Download deze nieuwsbrief - Landschapsbeheer Zeeland

Inhoudsopgave
Jaarbericht 2010
Een kort overzicht van wat er in het voorgaande jaar is gebeurd. Per werkveld wordt samenvattend
toegelicht welke projecten we in 2010 hebben uitgevoerd, hoe we dat hebben gedaan en wat
daarvan de resultaten zijn. Het geeft een goed beeld van de werkzaamheden binnen onze organisatie. 2
Wandelnetwerk Schouwen Duiveland
Het verhaal van een vrijwilliger uit Noordgouwe. Hoe zij bij SLZ terecht kwam en waar zij zich voor
inzet. Van inventarisatiewerk op begraafplaatsen tot het opzetten van een wandelnetwerk; ze draait
haar hand er niet voor om. 16
Agrarisch Natuurbeheer
Denk je ook wel eens met weemoed terug aan die goede oude tijd? Dat je nog met de hand
koolplantjes in de grond stopte en dat je met de zeis het onkruid bestreed. En weet je nog hoe je
een ruiter moet maken? SLZ zet, samen met een groep vrijwilligers, dit werk weer op de kaart! 20
En verder
Nieuwe bestuursleden SLZ 18
Paradijsvogels in Poortvliet 22
Overzicht Vrijwilligersorganisaties in Zeeland 27
De resultaten van de Erftrofee 2010 28
Bijzondere alledaagse planten en dieren op en rond het boerenerf: Dagvlinders 32
Kort nieuws 35
Agenda
Bruinblauwtje
Foto: Sander van der Veeken
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 1

2
SLZ in vogelvlucht
Door: Caroline Geluk, medewerker SLZ
Opmerkelijke cijfers en getallen uit ons jaarverslag van 2010. Het gehele jaarverslag van
2010 is binnenkort via onze website te downloaden of een gedrukt exemplaar via kantoor
van SLZ op te vragen.
• Er werkten12 stagiairs bij SLZ
• 2564 mensen verrichten samen 38572 uur vrijwilligerswerk
• 22580 uur daarvan werd besteed aan doordeweeks landschapsonderhoud
• Natuurwerkdag: 765 deelnemers over 17 locaties.
• 50 leerlingen werkten op de Middelplaten in het Veerse Meer
• Dorpsbewoners in 12 kernen hebben hun groene omgeving verbeterd
• 38 medewerkers en vrijwilligers zijn extern bijgeschoold
• 60 erfeigenaren vroegen advies en subsidie voor herstel van cultuurhistorische ele-
menten op hun erf waarvan er 56 inmiddels uitgevoerd zijn
• 18 cultuurhistorievrijwilligers werkten 1394 uur
• 70 werkgroepvrijwilligers hebben 1973 uur gewerkt aan begraafplaatsen
• 8 vrijwilligers oude fruitrassen werkten 308 uren
• 55 vrijwilligers, (6 groepen) zijn actief met de bescherming van kerkuilen.
• Er zijn 11 meldingen bij SLZ over vleermuizen binnengekomen
• 3 locaties zijn gerealiseerd tot geschikte broedgelegenheid voor de bontbekplevier en
andere kustbroedvogels
in 2010
• Er zijn 10 erfscans van potentiële steenuilterritoria gemaakt
• Er zijn 5 biotoopplannen opgesteld en uitgevoerd voor boomkikker / kamsalamander
• 7 nieuwe vrijwilligers hebben Walcherse kerkzolders op vleermuizen geïnventariseerd
• Er zijn 3 zomerverblijven en 3 winterverblijven geschikt gemaakt voor vleermuizen
Oostkapelle pad buitenpekelinge
Foto: Pieter Voets
• Er werden 258 adviesklussen afgewerkt die vaak uitmondden in een herstel streekeigen
erf of een inrichtingsplan.
