Natuurlijk 

477 2 L-vormig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

478 2 Cirkelvormig DGr Natuurlijk 

479 2 Onregelmatig Gr-LGr Natuurlijk 

480 2 Onregelmatig LGr-Gr Greppel Komvormig


481 2 Langwerpig DBr-DGr gevlekt Greppel Komvormig 

482 

483 2 Onregelmatig LBr-DBr gevlekt Natuurlijk? 

484 2 Cirkelvormig DGr-LGr gevlekt Natuurlijk 

485 2 Rechthoekig DBr Natuurlijk? 

486 2 Cirkelvormig DGr-LGr paalkuil 




490 2 Cirkelvormig LBr, Gr vlekken Paalkuil 



493 2 Cirkelvormig LBr + LGr vlekken Natuurlijk 

494 2 Ovaal DGr-DBr Kuil Komvormig 

495 2 Ovaal DGr-DBr Kuil? Komvormig 


497 2 Cirkelvormig DBr-DGr gevlekt Natuurlijik 

498 2 Cirkelvormig DBr-DGr Recente weidepaal Komvormig 

499 2 Onregelmatig DGr-DBr Natuurlijk 

500 2 Ovaal DBr-DGr Natuurlijk 

501 2 Cirkelvormig DBr-DGr Natuurlijk Komvormig 

502 2 Langwerpig LBr + Gr vlekken Natuurlijk 


504 2 Cirkelvormig LGr-LBr gevlekt Natuurlijk 

505 2 Cirkelvormig LBr-LGr, Wt vlekken Natuurlijk 

506 2 Cirkelvormig Wt-Gr, Wt vlekken Natuurlijk 

507 2 Cirkelvormig Wt-Gr Natuurlijk 

508 2 Vierkantig DBr Recente paalkuil 

509 2 Cirkelvormig LBr + Gr vlekken Natuurlijk 

510 2 Vierkantig LGr gevlekt Natuurlijk 

511 2 Cirkelvormig LBr-DBr gevlekt Natuurlijk 

512 2 Cirkelvormig DBr-LBr Natuurlijk 

513 2 Cirkelvormig DBr-LBr gevlekt Natuurlijk 



516 2 Rechthoekig DBr Natuurlijk 


518 2 Cirkelvormig LBr + DBr vlekken Natuurlijk 

519 2 Cirkelvormig LBr + DBr vlekken Natuurlijk 

520 2 L-vormig LBr + DBr vlekken Natuurlijk 


85


522 2 Onregelmatig LGr-LBr gevlekt Natuurlijk 

523 2 Cirkelvormig DBr-LGr gevlekt Natuurlijk 


525 2 Cirkelvormig DBr-DGr Natuurlijk 

526 2 Cirkelvormig Gr-Br Natuurlijk 

527 2 Langwerpig DGr-DBr greppel 

528 2 Rechthoekig DBr-DGr Schuttersputje Ondiep. 5 cm. 

529 2 Ovaal Br-LGr gevlekt Natuurlijk 

530 2 L-vormig Gr-LGr gevlekt Natuurlijk 

531 2 Ovaal DBr-LBr Natuurlijk 


533 2 Ovaal DBr-LBr Natuurlijk 

534 2 (Paal)kuil 

535 2 Ovaal LGr-Wt gevlekt (Paal)kuil 


537 2 Vierkantig Gr-Wt vlekken Kuil 

538 2 Cirkelvormig Gr-Wt vlekken Kuil 

539 2 Ovaal Gr-Wt vlekken Natuurlijk 

540 3 

Langwerpig 

Cirkelvormig 

LGr-DGr vlekken Greppel Komvormig 

541 3 Cirkelvormig DGr Recente paalkuil 

542 3 8-vormig DGr Recente weidepaal 

543 3 1 Langwerpig LGr Kringgreppel 

543 3 2 Langwerpig 

LGr met brokken C 

horizont 

544 3 Half cirkelvormig Gr Kuil Komvormig 


546 3 Vierkantig Recente paalkuil 

547 3 Cirkelvormig DGr Recente paalkuil Rechte wanden, vlakke bodem 

548 3 Langwerpig DGr Greppel Komvormig 

549 3 Cirkelvormig Gr-Br + LGr vlekken Kuil Komvormig 

550 3 Driehoekig DGr Recente paalkuil V-vormig 

551 3 Langwerpig Wt + Gr gevlekt Kringgreppel 

552 3 Langwerpig DGr-DBr Greppel 

553 3 Rechthoekig LGr-DGr gevlekt Kuil Schuine wanden, rechte bodem 

554 3 Cirkelvormig DGr-DBr Kuil Komvormig 

555 3 Cirkelvormig DGr-DBr Kuil Komvormig 

556 3 Vierkantig DGr Recente weidepaal Rechte wanden, vlakke bodem 

557 3 Langwerpig LGr-DGr gevlekt Greppel Komvormig 

558 3 Langwerpig Wt-Gr Natuurlijk 

559 3 Ovaal Gr-Br Paalkuil Revolvertasvormig 

560 3 Onregelmatig LGr gevlekt Natuurlijk 

86


561 3 Onregelmatig Wt-Gr Kuil 

562 3 Rechthoekig LGr greppel Komvormig 

563 3 Cirkelvormig Gr-Wt vlekken Kuil Ondiep, komvormig 


565 3 Cirkelvormig LGr-DGr vlekken Kuil Komvormig 

566 3 Ovaal LGr-DGr vlekken Kuil 

567 3 Cirkelvormig LGr-DGr vlekken Kuil 

568 3 Cirkelvormig Gr gevlekt Deel van S567. 

569 3 Cirkelvormig DGr gevlekt Deel van S540 

570 2 Langwerpig DGr-BlGr vlekken Natuurlijk 



573 2 Langwerpig LGr Natuurlijk 


575 2 DGr Natuurlijk 

576 2 Langwerpig DGr Natuurlijk 

577 2 Langwerpig DGr Natuurlijk 


579 2 Ovaal Or-Br Concentratie houtskool 





584 2 Ovaal DGr-LGr gevlekt Natuurlijk 

585 2 Cirkelvormig Wt-Gr + Gr vlekken Kringgreppel Komvormig 

586 2 L-vormig Gr-LGr gevlekt Natuurlijk 

587 2 

Langwerpig 

Ovaal 

LGr gevlekt Natuurlijk 

588 2 Cirkelvormig Gl-Gr Natuurlijk 


590 1 Langwerpig Gr Kringgreppel Komvormig 

590 2 Rechthoekig Gr Natuurlijk 

591 2 Langwerpig LGr Greppel 

592 2 Langwerpig LGr Greppel 




596 2 Ovaal LGr-Gr gevlekt Paalkuil? Komvormig 

597 2 Ovaal LGr-Gr gevlekt Kuil Komvormig 

598 2 Cirkelvormig LGr Paalkuil? 

599 2 Ovaal LGr-Br gevlekt Paalkuil 

600 2 Ovaal Gl-LGr Natuurlijk 

87


601 2 U-vormig Gl-LGr gevlekt Natuurlijk 

602 2 Ovaal Wt-Gr Paalkuil Ondiep, Komvormig 

603 2 Ovaal LGr-DGr gevlekt Paalkuil 

604 2 Cirkelvormig LGr-DGr Paalkuil Komvormig 

605 2 Cirkelvormig LGr-DGr gevlekt Paalkuil Komvormig 

606 2 Ovaal LGr-DGr gevlekt Paalkuil Redelijk rechte wanden, vlakke bodem 

607 2 Cirkelvormig Gl-Br gevlekt Natuurlijk 



610 2 Ovaal Gl-Br gevlekt Natuurlijk 

611 2 Cirkelvormig LBr-Br Natuurlijk 


LBr-DBr gevlekt 

LGr-DGr gevlekt 

(brede rand) 

88 

Kuil Komvormig 

613 2 Rechthoekig LGr-DGr gevlekt Paalkuil Komvormig 

614 2 Ovaal Br Natuurlijk 

615 2 L-vormig Gr-LGr Greppel Komvormig 

616 2 Rechthoekig DGr Kuil Ondiep 

617 2 Ovaal LGr-Gr gevlekt Natuurlijk 

618 2 Ovaal Gr-LGr gevlekt Natuurlijk 




622 2 Ovaal LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

623 2 Onregelmatig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

624 2 Langwerpig LGr-DGr gevlekt Greppel Ondiep, 5 cm. 

