43. Vacuümtechniek - Brands Structural Products

43. Vacuümtechniek
Het werken met vacuüm heeft pas sinds korte tijd een vlucht genomen in de
composietbouw. Sindsdien zijn de toepassingen drastisch uitgebreid. We
onderscheiden de volgende technieken, waar vacuüm een rol bij kan spelen.
1. Vacumeren van een nat laminaat.
Een handgelamineerd laminaat bevat een hoeveelheid overtollige hars en lucht,
welke door het aanbrengen van een vacuümzak kan worden verwijderd. De
luchtdruk duwt op de zak, waardoor het laminaat in elkaar gedrukt wordt, en de
overtollige hars in een bleedermat kan vloeien. Tevens worden de luchtbellen in
het laminaat verwijderd.
2. Vacuüminjectie
Een laminaat wordt droog in de mal gelegd en afgesloten met een vacuümzak.
Deze zak wordt vacuümgetrokken, en door een toevoerslang wordt hars in de zak
getrokken. Op deze manier vult het laminaat zich absoluut luchtbelvrij, en zonder
overtollige hars. De vezel/hars verhouding ligt dan ook zeer hoog. Doordat de
hars niet in de open lucht verwerkt wordt, is de uitstoot van schadelijke stoffen tot
een minimum beperkt. Personeel komt zo min mogelijk met hars in aanraking.
3. Vacuüm gebruiken als pers.
De aandrukkracht van vacuüm is voldoende om materialen, welke onder druk op
elkaar verlijmd moeten worden, zoals fineer op een (schuim)plaat, goed aan te
drukken. (1kg druk op 1 cm 2 ). Het grote voordeel is, dat de vorm van het aan te
drukken materiaal er niet veel toe doet, dus ook vormen welke niet in een pers
kunnen worden gemaakt, zijn met vacuüm zonder problemen te fabriceren, zoals
gewelfde en gekromde oppervlakken.
4. Drogen van materialen
Vacuüm kan gebruikt worden om bv. nat laminaat of hout geforceerd te drogen.
Door het omlaag brengen van de luchtdruk gaat het kookpunt van water naar
beneden. Bij een onderdruk van 0,8 bar kookt het vocht al bij 25ºC. Dit houdt in
dat een aantal uren of dagen onder vacuüm houden van een product een bijna
droog resultaat oplevert. (bij hout ±12%)
Over het werken met vacuüm zijn enkele informatiesheets beschikbaar:
-Vacuümtechniek algemeen
-Vacuümpompen en toebehoren
-Vacuüminjectie in de jachtbouw
-Materialen tbv vacuüminjectie

43.01 Vacuümfolies
Bij het vacumeren moet er rekening mee houden dat de folie voldoende ruimte heeft
om overal tegen het product aan te liggen, zonder overspanningen. Op de plaats van
een overspanning zal hars ophopen, wat een toegenomen gewicht, en een slechter
laminaat ten gevolge heeft.
Vacuumfolie Nylon
Multi Purpose vacuumfolie voor algemene toepassingen. Wordt geleverd op kokers
met een doorsnede van 150mm. Hittebestendig tot 200 graden. Voor het injecteren
van grote oppervlakken is een dikkere folie (75 mu) leverbaar.
Vacuumfolie XXL
Extra brede vacuumfolie, welke zeer geschikt is voor het vacuuminjecteren van grote
objecten, zoals bootrompen en dekken. De folie wordt gevouwen geleverd, zodat de
rol niet langer is dan 2,8 meter. De hittebestendigheid is 125 graden.
Vacuumfolie PVA
Een zeer rekbare folie, welke nog soepeler wordt als de folie in een relatief vochtige
omgeving bewaard wordt.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.01.001 Vacuumfolie Nylon, 50mu; 155cm x 100m (9kg)
43.01.003 Vacuumfolie Nylon, 50mu; 310cm x 100m (18kg)
43.01.013 Vacuumfolie Nylon, 75mu; 310cm x 250m (67,5 kg)
43.01.701 Vacuumfolie XXL; 70mu, 6m breedte x 125m (750 m2)
43.01.702 Vacuumfolie XXL; 70mu, 10m breedte x 75m (750 m2)
43.01.848 Vacuumfolie PVA; 40mu, 160cm breed. Rol 40 kg

