Palestijnse jongeren - Defence for Children

23
TijdschrifT voor de rechTen van heT Kind
e Right!
jaargang, nummer 1, maarT 2013
Nieuwe samenlevingsvormen:
Afstammen
van twee moeders
Rechten van
Palestijnse jongeren
geschonden
Veiligheid in
justitiële jeugdinrichtingen:
Jongeren
geven advies

Inhoud
10
Redactioneel 3
Right! Now 4
Opmerkelijk 5
Aloys van Rest
Buitenland 6
Met eigen ogen
Kinderrechtenschendingen in Palestina
Reportage 8
“Het is een andere wereld”
Palestijnse jongens zoeken steun in
Nederland
Onderzoek 10
Jongeren in justitiële jeugdinrichtingen
aan het woord
2 Right!
Bedankt Nationale 12
Postcode Loterij!
Kind in rechtspraak 13
Interview 14
Het recht om iets moois te maken
Caroline Forder, de creatieve hoogleraar
Rechten van het Kind
Achtergrond 16
Nieuwe samenlevingsvormen
Afstammen van twee moeders
Actie! 18
Hair Heroes zamelen geld in
Cultuur 19
All Right! 20
6
16
18

RedactIoneel
Colofon
Right! Tijdschrift voor de Rechten van het Kind
is een uitgave van Defence for Children.
Verschijnt vier keer per jaar. Nummer een, 2013.
Redactieadviesraad
Menno Bosma, Mariëlle Bruning (voorzitter),
Goos Cardol, Majorie Kaandorp, Jeanette Kok,
Ton Liefaard, Adrianne van Rheenen
Redactie
Joyce Brummelman (jeugdrecht), Manon
Eijgenraam (jurisprudentie), Carla van Os
(hoofdredactie, vreemdelingenrecht), Aloys
van Rest (directeur), Celine Verheijen (uitbuiting),
Jolien Verweij (cultuur, eindredactie), Annette
Zeelenberg (eindredactie)
Verder werkten mee aan dit nummer
Alexandra Barendsen, Maartje Berger, Laura
Bosch, Martine Goeman, Ayda Naser Sadeh,
Aysel Sabahoglu, Penny Slaney, Iara de Witte
Vormgeving
Ontwerp: Akimoto, Amersfoort
Opmaak: Nulduizend, Den Haag
Beeld
DCI Palestina, Matthew Jansen, Flip Franssen/
Hollandse Hoogte, Arie Kieviet/Hollandse
Hoogte, Sander Nieuwenhuys, Roelof Pot,
Wim Stevenhagen, StudioVU/Yvonne Compier,
Josee Tesser
Druk
Stenco, Amsterdam
ISSN: 0927-1333
© 2013
Abonnementen
Jaarabonnement € 35,00
Losse nummers € 9,00
Jongeren en studenten € 25,00
info@defenceforchildren.nl
www.defenceforchildren.nl
Postbus 11103, 2301 EC Leiden
Het reprorecht voor de artikelen, foto’s en
illustraties berust bij de makers. Overname
alleen na voorafgaande schriftelijke
toestemming.
Defence for Children - ECPAT ontvangt
substantiële financiële bijdragen van
de Nationale Postcode Loterij,
Stichting Kinderpostzegels Nederland,
Plan Nederland, UNICEF Nederland
en ICCO/Kerk-in-Actie.
RauweR
Rauweter Tom (vijftien jaar), bekend uit de media, zat lang thuis zonder naar
school te gaan. Zijn moeder gaf hem thuisonderwijs, terwijl de kantonrechter
haar daar al een boete voor had opgelegd. Zij had immers geen vrijstelling
gekregen van de plicht om Tom naar school te sturen. Tom bleef thuis omdat
hij als rauweter moeite had zich staande te houden op een school met zo veel
verleidingen, zo leek het. In de tweede documentaire over Tom, Rauwer, die in
december 2012 op tv te zien was, zagen wij dat Tom door zijn dieet een forse
groeiachterstand heeft, wat door een gerenommeerde kinderarts als ernstige
bedreiging werd gezien. Tom was volgens de arts, en volgens een tweede kinderarts
die de moeder om een second opinion had gevraagd, flink ondervoed. Tom
lijkt het zelf echter eens te zijn met de keuzes van zijn moeder.
Bureau Jeugdzorg begeleidt Tom nu. Hij is onder toezicht gesteld van een
gezinsvoogd. De kinderrechter vindt namelijk dat Tom weer naar school moet.
De moeder lijkt echter elke aanwijzing in de wind te slaan en haar eigen opvoedkoers
te varen. Dat leidde er eind december toe dat Bureau Jeugdzorg nog maar
één juridisch middel kon inzetten om beweging te forceren: een uithuisplaatsing
van Tom.
Het zal duidelijk zijn dat een uithuisplaatsing van deze vijftienjarige jongen, die
zelf aangeeft achter het dieet te staan en die zelf ook niet naar school wil, geen
oplossing biedt. Elk kind heeft het recht om bij zijn eigen ouders op te groeien en
er moet voor een uithuisplaatsing altijd een dringende noodzaak zijn. Dat staat
ook in het VN-Kinderrechtenverdrag. Tom heeft het recht om gehoord te worden
over zo’n ingrijpende beslissing en zijn mening moet er toe doen. Daartegenover
staat het recht op bescherming van Tom tegen kindermishandeling, het recht
op een gezonde ontwikkeling en het recht op onderwijs. De balans slaat hier
duide lijk niet door naar een uithuisplaatsing. Moet de overheid zich überhaupt
wel bemoeien met Toms opvoeding? Langdurig schoolverzuim en handelen
in strijd met de Leerplichtwet lijken gegronde redenen voor bemoeienis. Mij
lijken de deskundigenverklaringen van de beide kinderartsen te bevestigen dat
de gezondheid van Tom inderdaad in gevaar is en dat daarom bemoeienis van
de overheid nodig zou kunnen zijn. Maar in dit soort situaties zullen telkens
alle kinder rechten en belangen zorgvuldig moeten worden gewogen, en zal de
mening van een kind ook serieus moeten worden genomen.
En Tom? Hij was misschien beter af geweest als al het mediageweld hem bespaard
was gebleven. De keuze van de moeder van Tom om de rest van Nederland mee te
laten kijken, lijkt me in ieder geval bepaald niet in zijn belang.
Mariëlle Bruning,
Hoogleraar jeugdrecht aan de Universiteit Leiden en
voorzitter van de redactieadviesraad van Right!
3 Right!