• We onderhielden 12.112 knotbomen
• Er waren 451 VOL-overeenkomsten
• Er werd op 4 buitenplaatsen in totaal 500 uur gewerkt
• Vrijwilligers hebben in 933 uur, dik 50.000 meter meidoornhaag gecontroleerd op
bacterievuur
• Er zijn 429 hoogstamfruitbomen geleverd
• Er zijn 61 erven via de erfprojecten hersteld
• Er zijn 94 hoogstamabonnementen voor 3.986 hoogstamfruitbomen.
• Er zit 38.140 m 2 bloemdijk in div. regelingen waarvan 16.950 meter is gemaaid door
vrijwilligers
• Via de doelsubsidie zijn onderhoudswerkzaamheden verricht aan 394 waardevolle bomen.
• 12 landbouwers met totaal 24 hectare hebben een faunarand aangelegd
• Er is 190 km wandelroutes bewegwijzerd in de Zak van Zuid-Beveland waarvan 16,4 km
“boerenlandpad” van 29 eigenaren/pachters.
• Langs de wandelpaden zijn 1296 bomen, 6625 struiken, 6 bruggen, 3 dammen,
8 banken en 6 picknicktafels geplaatst.
• 16 vrijwilligers zijn actief bezig geweest met wandelmogelijkheden in Walcheren
• In Oost Zeeuws Vlaanderen ligt 160 km aan wandelroutes waarvan 2,6 km boerenland-
pad van 9 eigenaren/pachters
• 287 mensen waren bij Buitenlui actief bijeenkomsten
• 2079 mensen volgden erfcursussen/bijeenkomsten/lezingen
• 9.438 verschillende mensen bezochten onze website
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
3

Jaarbericht
Cultuurhistorie
in 2010
Door: Ewoud Voogd, medewerker SLZ
Binnen het werkveld cultuurhistorie liepen
er in 2010 verschillende projecten.
Op het gebied van herstel van elementen
zijn de projecten “Herstel kleine elementen
2009-2010” in alle regio’s in Zeeland
met succes afgerond. Hierover verderop
meer. Daarnaast zijn er werkzaamheden
verricht aan grenspalen, historische
begraafplaatsen (inclusief kerkterreinen),
de Zwartenhoekse Zeesluis, verschillende
forten en verborgen buitens. De
werkzaamheden bestonden uit herstel,
beheer, gegevensverwerking of voorlichting.
In de drie projecten ‘herstel kleine elementen’
zijn er in 2010 totaal 55 elementen
opgeknapt. Verder is er veel advies gegeven.
Verschillende grenspalen in Zeeuws-
Vlaanderen zijn rechtop gezet. Er is gewerkt
op negen begraafplaatsen of kerkterreinen.
Meestal bestonden de werkzaamheden uit
herstel van de beplanting en werden ze uitgevoerd
door vrijwilligers of externe bedrijven.
Het groen rond de Zwartenhoekse Zeesluis
is door vrijwilligers meerdere malen onder
4
Onderhoud begraafplaatsen
Foto: Sandra Dobbelaar
handen genomen. Er werd samengewerkt
met de Stichting Zwartenhoekse Zeesluis. In
de directe omgeving van het fort is een begin
gemaakt met de heraanleg van het oude verdedigingswerk
de Batterij. In het project ‘herstel
Forten’ is er gewerkt aan Fort Sint-Jan, deze
werkzaamheden zijn nagenoeg afgerond in
2010. Voor het Mauritsfort is begonnen met het
opstellen van een plan. Het project Verborgen
buitens loopt op Walcheren van begin 2009 tot
eind mei 2011. In 2010 zijn er werkzaamheden
verricht op 13 van de 20 verborgen buitens die
in het project zitten. Er is beplanting hersteld,
maar ook gewerkt aan waterpartijen en cultuurhistorische
elementen zoals dampalen.
Vrijwilligersnetwerk:
Totaal is er voor 3675 mensuren door vrijwilligers
gewerkt op het gebied van cultuurhistorie.
Dit is inclusief 308 uur voor Oude fruitrassen.
Sàmen met anderen:
Er is met verschillende organisaties samengewerkt
of overlegd. Samen met Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) is er een vervolgcursus
Buitenkansen georganiseerd.
