Huidkanker: zo vroeg mogelijk herkennen!
Huidkanker: zo vroeg mogelijk herkennen!
Huidkanker: zo vroeg mogelijk herkennen!
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Huidkanker</strong>:<br />
<strong>Huidkanker</strong>:<br />
<strong>zo</strong> <strong>vroeg</strong><br />
<strong>mogelijk</strong> <strong>herkennen</strong>!<br />
<strong>herkennen</strong><br />
Prof. Dr. Wilma Bergman<br />
29 maart 2008<br />
Landelijke Contactdag<br />
Stichting Melanoom
Waarom?<br />
Waarom<br />
1) kleiner litteken enz<br />
2) minder onzekerheid/angst<br />
onzekerheid/angst<br />
3) grotere kans op overleving: overleving:<br />
in Australië Australi<br />
overleeft ca 90% van de melanoom patiënten pati nten<br />
en in Nederland ca 80% van de vrouwen en<br />
ca 60% van de mannen. mannen<br />
Er is dus nog winst te behalen in Nederland!
3 vormen van huidkanker<br />
basaalcelcarcinoom<br />
plaveiselcelcarcinoom<br />
melanoom
Alle vormen vaker bij<br />
lichte huidtypes:<br />
huidtypes<br />
Huidtype I<br />
5% van de bevolking<br />
Rood haar, sproeten,<br />
wordt niet bruin<br />
Huidtype II<br />
40% van de bevolking<br />
Blond haar, wordt<br />
moeilijk bruin<br />
Huidtype III<br />
40% van de bevolking<br />
Bruin haar, bruint<br />
gemakkelijk
Basaalcel carcinoom<br />
In Nederland geschat op minstens<br />
30.000 per jaar<br />
Neemt toe en ook op jongere leeftijden<br />
Geeft geen uitzaaiingen<br />
Wel in 25% meer dan 1 tumor<br />
Samenhang met <strong>zo</strong>n<br />
Vaker bij lichte huidtypes
Basaalcel carcinoom in de ooghoek,<br />
opgemerkt sinds 2 jaar
Basaalcel carcinoom op de bovenlip,<br />
opgemerkt sinds 1 jaar
Basaalcel carcinoom opgemerkt sinds 1 jaar.
Speciale vorm: oppervlakkig basaalcelcarcinoom<br />
(romphuidcarcinoom)
Speciale vorm: oppervlakkig basaalcelcarcinoom<br />
(romphuidcarcinoom) Niet opgemerkt door patiënt
Wanneer naar de huisarts<br />
gaan? gaan<br />
Nieuw onstaan huidkleurig knobbeltje<br />
dat langzaam groeit<br />
dat steeds een korstje vormt<br />
Op middelbare of oudere leeftijd<br />
Op gelaat, gelaat,<br />
oren, oren,<br />
nek…* nek<br />
Niet genezend “eczeemplekje<br />
eczeemplekje” op rug en<br />
schouders….*<br />
schouders .*<br />
* Dit zijn de voorkeursplaatsen, maar het kan haast overal voorkomen
Behandeling volgens NL<br />
richtlijn<br />
Bijna altijd chirurgisch<br />
Kan ook goed bestraald worden: worden:<br />
mooi<br />
resultaat bv op de neuspunt<br />
Er zijn nieuwe opties maar die moeten<br />
zich nog bewijzen (PDT en imiquimod) imiquimod)<br />
Nacontroles niet meer nodig, nodig,<br />
tenzij bij<br />
sterk door de <strong>zo</strong>n beschadigde huid.<br />
huid
Protocollaire geneeskunde<br />
“evidence evidence based” based<br />
De richtlijnen zijn te vinden op<br />
www.huidarts.info
Plaveiselcel carcinoom<br />
In Nederland ca 3000 per jaar<br />
Bij ouderen<br />
Op rechtstreeks aan de <strong>zo</strong>n blootgestelde huid: huid:<br />
oren, oren,<br />
nek, nek,<br />
gelaat, gelaat,<br />
handruggen<br />
Kleine kans op uitzaaiingen: uitzaaiingen:<br />
4%<br />
“tropenhuid/landmanshuid<br />
tropenhuid/landmanshuid”<br />
Vaker bij transplantatie patienten en bij gebruik<br />
van medicijnen die de afweer beïnvloeden<br />
be nvloeden
Plaveiselcel carcinoom op handrug
Plaveiselcel carcinoom op onderlip bij roker
Plaveiselcel carcinoom op vooruitstekende onderlip met<br />
ernstige <strong>zo</strong>nbeschadiging
Wanneer naar de huisarts<br />
gaan? gaan<br />
Bij een rasperig/hoornachtig knobbeltje<br />
Op chronisch aan de <strong>zo</strong>n blootgestelde huid<br />