Illustratie: Wim Stevenhagen
RIght! now
euRopese unie bestemt geld nobelpRijs vooR kindeRen
veRplichte meldcode
kindeRmishandeling
De Tweede Kamer heeft op 5 februari 2013 het wetsvoorstel
‘verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’
aangenomen. Dit wetsvoorstel verplicht instanties waar professionals
met kinderen werken, om te beschikken over een meldcode
voor huiselijk geweld en kindermishandeling, de kennis en
het gebruik daarvan te bevorderen en de meldcode te hanteren.
Het gaat om de asielzoekerscentra, het gevangeniswezen, het
onderwijs, kinderopvang en peuterspeelzalen, zorginstellingen
en organisaties die maatschappelijke ondersteuning bieden.
Uit onderzoek van de Universiteit Leiden en TNO bleek dat in
2010 ruim 118.000 kinderen en jongeren het slachtoffer werden
van kindermishandeling. Om dit aantal terug te dringen is vroege
signalering noodzakelijk. Hoe eerder professionals geweld
signaleren, hoe sneller hulp en ondersteuning geboden kunnen
worden om het geweld te stoppen, en hoe sneller slachtoffers
kunnen worden opgevangen. In die gevallen waarin de professional
besluit te melden, is ook zorgvuldig onderzoek noodzakelijk.
Op basis daarvan kan snel passende zorg voor het kind en het
gezin worden ingezet. Uit onderzoek van de Gezondheidsraad
blijkt dat het hieraan behoorlijk schort. Niet alle kinderen krijgen
een volledig assessment en er is geen landelijk dekkend gespecialiseerd
aanbod aan hulp. Het wetsvoorstel moet nog door de
Eerste Kamer worden behandeld. De verwachting is dat de wet
op 1 juni 2013 in werking zal treden.
Meer informatie: www.defenceforchildren.nl
4 Right!
De Europese Unie (EU) kreeg vorig jaar de Nobelprijs voor
de vrede toegekend. Het aan de prijs verbonden bedrag
– 930.000 euro – wordt aangevuld tot twee miljoen euro en gaat
naar projecten voor kinderen in oorlogsgebieden. “We willen het
geld van de Nobelprijs gebruiken voor kinderen, de meest kwetsbare
groep die vaak het meest onder oorlogen te lijden heeft”,
zei Barroso, voorzitter van de Europese Commissie. “We willen
dat ‘oorlogskinderen’ ‘vredeskinderen’ worden.”
De EU-projecten zijn gericht op kinderen uit Syrië, Colombia,
Congo en Pakistan en bieden onderwijs, een beschermde
omgeving en psychosociale hulp. Organisaties als UNICEF en
Save the Children, die al actief zijn in de oorlogsgebieden en
de situatie goed kennen, voeren de projecten uit. Het EU-initiatief
‘Children of Peace’ blijft niet beperkt tot 2013, ook volgend jaar
wordt er geld vrijgemaakt voor kinderen die te maken hebben
met oorlog.
Meer informatie: www.europa.eu
samenweRken tegen
kindeRsekstoeRisme
Defence for Children - ECPAT was op de Vakantiebeurs 2013
om reizigers bewust te maken van kindersekstoerisme en hen
op te roepen om bij www.meldkindersekstoerisme.nl meldingen
te doen. Ook verzorgde ECPAT samen met Travel Counsellors
en de Koninklijke Marechaussee een workshop tijdens de
ANVR-conferentie ‘Changes in Tourism’. De workshop ging over
maatregelen die de reissector kan nemen ter voorkoming van
kindersekstoerisme en over de campagne die op alle Nederlandse
vliegvelden loopt. Deze campagne, die reizigers oproept om
kindersekstoerisme te melden, is een initiatief van het ministerie
van Veiligheid en Justitie, de Koninklijke Marechaussee, ANVR,
TUI, Defence for Children - ECPAT en Plan Nederland.
Meer informatie: www.ecpat.nl

geen vRouwenbesnijdenis
in nedeRland
Vrouwenbesnijdenis wordt in Nederland waarschijnlijk niet
uitgevoerd, blijkt uit een rapport van Pharos, kennis- en adviescentrum
voor migranten, vluchtelingen en gezondheid.
Het rapport werd gepresenteerd tijdens een conferentie op
6 februari 2013: de Zero Tolerance Day tegen vrouwelijke genitale
verminking. Jaarlijks lopen echter wel veertig tot vijftig meisjes
uit Nederland het risico om besneden te worden, vooral tijdens
een bezoek aan het land van herkomst. Tachtig procent van de
meisjes die in Nederland tot de risicogroep behoren, is afkomstig
uit Somalië en Egypte. In totaal wonen in Nederland naar
schatting dertigduizend vrouwen (20–49 jaar) die besneden
zijn. Aangezien de besnijdenis medische en psychosociale
klachten kan veroorzaken, krijgt ook de gezondheidszorg
hiermee te maken. Uit het onderzoek blijkt dat het overheidsbeleid,
bestaande uit een combinatie van voorlichting, preventie
en een wettelijk verbod, goed werkt: zonder dat beleid zouden
de aantallen hoger zijn.
Tijdens de conferentie waren ook vertegenwoordigers
van Defence for Children Sierra Leone aanwezig.
Hawantatu Mansaray vertelde hoe de organisatie samenwerkt
met lokale leiders, die zich nu inzetten tegen meisjesbesnijdenis.
Meer informatie: www.defenceforchildren.nl
twee pRijzen vooR ecpat
ECPAT Internationaal won eind vorig jaar de Gold Standard
Award voor de gezamenlijke campagne met The Body
Shop ‘STOP seksuele uitbuiting van kinderen en jongeren’.
Op 10 december 2012 ontving ECPAT bovendien de Asia
Democracy and Human Rights Award. Deze prijs werd
toegekend voor de inzet van het mondiale netwerk voor de
beëindiging van commerciële seksuele uitbuiting van kinderen,
zoals kinderpornografie, kinderprostitutie, kinderhandel voor
seksuele doeleinden en kindersekstoerisme.
Meer informatie: www.ecpat.nl
o p m e r k e l i j k
twee kindeRen
missen hun vadeR
Een moeder belt onze helpdesk. Haar kinderen zijn twee en
vier jaar oud. Ze missen hun vader ontzettend. Hun vader,
die een verblijfsvergunning heeft, woont in Leeuwarden.
De moeder en de kinderen verblijven op de gezinslocatie
voor uitgeprocedeerde gezinnen in Amersfoort. Eerder
zaten ze in het asielzoekerscentrum in het Friese Burgum,
vijftien kilometer van Leeuwarden. De kinderen zagen hun
vader toen vaak, ze hebben een goede band met hem. Ook
de praktische hulp van hun vader is hard nodig omdat de
moeder medische klachten heeft. De vader leeft van een
uitkering en kan zich de reis naar Amersfoort (160 kilometer)
niet veroorloven. In Burgum is inmiddels ook een gezinslocatie
en de moeder vraagt of ze niet terug mag naar deze
locatie, zodat de kinderen hun vader weer kunnen zien.
Omdat het Centraal Opvangorgaan Asielzoekers (COA)
onlangs met veel enthousiasme onze kinderrechtentraining
heeft gevolgd, belt onze helpdeskmedewerker vol goede
moed naar het COA over dit in zijn ogen eenvoudig op te
lossen probleem. Tevergeefs. Het mag niet. “Omdat het
beleid is dat er niet verhuisd wordt tussen gezinslocaties.”
Kinderbelangen voorop stellen
bij beslissingen die hen
raken: daartoe verplicht het
VN-Kinderrechtenverdrag.
Dat blijkt nog niet zo eenvoudig
als zou moeten.
Aloys van Rest
directeur Defence for Children
a.vanrest@defenceforchildren.nl
kindeRhandel
Steeds meer kinderen worden het slachtoffer van mensenhandel,
blijkt uit het jaarrapport van UNODC (de VN-organisatie die zich
bezighoudt met drugs en criminaliteit). In de periode 2007–2010
maakten kinderen 27% uit van alle slachtoffers van mensenhandel.
Ter vergelijking: in de periode 2003–2006 was dat 20%.
Vooral meisjes blijken kwetsbaar: twee van elke drie verhandelde
kinderen zijn meisjes, stelt het rapport. Er zijn grote regionale
verschillen, in Europa en Centraal-Aziatische landen is 16% van
alle slachtoffers van mensenhandel een kind. Maar in Afrika en
het Midden-Oosten is dat 68%.
Meer informatie: www.unodc.org
5 Right!

