Alliantienieuws - Human

15.12.09
nummer 3
over de
financiële crisis
Humanistisch Vredesberaad 25 jaar
Geld voor de derde wereld,
heeft dat wel zin?
Raadsman, heeft u nog raad?
Lof der Zotheid Essaywedstrijd
inhoudSocrateslezing
Veertig jaar HVO: Zin in Kunst!
Humanitas: werken aan armoede
Filosofie voor een betere wereld
Agenda
Alliantienieuws

Socrateslezing over
de financiële crisis
Een echte filosoof en een echte econoom, kunnen zij samen een morele les trekken uit de
kredietcrisis? Die vraag stond centraal tijdens de Socrateslezing 2009. Politiek filosoof Rutger
Claassen en econoom Arnold Heertje spraken de Socrateslezing uit voor een volle zaal van
ruim 250 mensen in de Sociëteit De Witte in Den Haag. Voorzitter van het Humanistisch
Verbond Rein Zunderdorp presenteerde de avond; Lodewijk de Waal, directeur van Humanitas
en voorzitter van de Humanistische Alliantie, leidde de lezing in en sprak een slotwoord uit.
De Socrateslezing
Het Humanistisch Verbond en de Hu­
manistische Alliantie organiseren jaar­
lijks de Socrateslezing om een maat­
schappelijk probleem vanuit
humanistisch perspectief te becom­
mentariëren. Eerder werd de Socrates­
lezing verzorgd door onder anderen
Fernando Savater, Lodewijk de Waal,
Hans Achterhuis, Fouad Laroui, Paul
Scheffer, Beate Roessler en Britta
Böhler.
Ethiek van een morele vergunning
Volgens Rutger Claassen, als politiek filosoof verbonden aan het Instituut
voor Politieke Wetenschappen van de Universiteit Leiden, is er in ons libe­
rale economische systeem niet alleen sprake van een gebrekkige persoon­
lijke moraal bij bankiers, maar is er in de gehele samenleving sprake van
een gebrekkige publieke moraal, als het om de markt gaat.
Claassen: ‘De dominante visie in onze samenleving is dat spelers op de
markt niet gehouden zijn aan morele overwegingen, zoals mensen buiten
de markt dat wel zijn.’ In zijn lezing pleitte Claassen daarom voor een
morele vergunning, die marktspelers, waaronder bankiers, moeten ver­
dienen en ook kwijt kunnen raken.
Volgens hem is deze oplossing volledig in lijn met de kernboodschap van
het humanisme. ‘Autonomie en individuele ontplooiing staan
centraal, maar dat neemt nooit de verantwoordelijkheid weg
om deze in dienstbaarheid aan de gemeenschap vorm te
geven. Regulering is het fundament onder deze gespreide
verantwoordelijkheid en is zo belangrijk dat het dé inzet van
de volgende verkiezingen moet worden,’ aldus Claassen.
Humanisering en ‘mechanism design’
Volgens Arnold Heertje, voormalig hoog­
leraar economie aan de Universiteit van
Amsterdam en actief als publicist en
columnist, ligt het probleem van de
crisis in wat hij de ‘monetarisering
van de economie’ noemt: alleen
datgene wat in
geld kan worden
uitgedrukt, telt

mee. Daarmee gaat de huidige economie voorbij aan een breed welvaarts­
begrip, waarbij waarden als natuurbehoud en duurzaamheid een belang­
rijke plaats innemen. Andere oorzaken van de crisis zijn volgens Heertje
‘fragmentatie’, waarbij men alleen nog contact heeft met een klein onder­
deel van de productieketen en ‘dehumanisering’, waarbij het contact met
de klant volledig verloren is gegaan.
