Drie generaties amfibische operaties - EveryOneWeb

Drie generaties amfibische operaties
Veel mensen associëren amfibische operaties met de landingen
in Normandië of de Amerikaanse Island Hopping Campaign in
de Stille Oceaan: grote, bloedige veldslagen waarbij mariniers of
landingstroepen een vijandelijk strand bestormden. Een bijna hopeloze
maar niet onmogelijke opdracht! Hoewel deze beelden zich,
mede door de invloed van de filmindustrie, in het collectieve bewustzijn
hebben genesteld, behoren dergelijke massale amfibische
operaties waarschijnlijk tot het verleden. Deze Leidraad beschrijft
het amfibisch optreden van de Nederlandse krijgsmacht. In de LAO
zijn de generieke taken van de eenheden van het CZSK neergelegd.
Al deze eenheden kunnen worden betrokken bij de uitvoering van
amfibische operaties, direct of indirect in een ondersteunende rol.
Als uitgangspunt voor deze publicatie zal gelden dat amfibisch
optreden door Nederlandse eenheden altijd joint is, dat wil zeggen
dat eenheden van het Commando Landstrijdkrachten (CLAS), het
Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) en het Commando Diensten
Centra (CDC) betrokken zullen zijn. De Defensie Materieel
Organisatie (DMO) kan betrokken worden indien op korte termijn
bijzondere middelen moeten worden aangeschaft. Het amfibisch
optreden door de Nederlandse krijgsmacht zal per definitie
combined, multinationaal zijn. Dit kan bilateraal (bijvoorbeeld in
Engels/Nederlands (UKNL) kader) of multinationaal (bijvoorbeeld
onder NAVO- of VN-auspiciën).
Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft het amfibisch optreden zich in
drie golven of generaties ontwikkeld: van het amfibisch optreden
in de Tweede Wereldoorlog (Stille Zuidzee, Middellandse Zee) en
QUA PATET ORBIS - december 2009
13
de Britse Falkland-campagne (eerste generatie), via het amfibisch
optreden aan het begin van Operatie Enduring Freedom waarin de
Ship to Objective Manoeuvre centraal stond (tweede generatie) tot
het amfibisch optreden ‘nieuwe stijl’ (derde generatie).
De ervaringen van deze amfibische operaties hebben hun weerslag
gekregen in de amfibische doctrine, die als het ware is mee
geëvolueerd. Uit de eerste generatie is het denken ontstaan dat is
neergelegd in de ATP-8 die tot NAVO-doctrine is verheven; vervolgens
de ‘UK approach to amphibious operations’ die voortbouwde
op de ATP-8 en de Leidraad Amfibisch Optreden die in belangrijke
mate weer voortbouwt op de ‘UK approach to amphibious operations’.
Gesteld kan worden dat iedere generatie zijn eigen kenmerken
heeft ten aanzien van de doctrine; de omvang en samenstelling
van de staf; de samenstelling van de militaire formatie; en het
gehanteerde planningsmodel.
Eerste generatie
De kern van het eerste generatie amfibisch optreden wordt
gevormd door de (voornamelijk) Amerikaanse ‘Island hopping
campaign’ in de Stille Zuidzee en de amfibische ervaringen in
de Middellandse Zee, waaronder operatie Husky, de landingen
op Sicilië. Deze operaties kenmerkten zich door de voortgezette
campagne, de ruime voorbereidingstijd en de succesvolle integratie
van combined arms (met name (scheeps)vuursteun, artillerie en
landingseenheden).
Deze operaties werden nagenoeg single service uitgevoerd (US
Marine Corps). Hier ontstond ook de rationale voor een eigen
‘marine air component’. In operationeel opzicht is een belangrijk
kenmerk het slaan van een bruggenhoofd en, zodra het bruggenhoofd
geslagen was, de landing van de follow-on forces. Ook de
Falkland-campagne is amfibisch optreden van de eerste generatie,
want ook hier was nog sprake van campagneplanning, een ruime
voorbereidingstijd en een vooroefening. Deze operatie was echter
een joint operatie. Het denken over amfibische operaties zoals dat
uit deze campagne is ontstaan, vormt de kern van de ATP-8. Dit is
de huidige NAVO-doctrine.