BuItenland
Schendingen van kinderrechten in Palestina
met eigen ogen
Jaarlijks worden vijf- à zevenhonderd Palestijnse kinderen
gearresteerd door het Israëlische leger, veelal verdacht
van het gooien van stenen naar militairen. Uit onderzoek
van Defence for Children Palestina blijkt dat hun recht
op een eerlijk proces structureel wordt geschonden.
Defence for Children organiseerde daarom met steun van
ICCO en Save the Children eind vorig jaar een reis voor
Nederlandse politieke jongeren organisaties. Zij zagen
hoe weinig aandacht er is voor de rechten van Palestijnse
de reis startte in Silwan, een Palestijnse wijk in Oost-
Jeruzalem, waar War Child actief is. In Silwan vernietigt
het leger huizen van Palestijnse gezinnen, zodat kolonisten
zich daar kunnen vestigen. Het Israëlische leger
moet de veiligheid van de kolonisten garanderen en gebruikt
daarbij grof geweld. Kinderen, al dan niet terecht verdacht van
het gooien van stenen naar militairen en kolonisten, worden
vaak ‘s nacht uit hun bed gelicht en meegenomen naar detentiecentra
in Israël. De kinderen worden in veel gevallen vastgebonden
en geblinddoekt en meestal vallen er ook klappen.
“We zien in Silwan dat kinderen ernstig getraumatiseerd
raken. Uit de rapporten van Defence for Children weten we dat
deze behandeling de meeste kinderen ertoe brengt schuld te
bekennen”, vertelt Francesca Bombi van War Child. “Ze groeien
op in een onveilige omgeving. Het is goed dat jonge politici uit
Nederland zich laten informeren over de situatie van kinderen
hier.”
RechtsongelijkheiD
De diplomaten die in Ramallah de Nederlandse overheid vertegenwoordigen,
ontvangen de jongeren met een masterclass
internationaal humanitair recht. “Wat mij is bijgebleven van dit
college, is dat er zelfs in oorlogstijd regels zijn die gerespec teerd
moeten worden om de burgers zoveel mogelijk te beschermen,
en dat Israël en organisaties als Hamas zich aan deze regels
zouden moeten houden”, vertelt Eddie Förster (JOVD) later.
“Israëlische en Palestijnse kinderen horen voor dezelfde
6 Right!
kinderen. door aysel sabahoglu en maartje Berger
overtredingen op dezelfde wijze berecht te worden. In de praktijk
is er rechtsongelijkheid”, stelt Gerard Horton, jurist bij de
Palestijnse tak van Defence for Children. “Palestijnse kinderen
worden berecht volgens het Israëlische militair strafrecht,
terwijl voor Israëlische kinderen het Israëlische burgerlijk jeugdstrafrecht
geldt. Palestijnse kinderen zien voor en tijdens het
verhoor hun familie en advocaat niet. Voor Israëlische kinderen
is dit allemaal wel geregeld.”
MilitAiRe RechtBAnk
Sober ingerichte barakken doen dienst als militaire rechtbank
in Ofer, nabij Jeruzalem. Jonge militairen zijn aanklager, getuige,
tolk of persofficier. Kinderen worden naar binnen gebracht met
ketens aan hun voeten. Het proces is in het Hebreeuws. “De zittingen
verliepen in een chaotische sfeer. Contact tussen kind en
familie werd niet toegestaan”, zegt Frank Visser (CDJA) na afloop.
“De rechter had niet alle bewijsstukken ontvangen. De verdediging
kreeg al helemaal geen documenten toegezonden, omdat
die ‘vertrouwelijk’ zouden zijn. Je zag de onmacht in de ogen van
de familieleden bij het horen van de verlenging van de detentie”,
vult Arrie Vis (CDJA) aan.
De jongeren reizen naar Hebron met de orthodox-joodse
ex-militair Yehuda Shaul van Breaking the Silence, een
Israëlische mensenrechtenorganisatie van gewetensbezwaarde
oud-militairen. De reis voert langs checkpoints, neder zettingen
en de bezettingsmuur. Hebron is een heilige stad voor moslims,
joden en christenen. Een groep van ongeveer achthonderd

Foto: Defence for Children Palestina
kolonisten heeft de historische stadskern bezet en krijgt bescherming
van het Israëlische leger. “Het oppakken van alle kinderen
uit een bepaalde buurt ontwricht de Palestijnse gezinnen en
maakt hen volgzamer”, verklaart Yehuda Shaul. “Met alleen militaire
middelen is een bevolking niet onder controle te houden.
Dan moet je naar manieren zoeken om mensen angst in te
boezemen.”
“Een oplossing voor het conflict lijkt ver weg, maar dat hoeft de
aandacht voor de rechten van kinderen niet in de weg te staan”,
vindt Dirkjan Tijs (Jonge Democraten).
WReDe Dingen
Terug in Nederland erkennen alle deelnemers dat er een kinderrechtelijk
probleem is. “Autoriteiten moeten op een verantwoorde
manier omgaan met kinderen. Het kan niet zo zijn dat
zij ’s nachts door een peloton soldaten uit hun huis worden
gehaald”, stelt Frank Visser (CDJA). “Er gebeuren over en weer
wrede dingen, maar kinderen mogen niet het slachtoffer worden”,
vindt ook Maruschka Gijsberta (JS). Jeroni Vergeer van DWARS
is stelliger: “Het is Israël dat Palestijnse kinderen opsluit, het zijn
niet de Palestijnen die Israëlische kinderen opsluiten. Daarom
is Israël verantwoordelijk.” Het lukt de politieke jongeren niet
om tot een gezamenlijke oproep aan de Nederlandse regering
te komen. “Daarvoor is het debat te gekleurd”, denkt Matthijs de
Snoo (Perspectief). “Oproepen dat Israël moet stoppen met het
oppakken van kinderen en met het bouwen van nederzettingen,
is eenzijdig. Je moet ook fel durven te zijn tegen Palestijnen.”
Het doel van deze reis was om de politieke jongeren kennis
te laten maken met de situatie van Palestijnse kinderen
in het Israëlische militaire rechtbanksysteem. DWARS, de
Jonge Democraten en de Jonge Socialisten hebben een pleidooi
gepresenteerd over basisrechten voor de Palestijnse kindgevangenen.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt heeft over deze kwestie
vragen gesteld aan de minister van Buitenlandse Zaken.
Voor Palestijnen is het niet eenvoudig om de Israëlische overheid
aan te spreken op haar kinderrechtenverplichtingen.
Steun vanuit Nederland om de kinderrechtensituatie in Israël
en Palestina te verbeteren zal nodig blijven.
delegatie
De delegatie bestond uit Arrie Vis (CDJA, CDA), Frank Visser
(CDJA), Maruschka Gijsbertha (Jonge Socialisten, PvdA),
Matthijs de Snoo (Perspectief, ChristenUnie), Jeroni Vergeer
(DWARS, GroenLinks), Karen van der Heijden (DWARS),
Dirkjan Tijs (Jonge Democraten, D66), Hans van ‘t Land (SGPj,
SGP), Eddie Förster (JOVD, VVD), Bram Dirkx (JOVD) en
Kirty Matabadal, VN-jongerenvertegenwoordiger.
De reis werd begeleid door Maartje Berger en Aysel Sabahoglu
van Defence for Children.
7 Right!