43.02 Bleedermateriaal
Bleedermateriaal waarborgt tijdens het vacumeren voldoende luchttransport, zodat
de druk in de vacuumzak op alle plaatsen gelijk is. Tevens neemt dit materiaal
overtollige hars op. Na uitharding van de hars wordt de bleedermat samen met de
gaatjesfolie verwijderd. Hierna kan de scheurweefsel verwijderd worden.
Bleedermat grijs en wit
Het meest gebruikt is de grijze bleedermat. Deze voordelige bleedermat van 300
gram / m 2 voldoet in de meeste situaties. Wanneer de grijze kleur ongewenst is, kan
ook de witte bleedermat gebruikt worden.
Bleedermat Diatex
De bleedermat Diatex PES150 en PES340 zijn voornamelijk bedoeld voor gebruik
met prepregs. Deze bleedermatten zijn hittebestendig, en zeer gelijkmatig van
structuur.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.02.001 Bleedermat, grijs, 300 gr/m2; 100cm x 50m (VE=50m2)
43.02.002 Bleedermat, grijs, 300 gr/m2; 125 cm x 40 m
43.02.012 Bleedermat, wit; 125 cm x 40 m
43.02.013 Bleedermat, wit; 160 cm x 40 m
43.02.101 Bleedermat Diatex PES150, 150 gr/m2; 155cm x 100m
43.02.102 Bleedermat Diatex PES150, 150 gr/m2; 310cm x 100m
43.02.111 Bleedermat Diatex PES340, 340 gr/m2; 155cm x 50m
43.02.112 Bleedermat Diatex PES340, 340 gr/m2; 310cm x 50m
43.03 Gaatjesfolie
Deze worden gebruikt om de harsuitvloei bij het vacumeren min of meer te regelen,
er moet in het laminaat voldoende hars achterblijven om een goede verbinding te
maken tussen de vezels onderling en eventueel core-materiaal. Daarom zijn er
diverse folies leverbaar met veel of weinig perforaties. Ook zij er een aantal die
zelflossend zijn van epoxy en daardoor zonder scheurweefsel direct op het laminaat
gelegd kunnen worden en eenvoudig zijn te verwijderen. Andere moeten op het
scheurweefsel gelegd worden. De gaatjesfolie vergemakkelijkt ook het verwijderen
van de bleedermat uit het product. Het scheurweefsel kan dan blijven zitten ter
bescherming, totdat er verlijmd gaat worden op het product.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.03.002 Gaatjesfolie High Bleed; Diatex ELA20/P1, 100cm x 400m
43.03.004 Gaatjesfolie High Bleed; Aerovac B2000P, 25 mu, 1,25m breed
43.03.011 Gaatjesfolie Medium Bleed; Diatex ELA20/P3, 100cm x 200m
43.03.014 Gaatjesfolie Medium Bleed; Aerovac B2000P3, 25 mu, 1,25m
43.03.021 Gaatjesfolie Low Bleed; P90, rol 100cm x 100m
43.03.031 Gaatjesfolie Non Perf; Diatex ELA20/N, 100cm x 200m