Deze aanpak, is door de jaren heen weliswaar aangepast aan de
eisen van deze tijd maar de kern van de benadering staat nog overeind.
De lessen van de Falklands zijn verwerkt in de ‘UK Approach to
Amphibious Operations’.
Tweede generatie
Het kernvoorbeeld van het amfibisch optreden van de tweede
generatie wordt gevormd door de amfibische operaties die werden
uitgevoerd in het begin van operatie Enduring Freedom waarbij
marinierseenheden vanaf vliegdekschepen met helikopters werden
ingezet in Afghanistan. Kenmerkend was het beperkte (of zelfs
ontbrekende) bruggenhoofd, de intrede van het Ship to Objective

Manoeuvre denken en de toepassing van de maritieme/amfibische
manoeuvre. De planning voor deze operatie is gebaseerd op ATP-8
maar al gaandeweg bleek het format onvoldoende flexibel om in
z’n geheel op deze omstandigheden te kunnen toepassen. Deze
aanpak is neergelegd in enkele belangrijke documenten die verschenen
zijn bij de Amerikaanse marine en het Amerikaanse Korps
Mariniers ‘From the Sea’ (1992) en ‘Forward… From the Sea’ (1997).
Amfibisch optreden ‘nieuwe stijl’: compact en gefocussed
Het amfibisch optreden ‘Nieuwe Stijl’ vormt de derde generatie
amfibisch optreden. Kenmerkend van deze generatie is dat het een
serie van éénmalige, ad hoc acties is, waarbij met een minimale
voorbereidingstijd en een zeer korte planningcyclus, veelal zonder
vooroefening een operatie moet worden uitgevoerd. Waarbij de
taakgroep per definitie joint en interagency elementen bevat. Voorbeelden:
evacuatieoperatie in Libanon (Frankrijk); de hulpoperatie
Falawatra te Suriname (NLD).
Kenmerkend van deze generatie amfibisch optreden is: ‘het moeten
doen met de middelen die op dat moment beschikbaar zijn’; het
gegeven dat de operatie tijdskritisch is, het veelal humanitaire oogmerk
van de operatie. Nieuw in deze operaties is ook het ontbreken
van een noodzaak voor de Commandant Landing Force om aan land
te gaan. De aansturing van het landelement geschiedt vanaf het
schip. De Leidraad Amfibisch Optreden beoogt een kader te bieden
voor dit amfibisch optreden ‘nieuwe stijl’.
QUA PATET ORBIS - december 2009
14
De evacuatie van burgers uit Libanon (Opération
BALISTE, 2006). In de zomer van 2006 vielen
Israëlische troepen Libanon binnen. Als gevolg van de
vijandelijkheden moesten vele tienduizenden mensen
worden geëvacueerd. De Franse evacuatieoperatie is
een goed voorbeeld van amfibisch optreden nieuwe
stijl. Op 8 augustus kreeg admiraal Magne de opdracht
op te stomen naar Libanon. Op 18 augustus waren de
Fransen erin geslaagd om 14.500 mensen te evacueren
en meer dan 1,600 ton aan hulpgoederen af te leveren.
Deze evacuatie werd uitgevoerd met enkele amfibische
schepen waaronder de Mistral en een flink aantal
helikopters. Aan boord van Mistral werd een groot
medisch element geplaatst. 24 uur nadat de opdracht
werd ontvangen verlieten de eerste schepen de haven
van Toulon. De sleutels tot succes: snelheid van handelen;
inzet van de middelen die op dat moment aanwezig
waren; integrale planning door een geïntegreerde
staf onder éénhoofdige leiding.

