KUNS EN KULTUUR (K&K) Gemene Take vir Assessering (GTA ...

KUNS EN KULTUUR
(K&K)
NKV
Gemene Take vir Assessering (GTA)
Graad 9
2007
ONDERWYSERSGIDS
AFDELING A
Tyd: 4 ure
Punte: 120
Getal bladsye: 30
Fokus: Die Wisselwerking tussen Globale en Plaaslike Kultuur

1. Inleiding
2. Status van die GTA
3. Konteks
4. Bestuur van die GTA en Tydtoekenning
5. Rol en Verantwoordelikhede van die Onderwyser
6. Vloeidiagram
INHOUD Page
Taak Aktiwiteit Leeruitkomste en Assesseringstandaarde wat aangespreek word
1 1 LU 3 Oorkoepelend
• Erkenning van indiwiduele, groep- en veranderende identiteite,
insluitend nasionale, etniese, geslags- en taalgroepe ens.
• Uitdrukking van eie gevoel van identiteit en uniekheid in enige
kunsvorm.
2 LU 2 Oorkoepelend
• Analiseer die wisselwerking tussen plaaslike en globale kultuur.
• Analiseer hoe kulture mekaar affekteer en verander.
• Bespreek die voortgesette rol van tegnologie en hoe dit prosesse
en produkte in die kunste vorm.
LU 3 Oorkoepelend
• Erken indiwiduele, groeps- en veranderende identiteite, insluitend
nasionale, etniese, geslag-s en taalgroepe ens.
• Gee uitdrukking aan ’n eie gevoel van identiteit en uniekheid in
enige kunsvorm.
• Dui bereidwilligheid aan om kulturele idees te ondersoek.
3 LU 2 Oorkoepelend
• Analiseer die wisselwerking tussen plaaslike en globale kultuur.
• Analiseer hoe kulture mekaar affekteer en verandering
ondergaan.
LU 2 Drama
• Analiseer die positiewe en negatiewe invloede van beeldradio,
radio, dokumentêre en ander rolprente op ons lewens.
4 LU 2 Oorkoepelend
• Identifiseer bronne van kulturele inligting soos ouer mense,
geleerdes en kunstenaars vanuit die gemeenskap, biblioteke,
museums, erfenisterreine of die Internet om ‘n
belangrike/invloedryke komponis, musikant, kunstenaar of
uitvoerende kunstenaar in die geskiedenis van musiek, dans,
visuele kunste of drama te ondersoek.
LU 3 Oorkoepelend
• Erken indiwiduele, groeps- en veranderende identiteite, insluitend
nasionale, etniese, geslags- en taalgroepe, ens
LU 4 Drama
• Die gebruik van ‘n drama aanbieding om kritiek te lewe oor die
impak van sepies, radio opvoerings of ander beskikbare soorte
uitvoerende kunste-media op mense se waardes en gedrag.
5 LU 2 Musiek
• Analiseer hoe musiek in liedjies, rituele, openbare geleenthede,
rolprente, operas of advertensies gebruik word om reaksie uit te
lok.
LU 2 Drama
• Analiseer die positiewe en negatiewe invloede van beeldradio,
radio, dokumentêre en ander rolprente op ons lewens.
• Oorkoepelend
• Bespreek die voortdurende rol van tegnologie in die vorming van
die prosesse en produkte in drama, dans, musiek en kuns.
LU 4 Dans
• Verduidelik hoe dans deur die waardes van die tyd gevorm word
en ook hierdie waardes weerspieël en hoe dit deur musiek, plek,
modes en tegnologie beïnvloed word.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 1
3
6
6
7
7
9
10
12
14
16
20

LU 4 Visuele Kunste
• Verduidelik hoe die visuele kunste kulture, leefstyle, oortuigings
en mode weerspieël en affekteer
2 1 LU 1 Dans
• Neem deel aan die choreografie en aanbieding van ‘n kort dans
vir ‘n opvoering of kulturele geleentheid.
LU 1 Dans Addisioneel
• Skep ‘n dans waarin passies of style van meer as een Suid-
Afrikaanse dansvorm vermeng word en wat ‘n duidelike begin,
middel en einde het.
LU 1 Drama
• Neem deel aan ‘n aspek van beplanning, organisering, reklame,
bemarking, fondsinsameling, of produsering van ‘n dramatiese
item vir ‘n gehoor.
LU 1 Drama Addisioneel
• Neem deel aan beide die opvoering en ‘n aspek van die
produksie.
LU 1 Musiek Addisioneel
• Vermeng die styl wat vanuit onmiddelike kulturele omgewing
gekies is met ander style wat Afrika gebruik word.
LU 1 Visuele Kunste
• Skep kuns-, kunsvlyt- of ontwerpwerke wat die selfvertroue in die
gebruik van ontwerpelemente en -beginsels demonstreer.
LU 1 Visuele Kunste Addisioneel
• Selekteer eie kunswerke end werke van die groep, berei dit voor
en monteer dit.
LU 2 Oorkoepelend
• Analiseer the wisselwerking tussen plaaslike en globale kultuur.
• Analiseer hoe kulture mekaar affekteer en daardeur verandering
ondergaan.
LU 3 Oorkoepelend
• Gee uitdrukking aan eie gevoel van identiteit en uniekheid in
enige kunsvorm.
LU 4 Oorkoepelend
• Kombineer indiwiduele kunsvorms om ‘n nuwe artistieke
uitdrukkingsvorm te skep.
Woordelys 28
GTA Verslagblad 30
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 2
23

1. INLEIDING
GEMENE TAKE VIR ASSESSERING (GTA)
Let wel: Hierdie GTA is die eerstes wat op die Nasionale Kurrikulum Verklaring
gebaseer is. Dit verskaf geleenthede om prestasies in die vier Kuns en Kultuur
Leeruitkomstes wat deur die Assesseringstandaarde vir Graad 9 gerig word, te
assesseer.
Die Kuns en Kultuur GTA is multidissiplinêr en assesseer beide groep en
indiwiduele vermoëns. Dit assesseer ‘n aantal sleutelvaardighede, en evalueer
ook ‘n opvoering, aanbieding, vertoning of uitstalling.
Die beleid vir die Kuns en Kultuur leerarea verwag dat leerders onderskeie
vaardighede in die hoof kunsvorms vanaf Graad 7 tot Graad 9 ontwikkel.
Leerders het die geleentheid om hierdie vaardighede op verskillende maniere te
ondersoek en ook om persoonlike genot en uitdrukkingmoontlikhede in en deur
die kunste te vind. Kuns en Kultuur-onderrig verskaf ook die geleentheid om
kultuurgeletterd te word en sensitiewe skeppers en ondersteuners van die
kunste, nasionaal en globaal, te word.
Fokus vir Graad 9 Kuns en Kultuur
• globale kultuur en die effek daarvan op plaaslike kultuur
• massamedia
• magsverhoudings
• tegnologieë, en
• bemarking
In hierdie jaar se GTA sal Graad 9 leerders die betekenis van die woorde
“globalisering” en “kultuur” binne die fokusareas wat hierbo gelys is,
ondersoek.
Die GTA het TWEE afdelings. Afdeling A kombineer leer en assessering en berei
die leerders voor vir Afdeling B, wat ‘n formele pen-en-papier assessering
behels.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 3