Er werd samen met 10 andere organisaties
deelgenomen aan het Meldpunt Erfgoed
Zeeland. Enkele medewerkers van het
Museum voor Oude Technieken (MOT) in
Grimsbergen (B) zijn op bezoek geweest
i.v.m. hun waterputtenproject.
Projecten Herstel kleine elementen:
Er waren drie projecten herstel kleine
elementen, die alle drie in 2010 werden
afgerond. Eigenaren van kleine elementen
als welputten, dampalen, varkenskotten,
kippenhokken, makelaars of een ander
karakteristiek element konden subsidie
aanvragen bij SLZ. Mede doordat SLZ door
externe vrijwilligers met grote kennis van
dergelijke elementen werd ondersteund
kon er goed advies worden gegeven. Maar
vooral de enorme inspanningen die eigenaren
moesten geven om het herstel tot een
goed einde te brengen waren onmisbaar.
Het geeft aan dat veel eigenaren positief
staan tegenover het herstel. Voorbeelden
van opgeknapte elementen zijn een
wagenhuis in Biggekerke wat niet meer
dan een bouwval zonder dak was. Nu staat
het er weer als nieuw bij, inclusief dak en
deuren. Een weegbrughuisje in Cadzand,
waarvan de muren vol scheuren zaten en
de kozijnen versleten waren. Ook dit staat
er weer in volle glorie bij, inclusief luiken
voor de ramen. Zeer arbeidsintensieve knipvoegen
in Lewedorp zijn door de eigenaar,
een ware vakman, hersteld. Zo zijn er nog
tientallen andere elementen te noemen.
Wil je alles weten? Vraag dan ons jaarverslag
op.
Waterput van der Hoeven
Foto: SLZ
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
Erftrofee
5

Jaarbericht
Toegankelijkheid
“Sporen in de Zak”;
een net werk!
Werkzaamheden Ommetje Aardenburg
Foto: SLZ
Door: Arjan de Hulster, medewerker SLZ
Eén van de hoogtepunten in 2010 voor
wandel-minnend Zeeland was toch wel
de afronding van het wandelnetwerk
“Sporen in de Zak”, in Zuid-Beveland.
Alhoewel in heel Zeeland op dit
moment en in de komende jaren dergelijke
netwerken worden aangelegd, is
de Zak een van de eerste delen van de
provincie (naast het “Kiekendiefpad”
ten noorden van Goes) waar nu reeds
een volledig gebiedsdekkend wandelnetwerk
volgens het zogenaamde
knooppunten systeem aangelegd is.
Hierbij kan de wandelaar zelf de route
en de afstand bepalen door een tocht
uit te stippelen langs de verschillende
knooppunten.
6
Ontdekkingstocht
“Sporen in de Zak” verbindt 190 kilometer
aan wandelpaden die kriskras door het landschap
lopen. Er wordt niet alleen gebruik
gemaakt van bestaande wegen, maar ook van
nieuw aangelegde, meest onverharde paden.
Hieronder vallen de ruim 16 km zogenaamde
“boerenlandpaden”, waarvoor met 30 verschillende
eigenaren contracten zijn afgesloten.
Hierbij wandel je langs akkers en door weides,
waardoor je het landschap van een heel andere
kant ziet. Leuk voor de wandelaar, maar ook
voor de boer, want een dergelijke wandelbeleving
helpt draagvlak scheppen voor de agrarische
sector. Verder gaan de paden over dijkjes,
langs welen en door wuivende rietkragen,
waardoor je als wandelaar een ware ontdekkingstocht
maakt langs de sporen die in het
landschap zijn ontstaan door de eeuwenlange
strijd tegen het water.
