20121023 Jaarverslag 2011 van de Stichting Vluchtelingenwerk ...

■•10
VluchtelingenWerk
Nederland
College van B&W en
gemeenteraad
gemeente Wormerland
Postbus 20
1530 AA Wormer
G)
3
fD
CD
sy-•
0
6)
cn
z
0
0
-a
ZAAN DAM II
18.10.12 €
Jufferstraat 6 # F
1508 GE

Betreft: Jaarverslag 2011 Stichting Vluchtelingenwerk Amstel tot Zaan
Geachte relatie,
Het doet ons genoegen u hierbij ons Jaarverslag 2011 aan to kunnen bieden.
VluchtelingenWerk
Nederland
Een speciaal woord van dank gaat uit naar alle medewerkers en vrijwilligers die met hun inzet
en betrokkenheid een belangrijke rol vervulden voor vluchteling en maatschappij.
Wij wensen u veel leesplezier.
Met vriendelijke groet,
Saskia Haen
Locatiemanager Zaanstreek-Waterland, Edam en Volendam

Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan
Jaarverslag 2011

Missie en doelstelling Voorwoord
2 De Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan zet zich in voor het recht van bescherming
Met de voornemens van de regering om inburgeraars zelf Dat de arbeidsparticipatiegraad van de vluchtelingen
3
van de asielzoekers en vluchtelingen in onze regio.
De doelstelling voortvloeiend uit deze missie is tweeledig. Allereerst zet de organisatie
zich in voor een humane asielopvang en een rechtvaardige asielprocedure. Ten tweede beoogt
de organisatie sociale en economische participatie van vluchtelingen, dus meedoen, wonen,
werken kortom leven in de regio.
Kernactiviteiten van SVAZ:
• Rechtsbescherming en begeleiding rondom de asielprocedure
• Begeleiding van vestiging van nieuwe vluchtelingen
• Begeleiding van het inburgeringstraject van de nieuwkomers
• Begeleiding van vluchtelingen naar beroepseducatie en/of werk
• Bevorderen van de sociale participatie van de vluchtelingen
SVAZ voert deze activiteiten uit in de regio waaronder de gemeenten Amsterdam en Diemen
(AMSTEL), Zaanstad, Purmerend, Wormerland, Landsmeer en Oostzaan, Edam-Volendam en
Waterland (ZAAN) vallen.
hun inburgering te laten betalen komt de ambitie met
betrekking tot inburgering onder druk te staan. Het hoeft
geen betoog dat vluchtelingen, die berooid naar Nederland
komen en in de eerste periode van hun nieuwe leven
afhankelijk zijn van een uitkering, niet in staat zijn om
zelf de inburgering te betalen.
Volgens de Integratienota ‘Integratie, Binding, Burgerschap’
verwacht het kabinet van mensen, die de Nederlandse
taal onvoldoende beheersen om betaald werk te
vinden, dat zij op eigen kosten de taal leren. Het niet
nakomen van deze verplichting zal korting of stopzetting
van de bijstandsuitkering tot gevolg hebben. De
inburgeringseisen bij het aanvragen van een permanente
verblijfsvergunning worden hoger. Niet slagen voor het
inburgeringsexamen leidt volgens het kabinet, behoudens
bijzondere omstandigheden, tot intrekking van de
tijdelijke reguliere verblijfsvergunning. In de nota wordt
nog wel aangegeven: “Uiteraard is het intrekken van de
verblijfsvergunning niet van toepassing op asielgerechtigden
en in die gevallen dat de intrekking in strijd is met
bepalingen van internationaal recht.” Het is eind 2011
nog niet duidelijk hoe de gemeenten in de regio zullen
omgaan met de vluchtelingen die moeten inburgeren.
Half november publiceerde de VNG samen met VluchtelingenWerk
Nederland een persbericht waarin zij de
vrees uitten dat vluchtelingen zonder begeleiding eerder
in de problemen komen en in de marge van de samenleving
verdwijnen. De landelijke lobby om vluchtelingen
vrij te stellen van dit beleid breidt zich steeds verder uit.
ondertussen daalt (van 43% in 2008 naar 41% in 2010)
blijkt uit de update van de Integratiebarometer. Hoewel
het kabinet liefst iedereen zo snel mogelijk en zo lang
mogelijk betaald aan het werk wil zien, kondigde het
in de Miljoenennota 2012 geen maatregelen aan om
arbeidsmarktparticipatie te bevorderen. De re­integratiebudgetten
worden komende jaren gehalveerd.
De gemeenten worden verantwoordelijk voor de
herstructurering van arbeidstoeleiding en tegelijkertijd
geconfronteerd met enorme bezuinigingsopgaven.
Op de arbeidsmarkt worden de eisen ten aanzien van
taalniveau en vakopleiding steeds hoger. Waar tot
voor kort het inburgeringsniveau voldoende was voor
laaggeschoold werk, wordt nu steeds vaker een hoger
taalniveau geëist. Voor succesvolle inburgering van
vluchtelingen is het halen van het inburgeringsexamen
een minimum. Allerlei onderzoeken wijzen ook uit
dat vluchtelingen die in Nederland een (vak)opleiding
hebben gevolgd op de arbeidsmarkt succesvoller zijn
dan vluchtelingen met uitsluitend een opleiding uit het
land van herkomst. Om de deelname van vluchtelingen
aan de arbeidsmarkt te vergroten lijkt een vakopleiding
dan ook onontbeerlijk. Er is bovendien een grote groep
vluchtelingen die door burgeroorlogen in het land van
herkomst nooit fatsoenlijk onderwijs heeft genoten.
Nu er zelfs voor lage en ongeschoolde functies ervaring
en soms diploma’s en certificaten worden geëist, is het
maatschappelijke winst als deze vluchtelingen een korte
vakopleiding mogen volgen. Zij komen daardoor sneller
aan het werk en uit de uitkering.
Kortom: door een combinatie van maatregelen zoals
intensieve taaltrainingen op een hoger niveau dan
het inburgeringsexamen, vakgerichte opleidingen,
werk ervaring en jobcoaches, die deuren openen naar
bedrijven en nazorg bieden aan zowel werkgevers als

vluchtelingen, kan de ambitie ten aanzien van het verhogen
van de arbeidsparticipatie worden waar gemaakt.
Als de kracht en talenten van vluchtelingen op de
arbeidsmarkt worden erkend en benut zal dit een positief
effect hebben op het welbevinden van de vluchtelingen.
Figuur 1: Totaal cliënten SVAZ 2011
2791
63
295
Figuur 3: Tien belangrijkste herkomstlanden cliënten SVAZ 2011
Somalië
294
173
Irak
273
82
Figuur 4: Leeftijdscategorieën cliënten SVAZ 2011
900
800
795
810
Man
4 Gezondheidsklachten gaan beslist niet over als men
0 400 800 1200 1600 2000 2400 2800 3200
China 143
74
700
Vrouw 5
niet volwaardig kan deelnemen aan onze samenleving.
Voor deze uitdaging staan we eind 2011 met zijn allen: de
Amsterdam Diemen Zaanstreek Waterland
Soedan 120 23
600
gemeenten, SVAZ en de vluchtelingen zelf.
Afghanistan 103 35
500
In 2011 deden 3149 vluchtelingen afkomstig uit 82 verschillende
landen een beroep op SVAZ. Zeventig procent
daarvan waren mannen en driekwart van de cliënten was
jonger dan veertig jaar. De medewerkers en vrijwilligers
van SVAZ zijn flexibel, uitermate betrokken, efficiënt en
creatief in de dienstverlening om vluchtelingen zelfstandig
hun sociale en economische positie in de samenleving
te laten vinden. Wij halen alles uit de kast om dat te
realiseren maar zonder externe financiering kan een organisatie
als SVAZ niet bestaan. In 2011 moesten we alle
Figuur 2: Mannen en vrouwen onder de cliënten SVAZ 2011
mannen:
vrouwen:
2213
933
0 400 800 1200 1600 2000 2400 2800 3200
Iran
Eritrea
Sierra Leone
Nigeria
Ethiopië
0
94 37
77 53
82 28
72 37
54 43
100 200 300 400
Man
Vrouw
500
400
300
200
100
0
400
18-30 jaar
303
31-40 jaar
437
119
41-50 jaar
171
111
50+
zeilen bijzetten om de financiering voor de juridische en Alle onderhandelingen met de gemeenten in Zaanstreek­
Door de afnemende aantallen cliënten en de bezuini­ Leeswijzer
maatschappelijke dienstverlening aan vluchtelingen ­ ook Waterland over de subsidie in 2012 konden voor het
gingen was SVAZ gedwongen om eind 2011, op basis
Het Jaarverslag 2011 kreeg als titel ‘Nieuwe Buren en
voor komende jaren ­ rond te krijgen. Wat de maatschap­ einde van het jaar positief worden afgesloten, hoewel
van een sociaal plan en na overleg met de vakbonden, Bruggenbouwers’. De nieuwe buren zijn de vluchtelingen
pelijke begeleiding betreft, heeft SVAZ in Purmerend de Edam­Volendam en Waterland zich genoodzaakt zagen
afscheid te nemen van een aantal zeer gewaardeerde
die in onze regio wonen en proberen in te burgeren in
aanbesteding binnengehaald (hoewel hierop al weer be­ een korting op de subsidie door te voeren. OVER­ge­
medewerkers. Graag wil ik hier nogmaals de dank en
hun nieuwe leefomgeving. De bruggenbouwers zijn de
zuinigingen zijn aangekondigd). In Diemen is financiering meenten (Wormerland en Oostzaan) beraden zich nog op
waardering namens het SVAZ bestuur en management vrijwilligers die hen daarbij als wijkvrijwilliger, taalcoach,
van de begeleiding toegezegd voor 2012. In Amsterdam de subsidievorm.
overbrengen voor de gedrevenheid, deskundigheid en juridisch of maatschappelijk begeleider ondersteunen. In
is 1,3 miljoen euro toegezegd voor 2012 en zijn ook voor De financiering van projecten is in 2011 voor een deel
het enthousiasme waarmee zij zich hebben ingezet voor de hoofdstukken 2 en 3 beschrijven we de integratie­ en
de jaren daarna afspraken gemaakt rond de financiering. gerealiseerd: de taalcoachprojecten 2012 in Amsterdam
VluchtelingenWerk.
participatieactiviteiten die vluchtelingen en vrijwilligers
Wel met als slag om de arm dat de gemeentelijke finan­ en Diemen, het project ‘Talent uit Isolement’ in Amster­
met ondersteuning van professionals in 2011 ontplooiden.
ciële middelen hiervoor de komende jaren toereikend dam voor de doelgroep vluchtelingenvrouwen en het
Mária van Veen,
Daaraan vooraf gaat het hoofdstuk over vluchtelingen
moeten zijn. Dat de toegekende bedragen lager zijn dan project ‘Tussen Luipaard en Leeuw’ voor de doelgroep
directeur SVAZ
die nog geen status hebben of aan wie geen vergunning
voorgaande jaren hangt samen met het afnemend aantal jonge vluchtelingen in de Zaanstreek. Geen subsidie is
(meer) is verleend. Hoofdstukken 4, 5 en 6 zijn gewijd
vluchtelingen dat zich in Amsterdam vestigt. Ook is voor verkregen voor een vervolgproject voor de doelgroep
aan de medewerkers, het management en het bestuur
de meeste Pardonners – die circa 28% van het cliënten­ oudere vluchtelingen in Amsterdam en voor ‘Wereldwerk
van SVAZ. In hoofdstuk 7 een overzicht van de financiële
bestand uitmaakten ­ de begeleidingsperiode afgerond. aan de Zaan’. De beëindiging van de subsidie voor het
resultaten en ten slotte de feiten en cijfers in beeld.
In december werd duidelijk dat de gemeente Zaanstad Perspectiefproject voor de doelgroep ex­ama’s heeft
voor de maatschappelijke begeleiding met SVAZ een
geleid tot veel boze reacties van gemeenten en kinder­
contract zal afsluiten. Ook participeert de gemeente
rechtenorganisaties en schriftelijke Kamervragen, maar
Zaanstad ­ net als de gemeente Purmerend ­ in het
niet tot wijziging van het standpunt van minister Leers
project ‘Tussen Luipaard en Leeuw’ .
om dit project stop te zetten.

foto: Jan-Reinier van der Vliet
Inhoud
Voorwoord
Resultaten binnen de
SVAZ speerpunten 8
1 Asielzoekers 11
29­d: Nieuwe procedure of terugkeer 11
Uitgeprocedeerd 12
Ex­ama’s 13
Up2You 13
Resultaten 14
Ex­ama’s met vergunning 15
Perspectiefproject Zaandam 15
2 Nieuwe Buren 17
Huisvesting 17
Uitgenodigde vluchtelingen 17
Ondersteuning op maat 18
Instroom, doorstroom en uitstroom
cliënten Amsterdam 19
Voorlichting aan nieuwe cliënten 19
Cliënten Diemen 19
Cliënten Zaanstreek­Waterland 20
Opvoedingsondersteuning 20
Psychosociale ondersteuning 21
Naturalisatie 21
Gezinshereniging 21
Geen DNA aanbod 22
Onmogelijke opgaven 22
Schuldpreventie en schuldhulpverlening 23
Project Schuldpreventie 23
Budgetcoaches 24
Kwaliteit schuldhulpverlening 24
Eindejaarsschuld 25
3 Bruggenbouwers 27
Drie fasen 27
Taal en inburgering 27
Taalcoaching 29
Taalduet 29
Taalkoppels aan zet 30
Samen de Deur uit 30
Van Pardon naar Werk 31
Verankering Banenoffensief 31
Wereldwerk aan de Zaan 32
Leren door Doen 32
Talent uit Isolement 33
Tussen Luipaard en Leeuw 34
Draagvlakverbreding 34
4 Medewerkers 37
Krimpend personeelsbestand 37
Betaalde medewerkers 37
Ondersteunende medewerkers 37
Interne communicatie 38
Verzuimbeleid 38
Vrijwilligers 38
Deskundigheidsbevordering vrijwilligers 39
Meer diversiteit 39
5 Management 41
6 Bestuur 43
7 Financieel resultaat 47
8 Feiten en Cijfers in Beeld 53
Afkortingen 60
Colofon 62
7

8
Resultaten binnen de SVAZ speerpunten
In het Meerjaren Beleidsplan heeft SVAZ elf speerpunten voor 2010­2012 vastgelegd.
Een bloemlezing van de resultaten van de prioriteiten 2011 binnen deze speerpunten.
Speerpunt 1 Asielzoekers: De gemeente Amsterdam
wil nog steeds binnen tien jaar asielopvang voor 2000
vluchtelingen op vier of vijf locaties realiseren. Het
COA heeft tot nu toe twee aangeboden locaties
geweigerd. Ook de gemeente Zaanstad is in gesprek
met het COA over een AZC in Zaanstad.
Speerpunt 2 Volkshuisvesting: Belangrijkste aandachtspunt
in Amsterdam was de huisvesting van jongere
vluchtelingen. De huurprijs is voor deze jongeren
vaak veel te hoog, zeker als daar nog servicekosten
bovenop komen. In Zaanstreek­Waterland zijn bij
diverse gemeenten de problemen rond de huisvesting
onder de aandacht gebracht. In Zaanstad en Purmerend
is een succesvol pilot uitgevoerd met betrekking tot het
inrichten van woningen voor uitgenodigde vluchtelingen
en de mogelijkheid dit concept uit te breiden naar
de reguliere huisvesting van vluchtelingen.
Speerpunt 3 Armoedebestrijding: Aan dit speerpunt is
veel aandacht besteed, vooral aan het voorkomen van
schulden; door middel van budgettrainingen, voorlichtingsbijeenkomsten
en het trainen van budgetcoaches.
Een probleem vormde de nieuwe werkwijze
voor het aanvragen van in het bijzonder de huurtoeslag.
Hierover is in Amsterdam overleg met de Dienst
Wonen, Zorg en Samenleven.
Speerpunt 4 Participatieladder: In de hele regio is dit
een permanent aandachtspunt. De bezuinigingen op
het (re)integratiebeleid hebben verschillende
gemeenten doen besluiten om vooral te investeren in
de meest kansrijken op de arbeidsmarkt. De taalcoachprojecten,
waarbij vluchtelingen individueel
begeleid worden door een vrijwilliger om beter thuis
te raken in de taal en in hun nieuwe leefomgeving,
betekenen vaak een stijging op de participatieladder.
Speerpunt 5 Gezondheidszorg: De samenwerking met
Allekleur Zorg in Amsterdam is met medewerkers JMB
geëvalueerd. Beide organisaties zijn zeer tevreden
over de samenwerking. Allekleur Zorg draagt bij aan
een goede, laagdrempelige hulpverlening op het gebied
van de GGZ voor SVAZ cliënten. Eind van het jaar
is aandacht besteed aan het informeren van cliënten
over de keuzemogelijkheden voor een zorgverzekering.
In Zaanstreek­Waterland is op cliëntniveau veel
gedaan om meer begrip bij werkers in de gezondheidszorg
te kweken. Een plan voor een bredere aanpak is
in voorbereiding. Vrijwilligers werden bijgeschoold
door GGZ­medewerkers. Voor een kleine groep
ex­ama’s die (nog) niet kunnen terugkeren zijn fondsen
geworven om ziektekostenrekeningen betaald te
krijgen.
Speerpunt 6 Arbeidsmarkttoeleiding: In de vastgestelde
beleidsnotitie ‘Vluchtelingen in Amsterdam
2011 – 2014’ is een korte paragraaf over de opleiding
van vrijwillige jobcoaches bij SVAZ opgenomen. Een
eerste bespreking hierover resulteerde nog niet in
besluitvorming. Met de DWI werden goede samenwerkingsafspraken
gemaakt over de arbeidsmarkttoeleiding
van 75 vluchtelingenvrouwen die deelnemen
aan het project “Talent uit Isolement’. Overleg met
de gemeente Zaanstad over begeleiding van ex­ama’s
richting arbeidsmarkt leverden vooralsnog geen resultaat
op. Wel succesvol waren de onderhandelingen
over trajecten voor vijftig vluchtelingen in het kader
van het nieuwe project ‘Tussen Luipaard en Leeuw’.
Speerpunt 7 Sociale participatie: In Zaanstreek­Waterland
zijn enkele kleinschalige projecten uitgevoerd
en nieuwe voorbereid om in de diverse gemeenten
vluchtelingen te laten participeren en de integratie te
bevorderen.
Speerpunt 8 Draagvlakverbreding: Er zijn stichtingsbreed
diverse activiteiten uitgevoerd om het draagvlak
ten aanzien van vluchtelingen te vergroten. De
eetgroepen voor vluchtelingen en buurtbewoners
spelen hierbij een belangrijke rol. Dit jaar zijn in
Waterland kookactiviteiten ontwikkeld voor vluchtelingen
en buurtbewoners en ook in Edam­Volendam
vond een eerste avond plaats voor buurtbewoners en
vluchtelingen.
Speerpunt 9 Financiering: Er is met redelijk succes
veel geïnvesteerd in fondsenwerving. Desondanks
is de financiële positie van SVAZ niet versterkt. Het
aantal cliënten neemt af omdat de begeleiding van
de Pardonners in 2011 grotendeels is afgerond en het
aantal asielzoekers afneemt. Bezuinigingen van de
rijksoverheid en gemeenten zetten de financiering van
de dienstverlening aan asielzoekers en vluchtelingen
onder druk. Teleurstellend was dat het project Wereldwerk
moest worden beëindigd omdat de gemeente
Zaanstad onvoldoende deelnemers aanmeldde.
Speerpunt 10 P&O: Verzuim en re­integratiebeleid
waren belangrijke aandachtspunten. Veel is geïnvesteerd
in deskundigheidsbevordering van personeel
en vrijwilligers, mede in het kader van het project
‘Kwaliteit in Diversiteit’. Politieke ontwikkelingen en
bezuinigingen noodzaakten SVAZ eind van het jaar tot
inkrimping van het personeelsbestand. In het najaar
is veel energie gestoken in het opstellen van het plan
van aanpak hiervoor en zorgvuldig overleg met het
personeel hierover.
Speerpunt 11 Diversiteit: Het tweejarige project
‘Kwaliteit in Diversiteit’ (KID) werd in augustus 2011
afgerond. Bijna 200 jongeren en 200 migranten of
vluchtelingen werden vrijwilliger bij SVAZ. Ruim drie
maal zoveel als verwacht.
Alle onder de speerpunten genoemde activiteiten en
projecten worden in de volgende hoofdstukken van dit
jaarverslag nader toegelicht.
9