Afdeling A behels praktiese aktiwiteite in indiwiduele en groepsverband wat
leerders toelaat om vaardighede, kennis en waardes toe te pas ten opsigte van
‘n stel opdragte in verband met globalisering en die effek daarvan op kultuur.
Sommige van die aktiwiteite is voorbereidend en kan in die klas of as tuiswerk
gedoen word. Al die aktiwiteite word nie formeel geassesseer nie. Voorbereiding,
die werklike skeppingproses en repetisies sal gedeeltelik in die leerder se eie tyd
gedoen moet word.. Die werklike assesseringsaktiwiteite sal die 4 ure van
klastyd in beslag neem.
Afdeling B behels take wat met pen en papier take uitgevoer word en wat die
toepassing van teorie en praktiese kennis deur middel van nadenke, uitdrukking,
kommunikering en ontwerp/komposisie in enige van die vier kunsvorms toets.
Leerders sal hierdie take gedurende ‘n beheerde periode van twee uur doen. ‘n
Addisionele 15 minute moet toegelaat word vir leerders om Afdeling B deur te
lees voordat die take aanpak.
ASSESSERING VAN DIE KUNS EN KULTUUR-KUNSVORMS
Elkeen van die vier kunsvorms in Kuns en Kultuur omvat spesifieke vaardighede
en tegnieke wat unieke maniere van weet, verstaan en uitdrukking gee, behels.
Wanneer hierdie aspekte bemeester word, word leerders bemagtig om meer
bewuste, ondersoekende, waarnemende, nadenkende en kreatiewe indiwidue te
wees.
In ‘n ideale situasie behoort die leerders grondige blootstelling aan al vier
kunsvorms te verkry sodat hulle ‘n ingeligte vakkeuse vir die Verdere Onderwys en
Opleiding-baan (VOO) kan doen. Maar die hoeveelheid tyd wat aan Kuns en
Kultuur in die AOO-baan toegeken is, maak dit onwaarskynlik dat leerders grondige
vaardighede en kennis in al vier kunsvorms sal ontwikkel. Om leerders dus aan ‘n
billike evaluering bloot te stel, sal hulle nog steeds volgens die vier Leerareas geassesseer
word maar hulle sal die keuse hê om hierdie uitkomstes deur middel
van enige van die vier kunsvorms te bereik.
Die AOO-baan verskaf algemene onderrig vir alle leerders. In Kuns en Kultuur, word
die minimum prestasievlak vir Graad 9 deur die Generiese en Oorkoepelende
Assesseringstandaarde van elke kunsvorm in al vier van die Leeruitkomstes
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 4

ereik, maar voorsiening word gemaak vir Graad 8 en 9 Kuns en Kultuur leerders
wat in ‘n spesifieke kunsvorm wil spesialiseer. Hierdie leerders kan Addisionele
Assesseringstandaarde ter voorbereiding vir studie in die Verdere Onderwys en
Opleiding-Baan kies. Die Addisionele Assesseringstandaarde bied ‘n groter diepte
van kennis en hoër vlakke van tegniese deskundigheid vir leerders. Take in hierdie
GTA omvat dus ook die Addisionele Assesseringstandaarde. Hierdeur kan leerders
hul meer gevorderde prestasievlakke demonstreer.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 5

Hierdie GTA sal die vier Kuns en Kultuur uitkomstes insluit, naamlik:
Leeruitkomste 1: Skepping, vertolking en aanbieding van kunswerke
Hierdie LU omvat teken, skilder, kerfwerk, beeldhou, ontwerp, dans, toneelspeel,
storievertellery of die maal van musiek.
Leeruitkomste 2: Dink na (besin) oor kulturele praktyke en kunste
aktiwiteite
Hierdie LU sluit die ondersoek, analise, vertolking en kontekstualisering van en
nadenke oor die kunste in, beide van die verlede en die hede, met gebruik van
die verskillende soorte kunstegeletterdheid; kritiese en nadenkende beskouing
van eie werk, die werk van die portuurgroep en die werk van ander kunstenaars
en uitvoerende kunstenaars.
Leeruitkomste 3: Deelneming en samewerking in Kuns en Kultuur
aktiwiteite
Hierdie LU sluit die ontwikkeling van kreatiewe prosesse deur dans, drama,
musiek en visuele kuns as deel van ‘n groep en as indiwidue in. Verskeie
persoonlike en interpersoonlike vaardighede word binne hierdie uitkomste geonderrig
en gekoester Leer vind plaas in atmosfeer waarbinne oordele nie
uitgespreek word nie en sosiale vaardighede veilig ontwikkel kan word.
Leeruitkomste 4: Uitdrukking van en kommunikering deur verskeie
kunsvorms
Hierdie LU sluit die vele verskillende soorte van artistieke uitdrukking en
kommunikasie in, dikwels nie-verbaal. Dit kyk ook na die rol van die massamedia
in die verskaffing van kennis, inligting, vermaak en die konstruering van waardes
en houdings.
Leerders met Spesiale Behoeftes
Hierdie GTA maak dit vir leerders wat met leergrense te kampe het, moontlik om
ten volle by Kuns en Kultuur betrokke te wees. Die leerarea is inklusief in die
benadering tot onderrig, leer en assessering. Onderwysers moet bewus wees
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 6

van die verskillende leergrense en moet seker maak dat hul onderrig- en
assesseringsmetodes ‘n verskeidenheid behoeftes ondersteun.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 7

Die kurrikulum vir Kuns en Kultuur is ontwerp om diversiteit te akkommodeer.
Sommige aspekte waarby aanpassings en assesseringstussenkomste moonltlik
is, word hier onder gelys:
• die pas van die les,
• instruksiemetodes om aan verskillende behoeftes en leerstyle te
voldoen,
• manier waarop indiwiduele leerders verwag word om te reageer,
• die struktuur van assessering,
• take, sodat hulle toepaslik is, en
• tegnieke wat leerder se vordering monitor bv. interaktiewe terugvoering.
• LET WEL: die ervaring van die proses, d.w.s. hoe die leerders hulle
finale produkte skep, is net so belangrik as die finale aanbieding van die
produkte.
2. STATUS VAN DIE GTA
Leerders behoort vanaf Graad 1 tot Graad 9 aan die Leerarea: Kuns en Kultuur
blootgestel te word. Die GTA is die eindpunt en hoogtepunt van leer, onderrig en
assessering in die AOO-baan aan die einde van Graad 9.
Die GTA is ‘n eksterne modereringsinstrument en tel 25% van die totale punte vir
die Leerarea.
3. KONTEKS
Suid Afrikaanse skole het ‘n verantwoordelikheid om onderrig in die kunste aan
alle leerders te voorsien; om kreatiwiteit te koester en kunste-vaardighede,
kennis en waardes te ontwikkel, om ‘n bewustheid van kulturele praktyke en
omgewings vraagstukke – beide plaaslik en globaal – en die volhoubaarheid van
die kunstegemeenskap in Suid Afrika te verseker.
Die take en aktiwiteite in hierdie GTA sal leerders in staat stel om hul vermoë te
demonstreer om deur middel van die kunste ondersoek in te stel, te skep en
uitdrukking aan hul idees te gee. Hulle sal idees uitruil vir die gebruik van hulle
kunsvaardigheid, hul kennis en nuwe tegnologië om geleenthede vir die Suid-
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 8

Afrikaanse ekonomie te skep, deur globale betrokkenheid en die skep van
prosesse en produkte wat trots plaaslik is.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 9

As Kuns en Kultuur onderwyser, behoort u u leerders aan te moedig om sonder
huiwering ondersoek in te stel, te eksperimenteer en op ‘n kreatiewe manier te
waag sodat hulle vars, oorspronklike werk kan skep. Daardeur sal u Kuns en
Kultuur help om sy opvoedkundige rol in die klaskamer en verder te verwesenlik.
4. BESTUUR VAN DIE GTA
Die Kuns en Kultuur onderwyser behoort dit duidelik oor te dra dat:
• Die Kuns en Kultuur GTA NIE ‘n eksamen behels nie
• Die GTA ‘n reeks voortgesette take is
• Die GTA gedurende die normale skoolrooster uitgevoer behoort te word
• Die voorbereiding, navorsing en repetering gedeeltelik in die leerders se eie
tyd, of vir tuiswerk, uitgevoer kan word.
• Beplanning van die GTA:
o Tydens beplanning, behoort skole die aantal leerders in Graad 9 in
gedagte te hou. Dit sal ‘n impak hê op hoe die skole strategies te werk
gaan om binne die vasgestelde tydsbeperkings van die GTA te bly.
o Skole moet vroeg in die vierde termyn met die GTA begin om seker te
maak dat alle leerders in staat is om hul take te voltooi.
• Assessering van die GTA: die toegekende tyd is vier ure
• ‘n Spesiale werkboek word nie vir die 2007 GTA voorsien nie. Leerders moet
hul joernale/werkboeke gebruik. Al die geskrewe en geïllustreerde aspekte
van die GTA Afdeling A behoort in hierdie joernaal/werkboek gedoen te word.
Wanneer nodig, moet die onderwyser dit vir puntetoekenning inneem. Daarna
moet dit aan die leerders terugbesorg word sodat hulle dIt vir voorbereiding
vir Afdeling B van die GTA kan gebruik.
5. DIE ROL EN VERANTWOORDELIKHEDE VAN DIE ONDERWYSER
Leerders bring waardevolle ervarings vanuit hulle eie lewens na die klaskamer. U
rol as die Kuns en Kultuur onderwyser is om die bespreking en nadenke te
inisieer sodat erkenning aan die leerders se eie vroeëre kennis gegee word en
met die groep gedeel word. Moedig debat en die noem van alternatiewe
gesigspunte deur indiwiduele lede van die groep aan. Stuur weg van ‘n houding
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 10