Erftrofee
Foto’s Aanleg voorzieningen gevraagd wandelnetwerk
Cursussen voor iedereen
Regelmatig Foto: SLZ hebben we foto’s nodig voor onze Zoals je vast wel weet, organiseren wij regel-
website, foldertjes, maar ook voor ons kwarmatig diverse cursussen en informatieavonden
taalblad “De Boom in”. Het probleem is niet over allerlei onderwerpen. Vrijwilligers van
dat we geen foto’s hebben, maar meer dat we SLZ mogen deze bijna altijd gratis volgen. Wel
vaak Zo maar aanlopen een kleine tegen greep dezelfde uit defoto’s vele werk- in ons ligers even en medewerkers van tevoren aanmelden van SLZ in zodat de weer we weten
archief. zaamheden: Wat wij omdat zoeken de routes zijn natuurlijk het water land- geweest op hoeveel om ditmensen alles tijdig wetekunnen realiseren. rekenen.
schapsfoto’s, vaak kruisen, foto’s werden van erlandschapselementen 6 nieuwe bruggen Hierbij mogen we best trost zijn op de
of geplaatst foto’s van en werkzaamheden 3 nieuwe dammendie aangelegd. passen bij inspanningen Jaarverslag van de vaste ploeg vrijwil-
onze Daarnaast stichting. werden Diegene er 14 banken die zijn en of haar pick- foto opligers
Dedie uitgave de routes van “De aangelegd Boom in” hebben. staat ten Veledele
in
de nicktafels voorkant geplaatst van “DeenBoom 25 informatiepanelen
in” ziet verschijnen maanden het teken langvan zijnhet zij twee uitkomen dagenvan per ons week jaarver-
mag gezet. een Omboekje bezoekers uit onze verder webshop te informeren uitzoeken. aanslag. de slag Iedereen geweest dieom interesse alle palen, heeft bord- in ons totale
Wil is erjeeen meedoen? kaart en Stuur ook een maximaal zogenaamd 5 foto’s naar jes, jaarverslag overstapjesmet en panelen de financiële een juiste jaargegevens plek
info@slz.landschapsbeheerzeeland.nl “Zakboekje” ontwikkeld, met hierin eeno.v.v. tien- te geven. kan deze Eenvinden ieder die opwel onze eens website getracht onder het
foto’s tal themawandelingen. De Boom in. MeerBijvoorbeeld informatie kun over je vin- heeft kopje een“Wat paal 80 landschapsbeheer cm de grond in te doet”. krijgen www.
den de ontstaansgeschiedenis op onze website; www.landschapsbeheer-
van het gebied, op een landschapsbeheerzeeland.nl
plek waar 40 cm puin net onder
zeeland.nl maar er staat onder ookNieuws. een “belevingspad” voor de oppervlakte zit, kan zich voorstellen
kinderen in beschreven. In samenwerking dat dit wel eens met de nodige druppels
Redactie met de bewoners De Boom zijniner rond 8 dorpen zweet gepaard ging. Maar het resultaat
Mede zogenaamde door verschuivingen ommetjes gerealiseerd. binnen haar Eenwerk
mag er zijn, want er ligt absoluut een “netzaamheden
bijzonder ommetje heeft Nettie is de “Riempjesroute,
Wilderom, de motor werk”! Laten we dan ook hopen dat er in
achter een route dit langs kwartaalblad, gedichten,” haar teredactiefunctie Ellewoutsdijk . de toekomst voldoende financiële mid-
neer moeten leggen. Nettie bedankt voor de delen beschikbaar zullen blijven om deze
ruim Uren, 18 dagen, jaar dat weken je actief en bent maanden geweest binnen prachtige wandelpaden goed te kunnen
de Eenredactie! dergelijk wandelnetwerk ontstaat
natuurlijk niet vanzelf. Vele uren zijn vrijwil-
onderhouden.
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
7

Jaarbericht
Vrijwilligerswerk
in 2010
Door: Peter van der Vliet, medewerker SLZ
Samen met de talrijke en veelsoortige vrijwilligers
die willen bijdragen aan ons landschap
is er weer veel werk verzet. Om de 38.000
gewerkte uren in 2010, (zie voor details het
jaarverslag), wat levendiger te maken kun je
het delen op het aantal dagen in een jaar: er
wordt dan gemiddeld elke dag ruim 100 uur
inzet geleverd. Stel je b.v. een groep voor van
12 mensen die dag in dag uit actief zou zijn.