43.04 Scheurweefsel
Scheurweefsels worden zowel bij het vacumeren maar ook bij het handmatig
lamineren gebruikt.
Handlamineren
Hierbij wordt over de laatste laag van die dag of als laatste laag van de totale bouw
scheurweefsel aangebracht om tijdens het uithardingsproces de toplaag later af te
strippen wat veel schuren scheelt maar ook een gladder eindresultaat oplevert.
Bovendien is men de soms optredende aminehuid kwijt. Tevens dient het
scheurweefsel tijdens de verdere bouw als een uitstekende bescherming tegen
vervuiling en beschadigingen. Pas wanneer men schotten aan de huid moet
lamineren wordt ter plaatse een strook scheurweefsel weggescheurd waardoor een
laminaat vrijkomt waarop zonder verdere bewerking gelamineerd kan worden. Pas bij
het plamuren en schilderen van de huid worden de laatste resten scheurweefsel
verwijderd en kan het laminaat eventueel nog aangeschuurd worden om de tekening
van het weefsel te verwijderen.
Vacumeren:
Bij het vacumeren is het van belang om scheurweefsel te gebruiken om een
scheidingslaag te krijgen op het laminaat, waarboven de overtollige hars eenvoudig
verwijderd kan worden. Dit gebeurt in combinatie met eventueel een gaatjesfolie en
een bleedermat.
Peel Ply PA 85 is het meest gebruikte en voordeligste scheurweefsel.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.04.030 Peel Ply PA 85 Scheurweefsel 85 gr/m2; 30cm x 200m
43.04.050 Peel Ply PA 85 Scheurweefsel 85 gr/m2; 50 cm x 100m
43.04.075 Peel Ply PA 85 Scheurweefsel 85 gr/m2; 75 cm x 100m
43.04.100 Peel Ply PA 85 Scheurweefsel 85 gr/m2; 100 cm x 100m
43.04.125 Peel Ply PA 85 Scheurweefsel 85 gr/m2; 125 cm x 100m

43.05 Flash Tapes
Flash tapes kunnen worden gebruikt om vacuummaterialen te fixeren, en onder
tacky-tape, om dit makkelijker te kunnen verwijderen.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.05.125 Flashtape 1 25mm wide
43.05.225 Flashtape 2 25mm wide
43.06 Sealant tapes
Tacky-tape of sealant tape wordt gebruikt om de vacuümranden dicht te sealen zodat
er geen lucht in het laminaat kan treden, waardoor het vacuüm optimaal is.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.06.001 Sealant Tape LTS90B; doos 22 rol a 15 lm
43.06.401 Sealant Tape Terostat 81; doos (4 x 30m)
43.06.501 Sealant Tape SM6000; doos 22 rollen a 13m
43.06.505 Sealant Tape High Temp SM5127; 40 rollen a 7,62m
43.07 Release film
De niet-poreuze release films worden gebruikt als zelflossende folies waardoor er
geen gebruik gemaakt hoeft te worden van lossingswas of PVA. Dit wordt meestal
gebruikt in kleinere producten, experimentele producten en bv in lange mallen
(masten)
De poreuze films worden gebruikt als scheurweefsel, welke een zeer fijne
oppervlakte achterlaten.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.07.001 PTFE folie, zelfklevend, 100cm x 30m
43.07.010 PTFE poreus glasdoek 0,07mm, 100cm x 30m

43.10 Vacuüminjectiematerialen
Vacuüminjectie is een productiemethode
welke snel in populariteit toeneemt. Bij
deze methode wordt onder een
vacuümfolie de te gebruiken hars in het
glasweefsel getrokken. Deze methode
levert een zeer lagen uitstoot van gassen
op, en zorgt voor minimale aanraking van
het personeel met de hars. Vacuüminjectie
levert een hoogwaardig product met een
constante kwaliteit. Afhankelijk van het
product kan tevens een besparing op
arbeidskosten bereikt worden.
50 ft Simonis, Adrie Pijnen Jachtbouw, Tholen
De aanpassingen om een mal geschikt te maken voor vacuüminjectie, zijn klein.
Benodigd is een luchtdichte mal, welke voorzien is van een randflens van ongeveer
10-15 cm.
Het vacuüm wordt verzorgd door een vacuümpomp, welke ofwel op een trolley, ofwel
vast opgesteld kan worden. Brands Structural Products fabriceert vacuümsystemen,
samengesteld op een trolley, welke geheel gebruiksklaar wordt geleverd. Hier is
separate documentatie van beschikbaar.
Voor de vacuüminjectiemethode zijn enkele hulpmaterialen noodzakelijk. Om tot een
goed inzicht in de verschillende materialen te komen, zijn deze hier uiteen gezet,
inclusief functie.
Doorstroomgaas
Om een goede doorstroming van de hars onder de
vacuümfolie te bewerkstelligen, dient doorstroomgaas BSP
gebruikt te worden. Dit gaas is gemakkelijk drapeerbaar, en
zorgt voor een goede doorstroming in alle richtingen.
Om afdrukken van runnerkanalen in het glaspakket te
voorkomen, kan onder deze kanalen een Mesh-Wire gelegd
worden. In kleine objecten kan dit materiaal ook als
doorstroommedium gebruikt worden.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.10.001 Doorstroomgaas VI2; rol 120 cm x 25 lm (VE=1rol)
43.10.003 Doorstroomgaas BSP; 2m x 100m (VE=200m2)
43.10.012 Doorstroomgaas Mesh-Wire; rol 50cm x 100m (VE = 1 rol)

