Layout 2 - De Perslijst

10 & 11 SEPTEMBER 2011

Foto cover: Regentenkamer in Het Dolhuys
Beste bezoeker van de Open Monumentendagen,
Vele monumenteneigenaren hebben hun deuren weer voor u geopend! Wat gebeurt er achter
die voordeuren? Bij veel panden begrijp je onmiddellijk dat het gaat om een kerk, een school,
een industrieel complex of een hofjeswoning. Telkens worden gebouwen die leeg komen opnieuw
in gebruik genomen. Vaak krijgen zij dan een heel andere bestemming.
Het landelijk thema van deze Open Monumentendagen “Nieuw gebruik – Oud gebouw” speelt in
een historische stad als Haarlem eigenlijk altijd. Soms zijn wij al zo lang gewend aan een pand met
bijvoorbeeld een woonfunctie, dat wij niet meer weten dat het ooit als meelfabriek is gebouwd.
En waar zaten onze bierbrouwerijen? Wat nu een prachtig museum is, was toen een leprozen- en
pest- en dolhuis, een onderkomen voor mensen met een besmettelijke ziekte en voor ‘dollen’.
Probeer dit weekend eens te ontdekken, waarvoor de opengestelde gebouwen oorspronkelijk waren
bedoeld. Goed te weten dat ook vele scholieren deelnemen aan deze dagen. Onze jongeren
kunnen er voor zorgen dat leegkomende gebouwen telkens een functie krijgen. Alleen zo kunnen
panden, die Haarlem herkenbaar maken als Haarlem, voor de toekomst bewaard blijven.
Langs een lint van zingende koren wijst dit programmaboekje u de weg naar de vele activiteiten.
Een fijn, monumentaal weekend toegewenst!
Jan Nieuwenburg, wethouder Monumentenzorg Haarlem
INHOUD
Inleiding ‘Nieuw gebruik – Oud gebouw’ . . . . . . . . . 4
Hofjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Industrieel/bedrijfsmonument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Kerken en begraafplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Musea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Andere monumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Wonen en werken in monumentale
gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Wandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Torenbeklimmingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Activiteiten in het kader van het thema . . . . . . . . 26
Kinderactiviteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Tentoonstellingen/rondleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Zang, dans, muziek en toneel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Overige activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Jopenfestival . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Korenlint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Zang- en tangofestival Zango . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Stad als Podium Festival . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Plattegrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Overzicht geopende monumenten . . . . . . . . . . . . . . 44
Vragen over monumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
3

4
OPEN MONUMENTENDAGEN 2011 ‘NIEUW GEBRUIK – OUD GEBOUW’
Nieuw gebruik – Oud gebouw, het thema van de
25ste open monumentendag, is een gegeven
waar monumentenzorg dagelijks mee te maken
heeft. Een goed gebruik van een monumentaal
gebouw is immers een voorwaarde voor het behoud,
want iedereen weet dat een gebouw bij
leegstand en verkeerd gebruik pijlsnel achteruit
gaat.
Omdat er op het culturele
en economische
vlak veel verandert zien
we gebouwen de functie
verliezen waarvoor ze
oorspronkelijk gebouwd
zijn. Het paleis op de
Dam in onze hoofdstad
werd gebouwd als stadhuis
maar kreeg al vroeg een nieuw leven als
koninklijk paleis. Bij het Haarlemse stadhuis zien we
het omgekeerde. Gebouwd als grafelijk slot werd
het later de zetel van het stadsbestuur. Het aanpalende
dominicanenklooster werd na de reformatie
bij het stadhuis getrokken. Een complex
dat in 1938-1940 nog werd uitgebreid met nieuwe
vleugels. Die verschillende stappen van de ontwikkeling
van het stadhuiscomplex zijn duidelijk afleesbaar
in het gebouw. De 14de-eeuwse gravenzaal
van het oorspronkelijk jachtslot, de pandhof van
het klooster en de 17de-eeuwse vierschaar aan
de Grote Markt met vrouwe Justitia in de gevel,
om de belangrijkste te noemen.
Die herkenbaarheid van de verschillende ontwikkelingsfases
en bestemmingen is essentieel wanneer
men een monumentaal gebouw restaureert
en een nieuwe bestemming geeft. Het zijn de
elementen die het karakter bepalen en, om in
vaktermen te spreken, de monumentale waarden
vertegenwoordigen.
Van de vele monumenten die
Haarlem rijk is zijn er ook heel
wat die een herbestemming
kregen. Alleen al rond de Grote
Markt zien we daar een paar
prachtige voorbeelden van.
De Hoofdwacht op de hoek van
de Smedestraat, misschien ooit
gebouwd als het eerste stadhuis
van Haarlem, werd later verbouwd tot woonhuis
en diende vervolgens vanaf 1755 als Hoofdwacht
van de schutterij en later als hoofdkantoor van
politie. Vanaf 1919 is hier de Vereniging Haerlem
gevestigd.
De Vishal tegen de Grote Kerk in 1767-1769 gebouwd
voor de verkoop van de uit Zandvoort
aangevoerde vis verloor gaandeweg die functie
en dient vanaf 1956 als tentoonstellingsruimte.
Een deel daarvan is vorig jaar verbouwd tot entree
voor de Grote Kerk. Ook de Vleeshal, waar onder
stedelijk toezicht vanaf het begin van de 17de

eeuw het vlees werd verkocht, kreeg een herbestemming
als tentoonstellingsruimte met in de
kelder het archeologisch museum. De zandstenen
schapen- en ossenkoppen in de gevelarchitectuur
van Lieven de Key verraden die oorspronkelijke
functie, maar het gebruik als garnizoensmagazijn,
archief en bibliotheekdepot heeft geen sporen
nagelaten.
De laatste decennia lijkt het hergebruik van monumentale
gebouwen in een stroomversnelling te zijn
gekomen. Kerkgebouwen zijn daar het bekendste
voorbeeld van. Tegelijk is de opgave om daar een
goede herbestemming voor te vinden best lastig.
In Haarlem is dat vrij aardig gelukt door er bijvoorbeeld
woningen, een kantoor of een tandheelkundige
praktijk in te vestigen. In één geval, maar
dit gebouw heeft geen monumentale status, is er
zelfs een bierbrouwerij met een café restaurant in
gemaakt (zie foto).
Het behoud van kerkgebouwen is vaak zo belangrijk
omdat die niet alleen als gebouw maar ook in
de stedelijke context een grote rol spelen.
Een nieuw gebruik geeft die gebouwen weer een
nieuw leven. Dat voegt weer een hoofdstuk toe
aan de geschiedenis van de plek, de wijk en de
stad. Een boeiende, levende geschiedenis die
we met het thema van ‘Nieuw gebruik – Oud
gebouw’ dit jaar in het zonnetje willen zetten
tijdens de open monumentendagen.
Johan Jacobs, architectuurhistoricus gemeente
Haarlem

6
HOFJES
De prachtige hofjes die Haarlem rijk is, herinneren
ons aan lang vervlogen tijden. De hofjes werden
gesticht door de gegoede burgerij ten gerieve
van behoeftige ouderen en bejaarde vrouwen.
Zij werden gehuisvest in kleine woningen, die aan
een als tuin ingericht binnenhof lagen. De toegang
tot deze woongebiedjes werd meestal gevormd
door een aan de straatzijde gelegen poort. Veel
hofjes zijn nog steeds te bewonderen, een aantal is
verdwenen, maar een enkel poortje markeert soms
nog de plaats waar ooit een prachtig hofje was.
Wij gaan er vanuit dat u bij een bezoek aan een
hofje rekening houdt met de privacy van de
bewoners.
01 H O F J E VA N B A K E N E S
WIJDE APPELAARSTEEG 11K / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Het Hofje van Bakenes is het oudste nog bestaande
hofje in Nederland en werd in 1359 door Dirck
van Bakenes gesticht. >> De regentenkamer was
oorspronkelijk ook één van de hofjeswoningen.

05 G R AV I N N E H O F
SPAARNE 100 -102 / ZA: 10-17 / ZO: GESL.
Het Gravinnehof is een hofje van de 21ste eeuw.
Op initiatief van de gemeente Haarlem i.s.m. de
Stichting Haarlemse Hofjes is in 1991 een architectuurprijs
uitgeschreven voor een nieuw te bouwen
“21ste eeuws hofje” op het voormalig parkeerterrein
tussen de Gravinnesteeg en de Helmbrekerssteeg.
Dolf Floors maakte het winnende ontwerp.
Vergeet bij binnenkomst niet om naar de prachtige
plafondschildering van Gijs Frieling te kijken.
06 H O F J E I N D E N G R O E N E N T U I N
WARMOESSTRAAT 23 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Hofje In den Groenen Tuin is gesticht in 1616 door
Catharina Jansdochter, weduwe van Jacob Claeszoon
van Schoorl. Geheel vernieuwd in 1885-1886.
Tijdens de restauratie in 1987 is het aantal huisjes
teruggebracht van 20 naar 18.
07 H O F J E G U U R T J E D E WA E L
LANGE ANNASTRAAT 40 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Hofje Guurtje de Wael is gesticht in 1616 door
Guurtje de Wael, dochter van een lakenhandelaar.
De natuurstenen poort met familiewapen is
later gebouwd in opdracht van burgemeester
Jan de Wael.
08 H O F J E VA N L O O
BARREVOETESTRAAT 7 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Het Hofje van Loo is door stadsbestuurder Symon
Pieterszoon van Loo en zijn vrouw Godelt Willems-
dochter gesticht in 1489. Later is het hofje overgedragen
aan het Sint Elisabeths Gasthuis. De huisjes
dateren uit de 17e eeuw.
09 H O F J E VA N N O B L E T
NIEUWE GRACHT 2 / ZA: 10-17 / ZO: GESL.
Het hofje van Noblet is gesticht in 1760 door Leonard
Noblet. Het is gebouwd in de tuin van het
voormalige woonhuis ‘Haerlem en Spaargesigt’
dat nog steeds op de hoek van de Hooimarkt en
de Nieuwe Gracht te zien is.
10 H O F J E VA N S T A A T S
JANSWEG 39 / ZA: 10-17 / ZO: GESL.
Het hofje van Staats is gesticht uit de nalatenschap
van de Haarlemse garenreder en -handelaar
Ysbrand Staats. Op 29 juli 1730 werd door zijn broer
de eerste steen gelegd. De oorspronkelijk dertig
huisjes, zijn tijdens de restauratie van 1990 samengevoegd
tot twintig woningen. Het is één van de 7

8
grootste hofjes in Haarlem. Bijzonder is de ruime
binnentuin, het opzichterhuisje, mortuarium en de
washokjes. >> Het mortuarium doet heden ten
dage dienst als fietsenberging! > In totaal zijn er
67 woningen waarvan er 38 rond de tuin liggen.
De overige huisjes liggen aan de aangrenzende
straatjes. In dit hof mogen ook echtparen wonen.
Het complex is in beheer bij de gemeente.