De werkelijkheid achter de getallen is enorm
gevarieerd. Vrijwilligers in kleine groepjes
doordeweeks, in grote groepen op zaterdag,
basisschoolkinderen en massaal op de
Natuurwerkdag of lokaal in bewonersgroepen.
Vrijwilligers, die 1 dag per jaar werken of 2
dagen per week, jaarrond of winterseizoen.
Hoe wíj bijdragen verschilt daardoor ook.
Weekendgroepen werken zelfstandig en regelen
vaak zelf projecten met een particuliere
eigenaar of organisatie. Voor basisschoolkin-
8
Renovatie grafkelder
Foto: SLZ
deren doen wij dat en begeleiden we hun op
de dag zelf. Voor alle groepen is onze algemene
ondersteuning toegankelijk zoals scholing,
cursussen en gereedschappen.
Toename
De flinke toename aan vrijwilligersuren
(in 2009: 33.000) was met name het
gevolg van vrijwilligers die meewerken aan
Wandelnetwerk Zeeland (zowel aanleg als
beheer). Ook leverden de bewonersgroepen
die meewerkten in ons project Eigen Wijs
Landschap een flinke bijdrage. Ook bij cultuurhistorie
was bemoedigende groei.
Er zijn meer groene vrijwilligers: in het
Platform Groene Vrijwilligers leveren we met
de andere ‘groene’ organisaties een bijdrage
aan de instandhouding en ontwikkeling van
al het groene vrijwilligerswerk (educatie, gids-
werk, onderzoek). De onderlinge samenwerking
tussen de organisaties wordt
hierdoor versterkt.
Eigen Wijs Landschap
Graag benadrukken we het eerder
genoemde project Eigen Wijs Landschap.
In dit project betrekken we bewoners bij
hun Nationaal Landschap. In de 3 deelgebieden
in Zuid West Zeeland werken we
samen met bewonersgroepen, die geformeerd
worden door de dorps – of stadsraad.
Projectpartner IVN en de bewonersgroep
maken een wandeling volgens de
methode ‘Leesbaar Landschap’. Hierbij is
aandacht voor de lokale kwaliteiten op
groen en cultuurhistorisch gebied en voor
de ideeën van bewoners om de leefbaarheid
te verhogen. Ontwerp en aanleg van
ommetjes, herstel van cultuurhistorische
elementen en recreatieve promotie staan
over het algemeen hoog op verlanglijst-
Nieuwe Rijksweg 2a
4472 AB ’s Heer Hendrikskinderen
Tel. 0113-215351 - Fax 0113-223531
www.vangilstbv.nl
jes. Medio 2011 zullen de gekozen plannen
met de bewoners zijn gerealiseerd.
Wat opviel tot nu toe zijn de grote verschillen
tussen bewonersgroepen. Denk aan de beleving
van de eigen omgeving en de wens om
er meer bij betrokken te worden. Ook de wijze
van aanpak en de omvang van de plannen
verschilt. Zo ontstond de situatie dat in elk
deelgebied 1 of 2 kernen veel meer gebruik
maakten van de mogelijkheden in het project.
We hebben al veel geleerd van de samenwerking
met bewoners. Het project ging ook uit
van de bewoners en de lokale dynamiek (of
soms het ontbreken daarvan) en bepaalde
de vormen van samenwerking. Veel mensen
bleken bereid enorm te investeren in de eigen
gemeenschap. Wij hopen dat wij door dergelijke
projecten deze bewonersgroepen ook in
de toekomst met raad en daad kunnen ondersteunen.
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 9

Jaarbericht
Soorten
Door Nanning-Jan Honingh, medewerker SLZ
In 2010 is opnieuw gewerkt aan
“Ruimte voor plant en dier”.
Alle projecten waren al opgestart in
2009, maar konden grotendeels pas
in 2010 worden uitgevoerd.