625 2 Driehoekig DGr Natuurlijk 

626 2 Rechthoekig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 


628 2 Cirkelvormig DGr (paal)kuil 

629 2 Cirkelvormig DGr (paal)kuil 

630 2 Ovaal DGr (paal)kuil 


632 2 Ovaal DGr-LGr vlekken Natuurlijk 

633 2 L-vormig Gl-LGr Natuurlijk 

634 2 Ovaal LGr-DGr gevlekt Paalkuil? Komvormig 

635 2 Cirkelvormig Gr Kuil Komvormig 



638 2 Ovaal DGr-LGr gevlekt Natuurlijk 


640 2 Cirkelvormig LGr Natuurlijk



642 2 Cirkelvormig Br-LGr Natuurlijk 

643 2 Cirkelvormig Br-Gr Natuurlijk 


645 2 Cirkelvormig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

646 2 Vierkantig Gl_Gr Natuurlijk 



649 2 Ovaal DGr-LGr Natuurlijk 

650 2 Langwerpig DGR Greppel 

651 2 Driehoekig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

652 2 Onregelmatig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 

653 2 Ovaal DGr-LGr gevlekt Kuil? Komvormig 

654 2 Ovaal DGr-LGr gevlekt Kuil Komvormig 

655 2 Cirkelvormig LGr -Br Natuurlijk 

656 2 Cirkelvormig LGr -Br Natuurlijk 

657 2 Langwerpig LGr -Br Natuurlijk 

658 2 Cirkelvormig LGr gevlekt Paalkuil Komvormig 

659 2 Langwerpig LGr-Br gevlekt Natuurlijk 

660 2 Driehoekig LGr gevlekt Natuurlijk 

661 2 Driehoekig LGr gevlekt Natuurlijk u-vormig 





















89





685 2 Cirkelvormig Gr-LGr gevlekt Natuurlijk 









694 2 Cirkelvormig DGr-LGr gevlekt Natuurlijk 




698 2 Ovaal Gr gevlekt Natuurlijk 





703 2 Ovaal LGr-DGr gevlekt Kuil Komvormig 


705 2 Cirkelvormig Gr Paalkuil 


707 2 Ovaal Br-Gr Natuurlijk 






713 2 Vierkantig DGr Natuurlijk 

714 2 Vierkantig Br-Gr Natuurlijk 






720 2 Langwerpig LGr-DGr gevlekt Natuurlijk 



90



724 2 Cirkelvormig LGr-Or Natuurlijk 

725 2 Ovaal LGr + DGr vlekken Natuurlijk 

726 2 Cirkelvormig LGr + DGr vlekken Natuurlijk 

727 2 Rechthoekig LGr + DGr vlekken Natuurlijk 







734 4 Cirkelvormig LGr Kuil 

735 4 Onregelmatig Gr, LGr Kuil? 

736 4 Ovaal Gr + DGr vlekken Natuurlijk 


738 4 Onregelmatig LGr 

91 

Plaatselijke verzakking van de 

ploeglaag 

739 4 Onregelmatig LGr + Wt vlekken Natuurlijk 




743 4 langwerpig Gr-Br Recente Greppel Ondiep Komvormig 

744 4 Onregelmatig Gr, LGr Natuurlijk 


746 4 Onregelmatig LGr + Groene schijn Natuurlijk 

747 4 Ovaal LGr Kuil Komvormig 


749 4 Onregelmatig Gr, LGr Kuil Komvormig 






755 4 Onregelmatig LGr, Wt Natuurlijk 

756 4 Onregelmatig, langwerpig Gr, LGr Greppel Komvormig 




760 4 Onregelmatig Wt, LGr Natuurlijk 

761 4 Onregelmatig Br, Gr Schuttersputje 

762 4 Onregelmatig Br, Gr Schuttersputje 

763 4 Onregelmatig LGr Natuurlijk






768 4 Cirkelvormig LGo, LGr Natuurlijk 

769 4 Ovaal LGr Paalkuil u-vormig 


771 4 Ovaal Lgo, LGr Natuurlijk 

772 4 Onregelmatig Wt, LGr Natuurlijk 




776 4 Onregelmatig Gr Natuurlijjk 



779 4 Onregelmatig LGr Natuurlijk Komvormig 




783 4 Cirkelvormig LGr, Wt Natuurlijk 

784 4 Cirkelvormig Lgo, LGr Natuurlijk 

785 4 Ovaal Lgo, LGr Natuurlijk 



788 4 Langwerpig LGr, Wt Natuurlijk 

789 4 Ovaal LGr + DGr vlekken Natuurlijk 

790 4 Half ovaal LGr Natuurlijk 



793 4 Cirkelvormig LGr Kuil Ondiep, komvormig 


795 4 Ovaal Wt, LGr vlekken Natuurlijk 

796 4 Cirkelvormig Wt, LGr Natuurlijk 


798 4 

Rechthoekig met afgeRonde 

hoeken 

LBr, Gr vlekken Natuurlijk 







92


805 4 Cirkelvormig LGr vlekkerig Kuil Komvormig 

806 4 Onregelmatig Br, Gr Natuurlijk 

807 4 Onregelmatig Br, Gr Natuurlijk 

808 4 Cirkelvormig Br, Gr Natuurlijk 

809 4 Cirkelvormig Br, Gr Natuurlijk 


811 4 Cirkelvormig LBr, Gr Paalkuil Komvormig 

812 4 Onregelmatig Wt, LGl Natuurlijk 

813 4 Onregelmatig Wt, LGl Natuurlijk 

814 4 Rechthoekig LBr, Br Natuurlijk 

815 4 langwerpig GrBr, LGr vlekken Kuil Komvormig 

816 4 Cirkelvormig LGr + GrBr vlekken Natuurlijk 

817 4 Ovaal Br met LGr vlekken Natuurlijk 

818 4 Ovaal GrBr met LGr vlekken Kuil 

819 4 Ovaal LGr Natuurlijk Komvormig 

820 4 Rechthoekig Br met LGr vlekken Kuil Komvormig 

821 1 1 Rond Br Paalkuil 

821 1 2 Rond LGr Paalkuil 

Afkortingen: 

L- licht 

D- donker BS baksteen 

Br bruin Cer ceramiek 

Ge geel HK houtskool 

Go groen VL verbrande leem 

Gr grijs 

Or oranje 

Wt wit 

Zw zwart 

93


94


Bijlage 2: Vondsteninventaris 

Vondstnummer WP Sp. Nr. Laag Materiaal Aantal RF BF OF DAT DAT detail 

2010-281-1 1 147 Metaal 1 

2010-281-2 1 375 Natuursteen 1 

2010-281-3 1 382 Ceramiek 1 1 (P)ME 

2010-281-4 1 83 Glas 1 Recent 

2010-281-5 1 146 Ceramiek 2 2 Romeins 

2010-281-6 1 164 Ceramiek 6 Romeins 

2010-281-6 1 164 Ceramiek 12 

2010-281-7 1 164 Bouwmateriaal 1 niet te dateren 


2010-281-9 1 37 Ceramiek 2 (P)ME 

2010-281-10 1 LV 6 Silex 1 

2010-281-11 1 350 Ceramiek 1 

95 

1ste - 2de 

eeuw 

2010-281-12 1 431 Ceramiek 3 Metaaltijden Bronstijd 

2010-281-13 1 431 Metaal 1 

2010-281-14 1 220 

naast 

Metaal 1 

2010-281-15 1 364 

naast 

Ceramiek 12 2 1 Metaaltijden IJzertijd 

2010-281-16 1 364 Bot 4 

Metaaltijden - 

2010-281-17 1 230 Ceramiek 1 

Romeins 

2010-281-18 1 107 Bouwmateriaal 1 (P)ME ? 