Runnersystemen
Spiraalslang
Het runnersysteem van een vacuüminjectieproject wordt gevormd door spiraalslang.
Deze slang laat zich niet dichtknijpen onder vacuüm, en beschadigt de vacuümfolie
niet.
Diadrain
Diatex Diadrain is een zeer open materiaal, omsloten door een vilt. Dit materiaal is
zeer goed bruikbaar als runnersysteem, welke geen afdruk achterlaat in het
onderliggende laminaat. Diadrain is 10cm breed.
Buisnet
Buisnet kan op twee manieren worden ingezet: Als runner, bij injectie onder folie
technieken, en als bleeder in de schutvacuum rand, bij zeer grote objecten.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.10.103 Runner Spiraalslang; doos a 200 lm (VE=1 doos)
43.10.110 Runner Diatex Diadrain 100; rol (VE=200 lm)
43.10.301 Runner Buisnet; 10-20mm, doos 200 meter (VE=1 doos)
43.10.302 Runner Buisnet; 15-25mm, doos 200 meter (VE=1 doos)
43.10.303 Runner Buisnet; 25-50mm, doos 200 meter (VE=1 doos)

Harstoevoer & vacuümafvoer
Om de hars door de vacuümfolie en in het runnersysteem te geleiden, en om vacuum
op de procesruimte te zetten, zijn diverse accessoires beschikbaar.
Harstoevoer
Om de hars vanuit een container in de vacuümruimte te transporteren, zijn diverse
opties mogelijk. De hars kan door de vacuumzak worden geleid door een injectieblok.
Deze blokken worden onder de vacuumzak gelegd, en afgesloten met sealant tape.
In het blok wordt een injectienippel gedraaid, waarop een slang of injectiebuis
(43.10.710) wordt aangesloten.
Een andere methode is om op het laminaat schijfjes hard materiaal te leggen, met
een gat erin. Hierover wordt de vacuumzak gespannen. Na het op vacuum brengen
van de productruimte wordt de zak ter plaatse van de schijf doorboord, en een
zuignap wordt geplaatst. De zuignap is met een slang verbonden met een hars
container. Op dezelfde manier kunnen vacuumpunten gevormd worden.
De harstoevoer kan geregeld worden door middel van
kogelkranen, of door de slang af te knellen. De flexibele
vacuumslang (welke ook als harstoevoer gebruikt kan worden) laat
zich makkelijk afknellen door een schroefklem. (43.10.511)
Artikelnr Artikelomschrijving
43.10.401 Injectieblok; rond, laag
43.10.402 Injectieblok; rond, hoog
43.10.411 Injectieblok; rechthoekig, laag
43.10.501 Vacuuminjectienippel 1/2" x 12mm
43.10.510 Vacuumslang flexibel; 8x12mm (VE=100 lm)
43.10.511 Klem voor flexibele vacuumslang
43.10.521 Zuignap; 40mm x 1/4"
43.10.522 Zuignap; 55mm x 1/4"
43.10.523 Zuignap; 75mm x 1/4"
43.10.531 Zuignap; Slangpilaar 1/4"bi x 8mm
43.10.532 Zuignap; Slangpilaar 1/4"bu x 8mm
43.10.611 Appendages metaal 3/8"; Kogelkraan 3/8" volle doorlaat
43.10.621 Appendages metaal 1/2"; Kogelkraan 1/2" volle doorlaat
43.10.623 Appendages metaal 1/2"; Messing slangtule 1/2" x 13mm
43.10.642 Appendages metaal 3/4"; Kogelkraan 3/4" volle doorlaat
43.10.643 Appendages metaal 3/4"; Messing slangtule 3/4" x 20mm
43.10.710 Injectie buis 10x12mm, (VE=50m)