Uitgangspunt van de economie, doceerde Heertje, is dat middelen schaars
zijn en verdeeld moeten worden. Individuele mensen zijn echter geneigd
hun eigen belang voorop te stellen. De oplossing voor de crisis is daarom
volgens hem ‘mechanism design’: een ontwerp waarin mensen in de ver­
deling van deze schaarse middelen op de juiste manier geprikkeld worden,
zodat zij de goederen automatisch op een eerlijke manier verdelen.
Conclusies
Na afloop van de lezing gingen de sprekers met elkaar en met de zaal in
debat. Er werd een poging gedaan de beide interpretaties op elkaar aan
te laten sluiten. Aanknopingspunten daarvoor waren de regulatie van de
markt en het terugbrengen van de menselijke maat in de markt, waarover
Claassen en Heertje het eens waren. Maar er bleven belangrijke verschil­
len: econoom Heertje ziet vooral oplossingen in procesmatige maatrege­
len, omdat hij minder vertrouwt op de goede bedoelingen van marktspe­
lers, en politiek filosoof Claassen zoekt het juist in een publieke moraal.
Een consensus werd tijdens het debat niet bereikt, maar de visies van
Claassen en Heertje bieden voldoende stof voor interessante discussies
binnen de humanistische beweging, èn daarbuiten!
Heeft u de Socrateslezing moeten missen?
HUMAN maakte een podcast van de lezing. Surf naar
http://www.human.nl/socrateslezing om de lezing te beluisteren!
Bron: Humanistisch Verbond.
Rutger
Claassen
Is als politiek filosoof verbonden
aan het Instituut voor Politieke
Wetenschappen van de Univer­
siteit Leiden. In 2008 promo­
veerde hij aan de Universiteit
Utrecht op een proefschrift,
getiteld The Market’s Place in
de Provision of Goods. In 2004
debuteerde hij met het boek
Het eeuwig tekort, een filosofie
van de schaarste.
Arnold
Heertje
Was als hoogleraar economie
verbonden aan de Universiteit
van Amsterdam en is actief als
publicist en columnist, onder
meer van het Parool. Hij schreef
in 1961 De kern van de econo­
mie, waarmee hij grote bekend­
heid verwierf. Zijn boek Echte
economie (2006) werd uitge­
reikt aan de bezoekers van de
Socrateslezing.

Humanistisch
Vredesberaad
25 jaar
Op zaterdag 14 november vond
in het Artis Zalencomplex te Am­
sterdam de viering van het 25­jarig
bestaan van het Humanistisch
Vredesberaad plaats. Tijdens het
feestelijke evenement werd samen
met sprekers Kees Schuyt (hoog­
leraar sociologie aan de Universi­
teit van Amsterdam) en Lodewijk
de Waal (voorzitter van de Huma­
nistische Alliantie) gediscussieerd
over de toekomst van vredesbewegingen
en de rol van het humanisme
daarin. In de namiddag
werd de Prijs voor de Vredesjournalistiek
2009 uitgereikt aan journaliste
Minka Nijhuis en werd de
jubileumuitgave Vredesduif op eigen
vleugels (Paul Breekveldt in samenwerking
met het Humanistisch Archief)
van het Humanistisch Vredesberaad
gepresenteerd. Aansluitend
werd het glas geheven op een
mooie toekomst voor het Humanistisch
Vredesberaad en kon men
genieten van live­muziek.
Vredesduif op eigen vleugels,
nummer 11 in de reeks Humanistisch
Erfgoed van het Humanistisch
Archief, is te bestellen bij de
boekhandel.
Geld voor de derde wereld,
heeft dat wel zin?
Op zaterdag 17 oktober vond in de Philharmonie te Haarlem Humanisten
bijEEN plaats, het jaarlijkse evenement over het internationale humanisme
en ontwikkelingssamenwerking. Het thema was dit jaar: Geld voor ‘de
derde wereld’, heeft dat wel zin? Tijdens Humanisten bijEEN werd ingegaan
op de kritiek op en de praktijk van ontwikkelingsorganisaties. Sprekers
als Bram van Ojik (Ministerie van Buitenlandse Zaken), John Verhoeven
(Onze Wereld) en Manuela Monteiro (Hivos) leidden het thema in. Medewerkers
van Aim for human rights, Go for Africa en Hivos verzorgden prikkelende
workshops. Het evenement werd afgesloten met een gezellige
borrel, waarbij men kon genieten van wereldmuziek.