Binnen zijn daar nog enkele gotische gewelven te
zien op de begane grond. Ook zijn er nog een
wenteltrap en het eikenhouten dakgeraamte van
het middeleeuwse klooster. De gevelsteen met
de H. Ursula, die de plaats van het klooster memoreert,
is te zien in de gevel van Ursulastraat 4.
16 T E Y L E R S H O F J E
KOUDENHORN 64 / ZA: 10-17 / ZO: GESL.
Het Teylers Hofje is gesticht in 1787 uit nalatenschap
van Pieter Teyler van der Hulst. Het werd
ontworpen door architect Leendert Viervant die
ook het ontwerp van de Ovale Zaal in het Teylers
Museum op zijn naam heeft staan.
Bijzonder aan het ontwerp is de monumentale INDUSTRIEEL/BEDRIJFSMONUMENT
entree met zuilen aan de Koudenhorn.
19 M O L E N D E A D R I A A N
17 W I J N B E R G S H O F J E
PAPENTORENVEST 1A / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Molen de Adriaan werd in 1778 gebouwd op de
BARREVOETESTRAAT 4 / ZA: 10-17 / ZO: GESL.
fundamenten van een oude verdedigingstoren.
Het Wijnbergshofje is gesticht in 1662 door de In 1931 brandde deze stellingmolen, gebouwd om
Doopsgezinde gemeente. Het is herbouwd in 1872. graan te malen, geheel af. >> In 1999 is de molen
Het achterhuis, de oorspronkelijke regentenkamer, door inspanning van velen herbouwd, in 2002
stond al geruime tijd op de Rijksmonumentenlijst. volgde de voltooiing. Sinds 2004 is de molen ook
Vanaf 1999 zijn de 9 huisjes aangewezen als Rijksmonument.
trouwlocatie voor het burgerlijk huwelijk.

10
De voorzijde en omkleding van de zaagvloer van
de molen geven de uitstraling van een donker
voorkleed.
21 M O L E N D E H O M M E L
HOMMELDIJK (MOLENPLAS A.D. RINGVAART)
ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Molen de Hommel is gebouwd in 1860. Het is een
poldermolen van het type achtkanten bovenkruier.
Gebouwd om de waterstand in de polder
te regelen.
22 M O L E N D E S T O O P (SCHOTERVEENSEMOLEN)
HEUSSENSSTRAAT / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Molen de Stoop is een wipmolen die vermoedelijk
omstreeks de helft van de 17e eeuw gebouwd is.
De molen bemaalde de voormalige Schoterveenpolder.
23 V I J F H U I Z E R M O L E N
VIJFHUIZEN 9 (GROENEWEG/RINGVAART)
ZA: 10-17 / ZO: 12-17
De Vijfhuizer molen is een in 1874 gebouwde
achtkante bovenkruier met
een met riet gedekte romp en kop
aan de Ringvaart van de Haarlemmermeer,
vlakbij de brug naar Vijfhuizen.
Het is een zogeheten grondzeiler
waarvan de wieken een vlucht
hebben van ruim 20 meter, oorspronkelijk
bedoeld voor het bemalen van
de Vijfhuizer polder.
KERKEN EN BEGRAAFPLAATSEN
24 H . A D E L B E R T U S K E R K
RIJKSTRAATWEG 26 (INGANG ZAANENLAAN)
ZA: 10–17 / ZO: 12-17
De r.k. St. Adelbertuskerk, oorspronkelijk gewijd aan
St. Lidwina, met de bijbehorende pastorie op de
hoek van de Zaanenstraat en de Rijksstraatweg
werd in 1920-1929 naar het ontwerp van architect
Jos Margry in sobere neogotische stijl gebouwd.
Het basilicale schip kreeg een dubbel torenfront
aan de Rijksstraatweg, een derde toren bij het
transept bleef onvoltooid.
Ruim interieur met gewelven van bakstenen ribben
met gestucte velden, glas-in-lood ramen van Joep
Nicolas en muurschilderingen met voorstellingen uit
het leven van de H. Lidwina.
25 B A K E N E S S E R K E R K
BAKENESSERSTRAAT / ZA: 12-17 / ZO: 12-17
De Bakenesserkerk is als Onze Lieve Vrouwekapel
gesticht door Willem II, graaf van Holland en Zeeland
in 1234 tot 1256.
Het huidige gebouw
is oorspronkelijk vijftiende-eeuws.
De
oudste vermelding
stamt uit 1486 en betreft
het noordelijk
schip van de kerk en
het onderste deel
van de toren. Het

ovendeel van de toren dateert uit het begin
van de zestiende eeuw. In het interieur zijn nog
de laatgotische beelden uit ca. 1470 te zien van
Maria, de Drie Koningen en Evangelisten in de
koorsluiting.
>> In 2010-2011 is de kerk gerestaureerd en geschikt
gemaakt voor hergebruik door de afdeling
archeologie van de gemeente Haarlem.

12
structie omkleed met lood, toegevoegd aan de
kerk. In 1559 werd de St. Bavo verheven tot kathedrale
kerk. Na de beeldenstorm (Haarlemse Noon
in 1578) komt de
kerk in het bezit
van de Hervormde
Gemeente.
De kruisribgewelven
die zich in de
transepten bevinden
zijn tijdens
een ingrijpende
restauratie in
omstreeks 1893
aangebracht.
In de kerk bevinden
zich o.a. het
beroemde Müller-orgel en de grafstenen van Frans
Hals, Saenredam, Pieter Teyler en vele anderen.
30 S T. J O S E P H K E R K
JANSSTRAAT 43 / ZA: 10-11.45 EN 13-17 / ZO: 13-17
De huidige St. Josephkerk werd in 1843 in gebruik
genomen als opvolger van een schuilkerk. De St.
Josephkerk was de eerste Katholieke kerk sinds de
reformatie en is gebouwd in een neoclassicistische
stijl.
31 K A T H E D R A A L S I N T B AV O
LEIDSEVAART 146, INGANG BOTTEMANNEPLEIN
ZA: 10-17 / ZO: 12-17
De kathedrale basiliek is van 1895 tot 1930 ge-
bouwd naar ontwerp van architect J.Th.J. Cuypers.
De pastorie, de sacristie en de doopkapel zijn
eveneens van Cuypers en behoren bij het oorspronkelijke
ontwerp van de basiliek. De bouwstijl
is eclectisch (een samenstel van meerdere bouwstijlen)
en is o.a. gebaseerd op de Romaanse en
vroeg Gotische stijl. Ook kenmerken van Art
Nouveau en Berlage vindt u terug. In 2011 is een
omvangrijke restauratie van start gegaan.
32 K E R K E VA N G E L I S C H E
B R O E D E R G E M E E N T E V. 1 8 7 6
PARKLAAN 34 / ZA: 10-17 / ZO: 12.30 -17
De zaalkerk van de Evangelische Broedergemeente
of Hernhuttergemeenschap is in 1876 gebouwd
naar ontwerp van D.E.L. van den Arend. De voorgevel
is in eclectische stijl met rondboogvensters in
zware omlijstingen en een gevelbekroning met
kruisbloem. In het interieur zijn o.a. twee achtarmige
bronzen kroonlijsten, oorspronkelijk bedoeld
voor de gasverlichting.
33 L U T H E R S E K E R K
WITTE HERENSTRAAT 22 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
De Lutherse Kerk werd in 1615 gebouwd op de
plaats van het voormalige Witteheren klooster
(Norbertijnen klooster, zie ook Frans Loenenhofje en
Luthers hofje). In de tweede helft van de 19e eeuw
werd de kerk voorzien van een nieuwe voorgevel.
Bijzonder zijn de preekstoel en de eikenhouten
banken uit de tweede helft van de 17e eeuw en
het eikenhouten doophek. In de kerk bevindt zich

het uit de 19e eeuw stammende Ströbelorgel.
De kerk wordt ook gebruikt als trouwlocatie voor
het burgerlijk huwelijk.
34 N I E U W E K E R K
NIEUWE KERKSPLEIN 36 / ZA: 10-17 / ZO: 13.30-17
De kerk is gebouwd naar ontwerp van Jacob
van Campen in neoclassicistische stijl. De toren
is een ontwerp van de voormalige stadsarchitect
Lieven de Key in de stijl van de Hollandse Renaissance.
35 O U D E K E R K
KERKPLEIN 2, SPAARNDAM / ZA: 10-17 / ZO: 10-17
De Oude Kerk in Spaarndam is een bakstenen
zaalkerkje uit 1627 in de vorm van een langgerekte
achthoek dat in 1663 vergroot is met een noorderdwarsarm.
In het interieur: een preekstoel en
dooptuin uit 1665, balustradeorgel uit 1760, twee
laat 18e eeuwse scheepsmodellen en het graf van
de waterbouwkundige en cartograaf Cruquius,
overleden in 1754.
36 R E M O N S T R A N T S E K E R K
HOEK PR. HENDRIKSTRAAT / WILHELMINASTRAAT
ZA: 13.30-17 / ZO: GESL.
In 1886-1887 gebouwde kerk naar ontwerp van
architect A. van der Steur.
37 V E R E E N I G D E D O O P S G E Z I N D E
G E M E E N T E
FRANKESTRAAT 24 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Het gebouw van de Vereenigde Doopsgezinde
Gemeente is een vrijwel vierkant bakstenen,
inpandig gelegen kerkgebouw uit 1681-1683 met
monumentale ingangspartij uit 1757 aan de
Grote Houtstraat. De bijgebouwen aan de Frankestraat
zijn uit 1902 naar ontwerp van J.A.G. van
der Steur in neorenaissance stijl met neogotische
en Jugendstil-elementen.
38 WA A L S E K E R K
BEGIJNHOF 30 ZA:10-17 / ZO: GESL.
Oorspronkelijk is de kerk gebouwd als Begijnhofkapel.
Na de stadsbrand van 1347 is de kerk groter
herbouwd. De verdieping in de kerk was in gebruik
bij Begijnen, zo konden zij op het koor kijken. In de
eerste helft van de 17e eeuw was het schip van
de kerk eigendom van de stad en voor opslag van
munitie gebruikt.
13

