00 Fluit nr 1 2011:Opmaak 1 - Nederlands Fluit Genootschap

Trevor Wye – Levenslange toewijding aan
de fluit
Mia Dreese
Op weg naar Groningen waar de onvermoeibare Trevor Wye een masterclass van twee dagen zou
gaan geven, konden we elkaar tijdens een (nogal rumoerige) lunch op Schiphol ontmoeten. Het was
eigenlijk vreemd dat we nooit eerder een interview hadden gedaan, ik ken hem al meer dan veertig
jaar, en zolang het NFG bestaat is hij al vele malen in Nederland geweest. Meestal voor cursussen bij
de stichting Linos, maar ook voor het NFG zelf.
Maar nu we beiden ‘oud en wijs’ zijn (een uitspraak van zowel hem als mij), moest het er toch eens
van komen. Het werd allereerst een gesprek over zijn toekomstplannen, al had ik gedacht dat iemand
van over de zeventig het misschien een beetje rustiger aan gaat doen... En er werd ook een klein beetje
teruggekeken, maar toch altijd om een verklaring te zoeken voor zijn tomeloze energie.
“Op de katholieke school bij de nonnen had ik vakken
als natuur- en scheikunde, Engels, geschiedenis en
wiskunde. Ik was nooit een gemiddelde leerling, altijd
‘top or bottom’. Ik vond het er vreselijk en wilde zo snel
mogelijk weg.”
Op zijn zestiende tekende Trevor een twaalfjarig
contract bij de marine. Hoewel hij voortdurend tegen
de strenge regels probeerde te zondigen in de hoop
ontslagen te worden, lukte het hem pas op zijn 26ste
zich uit te kopen. Intussen speelde hij eerste fluit en
soms piccolo in het symfonieorkest van de marine.
“De eerste keer dat ik piccolo speelde was in Honduras
waar we naartoe gestuurd waren. We reisden per bus
zo’n anderhalf uur naar een dorpje. Toen we arriveerden
was er niemand te zien. Maar de dirigent wist zeker
dat we daar moesten spelen, dus we begonnen. Er
kwamen een oude vrouw, een moeder met een kindje
en een hond kijken. Ik herinner me nog dat ik onder
het spelen zag dat de oude vrouw in slaap viel, het kind
begon te huilen en de hond ging blaffen.” (Dit is het
soort grapje dat Trevor heel veel maakt.)
Trevor heeft vele jaren samengespeeld met William
Bennett (Wibb), ze hebben een aantal platen gemaakt
waar de vonken vanaf spatten en samen vele cursussen
gegeven, naar het voorbeeld van hun leraar Marcel
Moyse. Ook nu ziet hij Wibb heel vaak, hun jongste
onderneming is een fluit met een vernieuwde
(‘gereviseerde’) Cooper-scale maken. Ze vinden het
voetstuk te kort, de es is te laag, de c en cis zijn te hoog,
en zo zijn er nog een paar dingen. Al is de verhouding
tussen de gaten onderling maar een beetje beter, dan
wordt een goede intonatie al veel makkelijker. In de
stemming A 440 is het ontwerp nu goed, binnenkort
komt er een artikel in fluittijdschriften (FLUIT mag het
ook vertalen) waarin ze de redenen voor een nieuwe
scale uiteenzetten.
Trevor is zeer te spreken over de intonatie van de
Azumi-fluiten. Iemand vroeg hem onlangs of hij in
staat was verschillende stemmingen in fluitmerken te
benoemen. Tijdens het Nielsen concours waar Trevor in
de jury zat, beluisterde hij ongeveer 35 fluitisten.
Trevor Wye na de laatste door hem georganiseerde
convention in Manchester in 2010. Foto Carla Rees Dawson
FLUIT 2011-1 9