2010-281-18 1 107 Ceramiek 1 (P)ME 

2010-281-19 1 396 Ceramiek 22 Romeins 1e - 3e eeuw 

Metaaltijden - IJzertijd - 

2010-281-20 1 335 Ceramiek 1 

Romeins 


Romeins 

2010-281-21 1 365 Ceramiek 1 

Romeins 

2010-281-22 1 193 Ceramiek 4 Romeins 1e - 3e eeuw 

2010-281-22 1 193 Ceramiek 1 (P)ME 

2010-281-23 1 193 Metaal 5 

2010-281-24 1 193 ? 1 


2010-281-26 1 458 Ceramiek 2 2 Romeins 2de eeuw ? 

2010-281-27 1 164 Ceramiek 37 5 Romeins 2de eeuw ? 

2010-281-28 1 164 Silex 1 

2010-281-29 1 164 Ceramiek 2 Metaaltijden 

2010-281-30 1 369 Glas 1 Romeins ? 

2010-281-31 1 364 Metaal 3 (P)ME 

2010-281-32 1 364 Metaal 1 

2010-281-33 1 107 Ceramiek 3 2 (P)ME


2010-281-33 1 107 Bouwmateriaal 3 

2010-281-33 1 107 Metaal 1 

2010-281-34 1 107 Bot 1 

2010-281-35 1 261 Ceramiek 3 (P)ME 

2010-281-36 1 219 Ceramiek 7 1 (P)ME 

2010-281-37 1 219 Metaal 1 

2010-281-38 1 112 Ceramiek 4 (P)ME 


2010-281-40 1 220 Metaal 

Metaal(losse 

4 

2010-281-41 1 LV4 

vondst) 3 



2010-281-44 1 LV 3 

Ceramiek (losse 

vondst) 1 1 

96 


Romeins 

2010-281-45 1 110 Ceramiek 4 (P)ME 

2010-281-46 1 110 Silex 1 

2010-281-47 1 365 Bot 


4 

2010-281-48 1 LV 3 

vondst) 1 1 

2010-281-49 1 112 Metaal 1 


Romeins 

2010-281-50 1 183 Ceramiek 9 4 1 Romeins 

2010-281-51 1 183 Metaal 3 ? 


2010-281-53 1 363 Ceramiek 


3 1 Metaaltijden IJzertijd 

2010-281-54 1 LV 5 

vondst) 

Aardewerk (losse 

1 Metaaltijden IJzertijd ? 

2010-281-55 1 LV 4 

vondst) 2 Metaaltijden ? 

2010-281-56 1 112 Metaal 1 

2010-281-57 1 115 Metaal 13 


2010-281-59 1 107 Ceramiek 


1 Metaaltijden Bronstijd 

2010-281-60 1 LV 2 

vondst) 1 1 Metaaltijden 

Metaaltijden - IJzertijd ? 

2010-281-61 1 108 Ceramiek 1 

Romeins Romeins ? 

2010-281-62 1 304 Ceramiek 1 1 (P)ME 

2010-281-63 1 115 Ceramiek 35 1 2 Romeins 2de eeuw ? 

2010-281-63 1 115 Bouwmateriaal 2 

2010-281-63 1 115 Ceramiek 


1 (P)ME 

2010-281-64 1 LV 4 

vondst) 


1 Romeins 

2010-281-65 1 LV 5 

vondst) 2 (P)ME 

2010-281-66 1 22 Ceramiek 8 (P)ME 

2010-281-67 1 70 Ceramiek 1 1 (P)ME 

2010-281-68 1 55 Ceramiek 2 (P)ME


2010-281-69 1 55 Glas 1 Recent 

2010-281-70 1 115 Ceramiek 11 4 3 Romeins 2de eeuw 

2010-281-71 1 67 Ceramiek 1 (P)ME 


2010-281-72 1 371 Ceramiek 1 

Romeins 


2010-281-73 1 103 Ceramiek 1 

Romeins 

2010-281-74 1 80 Ceramiek 1 

2010-281-75 1 50 Ceramiek 1 (P)ME 

2010-281-76 1 70 Ceramiek 4 (P)ME 

2010-281-77 1 107 Ceramiek 1 1 (P)ME 

2010-281-78 1 352 Ceramiek 3 Metaaltijden IJzertijd ? 

2010-281-79 1 352 Metaal 1 



2010-281-81 1 214 Bot 1 

2010-281-82 1 164 Bouwmateriaal 1 (P)ME 

2010-281-83 1 113 Ceramiek 7 (P)ME 

2010-281-84 1 113 Metaal 1 

2010-281-85 1 113 Bot 1 

2010-281-86 1 147 Bot 12 

2010-281-87 1 164 Ceramiek 2 1 1 Romeins 2de eeuw 


2010-281-89 

Losse 

vondst 

Losse 

vondst 

2010-281-90 1 229 Metaal 1 


vondst) 1 (P)ME 

2010-281-91 1 186 Ceramiek 155 18 9 Romeins 2e eeuw 


2010-281-92 1 192 Ceramiek 2 1 

Romeins 


Romeins 

2010-281-92 1 192 Ceramiek 1 

Romeins Romeins ? 

2010-281-93 1 40 Ceramiek 2 1 (P)ME 

2010-281-94 1 40 Bouwmateriaal 3 Romeins ? 

2010-281-95 1 40 Pijpaarde 1 

2010-281-96 1 59 Metaal 2 


2de - 3de 

2010-281-98 1 186 1 Ceramiek 43 5 1 Romeins eeuw 


2010-281-99 1 322 Ceramiek 1 1 

Romeins Romeins 



2010-281-102 1 186 1 Metaal 1 

2010-281-103 1 190 Ceramiek 1 



97


2010-281-106 2 LV 20 Ceramiek 1 Romeins 2de eeuw ? 

2010-281-107 2 LV 21 Ceramiek 1 (P)ME 


2010-281-108 2 512 Ceramiek 1 

Romeins 


2010-281-109 2 LV 24 Ceramiek 1 1 

Romeins 


2010-281-111 1 165 Glas 1 Romeins ? 


2010-281-112 2 LV 26 Ceramiek 1 

Romeins 


2010-281-113 2 LV 25 Ceramiek 1 

Romeins 

2010-281-114 2 463C Ceramiek 6 (P)ME 

2010-281-115 1 350C Ceramiek 3 Metaaltijden 

2010-281-116 2 483 Metaal 1 

98 

IJzertijd - 

Romeins 

IJzertijd - 

Romeins 

2010-281-117 2 535C Ceramiek 19 Metaaltijden Bronstijd 

2010-281-117 2 535C Ceramiek 1 Metaaltijden 

2010-281-118 1 164 Ceramiek 12 2 Romeins 2de eeuws ? 



2010-281-119 3 552V Ceramiek 2 Romeins 

2010-281-120 1 193 Ceramiek 7 1 Metaaltijden IJzertijd 

2010-281-120 1 193 Metaal 1 


2010-281-121 2 127 Ceramiek 1 Metaaltijden IJzertijd? 

2010-281-122 2 527V Ceramiek 4 1 (P)ME 

2010-281-122 2 527V Metaal 2 

2010-281-123 3 LV27 Metaal 2 

2010-281-124 1 186 C-C Ceramiek 21 Romeins 



2010-281-126 2 LV29 Ceramiek 1 

Romeins 

2010-281-127 2 462C Metaal 2 

2010-281-128 2 462C Ceramiek 2 2 Metaaltijden 


2010-281-130 2 479 Metaal 1 niet dateerbaar 


2010-281-131 2 485 Ceramiek 1 

Romeins 

2010-281-132 1 193 C-C Metaal 1 

2010-281-133 1 194 C-C Ceramiek 11 (P)ME 

2010-281-134 1 193 Metaal 1 

2010-281-135 1 193 C-C Bouwmateriaal 1 Romeins ? 

2010-281-136 2 LV22 Natuursteen 1 

2010-281-137 3 554V Ceramiek 1 Romeins 

2010-281-138 1 261C Metaal 1 

IJzertijd - 

Romeins


2010-281-139 ? Ceramiek 1 (P)ME 

2010-281-140 2 LV23 Ceramiek 1 Romeins 

2010-281-141 1 148C Ceramiek 1 1 (P)ME 

2010-281-142 2 495C Ceramiek 2 1 Metaaltijden 


Bronstijd ? 