Raadsman, heeft u nog raad?
Tijdens een feestelijke bijeenkomst
op 14 oktober presenteerde huma­
nistisch geestelijk raadsman bij
defensie Erwin Kamp zijn boek:
Raadsman, heeft u nog raad?
Kamp vertelt daarin over zijn werk
bij de opleiding van de mariniers in
Rotterdam, zijn uitzendingen in
Ethiopië/ Eritrea en Irak en zijn
plaatsing op Curaçao. Centraal in
zijn werk staan de humanistische
levensbeschouwing en de inspira­
tie die hij hieruit haalt om de mens
in de krijgsmacht bij te staan.
Ook nieuwsgierig naar het huma­
nistisch geestelijk raadswerk bij
defensie? Raadsman, heeft u nog
raad? is te bestellen bij de boek­
handel.

Lof der Zotheid Essaywedstrijd
Draait de wereld door?
Vooruitlopend op het Europese
Jaar van de Armoedebestrijding
en Sociale Uitsluiting 2010 organi­
seerden Humanitas en Vakcentrale
FNV een werkconferentie om het
thema armoede onder de aandacht
te brengen. De werkconferentie
vond plaats op vrijdag 27 novem­
ber in Amsterdam met een program­
ma, waarin Humanitas de rol van
de vrijwilliger naar voren bracht en
vakcentrale FNV aandacht vroeg
Ter gelegenheid van het 500­
jarig bestaan van de beroemde
satire Lof der Zotheid van Desi­
derius Erasmus organiseert de
Belgische Humanistisch­Vrijzinnige
Vereniging (HVV) in samenwerking
met Creatief Schrijven,
Echt Krant, Visionair België,
Vlaams­Nederlands Huis De
Buren en de Humanistische Alliantie
een essaywedstrijd. Humanisten
uit België en Nederland
worden daarbij uitgenodigd
de zestiende­eeuwse satire Lof
der Zotheid te vertalen naar de
21e eeuw. Het thema van de wedstrijd is: Draait de wereld door?
Schrijf ook mee! Stuur uw essay van maximaal 3500 woorden vóór
1 februari 2010 naar essaywedstrijd@h­vv.be! Eerste prijs e 500,
publicatie in Het Vrije Woord, column op www.deburen.eu, en elders.
Tweede prijs e 300. Derde prijs e 200. Bekendmaking van de winnaars
op 1 april 2010 tijdens het Lof der Zotheid Satirefestival.
Voor het volledige reglement, surf naar: www.h­vv.be of
www.lofderzotheid.eu
voor de groeiende groep werkende
armen.
De werkconferentie werd omlijst
door een bijzondere fototentoon­
stelling over armoede in Nederland,
getiteld Onzeker bestaan van Chris
de Bode.
Meer informatie over deze con­
ferentie kunt u terugvinden op
www.werkenaanarmoede.nl.
Veertig jaar HVO:
Zin in Kunst!
In 2009 is het veertig jaar geleden
dat voor het eerst humanistisch
vormingsonderwijs kon worden
verzorgd op een openbare basis­
school. In die veertig jaar gaven
vele bevlogen HVO leraren les in
het bewust en verantwoord leren
(samen)leven vanuit een persoon­
lijke levenshouding.
Ter gelegenheid van het jubileum
van het HVO vond op 21 september
de themadag Zin in Kunst! plaats,
over de zin van kunst in het onder­
wijs. Tijdens de presentaties en de
workshops kwam naar voren dat
kunst zich uitstekend leent om met
kinderen in gesprek te gaan over
hoe zij tegen de wereld aankijken.
