Nuwe Lewenswetenskappe Graad 10 – Januarie 2009

Nuwe Lewenswetenskappe Graad 10 – Januarie 2009
Verduidelik en demonstreer hoe 'n
ligmikroskoop werk.
[Indien mikroskope nie beskikbaar
is nie, gebruik diagramme.]
Ondersoek die struktuur van dieren
plantselle deur middel van
mikroskope en/of ander
hulpbronne, bv. mikrografie,
modelle. Noteer waarnemings in
biologiese diagramme.
Eksperimente om difussie en
osmose te demonstreer.
Selle: die basiese eenheid van lewe
Molekulêre samestelling: Selle is meestal saamgestel uit proteïene,
koolhidrate, lipiede, nukleïensure en water.
Selstruktuur en funksie: Stel die idee bekend van 'n sel as die
kleinste eenheid wat 'n komplekse organisasie het en die
eienskappe van lewe uitvoer, bv.
- Selwand - ondersteuningstruktuur
- Selmembraan – grense en vervoer
- Nukleus, chromatienmateriaal, kernmembraan, kernporieë, kern
– die beheersentrum
- Sitoplasma – berging, sirkulasie van materiaal
- Mitochondria – kragstasie van die sel, stel energie vry
- Ribosome - proteïensintese
- Endoplasmiese retikulum (grof en glad) - vervoerstelsels
- Golgi-apparaat - verpakkingsentrum
- Plastiede – produksie en berging van voedsel, pigmente
- Vakuole, lisosome, vesikels – berging, vertering,
osmoregulering.
[Dit is 'n kort inleiding; sommige organelfunksies sal in meer
besonderhede in ander afdelings ondersoek word.]
Verskille tussen plant- en dierselle
Beweging oor membrane heen: diffusie, osmose en aktiewe
vervoer
Selle verskil in vorm, grootte en struktuur ten einde
gespesialiseerde funksies te verrig [skakel met weefsels]
Geskiedenis van mikroskopie: van lens tot lig en
dan elektronmikroskope. Hoe die ontwikkeling
van die mikroskoop deur Hooke, Van
Leeuwenhoek en ander mense in staat gestel
het om selle te sien en daarna strukture binne
selle wat gelei het tot selteorie:
- Alle lewende dinge bestaan uit selle.
- Alle selle kom uit bestaande selle.