Nieuw ontstaan en langzaam groeiend<br />
Op oudere leeftijd<br />
Bij mensen met een <strong>zo</strong>nbeschadigde huid door<br />
een buitenberoep<br />
Bij aanwezigheid van <strong>zo</strong>nneschade plekjes
Zonneschade: Zonneschade:<br />
hoe<br />
<strong>herkennen</strong>?<br />
<strong>herkennen</strong><br />
Grove ouderdomsrimpels<br />
Rasperige schilferplekjes<br />
pigmentvlekken/<br />
pigmentvlekken/<br />
“age age spots”<br />
spots
Melanoom<br />
Publicatie deze maand in NTDV<br />
Poli Dermatologie Gelderse Vallei, Vallei,<br />
Ede<br />
11 kennis vragen aan 100 be<strong>zo</strong>ekers<br />
4 vragen bijna door iedereen fout<br />
beantwoord
Vraag 1<br />
Op welke plaatsen van het lichaam<br />
komt melanoom het meeste voor? voor<br />
1) Op aan <strong>zo</strong>n blootgestelde huid <strong>zo</strong>als<br />
gezicht en onderarmen<br />
2) Op meestal bedekte huid <strong>zo</strong>als romp en<br />
benen
Vraag 2<br />
Dikke moedervlekken hebben een<br />
grotere kans om kwaadaardig te<br />
worden dan platte moedervlekken<br />
1) Dit is juist<br />
2) Dit is onjuist
Vraag 3<br />
De vorm (rond rond of grillig) grillig)<br />
van de<br />
moedervlek zegt niets over de kans op<br />
het kwaadaardig worden of zijn van<br />
deze moedervlek<br />
1) Dit is juist<br />
2) Dit is onjuist
Vraag 4<br />
Iemand met meer dan 50<br />
moedervlekken heeft meer kans op het<br />
krijgen van een melanoom dan iemand<br />
met minder moedervlekken<br />
1) Dit is juist<br />
2) Dit is onjuist
Melanoom<br />
In Nederland ca 3000 per jaar<br />
Neemt toe, vooral dunne melanomen<br />
Middelbare en oudere leeftijd<br />
Kan overal op de huid voorkomen<br />
Relatie met <strong>zo</strong>nverbrandingen in de<br />
jeugd<br />
Kan uitzaaien, uitzaaien,<br />
in NL in ca ¼ van de<br />
patiënten pati nten
Melanoom:<br />
Melanoom:<br />
enkele<br />
getallen<br />
80% van de vrouwen overleeft en 60%<br />
van de mannen<br />
Mannen hebben vaker dikkere<br />
melanomen<br />
3% krijgt een tweede melanoom<br />
10% heeft melanoom in de familie<br />
50% heeft atypische moedervlekken
Gevorderd melanoom op de bovenbuik, de roze zwelling is een<br />
onschuldig soort moedervlek (papillomateus)
Beginnend melanoom, met twee duidelijke zwarte groeikernen
Beginnend melanoom in groeiende en verkleurde moedervlek
Melanoom <strong>vroeg</strong><br />
<strong>herkennen</strong>: <strong>herkennen</strong>:<br />
ABCD truc<br />
A asymetrie<br />
B begrenzing grillig<br />
C (color) niet-egaal niet egaal gepigmenteerd<br />
D diameter groter dan 7 mm<br />
E Evolution<br />
Daarnaast: Daarnaast:<br />
elke verandering in een<br />
bestaande moedervlek is verdacht
Hoe ontdek je melanomen<br />
<strong>vroeg</strong>?? <strong>vroeg</strong>??<br />
Welke klacht heeft de patiënt pati nt?<br />
- veranderingen,<br />
veranderingen,<br />
groei, groei,<br />
nieuw onstaan? onstaan<br />
Welke risico factoren heeft de patiënt pati nt?<br />
- lichte huid<br />
- veel moedervlekken (meer meer dan 50)<br />
- atypische moedervlekken<br />
- melanomen in de familie
Dus eerst een optelsom<br />
maken van de risico’s! risico<br />
Veranderingen?<br />
Veranderingen<br />
Lichte huid? huid<br />
Veel moedervlekken?<br />
moedervlekken<br />
Atypische<br />
moedervlekken?<br />
moedervlekken<br />
Melanomen in de<br />
familie? familie<br />
Vroeger veel verbrand?<br />
verbrand
Atypische moedervlekken<br />
•Asymmetrie<br />
•Begrenzing<br />
vaag<br />
•“C”leur<br />
onregelmatig<br />
•Diameter<br />
5mm of meer<br />
•Erytheem:<br />
beetje rood<br />
Géén klachten of veranderingen!!
