kritiek Centrum Deurne ambachtelijk eenvoudig opgeknapt - Advin

kritiek
Centrum Deurne ambachtelijk
eenvoudig opgeknapt
Onderwerp herinrichting centrum
66 BLAUWE KAMER 3 / 2010 3 / 2010 BLAUWE KAMER 67
Locatie Deurne
Ontwerper SpellerCoMeerding (Ans Meerding
en Niek Speller), i.s.m. Rijk Blok (constructief
ontwerp bank)
Advies verkeersstructuur ingenieursbureau Advin
Begeleiding besteksvoorbereiding en uitvoering
Accent Adviseurs (fase 1), gemeente Deurne
(fase 2)
Opdrachtgever gemeente Deurne
Oppervlakte 1,75 ha
Ontwerp 2006 – 2007
Uitvoering 2007 – 2009
De Schuifelenberg, een nog niet uitgevoerde straat.

Plankaart fase 1, met daarop de geknikte Stationsstraat, Markt en de Raadhuisstraat.
Details: boxjes aan de lichtmasten, een cortenstalen boomrooster, kruising van getrommeld natuursteen,
en de smalle natuursteenbaan in de Stationsstraat.
Plankaart fase 2, met daarop het
driehoekige Martinetplein (bovenin).
Vanaf het treinstation bereik je het centrum van
Deurne via de Stationsstraat, een van de lange lijnen
in de radiaalstructuur van het Brabantse stadje.
Een echte dorpsstraat met statige panden, flinke
voortuinen, oude bomen en wat winkels. Het brede
asfalt, de fietsstroken en de trottoirs verklappen dat
dit een belangrijke verkeersader is. Al lopend heb je
door de rechtstanden in de straat telkens even zicht
op de Sint-Wilibrorduskerk, die aan de Markt staat,
het middelpunt van de radiale wegenstructuur.
Na een paar honderd meter, voorbij een drukke
kruising, begint het nieuwe autoluwe centrum. Het
grijze asfalt maakt plaats voor roodbruin gebakken
straatklinkers. Op de kop staat een oud wit land-
huis. Daarvoor staan haagbeuken in smalle banen
van lichtgrijs natuursteen te knisperen in de voor-
jaarszon. Als je dichtbij bent klinkt zachtjes muziek
uit kleine ronde boxen aan de nieuwe lichtmasten.
Deurne is de hoofdstad van de Peel, in het oostelijke
puntje van Brabant. Zoals de afgelopen jaren meer
middelgrote steden in Nederland zijn opgeknapt
– Coevorden, Winterswijk, Breskens – koos ook
Deurne voor een grondige onderhoudsbeurt van
het centrum. Een aantal gebieden en gebouwen
was er slecht aan toe, wat het vestigingsklimaat
voor ondernemers en winkeliers ondermijnde.
Het begin van de heringerichte Stationsstraat, op de kop een oud wit landhuis.
Doorgaand autoverkeer en wijdverspreide parkeer-
voorzieningen nodigden niet uit tot verblijven, en
de openbare ruimte – een mix van beton, gewassen
grindtegels en andere grijze materialen – was sterk
verouderd. Tijd voor een opknapbeurt, vond de
gemeente samen met de winkeliers, die meedach-
ten en -betaalden aan het plan.
Er moest een hoogwaardig en gevarieerd winkel-
apparaat komen, het voorzieningenniveau moest
aansluiten op de regionale vraag, de woonstructuur
in het centrum moest beter, het parkeren en de rou-
ting slimmer. Verder moest er een cultuurcentrum
verrijzen met daarin de bibliotheek en de Konink-
lijke Harmonie Deurne en het Martinetplein moest
een comfortabel verblijfsplein worden in plaats van
de ingang van de parkeergarage die het was.
De metamorfose is in fases opgeknipt. Onlangs is
het nieuwe winkelgebied ten zuidoosten van het
gemeentehuis opgeleverd, een plan van architec-
tenbureau DSA en MTD Landschapsarchitecten. Hier
staan statige panden in baksteenarchitectuur met
daarin bekende grootwinkelbedrijven (AH, Hema,
Bruna) en appartementen daarboven. De gebouwen
staan rondom een fraai parkeerplein met specta-
culaire lichtmasten. Gebakken straatklinkers en
lichtgrijs natuursteen bepalen het straatbeeld in de
nieuwe huisstijl voor het centrum. Ontwerpbureau
SpellerCo Meerding uit Waalre nam de Stations-
straat, Markt, Raadhuisstraat en het Martinetplein
onder handen. Een ambachtelijke ‘stofferingsop-
gave’ voor de openbare ruimte.
De Stationsstraat, de belangrijkste toegangsweg
tot het centrum, is een langgerekt plein met win-
kels met woningen erboven. De roodbruine vloer
is vlak. Door het midden loopt een rijbaan, subtiel
gemarkeerd door twee natuursteenbanen aan
weerszijden. De straatinrichting is asymmetrisch.
Aan één kant is de natuursteenbaan breed genoeg
om er een auto op te parkeren. Er staan fietsenrek-
ken (nietjes) in, winkels kunnen er uitstallen en de in
blokvorm gesnoeide haagbeuken staan in een onre-
gelmatig ritme in verzorgde vierkante cortenstalen
roosters. Tussen deze baan en de gevel ligt een vrije
wandelstrook. Aan de andere kant van de centrale
rijbaan is de strook natuursteen veel smaller. Aan
deze zijde staan bankjes met prullenbakken en zijn
er kleine terrassen. Bij een kruising halverwege is
de vloer verbijzonderd met lichtgrijze vlakken van
getrommeld natuursteen. Doordat ook de rooilijnen
hier iets wijken, werkt de ontstane ruimte als een
pleintje en weet de auto zijn plek. Dat geldt ook ter
Het stadhuis op een gladde natuurstenen
68 BLAUWE KAMER 3 / 2010 3 / 2010 BLAUWE KAMER 69
voet.