wat die idee skep dat werk of mededlings geoordeel word. Lei die debat, daag
leerders uit om na mekaar te luister, om mekaar se gesigspunt te ondersoek en
om hul eie bydraes te lewer. Verskaf geleenthede vir leerders om nuwe en
alternatiewe maniere vir die verstaan en interpretering van kennis deur die
kunste te ontdek.
As Kuns en Kultuur onderwyser, sal u verantwoordelik wees vir die bestuur van
en toesig oor die GTA-proses. Saam met die leerders sal u:
• die GTA kontekstualiseer
• konsepte, definisies en tegniese woorde wanneer nodig verduidelik
• die prenttekens wat in die GTA gebruik word, verduidelik
• die vloeidiagram met die leerders bespreek
• voor die begin van elke aktiweit -die kriteria vir assessering aan al die
leerders verduidelik
• hanteerbare groepe organiseer
• die groepe se rolle toeken
• die ‘dinkskrum’-prosesse lei
• verseker dat aktiwiteite binne die gegewe tyd voltooi word
• tussenbeide tree om moeilikheid te vermy, indien nodig
• verantwoordelik wees vir die insameling en insluiting van take en die
verskeie assesseringsvorms in die leerders se portefeuljes
• interaktief by die leerders betrokke raak
Nuwe woorde en konsepte wat in hierdie GTA verskyn, word in die woordelys
aan die einde van die gids verduidelik en verklaar. U moet verseker dat die
leerders se begrip van die konsepte “globalisering” en “kultuur” ooreenstem.
Prenttekens wat in hierdie GTA gebruik word
Hierdie prentteken dui aan dat ‘n
nuwe taak aangepak word
Aktiwiteit 1 Hierdeur word
aangedui aan dat ‘n nuwe aktiwiteit
binne die taak begin.
Aktiwiteite
word indiwidueel, in groepe of as ‘n klas uitgevoer.
Indiwidueel Groep Klas
Hulpbronne:
Wat benodig word om ‘n
aktiwiteit te voltooi
Instruksies:
Wat gedoen moet word
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 11

6. VLOEIDIAGRAM: Onderwysers moet die vloeidiagram aan die leerders
verduidelik.
Aktiwiteit 1 Indiwiduele Aktiwiteit Klastyd Geen Punte
[LU 3] ‘Jou eie identiteit’ – vraelys plus kontrolelys
Vaardighede: self-besinning, begrip van die konsep van identiteit
Aktiwiteit 2 Groepaktiwiteit Klastyd Geen Punte
[LU 2, LU 3] Hou dinkskrum, aanhalings en definisies van globalisering
H
Vaardighede: Begrip van Konsep van Globalisering, Wisselwerking en
Samewerking
Aktiwiteit 3 Indiwiduele Aktiwiteit Tyd 40 min 10 Punte
[LU 2] Opstel: Nadenke: hoe word jou daaglikse lewe deur
globalisering beïnvloed?
Vaardighede: Nadenke, Analise, Ondersoek, Geletterdheid
Aktiwiteit 4 Groepaktiwiteit Tyd 80 min 30 Punte
[LU 2, LU 3, LU 4] Skryf van teks en aanbieding van ‘n geselsprogram: die effek van
opvoermedia op waardes en gedrag.
Vaardighede: Uitdrukking, Kommunikasie, Spanwerk, Geletterdheid, Repetisie en
Opvoering
Aktiwiteit 5 Indiwiduele Aktiwiteit Tyd 40 min 30 Punte
[LU 1, 2, 4] Navorsing en uitruil van aantekeninge as voorbereiding vir Afdeling B
Vaardighede: Navorsing, Luister, Verslaghouding
Aktiwiteit 1 Groepaktiwiteit Tyd 80 minute 50 Punte
[LU 1,2,3,4] Opvoering/Uitstalling
Vaardighede: Toepassing van Kunste-tegnieke, Beplanning, Opvoering, Nadenking,
Bemarking
Hou verslag van
antwoorde in
joernaal/werkboek
Vertoon
plakkaat
Skryf in eie
joernaal/werkboek
assesseringsraam
werk:
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 12
PORTE-
FEULJE
Teks in
joernaal/werkboek,
Assesseringsraamwerk
Navorsingaantekeninge
in joernaal/
werkboek, Assesseringsraamwerk
Opvoering/
Uitstalling
Assesseringsraamwerk,
aantekeninge in
joernaal

AFDELING A
Aktiwiteit 1: Indiwiduele Aktiwiteit – LU 3
Tyd: Klastyd (geen spesifieke tyd nie)
Punte: Geen
Assesseringstandaarde:
LU 3 Oorkoepelend
• Erken indiwiduele, groep- en veranderende identiteite, insluitend nasionale,
etniese, geslags- en taalgroepe, ens.
• Gee uitdrukking aan eie gevoel van identiteit en uniekheid in enige kunsvorm.
Produk: Antwoorde in joernaal/werkboek, kontrolelys
Assesseringstaak: Geen – voorbereiding vir GTA
Assesseringsmiddele: Geen
Bevoegdhede wat ontwikkel word
• Vermoë om self-besinning te doen
• Begrip van die konsep van identiteit
Jou eie identiteit
Hierdie vrae sal jou lei om oor jou eie identiteit en jou groepsidentiteit te besin.
Beantwoord die vrae in jou joernaal/werkboek:
1.1 Wat is jou geslag?
1.2 Wat is jou kultuur?
1.3 Wat is jou posisie in die gesin? (enigste kind, jongste, tweede ens.)
1.4 Wat is jou gunsteling informele drag?
1.5 Na watter soort musiek luister jy graag?
1.6 Wat is jou gunsteling radio- / beeldradioprogram?
1.7 Wat is jou gunsteling advertensies?
1.8 Wat lees jy graag?
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 13

1.9 By watter aktiwiteite is jy na skool / gedurende die vakansies betrokke?
1.10 Wat is jou toekomsverwagtinge (ideale, planne, drome, ambisies ens.)
1.11 Wat het die grootste waarde vir jou? (Wat is die belangrikste ding vir jou?)
Kontrolelys
Jou identiteite kan deur jou familie, vriende, kultuur, letterkunde en/of die
massamedia (bv. advertensies, rekenaars, die Internet, literatuur, mobiele
telefone) beïnvloed word. In die kontrolelys hieronder moet jy een of meer van
die faktore wat jou identiteit moontlik beïnvloed het, afmerk. Dit is nie nodig om
dit in jou joernaal neer te skryf nie.
Klere
Musiek
Gunsteling
programme
Advertensies
Boeke
Buitemuurse
Aktiwiteite
Wense en
Drome
Waardes
Hulpbronne
Gesin Vriende Kultuur Massa-
Media
Aantekening vir die Onderwyser:
Literatuur
Woordelysitem: Massamedia
Advertensies, Beeldradio, Films, Radio, Rekenaars, Internet,
Mobiele telefone, Face Book, MixIt, ‘Blogging’, Koerante.
• Hierdie eerste aktiwiteit is daarop gemik om leerders aan te moedig om oor
hulle persoonlike en gesamentlike identiteit te besin. Hulle behoort te besef
dat hulle identiteite deur verskeie faktore en invloede – sommige goed en
sommige sleg – gevorm word. Daardeur word hulle bewus en krities van wat
hulle toelaat om hulle te beïnvloed.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 14