foto: Jeppe van Pruisen
1 Asielzoekers
Een grote groep vluchtelingen benaderde SVAZ wegens de heroverweging van de vergunning die zij
eerder op basis van categoriaal beleid kregen. Volgens het categoriale beschermingsbeleid kregen
vluchtelingen op grond van de onveilige situatie in hun land van herkomst een verblijfsvergunning
29­d. De overheid schafte echter dit categoriale beleid af. Alle asielaanvragen worden nu individueel
beoordeeld. Als volgens de overheid de situatie in het land van herkomst is verbeterd, worden de 29­d
vergunningen herbeoordeeld door de IND. De vluchteling is vanaf dat moment weer een asielzoeker
die met uitzetting wordt bedreigd.
Onder deze cliënten in Amsterdam was een groep van
85 Irakezen. In september werd een verzoek om financiering
van de begeleiding van de Irakese cliënten met
een 29­d vergunning door de Bestuursdienst Amsterdam
gehonoreerd.
Meer dan de helft van de cliënten bleek jonger dan 30
jaar. Het merendeel was man (80%). Er waren zes gezinnen
binnen deze groep, waarvan drie gezinnen met
kinderen en twee gezinnen waarvan de vrouw zwanger
was. Een derde van deze cliënten had geen of alleen
basis onderwijs en bijna een derde LBO of MAVO niveau.
De meesten hadden geen of nauwelijks werkervaring.
Het vormgeven van een toekomstperspectief met een
baan in Irak werd daardoor erg moeilijk. Ook de gezondheid
was vaak een belemmerende factor. Tenminste tien
personen waren in behandeling voor psychische klachten.
Een op de vijf cliënten gaf aan lichamelijke klachten
te hebben.
29-d: Nieuwe procedure of terugkeer
Belangrijkste aspecten in de begeleiding waren:
• Cliënten informeren over en begeleiden bij de procedure
• Informeren van en overleg met advocaten
• Met cliënten meegaan naar zittingen
• Cliënten begeleiden bij het bepalen van een toekomstperspectief
• Cliënten begeleiden bij terugkeer
• Overleg met ketenpartners: Landelijk Bureau
VluchtelingenWerk Nederland (VWN), de Internationale
Organisatie voor Migratie (IOM) en de Dienst Terugkeer
& Vertrek (DT&V)
Samen met cliënt schreef een medewerker een vluchtverhaalanalyse
en asielverhaal. Aan de hand daarvan
werd gekeken naar mogelijk andere verblijfsgronden dan
29­d. Gekeken werd ook naar medische of andere aspecten
die meegenomen kunnen worden in de asielprocedure.
Als daarvoor mogelijkheden waren, werd met een
advocaat een vergunning aangevraagd. Samen met cliënt
werd ook een toekomstperspectief bepaald bij al dan niet
terug keren naar Irak.
Resultaat na vier maanden individuele en groepsbegeleiding
was dat zeven cliënten terugkeerden naar Irak en
een aantal terugkeer voorbereidde. Van de Irakezen met
een 29­d vergunning zijn er eind van het jaar 43 uitgeprocedeerd
en 26 nog in procedure. Onder beide groepen
zijn twee gezinnen met kinderen. De overige 24 personen
waren onbereikbaar of uit Amsterdam vertrokken.
11

Ex-ama’s
Een bijzondere groep uitgeprocedeerden vormen de
ex­ama’s. Ex­ama’s zijn Alleenstaande Minderjarige
Asielzoekers. Jongeren, die zonder hun ouders naar
Nederland zijn gekomen om de situatie in hun eigen land
Figuur 5: Mannen en vrouwen onder de Up2You deelnemers (N=82)
te ontvluchten al of niet via mensenhandel. Zodra deze
jongeren 18 jaar worden, houdt de begeleiding vanuit de
vrouwen:
15
12 Uitgeprocedeerd
Nederlandse overheid op en staan de jongeren op straat.
13
In de loop van het jaar meldden zich ook uitgeproce­
Tot 1 juni 2011 werd afhankelijk van de terugkeermogedeerde
cliënten die geen inkomsten meer hadden omdat
lijkheden ook na het bereiken van de leeftijd van 18 jaar
de voorzieningen beëindigd waren. Alleen als cliënten
leefgeld verstrekt. Aanscherping van het beleid (project
mannen:
wilden meewerken aan terugkeer was in sommige geval­
beëindiging leefgelden ex­ama’s; afgekort Plexa) betekent
67
len nog tijdelijk ter overbrugging leefgeld beschikbaar. In
dat op het moment dat de jongeren zijn 18e verjaardag
een eerdere fase had SVAZ met deze cliënten al gesprek­
viert, zijn leefgeld direct wordt gestopt. De jongeren
ken gehad over het toekomstperspectief.
gaan zwerven en verdwijnen in de illegaliteit met alle
gevolgen van dien. SVAZ probeert te voorkomen dat
ex­ama’s met onbekende bestemming (MOB) verdwijnen
door hen te ondersteunen bij zowel het aanvragen van
een verblijfsvergunning als bij voorbereiding van terug­
Figuur 6: Opleidingsachtergrond Up2You deelnemers (N=50)
keer naar het land van herkomst. In Amsterdam gebeurt
dat binnen het Up2You project en in Zaandam via het
Perspectiefproject.
HAVO/VWO/MBO
MAVO/LBO/VBO
Onvoltooid
Voltooid
Een uitgeprocedeerde Irakese cliënt, die vanwege
medische omstandigheden niet kon vertrekken
(art. 64), kreeg per 1 april 2011 geen uitkering meer
en moest naar het AZC. De rechter kende hem echter
een voorlopige voorziening (VOVO) toe. Zijn advocaat
maakte vervolgens bezwaar tegen het besluit om
de uitkering te beëindigen. Met succes: omdat de
rechtbank de VOVO had toegekend kreeg cliënt met
terugwerkende kracht een uitkering en kon hij in zijn
woning blijven.
Ook in Diemen was de begeleiding van uitgeprocedeerde
cliënten zeer intensief. In 2011 zijn vier cliënten uitgezet
naar Irak en een cliënt is met onbekende bestemming
vertrokken. Twee andere 29­d Irakezen dreigen uitgeprocedeerd
te raken. Er is veel overleg gevoerd met
advocaten in verband met dreigende uitzetting van deze
Irakese cliënten. Omdat de met uitzetting bedreigde
cliënten zich zo kwetsbaar en gefrustreerd voelen is de
vertrouwensband met de begeleiders van Vluchtelingen­
Werk extra belangrijk. Door aandacht en positieve beïnvloeding
konden wanhoopsacties worden voorkomen.
Veel cliënten voelden zich in de steek gelaten. Daardoor
en door het verlies van eigenwaarde, ontstonden soms
depressies en verslavingen.
Voor het eerst in haar 22­jarig bestaan kwamen
medewerkers van VluchtelingenWerk in Diemen in
de knel door de menselijke drama’s rond gedwongen
uitzettingen. Een ernstige zieke bejaarde vrouw
met haar twee volwassen zoons werd onder
medische begeleiding in een vliegtuig gezet. Een
eerdere poging tot uitzetting was mislukt omdat
de medewerker van de Dienst Terugkeer & Vertrek
haar gezondheidstoestand te ernstig vond en
mevrouw per ambulance naar een ziekenhuis liet
vervoeren. Voor een andere cliënt werd tweemaal de
crisisdienst ingeschakeld om drama’s te voorkomen.
De juridische begeleiding heeft duidelijke grenzen.
Voor de psychosociale begeleiding geldt dat niet.
Medewerkers werden zwaar beproefd doordat
cliënten echt wanhopig werden. Angsten, trauma’s,
heftige zware en emotionele gesprekken volgden
om machteloosheid, woede, suïcidaliteit en
identiteitsverlies in goede banen te leiden. Openheid
en duidelijkheid naar de cliënten die zich in de steek
gelaten voelden door “Nederland” was van groot
belang. Het door VluchtelingenWerk opgebouwde
vertrouwen bleek daarbij een cruciale factor. Daardoor
kreeg VluchtelingenWerk in deze situaties vaak de
coördinerende rol voor alle betrokken instanties.
Op 6 april stak een 36­jarige Iraanse asielzoeker zichzelf
op de Dam in brand en overleed de volgende ochtend
aan de gevolgen hiervan. Circa twee maanden voor deze
wanhoopsdaad meldde deze asielzoeker zich bij SVAZ
in Amsterdam omdat zijn herhaalde asielaanvraag in Ter
Apel was afgewezen. Tot een afspraak over zijn juridische
hulpvraag is het nooit gekomen omdat hij na het eerste
contact onbereikbaar was voor SVAZ.
Up2You
In 2011 namen in Amsterdam 82 ex­ama’s tussen 18 en
30 jaar deel aan het Up2You project. De gemeenteraad
van Amsterdam koos ervoor om de financiering van het
ex­ama project uit eigen middelen voort te zetten.
Een op de vijf deelnemers was een vrouw.
De jongeren komen uit meer dan twintig verschillende
landen. Bijna een derde komt uit Angola, Guinee of Sierra
Leone. Voor een deel van de jongeren is het land van
herkomst onbekend en dat geldt ook voor de opleidingsachtergrond
van de deelnemers.
Van de vijftig deelnemers van wie de opleidingsachtergrond
bekend is, hebben er vijf helemaal geen onderwijs
genoten en vijf een opleiding op HAVO/MBO niveau
afgerond.
Van de overigen hebben 26 alleen basisonderwijs genoten
en tien een MAVO, LBO of VBO opleiding. Slechts
een jongere heeft die opleiding ook kunnen afmaken.
Twee jongeren volgen een inburgeringstraject.
Basisonderwijs
Geen
0 5 10 15 20 25 30
Figuur 7: Stadsdelen waar Up2You deelnemers wonen (N=49)
Centrum
Zuid
Noord
Nieuw-West
Zuidoost
Oost
West
Man
Vrouw
0 5 10 15 20

Tabel 1 Resultaten Up2You project eind 2011
Aantal ex-ama’s
Verblijfsvergunning 18
Teruggekeerd (of bezig met terugkeer) 12
Nog in traject ter voorbereiding van
terugkeer of verblijfsvergunning 34
Totaal 64
Ex-ama’s met vergunning
Ex­ama’s met een verblijfsvergunning blijven in begeleiding
bij SVAZ. Zij worden overgedragen aan een
‘reguliere consulent’. Bij een aantal jongeren zijn de
sporen van een leven in de illegaliteit goed merkbaar.
Een verblijfsvergunning leidt niet direct tot de gehoopte
zorgeloosheid en geluk.
Door beëindiging van de overheidssubsidie liep dit
Perspectiefproject experiment op 1 april 2011 af. De huiskamer
aan de Rozengracht, waar ex­ama’s elkaar konden
ontmoeten, werd ontruimd. Resultaat tot dan toe was dat
elf ex­ama’s alsnog een verblijfsvergunning kregen en vier
terugkeerden naar hun land van herkomst of vertrokken
naar een ander land. In de afrondingsfase werd met
14 Van de deelnemers met een bekend adres (49) woont de
grootste groep in Amsterdam West.
De inkomenspositie van deze jongeren is zeer zorgwekkend.
Geen van de jongeren heeft een inkomen uit
regulier werk en slechts zeven krijgen een uitkering. Van
de overige deelnemers ontvangen 28 leefgeld via SVAZ.
Resultaten
De periode van anderhalf jaar die voor de begeleiding
van deze jongeren was uitgetrokken, blijkt veel te kort
gezien de complexiteit van de problematiek. Een groot
deel van de jongeren zit nog in een procedure voor een
verblijfsvergunning: op medische gronden, voor verblijf
bij kind of voorbereiding voor een vergunning buiten
schuld. Voor sommige aanvragen is een bewijs van de
identiteit nodig. Ambassades werken hier niet altijd aan
mee. Twee medewerkers van Up2You, beiden met roots
in Afrika, hebben hier een aantal alternatieve routes voor
ontdekt. Op die manier kan men toch aan legale papieren
komen en kan de aanvraag voor een verblijfsvergunning
worden gedaan. Totaal achttien Up2You deelnemers
kregen alsnog een verblijfsvergunning.
Twee van de Up2You deelnemers Lieu en Bruno
werden hier in Nederland de gelukkige ouders van
een dochter. Bruno wilde graag voor zijn kind blijven
zorgen maar is desondanks gedwongen uitgezet naar
Angola met slechts tien euro op zak. Hij probeert
daar een leven op te bouwen. Af en toe heeft hij
werk, maar vaak moet hij terugvallen op vrienden. Hij
logeert dikwijls bij een ex­ama van Up2You die naar
Angola vertrok om een internetcafé te starten. Lieu
snapt niet waarom Bruno geen financiële bijdrage
aan de opvoeding van zijn dochter meer betaalt. Vaak
heeft Bruno niet eens genoeg geld om zijn dochter
te bellen. Als hij zijn dochter wel spreekt, kan hij
haar niet uitleggen waarom hij er niet is en nooit een
cadeautje stuurt. Voor Bruno is dit zeer pijnlijk en hij
vindt het steeds moeilijker om te bellen. Nu heeft
Lieu, die als 13­jarig meisje naar Nederland kwam, ook
geen verblijfsvergunning meer. Zij moet terug naar
haar herkomstland Vietnam. Van het leven in Vietnam
kan zij zich geen enkele voorstelling maken. Zij maakt
zich ernstig zorgen over hoe haar dochtertje daar
behandeld zal worden.
Perspectiefproject Zaandam
In de eerste helft van het jaar konden ex­ama’s in Zaandam
nog terecht in de huiskamer aan de Rozengracht
met internetfaciliteiten, muziek, kranten en boeken uit
landen van herkomst, Door professionele begeleiding
werd voorkomen dat jongeren naar de illegaliteit afgleden.
De jongeren werden ondersteund bij de voorbereiding
op een reëel toekomstperspectief in Nederland of
in het land van herkomst. De gemiddelde leeftijd van de
jongeren was 21 jaar bij instroom in het project.
…zo vertelt de ambtenaar in Zaandam, “waar ze onder
gelijken konden zijn, waar ze terecht komen en van
waaruit je langzaam kan beginnen aan een traject en
beginnen met het bieden van een perspectief. Is wel het
belangrijkste: een plek hebben waar ze ook graag komen.”
Grund, J­P. C.,Breeksema, J. J., Braam, R & Bruin, D. de
(2011) Experiment Perspectief Aanpak Voormalig
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen, Analyse van
de Resultaten, Utrecht: CVO.
gemeente en partners binnen het Perspectiefproject
besproken wat er zou gebeuren met de jongeren die op
dat moment nog in traject zaten. Een aantal jongeren is
overgedragen aan reguliere instanties. Voor alle jongeren
is op advies van de betreffende Zaanse ambtenaar
een voorstel geschreven voor een speciaal traject in het
kader van de WIJ. Over de situatie van zeven jongeren,
die nog leefgeld van de gemeente ontvingen omdat niets
zeker was over hun toekomst, werd een overleg met de
gemeente gestart. Het ging om jongens zoals Mauro die
niet terug willen of kunnen naar het land van herkomst.
De landelijke overheid wil deze jongeren de periode tot
terugkeer laten afwachten in een AZC. Het gevaar is
groot dat deze jongeren dan in de illegaliteit verdwijnen.
Als tijdelijke voorziening voor ex­ama’s werd het pand
aan de Jufferstraat 2 in Zaandam voor één dag per week
ingericht. Tussen de vijftig en zestig jongeren maakten
gebruik van deze voorziening, die nu op vrijwillige basis
gecontinueerd wordt. De voormalige beroepskracht is
bezig met het oprichten van een stichting die ook voorlichting
zal geven over de situatie waarin jonge vluchtelingen
verkeren.
15
Voor jongeren, die bezig zijn met terugkeer, kan het perspectief
van de ene op de andere dag veranderen. Door
een aanslag op de president in het land van herkomst kan
dat land binnen een paar dagen van redelijk veilig in onveilig
veranderen. Er zijn ook jongeren die geen verblijfsvergunning
zullen krijgen en ook niet kunnen of willen
terugkeren naar het land van herkomst. De gemeente
Amsterdam heeft voor een aantal ex­ama’s de voorzieningen
beëindigd omdat er geen perspectief in de zaak zat,
de jongere niet meewerkte of zelf koos voor illegaliteit.
foto: Jeppe van Pruissen