14
MUSEA
Haarlem heeft door de aanwezigheid van de vele
musea een ware schat aan cultuur. Niet alleen
door wat de musea te bieden hebben, maar ook
door de monumentale panden waarin zij gevestigd
zijn. Ieder museumpand heeft zijn eigen historie.
39 A B C A R C H I T E C T U U R C E N T R U M
GROOT HEILIGLAND 47 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
>> Spaarnestad Photo Gallery, het Historisch
Museum Haarlem en het ABC Architectuurcentrum
zijn samen te vinden in het voormalig Sint Elisabeth’s
of Grote Gasthuis. > Met het hergebruik als museum voor de psychiatrie
blijft dit monumentale complex verrassend
dicht bij de oorspronkelijke bestemming.
De collectie van het Dolhuys vertelt de ervaringen
van cliënten en behandelaars zelf. Met audio en
videofragmenten maakt u kennis met deze mensen
en ervaart u de belevingen uit eerste hand.
Het Dolhuys laat ook zien hoe Nederland door de
eeuwen heen omging met zijn zotten, dollen,

azenden, lijders of zoals het tegenwoordig heet:
cliënten. > Voor hergebruik als museum zijn in 1913 gebouwdelen
in de stijl van de 17de eeuw toegevoegd,
zoals de museumvleugel aan de straatzijde. > De grote hal waar oorspronkelijk het vlees werd
gekeurd en verhandeld is nu een monumentale
expositieruimte.

16
Als bezoeker dwaal je langs voorwerpen, zoals
mineralen, fossielen, tekeningen, schilderijen,
natuurkundige instrumenten, munten en penningen,
in sfeervolle historische vitrines, uitsluitend
door daglicht beschenen. Speciale aandacht
verdient ook de nieuwe aanbouw, ontworpen
door Hubert-Jan Henket.
46 T H E O S WA G E M A K E R S M U S E U M
STOOFSTEEG 6 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
Het museum is gevestigd in het Pietershuis, gebouwd
in 1558 voor ‘schamele ambachtsjongens
die met hun ambacht hun brood nog niet konden
verdienen’. In 1842 werd in het huis een bewaarschool
gesticht onder de naam ‘Pietertje’.
Theo Swagemakers is vooral bekend als portretschilder
uit de 20ste eeuw. Het museum is integraal
gewijd aan zijn oeuvre.
47 D E V I S H A L
GROTE MARKT 20 / ZA: 11-17 / ZO: 13-17
De naam ‘Vishal’ verraadt al waar het gebouw
ooit voor diende. De huidige Vishal is in 1769 gebouwd
ter vervanging van een grotere Vishal uit
1603. >> Nu is het deels een tentoonstellingsruimte
voor hedendaagse beeldende kunst en
deels een entreeruimte voor de Grote of St. Bavokerk.
> De moderne entreepartij is gebouwd naar ontwerp
van stadsarchitect Wiek Röling uit 1979 toen
er verschillende culturele voorzieningen in het
voormalige gasthuis werden ondergebracht.

centrum van het Nederlandse Amsterdam. De
stelling is 135 kilometer lang, bevat 45 forten en is
aangelegd van 1880 tot 1920. Deze stelling, een
zogenaamde kring van forten en water was oorspronkelijk
bedoeld om Amsterdam te verdedigen
tegen een potentiële aanvaller.
>> In het linker gedeelte van Fort Zuid is een café
gevestigd. Het café ademt de sfeer uit van de tijd
van weleer, waarin de voormalige wasgelegenheid
en muurschilderingen nog bewaard zijn
gebleven. > De Hollandsche Maatschappij gebruikt het
complex nog steeds, maar vanaf 2008 is de Vereniging
Hendrick de Keyser eigenaar van het
gebouw.

18
52 H O O F D WA C H T
GROTE MARKT 17 / ZA: 10-17 / ZO: 12-17
De Hoofdwacht, oorspronkelijk één van de oudste
gebouwen van de stad, was tot 1350 het stadhuis
van Haarlem. Daarna was het in gebruik als woonhuis
tot 1755, waarna het dienst ging doen als
hoofdwacht van de stedelijke schutterij.
>> Met het gebruik als hoofdbureau van politie
bleef het dicht bij die bestemming totdat hier vanaf
1919 de Vereniging Haerlem gevestigd werd. > Thans kan men er trainingen volgen voor
communicatieve vaardigheden en zakelijke
effectiviteit.

Vanaf 1936 diende het gebouw als gemeentearchief,
thans het Noord-Hollands Archief.

20
In deze collectie bevonden zich vooral werken
van Italiaanse, Vlaamse, Hollandse en Engelse
meesters uit de 16e 17e en 18e eeuw. ‘Welgelegen’
is gebouwd in neoclassicistische stijl.
Nadat de prinsgezinde Hope in 1794 naar Engeland
vluchtte, was het gebouw tot 1808 onbewoond.
In dat jaar kocht Lodewijk Napoléon het
gebouw dat hij liefkozend zijn paviljon noemde.
Vanaf dat moment spreekt men over ‘Paviljoen
Welgelegen’. De Koning van Holland deed in
1810 afstand van de troon en verliet ons land.
Zijn broer, Napoléon Bonaparte, bestempelde het
Palais Royal als Frans staatseigendom, waardoor
het bij de overgave in 1813 Nederlands staatseigendom
werd. Koning Willem I gaf het gebouw
in vruchtgebruik aan zijn moeder prinses Wilhelmina
van Pruisen die er tot aan haar dood in 1820
in de zomermaanden verbleef. Van 1838 tot 1928
vonden verschillende musea onderdak in Paviljoen
Welgelegen.
>> Sinds 1930 is het historische gebouw het onderkomen
van het provinciaal bestuur van Noord-
Holland. In 2007-2008 werd Paviljoen Welgelegen
gerestaureerd. In één van de hoekpaviljoens zijn
historische kamers ingericht die ons blijvend herinneren
aan de oorspronkelijke bewoners van dit
gebouw uit de 18e en 19e eeuw: Henry Hope,
Lodewijk Napoléon en Wilhelmina van Pruisen.
Toch is ‘Paviljoen Welgelegen’ niet gerestaureerd
om dienst te doen als museum maar om gebruikt
te worden als een levend en levendig provinciehuis.
> Tegenwoordig is hier een sociëteit voor alleenstaanden
gevestigd. Voor veel bezoekers is het
een soort tweede huis. > Vanaf 1922 is het pand in gebruik bij Sociëteit
Trou moet blijcken. Deze sociëteit stamt af van de
in 1503 gestichte Rederijkerskamer der Pelikanisten,
die de zinspreuk ‘Trou moet blijcken’ voerde.

Na de herbouw is het als stadhuis in gebruik genomen.
Ook het klooster dat achter het stadhuis
stond, hoort er sinds lange tijd bij. Van het klooster
resteren nog de kloosterhof, de kloostergangen,
het refectorium (eetzaal), librije (bibliotheek),
sacristie, kapittelhuis met dormitorium (slaapzaal)
en de Pandpoort. > De Stadsbibliotheek zetelt nu in het Doelengebouw.
> Tegenwoordig is op de begane grond een
café gevestigd en op de eerste etage zetelt
kunstenaarsvereniging KZOD.

22
W O N E N E N W E R K E N I N M O N U M E N TA L E G E B O U W E N
Vele monumentale gebouwen hadden oorspronkelijk een andere bestemming dan waarvoor ze vandaag
de dag worden gebruikt. Scholen, fabriekshallen en zelfs kerken dienen tegenwoordig als woonruimte,
atelier, horeca of simpelweg kantoor. Dit naar volle tevredenheid van de huidige gebruikers en
de directe omgeving. Monumenten hebben een verhaal te vertellen en zorgen voor binding in de buurt.
Als het gaat over herbestemming van monumenten in Haarlem, dan komen we bij Ymere al snel uit op
twee bijzondere panden. De oude Huishoud- en Industrieschool De Greiner en de voormalige kazerne
De Ripperda. Beide totaal verschillende panden met een andere herbestemming, maar beide met een
bijzonder verhaal.
65 D E G R E I N E R
VOORHELMSTRAAT 25 / BOUW 1935
ARCHITECT DICK GREINER
> RONDLEIDINGEN ZATERDAG 10 SEPTEMBER:
12.00, 14.00 EN 16.00 UUR
> RONDLEIDINGEN ZONDAG 11 SEPTEMBER:
14.00 EN 16.00 UUR
> Rond 1931 kreeg architect Dick Greiner de opdracht
om het bestaande onderkomen van de
Haarlemse Huishoud- en Industrieschool in het
Rozenprieel te moderniseren en uit te breiden met
een nieuwe vleugel. De opdracht resulteerde vier
jaar later in een schoolgebouw dat in die tijd tot
de modernste van het land behoorde.
Dick Greiner noemde de architecten van de
Amsterdamse School ‘dromers en fantasten’.
Aan de buitenkant fraaie vormen die het oog
streelden, maar de plattegronden werden getekend
door aannemers. Aan de binnenkant was
het dan ook vaak maar behelpen. Voor iemand
als Greiner was dit onacceptabel. Architectuur
moest in dienst van de gewone man staan, maar
gelijkertijd ook voldoende ruimte bieden voor
decoratieve vormen. Deze visie is goed terug te
zien in De Greiner.
Duizenden meisjes hebben in de vorige eeuw hier
onderwijs gevolgd en werden voorbereid op hun
verantwoordelijke taak van huisvrouw of dienstbode.
Met de invoering van de Mammoetwet in
1968 transformeerde de huishoudschool tot het
Lager Huishoud- en Nijverheidsonderwijs en ging
uiteindelijk op in het huidige VMBO. Tot 1995 is