Vacuümafvoer
Om op de diverse noodzakelijke punten vacuüm te kunnen zetten, is een
leidingstelsel noodzakelijk. Dit stelsel eindigt meestal in 1 of meerdere
vacuümoverloopvaten. Deze zijn verbonden met de vacuümpomp.
Voor het fabriceren van een dergelijk leidingstelsel kan een harde of flexibele leiding
worden gebruikt.
Artikelnr Artikelomschrijving
43.10.510 Vacuumslang flexibel; 8x12mm (VE=100 lm)
43.10.511 Klem voor flexibele vacuumslang
43.10.710 Injectie buis 10x12mm, (VE=50m)
43.10.711 Appendages PVC 10mm; Injectie kraan 10 mm (VE=20 st)
43.10.712 Appendages PVC 10mm; T-stuk 10mm (VE=25 st)
43.10.715 Appendages PVC 10mm; slangpilaar 1/2 - 10mm (VE=25 st)
43.10.718 Appendages PVC 10mm; verloop 13 x 10mm (VE=25 st)
43.10.719 Appendages PVC 10mm; verloop 10-19mm (VE=25 st)
43.10.721 Appendages PVC 13mm; Plugkraan 13mm (VE=20 st)
43.10.722 Appendages PVC 13mm; T-stuk 13mm (VE=25 st)
43.10.724 Appendages PVC 13mm; Knie 13mm x 1/2 bu (VE=25 st)
43.10.725 Appendages PVC 13mm; Slangpilaar 13mm x 1/2 bu (VE=25st)
43.10.727 Appendages PVC 13mm; T-stuk verloop 13x10x13mm (VE=25 st)
43.10.728 Appendages PVC 13mm; verloop 19 x 13mm (VE=25st)
43.10.729 Appendages PVC 13mm; verloop 25 x 13mm (VE=25st)
43.10.731 Appendages PVC 16mm; plugkraan 16mm (VE=20st)
43.10.732 Appendages PVC 16mm; T-stuk 16mm (VE=25st)
43.10.741 Appendages PVC 19mm; plugkraan 19mm (VE=20st)
43.10.742 Appendages PVC 19mm; T-stuk 19mm (VE=25st)
43.10.744 Appendages PVC 19mm; knie 19mm x 1/2 bu (VE=25st)
43.10.745 Appendages PVC 19mm; slangpilaar 19mm x 1/2 bu (VE=25st)
43.10.746 Appendages PVC 19mm; verloop T 19x13x19mm
43.10.748 Appendages PVC 19mm; verloop 25 x 19mm
43.10.751 Appendages PVC 25mm; plugkraan 25mm
43.10.752 Appendages PVC 25mm; T-stuk 25mm
43.10.756 Appendages PVC 25mm; verloop T 25x13x25mm
43.10.757 Appendages PVC 25mm; verloop T 25x19x25mm
Vacuüm overloopvat
Bij het injecteren van een project zal er altijd een hoeveelheid
hars in het vacuümleiding systeem terecht komen. Om te
voorkomen dat deze hars de pomp bereikt, wordt een vacuüm
overloopvat ingezet. In dit vat wordt een emmer geplaatst,
waarin de hars wordt opgevangen. Tevens kan dit vat gebruikt
worden om de hars te ontluchten. Dit heeft een gunstig effect
op het laminaat, aangezien het laminaat minder lucht bevat.
Artikelnr Artikelomschrijving
52.11.050 Vacuum overloopvat; 50 liter