foto: Jan-Reinier van der Vliet
2
Nieuwe Buren
Ruim drieduizend vluchtelingen, die in de regio (kwamen) wonen of een verblijfsvergunning kregen,
deden een beroep op SVAZ voor ondersteuning. Tijdens een afspraak met een medewerker overlegden
vluchtelingen wat zij nodig hadden om zich zo snel mogelijk thuis te voelen in hun nieuwe woonplaats.
Problemen rond een vergunningaanvraag, gezondheid, gezinshereniging of bij het vinden van een
baan konden daarbij aan de orde komen. Ook praktische zaken van een nieuwkomer in de regio werden
samen opgelost. Vanuit de diverse vestigingen in de regio kon SVAZ deze juridische en maatschappelijke
begeleiding bieden met financiële steun van de gemeenten. Doel was dat vluchtelingen
zo snel mogelijk hun eigen weg vinden en zelfstandig participeren in hun nieuwe woonomgeving.
Elk halfjaar publiceert het ministerie van Justitie de taakstelling
huisvesting, waarin staat hoeveel vluchtelingen
iedere gemeente het komende halfjaar moet huisvesten.
Het aantal vluchtelingen dat moet worden gehuisvest is
afhankelijk van het aantal inwoners van een gemeente. De
gemeente geeft door aan het COA (Centraal Orgaan
Opvang Asielzoekers) of er huizen in de gemeente beschikbaar
zijn en om welk soort huizen het gaat. Het COA
zoekt daar vervolgens geschikte kandidaten voor en draagt
iemand voor aan de gemeente.
Huisvesting
Gemeente Diemen liep eind 2011 voor op de taakstelling
omdat er een aantal grote gezinnen was gehuisvest. In
Amsterdam ­ taakstelling 495 ­ is de Dienst Wonen Zorg
en Samenleven (DWZS) verantwoordelijk voor het huisvesten
van vluchtelingen.
SVAZ consulenten kunnen behulpzaam zijn bij de contacten
met de DWZS. Zij kunnen voorlichting geven
over Woningnet, over woonregels, leefregels en over het
huurcontract, de betaling van de huur en het aanvragen
van huurtoeslag.
In Zaanstreek­Waterland geeft de gemeente de aanmelding
van een huisvestingskandidaat door het COA altijd
direct door aan SVAZ en de woningcorporatie. Een SVAZ
medewerker maakt vervolgens afspraken met de woningcorporatie
en de vluchteling. Desgewenst gaat de mede­
werker ook mee naar de bezichtiging van de woning en
helpen vrijwilligers bij verhuizing, klussen en inrichten.
In Zaanstad zijn 92 vluchtelingen gehuisvest waarvan 83
door SVAZ werden begeleid.
Uitgenodigde vluchtelingen
Een bijzondere groep in Zaanstreek­Waterland vormde de
uitgenodigde vluchtelingen. Zij kwamen op uitnodiging
van de overheid rechtstreeks uit een vluchtelingenkamp
naar Nederland. Voorheen werden de uitgenodigde vluchtelingen
ook eerst in een asielzoekerscentrum opgevangen.
Nieuw was de pilot om deze vluchtelingen direct na
aankomst op Schiphol een passende woning aan te bieden.
Begin augustus verwachtte Zaanstad het eerste gezin uit
Bhutan waaraan al een woning was toegewezen. Voor de
familie arriveerde, knapten vrijwilligers de woning op en
zorgden voor de inrichting. Over deze nieuwe werkwijze
voerden consulenten intensief overleg met de gemeente
Zaanstad en woningcorporaties omdat in de toekomst
waarschijnlijk meer uitgenodigde vluchtelingen op deze
manier gehuisvest worden. Ook in Purmerend vond de
pilot plaats. Daar kreeg een groep van tien uitgenodigde
vluchtelingen drie woningen toegewezen. Binnen een
week waren de woningen door vrijwilligers ingericht en
voorzien van de noodzakelijke inventaris. Deze pilot verliep
succesvol. Bij de evaluatie bleek dat zowel de cliënten
als de gemeente tevreden waren met het verloop.
17

Ondersteuning op maat
In Amstel deden 2854 en in Zaanstreek­Waterland 295
vluchtelingen een beroep op ondersteuning van SVAZ.
Ruim tweederde daarvan waren mannen en eenderde
vrouwen. Van de 82 herkomstlanden zijn de belangrijkste:
Somalië (15%), Irak (11%) en China (7%), gevolgd door
Spreekuren voor vluchtelingen in de regio
Amsterdam
Inloopspreekuur: dinsdag­ en donderdagochtend
Juridisch spreekuur: op basis van afspraken
(uitgezonderd acute hulpvragen)
Spreekuur Alle Kleur (voor psychische problemen):
woensdag en vrijdag
Tabel 2 Cliënten JMB Amsterdam
Categorie Doorstroom
vanuit 2010
naar 2011
Voorlichting aan nieuwe cliënten
In Amsterdam werden dertien voorlichtingsbijeenkomsten
voor nieuwe cliënten gehouden, in het Nederlands,
in het Engels, het Somalisch en in het Tigrinya (een
taal die in Eritrea en Ethiopië wordt gesproken). Onder
de deelnemers werd een enquête gehouden over hun
mening over de bijeenkomst, de geboden informatie
en de sprekers. Aan deze enquête deden 44 cliënten
mee die de voorlichting gemiddeld waardeerden met
een 9. Tijdens enkele bijeenkomsten gaven deelnemers
aan graag een vervolg te willen op de voorlichtingsbijeenkomst.
Met hen is bekeken wat de inhoud daarvan
zou kunnen zijn. Een eerste vervolgbijeenkomst voor
Somalische vrouwen vond eind december plaats rond het
onderwerp gezondheid. Dit was een open en informatieve
bijeenkomst, die door de aanwezige vrouwen zeer
werd gewaardeerd.
Instroom 2011 Totaal 2011 Totale
uitstroom 2011
Doorstroom
2011 naar
1e kwartaal 2012
Soedan (5%), Iran, Eritrea en Afghanistan (4%) en
Inburgeringsplichtigen
Nieuwkomers WI 955 389 1.344 233 1.111
18 Sierra Leone, Nigeria en Ethiopië (3%).
Pardonners 790 10 800 487 313 19
Deze vluchtelingen werden vanaf hun aankomst onder­
Ex­AMA’s met status 10 6 16 1 15
steund bij:
• inschrijving in het bevolkingsregister
• aanvragen van een Burgerservicenummer (BSN)
Diemen
Inloopspreekuur: maandag­ en donderdagochtend
Volwassenen in Procedure
In procedure volwassenen 1 5 6 2 4
• regelen van een zorgverzekering
• openen van een bankrekening
• melding bij het UWV en uitkering aanvragen
Edam-Volendam
Juridisch en Maatschappelijke zaken: woensdagmiddag
Totaal 1.756 410 2.166 723 1.443
• aansluitingen gas, water en licht regelen
• tekenen huurcontract met de woningbouwvereniging
• zoeken van geschikte scholen voor de kinderen
• regelen van toeslagen en belastingzaken
Purmerend
Juridische en Maatschappelijke zaken: maandag­ en
dinsdagochtend
Instroom, doorstroom en uitstroom Cliënten Diemen
• aanmelden bij een inburgeringscursus of taalaanbieder
• zoeken van een opleiding of werk.
Samen stelden medewerker en cliënt een plan van
aanpak op om de knelpunten zo snel mogelijk op te
lossen en de zelfredzaamheid te bevorderen. Individuele
Zaandam
Juridische zaken: dinsdag en donderdagochtend
Maatschappelijke zaken: woensdagmiddag en
vrijdagochtend
cliënten Amsterdam
In Amsterdam zijn ondermeer 2160 inburgeringsplichtige
vluchtelingen begeleid en zes volwassenen in procedure
(tabel 2).
In Diemen waren er 1125 cliëntcontacten: 608 tijdens
spreekuren en 517 tijdens begeleidingsafspraken op
kantoor of door huisbezoeken. Hieronder viel ook de
begeleiding van de 38 financierbare cliënten. De duur van
de begeleidingsgesprekken was gemiddeld 50 minuten.
begeleiding, groepsbegeleiding en/of doorverwijzing
Voortvloeiend uit de hulpvragen werd daarnaast veel
konden onderdeel uitmaken van dat plan van aanpak. Bij
tijd besteed aan het regelen van zaken via telefoontjes,
de ondersteuning werden alle juridische mogelijkheden
optimaal ingezet. Vluchtelingen konden hiervoor een
brieven en e­mail.
afspraak met hun vaste consulent maken of een van de
spreekuren in de regio bezoeken.
Tabel 3 Maatschappelijke begeleiding Diemen
Aantal cliënten
Individuele maatwerkondersteuning 63
Bemiddeling naar werk 19
Inburgeringstraject 20
Begeleiding alfabetisering
Toeleiding naar sport en
14
sociaalculturele activiteiten 38
De intake met de ‘nulmeting’ bracht de situatie, behoeften,
hulpvragen en verwachtingen van de nieuwe cliënten
in kaart, evenals zijn of haar sterke en zwakke kanten.
Negentien cliënten waren zover ingeburgerd dat er zicht
op werk of werkbemiddeling was. Acht cliënten waren

ezig met hun inburgeringstraject op Staatsexamen
vooral gezinnen met kinderen gehuisvest. Daarom werd
Moeilijk, maar niet onmogelijk
aanvragen leidden ook tot veel meer vragen over naturalisatie.
niveau en twee studeerden op HBO niveau. Tien vluchte­ veel aandacht besteed aan het aanmelden van kinderen
Soad Assaban: “Ik ga soms ook mee naar afspraken, help bij het lezen Vooral pardonners bezochten vaak de spreekuren om hierover
lingen volgden een inburgeringstraject met portfolio. bij kinderdagverblijven en scholen, zodat de kinderen
van brieven en probeer dat zo te doen dat mensen begrijpen waar het vragen te stellen. Eind van het jaar kregen de Pardonners een
Voor veertien cliënten, die nog bezig waren met alfabeti­ en hun ouders zo snel mogelijk mee kunnen doen met
over gaat. Dan ben je automatisch ook met taalcoaching bezig. Je moet brief over het verkrijgen van het Nederlanderschap. Vijf jaar
seren, was ondanks intensieve begeleiding geen zicht op het onderwijsprogramma, de inburgering, taaltraining of
veel geduld hebben en niet opgeven. Soms is het moeilijk om tot mensen nadat zij ‘legaal’ in Nederland wonen, kan een verzoek tot na­
zelfredzaamheid. Voor vier van hen kreeg SVAZ toestem­ alfabetiseringscursus.
door te dringen. Het kost ook tijd om vertrouwen te winnen. Mensen turalisatie worden ingediend. Voor de meeste Pardonners geldt
20
ming voor een derde jaar begeleiding in 2012.
Cliënten Zaanstreek-Waterland
Opvoedingsondersteuning
In Diemen is 60% van de volwassen cliënten in behande­
hebben soms zoveel meegemaakt, dat het voor hen moeilijk is om
iemand te vertrouwen. Maar als je hun vertrouwen hebt, heb je alles.”
dat zij vanaf 15 juni 2012 voldoen aan die voorwaarde. Knelpunt
is dat veel Pardonners niet kunnen naturaliseren omdat zij een
gelegaliseerde geboorteakte en een nationaal paspoort moe­
21
Bij de juridische taakgroep in Purmerend waren er 457 ling voor trauma bij Centrum 45 of het AMC. Dit werkt
Deuren open
ten overleggen. Afdeling Burgerzaken stuurde alle inwoners
cliëntcontacten met nieuwkomers en 66 met oudkomers vooral ook door in de opvoeding van de kinderen uit deze
“Ik heb veel gehad aan de trainingen die ik bij Vluchtelingen-Werk heb van Purmer end, waarvan de nationaliteit onbekend was, een
tijdens de gecombineerde spreekuren op maandag­ en gezinnen. Voor vijf gezinnen is bemiddeld naar scholen
gevolgd. Je weet nu hoe het zit bij de IND en hoe het werkt. Belangrijk brief met het verzoek om indien mogelijk de nationaliteit aan
dinsdagochtend. Cliënten konden daar direct terecht met en hulpverlening in verband met opvoedingsmoeilijk­
is om je kennis up-to-date te houden. VluchtelingenWerk maakt deuren te tonen. Heel veel briefontvangers kwamen met vragen naar
maatschappelijke of juridische hulpvragen. Op dinsheden
en complexe problematiek. Door SVAZ werd deel­
open voor vluchtelingen. Vrijwilligers kunnen vluchtelingen naar het het spreekuur.
dag­ en donderdagmiddag konden cliënten een langere
afspraak maken. Daarnaast waren er mogelijkheden voor
genomen aan het zorgbreedteoverleg van medewerkers
van de basisschool en van gezondheids­ en maatschap­
reguliere aanbod brengen. VluchtelingenWerk vormt de brug naar het
reguliere aanbod waar vluchtelingen zelf niet terecht komen. Dat levert Gezinshereniging
hulp bij administratie en het afleggen van huisbezoeken. pelijke diensten. Vrijwilligers zijn in een aantal gezin­
meer op dan het kost. Het zou heel jammer zijn als door bezuinigingen Honderden vluchtelingen zochten ondersteuning bij SVAZ om
nen ingezet ter ondersteuning. De positieve resultaten
deze begeleiding door VluchtelingenWerk wegvalt.”
te worden herenigd met partner en kinderen. Volgens inter­
De maatschappelijke taakgroep in Purmerend startte
werden in de loop van 2011 zichtbaar. Na signalering van
nationale verdragen heeft iedereen recht op gezins­leven. Dat
29 nieuwe trajecten maatschappelijke begeleiding naast meer opvoed­ en relatieproblemen door onze taalcoa­
geldt zeker voor vluchtelingen die tijdens hun vlucht vaak op
de zeven al lopende trajecten. Voor de nieuwe statushouches en vrijwilligers tijdens huisbezoeken in de gezin­
dramatische wijze van hun familie werden gescheiden. Zodra
ders was de eerste opvang erg intensief en moeilijk omnen is een onderzoeksplan opgesteld en uitgevoerd. De
een vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, heeft
dat ze zoveel verschillende zaken tegelijk moeten regelen aanbevelingen zijn besproken met de coördinator van
hij of zij daarom recht om gezinsleden te laten overkomen. Het
en onthouden. Daarnaast vormen de taal en de financiën het Ouder­Kind­Centrum, met de wethouder en met de
steeds strakker aangescherpte toelatingsbeleid en de voortdu­
een grote barrière. Strikt bijgehouden werd of de nieuw­ jeugdarts van de GGD.
rend stijgende leges voor vergunningen noodzaakten de juridikomers
binnen de gestelde termijn een aanbod voor
sche begeleiding alle zeilen bij te zetten om de procedures tot
inburgering/taaltraining krijgen. Voor drie jongeren werd
een passend leeraanbod gedaan. In Purmerend worden
een succes te maken.
Tabel 4 Cliënten Maatschappelijke Begeleiding
Zaanstreek-Waterland 2011
Doorstroom Instroom Totaal Uitstroom
Zaanstad 30 50 80 54
Wormerland 3 3 6 5
Oostzaan 1 5 6 3
Landsmeer 1 2 3 2
Waterland 7 13 20 12
Purmerend 7 29 36 12
Totaal 49 102 151 88
Soad Assaban is maatschappelijk begeleider in Diemen.
“Ik ga bij mensen op huisbezoek en help hen met de problemen
die zij ervaren. Daarbij praten we ook over de opvoeding en
de gezondheid van kinderen. Tandenpoetsen van kinderen
staat bijvoorbeeld niet altijd hoog op het lijstje. Ik vertel een
moeder dan hoe dat hier in Nederland gaat en kijk hoe ze
daarop reageert. De opvoeding is een gevoelig onderwerp
maar de meeste moeders willen er toch graag over praten.
Ze zijn nieuwsgierig naar hoe wij dat hier aanpakken. Bij
gezondheidsproblemen van kinderen kan ik ouders ook
doorverwijzen als ze dat zelf willen. Naar een tandarts,
logopedist of psycholoog. Ik woon zelf in Diemen en weet hier
de weg.”
Psychosociale ondersteuning
In Amsterdam werd onderzocht of de trainingen psychoeducatie
nog voldeden aan een behoefte. Sinds AlleKleur
zorg spreekuur houdt op het kantoor van SVAZ is de toegang
tot de GGZ voor SVAZ en de cliënten veel beter geworden.
Uit de evaluatie van SVAZ met AlleKleur zorg bleek dat er
van beide kanten tevredenheid is. Steeds meer cliënten
maken gebruik van deze dienstverlening en inmiddels zijn
er meerdere medewerkers van AlleKleur zorg die bij SVAZ
spreekuur houden. In overleg kan doorverwezen worden
naar het algemeen maatschappelijk werk dat AlleKleur zorg
ook zelf in huis heeft. Geconcludeerd werd dat de training
psycho­educatie geen aanvullende waarde meer heeft.
Groot punt van zorg is de eigen bijdrage voor de GGZ die
vanaf 1 januari 2012 zal gaan gelden. De eigen bijdrage in
de tweedelijns GGZ bedraagt 200 euro en voor intramurale
zorg 145 euro per maand.
Naturalisatie
Voor de juridische taakgroep in Purmerend speelden procedures
van gezinshereniging, aanvragen van vergunningen
voor onbepaalde tijd (voor tien cliënten) en verlenging van
verblijfsvergunningen een belangrijke rol. De ingediende
Het spreekuur in Zaandam werd in het eerste half jaar 36 keer
en in het tweede half jaar 75 keer bezocht in verband met
gezinshereniging. De verhoogde leges voor de diverse verblijfsvergunningen,
vooral voor gezinshereniging, bleken een nog
hogere drempel op te werpen voor cliënten die zich met hun
gezin wilden herenigen. In Purmerend startten vijf gezinsherenigingsprocedures.
Vanwege het vernieuwde beleid van de
IND verliepen deze aanvragen stroef. Die ervaring was er ook
in Edam­Volendam met twee aanvragen voor gezinshereniging.
Opvallend was dat er nogal wat stukken zoek raakten bij de
IND. Omdat er geen ontvangstbevestigingen meer worden
gestuurd duurde het lang voordat men hier achter kwam. Heel
vervelend waren de enorm lange wachttijden bij telefonisch
contact met de IND. Dit maakt het werk lastig. Wachttijden van
meer dan een kwartier leken eerder regel dan uitzondering.