onderwijs gegeven in De Greiner.
Hierna brak een nieuwe periode
aan. Vanaf 1995 trekken kunstenaars
in het gebouw en krijgen van
de gemeente tijdelijke atelierruimte
tot hun beschikking. In de jaren
hierna worden verschillende plannen
geopperd voor de herontwikkeling
van het pand, maar deze worden
telkens afgeblazen. Pas in 2008
kon er worden gestart met een renovatie die de
oorspronkelijke pracht van het gebouw weer liet
zien. >> Sinds 2010 doet De Greiner dienst als huisvester
van verschillende kunstenaars, creatieve
bedrijven, het Tekengilde en een kinderopvang. RONDLEIDINGEN ZATERDAG 10 SEPTEMBER:
12.00, 14.00 EN 16.00 UUR
> RONDLEIDINGEN ZONDAG 11 SEPTEMBER:
14.00 EN 16.00 UUR
> In 1877 stelde de Minister van Oorlog aan de
stad Haarlem voor om een cavaleriekazerne te
bouwen aan de Kleverlaan, ter vervanging van
een aantal over de binnenstad verspreide gebouwen.
Op 11 oktober 1882 start de bouw van de
kazerne en in oktober 1884 wordt het complex
opgeleverd en in gebruik genomen. Het complex
bestond onder andere uit een kazernegebouw,
fouragemagazijn, manege met overdekte rijbaan,
drie stalgebouwen, smederij en vier blokken met
woningen voor gehuwde officieren. Het hoofdgebouw
is gebouwd volgens het type Française.
Dit type kenmerkt zich door een lineair grondplan,
23

24
waardoor er meer licht en frisse lucht binnenkomt.
Van 1884 tot 1922 is de kazerne door de cavalerie
gebruikt. Het 2e Regiment Huzaren richtte in die
periode hier hun paarden af. Vanaf 1922 tot 1940
was het Korps Motordienst in de kazerne gelegerd.
Paarden werden vervangen door motorfietsen en
auto’s, huzaren door chauffeurs en maneges
werden garages. Bij het 50 jarige bestaan werd
de Cavaleriekazerne omgedoopt tot de Ripperda
kazerne, ter herinnering aan kapitein Wigbolt
Ripperda, die tijdens het Beleg van Haarlem in
1572-1573 een belangrijke rol speelde.
>> Nadat de militaire functie in 1992 werd beëindigd
heeft de gemeente Haarlem het terrein en
de stallen aangekocht. Eind 1999 presenteerde
de Ontwikkelingscombinatie, bestaande uit Slokker
Vastgoed en de Woonmaatschappij (nu Ymere)
haar stedenbouwkundige visie voor de herontwikkeling
van het voormalige Ripperda-terrein.
Een grote ondergrondse parkeergarage onder het
voormalige oefenterrein, de toevoeging van verschillende
woonblokken en verschillende bedrijfsruimten
hebben De Ripperda sinds 2009 een
nieuwe bestemming gegeven die helemaal past
in de huidige tijd met de pracht wel weleer.

WANDELING ‘NIEUW GEBRUIK –
OUD GEBOUW’
Speciaal voor deze monumentendagen is een
route uitgezet langs die monumenten die een
andere functie hebben gekregen dan waarvoor
ze gebouwd zijn. De wandeling is gratis verkrijgbaar
tijdens de monumentendagen bij het informatiepunt
in de Gravenzaal van het stadhuis.
OUDE TIJDEN HERLEVEN OP JE MOBIEL!
UAR (Urban Augmented Reality), de mobiele architectuurapplicatie
ontwikkeld door het NAi geeft
aan de hand van tekst, beeld, archiefmateriaal en
film, op een iPhone of een Google Android-toestel
(in een later stadium ook Nokia-telefoons) informatie
over de gebouwde omgeving.
Door gebruik te
maken van geavanceerde
3D-modellen laat UAR midden
in de stad via je telefoon
ook zien wat er niet is.
De stad zoals zij was, bijvoorbeeld
door gebouwen
te tonen die er vroeger
stonden. De stad zoals zij
had kunnen zijn, door maquettes en ontwerptekeningen
te tonen van alternatieve ontwerpen die
nooit zijn gerealiseerd. En de stad zoals zij wordt,
door artist-impressions te tonen van gebouwen in
aanbouw, of gebouwen die in de planning staan.
Tijdens de monumentendagen in Haarlem gebruiken
we UAR voor het grootste deel om te laten
zien wat er ooit was en voor welke functie een
gebouw oorspronkelijk gebouwd is.
Maar daarnaast geven wij ook een vooruitblik op
de toekomstige ontwikkelingen in de stad.
Download nu de UAR APP en zie nog meer
van Haarlem. NB Bij Android moet je eerst de
Layar APP downloaden, in Layar vind je de
UAR APP
KINDERWANDELING
Een korte fotospeurtocht door een oud stukje
Haarlem voor kinderen van 4 t/m 8 jaar.
De folder ‘Haarlems Zoekplaatje’ is tijdens de
monumentendagen gratis verkrijgbaar bij het
informatiepunt in de Gravenzaal van het stadhuis.
TORENBEKLIMMINGEN
BEKLIMMING TOREN VAN DE GROTE
OF ST. BAVOKERK
De toren van de Grote of St. Bavokerk is met een
kleine groep onder begeleiding te beklimmen tot
de eerste omloop. Kinderen onder 12 jaar mogen
uit veiligheidsoverwegingen helaas niet mee naar
boven. Aangezien de weg naar boven zo’n 200
treden telt, heeft u een redelijke conditie nodig.
Gratis kaarten voor een beklimming zijn dit weekend
verkrijgbaar bij het informatiepunt in de Grote
of St. Bavokerk. Er worden alleen kaarten verstrekt
voor een beklimming op de dag zelf, zolang de
voorraad strekt. U beklimt de toren op eigen risico. 25

26
BEKLIMMING TOREN VAN DE
KATHEDRAAL SINT BAVO
Op zondag 11 september om 13.00 uur start een
gewelventocht door donkere spelonken van de
Kathedraal naar een van de torens. Vanaf de
torens is een prachtig overzicht over de wijde
omtrek en op de koepel die in restauratie is te zien.
Beklimming onder voorwaarde.
ACTIVITEITEN IN HET KADER VAN
‘NIEUW GEBRUIK – OUD GEBOUW’
In de Bakenesserkerk wordt beide dagen
informatie verstrekt over de geschiedenis en
restauratie van de kerk (oud gebouw) en
over de huidige gebruikers (bureau archeologie
Haarlem) en hun werk (kantoor, depot
en onderzoeksrestauratiewerkplaats)
Rondleidingen door de Janskerk. Dit vroegere
kloostercomplex, de commanderij van Sint-Jan
genaamd, huisvest tegenwoordig het Noord-
Hollands Archief
‘Van schutterij tot bibliotheek’ rondleiding
door het Doelengebouw van de Stadsbibliotheek
Speciale expositie van beeldende kunst op
de tweede etage in De Waag, van Kunst zij
ons Doel. Een selectie van de kunstenaars
laten zich inspireren om het thema ‘Nieuw
gebruik – Oud gebouw’ via beeldende kunst,
vorm te geven
De Kathedraal Sint Bavo krijgt een Museum
voor Kerkelijke kunst. Het museum is nog in
aanbouw, maar beide dagen is het mogelijk
om alvast een kijkje te nemen. Er is een presentatie
en er wordt uitleg gegeven
KINDERACTIVITEITEN
28 GROENMARKTKERK
Kaarten maken, schilderen en boetseren
40 ARCHEOLOGISCH MUSEUM
Graven door te schaven
Onderzoeken, speuren en kleuren
Puzzelen, ook met woorden
42 FRANS HALS MUSEUM
Wie maakt de langste slinger of de mooiste
feesthoed? De knutseltafel staat op zondag
in het museum klaar

43 DE HALLEN HAARLEM
De knutseltafel staat klaar met een speciale
creatieve activiteit
44 HISTORISCH MUSEUM HAARLEM
Speurtocht door het museum (gratis)
45 TEYLERS MUSEUM
Workshops stencilen
Zondag doorlopend tussen 12.15 en 17.00 uur
(kosten gelijk aan museumentree).
Nog niet zo heel lang geleden deed het
moderne kopieerapparaat zijn intrede. Voor
die tijd werd er gewerkt met een stencilmachine.
Wil je ook een keertje inkt gieten en
draaien, of ben je benieuwd naar wat stencilen
nu eigenlijk is? Kom dan naar een van de
workshops! Deze workshops zijn ook geschikt
voor volwassenen.
TENTOONSTELLINGEN/
RONDLEIDINGEN
24 H. ADELBERTUSKERK
Rondleiding door de kerk, met o.a. een toelichting
bij de gebrandschilderde ramen van
Joep Nicolas
Uitleg over de restauratie van het orgel
Beklimming van de torens
26 ST. BARBARA
Stichting Historisch Schoten is beide dagen
aanwezig om aandacht te geven aan de
geschiedenis van de verdwenen gemeente
Schoten (Haarlem-Noord) en om samen met
de beheerders van de begraafplaats uitleg
te geven over de historie van de bijzondere
locatie van de begraafplaats
Diavoorstelling met oude foto’s en films over
deze plek en omgeving
28 GROENMARKTKERK
Tentoonstelling over het ‘rijke Roomse leven’
31 KATHEDRAAL SINT BAVO
Rondleidingen door de Kathedraal en de
kelders
Tentoonstelling met uitleg over de huidige
restauratie
27