RepoRtage
Palestijnse jongens zoeken steun in Nederland
‘het is een andeRe weReld’
Saleh en Rabee zijn mishandeld in een Israëlische gevangenis.
In samenwerking met Defence for Children Palestina en
Stichting Talliq zijn ze in Europa om aandacht te vragen voor
de talrijke kinderrechtenschendingen waar jaarlijks honderden
Palestijnse kinderen mee te maken hebben in Israëlische
militaire detentie. Voor hun Nederlandse leeftijdgenoten lijken
ze bijna van Mars te komen. In de Tweede Kamer boeken ze
resultaat. Right! liep een dag met ze mee. door carla van os
‘
waarom gooien jullie dan stenen naar tanks als je weet
dat je daarvoor opgepakt wordt?”, vraagt een leerling
aan Saleh en Rabee, twee Palestijnse jongens van
zestien jaar die op het Stedelijk Gymnasium Leiden
vertellen over hun ervaringen in Israëlische gevangenissen.
De jongens lijken verbaasd over de vraag. De kloof die ze moeten
overbruggen tot de leefwereld van de gymnasiasten is groot.
De leerlingen zijn goed op de hoogte van het conflict en stellen
intelligente vragen waaruit blijkt dat ze het nieuws volgen en er
ook een mening over hebben. De kloof is meer van emotionele
aard. En dat is ook niet gek, als je de gruwelijkheden hoort waar
de Palestijnse jongens mee geconfronteerd zijn geweest.
8 Right!
BlinDDoek
Saleh was veertien jaar toen hij van zijn bed werd gelicht.
“Ons huis werd omsingeld en de deur werd open getrapt.
De soldaten waren heel agressief, ze hadden bivakmutsen op.
Ze sloegen me met mijn hoofd tegen de muur en daarna werd
ik geboeid en geblinddoekt. Ze smeten me in een jeep. Ik lag op
de bodem, de soldaten zetten hun laarzen op mijn lijf. Bij de
inlichtingendienst deden ze even mijn blinddoek af. Er stonden
drie grote mannen. ‘Zie je die twee?’, zei de derde. ‘Als je niet
bekent, slaan zij je in elkaar.’ Ik kreeg de loop van een geweer in
mijn mond geduwd. Ik heb niet bekend en ben in elkaar getrapt.
Toen kreeg ik de blinddoek weer om en werd ik naar de gevangenis
gebracht.”
onDeR De inDRuk
In de klas is het muisstil. De leerlingen zijn zichtbaar onder de
indruk en op zoek naar logica. “Hoe wisten ze dat jij stenen had
gegooid?”, vraagt een meisje. “De soldaten hebben camera’s op
de tanks”, zegt Saleh, “en er zijn ook Palestijnse verraders.” “Mag
Israël dit allemaal zomaar doen op Palestijns gebied?”, vraagt een
jongen. “Was het proces voor de rechtbank wel eerlijk?”, “Denken
jullie dat er vrede komt?”. De Palestijnse jongens lijken verlegen
bij dit spervuur van vragen en kijken regelmatig naar hun tolk
Salim voor hulp bij een antwoord. Rabee komt wat los als een
leerling vraagt: “Haten jullie de soldaten?” “Ja natuurlijk”, zegt
hij, “en niet alleen omdat ze ons zo slecht behandelen. Ze spelen
de baas in ons land. Dat accepteren wij niet.”

Saleh (l) en Rabee (r) voor de klas in Leiden, met hun tolk Salim (midden).
Als de schoolbel luidt, blijven alle leerlingen zitten. Docent
Saskia Hakkaart moet ze echt manen om het klaslokaal te verlaten.
De zestienjarige Tim praat nog even na. “Het was heel
indrukwekkend. Heftig ook. Vooral ook omdat het mensen van
je eigen leeftijd zijn. Je ziet het allemaal wel op het Journaal,
maar dan zap je even gemakkelijk weer weg. Dat kan nu niet.
Ik zou hier wel mee bezig willen blijven.”
Bezoek AAn De kAMeR
Veel leerlingen van het Leidse gymnasium ondertekenen een
kaart die de Nederlandse regering oproept om aandacht te
besteden aan de situatie van Palestijnse kinderen in Israëlische
gevangenissen. Ze kiezen klasgenootjes Souhailla en Miriam uit
om samen met Rabee en Saleh de kaarten in de Tweede Kamer
aan te bieden. De meiden hebben hoge verwachtingen van hun
bezoek. “In de klas was het best moeilijk voor Saleh en Rabee
omdat de leerlingen gewoon geen idee hadden wat deze jongens
hebben meegemaakt. Maar ik denk dat de Kamerleden al veel
meer weten over wat er gebeurt met de Palestijnen en dat ze
daarom sneller in actie kunnen komen”, zegt Souhailla.
BoosheiD in je hARt
De jongeren worden ontvangen door de Kamerleden
Emile Roemer en Harry van Bommel van de SP en Désirée Bonis
van de PvdA. Alle drie zijn ze inderdaad goed op de hoogte.
Roemer en Van Bommel bezochten vorig jaar een aantal rechtszaken
waar lotgenoten van Rabee en Saleh bij betrokken waren.
En Bonis was eerder ambassadeur in Syrië, waar ongeveer een
half miljoen Palestijnse vluchtelingen verblijven. Zij zegt tegen
Rabee en Saleh: “Ik vind het heel erg wat jullie meegemaakt
hebben. Zeker als je zo jong bent, is dit enorm ingrijpend. En
ik denk dat het heel moeilijk is om verder te moeten te leven
met de boosheid die jullie in je hart voelen.” Namens de Vaste
Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken neemt Harry van
Bommel de kaarten in ontvangst: “We gaan de minister om een
reactie vragen. Dat hebben we vorig jaar ook al gedaan over dit
onderwerp, maar nu hebben we een nieuwe minister. We hopen
dat hij meer zal doen tegen de schending van kinderrechten in
de Palestijnse gebieden.”
Rabee en Saleh gaan na een week vol uitwisselingen en politieke
afspraken terug naar hun gewone leven. Saleh woont in een
vluchtelingenkamp bij Hebron, Rabee woont in een dorp in de
bezette gebieden, vlakbij een joodse nederzetting. Saleh vond
het best lastig om in de klas over zijn ervaringen te vertellen:
“Je ziet gewoon dat ze het echt niet snappen, het is een andere
wereld.” Hij haalt zijn schouders op bij de vraag of dit bezoek
dan wel nut heeft. Rabee is positiever: “Ik vond het lastig om te
zien wat voor een gemakkelijk leven de Nederlandse kinderen
hebben. Het is zo’n groot verschil met ons. Maar ik denk wel
dat ze dit verhaal nooit zullen vergeten, en dan is het de moeite
waard geweest.”
9 Right!

ondeRzoek
‘
jongeren zijn uiteindelijk
de beleids makers, het zijn de
jongeren die daar elke dag
moeten zitten. Ik ben jong, ik
heb erin gezeten, ik weet hoe het voelt
en jullie niet”, zegt onderzoeker Eva.
De vijf jongeren uit het onderzoeksteam
van Defence for Children hebben zelf in
het verleden ook in een justitiële jeugdinrichting
gezeten, via het jeugdstrafrecht
of de jeugdzorg. “Ik werk mee aan
het onderzoek omdat het belangrijk is
dat jongeren zich in de toekomst veilig
Jongeren in justitiële jeugdinrichtingen
veiligheid bespReekbaaR maken
10 Right!
Wie opgesloten is, is extra kwetsbaar. Juist in jeugdinstellingen
kan veiligheid altijd beter. Daarom vroeg
Defence for Children een onderzoeksteam van jonge
ervaringsdeskundigen wat er moet gebeuren.
Zij concludeerden dat vertrouwen het sleutelbegrip
is bij het vergroten van de veiligheid. “Sommige
jongeren kunnen niet zeggen dat ze zich onveilig
voelen, omdat er geen vertrouwen is.”
door maartje Berger en joyce Brummelman
voelen in de gevangenis”, vertelt Saïda.
Zij bezocht net als de andere jonge
onderzoekers verschillende jeugdinrichtingen
en interviewde daar jongeren
over geweld en veiligheid. De jongeren
uit het onderzoeksteam weten zelf hoe
het is om opgesloten te zitten, in een
isoleercel te worden geplaatst, hardhandig
vastgepakt te worden of om
agressie onder groeps genoten mee te
maken. “Ik doe mee omdat ik wil dat
de situatie verandert voor jongeren
onder de achttien jaar en dat er een
aanbevelingen
beter zorgtraject voor hen komt. Ik vond
participeren in het onderzoek leuk,
maar het hielp me ook te verwerken
wat ik zelf hebt meegemaakt”, zegt Eva.
Zij stelt dat het verblijf in geslotenheid
heel heftig kan zijn en dat de jongeren
hier ook naderhand nog last van kunnen
hebben. Nazorg is dan ook van groot
belang. Hier is onderzoeker Jeffry het
mee eens: “Soms ben ik echt boos dat
ze me op deze manier hebben laten
gaan na al die jaren. Dat is bijna vragen
om problemen.”
• Vertrouwen is het belangrijkste. Als het personeel duidelijk is, goede informatie geeft
en problemen bespreekbaar maakt, voelen jongeren zich veiliger.
• Belangrijk is verder dat management en personeel zich bewust zijn van hun macht en
deze goed gebruiken.
• Een goede screening van het personeel is nodig en klachten moeten serieus genomen
worden.
• Volgens de jongeren is de ideale hulpverlener open, betrouwbaar, vrolijk, communicatief
sterk, flexibel, rechtvaardig en goed opgeleid. Het is iemand met wie je kunt
praten en die niet meteen conclusies trekt, die goed gedrag beloont en zich aan
beloftes houdt.