Figuur 8: Leeftijden van mannen en vrouwen die gezinshereniging
aanvroegen (N=246)
Vergeleken met het totale cliëntenbestand hebben gezinsherenigers
vaker geen onderwijs of alleen onvoltooid
150
Man basisonderwijs (40% tegenover 28% van het totaal). Het
Vrouw percentage gezinsherenigers met een HBO of weten­
125
100
schappelijke opleiding is wel een afspiegeling van het
totale cliëntenbestand.
22 Geen DNA aanbod
Schuldpreventie en schuldhulpverlening De bezuinigingen waren voor de Purmerendse gemeente­ 23
75
Het streven was altijd om gezinsleden van erkende vluch­
Vluchtelingen die zonder geld of goederen in de regio koraad reden om het budget voor preventieve schuldhulptelingen
zo snel mogelijk na te laten reizen. De aanvraagmen
wonen, worden direct geconfronteerd met – steeds verlening te schrappen en alle beschikbare middelen de
50
procedure neemt echter steeds meer tijd in beslag.
hoger wordende – kosten voor leges, zorgvoorzieningen komende jaren in te zetten op de arbeidsmarktparticipa­
Biologische kinderen over laten komen bleek een vrijwel
en huur. Uitkeringsinstanties laten bovendien nogal eens tie van de meest kansrijke groepen.
25
onmogelijke wens. Jarenlang was het gebruikelijk dat een
lang op betalingen wachten. De basis voor de schulden­
DNA­aanbod door de IND werd gedaan om de gezinsband
problematiek van vluchtelingen is daarmee al bij aan­
0
18-30 jaar 31-40 jaar 41-50 jaar 50+
vast te stellen. Nu worden achtergebleven gezinsleden
eerst onderworpen aan “identificerende” interviews. De
komst in de gemeente gelegd. Uit veel cliëntcontacten
blijkt dat het feit dat cliënten veel moeite hebben met de
kans dat daar verschillen uit naar voren komen is groot.
Nederlandse taal en begrip van wet­ en regelgeving vaak
Als er dan bij de IND twijfel bestaat over de gezinsband
resulteert in betalingsachterstanden bij diverse instan­
Figuur 9: Opleidingsachtergrond gezinsherenigers (N=246)
volgt geen DNA­aanbod en wordt de aanvraag afgewezen.
Daarnaast maakte de IND bekend dat door de grote hoeties
en bedrijven. Veel cliënten moeten daarom worden
doorverwezen naar de schuldhulpverlening. Schuldpre­
HBO/WO
HAVO/VWO/MBO
Onvoltooid
Voltooid
veelheid aanvragen voor gezinshereniging de beslistermijn
van zes maanden niet gehandhaafd kon worden. Het
juridisch team van SVAZ maakte diverse malen na een beventie
en aandacht voor de kwaliteit van de schuldhulpverlening
behoren daarom tot de prioriteiten van SVAZ.
MAVO/LBO/VBO
handelduur van zes maanden gebruik van de klachtenunit
van de IND. Verrassend was dat dit regelmatig leidde tot
Volgens het nieuwe wetsvoorstel schuldhulpverlening
zijn gemeenten verplicht om een beleidsplan schuldhulp­
Basisonderwijs
daadwerkelijke aandacht voor het desbetreffende dossier
verlening vast te stellen. Preventie is ook een onderdeel
Geen
en soms zelfs tot een positief resultaat.
daarvan. De schuldhulpverlening moet breed toegankelijk
zijn en de wachttijd moet beperkt blijven. In juni con­
0 5 10 15 20 25 30
stateerde de Amsterdamse ombudsman in zijn rapport
over de schuldhulpverlening dat slechts voor 23% van de
aanvragers oplossingen waren gevonden. De processen
sluiten niet goed op elkaar aan en schuldeisers aarzelen
om aan schuldsanering mee te werken. De Amsterdamse
ombudsman pleitte voor een betere overdracht, het
actief benaderen van schuldeisers door de kredietbank
en adviseerde goede nazorg. De wethouder nam alle aanbevelingen
over. In Amsterdam besloot de gemeenteraad
om de ergste effecten van de cumulatie van rijksbezuinigingen
tijdelijk op te vangen. Wegvallende middelen bij
risicojongeren, armoede en re­integratiebeleid worden in
2012 gedeeltelijk en incidenteel aangevuld.
In Amsterdam waren onder de 246 gezinsherenigers 98
Somalische gezinnen, tussen tien en twintig gezinsherenigers
uit zowel China (20), Eritrea (17), Nepal (13) als
Myanmar (12) en een tot acht gezinnen uit 26 andere
landen.
Tweederde van de aanvragers zijn man en een derde
vrouw. Het overgrote deel van de mannen (70%) en van
de vrouwen (64%) nam deel aan een inburgeringscursus
en bijna 20% wachtte op aanmelding door DWI, plaatsing
of kinderopvang. Dertig gezinsherenigers hebben een
betaalde baan, soms met een aanvullende uitkering. Van
de jongeren hebben er 44 een WIJ uitkering en 151 van de
overigen een WWB uitkering.
Onmogelijke opgaven
Niet alleen in Nederland, ook in het buitenland ondervonden
gezinsherenigers problemen met instanties. Een
aantal ambassades ­ Jemen en Asmara bijvoorbeeld ­
werden gesloten of werkten op halve kracht. Gezinsleden
kwamen daardoor in een onmogelijke situatie terecht.
Nareizende Somaliërs moesten zich in Nairobi of Addis
Abeba melden bij de Nederlandse ambassades. Ook
als zij zich in Jemen bevonden moesten Somaliërs de
gevaarlijke reis naar Kenia of Ethiopië ondernemen. In
Syrië konden Irakese gezinsleden niet meer terecht in
Damascus nadat het ambassadepersoneel was teruggetrokken
wegens de veiligheidssituatie in het land. Van
nareizende gezinsleden werd verlangd zich bij de ambassade
in Jordanië te melden. Dat bleek onmogelijk omdat
ze geen visum voor Jordanië kregen.
Project Schuldpreventie
Niet in het projectplan beschreven, maar wel een belangrijke
factor bij het voorkomen van schulden, waren de
voorlichtingsbijeenkomsten voor nieuwe cliënten. Vast
onderdeel van de bijeenkomsten vormden de onderwerpen
geld lenen, schulden, vaste lasten, colportage, kopen
op afbetaling en een uitleg over sociale voorzieningen.
Ook werd aandacht besteed aan het ordenen van de
post en de administratie. Deelnemers kregen allemaal
een ordner met tabbladen mee om hun papieren op te
bergen. Dit is vaak een eerste stap in het leren overzicht
te houden op je eigen financiën. Hiermee werden in
Amsterdam 139 vluchtelingen in groepsverband bereikt.
Ook in Zaanstad waren er groepsbijeenkomsten met
cliënten om gezamenlijk formulieren in te vullen en
hebben vrijwilligers en stagiairs extra tijd besteed aan
het beperken van de schuldenproblematiek. In een aantal
gevallen werd huisuitzetting voorkomen door adequaat
optreden.
In samenwerking met Impuls werd een training schuldpreventie
ontwikkeld. De preventieve training werd aangeboden
in groepsverband, waarbij de volgende thema’s
aan bod kwamen: post sorteren, besteedbaar inkomen,
voorliggende voorzieningen, kasboek, en een introductie
op internet bankieren. Er werden twee trainingen voor
vluchtelingen gegeven, een in het Nederlands en een in
het Engels. Totaal 21 vluchtelingen zijn door de training
ondersteund in het opmaken van een begroting en inzicht
verwerven in hun eigen financiële handelen.

Budgetcoaches
Eindejaarsschuld
In Amsterdam en Zaanstreek trainde SVAZ budget coaches Verder is er een formulier besteedbaar inkomen
Marianne van Hell begon anderhalf jaar geleden als
Op 1 augustus werd het project schuldhulpverlening
om in preventie en begeleiding bij schuldhulpverlening te ontwikkeld om snel het besteedbare inkomen van
maatschappelijk begeleider in Edam­Volendam: “Zelf
beëindigd. Eind december werden SVAZ consulenten
voorzien. Budgetcoaches zijn vrijwilligers die getraind zijn cliënten te bepalen. Het is een eenvoudig Excel­
moest ik hier ook inburgeren. Ik heb altijd in Amsterdam geconfronteerd met een grote groep cliënten waarvoor
door VluchtelingenWerk Nederland in samenwerking met bestand dat inzicht geeft in het kostenplaatje.
gewoond, mijn man komt wel uit Edam. Toch ben ik
de huur­ en/of zorgtoeslag ten onrechte was stopgezet.
het NIBUD. De budgetcoach biedt individuele begeleiding De vluchteling kan dit zelf invullen of samen met
‘import’ zoals ze dat hier noemen. In het begin vond
De belastingdienst beloofde na vele klachten, Kamervra­
aan huis. Zij leren de cliënt de eigen administratie bij te de consulent of budgetcoach.
men mij ‘raar’. Ik was geen leuke buurvrouw. Vroeg het
gen en bemoeienis van de Ombudsman de problemen
24 houden en een overzicht te maken van inkomsten en uit­
huis uit en pas laat terug vanwege mijn baan. Dan zijn
te zullen herstellen. Voor alle cliënten bij wie dit speelde 25
gaven. Vervolgens wordt inzicht in de financiën verschaft Ook is er een kasboek document gemaakt dat in
er weinig mogelijkheden voor contact. Niemand zal ook
moest opnieuw een aanvraag worden gedaan. Eind van
door het opstellen van een begroting.
Excel of met een pen ingevuld kan worden. Hierin
spontaan vragen of je in het weekend mee gaat sporten
het jaar waren de problemen voor deze cliënten nog niet
Indien nodig kan de budgetcoach ook bij afspraken met worden een maandlang alle uitgaven bijgehouden.
of zo. In Volendam is dat nog erger dan in Edam. Daar
opgelost.
schuldhulpbureaus ondersteunen. In 2011 zijn de eerste Aan de hand van het kasboek kan dan een indivi­
kwam helemaal geen ‘import’ binnen omdat er nauwelijks
vijf vluchtelingen aan een budgetcoach gekoppeld.
dueel advies met bespaartips uitgebracht worden.
huurhuizen zijn. Voor vluchtelingen die de taal (nog) niet
beheersen is inburgeren hier helemaal moeilijk.”
Kwaliteit schuldhulpverlening
Door dit project is vooral meer aandacht voor preventie
gekomen. Het team van consulenten staat meer stil bij
de mogelijkheden om schulden te voorkomen. Belangrijk
streven was daarnaast om de kwaliteit van de schuldhulpverlening
voor vluchtelingen op een hoger peil te krijgen.
Gesprekken met een aantal instanties in Amsterdam
maakten duidelijk dat het niet goed functioneren van de
schuldhulpverlening een algemeen probleem is dat niet
met de doelgroep vluchtelingen te maken had. De verantwoordelijke
wethouder heeft hiervoor een verbetertraject
ingezet. Vanuit SVAZ kon worden vastgesteld dat
de kwaliteit inderdaad verbeterde en de uniformiteit qua
werkwijze toenam. Verder zijn in de gemeenten Zaanstad
en Purmerend gemeentelijke overleggen bijgewoond
waarin de ketenpartners zoeken naar een verbetering van
de preventieve aanpak.
Ondersteunende producten
Voor de vrijwilligers (en professionals) die cliënten
begeleiden is er een zogenaamde Inkomenskaart
ontwikkeld. Hierop is kort en bondig aangegeven
waar cliënten recht op hebben en hoe zij bepaalde
voorzieningen kunnen aanvragen. De inkomenskaart
wordt elk jaar bijgesteld aan de hand van de
nieuwe wet­ en regelgeving. De vluchteling kan
de inkomenskaart ook gebruiken voor zelfstandig
aanvragen in de toekomst.
Begin 2011 werd in Zaanstad de eerste budgettraining
uitgevoerd. In vijf lessen kregen tien cliënten allerlei
basisbegrippen uitgelegd op het gebied van budgetbeheer
en konden zij aan de slag met het eigen
huishoudboekje.
De consulent in Purmerend merkte dat er in het AZC
weinig of zelfs geen aandacht wordt besteed aan financiën.
Tijdens de maatschappelijke begeleiding deden
consulenten en vrijwilligers dat wel met behulp van een
financieel overzicht. Dit gaf een duidelijk beeld aan de
cliënten van wat de inkomsten en uitgaven (vaste lasten)
zijn. Ook werden cliënten begeleid bij het aanvragen van
kwijtscheldingen voor gemeentelijke en Waterschapsbelasting.
Ook in Diemen zijn vluchtelingen preventief ondersteund
bij budgetbeheer en administratie. Met Burgerzaken
zijn hernieuwde afspraken gemaakt over het aanvragen
van de stadspas en cliënten werden gestimuleerd om
gebruik te maken van de stadspas, bibliotheek, sport
en culturele activiteiten. Kwijtscheldingen van de
gemeentelijke belasting werd geregeld voor 31 cliënten.
Voor en met alle nieuwe cliënten is hun belastingaangifte
gedaan en de overige cliënten zijn daarop geattendeerd
of doorverwezen.
Nieuwe woning
“Als mensen een huis toegewezen krijgen moeten ze
dat binnen 14 dagen betrekken, anders gaat het niet
door. Wij helpen hen vanaf het begin met inschrijving
bij de gemeente, huurovereenkomst, aanvragen van een
uitkering en toeslagen en alle andere regelzaken waar
nieuwkomers mee te maken krijgen. Soms helpen we ook
bij de inrichting. Ongelooflijk hoe vluchtelingen met het
zeer beperkte budget hun woning toch zo keurig netjes
inrichten. Voor meubels vinden ze vaak zelf hun weg naar
het Mercatorplein in Amsterdam. Maar als ik via-via hoor
dat iemand een bankstel over heeft, dan laat ik wel weten
dat een vluchteling dat misschien kan gebruiken.”
Wereld bij je thuis
“Dit vrijwilligerswerk past bij mij en bij mijn werkervaring.
Ik hou van reizen en mensen in andere landen ontmoeten.
Bij dit werk komt de wereld bij je thuis. Door de
kennismaking met mensen uit andere culturen, ga ik me
daar ook meer in verdiepen door er over te lezen of zaken
op tv te volgen. Bovendien kan ik andere mensen helpen.
Ik vind het ontzettend knap dat mensen hier helemaal
opnieuw beginnen. Zij hebben er niet voor gekozen en
waren liever in hun eigen land gebleven. Als dat mij zou
overkomen zou ik ook graag geholpen willen worden.”