De dag werd bezocht door zo’n
150 enthousiaste G/HVO leraren
en andere belangstellenden.
Surf naar www.hvo.nl voor meer
informatie over Zin in Kunst! of één
van de andere HVO­thema’s!
Humanitas: werken aan armoede

Filosofie voor
een betere
wereld
agenda
17 december
Algemene Ledenvergadering
Humanistische Alliantie
Algemene Ledenvergadering
Humanistische Alliantie in
Amsterdam.
13 januari
Oratie van prof. dr. Gerty
Lensvelt-Mulders.
De hoogleraar Wetenschapstheorie,
methodologie en onderzoeksleer
houdt haar oratie aan de Univer­
siteit voor Humanistiek. Titel: De
gedachte wetenschap. Zie voor
meer informatie www.uvh.nl.
26 januari
Levenskunst: Michel Foucault
In een lezingenreeks over Levens­
kunst spreken Maarten van Buuren
en Joep Dohmen over schrijvers
en denkers. Dit maal spreken zij
over Michel Foucault en de vraag:
Colofon
‘Waarom zou niet iedereen een
kunstwerk van zijn leven kunnen
maken? Waarom is die lamp, dit
huis wel een kunstwerk en mijn
leven niet?’ Meer informatie op
www.sg.uu.nl.
1 februari
Deadline Essaywedstrijd:
Draait de wereld door?
Aanmeldingen sturen naar:
essaywedstrijd@h­vv.be
4 maart
Praten over de dood:
Hoe doe je dat?
Humanitas Breda start weer de
gesprekscyclus ‘Praten over de
dood: hoe doe je dat?’. De cyclus
vindt plaats op zes aaneenslui­
tende donderdagmiddagen vanaf
4 maart. Tijdens de bijeenkomsten
komen vele aspecten betreffende
het levenseinde aan de orde.
Alliantienieuws is een uitgave van de Humanistische Alliantie tekst en redactie Fanny de Groot ontwerp
en opmaak De Zagerij ontwerpbureau redactie adres Humanistische Alliantie | Weteringschans 259 |
1017 XJ Amsterdam | telefoon 020 521 90 10 | e­mail f.degroot@humanistischealliantie.nl
Op 11 november verscheen het boek Filosofie voor een betere wereld van
Floris van den Berg (directeur Centre for Inquiry Low Countries). Hij sprak
hierover met de redactie van www.human.nl: ‘We denken dat het goed gaat
met ons, maar onze samenleving is diep onrechtvaardig. Het belangrijkste
probleem is de staat van het milieu. Met onze welvaart roven we de toe­
komst weg van de generaties die na ons komen en daar nemen we geen
verantwoordelijkheid voor. Met trouw je belasting betalen en spaarlampen
indraaien kom je er niet.’ De auteur heeft het idee dat we als een Titanic op
de ijsberg afstevenen. ‘We zitten met onze welvaart op een luxe schip en
moeten een radicale ommekeer maken om de ondergang te voorkomen.’
Filosofie voor een betere wereld is verkrijgbaar bij de boekhandel.
Op zaterdag 12 december 2009 werd het boek officieel gepresenteerd
tijdens een symposium van het CFI Low Countries.
Meer informatie over deze en andere evenementen?
Via www.human.nl blijft u op de hoogte!
Deelname kost € 55,­ / € 40,­.
Meer informatie: kantoor Humanitas
Breda, 076­5614693. Aanmelden:
pratenoverdedood@yarden.nl.
9 april
Alliantiedag
Ter gelegenheid van het Europese
jaar tegen armoede en sociale uit­
sluiting organiseert de Humanisti­
sche Alliantie de Alliantiedag Soci­
aal­economische mensenrechten
in de spotlight. Schrijf de datum
alvast in uw agenda! Locatie en
programma worden binnenkort
bekend gemaakt.