Foto: Flip Franssen/Hollandse Hoogte
WAt is geWelD?
Het jongerenonderzoeksteam stelde een
lijst op met vragen over wat geweld is,
of dat in justitiële jeugdinrichtingen voorkomt,
welke risico’s er zijn, wat de ondervraagden
zouden willen doen om geweld
te stoppen en te voorkomen en welke
verbeteringen nodig zijn. In totaal werden
vijftien jongens geïnterviewd binnen vier
verschillende justitiële
jeugdinrichtingen.
Uitde interviews blijkt
dat het essentieel is
dat de jongeren het
gevoel hebben dat
ze hun groepsleiding
kunnen vertrouwen.
“Vertrouwen tussen
een jongere en de
groepsleiders is de
basis voor een betere
samenwerking. Sommige jongeren
kunnen niet zeggen dat ze zich onveilig
voelen, omdat er geen vertrouwen is”,
zegt een jongen van zeventien. Dat viel
ook onderzoeker Saïda op: “Een jongen
zei dat zijn vertrouwen was geschaad.
Hij had een geheim aan zijn begeleider
verteld, maar die had het weer doorverteld
aan zijn collega’s.”
WeeRloos
Jongeren die in een justitiële jeugdinrichting
zitten, lopen vanwege het gesloten
karakter van de instelling een groter
risico om daar in aanraking te komen met
geweld dan daarbuiten. Dit kan agressie
“Ik werk mee aan het onderzoek
omdat het belangrijk is dat jongeren
zich in de toekomst veilig voelen
in de gevangenis”
zijn van groepsgenoten maar ook van het
personeel. “In de instelling komt haantjesgedrag
tussen jongeren voor. Ze testen
uit hoever je gaat”, vertelt een achttienjarige
jongen. Volgens hem maakt het
ook uit wat voor persoon je bent: “Ik zal
jongeren die weerloos zijn wel proberen
te beschermen, maar het is beter als
iedereen z’n eigen problemen oplost.
Geweld op deze manier, tussen jongeren
in een justitiële jeugdinrichting, zal hoe
dan ook altijd blijven.”
Een jongen van negentien: “Geweld komt
hier meer voor, want je hebt meer prikkels,
er zijn meer irritaties en je zit veel
op elkaars lip. Je moet hier ook steeds
omgaan met tegenslagen.
Je bent je
vrijheid kwijt en je
bent meer prikkelbaar.”
De machtsverhouding
tussen
het personeel en
de jongeren in een
instelling is soms
moeilijk, geven
de geïnterviewde
jongens aan. “Ik vind
beloftes nakomen erg belangrijk. Als jij
iets fout doet of te laat bent, krijg je op je
flikker, doen zij het, dan zeggen ze sorry
en het is klaar”, aldus een achttienjarige
jongen.
Het onderzoeksteam vroeg aan
de jonge ren wat zij voor advies aan
11 Right!

ook aanbevelingen uit andeRe landen
de medewerkers zouden geven als zij directeur van de instelling
waren. Eén van de jongens: “Zorg dat je je beloftes nakomt, ook
kleine beloftes.” Volgens Jeffry zijn er twee dingen vooral belangrijk:
“Geen machtsmisbruik binnen de inrichting en goede
nazorg na je straf”.
jongeRen BetRekken Bij BeleiD
Het jongerenonderzoeksteam formuleerde samen met Defence
for Children een aantal aanbevelingen om het risico op geweld
in een justitiële jeugdinrichting te verminderen. Deze aanbevelingen
zijn door het onderzoeksteam aangeboden aan het ministerie
van Veiligheid en Justitie en ze zijn ook naar de directeuren
en de voorzitters van de klachtencommissies van de justitiële
jeugdinrichtingen gestuurd. Het is belangrijk dat hulpverleners,
directeuren van instellingen en de staatssecretaris van Veiligheid
en Justitie de ervaringen en de mening van jongeren serieus
nemen en bespreekbaar maken. Ook zouden jongeren in justitiële
jeugdinrichtingen structureel moeten worden betrokken bij
het signaleren van risico’s en het maken van beleid over het voorkomen
van geweld en misbruik in dergelijke instellingen.
Tweede geheel
herziene druk
Advertentie
Het meest complete naslagwerk
met toelichting op het
VN-Kinderrechtenverdrag.
Aantal pagina’s: 1096 - Prijs: €75
Te bestellen op www.defenceforchildren.nl
12 Right!
In januari 2013 is ook het rapport
gepubliceerd met de aanbevelingen
van jongeren uit andere
EU-landen, waaronder Engeland,
Cyprus, Roemenië en Oostenrijk.
Dit rapport heet: ‘Speaking
freely. Children and young
people in Europe talk about
ending violence against children
in custody’.
Voor meer informatie, zie
www.violencefreecustody.org.uk
bedankt, nationale
postcode loteRij!
Judith Lingeman, hoofd afdeling Goede Doelen van
de Nationale Postcode Loterij en Aloys van Rest, directeur van
Defence for Children.
Op 13 februari 2013 ontving directeur Aloys van Rest
van Defence for Children op het Goed Geld Gala in
het Concertgebouw in Amsterdam uit handen van
Judith Lingeman van de Nationale Postcode Loterij een
cheque van € 500.000. “Sinds 2010 ontvangen wij elk
jaar een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.
Dit betekent een geweldige steun voor ons werk. Wij zijn
de Nationale Postcode Loterij en daarmee tevens de
deelnemers aan de Loterij zeer dankbaar voor hun support
en bijdrage”, zegt Aloys van Rest.
De Nationale Postcode Loterij is de grootste goede doelen
loterij van Nederland. Van elk lot van € 9,50 gaat vijftig
procent naar maar liefst 85 goede doelen op het gebied
van mensenrechten, ontwikkelingssamenwerking, sociale
cohesie, natuur en milieu.
Foto: Roy Beusker Fotografie