foto: Jan-Reinier van der Vliet
3
Bruggenbouwers
“Building Bridges” is de titel van het onderzoek dat wijkvrijwilligster Elles Maaskant in het kader van
haar master sociologie deed. Zij onderzocht de rol die wijkvrijwilligers spelen in het integratieproces
van vluchtelingen. Een van haar conclusies is dat de contacten met wijkvrijwilligers, die alle ins­enouts
van de Nederlandse maatschappij kennen, vluchtelingen helpt beter te integreren en hogerop te
komen in de samenleving. Voor vluchtelingen zijn vrijwilligers de bruggenbouwers naar integratie­ en
participatie in hun nieuwe woon­ en werkomgeving.
Drie fasen
Elles Maaskant onderscheidt drie fasen in het contact
tussen de wijkvrijwilliger en de vluchteling. In de
eerste fase van het contact ligt de nadruk op praktische
informatie: Nederlands leren, vertalen van post, wegwijs
maken in de buurt. In deze fase overbrugt de wijkvrijwilliger
de kloof tussen de informatie die de vluchteling heeft
en de Nederlandse informatiestroom. In deze fase maakt
de vluchteling gebruik van het sociale netwerk van de
wijkvrijwilliger.
In de tweede fase wordt het contact tussen de wijkvrijwilliger
en de vluchteling informeler. Ze ontmoeten
elkaar niet alleen binnenshuis maar ondernemen samen
ook activiteiten buitenshuis. De vluchteling breidt het
eigen sociale netwerk uit door contacten met andere
Nederlanders. Hij of zij is niet meer alleen afhankelijk van
de inbreng van de wijkvrijwilliger, maar kan informatie uit
verschillende bronnen vergelijken. Hij/zij komt hierdoor
sterker te staan wat ook de emotionele integratie ten
goede komt. In de derde fase kan de vluchteling de
opgedane vaardigheden en kennis benutten om zelf een
plek te veroveren in de samenleving. Volgens Maaskant
wordt dit proces pas goed doorlopen als het contact
tussen de wijkvrijwilliger en de vluchteling in ieder geval
een jaar standhoudt. Hoewel in Amsterdam een wijkvrijwilliger
zich bij aanvang van de koppeling voor een half
jaar verbindt, houden in de praktijk verreweg de meeste
contacten zeker een jaar stand en vaak langer.
foto: Jan-Reinier van der Vliet
Taal en inburgering
In 2011 werd door 162 vluchtelingen een aanvraag gedaan
voor een wijkvrijwilliger. Daaronder waren 117 aanvragen
voor Nederlandse taalles en voor begeleiding tijdens de
inburgering. Het grote aantal aanvragen voor taalondersteuning
of een taalcoach kwam ondermeer omdat vluchtelingen
met een 29­a of 29­b status niet vielen onder de
doelgroep van medefinancier EIF van het taalcoachproject
Taalduet. Twintig vluchtelingen vroegen ondersteuning bij
het wegwijs maken in de buurt en het leggen van sociale
contacten. Vijfentwintig maal werd een beroep gedaan op
een wijkvrijwilliger voor klusjes in de woning. Al deze aanvragers
konden gekoppeld worden aan wijkvrijwilligers.
In 2011 zijn er 77 nieuwe wijkvrijwilligers aangemeld. Hieronder
waren ook een aantal (ex) vluchtelingen die nu zelf
vluchtelingen wilden ondersteunen.
27

Amsterdam Zuid
leeftijd van de wijkvrijwilligers in Noord (rond de 70 jaar)
Amsterdam Oost
Taalcoaching
In Amsterdam Zuid vond maandelijks een eetgroep plaats zijn zij nog steeds actief betrokken bij vluchtelingen in
Op elke eerste vrijdag van de maand werd in bewoners­ Zelfredzaamheid en betere toekomstmogelijkheden
voor vluchtelingen en buurtbewoners in de Martin Luther hun wijk.
ruimte Oase in Amsterdam Oost een maaltijd verzorgd bevorderen door het koppelen van een taalcoach aan
kerk.
voor buurtbewoners en vluchtelingen. Begin december cliënten tijdens hun inburgeringtraject én draagvlak en
28
Met uitzondering van de schoolvakanties, werd door wijkvrijwilligers
ook tweewekelijks groepstaalles gegeven aan
vluchtelingen en andere migranten. De taallesgroepen
werden geconfronteerd met verregaande bezuinigingen
van stadsdeel Zuid. Achtereenvolgens werden drie buurthuizen
waar de taallessen werden gegeven gesloten. In
een jaar moesten de lesgroepen dus drie keer verhuizen.
Jeane is als wijkvrijwilligster gekoppeld aan de
familie Ahmadou. Zij helpt de ouders met hun
inburgeringscursus en de twee zoons met taal en
rekenen. Met zijn allen gaan ze ook op stap. Naar het
Feijenoordstadion of de familie komt een dagje langs
tijdens haar vakantie op de camping.
was de voorlopig laatste maaltijd in de Vrolikstraat
vanwege renovatiewerkzaamheden aan het pand. Bij die
laatste maaltijd was een vertegenwoordigster aanwezig
van de woningbouwcorporatie. Zij was zo onder de
indruk van de sfeer en opkomst dat ze toegezegde dat de
eetgroep ook na de renovatie in Vrolikstraat terecht kan.
Tot het zover is heeft de eetgroep onderdak gevonden in
begrip voor vluchtelingen in Diemen vergroten door deze
activiteiten uit te laten voeren door Diemenaren. Dat waren
de doelstellingen van het door de gemeente Diemen
gesubsidieerde en breed gedragen taalcoachproject. Dit
was het laatste jaar van het driejarige project waarin al
veertig koppelingen waren gerealiseerd. De begeleiding
van 21 taalkoppels liep door tot eind 2011 en in het vierde
29
Ook voor de huidige leslocatie het Jan van der Heijden­
buurtcentrum Transvaal.
kwartaal werd groen licht gegeven voor nog tien nieuwe
huis breken onzekere tijden aan. De vrijwilligers kunnen
koppels. Daar kwamen zelfs nog zeven extra bij.
waarschijnlijk tot de zomer van 2012 daar de lessen voortzetten.
Als tenminste de huur opgebracht kan worden,
omdat ook de subsidie van het wijkopbouworgaan voor
de lesgroepen werd verminderd. De wijkvrijwilligers zijn
erg gemotiveerd, maar op deze manier wordt hun werk
ernstig bemoeilijkt.
Anja: “Ik heb samen met Sunam een stadspas
aangevraagd en daarmee zijn we afgelopen zondag de
hele dag naar Pampus geweest. Hoewel het voor Sunam
erg vermoeiend was hebben we een heel gezellige dag
gehad. Ik weet hoe het voelt om in een vreemde taal die
je niet beheerst te moeten praten, omdat ik twee jaar in
Afrika heb gewoond en gewerkt. Aanstaande donderdag
ga ik samen met haar de administratie ordenen. Alles zit
nu in een grote envelop en daar raken papieren uit kwijt.
Zoals de jaaropgave. Ik heb een aantal clipjes over en
daar kunnen we dan de verschillende soorten belangrijke
papieren in kwijt. Het volgende project is een biebkaart
aanvragen, gratis met de stadspas.”
Amsterdam West
De vrijwilligster, die de wijkgroep Centrum/West
coördineerde, stopte na twee jaar met haar werkzaamheden.
De vrijwillige coördinator van Rivierenbuurt de
Pijp, tevens coördinator van de groepstaallessen in de
Pijp, is vanwege haar drukke studie eveneens gestopt.
Voor beiden werd vervanging gevonden.
In Rivierenbuurt de Pijp werden eetgroepen georganiseerd
voor vluchtelingen en buurtbewoners in de
Martin Luther kerk.
Evert heeft Aung verteld dat hij hem wil helpen met
de taal en met zijn lessen, maar dat hij het zelf moet
doen. Aung was teleurgesteld dat Evert maar een keer
per week langskomt. Hij is gemotiveerd want hij heeft
een perspectief. Hij wil 120 % van het minimumloon
verdienen, ooit, om zo zijn vrouw over te laten komen.
Daarom wil Aung een technische opleiding op mbo
niveau gaan volgen. Als lokkend perspectief schetst
Evert dat na het staatsexamen een combinatie van
werk en studie misschien mogelijk is. Evert: “Ik zal
hem steunen, maar vooral motiveren om zijn lot in eigen
handen te nemen. Voor hem is er in Nederland veel
mogelijk. Ik kan zijn niveau nog niet goed inschatten,
maar het wordt geenszins ‘trekken aan een dood paard’.
Hij is intelligent, uitermate vriendelijk en gemotiveerd.”
Fred: “Gisteren belde Lasya me op met de verheugende
mededeling dat ze geslaagd is voor het laatste onderdeel
van het inburgeringsexamen, de TGN. Vandaag ga ik weer
naar haar toe - met een bosje bloemen deze keer - en dan
zal ik haar vragen of ze met de lessen door wil gaan.
Ze krijgt haar tweede kindje begin september en dat zal
haar leven er niet echt makkelijker op maken. Het blijft
voorlopig nog onbekend hoe het allemaal zal lopen met
de plannen die ze heeft, maar ik blijf haar in ieder geval
helpen waar ik kan.”
Voor heel Amsterdam
In samenwerking met advocatenkantoor Linklaters vond
in april een uitstapje plaats naar Ouwehands
Dierenpark in Rhenen. Hieraan hebben in totaal zestig
vluchtelingen deelgenomen, vooral moeders met kinderen.
Deze dag was een groot succes, zowel ouders,
kinderen en medewerkers van Linklaters genoten met
volle teugen.
In mei werd voor het derde achtereenvolgende jaar
een sportdag voor vluchtelingen georganiseerd in het
Rembrandtpark. Er deden 120 mensen mee aan deze dag,
waaronder zeventig vluchtelingen en medewerkers van
advocatenkantoor Linklaters. Naast een voetbal­ en
volleybaltoernooi was er rijkelijk eten en drinken en
Voor de taalcoaches werd een interessante bijeenkomst
georganiseerd met een consulent van de afdeling Inburgering
als gastspreker. De afbouw in taken en financiering
voor inburgeringtrajecten door de gemeente werd
uitgelegd. Het aanbod voor vluchtelingen blijft in elk
geval in 2012.
Het evaluatieverslag op basis van een enquête onder de
taalcoaches werd door de gemeente goed ontvangen en
doorgestuurd naar alle raadsleden.
Taalduet
De Beleidsadviseur Diversiteit en Ontwikkeling en de Beleidsadviseur
Vrouwen Empowerment en Bewonersparticipatie
in Stadsdeel Zuidoost, Sector Maatschappelijke
ontwikkeling werden benaderd om gericht taalcoaches
te werven in Amsterdam Zuidoost. Beide ambtenaren
hebben melding gemaakt van het project in de vergaderingen
van hun team. Ook is via deze ambtenaren
een berichtje geplaatst op intranet. Via de Vrijwilligers
Centrale Amsterdam, onze eigen website en via het Landelijk
Bureau meldden aspirant taalcoaches zich aan. Vlak
voor de zomervakantie benaderde de Hogeschool van
Amsterdam SVAZ over taalcoaching als stageplaats voor
studenten van de HBO opleiding Toegepaste Psychologie.
Elf studenten werden gekoppeld aan een vluchteling
die zij minstens vier uur per week begeleiden. Niet alleen
studenten ook ambtenaren zetten zich in als taalcoach.
Voor medewerkers van Stadsdeel Nieuw West werd een
waren er muzikale optredens.
voorlichtingsbijeenkomst gehouden over de mogelijkheid
om in werktijd een taalmaatje te coachen. Na deze
Amsterdam Noord
Op 20 mei vierde de Wijkvrijwilligersgroep van Amsterdam
Noord het twintigjarig bestaan met een rondvaart.
Hierbij waren vele (ex) vluchtelingen aanwezig, die al die
jaren met raad en daad zijn bijgestaan door de wijkvrijwilligers
in Amsterdam Noord. Ondanks de hoge gemiddelde

30 bijeenkomst meldden vijf ambtenaren zich als taalcoach. een lange wachtlijst voor taalcoaches is. Ik wil alles op alles
Eind november vond een ludiek taalevenement plaats in andere op Schiphol, in een kringloopwinkel en bij het
31
In het personeelsblad voor medewerkers van Rabobank zetten om dit succes vast te houden. Het is een van de prio-
de bibliotheek. Het bedrijf ComFuMa ontwikkelde een Plein theater. Betaalde banen waren er bijvoorbeeld als
Amsterdam is in de maand december uitvoerig aandacht riteiten die ik - met de bescheiden middelen wegens de bezui-
concept voor een taalcoachcafé met onderdelen uit de magazijnmedewerker bij Hulshof, als horecamedewerker
besteed aan het project Taalduet II. Via dit blad is een nigingen - vast wil houden. Dit project staat buiten kijf.“
inburgeringcursus in de vorm van taaloefeningen en spel­ bij Hotel Americain en bij Koersvast. Het project werd
oproep gedaan aan personeel van Rabobank Amsterdam
len. Het eerste taalcoachcafé was op 24 november. Dank­ begeleid door zes Emplooiadviseurs en een jobcoach. De
om zich aan te melden als taalcoach.
Op vrijdag 2 september werd voor alle taalkoppels in Nezij
de grafische kennis van een van de taalcoaches werd meeste Emplooiadviseurs zijn gepensioneerde managers.
Na de intakeprocedure zijn er in 2011 in Amsterdam 170 derland een cultureel en culinair evenement gehouden
een leuk gerechtenboekje gemaakt. Het bedrijf van een
taalkoppelingen gerealiseerd. Alle beginnende taalcoa­ in het Amsterdamse BosTheater. De avond was georga­
andere taalcoach zorgde voor een ‘Inburgeraarsuitstapje’. Belangrijk onderdeel van dit project was de samenches
ontvingen de brochure ‘Samenwerken aan taalniseerd
door VluchtelingenWerk Nederland, Humanitas,
Samen met het Regio College en gesponsord door de
werking met ketenpartners UWV (Uitvoeringsinstituut
coaching’ en een woordenboek ‘Nederlands als tweede Gilde Nederland, het Landelijk Netwerk Thuislesorganisa­
Rabobank Waterland werd een professionele werkmap Werknemersverzekeringen), DWI (Dienst Werk en Inko­
taal’ (NT2) en een aanbod om de training ‘Methodisch ties en het Nederlandse Rode Kruis. Voor de taalkoppels
voor taalcoaches gemaakt.
men) en de VSA (VacatureService Amsterdam). Met hen
handelen als Taalcoach’ te volgen. Tijdens intervisieavon­ van SVAZ was een bus geregeld. Meer dan vierhonderd
zijn CV’s van cliënten besproken en tips met betrekking
den werd de taalcoaches volop ruimte geboden om er­ belangstellenden uit het hele land namen hieraan deel.
tot bemiddeling naar werk uitgewisseld. Er zijn namen
varingen met elkaar uit te wisselen. In december is voor
van werkgevers genoemd waar vluchtelingen mogelijk
taalkoppels het eerste taalcoachcafé georganiseerd waar
konden solliciteren. SVAZ bracht in dat het voor vluch­
tien koppels elkaar in informele sfeer konden ontmoeten.
telingen niet duidelijk was wie de verantwoordelijkheid
voor diplomawaardering van het UWV had overgenomen.
Aandacht is ook gevraagd voor de grote groep vluchtelingen
die na inburgering in een gat valt. De afstand tot de
arbeidsmarkt is dan nog heel groot, maar doorgaan met
een cursus Nederlands of een opleiding is niet mogelijk
Taalkoppels aan zet
‘Taalkoppels aan zet in Taalduet’ was het thema van de
feestelijke bijeenkomst op 27 mei 2011 voor alle Amsterdamse
taalkoppels die deelnamen aan Taalduet I.
Opkomst: ruim honderd deelnemers inclusief externen.
Er werden taalkoppels geïnterviewd, het project werd
door de projectleider gepresenteerd en na optredens en
beeldpresentaties was er tijd voor informeel samenzijn
en uitwisseling. Wethouder Andrée van Es ontving het
eerste exemplaar van de brochure “Taalduet taalcoaching
van vluchtelingen” en gaf in haar reactie aan: “Ik heb veel
bewondering voor de vluchtelingen. De taal is de sleutel naar
de samenleving. De taalmaatjes laten veel inzet en overtuiging
zien om de taal onder de knie te krijgen. Ik heb ook veel
bewondering voor de taalcoaches en hun inzet en enthousiasme.
Ik ben er van overtuigd dat je er veel voor terugkrijgt
en ook inzicht krijgt in wat het vraagt van iemand om in te
burgeren en wat het betekent om weg te moeten uit je land.
Beiden krijgen er veel voor terug en het is begrijpelijk dat er
Samen de Deur uit
‘Taalcoach zijn verruimt mijn blik op diverse culturen’,
aldus een van de ruim honderd taalcoaches van ‘Samen
de deur uit’ en ‘Taalontmoetingen’ in Purmerend. Taalcoaching
zorgt er inmiddels bewezen voor dat buitenlandse
deelnemers hun spreekvaardigheid in de Nederlandse
taal aanzienlijk verbeteren. Taal komt er als het
ware door ‘tot leven’ en individuele begeleiding door
middel van maatjesprojecten werkt zeer goed. Deze tekst
werd gebruikt om mensen uit Purmerend te stimuleren
om ook taalcoach te worden. In 2011 gaven 35 vrijwilligers
daar gehoor aan.
Speciaal voor de taalcoaches werd een ‘eigen bibliotheekje’
ingericht bij VluchtelingenWerk Purmerend waar
ze op woensdagen langs kunnen komen voor informatie
en advies.
Het project krijgt behalve de inzet van vrijwilligers ook
veel medewerking van bedrijven en instellingen. Intensief
werd samengewerkt met de Openbare Bibliotheek. De
taalkoppels kunnen in de bibliotheek neerstrijken voor
taalcoaching. Bovendien werden waardebonnen en
strippenkaarten voor uitstapjes ter beschikking gesteld.
Van Pardon naar Werk
Het project Van Pardon naar Werk was gericht op
arbeidstoeleiding en stage. De cliënten die in Zaandam
participeerden ontvingen via het verloningsbedrijf
Flexpay niet langer een WWB uitkering maar salaris. Met
de laatste negen deelnemers werd het Zaanse project
op 28 oktober 2011 feestelijk afgesloten met een hapje,
een drankje en uiteraard een persoonlijke speech en
certificaat voor alle deelnemers. Drie van de deelnemers
hebben betaald werk, drie verrichten vrijwilligerswerk
en een volgt een opleiding. De negende deelnemer
keerde terug naar zijn land van herkomst. In Amsterdam
werden ook de laatste negen Pardonners in het kader
van dit project geplaatst. Vier op een baan, twee op een
opleiding (waarvan een met baangarantie) en drie op een
werkervaringsplaats,
Verankering Banenoffensief
Banenoffensief beoogde om van 2010­2012 vijftig
vluchtelingen dichter bij een plaats op de arbeidsmarkt
te brengen. Resultaat is dat zeven vluchtelingen een
betaalde baan kregen, vijf een opleiding en 52 een werkervaringsplaats.
Totaal 64 plaatsingen, bijna 30% meer
dan gepland. Werkervaringsplaatsen waren er onder
Intensivering van de samenwerking met het bedrijfsleven
was ook een belangrijk doel. Met de MetaalUnie in Noord
Holland werden verschillende afspraken gemaakt. SVAZ
nam deel aan de open dag Metalelektro in Zaandam. Dit
alles resulteerde in de toeleiding van vijf kandidaten naar
de metaalbranche. De MetaalUnie zegde toe voor tien
kandidaten de opleiding te betalen en daarnaast hen een
leerwerktraject bieden. In de flexbranche werd contact
gelegd met Start people.nl, Randstad Techniek en Tempo­
Team. Woningbouwcorporatie Eigen Haard reserveerde
drie stageplaatsen voor assistent wijkbeheerders voor
vluchtelingen. Overleg was er ook met SIFE (Students In
Free Enterprise), een project van studenten van de UvA.
SIFE probeert samen met AkzoNobel een leerwerkproject
voor vluchtelingen op te zetten.