2010-281-143 1 164C Ceramiek 1 1 

Romeins 


2010-281-144 ? 345 Ceramiek 1 

Romeins Romeins 

2010-281-145 1 237C Ceramiek 1 (P)ME 


2010-281-146 1 177 Ceramiek 2 1 

Romeins 

99 

IJzertijd - 

Romeins 

2010-281-147 1 115C Ceramiek 50 1 Romeins 1e - 2e eeuw 

2010-281-147 1 115C Ceramiek 1 


Romeins 

2010-281-147 1 115C Ceramiek 1 (P)ME 

2010-281-148 1 115C Metaal 2 

2010-281-149 1 164 Ceramiek 15 3 1 Romeins 

2010-281-150 4 LV? Bouwmateriaal 1 1 Romeins - (P)ME 


2010-281-151 4 782 Ceramiek 6 

Romeins 




2010-281-155 518 Bot 4 

2010-281-156 518 Ceramiek 3 1 1 (P)ME 

2010-281-157 518 Bouwmateriaal 6 (P)ME 

2010-281-158 790 Bouwmateriaal 1 1 Romeins ? 

2010-281-159 182 Bouwmateriaal 1 Romeins ? 

2010-281-160 562 Bouwmateriaal 1 Romeins ? 

2010-281-161 125 Bouwmateriaal 3 



2010-281-164 762 Glas 9 (P)ME - Recent 

2010-281-165 552 Glas 1 1 Recent 

2010-281-165 552 Glas 1 Romeins ? 

2010-281-166 761 Pijpaarde 1 (P)ME 

2010-281-167 518 Metaal 1 

2010-281-168 762 Metaal 2 (P)ME - Recent 

2010-281-169 761 Metaal 2 (P)ME - Recent 

2010-281-170 743 Metaal Recent 

IJzertijd - 

Romeins 

2de - 3de 

eeuw?