Illustratie: Josee Tesser
kInd In RechtspRaak
termijnoverschrijding leidt tot
niet-ontvankelijkheid
In juni 2010 is een toen zestienjarige
jongen voor het eerst gehoord over
diverse inbraken, diefstallen en vernielingen
waarvan hij verdacht wordt.
Ongeveer 28 maanden later komt de
zaak voor bij de rechtbank. De Hoge
Raad heeft in een eerdere uitspraak
gesteld dat zaken waarin het strafrecht
voor minderjarigen wordt toegepast
binnen zestien maanden afgerond
dienen te zijn met een einduitspraak,
tenzij er sprake is van een ingewikkelde
zaak of als de verdachte de zaak
vertraagt. In de regel leidt een overschrijding
van de termijn tot strafvermindering.
Op grond van artikel 40 van
het VN-Kinderrechtenverdrag dient een
strafzaak van een minderjarige zonder
vertraging beslist te worden door een
rechter. Dit omdat het pedagogische
karakter van het jeugdstrafrecht maakt
dat een strafrechtelijke reactie snel, doeltreffend
en op maat moet zijn. De rechtbank
Arnhem is van oordeel dat de officier
van justitie met de forse termijnoverschrijding
het recht op vervolging heeft
verloren, gezien het bijzondere karakter
van het jeugdstrafrecht en het bepaalde
in het VN-Kinderrechtenverdrag.
De jongen heeft sinds zijn aanhouding
een positieve ontwikkeling doorgemaakt
en een veroordeling zou in zijn geval
een averechts effect hebben. De rechter
stelt het belang van de jongen voorop
en verklaart de officier van justitie
niet-ontvankelijk.
Bron: Rechtbank Arnhem,
25 september 2012, LJN BY7720
Belang van kinderen weegt zwaarder
dan algemeen belang
Drie in Zwitserland geboren kinderen
zijn vanuit dat land met hun ouders
gedwongen uitgezet naar Sri Lanka.
De vader verlaat na een maand het
gezin. De moeder vertrekt na enkele
maanden verblijf in Sri Lanka met haar
drie kinderen naar Nederland en vraagt
in 2000 asiel aan. Dit wordt afgewezen.
De kinderen spreken goed Nederlands
en een beetje Tamil. Zij hebben bijna
twaalf jaar in Nederland onderwijs
gevolgd en zijn ook sociale contacten
aangegaan. Volgens de rechter dient
de staatssecretaris voor Veiligheid en
Justitie een nieuw besluit te nemen
op de aanvragen van de kinderen en
een verblijfsvergunning toe te kennen
vanwege schrijnende omstandigheden.
De rechter legt de staatssecretaris
op om het niet nader gemotiveerde
algemeen belang niet (langer) zwaarder
te laten wegen dan de belangen van
de drie in Zwitserland geboren en in
Nederland opgegroeide kinderen bij
rechtmatig verblijf en de aanvraag te
honoreren.
Bron: Rechtbank ’s-Gravenhage,
zittingsplaats Groningen,
5 december 2012, LJN BY5962
onthouden vaststelling vaderschap
strijdig met iVRk
Een in Nederland verblijvende, ongetrouwde
Nigeriaanse moeder van twee
kinderen wil dat het vaderschap van de
Nigeriaanse (biologische) vader wordt
vastgesteld. Volgens Nigeriaans recht
hebben kinderen die buiten het huwelijk
geboren zijn, geen familierechtelijke
betrekkingen met de vader. Tevens is
het volgens Nigeriaans recht niet mogelijk
om het vaderschap vast te stellen.
Daarom oordeelt de rechter dat dit in
strijd is met het in artikel 8 EVRM vastgelegde
recht op familie- en gezins leven
en het in artikel 8 lid 2 IVRK vastgelegde
recht van het kind op bescherming van
zijn identiteit.
Bron: Rechtbank Haarlem,
18 december 2012, LJN BY6564
13 Right!

InteRvIew
Caroline Forder, de creatieve hoogleraar Rechten van het Kind
het Recht om iets moois te maken
Caroline Forder is een veelzijdig en bijzonder kinderrechtenmens.
Als hoogleraar, journalist en advocaat in opleiding beweegt ze velen tot
De titel van je oratie luidt ‘Rechterlijke
creativiteit en de rechten van het kind’.
Waarom is die creativiteit nodig?
“Ik ben niet zo tevreden over hoe de rechters
met de rechten van het kind omgaan.
Het klinkt heel bot, maar ik vind dat zij
soms zelfs op een onzuivere manier met
kinderrechten omgaan. Bijvoorbeeld
door artikel 3 (over het
belang van het kind, cvo)
te gebruiken zonder goed
uit te leggen waarin precies
het belang van het kind is
gelegen, zonder het recht in
te vullen. Dat kan vreselijke
gevolgen hebben. Zo zijn er
verschillende keren kinderen
opgesloten met een beroep op ‘het belang
van het kind’ zonder dat aan de wettelijke
voorwaarden was voldaan. De rechter zei
dan simpel weg dat het in het belang van
het kind was om opgesloten te worden.
Erger kan eigenlijk niet.
Een ander probleem is de gedachte
van veel rechters dat kinderrechten
alleen ontstaan via het
14 Right!
creativiteit en compassie in de zoektocht naar de rechten van het kind.
Met haar oratie over de ‘rechterlijke creativiteit’ drukte ze een persoonlijk
stempel op haar bijzondere leerstoel Rechten van het Kind aan de
Vrije Universiteit van Amsterdam. door carla van os
Kinderrechtenverdrag. De formulering
in het Kinderrechtenverdrag is heel breed.
Je moet dat koppelen aan feiten en uitspraken.
Neem bijvoorbeeld artikel 19
van het Kinderrechtenverdrag over de
bescherming tegen kindermishandeling.
Het Europees Hof voor de Rechten van
de Mens heeft in honderden uitspraken
“Je moet rechters
helpen door de zaken heel
concreet te maken”
uitgelegd hoe de overheid die verplichting
tot bescherming van kinderen
tegen mishandeling moet invullen. Die
moet je wel lezen om artikel 19 van het
Kinderrechtenverdrag ook concreet te
kunnen toepassen. De rechter heeft
juridische creativiteit nodig om het
internationaal recht toe te passen in het
nationaal recht. Dat vraagt om creatieve
vakkundigheid.”
hoe heb je zelf geleerd om creatief
te zijn?
“Ik kom uit Engeland, ben ook in het
Engelse recht opgeleid. Daar richt het
recht zich op feiten. En in Nederland richt
het recht zich op regels. In het Engelse
recht begin je altijd met de feiten en dan
probeer je door vergelijking met feiten
in andere zaken een achterliggend
beginsel te vinden.
Natuurlijk zijn er daar ook
regels. Maar dat is niet waar
je mee begint. Soms kun je
de regel pas kennen nadat er
veel uitspraken zijn gedaan,
de regel verschijnt dan langzaam.
Dit is ook de manier
waarop het Europees Hof voor de Rechten
van de Mens werkt.”
je werkt nu bij Fischer advocaten als
wetenschappelijk adviseur, je gaat
binnenkort de opleiding tot advocaat
volgen. hoe kun jij als toekomstig
advocaat rechters tot creativiteit
bewegen?
“Je moet rechters helpen door de zaken

Foto: StudioVU/Yvonne Compier
heel concreet te maken. Laatst pleitte
ik bij de Raad van State over het kindgebonden
budget (voor mensen zonder
rechtmatig verblijf, cvo). Ik probeer die
rechters dan te overtuigen dat het nodig
is om een inbreuk te maken op een nationale
regel om kinderrechten en mensenrechten
na te leven.”
Wat voor een missie heb je
met de studenten?
“Dit klinkt arrogant. Maar ik ben
nu op de top van wat ik kan doen.
Dit is het moment om alles door
te gaan geven aan de studenten.
Ik probeer ze vooral te leren dat
de kinderrechten op alle niveaus
gezocht moeten worden, dus niet alleen
in verdragen maar bijvoorbeeld ook in
beleidsregels. Dat zij moeten leren om
de kracht van rechterlijke uitspraken te
ontdekken en dat ze moeten leren verbindingen
te leggen tussen verschillende
rechtsregels en tussen het prak tische
leven van mensen en de theorie. En vooral
probeer ik ze te stimuleren om heel creatief
te zijn. Ik merk dat dat nieuw voor ze
is. Ik denk wel dat ze me heel erg streng
vinden. Er zijn studenten die er vijf keer
over doen om tot een titel voor een paper
te komen. Ik ben niet gemakkelijk voor ze.
Naast de juridische eisen stel ik ook nog
journalistieke eisen (Caroline studeerde
ook journalistiek, cvo). Geen overbodige
woorden. Schoonheid zit in het kort
“Ik vind het recht op
privéleven heel belangrijk”
kunnen zijn. En ik stimuleer dat ze de
actualiteit opzoeken. Dat is ook belangrijk
voor het mensenrechtenwerk, dat zie je
ook in jullie Right! Door aan te sluiten bij
wat er speelt in de maatschappij trek je de
aandacht van de lezer, maar ook die van
de rechter.”
Welk kinderrecht staat jou het meest na?
“Dat is een moeilijke vraag. Je begrijpt dat
ik niet ga zeggen: ‘artikel 3’… Ik vind het
recht op privéleven heel belangrijk. Maar
dan in de brede zin. Dat gaat ook om
het recht op respect voor je identiteit en
het recht op informatie over jezelf. Maar
ook het recht om afgeschermd te worden
als je dingen niet wilt prijsgeven.
Daarbij hoort het recht op de
menselijke waardigheid, als
onderdeel van het recht op identiteit.
Natuurlijk vind ik het recht
op water, of op eten ook heel
belangrijk. Daar gaan de procedures
over die wij doen vanuit
Fischer advocaten voor mensen
die geen verblijfsvergunning en dus geen
inkomen hebben. Maar ik hoop dan altijd
dat ik uiteindelijk daarmee ook kinderen
in staat stel om muziek te maken, of een
schilderij, of om een gedicht te schrijven.
Om iets gelukkigs mee te maken. Ik denk
dat dat uiteindelijk de essentie is van
waarom we hier zijn. Iets moois mogen
maken of meemaken, dat is een deel van
het recht op respect voor je identiteit.”
15 Right!