32 Samen met UWV en UAF organiseerde SVAZ op 26
Het laatste kwartaal werd gewerkt aan een evaluatie
Implacement. Waar zijn deze deelnemers terechtgeko­ Belangrijk was dat de DWI het belang van dit project
33
oktober de regionale netwerkbijeenkomst “Vluchtelingen en handboek over de MOOD methode. Dit handboek
men, zitten ze werkloos thuis of zijn ze aan de slag? Dit voor vluchtelingenvrouwen onderschreef. In de beginfase
en Zelfstandig Ondernemerschap”. Deelnemers waren kan gebruikt worden om ook elders te werken met deze
onderzoek zal in het eerste kwartaal van 2012 uitgevoerd werd daarom intensief overlegd en contact onderhouden
UWV Ambachten, Eigen Werk DWI, GoedWerk, Kamer methode om vluchtelingen te empoweren.
worden. De informatie uit dit onderzoek kan mogelijk met DWI. Omdat het merendeel van de vluchtelingen­
van Koophandel, Qredits, Young Bankers ABN AMRO
leiden tot ontwikkeling van nieuwe samenwerkingprojecvrouwen een WWB uitkering heeft, moet de DWI toe­
en STEW. Iedere organisatie presenteerde wat men te Door de economische crisis en onder druk van krimten
van SVAZ en Implacement.
stemming verlenen voor deelname. Voor de meeste van
bieden had aan startende ondernemers. Naar aanleiding pende financiële middelen werd het re­integratiebudget
de vluchtelingenvrouwen bleek al een re­integratietraject
daarvan zullen SVAZ en UAF een routekaart opstellen
met de mogelijkheden voor vluchtelingen om een eigen
bedrijf te starten.
aanzienlijk beperkt en nam de gemeente Zaanstad in 2011
helaas nauwelijks trajecten bij Wereldwerk af. Over de
negatieve consequenties van deze ontwikkeling op de
financiële positie van SVAZ werd door het bestuur eind
juni een brandbrief aan het college van B&W gestuurd
waarna gesprekken gevoerd zijn en afspraken gemaakt
met de verantwoordelijke wethouder.
Een cliënt uit Diemen kreeg ontslag binnen zijn
contractperiode maar WW werd afgewezen. De cliënt
vertelde dat hij had geweigerd om werkopdrachten uit
te voeren die strafbaar zijn. Binnen enkele maanden
vond hij opnieuw een baan. Hij belandde in Duitsland
in de gevangenis en werd na tien weken vrijgelaten
wegens onschuld. Zijn nieuwe werkgever had hem Qat
laten vervoeren naar Denemarken. Ondertussen raakte
hij ook nog uitgeprocedeerd.
uitgestippeld. In het overleg met DWI kwamen knelpunten,
oplossingen en aanbevelingen over het project
uitvoerig aan de orde. Nadat SVAZ alle aspecten in een
notitie nog eens had toegelicht, volgde in september
groen licht voor het project. De afdeling Communicatie
van de DWI heeft vervolgens alle klantmanagers van de
vereiste informatie voorzien en een korte beschrijving
van dit project op intranet geplaatst. De klantmanagers
van de deelneemsters zijn ook direct benaderd door
zowel de DWI als SVAZ.
Wereldwerk aan de Zaan
Na drie jaar werd ook het project Wereldwerk aan de
Zaan, waar nog achttien vluchtelingen aan deelnamen
afgesloten. Er zijn in dit jaar 64 fietsen opgeknapt voor
de verkoop en ruim honderd fietsen gerepareerd. Bijna
vijftig computersets werden gebruiksklaar gemaakt en
uitgereikt aan vluchtelingen. Daarnaast werden er veel
spullen voor de winkel binnengebracht, soms gerepareerd
en verkocht.
In Zaanstad werden ook diverse trainingen aangeboden:
• Solliciteren basis
• Solliciteren voor gevorderden
• Empowerment
• Nederlandse les (wekelijks twee groepen)
• Computerles (wekelijks drie groepen)
• Training ‘Van taal naar arbeid’.
Diverse cursussen gericht op participatie die gegeven
werden door vrijwilligers en waaraan vaak ook buurtbewoners
deelnamen:
• Fotografie cursus
• Handwerkcursus
• Naailessen
• Mozaïekcursus
Leren door Doen
In Amsterdam verzocht Implacement Projecten BV om
voor de doelgroep vluchtelingen een deel van hun project
“Leren door Doen” uit te voeren. Deelnemers konden zich
bij SVAZ aanmelden voor een van de tien cursussen conversatie
op diverse niveaus, drie cursussen maatschappelijke
oriëntatie, vier cursussen computervaardigheden en
een cursus sollicitatievaardigheden. Het aantal deelnemers
was 114. Vijfentwintig vrijwilligers, twee vakdocenten
en een stagiair begeleidden de cursussen. Omdat
de deelnemers geen vakantie hebben tijdens het traject
werd de hele zomer doorgedraaid: in het derde kwartaal
werden 145 dagdelen cursussen verzorgd. In april vond de
1e certificaatuitreiking bij VluchtelingenWerk plaats en
op 17 november de 2e certificaatuitreiking bij Implacement.
Bijna alle deelnemers kregen een certificaat
uitgereikt. Niels van Tent, directeur Inburgering DWI, was
op 17 november gastspreker. Het feest werd opgeluisterd
met Somalische hapjes en met drankjes, en een DJ. Het
was een groot succes en de opkomst was groot.
Met Implacement zijn afspraken gemaakt om een onderzoek
te doen onder de uitstromers uit de trajecten van
Talent uit Isolement
Eind maart 2011 was de financiering rond voor het project
‘Talent Uit Isolement’ toen het VSBfonds naast Stichting
Instituut Gak een subsidieaanvraag honoreerde.
Doel van dit project is 75 vluchtelingenvrouwen een
voorbereidend traject van een jaar aan te bieden waarin
zij zich oriënteren op de participatie­ en opleidingsmogelijkheden
en de arbeidsmarkt. Gedurende dit jaar worden
vrouwen getraind om hun eerder (in land van herkomst)
verworven competenties te herkennen en erkennen.
Ook oriënteren zij zich op de Nederlandse bij­ en omscholingsmogelijkheden
en de arbeidsmarkt. Het aanbod
omvat achtereenvolgens een EVC training, gezamenlijk
praktijkopdrachten uitvoeren en een stage van een half
jaar. Eind mei ontvingen 180 vluchtelingenvrouwen een
brief met een informatiefolder over het project. Aan de
eerste informatiebijeenkomsten namen 37 vrouwen deel.
Ook zijn individuele gesprekken met vrouwen gevoerd.
Ondertussen werd hard gewerkt aan de ontwikkeling van
het werkboek competentietraining voor de deelneemsters
aan “Talent uit Isolement”. Het werd een ‘dynamisch
document’ dat in de loop van het traject wordt
aangepast. Omdat door verschillende omstandigheden
het project later startte dan verwacht, kon de eerste
groep vluchtelingenvrouwen pas in september met de
competentietraining beginnen. Het enthousiasme bij
vluchtelingenvrouwen voor dit project bleek groot, niet
alleen onder hoger opgeleide maar ook onder lager opgeleide
vrouwen. Gekozen is om de eerste en derde groep
uit hoger opgeleide vrouwen samen te stellen en de
tweede groep voornamelijk uit lager opgeleide vrouwen.

Jacha Douwes is maatschappelijk begeleider in Tussen Luipaard en Leeuw
werd “Ontmoet Ons” georganiseerd in samenwerking met De Kinderen
Purmerend: “Omdat ik erg geïnteresseerd ben in andere In oktober startte ook in Zaandam een nieuw project
Bolder en het Vrouwenoverleg Waterland. Vluchtelingen koken In samenwerking met advocatenkantoor Linklaters is op 21
culturen sprak vrijwilligerswerk bij VluchtelingenWerk
gericht op arbeidstoeleiding. Het project ‘Tussen Luipaard
voor hun buren en andere vluchtelingen uit de gemeente. Tij­ december voor kinderen van vluchtelingen en van de advoca­
me aan. Sinds ik in 2008 hier begon heb ik verschillende
en Leeuw’ is echter niet gericht op de doelgroep vluchtelindens
het eten geven vluchtelingen informatie over hun geboorten een classic concert gehouden. Het concert werd gegeven
functies vervuld. In het verleden heb ik mensen thuis
genvrouwen maar op vluchtelingen tussen 18 en 45 jaar. Er
teland en achtergrond. Er is hiervoor enorme belangstelling. in een op het Surinameplein geparkeerde vrachtwagen die
begeleid en opstartdagen gedaan en ik ben ook taalcoach kunnen vijftig cliënten en ex­cliënten deelnemen. Er werd een
Om het draagvlak voor de doelgroep ook onder ambtenaren en uitgeschoven werd tot concertzaal. Ruim veertig kinderen
34 geweest. Nu draai ik op maandag het maatschappelijk
projectplanning gemaakt, een werkgroep ‘opgetuigd’ en een
bestuurders in de regio te verbreden werd door SVAZ een com­ genoten ­al dan niet met hun ouders­ van het klassieke concert 35
spreekuur. Het leukste vind ik het contact met mensen, de overlegstructuur opgezet en een publiciteitsplan geschreven.
municatieplan ontwikkeld.
en konden daarna poffertjes eten.
veelzijdigheid en de voldoening die het geeft als je mensen Voor werkgevers werd een presentatie gemaakt en er werden
Het voorleesontbijt voor jonge kinderen en hun ouders in
hebt kunnen helpen.”
contacten gelegd met ondernemersnetwerken.
Zichtbaarheid
Zaandam haalde de lokale kranten, evenals de Burendag in
Met de gemeenten Zaanstad, Purmerend, Wormer en
Om de positie van vluchtelingen in Amsterdam voor beleid­ Purmerend, waar kinderen zich konden laten schminken terwijl
Succes
Oostzaan werd overleg gevoerd over toestemming voor de
smakers en bevolking transparant te schetsen werd de eerste ouders een praatje maakten met vluchtelingen en medewer­
“Een succesverhaal uit 2011 draait om een Tibetaans gezin instroom van deelnemers. Voor gemeenten werd ook een
Factsheet Vluchtelingen gepubliceerd. De dienst Onderzoek en kers.
dat ik begleid heb. Zij doen erg hun best om hun plek
presentatie gemaakt en er zijn afspraken vastgelegd. Eind
Statistiek van de gemeente Amsterdam baseerde deze Facts­
in onze maatschappij te vinden. De kinderen doen het
van het jaar is begonnen met het screenen van deelnemers
heet op cliëntgegevens van SVAZ en andere bronnen. In de media
geweldig op school, zijn bezig met zwemlessen en draaien uit de eigen cliëntenregistratie van VVS. Het project ‘Tussen
In Zaanstad schreef Saskia Smith in samenwerking met een De SVAZ website werd zo vaak mogelijk geactualiseerd en
al helemaal mee in het dagelijkse leven in Nederland.
Luipaard en Leeuw’ wordt gefinancierd door Stichting Instituut
vluchtelinge uit Rwanda het boek ‘Achter de bergen’. Het boek over projecten en resultaten werden regelmatig persberichten
De vader is bijna klaar met zijn inburgeringsexamen,
Gak, het VSBfonds en de Eureko Achmea foundation.
werd aangeboden aan burgemeester en wethouders. In de be­ verzonden. Er verschenen artikelen in de regionale kranten
heeft pas zijn rijbewijs gehaald en gaat hopelijk meedoen
geleidende brief werd aandacht gevraagd voor de achtergrond over onder andere de Factsheet ‘Vluchtelingen in Amsterdam’,
aan het project Tussen Luipaard en Leeuw. De moeder is Draagvlakverbreding
van vluchtelingen, die vaak niet vergeleken kan worden met die de pilot uitgenodigde vluchtelingen, de taalcoachprojecten in
ontzettend gemotiveerd om Nederlands te leren. Als een In Edam en Volendam speelden er verschillende kwesties
van andere nieuwkomers. De burgemeester reageerde positief. de verschillende gemeenten, het voorleesontbijt en de buren­
soort spons zuigt ze alle nieuwe indrukken en gewoonten rond tolerantie en acceptatie van vluchtelingen. Landelijk veel
Niet alleen op papier vooral in levenden lijve werd vluchtelindag in september. Ook werden oproepen voor nieuwe vrijwil­
van ons land op, zonder daarbij hun eigen cultuur te
aandacht kreeg de ‘hoofddoekjeskwestie’. De enige middelgenwerk
in de regio zichtbaar gemaakt.
ligers in verschillende kranten en tijdschriften geplaatst. Over
verliezen. Ze blijven heel erg positief ondanks dat het in
bare school in Volendam, het Don Bosco college, verbood een
Op Bevrijdingsdag 5 mei manifesteerde SVAZ zich op de Dam de beëindiging van het Perspectiefproject voor ex­ama’s in
het begin niet makkelijk was.”
leerlinge op school een hoofddoekje te dragen. De Commissie
in Amsterdam. Aan de hand van het thema: ‘Vrijheid om in
Zaanstad werden diverse artikelen gepubliceerd. Sinds begin
Gelijke Behandeling oordeelde dat het hoofddoekverbod dis­
Veiligheid te leven’ konden bezoekers meedoen aan een
2011 levert SVAZ een regiopagina voor het VluchtelingenWerk
Intens
criminatie was. De leerlinge stapte hiermee naar de rechtbank
bordspel, waarbij aan hen gevraagd werd een vluchteling de Magazine.
“Wat ik moeilijk vind aan het werk is dat het ook
in Haarlem. De rechter bepaalde ­ ook na hoger beroep ­ dat
helpende hand te bieden.
behoorlijk intens kan zijn. Soms krijg je met problemen te het verbod toelaatbaar was omdat de school zelf mag afwegen
De situatie in de detentieboten werd indringend onder de
maken waar je geen oplossing voor weet. Ook heb je wel wat al dan niet binnen de katholieke grondslag van de school
aandacht gebracht in de raadsvergadering tijdens het Zaans
eens cliënten die nogal nonchalant kunnen zijn. Als jij al
past. SVAZ blijft dit scherp in de gaten houden omdat deze
beraad. SVAZ bemenste daar samen met Amnesty een stand.
je energie er in hebt gestoken om bepaalde dingen op te
uitspraak gevolgen zal hebben alle vluchtelingenkinderen
Samen met collega’s uit het hele land liepen twintig mede­
lossen en zij houden zich vervolgens niet aan gemaakte
met hoofddoekjes op Volendamse scholen. Draagvlak voor
werkers van SVAZ op Wereldvluchtelingendag mee met de
afspraken, dan kan dat behoorlijk frustrerend zijn. Maar vluchtelingen was ook in het geding rond de huisvesting. De
Umbrella March in Utrecht. Met deze mars vraagt Vluchtelin­
ik blijf dit werk doen omdat ik het leuk vind en omdat het woningcorporatie, waarmee vluchtelingenwerk in Edam­VolengenWerk
solidair te zijn met mensen die bescherming nodig
me veel voldoening geeft. Ook doe ik heel veel ervaring op dam al jaren samenwerkt, vroeg SVAZ om interventie. Samen
hebben omdat zij wegens vervolging alles achter moesten
en leer ik elke keer weer wat anders.”
met de woningcorporatie werden in de gemeente kleinschalige
laten. Minister Leers benadrukte in zijn toespraak tijdens de
groepen geïnitieerd op buurtniveau. Doel is bewoners contact
Umbrella March dat ‘echte vluchtelingen altijd welkom waren,
te laten leggen met buren om de onderlinge communicatie en
zijn en blijven in Nederland’.
daarmee het draagvlak te verbeteren.
Kerken in diverse gemeenten werden benaderd met het
In alle gemeenten in de regio organiseerden SVAZ vrijwilligers
verzoek om een collecte te houden. Deze kerkenactie leverde
eet­ of kookactiviteiten waar vluchtelingen en buurtgenoten
elkaar spontaan kunnen ontmoeten. In Waterland bijvoorbeeld
diverse donaties op.
foto: Jeppe van Pruissen