100


Bijlage 3: Fotoinventaris 

Inv. Nr. WP Sp Aard 

2010-281-0001 1 Overzicht 

2010-281-0002 1 Overzicht 

2010-281-0003 1 Overzicht 

2010-281-0004 1 Overzicht 

2010-281-0005 1 Overzicht 

2010-281-0006 1 Overzicht 

2010-281-0007 1 Overzicht 

2010-281-0008 1 Overzicht 

2010-281-0009 1 Overzicht 

2010-281-0010 1 Overzicht 

2010-281-0011 1 Overzicht 

2010-281-0012 1 Overzicht 

2010-281-0013 1 Overzicht 

2010-281-0014 1 Overzicht 

2010-281-0015 1 Overzicht 

2010-281-0016 1 Overzicht 

2010-281-0017 1 Overzicht 

2010-281-0018 1 Overzicht 

2010-281-0019 1 Overzicht 

2010-281-0020 1 Overzicht 

2010-281-0021 1 Overzicht 

2010-281-0022 1 Overzicht 

2010-281-0023 1 Overzicht 

2010-281-0024 1 1 Vlak 

2010-281-0025 1 2 Vlak 

2010-281-0026 1 3 Vlak 

2010-281-0027 1 4 Vlak 

2010-281-0028 1 5 Vlak 

2010-281-0029 1 6 Vlak 

2010-281-0030 1 7 Vlak 

2010-281-0031 1 8 Vlak 

2010-281-0032 1 9 Vlak 

2010-281-0033 1 10 Vlak 

2010-281-0034 1 11 Vlak 

2010-281-0035 1 12 Vlak 

2010-281-0036 1 13 Vlak 

2010-281-0037 1 14 Vlak 

2010-281-0038 1 15 Vlak 

101 

2010-281-0039 1 16 Vlak 

2010-281-0040 1 17 Vlak 

2010-281-0041 1 18 Vlak 

2010-281-0042 1 19 Vlak 

2010-281-0043 1 20 Vlak 

2010-281-0044 1 21 Vlak 

2010-281-0045 1 22 Vlak 

2010-281-0046 1 23 Vlak 

2010-281-0047 1 24 Vlak 

2010-281-0048 1 25 Vlak 

2010-281-0049 1 26 Vlak 

2010-281-0050 1 27 Vlak 

2010-281-0051 1 28 Vlak 

2010-281-0052 1 29 Vlak 

2010-281-0053 1 30 Vlak 

2010-281-0054 1 31 Vlak 

2010-281-0055 1 32 Vlak 

2010-281-0056 1 33 Vlak 

2010-281-0057 1 34 Vlak 

2010-281-0058 1 35 Vlak 

2010-281-0059 1 36 Vlak 

2010-281-0060 1 37 Vlak 

2010-281-0061 1 38 Vlak 

2010-281-0062 1 39 Vlak 

2010-281-0063 1 40 Vlak 

2010-281-0064 1 41 Vlak 

2010-281-0065 1 42 Vlak 

2010-281-0066 1 43 Vlak 

2010-281-0067 1 44 Vlak 

2010-281-0068 1 45 Vlak 

2010-281-0069 1 46 Vlak 

2010-281-0070 1 47 Vlak 

2010-281-0071 1 48 Vlak 

2010-281-0072 1 49 Vlak 

2010-281-0073 1 50 Vlak 

2010-281-0074 1 51 Vlak 

2010-281-0075 1 52 Vlak 

2010-281-0076 1 53 Vlak 

2010-281-0077 1 54 Vlak 

2010-281-0078 1 55 Vlak


2010-281-0079 1 56 Vlak 

2010-281-0080 1 57 Vlak 

2010-281-0081 1 58 Vlak 

2010-281-0082 1 59 Vlak 

2010-281-0083 1 60 Vlak 

2010-281-0084 1 61 Vlak 

2010-281-0085 1 62 Vlak 

2010-281-0086 1 63 Vlak 

2010-281-0087 1 64 Vlak 

2010-281-0088 1 65 Vlak 

2010-281-0089 1 66 Vlak 

2010-281-0090 1 67 Vlak 

2010-281-0091 1 68 Vlak 

2010-281-0092 1 69 Vlak 

2010-281-0093 1 70 Vlak 

2010-281-0094 1 71 Vlak 

2010-281-0095 1 78 Vlak 

2010-281-0096 1 79 Vlak 

2010-281-0097 1 80 Vlak 

2010-281-0098 1 101 Vlak 

2010-281-0099 1 102 Vlak 

2010-281-0100 1 103 Vlak 

2010-281-0101 1 104 Vlak 

2010-281-0102 1 105 Vlak 

2010-281-0103 1 106 Vlak 

2010-281-0104 1 107 Vlak 

2010-281-0105 1 108 Vlak 

2010-281-0106 1 109 Vlak 

2010-281-0107 1 110 Vlak 

2010-281-0108 1 111 Vlak 

2010-281-0109 1 112 Vlak 

2010-281-0110 1 114 Vlak 

2010-281-0111 1 164 Vlak 

2010-281-0112 1 165 Vlak 

2010-281-0113 1 166 Vlak 

2010-281-0114 1 167 Vlak 

2010-281-0115 1 168 en 169 Vlak 

2010-281-0116 1 170 en 171 Vlak 

2010-281-0117 1 172 Vlak 

2010-281-0118 1 173 Vlak 

2010-281-0119 1 174 Vlak 

102 

2010-281-0120 1 175 Vlak 

2010-281-0121 1 176 Vlak 

2010-281-0122 1 177 Vlak 

2010-281-0123 1 178 Vlak 

2010-281-0124 1 179 Vlak 

2010-281-0125 1 180 Vlak 

2010-281-0126 1 184 Vlak 

2010-281-0127 1 185 Vlak 

2010-281-0128 1 186 Vlak 

2010-281-0129 1 187 Vlak 

2010-281-0130 1 188 Vlak 

2010-281-0131 1 189 Vlak 

2010-281-0132 1 190 Vlak 

2010-281-0133 1 191 en 192 Vlak 

2010-281-0134 1 193 Vlak 

2010-281-0135 1 194 Vlak 

2010-281-0136 1 195 Vlak 

2010-281-0137 1 196 Vlak 

2010-281-0138 1 197 Vlak 

2010-281-0139 1 198 Vlak 

2010-281-0140 1 199 Vlak 

2010-281-0141 1 200 Vlak 

2010-281-0142 1 201 Vlak 

2010-281-0143 1 202 Vlak 

2010-281-0144 1 203 Vlak 

2010-281-0145 1 204 Vlak 

2010-281-0146 1 205 Vlak 

2010-281-0147 1 206 Vlak 

2010-281-0148 1 207 Vlak 

2010-281-0149 1 208-210 Vlak 

2010-281-0150 1 211-212 Vlak 

2010-281-0151 1 213 Vlak 

2010-281-0152 1 214 Vlak 

2010-281-0153 1 215 Vlak 

2010-281-0154 1 216 Vlak 

2010-281-0155 1 217 Vlak 

2010-281-0156 1 218 Vlak 

2010-281-0157 1 219 Vlak 

2010-281-0158 1 220 Vlak 

2010-281-0159 1 221 Vlak 

2010-281-0160 1 222 Vlak


2010-281-0161 1 223 Vlak 

2010-281-0162 1 224 Vlak 

2010-281-0163 1 225 Vlak 

2010-281-0164 1 226 Vlak 

2010-281-0165 1 227 Vlak 

2010-281-0166 1 228 Vlak 

2010-281-0167 1 229 Vlak 

2010-281-0168 1 230 Vlak 

2010-281-0169 1 231 Vlak 

2010-281-0170 1 232 Vlak 

2010-281-0171 1 233 Vlak 

2010-281-0172 1 234 Vlak 

2010-281-0173 1 235 Vlak 

2010-281-0174 1 236 Vlak 

2010-281-0175 1 237 Vlak 

2010-281-0176 1 238 Vlak 

2010-281-0177 1 239 Vlak 

2010-281-0178 1 240 Vlak 

2010-281-0179 1 241 Vlak 

2010-281-0180 1 242 Vlak 

2010-281-0181 1 243 Vlak 

2010-281-0182 1 244 Vlak 

2010-281-0183 1 245 Vlak 

2010-281-0184 1 246 Vlak 

2010-281-0185 1 247 Vlak 

2010-281-0186 1 248 Vlak 

2010-281-0187 1 249 Vlak 

2010-281-0188 1 250 Vlak 

2010-281-0189 1 251 Vlak 

2010-281-0190 1 252 Vlak 

2010-281-0191 1 253 Vlak 

2010-281-0192 1 254 Vlak 

2010-281-0193 1 255 Vlak 

2010-281-0194 1 256 Vlak 

2010-281-0195 1 257 Vlak 

2010-281-0196 1 258 Vlak 

2010-281-0197 1 259 Vlak 

2010-281-0198 1 260 Vlak 

2010-281-0199 1 261 Vlak 

2010-281-0200 1 262 Vlak 

2010-281-0201 1 266 Vlak 

103 

2010-281-0202 1 267 Vlak 

2010-281-0203 1 319 Vlak 

2010-281-0204 1 321 Vlak 

2010-281-0205 1 323 Vlak 

2010-281-0206 1 324 Vlak 

2010-281-0207 1 325 Vlak 

2010-281-0208 1 327 Vlak 

2010-281-0209 1 328 Vlak 

2010-281-0210 1 329 Vlak 

2010-281-0211 1 331 Vlak 

2010-281-0212 1 332 Vlak 

2010-281-0213 1 334 Vlak 

2010-281-0214 1 336 Vlak 

2010-281-0215 1 337 Vlak 

2010-281-0216 1 338 Vlak 

2010-281-0217 1 339 Vlak 

2010-281-0218 1 340 Vlak 