achteRgRond
afstammen van twee moedeRs
siebe Buijs is opgegroeid met twee
moeders. Hij kent zijn biologische
vader wel, maar “als ik het over
mijn ouders heb, dan heb ik het
over mijn moeders”, zegt hij. Siebe en
zijn moeders zijn een voorbeeld van een
nieuw soort gezinssamenstelling die
steeds vaker voorkomt. Door moderne
voortplantingstechnieken zijn tegenwoordig
vele gezinsvormen mogelijk.
Zo kunnen bijvoorbeeld homoseksuele
mannen een draagmoeder inschakelen en
op die manier een kind krijgen. Maar ook
heteroseksuele stellen kunnen van deze
of andere methoden gebruikmaken. Het
nieuwe wetsvoorstel lesbisch ouderschap
wil met de veranderende samenleving
meegaan.
Het wetsvoorstel introduceert drie
nieuwe manieren waarop het juridisch
ouderschap van de duomoeder tot
stand kan komen. Als een kind geboren
wordt binnen een huwelijk tussen twee
vrouwen, wordt de echtgenote van de
vrouw die het kind heeft gebaard automatisch
ook juridisch moeder. Zij hoeft
dus niet meer, zoals nu nog het geval is,
16 Right!
Nieuwe samenlevingsvormen
Als een lesbisch stel een kind krijgt, kan de partner van
de biologische moeder voortaan juridisch ouder worden
zonder daarvoor naar de rechter te gaan. Dat staat in
een wetsvoorstel dat nu bij de Eerste Kamer ligt. Right!
vraagt zich af of met dit nieuwe wetsvoorstel recht
wordt gedaan aan de nieuwe samenlevingsvormen in
onze maatschappij en of het belang van het kind hierbij
leidend is geweest. door alexandra Barendsen en Laura Bosch
het kind te adopteren. Voorwaarde is wel
dat er gebruik is gemaakt van een donor
via de spermabank, de zogenaamde
‘onbekende donor’. Indien er wel sprake
is van een bekende donor, kan de duomoeder
het kind erkennen. En een derde
manier die het wetsvoorstel biedt, is om
het moederschap gerechtelijk te laten
vaststellen, net zoals dat nu al mogelijk is
voor het vaderschap.
Biologische en sociAle
ReAliteit
Door dit wetsvoorstel kan een kind dat
wordt geboren binnen een huwelijk
tussen twee vrouwen nu gemakkelijker
en sneller een tweede juridische ouder
krijgen. Kinderen hebben er baat bij
om twee juridische ouders te hebben:
zij kunnen dan bijvoorbeeld aanspraak
maken op de onderhoudsplicht of op
een deel van de erfenis. “Kennis over
de biologische afkomst is echter ook
belangrijk”, zegt Ties van der Meer, voorzitter
van Stichting Donorkind. Hij is
zelf donorkind, en sinds een aantal jaren
ook zelf donor. “Een kind heeft recht op
zijn biologische realiteit én zijn sociale
realiteit. Ook al is het sociale aspect voor
donorkinderen vaak belangrijker, je hebt
toch te maken met twee loyaliteiten.
Die bijten elkaar niet, maar ze vervangen
elkaar ook niet.” Hij benadrukt dat het
wel belangrijk is om kinderen tijdig in
te lichten, zodat de rollen van de verschillende
ouders duide lijk zijn.
Op grond van het VN-Kinder rechtenverdrag
heeft een kind het ‘recht te
weten wie zijn ouders zijn en door hen
te worden verzorgd’. Het Verdrag geeft
echter geen uitsluitsel over de vraag of dit
alleen de biologische ouders zijn, of dat
het ook gaat om de feitelijke verzorgers en
opvoeders. Het recht van het kind om zijn
identiteit te kennen was een aantal jaren
geleden in Nederland een zwaarwegend
argument om de anonimiteit van spermadonoren
op te zeggen.
DooRBRAAk in
AFstAMMingsRecht?
Ook nu is het al mogelijk voor de duomoeder
om door middel van adoptie
juridisch ouder te worden. Het huidige

Foto: Arie Kieviet/Hollandse Hoogte
wetsvoorstel tast echter wel het uitgangspunt
van het afstammingsrecht
aan, waarbij de juridische werkelijkheid
zoveel mogelijk overeenkomt met de biologische
werkelijkheid. “Wie juridisch je
ouders zijn, hoeft niet gebaseerd te zijn
op genetisch ouderschap”, zegt Margreet
de Boer, Eerste Kamerlid voor Groen
Links. “Tegenwoordig ontstaan families
op nieuwe manieren en hebben we daar
andere normen over. Het recht moet die
verschuivende normen volgen.” De Boer
ziet het wetsvoorstel lesbisch ouderschap
als een eerste stap naar een familierecht
waarbij het juridisch ouderschap en het
afstammingsvraagstuk apart worden
geregeld. Nanneke Quik, senator voor de
SP, wijst erop dat het wetsvoorstel alleen
een oplossing biedt voor lesbische paren.
“De vraag waar we in onze samenleving
familiebanden op baseren en hoe ze
juridisch moeten worden vormgegeven,
zou het onderwerp moeten zijn van een
bredere discussie over familierecht.”
Veel nieuwe familievormen passen
immers niet in het huidige familierecht.
Als voorbeeld wijst ze op de situatie van
gehuwde homoseksuele vaders. “Er moet
ook een regeling komen voor de gevallen
waar een van de vaders de biologische
vader is.” Het familierecht moet dan ook
opnieuw worden ingericht, met het belang
van het kind voorop. “Het wetsvoorstel
lesbisch ouderschap zoals het er nu ligt, is
onvoldoende”, vindt Quik.
BelAng VAn het kinD
Er zijn zeker kanttekeningen bij het wetsvoorstel
lesbisch ouderschap te plaatsen.
Het regelt het juridisch ouderschap van
slechts een beperkte groep en het is zeer
de vraag of het belang van het kind hierbij
leidend is geweest, of dat het eerder gaat
contact tussen donoRkindeRen en donoRen
om het gelijkstellen van de rechten van
heteroseksuele en lesbische paren. Over
de bredere kwestie van veranderende
gezinssamenstellingen in de maatschappij
lijkt niet te zijn nagedacht. Gezien de veranderingen
die hebben plaatsgevonden
sinds de introductie van het huidige
familierecht, vindt Defence for Children
het nodig dat er nader onderzoek wordt
gedaan naar een herziening van het
afstammingsrecht als geheel. Daarbij zou
er gekeken moeten worden naar welke
nieuwe indeling recht zou doen aan de
nieuwe samenlevingsvormen, aan de
rechten van de volwassenen, maar vooral
aan de rechten van de kinderen.
Zaaddonoren konden tot 1 juni 2004 anoniem doneren. Daardoor was er geen
mogelijkheid tot contact tussen donorkinderen en donoren. Nu kan dat echter wel.
Donorkinderen en donoren kunnen zich inschrijven in het Fiom-KID-register en hun
DNA-gegevens laten opnemen in de DNA-databank. Zo helpt het FIOM, waar mogelijk,
donorkinderen en donoren met elkaar in contact te komen.
Meer informatie: www.fiom.nl
17 Right!