•
•
•
•
•
Die leerders behoort hulle antwoorde op Aktiwiteit 1 in hulle joernale te skryf.
Die kontrolelys moet net op die GTA leerderboekie afgemerk word omdat dit
slegs gebruik word om die konsepte voor te stel.
Nie een van hierdie aktiwiteite behoort vir punte gemerk te word nie, omdat
hulle slegs voorbereidend is. Hierdie aktiwiteite is nie deel van die
tydtoekenning vir GTA Afdeling A nie. Dit kan tuis of in die klas gedoen word.
Maak seker dat die leerders die instruksies verstaan.
Na die voltooiing van hierdie aktiwiteit, behoort die onderwyser met die klas te
gesels oor hoe die aktiwiteit bygedra het tot hulle begrip van die konsep van
identiteit.
Aktiwiteit 2: Groepaktiwiteit – LU 2, LU 3
Tyd: Klastyd (geen tyd word gespesifiseer nie)
Punte: Geen
Assesseringstandaarde
LU 2 Oorkoepelend
Analiseer die wisselwerking tussen plaaslike en globale kultuur
Analiseer hoe kulture mekaar affekteer en verandering ondergaan
Bespreek die rol van tegnologie oor die tyd heen en hoe dit prosesse en
produkte in die kunste vorm.
LU 3 Oorkoepelend
• Gee erkenning aan indiwiduele, groep- en veranderende identiteite, insluitend
nasionale, etniese, geslags- en taalgroepe, ens.
Gee uitdrukking aan eie gevoel van identiteit en uniekheid deur middel van
enige kunsvorm
Toon bereidwilligheid om kulturele idees te ondersoek
Produk: Definisies op ongedrukte koerantpapier
Assesseringstaak: Geen – voorbereiding vir GTA
Assesseringsmiddele: Geen
Bevoegdhede om ontwikkel te word
• Verstaan van konsep van globalisering
• Vermoë om in wisselwerking met ander betrokke te wees
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 15

Globalisering
Werk in klein groepe en lees die onderstaande verklaring:
Moderne tegnologie het die wêreld een groot ‘globale dorp’ gemaak en dus is
baie aspekte van mense se lewens dieselfde. Hierna word dikwels as
‘globalisering’ verwys.. Sommige mense dink dat dit ‘n goeie ding is terwyl ander
dink dat hulle tradisionele leefwyse en kultuur hierdeur vir ewig verlore sal gaan.
Hou ‘n ‘dinkskrum’ oor die konsep van ‘globalisering’ en skryf wat jou groep as
die betekenis daarvan beskou op ‘n vel ongedrukte koerantpapier. Vertoon julle
idees en deel dit met die ander groepe.
Hulpbronne
• Ongedrukte koerantpapier
• Pen, vetkryt of viltpen/Koki-pen
• Woordelys aan die einde van die pamflet
• Woordeboek
• Verwysingsmateriaal bv. ensiklopedie, tydskrifte
• Internet
Kennisgewing aan Onderwyser:
•
•
•
•
Maak seker dat die leerders die instruksies verstaan
Moedig die leerders aan om woordeboeke, ensiklopedies en enige ander
bronne wat hulle sal help om die konsep van globalisering beter te verstaan,
raad te pleeg.
Wanneer die definisies van globalisering op die ongedrukte koerantpapier
uitgeskryf is, kan hulle dit teen die klaskamermure vertoon en almal kan
rondstap en mekaar se definisies lees, of hulle kan dit op die vloer plaas en
leerders kan in stilte rondstap en kommentaar op mekaar se velle papier
skryf.
Fasiliteer ‘n klasbesprekings om leerders te help om hulle begrip van
globalisering verder te verhelder. Indien nodig kan u verduidelik hoe
globalisering deur tegnologiese ontwikkeling, informasietegnologie, die deel
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 16

van kennis, kulturele uitruiling, handel, verbruik van internasionale goedere,
immigrasie en reis aangemoedig is.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 17

Aktiwiteit 3: Indiwiduele Aktiwiteit – LU 2
Tyd: Omtrent 40 minute
Punte: 10
Assesseringstandaarde
LU 2 Oorkoepelend
Analiseer die wisselwerking tussen plaaslike en globale kultuur
Analiseer hoe kulture mekaar affekteer en daardeur verandering ondergaan
LU 2 Drama
Analiseer die positiewe en negatiewe effekte van beeldradio, radio
dokumentêre en ander rolprente op ons lewens.
Assessering Taak: Kort opstel in joernaal/werkboek
Assesseringsmiddele: Assesseringsraamwerk
Bevoegdhede om te assesseer:
• Vermoë om na te dink en eie idees uit te druk
• Vermoë om die rol van globalisering te ondersoek en te analiseer
Besinning: Hoe word jy in jou daaglikse lewe deur globalisering
beïnvloed?
Kyk na die antwoorde in Aktiwiteite 1 en 2. Skryf ‘n kort nadenkende opstel (nie
meer as EEN bladsy nie) oor die volgende onderwerp in jou joernaal/werkboek:
Hoe ek in my daaglikse lewe deur globalisering beïnvloed word
Oorweeg minstens TWEE van die volgende aspekte in jou antwoord:
•
•
•
•
•
•
Gesinslewe en TV “sepies”, Geselsprogramme, Realiteitsprogramme
Musiek en musiekvideo’s, DVD’s, CD’s, I-Pods, MP3’s
Lees en die Internet, Blogging, Rekenaarspeletjies
Kommunikering en Mobiele telefone, SMSe, Mxit
Advertensiewese en modes, haarstyle, lewenstyle
Vryetydbesteding en sport, kulturele en ontspanningsaktiwiteite
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 18

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hulpbronne
Joernaal/werkboek/A4 skryfpapier
Pen of potlood
Woordelys aan die einde van die pamflet
Woordeboek
Tydskrifte, plakkate, oudiovisuele materiaal ens.
Verwysingsmateriaal, bv. ensiklopedie
Aantekeninge vir die Onderwyser:
Maak seker dat die leerders die instruksies verstaan
Hierdie opstel moet indiwidueel en onder toesig in die klas geskryf word.
Die leerders moet vooraf oor die onderwerp ingelig word en moet
aangemoedig word om enige ander materiaal wat hulle nodig sal hê, klas toe
te bring.
Verduidelik die assesseringskriteria voor die aktiwiteit begin.
Die opstel moet in die joernaal/werkboek geskryf word en moet volgens die
assesseringsraamwerk hieronder gemerk word.
Assesseringsraamwerk 1
Besinning: Hoe ek in my daaglikse lewe deur globalisering beïnvloed word
Punt Kommentaar
9-10 Analise van globalisering is gedetailleerd, dit is duidelik relevant en insiggewend.
Toon ‘n gevorderde en buitengewone vermoë om die invloed van globalisering in eie
lewe te ondersoek en daaroor te besin.
7-8 Analise van globalisering is omvattend en relevant.
Toon ‘n vaardigheid in die vermoë om die invloed van globalisasie in eie lewe te
ondersoek en daaroor te besin.
5-6 Analise van die invloed van globalisering is eenvoudig, duidelik en hoofsaaklik
relevant.
Kan ondersoek instel en selfstandig oor die invloed van globalisering besin, maar
slegs op ‘n basiese vlak.
3-4 Analise van die invloed van globalisering is onduidelik en/of meestal onrelevant.
Poog om die invloed van globalisering in eie lewe te ondersoek en daaroor te besin,
maar met beperkte sukses.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 19