28
37 VEREENIGDE DOOPSGEZINDE
GEMEENTE
Tentoonstelling ‘Doopsgezind. Mijn passie!’
39 ABC ARCHITECTUURCENTRUM
Tentoonstelling ‘Vanishing point’ met schilderijen
van kunstenares Cécile van Hanja
Tentoonstelling ‘Architect Jan Stuyt (1868-
1934) – reizende tentoonstelling’
Tentoonstelling ‘Fusion – een pleidooi van
WAM architecten voor een sierlijke architectuur
in een open samenleving’
40 ARCHEOLOGISCH MUSEUM
Tentoonstelling ‘Handel zonder grenzen’.
Wie kent de handelsproducten die Haarlem
Dirck Hals: Buitenpartij (1620)
al in de laten Middeleeuwen over de hele
wereld beroemd maakte?
Ontwerp een logo voor een Haarlems
product
41 HET DOLHUYS
Speciale rondleidingen door het gebouw.
Kom op plekken die voor de bezoeker normaal
gesproken niet toegankelijk zijn. De rondleidingen
worden meerdere keren per dag gegeven
42 FRANS HALS MUSEUM
Op zondag is alvast een voorproefje op de
tentoonstelling ‘De Gouden Eeuw viert feest’
te zien die op 11-11-2011 opengaat. Elk heel
uur is er een feestelijk verhaal op zaal

43 DE HALLEN HAARLEM
Op zondag is er tijdens het laatste weekend
van de tentoonstelling ‘Zó Hollands – Ons
landschap in de kunst sinds 1850’ elk heel uur
een verhaal op zaal
44 HISTORISCH MUSEUM HAARLEM
Tentoonstelling ‘Een eeuw persfotografie
in beeld’, een bijzondere tentoonstelling over
Spaarnestad Photo en de opkomst van de
persfotografie
45 TEYLERS MUSEUM / Fundatiehuis
Rondleiding door het Fundatiehuis. Kaartjes
zijn verkrijgbaar, tijdens de monumentendagen,
bij het informatiepunt in de Gravenzaal
Tentoonstelling ‘Gadgets & games – van toen
en nu’.
50 LOGEGEBOUW HAARLEMSE
VRIJMETSELARIJ
Rondleiding met uitleg, start ieder half uur
behalve tussen 15.00 en 16.00 uur
Lezing ‘De Opperbouwmeester’ over 223 jaar
vrijmetselarij in Haarlem door Max de Haan
Kleine tentoonstelling over het logegebouw
en vrijmetselarij
52 HOOFDWACHT
Rondleiding ‘Jongeren laten jongeren de
Hoofdwacht zien’
54 HUIS TE ZAANEN
Overzicht met foto’s en dia’s van het
verleden
55 JANSKERK / Noordhollands Archief
Rondleidingen door de Janskerk. Dit vroegere
kloostercomplex, de commanderij van Sint-Jan
genaamd, huisvest tegenwoordig het Noord-
Hollands Archief
Tentoonstelling ‘Blik op Haarlem
– De tekeningen en prenten van Cornelis van
Noorde (1731-1795)’
58 PROVINCIEHUIS (Paviljoen Welgelegen)
Rondleidingen (door statenleden en andere
gidsen) door het museale deel van het
gebouw: Slaapkamer van Lodewijk Napoleon,
de Willemijntjeskamer en de Hope-kamer.
De rondleidingen zijn beide dagen doorlopend.
60 SOCIËTEIT TROU MOET BLYCKEN
Tentoonstelling ‘Eric Claus’. Op zaterdag
geeft Trou moet Blycken de bekende Haarlemse
kunstenaar Eric Claus en zijn vrouw
Heleen Levano de gelegenheid modernklassieke
beelden tentoon te stellen alsmede
legpenningen. Trou moet Blycken huisvest al
sinds begin 1600 een unieke verzameling blazoenen
van Rederijckerskamers in Nederland
en Eric Claus heeft twee miniatuurblazoenen
gemaakt van koper die op de voordeur van
Grote Houtstraat 115 bevestigd zijn
64 ZWEMBAD DE HOUTVAART
Doorlopend rondleidingen op zondag
Kleine expositie welke ingaat op de geschiedenis
en architectuur van de Houtvaart,
het actietijdperk van de redding en over de
vrienden van de Houtvaart
29

30
ZANG, DANS, MUZIEK EN TONEEL
4 FRANS LOENENHOFJE
De Letterlievende Vereniging J.J. Cremer voert
vanaf 13.30 uur diverse keren een klucht op
Zaterdag omstreeks 17.00 uur optreden de
Flowertown Jazzban met regent Wil van
Schaik op de banjo
24 H. ADELBERTUSKERK
Orgelbespeling door de organisten van de
H. Adelbertuskerk
Voor de echte liefhebber is er de gelegenheid
om het orgel zelf te bespelen
29 GROTE OF ST. BAVOKERK
Orgelspel door Anton Pauw, zaterdag om
10.00 en 14.00 uur en zondag om 12.00 en
14.15 uur
Lunchconcert Vocaal Ensemble, zaterdag
om 13.15 uur
30 ST. JOSEPHKERK
Korte bespelingen gerestaureerd Ademaorgel
en groepsgewijze uitleg door Gemma
Coebergh op zondag
31 KATHEDRAAL SINT BAVO
Orgelconcert, zaterdag om 15.00 uur
Eveningsong, door Bavo Cantorij,
zondag 15.30 uur
38 WAALSE KERK
Orgelspel door Kees Huges op zaterdag
OVERIGE ACTIVITEITEN
Stichting Vertelkunst Haarlem
29 GROTE OF ST. BAVOKERK
Demonstratie slingerproef van Foucault,
zaterdag om 11.45 en 13.45 uur en zondag
om 13.15 en 15.15 uur
Middaggebed, zaterdag van 12.45 tot
13.00 uur
33 LUTHERSE KERK
Een lijstenmaker lijst een aantal oude steendrukken
van Luther in
Een aantal Luther-portretten wordt uitgestald
In een vitrine worden Luther-postzegels en
een aantal prachtige miniaturen tentoongesteld
Een ongeveer 20 minuten durende film over
de geschiedenis van de kerk wordt getoond
44 HISTORISCH MUSEUM
Zondag van 14.00 tot 16.30 uur brengen Nico
van den Raad, Maya Plas en Richard Grootbod
(Stichting Vertelkunst Haarlem) je met hun
verhalen o.a. terug naar de tijd waarin het
museum nog dienst deed als Elisabeth’s Gasthuis
en je krijgt de ware reden te horen waar-

om de Haarlemmers muggen worden genoemd.
49 CAFÉ TERRAS FORT ZUID
Rondvaart ‘Kleine Forten Route’ op zaterdag
en zondag om ±14.00 uur
52 HOOFDWACHT
Zondag van 14.00 tot 16.30 uur vertelt Kitty
Hieltjes (Stichting Vertelkunst Haarlem) bijna
schilderend haar verhaal over wat zich in de
Hoofdwacht, het oudste monument
van Haarlem, zou kunnen hebben afgespeeld.
63 DE WAAG
Zaterdag en zondag van 12.30 – 14.30 uur en
15.00 – 17.00 uur teken- en schildersessies
met (levende) modellen op de tweede etage.
De tekenzaal heeft nog een aankleding die
stamt uit de 19de eeuw
Zondag van 11.00 tot 13.00 uur en in de pauze
van het Modeltekenen legt Marjon Rekoert
(Stichting Vertelkunst Haarlem) misschien wel
een link naar heksen, al zijn die in Haarlem
nooit gewogen? En er kan nog wel meer in
de waagschaal gelegd worden… Over waagstukken
of waaghalzerij valt veel te vertellen.]
JOPENFESTIVAL
Zondag 11 september van 10.30 tot 18.00 uur kun
je nostalgische tijden herbeleven en genieten van
robuuste hoogstaande culinaire versnaperingen,
spectaculaire acts met een dikke knipoog naar de
Middeleeuwen en authentieke ambachtslui waar-
bij ook de jongere generatie wordt uitgenodigd
om deze ambachten uit te oefenen. Natuurlijk kan
dit alles onder het genot van de Haarlemse Jopen
bieren die ook rijkelijk uit de tap zullen vloeien!
Maar daar blijft het deze dag niet bij...
BOURGONDISCH DINER!
Na afloop van het festival bestaat de mogelijkheid
om samen met het Middeleeuws gezelschap
Monnickendam, die gedurende dag verschillende
voorstellingen opvoeren, mee te lopen naar de
Jopenkerk voor een authentiek Bourgondisch
diner. Aan lange tafels kan daar genoten worden
van een Middeleeuws diner, met live muziek en
bovenal heel veel gezelligheid!
Kosten: € 25,-. Wil je verzekerd zijn van een plek?
Mail dan naar: evenementen@jopenbier.nl of bel:
(023) 5334114.
31

32
Tijdens het Monumentenweekend van zaterdag
10 september en zondag 11 september laten 100
koren, ensembles, kwintetten, kwartetten en trio’s
uit Haarlem zich horen op monumentale en culturele
locaties. Een unieke gelegenheid om uw
monumentenwandeling te combineren met het
luisteren naar diverse kooroptredens.
De toegang tot deze miniconcerten is gratis en
je kunt op elk moment binnenwandelen.
PROGRAMMA KORENLINT
ZATERDAG 10 SEPTEMBER
EVANGELISCHE BROEDERGEMEENTE /
14.00 -14.20 Coro Cantoro
14.40 -15.00 Diaogi
15.30 -15.50 Encore
16.00 -16.20 Rosa Fra Fünen
GROENMARKTKERK
12.20 -12.40 Bellissimo
13.00 -13.20 Barbees & Barflies
13.40 -14.00 Seniorenkoor 55+ Hoe gaat ’t er mee
14.20 -14.40 The Amstel River Singers
15.00 -15.20 Vrouwenkoor Hoor Haar
15.40 -16.00 Gemengd Koor Haarlemmer Olie
GROTE OF ST. BAVOKERK /
14.30 -14.50 Zang en Vriendschap
15.00 -15.20 Seniorenkoor 55+ Hoe gaat ’t er mee
15.40 -16.00 Oratoriumkoor Kennemerland
16.20 -16.40 Whale City Sound
JANSKERK / Noord-Hollands Archief
13.00 -13.20 Koorschool St. Bavo
13.40 -14.00 Cigale
14.30 -14.50 Musicalkoor Time Square
15.00 -15.20 Oude Bavo Cantorij
15.40 -16.00 KwasiKloos
16.20 -16.40 Mozartkugeln
ST. JOSEPHKERK
13.00 -13.20 Oude Bavo Cantorij
13.40 -14.00 Koorschool St. Bavo
14.10 -14.20 Encore
14.30 -14.50 Gemengdkoor ZuidWest
15.10 -15.30 Snowe koor
15.40 -16.00 Voorwegkoor Heemstede
16.40 -17.00 Gemengd Koor Haarlemmer Olie
LUTHERSE KERK
15.00 -15.20 Kennemer Vrouwenkoor
15.40 -16.00 Servants of the Lord
NIEUWE KERK
13.00 -13.20 Bellissimo
13.40 -14.00 Music Allin
14.40 -15.00 Servants of the Lord
15.20 -15.40 Barbers & Bishops

