Ard Paffen, bedrijfsarts in opleiding bij MaetisArdyn

“In gesprek met…”
“In gesprek met...” is een reeks interviews met
bedrijfsartsen. In deze rubriek stelt een bedrijfsarts
zich informeel voor.
Deze editie maken me nader kennis met
Ard Paffen.
“We zijn een beetje de
huisarts van het bedrijf”

Mensen beter maken. Dat had Ard
Paffen, bedrijfsarts in opleiding bij
MaetisArdyn, voor ogen toen hij
medicijnen ging studeren. Toch is
dat precies wat hij als bedrijfsarts
niet doet. “Wij zijn niet de curatieve
sector, we genezen niemand. Dat is
niet onze hoofdtaak. Maar wij
helpen mensen wél om zo goed
mogelijk te re-integreren in arbeid.
En wij hebben een belangrijke
preventieve taak. Daarin ligt onze
meerwaarde.”
Toen Ard Paffen (37) drieënhalaar
geleden zijn baan als arts-assistent
gynaecologie in het ziekenhuis
verruilde voor de opleiding bedrijfsarts,
merkte hij al na een paar weken dat hij
helemaal op zijn plek zat. “Ik zat in de
auto en was op weg naar huis, en dacht:
yes!” vertelt hij lachend. “Het beviel me
meteen heel goed. Het werk vond ik
leuk, en ik had het idee dat ik mensen
écht kon helpen. Niet door ze fysiek
beter te maken, maar door te kijken wat
mensen, ondanks hun medische
beperkingen, nog wel kunnen doen in
hun werk.”
Dinsdag is zijn opleidingsdag
en zit hij in de collegebanken. De overige
dagen van de week zit hij afwisselend
op locatie bij klanten, Menzis en Post NL,
en op kantoor in Nijmegen. Ard: “Die
afwisseling vind ik prettig. Op kantoor
kan ik sparren met collega’s, horen hoe
zij iets aanpakken en even een praatje
maken bij de koffieautomaat. En werken
op locatie bij de klant heeft als voordeel
dat je korte lijntjes hebt. Zelf loop ik
regelmatig even de werkvloer op om te
kijken hoe het er in praktijk aan toegaat.
Daardoor heb je meer feeling met een
bedrijf. Mensen lopen ook makkelijk
even mijn kamer binnen. Ze vertrouwen
je, je bent een beetje de huisarts van het
bedrijf.”
Een soort monteur
Aanvankelijk had Ard een heel andere
toekomst voor ogen, toen hij medicijnen
ging studeren, na twee keer te zijn
uitgeloot en militaire dienst. “Ik wilde
snijden”, vertelt hij en lacht er verontschuldigende
bij. “Heel letterlijk als een
soort monteur ingrijpen op het
menselijk lichaam. Anatomie heeft me
altijd gefascineerd. Op de middelbare
snuffelde ik al graag in biologieboekjes
en nog steeds vind ik de fysiologie
fantastisch. Trek je aan dit peesje, dan
gaat die vinger omhoog.”
Een carrière als chirurg lag voor de
hand, maar van het begin af aan zag hij
zichzelf niet in die rol. “Daarvoor moet je
echt het karakter hebben. Je moet
passen in die cultuur en sfeer, en je
lekker voelen tussen die mensen. Dat
deed ik niet. De meeste chirurgen zijn ad
rem en heel erg carrièregericht. Zo moet
je eigenlijk wel zijn om ertussen te
komen, maar ik ben niet zo’n haantje de
voorste.”
“Ons vak is heel dynamisch: de regering
hoe maar iets te verzinnen en wij
zullen daar dan in volgen”
Het maatschappelijk aspect
Hij bouwde zijn opleiding op rondom
een wat ‘socialer snijdend beroep’, zoals
hij het zelf omschrijft: gynaecologie. Erg
boeiend, benadrukt hij: “Ik stond veel op
operatiekamers, begeleidde de
moeilijke bevallingen die de verloskundige
niet deed. Dat fysieke vond ik erg
leuk.” Toch constateerde hij al na
driekwart jaar dat het ziekenhuis
gewoon niks voor hem is. “Het is erg
competitief wereldje, veel draait om
status. Qua persoonlijkheid paste ik er
niet.”
Ook miste hij het maatschappelijke
aspect. Steeds vaker rees bij hem
de vraag: hoe gaan mensen überhaupt
om met hun ziekte? Het vak van
bedrijfsarts spookte om die reden al
langer door zijn hoofd. “Als bedrijfsarts
kan ik echt iets betekenen. Ik ben
overkoepelend bezig en bemoei me met
het totale arbobeleid in een bedrijf. Hoe
ga je om met verzuim? Wat doe je met
preventie? Maar ook: Is er
anti-rookbeleid? Hoe ga je om met het
assortiment in de kantine? Op die
manier zijn wij bedrijfsbreed bezig met
gezondheid en helpen we mensen met
hun herstel. Daarin ligt onze
meerwaarde.”
Het maakt zijn werk
maatschappelijk relevant, maar ook
heel dynamisch. “De regering in Den
Haag hoeft maar iets te verzinnen – een
nieuw soort verzuimbegeleiding, een
andere uitkering – en wij zullen daar
dan in volgen. Nieuwe protocollen
schrijven. We hebben voortdurend te
maken met veranderingen.”