1-2 Geen analise merkbaar nie.
Nie in staat om die invloed van globalisering in eie lewe te ondersoek of daaroor te
besin nie.
Aktiwiteit 4: Groepaktiwiteit – LO2, LU 3, LU 4
Tyd: Omtrent 80 Minute
Punte: 30
Assesseringstandaarde
LU 2 Oorkoepelend
• Identifiseer bronne van kulturele inligting soos ouer mense, geleerdes en
kunstenaars vanuit die gemeenskap, biblioteke, museums, erfenisterreine, of
die Internet om ‘n belangrike komponis,musikus, kunstenaar of uitvoerende
kunstenaar in die geskiedenis van musiek, dans, visuele kunste of drama te
ondersoek.
LU 3 Oorkoepelend
• Gee erkenning aan indiwiduele, groep- en veranderende identiteite, insluitend
nasionale, etniese, geslags- en taalgroepe, ens.
LU 4 Drama
• Gebruik ‘n drama aanbieding om kritiek te lewer op die impak van sepies,
radioprogramme en ander beskikbare vorms van die opvoermedia op mense
se waardes en gedrag.
Assesseringstaak: Skryf teks en bied ‘n Geselsprogram aan
Assesseringsmiddele: Assesseringsraamwerk
Bevoegdhede wat ge-assesseer moet word:
•
•
•
Die vermoë om ‘n interessante, en informatiewe teks wat tot nadenke lei,
te ontwikkel
Duidelike aanbieding
Insig in die effek van globalisering op waardes en gedrag
• Vermoë om as lid van ‘n groep te werk.
• Aanbiedingsvaardighede.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 20

Aanbieding van ‘n Gesprekprogram
Werk in dieselfde groep en bespreek:
‘Die impak van sepies, radioprogramme en ander vorms van die opvoermedia op
mense se waardes en gedrag’
• Met hierdie onderwerp as basis, moet jy ‘n teks vir ‘n geselsprogram skryf.
• Elke persoon in jou groep moet ‘n rol kies (bv. Geselsprogramgasheer,
beroemde sepiester, bekende sportpersoon, politikus,
godsdiensverteenwoordige, rap kunstenaar ens.)
• Neem saam met die groep besluite op die vrae en reaksies vir die
Geselsprogram. Elkeen moet die dialoog vir hulle eie persoonlikheid
ontwikkel.
• Repeteer en bied die Geselsprogram as ‘n opvoering aan. Lede kan
kostuums volgens hulle rolle aantrek of rekwisiete gebruik om hulle
karakters to help skep.
Hierdie aanbieding moet NIE langer as 3 minute duur nie. Terwyl die ander
groepe met hulle aanbiedings besig is, moet die res van die leerders
aantekeninge in hul Joernale skryf, ter voorbereiding vir Afdeling B.
Hulpbronne
• Joernaal/werkboek/A4 skryfpapier
• Pen of potlood
• Rekwisiete
Aantekeninge vir die Onderwyser
•
•
•
•
•
Verdeel die leerders in groepe van 4 tot 6.
Hierdie aktiwiteit vereis dat leerders twee produkte lewer: ‘n teks en ‘n
aanbieding.
Die voorbereiding sal gedeeltelik gedurende die leerder se vrye tyd gedoen
moet word.
Die teks moet in die joernaal/werkboek geskryf word.
Leerders mag toegang tot verskillende tipes opvoermedia hê; hulle het bv.
moontlik toegang tot beeldradio, radio, gemeenskapsgesprekke of
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 21

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
elektroniese hulpbronne soos blogging as voorbeelde wat oorweeg kan
word.
Die onderwyser behoort die onderwerp voor te stel en ‘n klasbespreking te
fasiliteer. Vrae soos die volgende sal help:
Aan watter soort programme en besprekings word julle blootgestel?
Dink jy dat dit ‘n effek het op hoe jy die lewe beskou of op jou verhoudings
en waardes? Noem voorbeelde. Afhangend van die opvoermedium, kan
direkte en relevante vrae gevra word om bespreking te stimuleer.
Voer ‘n kort bespreking en gebruik die formaat van ‘n ‘Geselsprogram’. Maak
seker dat die volgende idees gedek word:
Rolle: Die program benodig ‘n gasheer wat die onderwerp deeglik ondersoek
het. Omdat hy so ‘n belangrike rol speel, moet die gasheer versigtig gekies
word. Die ‘gaste’ is ‘belangrike persone’ en is bekend of goed ingelig. Hulle
het beslis opinies oor die onderwerp.
Rolspel: Leerders behoort self die rolle te kies wat hulle gaan vertolk. Let
daarop dat dit nie nodig is dat hulle goeie akteurs moet wees nie; hulle moet
die vermoë besit om die standpunt van die persoonlikheid wat hulle vertolk,
goed te stel. Leerders behoort goed oor die houding van die persoon wat
hulle vertolk, te dink.
Struktuur: Die struktuur van die teks benodig ’n inleiding (gaste en
onderwerp word voorgestel), ‘n ontwikkeling (oop vrae wat van eenvoudig tot
meer kompleks wissel, moet gevra word) en ‘n afsluiting waarin die gasheer
die verskeie standpunte saamvat en opsom.
Leerders behoort aangemoedig te word om standpunte op ‘n oortuigende
manier te stel/oor te dra en liggaamstaal, oogkontak en gebare te gebruik.
Maak seker dat leerders die instruksies verstaan.
Elke groep het ‘n maksimum van 3 minute vir die aanbieding van hulle
Geselsprogram.
Verduidelik die assesseringskriteria voor die aktiwiteit begin.
As die teks eers ontwikkel en geskryf is, kan die leerders dit woordeliks leer,
of dit lees, of rondom die belangrike punte improviseer.
Terwyl hulle na die Geselsprogramme kyk, kan die ander leerders
aantekeninge daaroor in hulle joernale skryf as voorbereiding vir Afdeling B.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 22

Assesseringsraamwerk 2
‘Die impak van sepies, radioprogramme en ander vorms van die opvoermedia op mense
se waardes en gedrag.’
Assesserings-
kriteria
Die skep van
‘n
interessante,
informatiewe
en gedagte-
prikkelende
teks vir ‘n
gesels-
program
Doeltreffende
uitdrukking en
kommunikasie
van die
onderwerp en
die rolle
Samewerking
in kleingroep
rolspel
Aanbieding
van ‘n geselsprogram
waarin die
impak van
opvoermedia
op waardes
en gedrag
ondersoek
word
Herkenning
van die impak
van sepies,
radioprogramme
of
ander
opvoermedia
op mense se
waardes en
gedrag.
6
Produseer ‘n
goed
deurdagte,
gedetailleerde
en kreatiewe
teks vir ‘n
geselsprogram.
Gee
interessante
en kreatiewe
voorbeelde
wat gedagte-
prikkelend is.
Meesterlike
uitdrukking en
kommunikering
van
onderwerp en
die rol wat
gespeel/
vertolk is.
Pligsgetroue
samewerking
wat respek en
entoesiasme
toon.
Aanbieding is
innoverend
en kreatief,
afgerond en
besonder
vermaaklik.
Meesterlike
herkenning
van die impak
van verskeie
opvoermedia
op mense se
waardes en
gedrag.
5
Produseer ‘n
omvattende en
kreatiewe teks
vir ‘n
geselsprogram.
Gee
interessante en
relevante
voorbeelde.
Betekenisvolle
uitdrukking en
kommunikering
van die
onderwerp en
die rol wat
vertolk is.
Effektiewe
samewerking
wat respek en
entoesiasme
toon.
Aanbieding is
‘n kreatiewe
interpretasie en
is vermaaklik.
Herken met
bekwaamheid
die impak van
verskeie
opvoermedia
op mense se
waardes en
gedrag.
3-4
Produseer ’n
basiese maar
bevredigende
teks vir ‘n
geselsprogram.
Gee ‘n paar
relevante voorbeelde.
Kommunikeer
en gee
uitdrukking aan
die onderwerp
en die rol wat
vertolk op
eenvoudige en
duidelike wyse.
Gee samewerking
en toon
respek vir
mede
groeplede.
Aanbieding is
eerlik;
voorbereiding
is versigtig en
dit is redelik
vermaaklik.
Gee in die
algemeen
herkenning aan
die impak van
verskeie
opvoermedia
op mense se
waardes en
gedrag.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 23
2
Poog om ‘n
teks vir die
geselsprogram
te
produseer
maar met
beperkte
sukses.
Voorbeelde is
nie altyd
relevant nie.
Poog om die
onderwerp en
rol wat
vertolk is uit
te druk en te
kommunikeer
– maar met
beperkte
sukses.
Poging
aangewend
om saam te
werk maar
met min
sukses. Toon
min respek
vir mede
groeplede.
Aanbieding is
swak
voorberei,
foutief en/of
onvoldoende.
Begin om die
impak van
verskeie
opvoeringsmedia
op
mense se
waardes en
gedrag te
herken.
1
Kon nie ‘n teks
vir ‘n
geselsprogram
produseer nie.
Geen
voorbeelde
word gemeld
nie.
Nie in staat om
die onderwerp
en rol wat
vertolk is met
enige
koherensie te
kommunikeer
of uit te druk
nie.
Is nie in staat
of is nie bereid
om saam te
werk in klein-
groep rolspel
nie.
Daar is geen
vermoë tot
suksesvolle
aanbieding nie.
Kan nie die
impak van
verskeie
opvoermedia
op mense se
waardes en
gedrag herken
nie.
Totale moontlike punte: 30
Punte