De context waarin en waarvoor amfibische operaties worden
uitgevoerd, is dus gewijzigd. De amfibische operaties die de Nederlandse
krijgsmacht kan uitvoeren, zijn kleiner, gespecialiseerder
en meer divers dan de ‘klassieke’ amfibische operaties. Ook de
amfibische bijdrage aan de geïntegreerde aanpak (comprehensive
approach) speelt een steeds nadrukkelijker rol. Daarbij is de nadruk
verschoven van het massaal aan land zetten van grote eenheden
naar kleinere eenheden, naar Maritieme Special Forces met bijzondere
opdrachten en naar het landinwaarts opereren met landingsvaartuigen
en helikopters. Deze vorm van amfibisch optreden sluit
aan op het gedistribueerd landoptreden, terwijl de duur van de
operationele inzet in de regel beperkt is. Ten slotte is de snelheid
van handelen een onderscheidend criterium geworden. Daar waar
de eerste generatie operaties door middel van een uitgebreide
campaign planning kon worden voorbereid, is de derde generatie
amfibisch optreden altijd een reactie op een crisis waarbij de factor
tijd van doorslaggevend belang is.
Ter afsluiting
Met de publicatie van de Leidraad Amfibisch Optreden en de oprichting
van een Kenniscentrum Amfibisch wordt (mede) invulling
gegeven aan de aan het CZSK toebedeelde functie (en verantwoordelijkheid!)
van kennisautoriteit amfibisch optreden voor de Nederlandse
krijgsmacht. Deze twee ontwikkelingen dragen ook bij aan
het vormen van een goede basis voor de introductie van de Frisc en
de verdere ontwikkeling van het rivieroptreden. Lees dit boek.
QUA PATET ORBIS - december 2009
15
De raid op Pebble Island (Falklandoorlog, 1982). Pebble
Island, een door weer en wind geteisterd eiland, gelegen
aan de noordkant van West Falkland, vormde in mei 1982
het decor voor een raid die de weg vrij moest maken voor de
landing van Britse troepen die, een week later, voet aan wal
zouden zetten. Het vliegveld van Pebble Island vormde een
grote dreiging voor de Britse troepen aan land en daarom
moest het vliegveld, inclusief de aanwezige vliegtuigen, het
radarstation en het Argentijnse contingent, worden uitgeschakeld.
Vanwege tijdgebrek werden deze doelstellingen later
bijgesteld en werd prioriteit gegeven aan het vernietigen
van de vliegtuigen. De resultaten van een verkenning in de
nacht van 10 op 11 mei, door acht militairen van het Special
Boat Squadron in vier Klepper kano’s, waren niet hoopgevend.
Het aantal aanwezige Argentijnen kon niet worden
vastgesteld en daarnaast bleken de geplande in en uit route
zeer moeilijk begaanbaar. Toch werd besloten om op 14 mei
de raid te laten plaatsvinden. 45 militairen van D Squadron
van het Special Air Service regiment (SAS) landden op ongeveer
zes kilometer van het vliegveld en bleken in staat om
ongezien hun doel te bereiken. De vliegtuigen werden voorzien
van springladingen en vernietigd en scheepsvuursteun
vanaf HMS Glamorgan onderdrukte de vijand en vernietigde
de munitie- en brandstofdepots. Pas op de terugweg werden
de Britten onder vuur genomen. Na een korte schotenwisseling
konden de troepen met helikopters geëvacueerd worden.
De raid op Pebble Island was zeer succesvol. Naast het
radarstation en het munitie- en brandstofdepot werden elf
vliegtuigen vernietigd, daarnaast had de raid het leven gekost
van een onbekend aantal Argentijnen. Aan Britse zijde
waren slechts twee lichtgewonden gevallen. De raid had een
grote dreiging weggenomen, waardoor de geplande landing
doorgang kon vinden. Volgens de definitie is een raid een
snelle invasie of korte bezetting van een operationeel doel
(objective), gevolgd door een van te voren geplande terugtrekking.
Gelet op deze definitie was de raid van de Britse SAS op
Pebble Island een amfibische raid volgens het boekje.