2010-281-0219 1 341 Vlak 

2010-281-0220 1 342 Vlak 

2010-281-0221 1 343 Vlak 

2010-281-0222 1 344 Vlak 

2010-281-0223 1 345 Vlak 

2010-281-0224 1 346 Vlak 

2010-281-0225 1 347 Vlak 

2010-281-0226 1 349 Vlak 

2010-281-0227 1 350 Vlak 

2010-281-0228 1 351 Vlak 

2010-281-0229 1 352 Vlak 

2010-281-0230 1 353 Vlak 

2010-281-0231 1 354 Vlak 

2010-281-0232 1 355 Vlak 

2010-281-0233 1 357 Vlak 

2010-281-0234 1 358 Vlak 

2010-281-0235 1 359 Vlak 

2010-281-0236 1 360 Vlak 

2010-281-0237 1 361 Vlak 

2010-281-0238 1 362 Vlak 

2010-281-0239 1 363 Vlak 

2010-281-0240 1 364 Vlak 

2010-281-0241 1 366 Vlak 

2010-281-0242 1 367 Vlak


2010-281-0243 1 368 Vlak 

2010-281-0244 1 369 Vlak 

2010-281-0245 1 370 Vlak 

2010-281-0246 1 371 Vlak 

2010-281-0247 1 372 Vlak 

2010-281-0248 1 373 Vlak 

2010-281-0249 1 374 Vlak 

2010-281-0250 1 375 Vlak 

2010-281-0251 1 376 Vlak 

2010-281-0252 1 377 Vlak 

2010-281-0253 1 378 Vlak 

2010-281-0254 1 379 Vlak 

2010-281-0255 1 380 Vlak 

2010-281-0256 1 381 Vlak 

2010-281-0257 1 382 Vlak 

2010-281-0258 1 383 Vlak 

2010-281-0259 1 384 Vlak 

2010-281-0260 1 385 Vlak 

2010-281-0261 1 386 Vlak 

2010-281-0262 1 387 Vlak 

2010-281-0263 1 388 Vlak 

2010-281-0264 1 389 Vlak 

2010-281-0265 1 390 Vlak 

2010-281-0266 1 391 Vlak 

2010-281-0267 1 392 Vlak 

2010-281-0268 1 393 Vlak 

2010-281-0269 1 394 Vlak 

2010-281-0270 1 395 Vlak 

2010-281-0271 1 396 Vlak 

2010-281-0272 1 397 en 398 Vlak 

2010-281-0273 1 399 Vlak 

2010-281-0274 1 400 Vlak 

2010-281-0275 1 401 Vlak 

2010-281-0276 1 402 Vlak 

2010-281-0277 1 403 Vlak 

2010-281-0278 1 404 Vlak 

2010-281-0279 1 405 Vlak 

2010-281-0280 1 406 Vlak 

2010-281-0281 1 407 Vlak 

2010-281-0282 1 408 Vlak 

2010-281-0283 1 409 Vlak 

104 

2010-281-0284 1 410 Vlak 

2010-281-0285 1 411 Vlak 

2010-281-0286 1 412 Vlak 

2010-281-0287 1 413 Vlak 

2010-281-0288 1 414 Vlak 

2010-281-0289 1 415 Vlak 

2010-281-0290 1 416 Vlak 

2010-281-0291 1 417 Vlak 

2010-281-0292 1 418 Vlak 

2010-281-0293 1 419 Vlak 

2010-281-0294 1 420 Vlak 

2010-281-0295 1 421 Vlak 

2010-281-0296 1 422 Vlak 

2010-281-0297 1 423 Vlak 

2010-281-0298 1 424 Vlak 

2010-281-0299 1 425 Vlak 

2010-281-0300 1 426 Vlak 

2010-281-0301 1 427 Vlak 

2010-281-0302 1 428 Vlak 

2010-281-0303 1 429 Vlak 

2010-281-0304 1 430 Vlak 

2010-281-0305 1 431 Vlak 

2010-281-0306 1 432 Vlak 

2010-281-0307 1 433 Vlak 

2010-281-0308 1 434 Vlak 

2010-281-0309 1 435 Vlak 

2010-281-0310 1 436 Vlak 

2010-281-0311 1 437 Vlak 

2010-281-0312 1 438 Vlak 

2010-281-0313 1 439 Vlak 

2010-281-0314 1 440 Vlak 

2010-281-0315 1 441 Vlak 

2010-281-0316 1 442 Vlak 

2010-281-0317 1 443 Vlak 

2010-281-0318 1 444 Vlak 

2010-281-0319 1 445 Vlak 

2010-281-0320 1 446 Vlak 

2010-281-0321 1 447 Vlak 

2010-281-0322 1 448 Vlak 

2010-281-0323 1 449 Vlak 

2010-281-0324 1 450 Vlak


2010-281-0325 1 451 Vlak 

2010-281-0326 1 452 Vlak 

2010-281-0327 1 453 Vlak 

2010-281-0328 1 454 Vlak 

2010-281-0329 1 455 Vlak 

2010-281-0330 1 456 Vlak 

2010-281-0331 1 457 Vlak 

2010-281-0332 1 458 Vlak 

2010-281-0333 1 459 Vlak 

2010-281-0334 1 14 Coupe 

2010-281-0335 1 15 Coupe 

2010-281-0336 1 18 Coupe 

2010-281-0337 1 22 Coupe 

2010-281-0338 1 37 Coupe 

2010-281-0339 1 38 Coupe 

2010-281-0340 1 39 Coupe 

2010-281-0341 1 40 Coupe 

2010-281-0342 1 41 en 43 Coupe 

2010-281-0343 1 42 Coupe 

2010-281-0344 1 55 Coupe 

2010-281-0345 1 56 Coupe 

2010-281-0346 1 58 Coupe 

2010-281-0347 1 62 Coupe 

2010-281-0348 1 65 Coupe 

2010-281-0349 1 70 Coupe 

2010-281-0350 1 71 Coupe 

2010-281-0351 1 86 Coupe 

2010-281-0352 1 89 Coupe 

2010-281-0353 1 91 Coupe 

2010-281-0354 1 92 Coupe 

2010-281-0355 1 106 Coupe 

2010-281-0356 1 107 Coupe 

2010-281-0357 1 110 Coupe 

2010-281-0358 1 111 Coupe 

2010-281-0359 1 112 Coupe 

2010-281-0360 1 113 Coupe 

2010-281-0361 1 115 Coupe 

2010-281-0362 1 131 Coupe 

2010-281-0363 1 162 Coupe 

2010-281-0364 1 164 Coupe 

2010-281-0365 1 164 Coupe 

105 

2010-281-0366 1 164 Coupe 

2010-281-0367 1 164 Detail 

2010-281-0368 1 165 en 821 Coupe 

2010-281-0369 1 168 en 169 Coupe 

2010-281-0370 1 175 Coupe 

2010-281-0371 1 178 Coupe 

2010-281-0372 1 183 Coupe 

2010-281-0373 1 186 Coupe 

2010-281-0374 1 201 Coupe 

2010-281-0375 1 209 Coupe 

2010-281-0376 1 214 Coupe 

2010-281-0377 1 215 Coupe 

2010-281-0378 1 217 Coupe 

2010-281-0379 1 219 Coupe 

2010-281-0380 1 222 Coupe 

2010-281-0381 1 229 en 230 Coupe 

2010-281-0382 1 260 en 262 Coupe 

2010-281-0383 1 261 Coupe 

2010-281-0384 1 273 Coupe 

2010-281-0385 1 296 Coupe 

2010-281-0386 1 321 Coupe 

2010-281-0387 1 322 Coupe 

2010-281-0388 1 323 en 324 Coupe 

2010-281-0389 1 325 Coupe 

2010-281-0390 1 346 Coupe 

2010-281-0391 1 347 Coupe 

2010-281-0392 1 349 Coupe 

2010-281-0393 1 350 Coupe 

2010-281-0394 1 355 Coupe 

2010-281-0395 1 357 Coupe 

2010-281-0396 1 360 Coupe 

2010-281-0397 1 363 Coupe 

2010-281-0398 1 366 Coupe 

2010-281-0399 1 367 Coupe 

2010-281-0400 1 369 Coupe 

2010-281-0401 1 371 Coupe 

2010-281-0402 1 373 Coupe 

2010-281-0403 1 376 Coupe 

2010-281-0404 1 377 Coupe 

2010-281-0405 1 378 Coupe 

2010-281-0406 1 381 Coupe


2010-281-0407 1 382 Coupe 

2010-281-0408 1 385 Coupe 

2010-281-0409 1 394 Coupe 

2010-281-0410 1 415 Coupe 

2010-281-0411 1 422 Coupe 

2010-281-0412 1 425 Coupe 

2010-281-0413 1 431 Coupe 

2010-281-0414 1 432 Coupe 

2010-281-0415 1 445 Coupe 

2010-281-0416 1 446 Coupe 

2010-281-0417 2 Overzicht 

2010-281-0418 2 Overzicht 

2010-281-0419 2 Overzicht 

2010-281-0420 2 Overzicht 

2010-281-0421 2 Overzicht 

2010-281-0422 2 Overzicht 

2010-281-0423 2 Overzicht 

2010-281-0424 2 Overzicht 

2010-281-0425 2 Overzicht 

2010-281-0426 2 Overzicht 

2010-281-0427 2 Overzicht 

2010-281-0428 2 Overzicht 

2010-281-0429 2 Overzicht 

2010-281-0430 2 Overzicht 

2010-281-0431 2 460 Vlak 

2010-281-0432 2 461 Vlak 

2010-281-0433 2 462 Vlak 