Foto’s: Matthew Jansen
actIe!
Hair Heroes zamelen geld in
steun bij een nieuwe staRt in bulgaRije
door Penny slaney
In november 2012 bezochten Naomi Wijnands en
Matthew Jansen namens Stichting Hair Heroes en in samenwerking
met Defence for Children - ECPAT twee opvangcentra
voor slachtoffers van seksuele uitbuiting in Bulgarije. De twee
kappers wilden meer leren over de achtergrond en werkwijze van
de centra én de kinderen inspireren met een kapperstraining.
Ze brachten cadeaus mee – föhns, stijltangen en krultangen – en
gaven een demonstratie. “We hebben de kinderen verteld over
ons werk. Ze waren zo enthousiast dat we vervolgens iedereen
hebben geknipt en gestyled”, vertelt Naomi. “We zien elke dag
in de salon hoe een mooie, nieuwe coupe het gevoel van eigenwaarde
kan vergroten, en het was voor ons erg bijzonder om dat
hier ook te ervaren. Je zag dat de kinderen echt blij werden en
zich goed voelden. Een van de jongeren zei dat het voelde als
een nieuwe start.”
Stichting Hair Heroes, opgericht door een aantal Nederlandse
kappers, organiseert samen met kapsalons acties om geld in te
zamelen. Dat gaat naar projecten voor kinderen die slachtoffer
zijn van mensenhandel.
In 2012 heeft Hair Heroes ruim € 8.000,– opgehaald voor de
opvangcentra die gesteund worden door Neglected Children
Society – ECPAT Bulgarije. In de centra krijgen enkele tientallen
minderjarigen hulp om geestelijk en lichamelijk te herstellen.
Het Hair Heroes-team zag dat er met name een grote behoefte is
18 Right!
aan goede psychologische hulp. “De kinderen in deze centra zijn
vaak langdurig en zwaar mishandeld. Ze kunnen meestal maar
zes maanden in de centra blijven”, aldus Matthew. “Het team
daar heeft de moeilijke taak om de kinderen te helpen herstellen
en de andere, positieve kant van het leven te laten voelen.
Psychologische ondersteuning en samen leuke activiteiten doen
spelen daarbij een essentiële rol. We hopen dat de bijdrage van
Hair Heroes op deze vlakken een verschil kan maken.”

cultuuR
gekidnapt
In Kirgizië is het mogelijk dat je als
meisje ‘s ochtends fluitend naar school
vertrekt, maar ’s avonds als bruid in een
wildvreemde familie belandt. Regisseur
Petr Lom filmde gekidnapte bruiden,
hun echtgenoten en schoonfamilies. Hij
spreekt deskundigen die uitleggen waar
de traditie vandaan komt. Het is voor de
Kirgiziërs een normale gang van zaken.
“We zijn allemaal ontvoerd”, vertelt een
vrouw aan een verlegen meisje dat net
is geschaakt. Iedereen lijkt te accepteren
dat dit nu eenmaal de traditie is.
Toch geven de cijfers aan dat vrouwen
die gekidnapt werden om te trouwen,
vaker zelfmoord plegen, vaker mishandeld
worden en vaker weglopen, zelfs
met achterlating van hun kinderen.
De documentaire laat zien hoe er
plannen gemaakt worden voor de
kidnapping. Zelfs de beste vriendin van
het meisje helpt mee en leidt haar naar
de waterplaats, waar vrienden van de
aanstaande bruidegom haar meeslepen,
de auto in. De meisjes zijn vandaag de
dag ouder dan vroeger, maar toch nog
vaak minderjarig en schoolgaand. Vaak
kunnen ze de school niet meer afmaken
en zien zij ook andere plannen in rook
opgaan.
Deze mooi gemaakte documentaire
laat zien dat uiteindelijk de mannen
profijt hebben van deze traditie en dat
de vrouwen er veelal bekaaid (of erger)
afkomen.
Bride Kidnapping in Kyrgyzstan (Petr Lom)
In een enigszins ingekorte versie ook te zien op
YouTube.
dansen vooR je
leven
Meysam Noori, bekend van So You
Think You Can Dance (SYTYCD), bracht
een boek uit over zijn leven. Tijdens
SYTYCD bleek al dat Meysam een
moeilijke jeugd had gehad. Dat was
terug te zien in zijn emotievolle dans,
die de kijker van SYTCYD raakte. In het
boek ‘Dansen voor je leven’, vertelt
Meysam hoe hij als achtjarige naar
Nederland vluchtte met zijn moeder,
broertje en zusje. Zijn vader en broer
waren vermoord door de Taliban, maar
dat wist hij toen nog niet. Hij kreeg
direct bij aankomst in Nederland de
‘vaderrol’ in het gezin, wat uiteraard
veel verantwoordelijkheden met zich
meebracht. Het gemis van zijn vader en
broer en de enorme last op zijn schouders
verwerkte Meysam door zoveel
mogelijk te dansen. Het bevrijdde hem
van het verleden dat hem achtervolgde.
Tegen de wil van zijn moeder heeft
Meysam doorgezet met dansen. Hij is
zelfs derde geworden bij SYTYCD, en
zijn moeder was uiteindelijk ontzettend
trots. Voor wie benieuwd is naar het
verhaal achter de dans van Meysam,
is dit boek zeker de moeite waard.
Het geeft tegelijkertijd een beeld van
wat dergelijke ingrijpende ervaringen
met iemand doen. (Ayda Naser Sadeh).
Dansen voor je leven (Meysam Noori)
Uitgeverij Manteau Jeugd: 2012
coming of age
Van 21 t/m 27 maart vindt het Movies
that Matter festival plaats in Den Haag.
Het programma-onderdeel over kinderrechten
heeft dit jaar als thema ‘coming
of age’.
De films gaan veelal over kinderen en
jongeren in moeilijke omstandigheden
en laten zien hoe veerkrachtig zij zijn,
en met hoe veel doorzettingsvermogen
zij overleven. Van de krottenwijken van
Casablanca en de achterbuurten van
Londen tot aan de woestijn in Irak, het
naoorlogse Sarajevo en de chaos in
Kinshasa – in de zeven films met dit
thema komt het allemaal langs. De films
laten zien wat de waarde is van vriendschap
en familie, en hoe de jongeren
vol moed, kracht, hoop, humor en creativiteit
omgaan met hun onverdiende lot.
De volgende films zijn te zien:
• Bekas (Karzan Kader);
• Les Cheveaux de Dieu (Nabil Ayouch);
• My Brother the Devil (Sally El Hosaini);
• Children of Sarajevo (Aida Begic);
• Rebelle (Kim Nguyen);
• Kinshasa Kids (Marc -Henri Wajnberg);
• Tall as the Baobab Tree
(Jeremy Teicher).
Voor meer informatie: www.moviesthatmatter.nl
19 Right!

Foto: Sander Nieuwenhuys; Tekst: Martine Goeman.
All Right!
kelvin liep toch
stage
Kelvin (nu 21)
mocht niet op
stage omdat hij
geen verblijfsvergunning
had.
Maar zonder die
stage kon hij
zijn diploma niet
halen. Omdat
hij alle andere
vakken al had gehaald, zat hij vervolgens
twee jaar thuis. Dat was een schending van
zijn recht op onderwijs, vond hij. Kelvin pikte
dit niet en spande met steun van Defence for
Children een procedure tegen de Nederlandse
Staat aan. En met succes! Hijzelf en andere
jongeren zonder verblijfsvergunning mogen
nu stage lopen.
“Ik keek best op tegen zo’n grote zaak”, zegt
Kelvin. “Een procedure tegen de Staat win je
niet zomaar. Maar ik ben heel blij dat we de
zaak hebben gewonnen en dat de weg nu ook
voor anderen is geopend. Inmiddels heb ik
mijn stage afgerond en krijg ik mijn diploma.
Het was geweldig om stage te lopen, ik hoop
verder te kunnen studeren met een studievisum.
Veel mensen vinden het knap dat ik een
procedure heb gevoerd tegen de Staat. Ik vind
het zelf ook wel stoer.”