16.00 -16.20 Prima Musica
16.40 -17.00 Operettegezelschap Hulsbergen
OUD KATHOLIEKE KERK / Kinderhuissingel 74
12.30 -12.50 N.O.G. Muziektheater
13.00 -13.20 Voice Collectives
13.30 -13.50 Bosch en Vaartkoor
14.00 -14.20 Factory of Voices
14.40 -15.00 Operettegezelschap Hulsbergen
15.20 -15.40 Flying High Singers
PHILHARMONIE / Foyer /
Lange Begijnestraat 11
13.00 -13.20 Pop-in-koor Boskoop
13.40 -14.00 Musicalkoor Time Square
14.20 -14.40 Popkoor Decibel
15.00 -15.20 Music Allin
15.40 -16.00 De meeste Stemmen
16.20 -16.40 Popkoor Temperament
PHILHARMONIE / Blauwe Zaal
13.20 -13.40 Puisque Tout Passe
14.00 -14.20 Rumours
14.40 -15.00 Prima Musica
15.20 -15.40 Popkoor Sprightly
16.00 -16.20 Vrouwenkoor Hoor Haar
16.30 -16.50 Factory of Voices
PHILHARMONIE / Van Beinum Zaal
13.20 -13.40 Cascantar
14.00 -14.20 De Waltzing Mathilda’s
14.40 -15.00 KwasiKloos
15.20 -15.40 Zanggroep To The Point
16.00 -16.20 Vier Bier & Een Cola light
PHILHARMONIE / Van Warmerdam Zaal
14.00 -14.20 Dames Stemband
14.40 -15.00 Qrieus
15.20 -15.40 Metamorfose
16.00 -16.20 Koor Bizniz
PHILHARMONIE / Kleine Zaal
13.00 -13.20 Gemengdkoor ZuidWest
13.40 -14.00 Snowe koor
14.20 -14.40 Barbees & Barflies
15.00 -15.20 Coro Cantoro
15.40 -16.00 Cigale
16.20 -16.40 Flying High Singers
16.50 -17.10 Voorwegkoor Heemstede
REMONSTRANTSE KERK
13.00 -13.20 Zanggroep To the Point
13.40 -14.00 Oratoriumkoor Kennemerland
14.20 -14.40 Get together Again 33

34
14.50 -15.10 Whale City Sound
15.20 -15.40 Mozartkugeln
16.00 -16.20 Picantum
STADSBIBLIOTHEEK / Doelenzaal /
13.00 -13.20 De Waltzing Mathilda’s
13.40 -14.00 Pop-in-koor Boskoop
14.20 -14.40 Rosa Fra Fünen
15.00 -15.20 Picantum
15.40 -16.00 Popkoor Decibel
STADHUIS / Librije-zaal
13.00 -13.20 Dames Stemband
15.00 -15.20 Vier Bier & Een Cola light
16.00 -16.20 Diaogi
STEDELIJK GYMNASIUM / Prinsenhof 3
13.00 -13.20 Get Together Again
13.40 -14.00 The Amstel River Singers
14.20 -14.40 Koor Cascantar
15.00 -15.20 Popkoor Temperament
15.40 -16.00 Qrieus
16.20 -16.40 De Meeste Stemmen
VEREENIGDE DOOPSGEZINDE GEMEENTE
12.00 -12.20 Camusette Consort
15.00 -15.20 Vocaal Ensemble Kwarts
WAALSEKERK
13.00 -13.20 Camusette Consort
13.30 -13.50 Vocaal Ensemble Kwarts
14.00 -14.20 Barbers & Bishops
14.30 -14.50 Puisque Tout Passe
15.00 -15.20 Hé Buuf
15.30 -15.50 Haarlem Shuffle
16.00 -16.20 Kennemer Vrouwenkoor
ZANG EN VRIENDSCHAP (Gebouw) /
Jansstraat 74zw
12.20 -12.40 Popkoor Sprightly
13.00 -13.20 Rumours
13.40 -14.00 Koor Bizniz
14.20 -14.40 Metamorfose
14.50 -15.10 N.O.G. Muziektheater
15.20 -15.40 Voice Collectives
15.50 -16.10 Bosch en Vaartkoor
16.20 -16.40 Zang en Vriendschap
PROGRAMMA KORENLINT

PROGRAMMA KORENLINT
ZONDAG 11 SEPTEMBER
EVANGELISCHE BROEDERGEMEENTE
13.00 -13.20 Take it Easy
13.30 -13.50 Zingen voor Leven
14.00 -14.20 De Vechtse Parels
14.40 -15.00 Close2u
15.20 -15.40 Noisy Voices
16.00 -16.20 Immanuelkoor
16.40 -17.00 Barbees & Barflies
GROENMARKTKERK
12.30 -12.50 Morinde
13.00 -13.20 Koor Kaskedieze
13.40 -14.00 Verrassingskoor
14.20 -14.40 Join’s Meeting
15.00 -15.20 De Vroolijcke Noot
15.40 -16.00 Voicemail
16.20 -16.40 Projectkoor Misa Criolla
GROTE OF ST. BAVOKERK
13.40 -14.00 The Hugo Singers
15.00 -15.20 Malle Babbe
JANSKERK / Noord-Hollands Archief
12.00 -12.20 Het Swingstation
12.40 -13.00 The Hugo Barberladies
13.20 -13.40 Elisabeth Bas
14.00 -14.20 Haarlem Voices
14.40 -15.00 Projektkoor Misa Criolla
15.20 -15.40 The Classic Frogs
16.00 -16.20 Doulce Memoire
16.40 -17.00 Vrouwenkoor Con Anima
ST. JOSEPHKERK
13.00 -13.20 Close2u
13.30 -13.50 Haarlems Studentenkoor
14.00 -14.20 Haarlems Klein Koor
14.30 -14.50 Spaarndams Gemengd Koor
15.00 -15.20 Immanuelkoor
15.30 -15.50 Morinde
16.00 -16.20 Vrouwenkoor Con Anima
16.30 -16.50 The Midday Singers
LUTHERSE KERK
14.00 -14.20 Arcadelt Ensemble
15.00 -15.20 Flower Voices
PHILHARMONIE / Foyer /
Lange Begijnestraat 11
12.00 -12.20 Het Amsterdams Gouwe Ouwe Koor
12.40 -13.00 Noisy Voices
35

36
13.20 -13.40 Join’s Meeting
14.00 -14.20 Sparkle Velsen
14.40 -15.00 Obelisk
15.20 -15.40 Shantykoor Nortada
16.00 -16.20 De Vroolijcke Noot
16.40 -17.00 The Classic Frogs
PHILHARMONIE / Blauwe Zaal
12.20 -12.40 Vier Bier & Een Cola light
13.00 -13.20 Haarlem Klein Koor
13.40 -14.00 Antonius Vrouwenkoor
14.20 -14.40 Dwarsklank
15.00 -15.20 Hi! Society
15.40 -16.00 Dubbelkwartet Nootzaak
16.20 -16.40 Vocaal Ensemble La Grenouille
PHILHARMONIE / Van Beinum Zaal
12.20 -12.40 Koor Plus Minus
13.00 -13.20 Het Swingstation
13.40 -14.00 Les Moucherons
14.20 -14.40 Dames Stemband
15.00 -15.20 Take it Easy
15.40 -16.00 Zingen voor Leven
16.20 -16.40 De Vechtse Parels
PHILHARMONIE / Van Warmerdam Zaal
12.20 -12.40 De Waltzing Mathilda’s
13.00 -13.20 Haarlem Voices
13.40 -14.00 Sola-Re-Sonare
14.20 -14.40 Doulce Memoire
15.00 -15.20 Stella a Capella
15.40 -16.00 The Midday Singers
16.20 -16.40 Het Weiland Ensemble
STADHUIS / Librije-zaal
13.00 -13.20 Flower Voices
13.40 -14.00 Viva Voce
14.20 -14.40 Koor Plus Minus
15.00 -15.20 Antonius Vrouwenkoor
15.30 -15.50 Dwarsklank
16.00 -16.20 Hi! Society
16.40 -17.00 Dubbelkwartet Nootzaak
STADHUIS / Refter
13.00 -13.20 Sola Re Sonare
13.40 -14.00 De Waltzing Mathilda’s
14.20 -14.40 Vier Bier & Een Cola light
15.00 -15.20 Vocaal Ensemble Le Grenouille
15.40 -16.00 Muzenco
16.10 -16.30 Viva Voce
STEDELIJK GYMNASIUM / Prinsenhof 3
12.40 -13.00 Haarlems Studentenkoor
13.20 -13.40 Obelisk