2010-281-0434 2 463 Vlak 

2010-281-0435 2 464 Vlak 

2010-281-0436 2 465 en 466 Vlak 

2010-281-0437 2 467 Vlak 

2010-281-0438 2 468 Vlak 

2010-281-0439 2 469 Vlak 

2010-281-0440 2 470 Vlak 

2010-281-0441 2 471 Vlak 

2010-281-0442 2 472 en 473 Vlak 

2010-281-0443 2 474 en 475 Vlak 

2010-281-0444 2 476 Vlak 

2010-281-0445 2 477 Vlak 

2010-281-0446 2 478 Vlak 

2010-281-0447 2 483 Vlak 

106 

2010-281-0448 2 484 Vlak 

2010-281-0449 2 485 Vlak 

2010-281-0450 2 486 Vlak 

2010-281-0451 2 487 Vlak 

2010-281-0452 2 494 Vlak 

2010-281-0453 2 495 Vlak 

2010-281-0454 2 496 Vlak 

2010-281-0455 2 497 Vlak 

2010-281-0456 2 509 Vlak 

2010-281-0457 2 510 Vlak 

2010-281-0458 2 511 Vlak 

2010-281-0459 2 512 Vlak 

2010-281-0460 2 520 Vlak 

2010-281-0461 2 521 Vlak 

2010-281-0462 2 522 Vlak 

2010-281-0463 2 523 Vlak 

2010-281-0464 2 524 Vlak 

2010-281-0465 2 525 Vlak 

2010-281-0466 2 526 Vlak 

2010-281-0467 2 528 Vlak 

2010-281-0468 2 529 Vlak 

2010-281-0469 2 530 Vlak 

2010-281-0470 2 534 Vlak 

2010-281-0471 2 536 Vlak 

2010-281-0472 2 537 Vlak 

2010-281-0473 2 538 Vlak 

2010-281-0474 2 539 Vlak 

2010-281-0475 2 462 Coupe 

2010-281-0476 2 462 Detail 

2010-281-0477 2 480 Coupe 

2010-281-0478 2 481 Coupe 

2010-281-0479 2 486 Coupe 

2010-281-0480 2 494 Coupe 

2010-281-0481 2 495 Coupe 

2010-281-0482 2 498 Coupe 

2010-281-0483 2 527 Coupe 

2010-281-0484 2 535 Coupe 

2010-281-0485 2 538 Coupe 

2010-281-0486 3 Overzicht 

2010-281-0487 3 540 Vlak 

2010-281-0488 3 540 Vlak


2010-281-0489 3 540 Vlak 

2010-281-0490 3 541 Vlak 

2010-281-0491 3 542 Vlak 

2010-281-0492 3 543 Vlak 

2010-281-0493 3 544 Vlak 

2010-281-0494 3 545 Vlak 

2010-281-0495 3 546 en 547 Vlak 

2010-281-0496 3 548 Vlak 

2010-281-0497 3 549 Vlak 

2010-281-0498 3 550 Vlak 

2010-281-0499 3 551 Vlak 

2010-281-0500 3 552 Vlak 

2010-281-0501 3 553 Vlak 

2010-281-0502 3 554 Vlak 

2010-281-0503 3 555 Vlak 

2010-281-0504 3 556 Vlak 

2010-281-0505 3 557 Vlak 

2010-281-0506 3 558 Vlak 

2010-281-0507 3 559 Vlak 

2010-281-0508 3 563 Vlak 

2010-281-0509 3 564 Vlak 

2010-281-0510 3 565 Vlak 

2010-281-0511 3 566 Vlak 

2010-281-0512 3 567 Vlak 

2010-281-0513 3 568 Vlak 

2010-281-0514 3 569 Vlak 

2010-281-0515 3 540 Coupe 

2010-281-0516 3 543 Coupe 

2010-281-0517 3 546 en 547 Coupe 

2010-281-0518 3 549 en 548 Coupe 

2010-281-0519 3 540 en 550 Coupe 

2010-281-0520 3 552 Coupe 

2010-281-0521 3 553 Coupe 

2010-281-0522 3 554 Coupe 

2010-281-0523 3 555 Coupe 

2010-281-0524 3 556 Coupe 

2010-281-0525 3 127 en 557 Coupe 

2010-281-0526 3 557 Coupe 

2010-281-0527 3 559 en 590 Coupe 

2010-281-0528 3 565 Coupe 

2010-281-0529 2 Overzicht 

107 

2010-281-0530 2 Overzicht 

2010-281-0531 2 Overzicht 

2010-281-0532 2 Overzicht 

2010-281-0533 2 Overzicht 

2010-281-0534 2 Overzicht 

2010-281-0535 2 Overzicht 

2010-281-0536 2 Overzicht 

2010-281-0537 2 Overzicht 

2010-281-0538 2 Overzicht 

2010-281-0539 2 Overzicht 

2010-281-0540 2 570 Vlak 

2010-281-0541 2 571 en 572 Vlak 

2010-281-0542 2 573 Vlak 

2010-281-0543 2 574 Vlak 

2010-281-0544 2 575 Vlak 

2010-281-0545 2 576 Vlak 

2010-281-0546 2 577 Vlak 

2010-281-0547 2 578 Vlak 

2010-281-0548 2 579 Vlak 

2010-281-0549 2 580 Vlak 

2010-281-0550 2 581 Vlak 

2010-281-0551 2 582 Vlak 

2010-281-0552 2 583 Vlak 

2010-281-0553 2 584 Vlak 

2010-281-0554 2 586 Vlak 

2010-281-0555 2 587 Vlak 

2010-281-0556 2 588 Vlak 

2010-281-0557 2 589 Vlak 

2010-281-0558 2 590 Vlak 

2010-281-0559 2 592 Vlak 

2010-281-0560 2 593 Vlak 

2010-281-0561 2 594 Vlak 

2010-281-0562 2 595 Vlak 

2010-281-0563 2 596 Vlak 

2010-281-0564 2 597 Vlak 

2010-281-0565 2 598 Vlak 

2010-281-0566 2 599 Vlak 

2010-281-0567 2 600 Vlak 

2010-281-0568 2 601 Vlak 

2010-281-0569 2 602 Vlak 

2010-281-0570 2 603 Vlak


2010-281-0571 2 604 Vlak 

2010-281-0572 2 605 Vlak 

2010-281-0573 2 606 Vlak 

2010-281-0574 2 607 Vlak 

2010-281-0575 2 608 Vlak 

2010-281-0576 2 609 Vlak 

2010-281-0577 2 610 Vlak 

2010-281-0578 2 611 Vlak 

2010-281-0579 2 612 Vlak 

2010-281-0580 2 613 Vlak 

2010-281-0581 2 614 Vlak 

2010-281-0582 2 Overzicht 

2010-281-0583 2 Overzicht 

2010-281-0584 2 Overzicht 

2010-281-0585 2 Overzicht 

2010-281-0586 2 Overzicht 

2010-281-0587 2 Overzicht 

2010-281-0588 2 Overzicht 

2010-281-0589 2 Overzicht 

2010-281-0590 2 Overzicht 

2010-281-0591 2 Overzicht 

2010-281-0592 2 Overzicht 

2010-281-0593 2 Overzicht 

2010-281-0594 2 Overzicht 

2010-281-0595 2 Overzicht 

2010-281-0596 2 Overzicht 

2010-281-0597 2 615 Vlak 

2010-281-0598 2 616 Vlak 

2010-281-0599 2 617 Vlak 

2010-281-0600 2 618 Vlak 

2010-281-0601 2 619 Vlak 

2010-281-0602 2 620 Vlak 

2010-281-0603 2 621 Vlak 

2010-281-0604 2 622 Vlak 

2010-281-0605 2 623 Vlak 

2010-281-0606 2 624 Vlak 

2010-281-0607 2 625 Vlak 

2010-281-0608 2 626 Vlak 

2010-281-0609 2 627 Vlak 

2010-281-0610 2 628 Vlak 

2010-281-0611 2 629 Vlak 

108 

2010-281-0612 2 630 Vlak 

2010-281-0613 2 631 Vlak 

2010-281-0614 2 632 Vlak 

2010-281-0615 2 633 Vlak 

2010-281-0616 2 634 Vlak 

2010-281-0617 2 635 Vlak 

2010-281-0618 2 636 Vlak 

2010-281-0619 2 637 Vlak 

2010-281-0620 2 638 Vlak 

2010-281-0621 2 639 Vlak 

2010-281-0622 2 640 Vlak 

2010-281-0623 2 641 Vlak 

2010-281-0624 2 642 Vlak 

2010-281-0625 2 643 Vlak 

2010-281-0626 2 644 Vlak 

2010-281-0627 2 645 Vlak 

2010-281-0628 2 646 Vlak 

2010-281-0629 2 647 Vlak 

2010-281-0630 2 648 Vlak 

2010-281-0631 2 649 Vlak 

2010-281-0632 2 650 Vlak 

2010-281-0633 2 651 Vlak 

2010-281-0634 2 652 Vlak 

2010-281-0635 2 653 Vlak 

2010-281-0636 2 654 Vlak 

2010-281-0637 2 655 Vlak 

2010-281-0638 2 656 Vlak 

2010-281-0639 2 657 Vlak 

2010-281-0640 2 658 Vlak 

2010-281-0641 2 659 Vlak 

2010-281-0642 2 660 Vlak 

2010-281-0643 2 661 Vlak 

2010-281-0644 2 662 Vlak 

2010-281-0645 2 663 Vlak 

2010-281-0646 2 664 Vlak 

2010-281-0647 2 665 Vlak 