“Veel medische klachten hebben een
sociale of psychische oorzaak en die
los je niet alleen op met medicatie”

“Bedrijfsartsen hoeven
zich alleen maar te
bewijzen ten opzichte
van hun werk en niet
zozeer ten opzichte
van collega’s”
Rode Ferrari
Zijn beslissing om op latere leeftijd nog
aan de opleiding voor bedrijfsarts te
beginnen, ging niet over één nacht ijs:
“In de hiërarchie staan bedrijfsartsen
echt helemaal onderaan”, zegt hij
verontschuldigend. “Daar moest ik wel
even over nadenken en ik had ook wat
uit te leggen aan vrienden in de
medische wereld. Maar uiteindelijk vind
ik: je moet voor jezelf kiezen en doen
waar je je prettig bij voelt. Je moet
energie halen uit je werk, met een
glimlach door het leven gaan. Anders
houd je het niet lang vol, dan ga je een
chagrijnig leven tegemoet en dat wilde
ik niet.”
Bedrijfsartsen zijn ander
typen mensen, meent hij. Bescheidener
misschien. “Wij hoeven niet zo nodig in
een rode Ferrari rond te rijden. Wij
hoeven ons alleen maar te bewijzen ten
opzichte van ons werk, en niet zozeer
ten opzichte van collega’s. Dat is
belangrijk een verschil. Daardoor zit ik
nu veel meer op mijn plek, want dat doe
ik automatisch wel.”
Adviseur of controleur?
Een neutraal adviseur aan de zijlijn die
de richting aangeeft, zo omschrijft Ard
zijn rol. “We zijn adviseurs maar we
worden vaak als controleur gezien. Veel
mensen hebben een negatief beeld van
ons werk. Dat begrijp ik wel. Naar een
huisarts ga je vrijwillig omdat je ziek
bent, maar naar een bedrijfsarts móet je,
terwijl wij je niet eens beter maken. Dat
zijn al twee negatieve dingen.”
En ergens zit de controlefunctie
ook nog ook wel in, meent hij.
“We zijn toch een soort medisch
politieagent die bekijkt of mensen zich
niet al te gemakkelijk in de ziektewet
gooien. Verzekeringsartsen bij het UWV
hebben die rol natuurlijk nog meer dan
wij, maar ik vind het een interessant
aspect. Je moet als maatschappij niet
willen dat een te grote groep een beroep
doet op een uitkering, want dat trekt die
maatschappij niet qua budget. Dan gaat
het bruto nationaal product op een
gegeven moment alleen nog maar
daaraan op. Je moet blijven kijken naar
het welzijn van ons allemaal, de
maatschappij en niet alleen naar het
individuele belang.”
Medicalisatie
Grote maatschappelijke kwesties
houden hem al langer bezig. Als student
keek hij wel eens naar populaire
medische tv-programma’s waar hij
gaandeweg steeds meer vraagtekens bij
plaatste. Medicalisatie was een van de
zaken waarvoor hij zich ging interesseren.
Ard: “Veel medische klachten
hebben een sociale of psychische
oorzaak en die los je niet op met
medicalisatie. Medicijnen helpen dan
soms om klachten te laten verdwijnen ,
hoofdpijn bijvoorbeeld, maar komen net
zo hard weer terug zodra je met pillen
stopt. Zoiets moet je dus anders
aanpakken.”
Veel inspiratie voor dit
onderwerp haalde hij ook uit de boeken
van de Russische sciènce fiction
schrijver Isaak Asimov, die hij allemaal
heeft gelezen. Asimov schetst een
potentieel reëel beeld van hoe het met
ons mensen in de toekomst verder kan
gaan. Ard: “Niemand weet natuurlijk of
wat hij schrijft de waarheid wordt.,
waarschijnlijk niet. Maar het is leuk om
erover te brainstormen. Het medische
aspect speelt in zijn verhalen vaak een
grote rol, dat is ook wat mij erin boeit. Zo
creëert hij maatschappijen die steeds
meer medicaliseren en daardoor op den