14.00 -14.20 Koor Kaskedieze
14.40 -15.00 Barbees & Barflies
15.20 -15.40 Verrassingskoor
16.00 -16.20 Het Weiland Ensemble
16.40 -17.00 Voicemail
TONEELSCHUUR / Kleine Zaal /
Lange Begijnestraat 9
12.30 -12.50 Stella a capella
13.00 -13.20 Het Amsterdams Gouwe Ouwe Koor
13.30 -13.50 The Hugo Barberladies
14.00 -14.40 Haarlems Kinderkoor
14.50 -15.10 Elisabeth Bas
15.20 -15.40 Harlem Nocturne
16.00 -16.20 Spaarndams Gemengd Koor
16.20 -16.40 Shantykoor Nortada
VEREENIGDE DOOPSGEZINDE GEMEENTE /
Frankestraat 24
15.00 -15.20 Arcadelt Ensemble
WILHELMINAKERK / Ged. Oude Gracht 61
13.00 -13.20 Les Moucherons
13.40 -14.00 Harlem Nocturne
14.20 -14.40 Muzenco
15.00 -15.20 Sparkle Velsen
15.40 -16.00 The Hugo Singers
16.20 -16.40 Malle Babbe
Het programma van Korenlint is onder voorbehoud.
Kijk voor het meest actuele programma op
www.korenlint.nl
Cuarteto Rotterdam
ZANG- EN TANGOFESTIVAL ZANGO
EEN UNIEK EVENEMENT DAT ZANG,
TANGO EN MUZIEK VERBINDT
Het zang- en tangofestival Zango 2011, dat van
6 -11 september plaatsvindt in Spiegeltent ‘Het
Danspaleis’ op de Grote Markt, is met recht een
uniek evenement. Het is een inspirerende ontmoeting
van de vrijetijdsculturen zang, dans en tangomuziek.
In Haarlem Korenstad gedijt van oudsher
een zangcultuur die zelfs internationaal bekendheid
geniet. De tangocultuur is jonger, maar al ver
voordat Nederland kennismaakte met Máxima
veroverde de Argentijnse tango ons land (en veel
andere Europese landen). Zango brengt beoefenaren
van beide – van amateur tot (top)professional
– bijeen in een omgeving met allure.
Om het festival zo open en laagdrempelig mogelijk
te houden zijn de toegangsprijzen laag. 37

38
VOLOP GENIETEN
EN OOK ZELF
AAN DE SLAG
Artiesten en professionals
die je uittillen boven
routine en middelmaat,
die je nieuwe mogelijkheden
laten zien. Dat is
de essentie van het
zang- en tangofestival Zango. De Stichting Zango
wil muziek, zang en tango verbinden en tot meer
maken dan de som der reeds bekende delen.
Het zesdaagse programma van Zango 2011 weerspiegelt
die intentie. Voor zangers valt er onder
andere te genieten van de vocal groups Voice
Male en trio Zazí, de sublieme tangozang van Arsis
Nova en van de beste tangozangeres ter wereld,
Roxana Fontán. De vocal group Divina, vorig jaar
een groot succes, komt terug en brengt nu ook
een aantal tango’s. En de workshops Zang bieden
een inspirerende kennismaking met niet-alledaags
repertoire uitmondend in een optreden op het
podium in Spiegeltent Het Danspaleis waar Zango
2011 zich afspeelt.
Voor dansers biedt deze tweede editie van het
Zangofestival volop gelegenheid om meer te
dansen: de tango-orkesten spelen grotendeels
dansmuziek. Verder omvat het programma ook
voor dansers een keur van workshops met docenten
van naam. Speciaal voor jongeren is er in de
workshops ook veel aandacht voor neo tango en
street tango.
Via de website kun je met de Danspartner Service
een partner zoeken om je in te schrijven voor een
workshop. Meer informatie over en aanmelden
voor deze workshops: kijk op www.zango.nl of mail
naar contact@zango.nl
Nieuw voor muzikanten zijn de workshops percussie
en saxofoon.
PROGRAMMA ZANGO 2011
DINSDAG 6 SEPTEMBER
21.00 - 22.15 VocaTango & Band
22.15 - 01.00 Milonga met dj Andreas
Arsis Nova
WOENSDAG 7 SEPTEMBER
16.30 -18.30 Milonga met tangoduo Vallejo/
Henry (gratis)
19.00 Danspaleis open (betaalde entree)
19.15 - 20.00 Proefles tango o.l.v. Robert & Hester

20.30 - 21.30 Voice Male
21.45 - 23.00 Arsis Nova; dansdemonstratie
Robert & Hester
23.00 - 01.00 Milonga met dj El Karangetang
DONDERDAG 8 SEPTEMBER
16.30 -18.30 Milonga met tangoduo Vallejo/
Henry (gratis)
19.00 Danspaleis open (betaalde entree)
19.15 - 20.00 Proefles tango o.l.v. Charlotte &
Laurent
20.30 - 21.30 Trio Zazí
21.45 - 23.00 Cuarteto Rotterdam
23.00 - 01.00 Milonga met dj Andreas; dansdemo
Charlotte & Laurent
VRIJDAG 9 SEPTEMBER
16.30 -18.30 Milonga met tangoduo Vallejo/
Henry (gratis)
19.00 Danspaleis open (betaalde entree)
19.15 - 20.00 Proefles tango o.l.v. Gabriëlle & René
20.30 - 21.30 Divina
21.45 - 23.00 Quinteto Zárate
23.00 - 02.00 Milonga met dj Arthur; dansdemo
Gabriëlle & René
ZATERDAG 10 SEPTEMBER
11.00 -18.30 (Gratis) optredens en presentaties
in het Danspaleis (betaald) workshops
dans, zang (Piazzolla door
Harry Habets), muziek (saxofoon),
diverse locaties
19.00 Danspaleis open (betaalde entree)
19.15 - 20.00 Proefles tango o.l.v.Yerpun & Inge
20.30 - 21.30 Arsis Nova
21.45 - 23.00 Orquesta tipica Masivo
23.00 - 02.00 Milonga met dj Pélé; dansdemo
Yerpun & Inge
Roxana Fontán
ZONDAG 11 SEPTEMBER
13.00 -18.30 (Gratis) optredens en presentaties
in het Danspaleis (betaald) workshops
dans, zang (tango-interpretatie
door Juan Tajes), muziek, diverse
locaties
19.00 Danspaleis open (betaalde entree)
19.15 - 20.00 Proefles tango o.l.v. Charlotte &
Laurent
20.30 - 21.30 Trio Zazí
21.45 - 23.00 Roxana Fontán met Origen Tango
23.00 - 01.00 Milonga met dj; dansdemonstraties
Kijk voor meer informatie op www.zango.nl 39

40
Battles
STAD ALS PODIUM FESTIVAL
Op zaterdag 10 en zondag 11 september presenteert
cultureel Haarlem zich tijdens de opening van
het nieuwe seizoen. De samenwerking tussen de
verschillende organisaties staat centraal en levert
onverwachte combinaties op.
OP MAAR LIEFST 14 LOCATIES IN HAARLEM!
ABC Architectuurcentrum, Club Stalker, De Hallen
Haarlem, de Vishal, Frans Hals Museum, Horizonverticaal,
Nieuwe Vide, Noord-Hollands Archief, Patronaat,
Philharmonie Haarlem, Start at Rabobank,
Teylers Museum, Toneelschuur/Filmschuur, 37pk.
Stad Als Podium wordt zaterdag 10 september om
17.00 uur op het Klokhuisplein geopend met de
voorstelling ‘Hondengeluk’ van het Tilburgse dansgezelschap
Vloeistof. In dit dansspektakel spelen
twee zakenmannen, die op en rond een auto
dansen, de hoofdrol. De voorstelling 'Hondengeluk'
heeft vorig jaar de eerste prijs gewonnen op het
festival Buitenkunst in Amsterdam.Verder kan het
Racoon
publiek op zaterdag 10 september het volgende
verwachten: in de Philharmonie staan Racoon en
Stef Kamil Carlens (Zita Swoon). Eefje de Visser en
I am Oak treden op in de tuin van het Frans Hals
museum. In de Toneelschuur is muziektheatervoorstelling
‘Bagage’ te zien, met in de hoofdrol Sylvia
Kristel en Frits Lambrechts en live muziek van zZz.
Het stuk gaat over gokverslaafde ouderen, eeuwige
liefde en het verliezen van menselijke waardigheid.
Het Amsterdamse duo The Moi Non Plus
speelt, ook in de Toneelschuur, live een nieuwe
soundtrack bij de surrealistische debuutfilm van
David Lynch: Eraserhead uit 1977.
Foto: Koen Bauters

‘Bagage’
Optredens van Battles (USA) en Erland & The Carnival
(UK) zijn er in het Patronaat. Battles is een
experimentele rockgroep uit New York die zowel
dance liefhebbers als verstokte rockers voor zich
weet te winnen. Erland & The Carnival – bestaande
uit ex-leden van Blur, The Verve, The Cult,
The Orb – verwerkt eeuwenoude Britse poëzie in
moderne folk nummers. Het Teylers museum presenteert
Frau Holle en Failotron, naar aanleiding
van de tentoonstelling Gadgets & Games. Deze
muzikanten bespelen spelcomputers als muziekinstrumenten
waaruit extreem dansbaar lo-fi
geluid komt, oftewel chiptunes. In de Egelantiertuin
wor-den in samenwerking met Booktunes korte
voordrachten uit Nederlandse en internationale
romans vergezeld door live muziek en DJ-sets.
Het uitgebreide programma van zondag 11 september
is gratis toegankelijk (met uitzondering van
het Patronaat) en bestaat uit diverse voorstellingen,
tentoonstellingen, muzikale optredens en previews.
In de Toneelschuur zijn diverse voorproefjes
van de huisgezelschappen te zien. O.a. Toneelschuur
Producties gaat De Vloer Op: in navolging
van het gelijknamige televisieprogramma improviseren
acteurs scènes onder leiding van een regisseur.
Stand-up comedians Daniël Arends en Peter
Pannekoek geven alvast een voorproefje van de
optredens waarmee ze later dit jaar in de Philharmonie
en Stadsschouwburg staan. Tot slot kunnen
bezoekers in het Teylers museum een bijzonder
optreden bijwonen van Lucky Fonz lll.
Lucky Fonz III
Kaartverkoop zaterdag 10 september:
Voorverkoop: €17,50 / avondverkoop: €20,-
(exclusief reserveringskosten)
Kijk voor openingstijden van de kassa’s op de
desbetreffende websites: www.patronaat.nl,
www.theater-haarlem.nl, www.toneelschuur.nl 41