Atypische<br />
moedervlekken
Meeste moedervlekken<br />
zijn totaal onschuldig!<br />
onschuldig<br />
Dit zijn moedervlekken, al járen lang aanwezig <strong>zo</strong>nder<br />
verandering, meestal bol en zacht, soms met een paar<br />
haren eruit.
Op oudere leeftijd ontstaan<br />
ook ouderdomswratten:<br />
ouderdomswratten
Ouderdomswratten<br />
(verruca verruca seborrhoica)<br />
seborrhoica<br />
Krijgt iedereen op middelbare leeftijd<br />
Meestal meerdere, meerdere,<br />
in velden bijeen<br />
Op de romp<br />
Kunnen jeuken! jeuken<br />
Zijn huidkleurig,<br />
huidkleurig,<br />
bruingrijs of zwart<br />
Voelen rasperig/ruw-vettig<br />
rasperig/ruw vettig aan<br />
Zijn volstrekt onschuldig
Het is niet altijd<br />
makkelijk……<br />
makkelijk……
Hoe vaak zien we<br />
atypische moedervlekken:<br />
moedervlekken<br />
In de bevolking - één éé of meer AN in 15%<br />
- vijf of meer AN in ~2,5%<br />
Bij 50% van alle melanoompatiënten<br />
melanoompati nten<br />
In erfelijke melanoom families - zeer variabel: variabel<br />
0 – 200!
Voorbeelden van mensen met zeer veel atypische moedervlekken
Voorbeeld van meisje<br />
met erfelijk melanoom:<br />
normaal<br />
moedervlekken beeld,<br />
toch melanoom (kuit)
Richtlijn Melanoom 2005<br />
Dermatoscopie<br />
Dermatoscopie verhoogt de<br />
diagnostische accuratesse bij<br />
pigmentvlekken<br />
Dermatoscopie vereist een formele<br />
training<br />
Dermatoscopie is een aanvullende<br />
techniek op de blote-oogdiagnostiek<br />
blote oogdiagnostiek.
Dermatoscopie<br />
• eenvoudig en goedkoop<br />
• olie maakt het <strong>mogelijk</strong> door de hoornlaag te kijken<br />
• 10x vergroot beeld<br />
uit Stolz et al: Farbatlas der Dermatoskopie<br />
Dermatoscoop Delta 10 (Heine Optotechniek, Herrsching, Deutschland)
Dermatoscopie voorbeelden atypische moedervlekken
Dermatoscopie<br />
voorbeeld Melanoom
3<br />
2<br />
3<br />
1<br />
2<br />
1<br />
23-6-2004<br />
29-3-2000
Conclusie: Conclusie:<br />
hoe <strong>herkennen</strong><br />
we huidkanker eerder? eerder<br />
Kennis van risico factoren bij bevolking<br />
en vermijden van risico’s risico<br />
Kennis van symptomen bij bevolking<br />
Kennis van risico factoren en symptomen<br />
bij huisartsen en andere eerstelijns<br />
ge<strong>zo</strong>ndheidswerkers<br />
Snel toegankelijke tweedelijns<br />
ge<strong>zo</strong>ndheids<strong>zo</strong>rg
Met dank aan: aan<br />
Stichting Melanoom<br />
Medewerkers van melanoom genetica<br />
onder<strong>zo</strong>ekslijn LUMC onder leiding van<br />
Dr. Nelleke Gruis
Change language