Aktiwiteit 5: Indiwiduele Aktiwiteit – LU 1 & LU 2, LU 4
Tyd: Omtrent 40 minute
Punte: 30
Assesseringstandaarde
LU 2 Musiek
• Analiseer hoe musiek in liedjies, rituele, openbare geleenthede, rolprente,
opera en advertensies gebruik word om reaksie te lok.
LU 2 Drama
• Analiseer die positiewe en negatiewe effekte van beeldradio, radio,
dokumentêre of ander rolprente op ons lewens.
• Oorkoepelend
• Bespreek die rol van tegnologie en hoe dit prosesse en produkte in drama,
dans, musiek en visuele kuns oor tyd heen vorm.
LU 4 Dans
• Verduidelik hoe dans gevorm word en hoe dit die waardes van die tyd
weerspieël en ook deur musiek, plek, mode en tegnologie beïnvloed word.
LU 4 Visuele Kunste
• Verduidelik hoe kuns kulture, leefstyle, gelowe en die mode weerspieël en
affekteer.
Assesseringstaak: Navorsing en aantekeninge in joernaal/werkboek
Assesseringsmiddele: Assesseringsraamwerk
Bevoegdhede wat ge-assesseer word:
•
•
•
•
Vermoë om relevante inligting na te vors, te selekteer en te organiseer
Vermoë om inligting duidelik aan te bied
Duidelike self-geskrewe aantekeninge oor alle onderwerpe
Die vermoë om te luister en daarvan verslag te hou
Navorsing
Werk in groepe van 6, waarin elkeen die volgende doen:
• Kies een onderwerp uit die lys hieronder
• Doen navorsing oor die onderwerp en skryf aantekeninge in jou joernaal
om in jou eie tyd verdere voorbereiding te doen
• Bied jou onderwerp vir die groep tydens klastyd aan
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 24

• Terwyl ander leerders in jou groep besig is om hulle onderwerpe aan te
bied, moet jy aantekeninge in jou joernaal maak as voorbereiding vir GTA
Afdeling B.
• Wanneer jy klaar is, moet jou joernaal by jou onderwyser ingehandig
word.
Onderwerpe
• Hoe het tegnologie die kunste in die afgelope eeu beïnvloed? Noem
minstens vyf effekte wat tegnologie op die kunste gehad het.
• Verduidelik hoe globalisering plaaslike kultuur geaffekteer het. Verwys na
soveel kunsvorms moontlik. Gee voorbeelde.
• Verduidelik hoe sosiale en teater-dans deur musiek, mode, waardes, tyd,
plek en tegnologie beïnvloed word. Gee voorbeelde.
• Analiseer en verduidelik hoe musiek in liedjies, rituele, openbare
geleenthede, rolprente, opera en advertensies gebruik word om reaksie ui
te lok. Gee voorbeelde.
• Analiseer die positiewe en negatiewe effekte van beeldradio, radio,
dokumentêre of ander rolprente in ons lewens.
• Verduidelik hoe kuns en ontwerp mense se kulture, leefstyle, gelowe en
modes weerspiëel en affekteer. Gee voorbeelde.
Hulpbronne
• Joernaal/werkboek/A4 skryfpapier
• Pen of potlood
• Woordelys aan die einde van die pamflet
• Woordeboek
• Tydskrifte, plakkate, oudiovisuele materiaal ens.
• Verwysingsmateriale bv. ensiklopedie
• Internet
Aantekeninge vir die Onderwyser:
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 25

•
•
•
•
•
•
•
•
•
‘n Wye reeks inhoude word in die Graad 9 Assesseringstandaarde ingesluit.
Leerders sal gedeeltelik ge-assesseer word op van die inhoud in die GTA
Afdeling B, in ‘n pen-en-papier toets.
Hierdie aktiwiteit verskaf ‘n geleentheid vir leerders om navorsing oor een
onderwerp te doen en dit daarna met hulle groep te deel, sodat hulle eintlik vir
mekaar onderrig.
Stel elke onderwerp voor en fasiliteer ‘n bespreking insake waar en hoe hulle
inligting kan bekom.
Verdeel die leerders in groepe van ses.
Leerders behoort die ses onderwerpe tussen hulle te verdeel en elkeen
behoort een onderwerp in hulle eie tyd na te vors en aantekeninge daaroor in
hulle joernaal voor te berei.
Maak seker dat leerders die instruksies verstaan.
Verduidelik die assesseringskriteria voor die aktiwiteite begin
Terwyl die leerders hulle onderwerpe in klein groepe aanbied, behoort die
ander leerders aantekeninge in hul joernale skryf, sodat almal in die klas aan
elkeen van die onderwerpe blootgestel word en studie-aantekeninge vir
elkeen sal hê.
Onderwysers behoort die joernale vir assessering gebaseer op navorsing van
die eie onderwerp en die aantekeninge oor kennis van die ander vyf
onderwerpe, in te neem.
Assesseringsraamwerk 3
Navorsing en Neem van Aantekeninge
Assesseringskriteria
Versameling en
aanteken van
inligting
Inligting is relevant
tot die onderwerp
Organisering en
aanbieding van die
inligting – duidelik,
logiese struktuur
Totaal: 30 punte
Trek ‘n sirkel om die toepaslike punt Groottotaal
9-10 7-8 5-6 3-4 1-2
9-10 7-8 5-6 3-4 1-2
9-10 7-8 5-6 3-4 1-2
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 26

Aktiwiteit 1: Groepaktiwiteit – LO1, 2, 3, 4
Tyd: 80 Minute
Punte: 50
Assesseringstandaarde
LU 1 Dans
• Neem deel aan die choreografie en aanbieding van ‘n kort dans vir ‘n
opvoering of kulturele geleentheid.
LU 1 Dans Addisioneel
• Skep ‘n dans wat danspassies of style van meer as een Suid-Arikaanse
dansvorm vermeng, met ‘n duidelike begin, middel en einde.
LU 1 Drama
• Neem deel aan ‘n aspek van beplanning, organisering, reklame, bemarking,
fondsinsameling of die produksie van ‘n drama-item vir ‘n gehoor.
LU 1 Drama Addisioneel
• Neem deel aan beide die opvoering en ‘n aspek van die produksie.
LU 1 Musiek Addisioneel
• Vermeng style van eie keuse vanuit die onmiddelike kultuuromgewing en van
wat verder in Afrika gebruik word.
LU 1 Visuele Kunste
• Skep kuns-, kunsvlyt- of ontwerpwerke wat vertroudheid met die gebruik van
elemente en ontwerpbeginsels demonstreer.
LU 1 Visuele Kunste Addisioneel
• Selekteer eie en groep se kunswerke, berei dit voor en monteer dit.
LU 2 Oorkoepelend
• Analiseer the wisselwerking tussen plaaslike and globale kultuur.
• Analiseer hoe kulture mekaar beïnvloed en verandering ondergaan.
LU 3 Oorkoepelend
• Gee uitdrukking aan eie gevoel van identiteit en uniekheid in enige kunsvorm.
LU 4 Oorkoepelend
• Kombineer indiwiduele kunsvorms om ‘n nuwe artistieke uitdrukkingsvorm te
skep.
Assesseringstaak: Opvoering / Uitstalling
Assesseringsmiddele: Assesseringsraamwerk
Bevoegdhede wat ge-assesseer word:
•
•
Beplanning en strukturering van produk
Oorspronklikheid
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 27