duur gevrijwaard zijn van ziekten.”
Wat doe je wel en wat niet?
Dat klinkt mooi, maar eigenlijk zitten er
ook negatieve kanten aan zo’n wereld.
“Je moet je afvragen of je dat wel wil;
Door zo’n hoge levensstandaard is de
rol van evolutie vrijwel uitgeschakeld.
De sterktsten overleven niet meer
alleen. Iedereen overleeft. Hierdoor
wordt het hele ras ansich zwakker en
meer afhankelijk van de medische
wetenschap en technologie.”, stelt Ard.
Als voorbeeld noemt hij het gebruik van
antibiotica. Daar maakt zich oprecht
kwaad over: “Hoe meer antibioticum je
rond strooit in de maatschappij, in de
mens en de veeteelt, hoe meer
resistente bacteriën je kweekt, met alle
gevolgen van dien. Wat doe je wél en
wat doe je níet om mensen en de
maatschappij beter te maken? Wat zijn
de gevolgen op de lange termijn? Daar
moet je heel erg over nadenken.” Het
zijn grote woorden, maar Ard is de
eerste om toe te geven dat hij er in de
dagelijkse realiteit van zijn spreekkamer
niet mee bezig is. “Als ik écht iets
zou willen veranderen in de
maatschappij, dan moet ik de regering
in, maar die ambitie heb ik niet: ik hoef
niet zo nodig in de picture. Ben meer
iemand die zich er op de achtergrond
mee bemoeit. Zo’n hulpje van de
staatsecretaris die nachtenlang
doorzwoegt om het werk af te krijgen.”
Een negen tot vijf baan is zijn
werk ook nu zeker niet. “Soms ben ik
uren bezig om één documentje af te
krijgen, maar ik vind dat wij als
bedrijfsarts een service leveren, dus dan
wil ik ook dat men daar tevreden over
is. Dat is altijd mijn streven. Als mijn
werkgever en cliënt tevreden zijn, dan
ben ik ook tevreden. Dat geeft mij de
meeste voldoening.”
Rust en regelmaat
In januari hoopt hij af te studeren, en zet
hij een punt achter een lange periode
van opleidingen. De komende jaren wil
hij dan ook vooral rust en regelmaat,
zowel in zijn werk bij MaetisArdyn, als
voor zijn gezin; zijn twee kinderen van
drie en één jaar. “Onze gezinssituatie is
best hectisch. Ik werk fulltime en mijn
vrouw vier dagen per week. Soms ben
ik pas laat thuis, bijvoorbeeld als ik in de
file sta, en dan liggen de kinderen al in
bed. Dat vind ik niet leuk. Dat moet
anders, denk ik dan. Maar ik wil vaak
meer dan kan.”
Tijd om te ontspannen heeft
hij minder dan gewenst. Sporten,
spelletjes; hij zou er graag vaker aan
toekomen. Sinds kort heeft hij het
luisterboek ontdekt: “De ultieme
invulling van tijd die anders verloren is.
In de auto word ik nu heel lui voorgelezen”,
lacht hij. Ontspannen doet hij
vooral wanneer hij aan het klussen is in
het familiehuisje in de Ardennen.
“Lekker met mijn handen bezig zijn.
Een leidinkje aanleggen bijvoorbeeld.
Dan ben ik toch weer monteurtje aan
het spelen.”
De competitieve wereld van
het ziekenhuis mist Ard totaal niet.
“Wat ik nu doe bevalt me goed, dat wil
ik zeker nog een tijd blijven doen.”
Slechts heel soms kriebelt het even.
Lachend: “Laatst liep ik op straat en was
daar een man onwel geworden. De
ambulance was al geroepen. Toen de
broeders arriveerden hielp ik mee en
heb ik zelf bij die noodleidende man
een infuus ingebracht. Ha, ik kan het
nog!”, dacht ik.
“Pas als mijn cliënten, werkgevers en
werknemers, tevreden zijn, dan ben
ik dat zelf ook. Dat weegt voor mij
altijd het zwaarst”