Van de twaalf fluitisten die hem naderhand om advies
vroegen kon hij van negen zeggen op welke fluit zij
speelden. Op een bepaald moment weet je op welke
fluit de d te hoog en de es te laag is bijvoorbeeld. Op
fluit conventions hoor je vaak te hoog intoneren,
terwijl de meeste orkestfluitisten goed van intonatie
spelen. Je zou zeggen dat fluitisten zich meer bewust
moeten zijn van de harmonie waarin ze moeten passen,
want hobo’s of klarinetten hebben volgens hem niet zo
vaak dit soort problemen. Trevor zegt dat voor hem intonatie
belangrijk is, voor Wibb is het een obsessie!
Wat trekt je zo aan in een fluit dat je er nog steeds mee bezig
bent? Sommige fluitisten raken na een tijdje verveeld door
het instrument of het repertoire.
“Toen ik vijftien was, hoorde ik iemand op de radio spelen,
de Notenkrakerssuite van Tsjaikovski. Dat vond ik zo
leuk dat ik besloot dat ik ook fluit wilde spelen. De
mooiste klank zit voor mij in wat lagere fluiten, zoals
de flûte d’amour. Böhm hield ook meer van de altfluit
dan van het hogere instrument. De toon vind ik heel
belangrijk, maar eigenlijk de hele constructie van het
instrument. Ik was ook een tijdje geïnteresseerd in
klavecimbels. Heb er zelf ook een paar gemaakt, maar
daar ben ik weer mee opgehouden.
De cursussen die ik al vanaf 1990 geef in mijn Studio
zijn ook erg interessant. Het is leuk om een tijdje heel
intensief met deze studenten om te gaan, ze worden
ook niet vanwege een hoog niveau gekozen, maar wel
om wat ze er in hun leven mee doen. Dat vind ik
belangrijk.
Het lesgeven is over de hele wereld anders geworden
door de jaren heen, het heeft veel meer structuur
gekregen. De aanpak van toon,
vingertechniek, articulatie, de
studenten weten veel beter wat ze
doen. Men is zich veel meer bewust
van hoe je moet studeren. Mijn
boeken hebben daar wel in geholpen,
maar het is dan verdrietig om
te bekennen dat de intonatie er
niet op vooruit is gegaan. De boeken
zijn in allerlei talen vertaald,
maar je kunt constateren dat het
Intonatieboek in elk land het minst
wordt verkocht.
Het technische niveau van fluitisten
is enorm gestegen. Aan juryleden
heb ik laatst gevraagd of zij
die stukken ook zo snel konden
spelen, en er was niemand die dat
kon. Men is wel in staat om te zeggen
wat er niet goed gaat, maar zelf
Sequenza van Berio uit het hoofd
spelen kan men niet. Dat is een
groot verschil met zo’n vijftien jaar
geleden, toen was het niveau van de studenten veel
lager. Ik vind ze ook muzikaal betere en interessantere
spelers, vooral in transcripties. Ik ben niet tegen het
spelen van bewerkingen, want zo’n groot repertoire
aan goede stukken hebben we niet... Na de Mozart
concerten, Syrinx en het Trio van Debussy heb je het
wel een beetje gehad, het Ibert concert is ook goed,
maar wel tweede keus. Ik stimuleer andere fluitisten om
opdrachten te geven om nieuwe muziek te schrijven.
In de jaren zestig kon je nog echt fluitscholen van
elkaar onderscheiden. Er zijn wel positieve kanten aan
dat dat verdwenen is, maar het is in zekere zin ook
j ammer. Duitse fluitisten met hun houten fluiten
konden prachtig spelen en sommige oude Engelse
fluitisten ook. Het is verdrietig dat die stijlen allemaal
weg zijn. Er zijn nog wel platen, maar dat is niet hetzelfde.
Een cultuurverlies. Tegenwoordig speelt iedereen
bijna hetzelfde en maakt het niet uit of je een zilveren
of een houten fluit bespeelt, het publiek hoort het
verschil niet meer.
Toen ik jaren geleden met mijn fluitenprogramma
begon, bespeelde ik ze voor de pauze allemaal om te
laten horen hoe ze klonken. Nu is het meer een
carnavaleske theatershow geworden. Nadat ik eens
mijn programma had gespeeld kwam er een Japanse
fluitspeler naar me toe die me beschuldigend aankeek
en zei dat ik geen shakuhachi had gespeeld!”
Trevor vertelt vol enthousiasme over een nieuw project:
een boek over het maken van fluiten uit alle mogelijke
en onmogelijke materialen, zoals wortels. Het is iets
voor kinderen, al moet hij heel voorzichtig zijn, want
Een promotiefoto van Trevor Wye voor zijn Carnival Show
10 FLUIT 2011-1

scherpe messen mogen niet meer gebruikt worden!
Nu gaat hij naar Groningen, daarna naar Frankrijk,
volgende maand Italië, en ieder jaar naar Japan en
Taiwan. En in augustus weer de fluit convention in
Amerika. In 2011 zal hij daar onderscheiden worden
met een Lifetime Achievement Award.
The show goes on!
FLUIT 2011-1 11