foto: Jan-Reinier van der Vliet
4 Medewerkers
Krimpend personeelsbestand
In 2011 namen we afscheid van veertien tijdelijke medewerkers,
twee medewerkers in vaste dienst die met
prépensioen gingen en een medewerker van Pantar die
negen jaar aan SVAZ was verbonden. Ook namen we
afscheid van diverse stagiairs en vrijwilligers.
Begin november ontvingen alle medewerkers het plan
van aanpak krimp. In de periode daarna zijn alle vragen
van medewerkers over de krimp beantwoord. Met
medewerkers in bedreigde functies en medewerkers die
gebruik wilden maken van de remplaçantenregeling zijn
diverse gesprekken gevoerd. Ook met de vakbonden
werd overlegd over het Sociaal Plan.
Betaalde medewerkers
Eind december zijn er 49 medewerkers in dienst waaronder
37 vrouwen en 12 mannen. Van de medewerkers is
73% autochtoon en heeft 27% een migranten of vluchtelingenachtergrond.
Veel medewerkers werken parttime
daarom is het aantal fte met 40,4 lager dan het aantal
medewerkers. Ook beduidend minder dan eind 2010 toen
de personeelsomvang nog 48 fte was. Van de medewerkers
werkt 72% in de directe dienstverlening aan vluchtelingen
als consulent, werkbegeleider, projectmedewerker
of ­coördinator.
Ondersteunende medewerkers
Ruim een kwart van de betaalde medewerkers zorgde
samen met vrijwilligers voor de onontbeerlijke ondersteunende
diensten: de receptie, de administratie, de
financiën, het gebouwenbeheer en de ICT. Zij zorgden dat
cliënten prettig ontvangen worden, dat spreekuren en
vergaderingen goed voorbereid zijn en dat het benodigde
materiaal aanwezig is en de apparatuur beschikbaar. Niet
altijd gaat dat zonder problemen. In Amsterdam trapte
een zeer overspannen cliënt een spreekkamerruit in en
Figuur 10: Achtergrond medewerkers
5 8
36
0 10 20 30 40 50
Figuur 11: Fulltimers en parttimers
8
migranten vluchtelingen autochtonen
0 10 20 30 40 50
Figuur 12: Contracten voor bepaalde en onbepaalde tijd
42
0 10 20 30 40 50
41
Fulltimers Parttimers
Onbepaalde tijd Bepaalde tijd
gooide een grote steen naar de receptiebalie. Gelukkig
raakte er niemand gewond, maar voor de medewerkers is
dit een traumatische ervaring. Problemen waren er soms
bij de ICT, bijvoorbeeld toen de server plat ging omdat er
een Trojan Horse geïnfiltreerd was. Verschillende verhuizingen
en verbouwingen zorgden in Diemen, Zaanstad en
Purmerend voor onrust en veel extra werk. Ondanks deze
hindernissen zorgden de ondersteuners dat de andere
medewerkers vanuit de diverse vestigingen alle diensten
en projecten die voorafgaand zijn beschreven konden
uitvoeren.
7
37

Tabel 5 Bezoekersaantallen 2011
Verzuimbeleid
Met 8,7% is het ziekteverzuim hoog, op locatie Amsterdam
hoger dan op locatie Zaandam. Aan zieke mede­
Januari 2846
werkers en medewerkers die re­integreren werd dit jaar
Februari 2695
veel aandacht besteed. Meerdere medewerkers werden
Maart 3093
getroffen door een langdurige ziekte. Ook konden enkele
April 2378
medewerkers na een ziekteperiode nog niet volledig aan
38 Mei 2147
het werk. Terugdringen van het ziekteverzuim is daarom
Deskundigheidsbevordering Vrijwilligers Belangrijk onderdeel van het project vormde het oplei­ 39
Juni 2005
dit jaar niet gerealiseerd.
Vrijwilligers werden op alle vestigingen begeleid door dingsplan. Het Landelijk Bureau (LB) verzorgde een groot
Juli 1839
betaalde medewerkers. De laatste zorgden ook voor het aantal trainingen over werving, coaching en begeleiding
Augustus 1692
Vrijwilligers
inwerkprogramma en kennisoverdracht. Vrijwilligers
van vrijwilligers en over interculturele communicatie
September 2107
Op het kantoor Amsterdam kwamen 43 nieuwe vrijwil­
konden daarnaast cursussen en trainingen volgen van het waaraan ook SVAZ medewerkers en vrijwilligers deelna­
Oktober 1947
ligers en 8 stagiairs werken. Daarnaast zijn ongeveer 200
Landelijk Bureau van VluchtelingenWerk Nederland.
men. Twee SVAZ managers zijn opgeleid tot diversiteits­
November 2300
wijkvrijwilligers en ruim 200 taalcoaches aan de locatie
consulent.
December 1815
Amsterdam verbonden. In Diemen verleenden drie
Tabel 6 Trainingen VluchtelingenWerk Nederland
In 2011 is het vrijwilligersbeleid met betrekking tot het
vrijwilligers en twee stagiairs juridische en maatschap­
KID project ook in Zaanstreek­Waterland goed op de
Totaal 26864
pelijke ondersteuning vanuit het kantoor en gingen 25
taalcoaches op pad met vluchtelingen. In de Zaanstreek
Aantal SVAZ
deelnemers
kaart gezet. De training ‘werving, selectie en exit’ leverde
een positieve bijdrage aan de kwaliteit van de wervings­
zijn ongeveer 80 vrijwilligers actief. Om het werving­ en
Introductiecursus 33 procedure. Om de resultaten van dit project in de hele
selectieproces te verbeteren formeerde Zaanstreek­
Asielprocedure 2 regio ook in de toekomst te borgen is ‘diversiteit’ in het
Waterland een werkgroep van twee vrijwilligers en twee
Toelating 1 en 2 voor juridisch medewerkers 1 kwaliteitsbeleid van SVAZ opgenomen.
betaalde krachten. Er werd niet alleen gefocust op de
Vluchtanalyse 1
invulling van bestaande vacatures maar ook op wat de
Interculturele Communicatie 21
(potentiële) vrijwilliger te bieden heeft. Daarvoor werd
Cursus Diversiteit en Cultuur 10
Figuur 13: Resultaten project Kwaliteit in Diversiteit
gebruikt gemaakt van assessmenttesten voor stagiairs.
Een andere, meer open, manier van werving en selectie
Gespreksvoering Juridische begeleiding
Begeleiding, diversiteit en communicatie
2
11
250
Doelstelling
vergrootte de kans om kwalitatief goede vrijwilligers
Rechtshulpverlening Vluchtelingen 3
Gerealiseerd
binnen te halen.
200
Interne communicatie
Er zijn tien nieuwsbrieven voor en door medewerkers van
locatie Zaanstreek­Waterland uitgebracht.
De personeelsdag op 26 september was een groot succes:
60 medewerkers hebben hieraan deelgenomen. In de
ochtend hebben de medewerkers helder aangegeven
welke drie speerpunten topprioriteit hebben in 2012. De
schrijfworkshop leverde twee columns op in het Dagblad
Waterland.
Tijdens de geslaagde kerstborrel op 16 december voor
medewerkers van Zaanstreek­Waterland werd afscheid
genomen van Ko Kroesen die 22 jaar bestuurslid is
geweest van VW Zaandam en ­ sinds de fusie ­ van het
SVAZ bestuur.
De kwartaalrapportages over de uitvoering van het werkplan
2011 waren voor alle medewerkers beschikbaar. Eind
december bracht de directeur een speciale Nieuwsbrief
P&O uit met ondermeer informatie over de stand van
zaken rond de krimp bij SVAZ.
Locatie Zaanstreek­Waterland organiseerde voor medewerkers
van Wereldwerk een training met een acteur en
de trajectbegeleiders kregen les in het maken van een
goede CV.
Meer diversiteit
Het tweejarige project ‘Kwaliteit In Diversiteit’ (KID)
werd in augustus 2011 afgerond. Doelstelling was het
verjongen en verkleuren van het vrijwilligersbestand.
Concreet betekende dit dat SVAZ in twee jaar 65 jongeren
en 65 vluchtelingen en migranten aan het vrijwilligersbestand
wilde toevoegen. Het werden er ruim drie
maal zoveel: 198 jongeren en 190 vluchtelingen/migranten
meldden zich aan als nieuwe vrijwilliger.
Aantal vrijwilligers
150
100
50
0
Jongeren tot 35 jaar Vluchtelingen/migranten

foto: Jan-Reinier van der Vliet
5 Management
Vaste Agendapunten tijdens ieder
Management overleg
• Actuele landelijke en regionale
ontwikkelingen
• Uitnodigingen en vertegenwoordigingen
• Communicatieplan:
­ Draagvlakactiviteiten
­ PR
­ Website
• Financiën:
­ Fondswerving
­ Overleg en afspraken met gemeenten
in de regio
­ Verantwoordingsverplichtingen en
rapportages
­ Donaties
• P&O:
­ Ontwikkelingen ziekteverzuim
­ Verlofregeling en verlofregistratie
­ Mobiliteit
• Stand van Zaken:
­ (Financierbare) Juridisch en
Maatschappelijke begeleiding
­ Projecten
• Ondernemingsraad
Datum
overleg
Specifieke onderwerpen
per vergadering
27 januari • Opleidingsplan en trainingen ‘Kwaliteit in
Diversiteit’
21 april • Evaluatie Fusie SVAZ
• Inspraak vrijwilligers/vrijwilligersraad
• Evaluatie Diversiteitsdag bij De Baak,
Driebergen op 15 maart 2011
• Kindervakantieweken 2011
23 juni • Personeelsdag op 26 september 2011
• Opheffing OR en de komende verkiezingen
• Besluit Bestuur SVAZ over positie project
Wereldwerk in Zaan
• Begroting 2012, eerste versie en prognose
2011
8 september • Sociaal Plan SVAZ en Afspiegelingsbeginsel
• Regionale ontwikkelingen: notitie, Zaanstad,
Waterland, Amsterdam, Diemen, Amstelland
• Centrale ICT voor SVAZ
• Voortgang Commissie Organisatiemodel
6 oktober • Voorbereiding Personeelsbijeenkomst van 10
oktober 2011: Sociaal Plan
• Opleidingsbudget bij einde
arbeidsovereenkomst
• Centrale ICT en Inkoop
• Huisvesting Amsterdam en Zaanstad in 2012
• Bovenregionale samenwerking in Pilot West
10 november • Reacties op Plan van Aanpak Krimp SVAZ
• Sociaal Plan 2011­2012 en Coulanceregeling
• Begroting 2012 voor de Bestuursvergadering
van 15 december 2011
41

foto: Jan-Reinier van der Vliet
6 Bestuur
Datum bestuursvergadering
Bespreekpunten
en besluiten
8 maart • Notitie zelfevaluatie bestuur
• Vaststellen verslag en voortgang na
bestuursconferentie evaluatie fusie SVAZ
• Voorlopig exploitatieresultaat 2010
• VWN: Collectief Verbeterplan 2011­2014
en terugkoppeling penningmeestersbijeenkomst
en taken, rol en bevoegdheden
Directeurenoverleg
• Jaarverslag 2010 unaniem vastgesteld
28 april • Kennismaking met de nieuwe accountant
Dubois & Co. + bespreking Managementletter
• Financiële Rapportage 1e kwartaal 2011 en
prognose 2011
• Inventarisatie gesprekspunten
remuneratiecommissie
• VWN: Besturen 2.0 en landelijke taken
• Financieel Jaarverslag 2010 unaniem
vastgesteld
21 juni • Beleidsnotitie “Vluchtelingen in Amsterdam
2011­2014”
• Opheffing Stichting VluchtelingenWerk
Amsterdam­Noord
• Conceptbegroting 2012 inclusief prognose
2011
• Opdracht Commissie Organisatiemodel
• VWN: Besluitvorming VluchtelingenWerk 2.0
en Penningmeestersoverleg
• Unaniem besluit project Wereldwerk stoppen
met onmiddellijke ingang.
• Management accountantscontrole 2010:
instemming met vervolgacties
• VWN: akkoord met voorgestelde besluiten
regiegroep VW 2.0
Datum bestuursvergadering
Bespreekpunten
en besluiten
30 augustus • Ontvangstbevestiging door de gemeente
Zaanstad van de brandbrief
• Actuele regionale ontwikkelingen: Zaanstad,
Amsterdam, Diemen en Amstelland
• Financiële Rapportage 2e kwartaal 2011
• Begroting 2012, tweede versie en prognose
2011
• Uitvoering Werkplan 2011: rapportage 1e en
2e kwartaal 2011
• VWN: concept profiel bestuurslid SVAZ
11 oktober • Actuele regionale ontwikkelingen en
gevolgen van bezuinigingen in alle
gemeenten in de regio.
• Bovenregionale samenwerking met
Noordwestholland, Midden Nederland en
Zuid Holland Noord
• Memo kostenontwikkelingen 2007­2011
• Actuele ontwikkelingen rond huisvesting
• VWN: reactie Directeurenoverleg op
“Wijziging statuten Vereniging” en “Strategie
VluchtelingenWerk 2012­2015”
• Begroting 2012: besluit om het bedrag voor
te acquireren projecten terug te brengen
naar maximaal ¤ 60.000 voorzien van een
voetnoot met de ambities van SVAZ
15 december • Plan van Aanpak Krimp SVAZ
• Financiële rapportage 3e kwartaal 2011
• Meerjarenraming 2012­2015
• Huuronderhandelingen locatie Amsterdam
• Vaststellen Werkplan 2012
• Vaststellen Vergaderplanning 2012
• Overwegingen rond opvolging bestuur
• Profiel bestuurslid SVAZ
• Voorbereiding zelfevaluatie bestuur in
januari 2012
• Begroting 2012 unaniem vastgesteld
43

44 Samenstelling bestuur SVAZ
per 31 december 2011:
De heer drs. H.G.M. Blocks, voorzitter
Mevrouw drs. M. van den Berg, secretaris
De heer M. Blankman, penningmeester
Mevrouw drs. M. Aliyou, bestuurslid
Mevrouw mr. L. ten Berge, bestuurslid
Mevrouw mr. W.J.C. Swildens­Rozendaal, bestuurslid
Mevrouw mr. drs. T.L. Tan, bestuurslid
Vertrekkend bestuurslid in 2011
De heer J.A. Kroesen, bestuurslid tot en met
15 december 2011
Mevrouw K. Said Ali nam voor het derde jaar zitting
in het bestuur als stagiaire vanuit het project
“Vluchtelingenvrouwen in besluitvorming en besturen”

foto: Jeppe van Pruissen
7 Financieel
resultaat
Over 2011 heeft SVAZ
een negatief resultaat
van bijna ¤ 24.000
gerealiseerd. Het
resultaat valt circa
¤ 123.000 lager uit dan
begroot, omdat voor
het tweede jaar op rij
vooral de baten voor het
project Wereldwerk aan
de Zaan tegenvielen.
Over de gehele linie
vielen de baten circa
¤ 220.000 lager uit dan
begroot, daar tegenover
stond dat ruim ¤ 90.000
minder aan lasten is
gerealiseerd. In deze
lasten is een bedrag
van ¤ 73.200 aan
frictiekosten opgenomen
voor het uitvoeren van
het Sociaal Plan in 2012.
STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2011
Begroting 2011 Realisatie 2011 Realisatie 2010
BATEN
Subsidies van overheden
Gemeente Amsterdam 1.766.900 1.882.293 1.984.329
Gemeenten Zaanstreek­Waterland 653.500 503.966 587.185
Gemeente Diemen 55.500 68.847 71.165
Overige baten
2.475.900 2.455.106 2.642.679
VluchtelingenWerk Nederland 176.000 311.300 309.356
Overige subsidies 711.700 337.967 410.386
Overige baten 5.000 44.902 177­
892.700 694.169 719.565
Totaal baten 3.368.600 3.149.275 3.362.244
LASTEN
Personeelskosten 2.479.775 2.428.379 2.495.406
Afschrijvingen 38.020 35.075 44.709
Huisvestingskosten 309.315 309.273 304.316
Organisatiekosten 214.020 232.373 222.458
Activiteiten en projecten 222.415 167.024 264.431
Totaal lasten 3.263.545 3.172.123 3.331.320
Exploitatieresultaat 105.055 22.848- 30.924
Financiële baten en lasten 1.500­ 1.106­ 1.487­
Resultaat boekjaar 103.555 23.954- 29.437
RESULTAATBESTEMMING
Mutatie continuïteitsreserve 23.954­ 29.437
Resultaat boekjaar 23.954­ 29.437
47