• Vermoë om as lid van ‘n groep te werk
• Repetisie en Skep van ‘n produk
• Aanbieding of Uitstal van item
Die Finale Opvoering/Uitstalling
In Taak 1 het jy oor globalisering en die effek daarvan op persoonlike en
kollektiewe identiteit en kulture besin.
In Taak 2 kyk ons na die invloed van plaaslike kultuur op globale kultuur en
daarna na ‘n moontlike vermenging of samesmelting van die twee.
1. Hou ‘n groepbespreking oor:
• Voorbeelde van Afrika kunste wat deur ander lande aangeneem is. Daar
is voorbeelde soos die vleg van hare, Mandela-hemde, Ndebele-patrone,
tromspel, Afrika dans, Kwaito, ens.
• Kunsteprodukte (musiek, dans, drama, rolprent, beeldradio, kuns,
ontwerp, reklamewese, ens.) waarbinne verskeie Suid-Afrikaanse kulture
of Suid-Afrikaanse en globale kulture vermeng word.
Jy is gevra om ‘n kunste-opvoering of uitstalling vir ‘n veldtog genaamd “Jonk en
Trots Suid-Afrikaans” aan te bied. Een voorwaarde van die fees is dat die
aanbieding ‘n vermenging van kulture (meer as een) moet toon.
2. As groep
• Kies een of meer kunsvorms waarmee jy gemaklik voel (dans, drama,
musiek, kuns, ontwerp).
• Hou ‘n dinkskrum om ‘n nuwe Suid-Afrikaanse produk wat aspekte van
plaaslike kulture vermeng, OF wat plaaslike kulture met globale kulture
vermeng, te ontwikkel.
• Vanuit die dinkskrum moet jy idees kies en ‘n raamwerk ontwerp, vorm,
komponeer of konstrueer.
• Skep, repeteer of maak jou kunste-produk.
• Opvoerings moet nie langer as 3 minute duur nie.
• Maak gebruik van die ontwerpelemente in jou beplanning.
• Voer dit op of stal die kunsteproduk in jou klaskamer uit
•
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 28

3. Indiwidueel
• Dink terug en lewer in jou joernaal/werkboek kommentaar oor die ontwerp
en aanbiedingsproses.
• Skryf bondige aantekeninge oor hoe jy die opvoering of uitstalling sou
beplan en bemark.
• Oorhandig jou joernaal aan jou onderwyser aan die einde van hierdie
GTA.
Hulpbronne
• Joernaal/werkboek/A4 skryfpapier
• Pen of potlood
• Woordelys aan die einde van die pamflet
• Tydskrifte, plakkate, oudiovisuele materiale ens.
• Verwysingsmateriaal bv. ensiklopedie
• Internet
• Musiek, rekwisiete, kostuums indien nodig
• Kunsmateriale
• Ruimtes vir repetisie, die opvoering en die uitstalling
Aantekeninge vir die Onderwyser:
•
•
•
•
Hierdie afdeling bied die hoofaktiwiteit van die GTA Afdeling A. Dit verskaf ‘n
geleentheid vir leerders om vaardighede te demonstreer wat hulle oor die
hele tydperk van betrokkenheid in die AOO-baan ontwikkel het.
Omdat min persone in die wêreld deskundiges op al vier kunsgebiede is,
moet leerders hul prestasie in LU1 (skepping en aanbieding) in die kunsvorm
waarin hulle tuis voel, demonstreer.
Groepeer leerders volgens die kunsvorms wat hulle graag wil gebruik. Hulle
kunsprodukte mag slegs in een kunsvorm aangebied word OF as ‘n
integrering van meer as een kunsvorm.
Die taak sal leerlinge se prestasies in vele LUe demonstreer en word op die
Assesseringstandaarde vir LU 3 : “Gee uitdrukking aan eie gevoel van
identiteit en uniekheid deur enige kunsvorm”, LU 4 “Kombineer indiwiduele
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 29

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
kunsvorms om ‘n nuwe artistieke uitdrukkingsvorm te skep” en ‘n aantal
generiese en addisionele Assesseringstandaarde vir LU 1, gebaseer.
Leerders behoort hulle kunsteproduk te beplan, daarvoor te repeteer, dit te
maak, op te voer of uit te stal.
Die meeste van die voorbereiding sal in hulle eie tyd gedoen moet word.
Maak seker dat daar voldoende ruimte vir die verskeie projekte is. Dink aan
die noodsaaklikheid om omgewings te voorsien waarin leerders bemagtig
voel wanneer die toekenning van ruimte gedoen word.
Die opvoerings / uitstallings behoort in die klaskamer , saal of geskikte
buitelugruimte plaas te vind.
Elke groepopvoering moet nie langer as 3 minute duur nie.
Maak baie seker dat leerders die instruksies verstaan.
Verduidelik die assesseringkriteria voor die aktiwiteit begin.
Hulle moet assesseer word volgens hulle proses (joernaal), hulle produk
(opvoering / uitstalling) en die beplanning en bemarking van hulle produksie.
Maak seker dat leerders hul projek tyd goed bestuur.
Groepe moet gehelp word by die toekenning van rolle sodat alle leerders
aktief deelneem.
Leerders behoort so dikwels moontlik te repeteer om ‘n suksesvolle opvoering
te verseker
Alle uitvoerende kunste benodig liggaamlike opwarmingstyd voor enige
repetisie of opvoering.
• ‘n Toepaslike ruimte vir repetisies en voorbereiding kan tesame met die
leerders reggemaak word.
• Gee ondersteuning en leiding aan leerders deur voldoende/toepaslike tyd aan
elke groep te gee – verskaffing van leiding en hulp met beplanning is nodig
(formaat, dansstappies ens.).
• Maak seker dat almal tot dieselfde mate deelneem; deelname, ‘n gevoel van
samewerking, deel van idees en hulpbronne en wedersydse
verantwoordelikheid is belangrik vir alle groepe.
Gedurende en na die opvoering en uitstalling behoort leerders van hulle
joernale gebruik te maak om oor die proses te besin.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 30

• Elke leerder moet sy/haar eie kort produksie en bemarkingsplan in sy/ haar
joernaal ontwikkel.
• Maak seker dat die leerders aan die einde van die aktiwiteit ‘n plan het (bv.
sketse, konsepdokumente, teks, liedjies, partituur ens.) wat in hulle
portefeulje geplaas kan word.
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 31

Assesseringsraamwerk 4
Holistiese Assesseringsraamwerk
Assesserings- Trek ‘n sirkel om die toepaslike punt in elke
kriteria
kategorie
Beplanning en
strukturering van
kunswerk
5 4 3 2 1
Groepwerk 5 4 3 2 1
Repetisie en
skepping van produk
(proses)
5 4 3 2 1
Produksie- en
bemarkingsplan
5 4 3 2 1
Toepassing van
vaardighede en
kennis
9-10 7-8 5-6 3-4 1-2
Aanbieding van
items
9-10 7-8 5-6 3-4 1-2
Moontlike Punt 50
Totale
Punt
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 32