2010-281-0648 2 666 Vlak 

2010-281-0649 2 667 Vlak 

2010-281-0650 2 668 Vlak 

2010-281-0651 2 669 Vlak 

2010-281-0652 2 670 Vlak


2010-281-0653 2 671 Vlak 

2010-281-0654 2 672 Vlak 

2010-281-0655 2 673 Vlak 

2010-281-0656 2 674 Vlak 

2010-281-0657 2 675 Vlak 

2010-281-0658 2 676 Vlak 

2010-281-0659 2 677 Vlak 

2010-281-0660 2 678 en 679 Vlak 

2010-281-0661 2 680 Vlak 

2010-281-0662 2 681 Vlak 

2010-281-0663 2 682 Vlak 

2010-281-0664 2 683 Vlak 

2010-281-0665 2 684 Vlak 

2010-281-0666 2 685 Vlak 

2010-281-0667 2 686 Vlak 

2010-281-0668 2 687 Vlak 

2010-281-0669 2 688 Vlak 

2010-281-0670 2 689 Vlak 

2010-281-0671 2 690 Vlak 

2010-281-0672 2 691 Vlak 

2010-281-0673 2 692 en 693 Vlak 

2010-281-0674 2 694 en 695 Vlak 

2010-281-0675 2 696 en 697 Vlak 

2010-281-0676 2 698 Vlak 

2010-281-0677 2 699 en 700 Vlak 

2010-281-0678 2 701 Vlak 

2010-281-0679 2 702 Vlak 

2010-281-0680 2 703 Vlak 

2010-281-0681 2 704 Vlak 

2010-281-0682 2 705 Vlak 

2010-281-0683 2 706 en 707 Vlak 

2010-281-0684 2 708 Vlak 

2010-281-0685 

2 

709, 710 en 

711 

Vlak 

2010-281-0686 2 712 en 713 Vlak 

2010-281-0687 2 714 en 715 Vlak 

2010-281-0688 2 716 Vlak 

2010-281-0689 2 717 Vlak 

2010-281-0690 2 718 Vlak 

2010-281-0691 2 719 Vlak 

2010-281-0692 2 720 en 721 Vlak 

2010-281-0693 2 722 Vlak 

109 

2010-281-0694 2 723 Vlak 

2010-281-0695 2 724 Vlak 

2010-281-0696 2 725 en 726 Vlak 

2010-281-0697 2 727 Vlak 

2010-281-0698 2 728 Vlak 

2010-281-0699 2 580 Coupe 

2010-281-0700 2 585 Coupe 

2010-281-0701 2 596 Coupe 

2010-281-0702 2 597 Coupe 

2010-281-0703 2 599 Coupe 

2010-281-0704 2 602 Coupe 

2010-281-0705 2 603 Coupe 

2010-281-0706 2 604 Coupe 

2010-281-0707 2 605 Coupe 

2010-281-0708 2 606 Coupe 

2010-281-0709 2 612 Coupe 

2010-281-0710 2 613 Coupe 

2010-281-0711 2 615 Coupe 

2010-281-0712 2 616 Coupe 

2010-281-0713 2 624 Coupe 

2010-281-0714 2 628 en 629 Coupe 

2010-281-0715 2 634 Coupe 

2010-281-0716 2 635 Coupe 

2010-281-0717 2 650 Coupe 

2010-281-0718 2 653 Coupe 

2010-281-0719 2 654 Coupe 

2010-281-0720 2 658 Coupe 

2010-281-0721 2 703 Coupe 

2010-281-0722 4 Overzicht 

2010-281-0723 4 Overzicht 

2010-281-0724 4 Overzicht 

2010-281-0725 4 Overzicht 

2010-281-0726 4 Overzicht 

2010-281-0727 4 Overzicht 

2010-281-0728 4 Overzicht 

2010-281-0729 4 Overzicht 

2010-281-0730 4 Overzicht 

2010-281-0731 4 Overzicht 

2010-281-0732 4 Overzicht 

2010-281-0733 4 729 Vlak 

2010-281-0734 4 734 Vlak


2010-281-0735 4 731 Vlak 

2010-281-0736 4 732 Vlak 

2010-281-0737 4 733 Vlak 

2010-281-0738 4 734 en 735 Vlak 

2010-281-0739 

4 

736, 737 en 

738 

Vlak 

2010-281-0740 4 739 Vlak 

2010-281-0741 4 740 Vlak 

2010-281-0742 4 741 Vlak 

2010-281-0743 4 742 Vlak 

2010-281-0744 4 743 Vlak 

2010-281-0745 4 744 Vlak 

2010-281-0746 4 745 Vlak 

2010-281-0747 4 746 Vlak 

2010-281-0748 4 747 Vlak 

2010-281-0749 4 748 Vlak 

2010-281-0750 4 749 Vlak 

2010-281-0751 4 750 en 751 Vlak 

2010-281-0752 4 752 en 753 Vlak 

2010-281-0753 4 754 Vlak 

2010-281-0754 4 755 en 756 Vlak 

2010-281-0755 4 756 en 757 Vlak 

2010-281-0756 4 756 en 758 Vlak 

2010-281-0757 4 759 Vlak 

2010-281-0758 4 760 Vlak 

2010-281-0759 4 761 Vlak 

2010-281-0760 4 762 Vlak 

2010-281-0761 4 763 Vlak 

2010-281-0762 4 764 Vlak 

2010-281-0763 4 765 Vlak 

2010-281-0764 4 766 Vlak 

2010-281-0765 4 767 Vlak 

2010-281-0766 4 768 Vlak 

2010-281-0767 4 769 Vlak 

2010-281-0768 4 770 Vlak 

2010-281-0769 4 771 Vlak 

2010-281-0770 4 772 Vlak 

2010-281-0771 4 773 Vlak 

2010-281-0772 4 774 Vlak 

2010-281-0773 4 775 Vlak 

2010-281-0774 4 776 Vlak 

2010-281-0775 4 777 Vlak 

110 

2010-281-0776 4 778 Vlak 

2010-281-0777 4 779 Vlak 

2010-281-0778 4 780 Vlak 

2010-281-0779 4 781 Vlak 

2010-281-0780 4 782 Vlak 

2010-281-0781 4 783 Vlak 

2010-281-0782 

4 

784, 785, 

786 en 787 

Vlak 

2010-281-0783 4 788 Vlak 

2010-281-0784 4 789 Vlak 

2010-281-0785 4 790 Vlak 

2010-281-0786 4 791 Vlak 

2010-281-0787 4 792 Vlak 

2010-281-0788 4 793 Vlak 

2010-281-0789 4 794 Vlak 

2010-281-0790 4 795 Vlak 

2010-281-0791 4 796 Vlak 

2010-281-0792 4 797 Vlak 

2010-281-0793 4 798 Vlak 

2010-281-0794 4 799 Vlak 

2010-281-0795 4 800 Vlak 

2010-281-0796 4 801 Vlak 

2010-281-0797 4 802 Vlak 

2010-281-0798 4 803 Vlak 

2010-281-0799 4 804 Vlak 

2010-281-0800 4 805 Vlak 

2010-281-0801 4 806 en 807 Vlak 

2010-281-0802 4 808 en 809 Vlak 

2010-281-0803 4 810 Vlak 

2010-281-0804 4 811 Vlak 

2010-281-0805 4 812 Vlak 

2010-281-0806 4 813 Vlak 

2010-281-0807 4 814 Vlak 

2010-281-0808 4 815 Vlak 

2010-281-0809 4 816 Vlak 

2010-281-0810 4 817 Vlak 

2010-281-0811 4 818 Vlak 

2010-281-0812 4 819 Vlak 

2010-281-0813 4 820 Vlak 

2010-281-0814 4 734 Coupe 

2010-281-0815 4 735 Coupe 

2010-281-0816 

4 

741, 743 en 

745 

Coupe


2010-281-0817 4 747 Coupe 

2010-281-0818 4 749 Coupe 

2010-281-0819 4 749 Coupe 

2010-281-0820 4 756 Coupe 

2010-281-0821 4 769 Coupe 

2010-281-0822 4 793 Coupe 

2010-281-0823 4 805 Coupe 

2010-281-0824 4 811 Coupe 

2010-281-0825 4 815 Coupe 

2010-281-0826 4 820 Coupe 

2010-281-0827 Wateroverlast. 

111 





2010-281-0832 

2010-281-0833 

2010-281-0834 

Bezoek: Canadese 

ganzen. 


ganzen. 


ganzen. 

2010-281-0835 Bouwwerf 

2010-281-0836 Sfeer


112


Bijlage 4: Coupetekeningen 

113


114


115


116


117


118


119


120


121


122


123


124


Bijlage 5: Opgravingsplan 

125


126

Administatieve gegevens 

Naam site: Kreupelstraat 

Provincie: Vlaams-Brabant 

Gemeente: Zemst 

Deelgemeente: Eppegem 

Adres: Kreupelstraat 

Kadastrale gegevens: Afdeling 5, Sectie D, perceel 76e 

Opdrachtgevers: Matexi Projects NV, Brusselsesteenweg 213, 1850 Grimbergen 

Vergunningsnummer: 2010-281 

Naam aanvrager: Maarten Smeets 

Aanvraagdatum: 5 augustus 2010

Archeo-rapport 134 De archeologische opgraving aan de ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?