© Middelen en Services
Afdeling OCR
Bureau Geoinformatie
en Basisregistraties

GEOPENDE MONUMENTEN
Een overzicht van alle geopende monumenten in Haarlem. De nummers komen overeen met
de nummers op de plattegrond. Verdere informatie kunt u tijdens de Open Monumentendagen
krijgen bij het informatiepunt in de Gravenzaal van het Stadhuis.
44 OVERZICHT
● = ROLSTOELVRIENDELIJK (soms gedeeltelijk toegankelijk)
33 Lutherse Kerk Witte Herenstraat 22
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
34 Nieuwe Kerk Nieuwe Kerksplein 36
ZA 10-17 / ZO 13.30-17 / ●
35 Oude Kerk Kerkplein 2, Spaarndam
ZA 10-17 / ZO 10-17
36 Remonstrantse Kerk Prins Hendrikstraat
ZA 13.30-17 / ZO gesl. / ●
37 Vereenigde Doopsgezinde Gemeente
Frankestraat 24 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
38 Waalse Kerk Begijnhof 30
ZA 10-17 / ZO gesl. / ●
MUSEA
39 ABC Architectuurcentrum Groot Heiligland
47 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
40 Archeologisch Museum Grote Markt 18k
ZA 12-17 / ZO 12-17 / ●
41 Het Dolhuys Schotersingel 2
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
42 Frans Hals Museum Groot Heiligland 62
ZA 11-17 / ZO 12-17 / ●
43 De Hallen Haarlem Grote Markt 16
ZA 11-17 / ZO 12-17 / ●
44 Historisch Museum Haarlem Groot Heiligland
47 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
45 Teylers Museum Spaarne 16 (niet gratis)
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
46 Theo Swagemakers Museum Stoofsteeg 6
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
47 De Vishal Grote Markt 20
ZA 11-17 / ZO 13-17 / ●
HOFJES
01 Hofje van Bakenes Wijde Appelaarsteeg 11k
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
02 Brouwershofje Tuchthuisstraat 8A
ZA 10 -17 / ZO 12-17
03 Bruiningshofje Botermarkt 9
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
04 Frans Loenenhofje Witte Herenstraat 24
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
05 Gravinnehof Spaarne 100/102
ZA 10-17 / ZO gesl. / ●
06 Hofje In den Groenen Tuin Warmoesstraat 23
ZA 10-17 / ZO 12-17
07 Hofje Guurtje de Wael Lange Annastraat 40
ZA 10-17 / ZO 12-17
08 Hofje van Loo Barrevoetestraat 7
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
09 Hofje van Noblet Nieuwe Gracht 2
ZA 10-17 / ZO gesl.
10 Hofje van Staats Jansweg 39
ZA 10-17 / ZO gesl.
11 Hofje van Willem Heythuijsen
Kleine Houtweg 135
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
12 Johan Enschedé Hof Korte Begijnestraat
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
13 Luthers Hofje Witte Herenstraat 20
ZA 10-17 / ZO gesl. / ●
14 Proveniershof Proveniersplein
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
15 Remonstrants Hofje Ursulastraat 16
ZA 10-17 / ZO gesl. / ●

ANDERE MONUMENTEN
48 De Egelantier Gasthuisvest 47
ZA 10-17 / ZO gesl. / ●
49 Café Terras Fort Zuid Boezemkade 11,
Spaarndam / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
50 Logegebouw Haarlemse Vrijmetselarij
Ripperdastraat 13 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
51 Hodshon Huis Spaarne 15a-17
ZA 11-17 / ZO gesl.
52 Hoofdwacht Grote Markt 17
ZA 10-17 / ZO 12-17
53 Huis ter Kleef Ruine, stadskweektuin
Kleverlaan 9 / ZA 10-19.30 / ZO 10-19.30
54 Huis te Zaanen Orionweg 1
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
55 Janskerk/ Noord-Hollands Archief
Jansstraat 40 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
56 De Janszalen / Regentenkamers
Jansstraat 36 / ZA 12-17 / ZO 12-17 / ●
57 J. van Rijckenborgh-centrum Bakenessergracht
1 / ZA gesl. / ZO 12-17 / ●
58 Provinciehuis (Paviljoen Welgelegen)
Dreef 3 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
59 Sociëteit Koinonia Doelstraat 52
ZA 12-17 / ZO 12-17
60 Sociëteit ‘Trou moet blycken’
Grote Houtstraat 115 / ZA 10-17 / ZO gesl.
61 Stadhuis (Raadszaal), Grote Markt 2
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
62 Stadsbibliotheek, Gasthuisstraat 32
ZA 11-17 / ZO 12-17 / ●
63 De Waag Spaarne 30 rood (boven)
ZA 10-17 / ZO 12-17
64 Zwembad de Houtvaart Piet Heinstraat 12
ZA gesl. / ZO 12-17
65 De Greiner Voorhelmstraat 25
ZA rondleidingen: 12.00, 14.00 en 16.00 uur
ZO rondleidingen: 14.00 en 16.00 uur
66 De Ripperda Kleverlaan
ZA rondleidingen: 12.00, 14.00 en 16.00 uur
ZO rondleidingen: 14.00 en 16.00 uur
16 Teylers Hofje Koudenhorn 64
ZA 10-17 / ZO gesl. / ●
17 Wijnbergshofje Barrevoetestraat 4
ZA 10-17 / ZO gesl.
18 Zuiderhofje Zuiderstraat 12
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
INDUSTRIEEL/BEDRIJFSMONUMENT
19 Molen De Adriaan Papentorenvest 1A
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ● (alleen beneden)
20 Molen de Eenhoorn Zuid-Schalkwijkerweg 6f
ZA 10-17 / ZO 12-17
21 Molen de Hommel Hommeldijk (Molenplas)
ZA 10-17 / ZO 12-17
22 Molen De Stoop (Schoterveensemolen)
Jan Haringstraat / ZA 10-17 / ZO 12-17
23 Vijfhuizermolen Vijfhuizen 9 (Groene weg,
Ringvaart) / ZA 10-17 / ZO 12-17
KERKEN EN BEGRAAFPLAATS
24 H. Adelbertuskerk Rijkstraatweg 26 (ingang
Zaanenlaan) / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
25 Bakenesserkerk Vrouwestraat 12
ZA 12-17 / ZO 12-17 / ●
26 St Barbara RK Begraafplaats en Kerk
Soendaplein 27 / ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
27 Begraafplaats Kleverlaan Kleverlaan 7
ZA gesl. / ZO 10-16 / ●
28 Groenmarktkerk Nieuwe Groenmarkt 16-18
ZA 10-17 / ZO 13-17 / ●
29 Grote of St. Bavokerk Oude Groenmarkt 23
(zaterdag ook Grote Markt 22 )
ZA 10-17 / ZO 12-16 / ●
30 St. Josephkerk Jansstraat 43
ZA 10-11.45 en 13-17 / ZO 13-17 / ●
31 Kathedraal Sint Bavo
Leidsevaart, ingang Bottemanneplein
ZA 10-17 / ZO 12-17 / ●
32 Kerk Evangelische Broedergemeente v.1876
Parklaan 34 / ZA 10-17 / ZO 12.30-17 / ●

Tekst & productie: City Marketing Haarlem, Johan Jacobs, gemeente Haarlem.
Beeld: René van der Meulen, Noord-Hollands Archief, e.a. . Druk: Excelsior Haarlem.
VRAGEN OVER MONUMENTEN
Haarlem is als vijfde monumentenstad trots op
haar historische binnenstad, het grote aantal
monumenten en het beschermde stads- en dorpsgezicht.
Om de bijna 3.000 monumenten en de
beschermde gezichten in goede staat te houden
is het belangrijk dat er overleg plaats vindt tussen
eigenaren en medewerkers van de gemeente.
Zeker wanneer u wilt verbouwen, is het goed zo
vroeg mogelijk contact op te nemen met de
gemeente. Een veel gehoord misverstand is dat
er aan een monument nooit iets veranderd zou
mogen worden. Dat ligt in de praktijk gelukkig genuanceerder.
In het overleg kunt u handige tips
krijgen en na een bezoek aan uw pand weet u
ook of er een vergunning nodig is. Een goed overleg
leidt er meestal toe dat de vergunning vlot kan
worden afgehandeld. In de meeste gevallen zal
de onafhankelijke, deskundige commissie, die ook
naar uw aanvraag kijkt een positief advies geven.
Een veelgestelde vraag is of de bescherming van
een monument verder gaat dan de voorgevel.
Vanaf de straat is niet te zien welke waardevolle
elementen er bijvoorbeeld binnen in het pand
zitten. In veel gevallen bezit de gemeente ook
geen complete, actuele beschrijving van het
gehele pand. In eerste instantie valt het gehele
pand dus onder de bescherming. Afhankelijk van
wat uw plannen zijn, zal de architectuurhistoricus
die uw pand komt bekijken, kunnen bepalen of
waardevolle historische elementen zullen worden
aangetast. Samen met u kan worden bekeken
hoe uw wensen toch haalbaar kunnen zijn, vaak
simpel door een andere manier van uitvoering.
Een andere veel voorkomende vraag is of er voor
het schilderen van een monument een vergunning
nodig is. Het maakt dan bijvoorbeeld een groot
verschil of u de bestaande kleuren handhaaft of
nieuwe kleuren gaat toepassen. Binnenkort, vermoedelijk
vanaf 1 januari 2012, zullen vele lichte
werkzaamheden zonder vergunning plaats kunnen
vinden. Toch luidt het advies: neem tijdig contact
op met de gemeente. Misschien staat er iets in
het bestemmingsplan dat van belang is, of wilt
u iets aanpassen dat wat betreft welstand niet
gewenst is.
Als u vragen heeft over monumenten in Haarlem
kunt u contact opnemen met de afdeling Dienstverlening
van de Gemeente Haarlem aan de
Zijlsingel, tel. 023-5115115. Wanneer u een eenvoudige
vraag heeft krijgt u meteen een antwoord.
Voor meer ingewikkelde zaken wordt voor u een
afspraak gemaakt met de medewerkers die u het
best kunnen helpen.
Veel informatie over monumenten is al te vinden
op www.haarlem.nl onder de M van Monumenten,
maar ook op www.monumenten.nl

Meer informatie:
City Marketing Haarlem
(023) 5712262
info@haarlemmarketing.nl
www.haarlem.nl
Wijzigingen
voorbehouden!