LYS VAN NUTTIGE WOORDE VIR DIE GTA
Dit is belangrik om die terminologie hier onder te ken, te verstaan en te gebruik.
TERM VERDUIDELIKING
Kuns-
/ontwerpelemente
Basiese elemente, essensiële, fundamentele of eerste beginsels wat gebruik
kan word om menslike kreatiewe vaardigheId te verhoog.
• Danselemente: tyd, tegniek, vorm & styl, ruimte, lokomotoriese & aksiale
beweging, krag, vlak, rigting, tempo, ritme, gebaar.
• Drama-elemente: menslike konteks, dramatiese spanning, simbole,
stemming, fokus, beweging, taal, aspekte van plek, aspekte van tyd,
gebaar.
• Musiekelemente: melodie & toonhoogte, harmonie, formele struktuur,
ritme & slag/maat, tekstuur, dinamika en tempo en toonkleur, repetisie,
oproep en reaksie, poliritmes, antifone, kontras en variasies.
• Visuele Kunselemente: lyn, kleur, toonwaarde, tekstuur,
vorm (2-Dimensioneel: hoogte en lengte, plat op ‘n bladsy),
vorm (3-Dimensioneel: diepte, hoogte en lengte bv. ‘n standbeeld),
Kunsteproduk ‘n Kunswerk, bv. ‘n dans, toneelstuk of musiek, lied, tekening, skildery,
kunshandwerkstuk, beeld, plakkaat, ens.
Balans Harmonie van ontwerp en proporsies.
Blog As afkorting vir Web log, ‘n blog is ‘n Webtuiste wat as ‘n openbare
toeganklike persoonlike joernaal vir ‘n indiwidu dien.
Dinkskrum Algemene bespreking om idees – in geen spesifieke volgorde – te genereer.
Karakterisering Die poging om ‘n spesifieke stel karaktereienskappe voor te stel.
Choreografie/Choreo Die beplanning van posisies en/of ‘n reeks dansbewegings of/en kreatiewe
graaf
bewegings..
Choreografieteks ‘n Choreografieblad [beskrywe die danspassies en dansformasies vir die
styl/e wat gebruik word om tekstuur en flair aan die dans te gee]
Collage Vanaf die Franse woord "colle" wat beteken om objekte/materiale op ‘n
oppervlakte te plak en daardeur ‘n kunswerk of ontwerp te skep.
Bevoegdheid Vermoë om ‘n taak op ‘n spesifieke vlak te voltooi.
Komponeer Om ‘n komposisie in enige van die kunsvorms te skep, bv. om ‘n skildery te
skep sodat die verskeie dele harmonieus saamhang
Inhoud Die betekenis/boodskap wat deur die verskeie kunsvorms kommunikeer
word (verwys na interpretasie). Die vaardighede, kennis, waardes en
houding van die kunstenaar dra by tot hierdie inhoud
Kreatiwiteit Die vermoë om skeppend op te tree / die toon van verbeeldingrykheid en
vaardigheid
Kulturele diversiteit Die verskeidenheid kulture
Kultuur / kulturele
aktiwiteit
Die voortdurend veranderende stel van waardes, gedrag, oortuigings en
praktyke van ‘n spesifieke groep mense soos dit bv. in seremonies,
godsdiens, kos, argitektuur en kunsvorms na vore kom
Ontwerp beginsels Beginsels wat bydrae tot goeie komposisie. Dit sluit die volgende in:
ritme/herhaling, kontras, balans, proporsie, klem, eenheid/harmonie,
Dinamika
perspektief, gebruik van organiese en geometriese vorms, patroon, rigting,
beweging ens.
Opwinding en energie wat op ‘n verhoog gegenereer word. Beweging in ‘n
skildery of beeldhouwerk. Vinnig bewegende klankkwaliteite.
Kultuur elemente Hoe groepe mense hulleself deur middel van kos, kuns, seremonies,
godsdiens, taal, argitektuur/wonings, gewoontes, lewenstyl en oortuigings
uitdruk
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 33

Ensemble ‘n Groep sangers, musici, toneelspelers, wat saam in een opvoering optree.
Uitstaande Om van so ‘n hoë standaard te wees dat dit as ‘n voorbeeld dien
Uitstalling/Tentoonst ‘n Aantal kunswerke en/of artefakte wat vir openbare besigtiging besigtiging
elling
uitgeplaas word
Uitdrukking /
Die beklemtoning van note, klanke, bewegings, karakters, beelde om
uitdrukkingsmag dinamika en opwinding in ‘n komposisie te skep (om die storie beter te
kommunikeer).
Finale Die skitterende afronding van ‘n musiek- of/en dansstuk wat die produksie op
‘n hoogtepunt laat eindig.
Identiteit Hoe jy jouself gebaseer op fisiese en intellektuele eienskappe, geslag,
status, kultuur, land, lid van verskeie groepe, ens. sien.
Illustreer Om ‘n storie d.m.v. verskillende kunsvorms te verduidelik/te vertel.
Inheemse Kultuur Kultuur wat deel van ‘n landstreek vorm en oorspronklike inheemse
oortuigings handhaaf.
Innovasie/nuwigheid Iets wat nuut, uniek en ongewoon is.
Interpretasie Persoonlike begrip van die betekenis of boodskap van ‘n kunswerk.
iPod ‘n is ‘n elektroniese apparaat so groot soos die handpalm wat primêr vir die
speel van musiek gemaak word. Anders as ‘n tradisionele walkman of
draagbare CD-speler, is die iPod in staat om ‘n baie groot hoeveelheid
musiek vir ‘n groot aantal ure met ‘n enkele battery lading te speel.
MXit ‘n Mobiele oombliklike toerusting vir die stuur en ontvang van teks
boodskappe na en vanaf persoonlike rekenaars wat met die Internet
gekoppel is asook ander telefone wat met MXit toegerus is.
Model
‘n Klein 3-dimensionele struktuur wat gewoonlik uit klei, draad, natuurlike of
afval materiaal gemaak is en wat deur ‘n beeldhouer gebruik word om te
bepaal hoe die finale, volskaalse beeldhouwerk sal lyk
Monoloog Een karakter se teks in ‘n verhoogopvoering sonder die byvoeging van ander
karakters se dialoog.
Ouverture Die openingstuk van ‘n opera of toneelstuk - dikwels in die vorm van musiek
en dans, wat gebruik word om die produksie voor te stel
Slaginstrumente Musiekinstrumente wat geslaan word om klank voort te bring en ‘n ritme daar
te stel, bv. ‘n trom, tamboeryn, simbaal, ghong, stokke, ens.
Opvoerruimte ‘n Verhoog of ander ruimte waarbinne ‘n opvoering plaasvind
Nadink/Besin Om oor jou ervarings te besin.
Repeteer Beplan, voorbereiding doen en oefen vir ‘n opvoering.
Resolusie Die ontrafeling van die intrige en spanning binne ‘n kunswerk. Die oomblik
wanneer die spanning en raaisel in ‘n komposisie opgelos word
Ritme en herhaling, Herhaalde slae of geluide as basis vir ‘n liedjie of komposisie
Ritueel Seremoniële aktiwiteit van ‘n spesifieke godsdiens / kultuur
Assesseringsraam- ‘n Middel om die prestasievlak van ‘n persoon, deelnemer of opvoering te
werk
meet
Volgorde Lys van liedjies of ander stukke wat deel vorm van ‘n opvoering
Samelewing Mense wat saam in ‘n gemeenskap woon
Verhoogrekwisiete
(props)
Ornamente, meubels objekte wat in toneelopvoerings benodig word.
Tradisioneel Verwys na die oorsprong van gemeenskappe – dikwels na hulle
oorspronklike waardes
Visuele stories Stories wat deur middel van prente (bv. skilderye, afdrukke) vertel word.
Visualisering Om iets in jou verbeelding voor te stel
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 34

GRAAD 9 GTA VERSLAGBLAD
KLASONDERWYSER ………………………… DATUM:……………
SKOOL:…………………………………
Name van Leerders
Opstel
Assesseringsraamwerk
1
T1
Akt 3
LU 2
Punte
10
Geselsprogram
Teks
Assesseringsraamwerk
2
T1
Akt 4
LU 2,3,4
Punte
30
Navorsing
Assesseringsraamwerk
3
T1
Akt 5
LU 2,4
Punte
30
Groep-
Opvoering/
Uitstalling
Assesseringsraamwerk
4
T2
Akt 2
LU1,2,3,4
Punte
50
Afdeling A
Punte
120
Afdeling B
Punte
80
TOTAAL
GTA TOTAAL
Punte
200
K&K GRAAD 9 GTA 2007: ONDERWYSERSGIDS 35
Herleide punte
Punte
25