Toelichting op de baten
De baten zijn ruim twee ton lager dan begroot. Het totaal
van gemeentelijke opbrengsten komt vrijwel overeen
met de begroting. De meeropbrengsten van de gemeenten
Amsterdam en Diemen compenseren de lagere
opbrengsten van circa anderhalve ton van de gemeenten
BALANS per 31 DECEMBER 2011 (na verwerking van de voorgestelde resultaatbestemming)
Grondslagen van waardering
Amsterdam stijgen voor het eerst de organisatiekosten,
Alle activa en passiva zijn opgenomen tegen nominale
die de laatste jaren aan het dalen waren. Dit is overigens
waarde, tenzij hieronder anders is vermeld.
de enige post met een significante stijging in de kosten.
31 december 2011 31 december 2010
ACTIVA
Materiële vaste activa
Toekomstverwachting
De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op de aanschaf­
Op 15 december 2011 heeft het bestuur de begroting en
Materiële vaste activa 29.899 69.973
fingswaarde onder aftrek van de afschrijvingen die geba­
uit Zaanstreek­Waterland. In 2010 kocht de gemeente het werkplan 2012 vastgesteld. Deze begroting maakt
48 seerd zijn op de geschatte economische levensduur.
Zaanstad nog trajecten in bij Wereldwerk aan de Zaan. scherp duidelijk dat SVAZ krimpt; ten opzichte van de
49
Vlottende activa
Door de economische crisis en onder druk van krim­
vorige begroting neemt de omzet met bijna 20% af. Ook
Vorderingen 531.767 719.305
De afschrijvingen vinden als volgt plaats:
pende financiële middelen werd het re­integratiebudget nam het bestuur op 15 december kennis van het ‘Plan van
Overlopende activa 23.316 20.277
Verbouwingen 10% per jaar of minder indien huurcontract
aanzienlijk beperkt en nam de gemeente Zaanstad in 2011 aanpak krimp SVAZ’, dat door de directeur was voorge­
555.083 739.582
eerder eindigt.
nauwelijks trajecten bij Wereldwerk af.
legd.
Inventaris 20% per jaar.
SVAZ ontving in 2011 circa ¤ 130.000 meer aan baten van De krimp van de werkorganisatie wordt veroorzaakt door
Liquide middelen 239.582 151.251
Apparatuur 33,3% per jaar.
VluchtelingenWerk Nederland (VWN); 18 procent van de de terugloop van het aantal te begeleiden vluchtelingen
Investeringen gedaan in de loop van het boekjaar worden
VWN baten is besteed aan de uitvoering van het project en asielzoekers, de verzwakte financiële positie van
824.564 960.806
tijdsevenredig afgeschreven.
‘Kwaliteit in Diversiteit’. Daarnaast heeft VWN nieuwe SVAZ doordat het integrale uurtarief sterk achterbleef
projecten gefinancierd waaronder de gezamenlijke pilot bij de stijgende (personeels)kosten én door de bezui­
PASSIVA
Vorderingen
West (een samenwerking van vier regionale stichtingen nigingstaakstelling van gemeenten op onder meer de
De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde
VluchtelingenWerk ter verbetering van de bedrijfsvoe­ re­integratiebudgetten.
Reserves en fondsen
met een voorziening voor oninbaarheid indien dit noodzaring),
implementatie van het Vluchtelingen Volg Systeem Het jaar 2012 is voor SVAZ en VluchtelingenWerk Neder­
Continuïteitsreserve 297.538 321.492
kelijk wordt geacht.
(VVS) en voor het project Arbeidsparticipatie­Emplooi. land bijzonder spannend omdat dan duidelijk wordt of
Bestemmingsreserves ­ ­
Ook heeft het project Verankering Banenoffensief Vluch­ het rijk in de nieuwe Wet Inburgering de maatschappe­
297.538 321.492
Voorziening frictiekosten
telingen vijftig procent meer opgebracht dan begroot. De lijke begeleiding (inclusief financiering) van vluchtelingen
De voorziening frictiekosten betreft een inschatting van
‘Overige subsidies’ vallen lager uit dan begroot omdat in­ overeind houdt. In dat geval zal een groot deel van de ge­
Voorziening frictiekosten 27.400 ­
de afvloeiïngskosten van personeelsleden waarvan het
gediende projecten niet zijn gehonoreerd en drie lopende meenten bereid zijn om financiering van de maatschap­
moment en de omvang van eventuele betalingen nog niet
projecten minder realiseerden dan was begroot.
pelijke begeleiding van vluchtelingen voort te zetten.
Schulden op korte termijn
vaststaat. Op basis van de afspraken in CAO en Sociaal Plan
Crediteuren 15.744 146.980
is de reële vergoeding bepaald. Hierop is het door Vluchte­
Belastingen en sociale lasten 149.332 108.466
lingenWerk Nederland te vergoeden gedeelte (“coulancere­
Vooruitontvangen bedragen 91.409 116.750
geling”) in mindering gebracht.
Overige schulden 243.141 267.118
499.626 639.314
Grondslagen van resultaatbepaling
Rekening houdend met de grondslagen van waardering
824.564 960.806
wordt het resultaat voorts als volgt bepaald.
Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen opbrengsten
en de daaraan verbonden kosten over het
verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds
vermelde waarderingsgrondslagen.
Opbrengsten zijn verantwoord in het jaar waarop de
betreffende diensten zijn geleverd. Subsidiebaten worden
toegerekend aan jaren naar gelang de activiteiten plaatsvinden.
Lasten zijn verantwoord in het jaar waarin deze
voorzienbaar zijn.
Toelichting op de lasten
De totale lasten zijn ¤ 91.400 lager dan begroot. Dit verschil
komt met name doordat de posten personeelskosten
en activiteiten & projecten respectievelijk ¤ 51.400 en
¤ 55.400 lager uitkomen dan begroot.
De realisatie van de personeelskosten bevat een nietbegrote
post voor frictiekosten als gevolg van de krimp
eind 2011 van ¤ 73.200.
De personele krimp die gerealiseerd wordt door afscheid
te nemen van tijdelijke medewerkers en natuurlijk verloop
in 2011 zet zich door. Voorzien is dat in 2012 voor het
eerst medewerkers gedwongen worden ontslagen.
Met ruim een halve ton vallen de kosten voor activiteiten
en projecten lager uit dan begroot, omdat enkele projecten
niet of veel later zijn gestart.
Door extra uitgaven voor automatisering op locatie

8 Feiten
en cijfers in beeld
Tot slot van dit jaarverslag de feiten en cijfers rond de cliënten in beeld. Waar komen de vluchtelingen,
die ondersteuning vroegen bij de verschillende vestigingen van SVAZ, vandaan? Zijn het vooral
mannen of vrouwen of allebei? Wat is hun opleidingsachtergrond en leeftijd en hoe staat het met hun
inkomen? De grafieken in dit hoofdstuk geven antwoord op al die vragen.
Mannen en vrouwen
Van alle 3149 clienten van SVAZ in de regio was 70%
man en 30% vrouw. In Amsterdam was het percentage
mannen met 72% iets hoger en in Zaanstreek­Waterland
met 60% aanmerkelijk lager. In Diemen was het aantal
mannen en vrouwen onder cliënten vrijwel gelijk.
Figuur 14a: Mannen en vrouwen onder de 2791 cliënten Amsterdam
2004 mannen 787 vrouwen
Figuur 14b: Mannen en vrouwen onder de 63 cliënten Diemen
32 mannen 31 vrouwen
Figuur 14c: Mannen en vrouwen onder de 295 cliënten
Zaanstreek-Waterland
177 mannen 115 vrouwen
53

Landen van herkomst
Figuur 15b: Tien belangrijkste herkomstlanden cliënten Diemen
Irak
Somalië
Eritrea
Tibet
Kazachstan
Sierra Leone
Iran
Pakistan
Ivoorkust
China
Man
Vrouw
0 5 10 15 20
Sierra Leone
Ethiopië
0 100 200 300 400
Figuur 15c: Tien belangrijkste herkomstlanden cliënten
Zaanstreek Waterland
Somalië
Irak
Bhutan
Afghanistan
Eritrea
Iran
China
Soedan
Congo
Angola
Man
Vrouw
0 20 40 60 80 100
Leeftijden van cliënten
54
Somalië en Irak zijn de landen waaruit voor alle vesti­
Figuur 15a: Tien belangrijkste herkomstlanden cliënten Amsterdam
Jongeren tot dertig jaar vormen met 38% de grootste
Figuur 16a: Leeftijdscategorieën cliënten Amsterdam
55
gingen de meeste vluchtelingen afkomstig zijn. China
leeftijdscategorie onder alle SVAZ cliënten. Onder de
800
Man
staat in Amsterdam als herkomstland op de derde plaats,
Somalië
vrouwelijke cliënten behoort zelfs 43% tot de jongste
Vrouw
terwijl China in Zaanstreek­Waterland op de zevende
Irak
categorie. Onder de mannen is de categorie 31­40 jarigen
700
en in Diemen op de tiende plaats komt. Bhutan dat in
Zaanstreek­Waterland ­ vanwege de pilot uitgenodigde
China
met 36,6% net iets groter dan die van jongeren tot dertig
jaar van 35,9%. Dit verschil wordt veroorzaakt door de
600
vluchtelingen ­ het derde herkomstland is, komt in de
Soedan
grote groep mannen tussen 31­40 jaar in Amsterdam en 500
Top Tien van Amsterdam en Diemen niet voor. Eritrea
Eritrea
Diemen. In Zaanstreek­Waterland vormt zowel de jongste
behoort in alle drie de vestigingen tot de vijf belangrijkste
herkomstlanden.
Afghanistan
groep onder mannen als vrouwen de grootste leeftijdscategorie.
Boven de veertig jaar neemt het aantal cliënten
400
Iran
Nigeria
Man
Vrouw
in alle vestigingen sterk af.
300
200
Figuur 16b: Leeftijdscategorieën cliënten Diemen
20
15
10
5
0
18-30 jaar
31-40 jaar 41-50 jaar 50+
Man
Vrouw
100
0
80
70
60
50
40
30
20
10
0
18-30 jaar
18-30 jaar
31-40 jaar 41-50 jaar 50+
Figuur 16c: Leeftijdscategorieën cliënten Zaanstreek Waterland
31-40 jaar 41-50 jaar 50+
Man
Vrouw

Inkomenssituatie
In Amsterdam heeft 19% van de mannelijke cliënten
Bijstand (WWB) en voor jongeren tot 27 jaar volgens de
en 7% van de vrouwelijke cliënten betaald werk. Van
Wet Investeren in Jongeren (WIJ). Enkele jongeren ont­
de cliënten in Diemen heeft alleen 17% van de mannen vangen studiefinanciering (WSF) en enkele ouderen AOW
inkomen uit een betaalde baan. Verreweg het grootste aangevuld met WWB. 13% van de mannen en 15% van de
deel van de cliënten is voor het inkomen afhankelijk van vrouwen in Amsterdam en 3% van de vrouwen in Diemen
een uitkering, vaak een uitkering volgens de Wet Werk en heeft (nog) geen inkomen.
56 Opleidingsachtergrond
Van cliënten waarvan de opleidingsachtergrond bekend
57
is heeft in Amsterdam 44% geen of alleen basisonderwijs
genoten. In Diemen is dit percentage 46%. Een HBO of
Grafiek 18a: Inkomen mannelijke cliënten Amsterdam
Grafiek 19a: Inkomen vrouwelijke cliënten Amsterdam
universitaire opleiding heeft 14% van de Amsterdamse
cliënten en 11% van de cliënten in Diemen. In Diemen
heeft de helft en in Amsterdam ruim de helft die oplei­
2%
13%
15%
7%
1%
3% 0%
ding ook voltooid.
Figuur 17a: Hoogstgenoten opleiding cliënten Amsterdam
19%
4%
3%
7%
Betaald werk
Betaald werk
+ aanvullende
uitkering
Stageovereenkomst
Wet WIJ
4%
9%
2%
Betaald werk
Betaald werk
+ aanvullende
uitkering
Stageovereenkomst
Wet WIJ
HBO/WO
HAVO/VWO/MBO
Onvoltooid
Voltooid
50%
1%
1%
WSF
WW
WWB
59%
WSF
WW
WWB
MAVO/LBO/VBO
Basisonderwijs
AOW/overig
(Nog) geen
inkomen
AOW/overig
(Nog) geen
inkomen
Geen
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Figuur 17b: Hoogstgenoten opleiding cliënten Diemen
HBO/WO
HAVO/VWO/MBO
MAVO/LBO/VBO
Basisonderwijs
Geen
Onvoltooid
Voltooid
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Grafiek 18b: Inkomen mannelijke cliënten Diemen
47%
13%
12%
22%
3%
3%
Betaald werk
+ aanvullende
uitkering
Wet WIJ
WSF
WW
WWB
AOW/overig
Grafiek 19b: Inkomen vrouwelijke cliënten Diemen
61%
7%
29%
3%
Wet WIJ
WSF
WWB
AOW/overig

58 Stadsdelen
In Amsterdam wonen de cliënten verspreid over de hele
stad. Ruim een vijfde deel woont in West, iets minder
dan een vijfde in elk van de stadsdelen Nieuw­West en
Zuidoost. Stadsdelen Oost, Noord en Zuid huisvesten
ieder 13% van de cliënten. In het Centrum woont 5% van
de Amsterdamse cliënten van SVAZ.
Figuur 20: Stadsdelen waar cliënten wonen in Amsterdam
Centrum 102 40
Zuid 251 88
Noord 247 101
Oost 277 83
Zuidoost 311 139
Nieuw-West 313 157
West 424 151
Man
Vrouw
0 100 200 300 400 500 600

60 Afkortingen
Ama Alleenstaande Minderjarige Asielzoeker
AZC Asielzoekerscentrum
COA Centraal Orgaan opvang Asielzoekers
DT&V Dienst Terugkeer en Vertrek
DWI Dienst Werk en Inkomen
DWZS Dienst Wonen Zorg en Samenleven
EVC Erkenning van Verworven Competenties
GBA Gemeentelijke Basisadministratie
GGD Gemeentelijke of Gemeenschappelijke
Gezondheidsdienst
GGZ Geestelijke gezondheidszorg
IND Immigratie­ en Naturalisatie Dienst
JMB Juridische Maatschappelijke Begeleiding
MOB Met Onbekende Bestemming
Nidos Onafhankelijke (gezins­)voogdij
instelling die de wettelijke voogdijtaak
uitvoert voor Alleenstaande Minder ­
jarige Asielzoekers
SVAZ Stichting VluchtelingenWerk Amstel
tot Zaan
TGN Toets gesproken Nederlands
UAF Stichting voor Vluchteling­Studenten
UAF (Universitair Asiel Fonds)
UP2YOU Perspectiefproject voor ex­ama’s
UvA Universiteit van Amsterdam
UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
VBT Verblijfsvergunning voor bepaalde tijd
VOT Verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd
VOVO Voorlopige Voorziening
VTV Vergunning tot Verblijf
VVS Vluchtelingen Volg Systeem
VVTV Voorwaardelijke Vergunning tot Verblijf
VWN VluchtelingenWerk Nederland
WAO Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering
(voorloper van WIA)
Wajong Wet werk en arbeidsondersteuning
jonggehandicapten
WI Wet Inburgering
WIA Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
WIJ Wet investering in jongeren
Win Wet inburgering nieuwkomers
Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning
WW Werkloosheidswet
WWB Wet Werk en Bijstand
Definities
Verblijfsvergunningen asiel
Personen van wie het asielverzoek wordt ingewilligd,
krijgen een verblijfsvergunning asiel. Een verblijfsvergunning
asiel kan betrekking hebben op een aanvraag uit
hetzelfde of een vorig jaar. Vóór 1 april 2001 kon men in
aanmerking komen voor een A­status, Vergunning tot
Verblijf (VTV) of Voorwaardelijke Vergunning tot Verblijf
(VVTV). Met ingang van 1 april 2001 zijn de A­status, VTV
en VVTV vervangen door de vergunningen voor bepaalde
tijd en onbepaalde tijd.
Verblijfsvergunning voor bepaalde tijd
Een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd verleent
een niet­Nederlander toestemming om langer dan
drie maanden in Nederland te blijven. Er is een
vergunning voor bepaalde tijd regulier en een voor
asiel. De asielvergunning wordt in beginsel voor een
periode van maximaal 5 jaar verleend.
Verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd
Een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd verleent
een niet­Nederlander toestemming om voor onbepaalde
tijd in Nederland te blijven. Er is een vergunning
voor onbepaalde tijd regulier en een voor asiel.
De betrokkene kan na 5 jaar verblijf op grond van de
vergunning voor bepaalde tijd in aanmerking komen
voor de vergunning voor onbepaalde tijd, wanneer hij
nog steeds bescherming in Nederland nodig heeft.
Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek
foto: Jeppe van Pruissen

62
Colofon
Niuewe Buren en Bruggenbouwers is een uitgave van
Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan.
Redactie: Marianne Dauvellier en Mária van Veen, met
dank aan de medewerkers en vrijwilligers van SVAZ voor
hun bijdragen
Meer informatie of donateur worden?
Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan
SVAZ Locatie Amsterdam
Surinameplein 122
1058 GV Amsterdam
Telefoon: 020 6277745
Fax: 020 6205669
E­mail: afortgens@vwamsterdam.nl
Website: www.svaz.nl
Rekeningnummer: 11.80.92.693
t.n.v. Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan
SVAZ locatie Zaanstreek-Waterland
Jufferstraat 6
1508 GE Zaandam
Telefoon: 075 6173297
Fax: 075 6125380
Email: vluchtelingenwerk@svnz.nl
Website: www.svaz.nl
Rekeningnummer: 14.66.45.952
t.n.v. Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan te
Zaandam
Vormgeving: Pascale Companjen Grafisch Ontwerper bno, Nijmegen
Fotografie: Jeppe van Pruissen, Jan­Reinier van der Vliet en diverse
medewerkers van SVAZ
Druk: Antilope printing, België
Amsterdam, april 2012
SVAZ Edam-Volendam
Bezoekadres:
Beitelstraat 15 C
1135 KX Edam
E­mail: vwedamvolendam@planet.nl
SVAZ Diemen
Gebouw de Omval
Ouddiemerlaan 104
1111 HL Diemen
Telefoon: 020 6953783
SVAZ Purmerend
Veilinghof 1
1442 CT Purmerend
Telefoon: 0299 714366
SVAZ Monnickendam
Sociaal Cultureel Centrum De Bolder
’t Spil 1
1141 SB Monnickendam
Telefoon: 0299 654159
VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan
foto: Jan-Reinier van der Vliet