Martinetplein met belijning: overgang tussen het oude en nieuwe centrum.
Martinetplein vóór de herinrichting:
stenige ruimte met entree voor de
parkeergarage.
De lange houten bank op het Martinetplein, met op de kop
het Cultuurcentrum.
hoogte van de Schuifelenberg, een doorsteek naar
het Martinetplein. Fietsers en winkelend publiek
delen in de Stationsstraat de ruimte. Het gaat er
gemoedelijk aan toe. Mensen praten midden op
straat. De auto en bevoorradingsvrachtwagen zijn
te gast.
De Stationsstraat komt uit op de Markt, een com-
pact trapeziumvormig plein met tal van functies:
horeca, terrassen, de markt op vrijdag, de kerk,
het stadhuis als gewilde trouwlocatie, en allerlei
jaarlijkse evenementen waaronder een kermis. Een
dubbele rij lindebomen staat aan drie zijden van het
plein. De ontwerpers verplaatsten de bomen aan
de noordoostkant, bij de kerk, enkele meters naar
buiten, zodat het plein iets aan ruimte wint. Voor
de lindes zijn de omstandigheden aanzienlijk ver-
beterd met meer en betere grond. Onder de bomen
loopt de inmiddels herkenbare natuursteenbaan. De
afstand tussen de twee bomenrijen is groot genoeg
voor een marktkraam. Op dagen dat hier geen markt
is, is dit een vrije ruimte. Terrassen blijven daar keu-
rig buiten. Het stadhuis in renaissancestijl, dat door
de ontwerpers op een gladde natuurstenen voet is
gezet, kan zich geen schoner voorplein wensen.
Als je via de Raadhuisstraat langs het stadhuis naar
het zuiden loopt, kom je bij het Martinetplein. Het
is moeilijk voor te stellen dat over dit intieme drie-
hoekige pleintje vroeger honderden auto’s per dag
een parkeergarage inreden. Doordat de garage van
het stadhuis ondergronds met die van het nieuwe
Cultuurcentrum is verbonden, verviel deze toegang
en ontstond deze luwe plek, met op de kop het Cul-
tuurcentrum met een circa negen meter hoge bak-
stenen gevel en een glazen pui. De overige wanden
van het plein zijn oudere winkelpanden met daarbo-
ven kleine woningen met puntdaken. Opvallend is
de pleinvloer. Ook hier het gebakken materiaal met
natuursteen, maar de richting en het aantal banen is
dwingender dan elders – ze staan haaks op de gevel
Markt: centrale multifunctionele ruimte.
Entree van het nieuwe autoluwe centrum. Asfalt
maakt plaats voor gebakken klinkers.
De vlakke vloer, centrale rijbaan en
asymmetrische inrichting van de Stationsstraat.
De Raadhuisstraat, tussen Markt
en het Martinetplein.
van het Cultuurcentrum. De ontwerpers pogen hier-
mee de overgang van het oude naar het nieuwe cen-
trum aaneen te smeden en de belangrijkste looplijn
tussen beide te benadrukken. Midden op het plein
staat een lange houten bank die drie ventilatieroos-
ters van de parkeergarage camoufleert. Handig, ook
al zijn de auto’s te horen en te ruiken. De bomen
op het plein, volwassen knotlindes, komen uit een
ander deel van het centrum. Ze zijn hier herplant als
een willekeurig strooisel – net als de boomroosters,
die gedraaid in de bestrating liggen.
Het Deurnese centrumplan is met gepaste terug-
houdendheid ontworpen. Straten en pleinen zijn
ingetogen en solide gedetailleerd. Niks blinkt echt
uit. Hoewel de horeca van het Cultuurcentrum aan
het Martinetplein meer in de loop zou willen zitten,
en een passant vertelt het er saai te vinden, is dit
pleintje juist een goede aanvulling op de verschil-
lende sferen in het centrumplan. Naast de dorpse
Stationsstraat en de Markt als sociaal-cultureel
centrum, is het Martinetplein een prima pauze-
pleintje voor de plaatselijke slager, textielsuper en
schoenwinkel. Of voor de vreemdeling die in de zon
70 BLAUWE KAMER 3 / 2010 3 / 2010 BLAUWE KAMER 71
een boterham eet.
Marc Nolden
Foto’s Lisette van de Pavoordt