Akker- en weidevogels
Voor de akker- en weidevogels neemt
de ruimte nog gestaag af. Hoewel de
uitkomstpercentages van de legsels
(240) goed zijn en beschermd worden
tijdens de werkzaamheden op de
akkers, is de overleving van de jongen
waarschijnlijk de oorzaak van de achteruitgang.
Een mager insectenaanbod
op de moderne akkers en weilanden,
maken dat de jongen niet weerbaar zijn
tegen slecht weer of predatoren.
Uilen
De ruimte voor kerk- en steenuilen is
ongeveer gelijk gebleven. Dit jaar was
er een licht herstel van de kerkuil ten
opzichte van het slechte muizenjaar
2009. Er werden in totaal 105 1 e broedgevallen
in kasten vastgesteld en 8 2 e
broedgevallen. In totaal vlogen er 300
juveniele kerkuilen uit; 69 daarvan zijn
geringd. De kerkuilwerkgroepen en SLZ
gaan in de toekomst nauwer samenwerken
ivm de ARBO-wetgeving en het
efficiënter en effectiever ophangen van
nestkasten. In de Zak van Zuid-Beveland
werden 26 broedgevallen van de steenuil
geconstateerd, waarvan 9 in kasten
Vleermuis heeft stekje gevonden in kerk
Foto: SLZ
op nieuwe locaties. Het leek een topjaar
te worden met gemiddeld 4 eieren per
legsel. Door het koude weer kwamen
gemiddeld slechts 2 eieren per legsel
uit. Er zijn 50 jonge steenuilen geringd.
Er werden in 2010 in totaal 41 bezette
steenuilterritoria vastgesteld op Zuid
Beveland. Het aantal broedgevallen in
kasten op Zuid Beveland stijgt gestaag,
mede dankzij de inzet van “boeren en
buitenlui” die bereid zijn om met hulp
van SLZ hun erf te verbeteren.
Vleermuizen
Er zijn 11 meldingen binnengekomen
van mensen die hun ruimte met
vleermuizen moesten delen. Bijna alle
meldingen konden telefonisch worden
afgehandeld. Bij een enkele melding
en een in eerste instantie negatieve
houding bij de melder is een bezoek
gebracht. Via het vleermuis-project is
een hoeveelheid nieuwe brochures
over hoe om te gaan met vleermuizen
in huis besteld. Deze is samengesteld
door Landschapsbeheer Flevoland.
Alle melders hebben deze informatie
ontvangen. Er zijn 3 zomerverblijven
geschikt gemaakt voor vleermuizen:
een kerkzolder te Nisse; een kerkzolder en
jachtbiotoop te Ovezande en een kerkzolder
te Kloosterzande. Er zijn 3 winterverblijven
verbeterd: 2 bunkers te Buttinge; een aardappelkelder
in Sas van Gent en een nieuwe
vleermuisbunker in Braakman.
Kustbroedvogels
Ruimte voor kustbroedvogels zoals de
bontbekplevier en de dwergstern is in het
toeristische Zeeland zeer beperkt. Op Neeltje
Jans is een Dwergsternkolonie beschermd
tegen wandelaars en badgasten met loslopende
honden. Helaas werkten eb en vloed
niet mee, zodat de kolonie voortijdig overspoelde.
Op een dijktalud van de Zeedijk
van de Westerschelde werd een broedlocatie
voor de bontbekplevier gecreëerd. Er werd
een laag schelpen aangebracht en een paar
bontbekplevieren heeft er gebroed op 3,5
m. vanaf het fietspad en liep later met 3
jongen op het slik naar voedsel te zoeken.
Op een voormalig slibdepot bij Hansweert
is een grote schelpenbank aangelegd voor
bontbekplevieren. Langs het fietspad is een
robuust vogelkijkscherm opgericht, dat werd
gefinancierd door de gemeente Reimerswaal
en het aannemersbederijf van der Straaten.
Boomkikker en Kamsalamander
Ruimte voor boomkikkers en kamsalamanders
is alleen in Zeeuws Vlaanderen te
vinden. Er zijn 5 nieuwe biotopen voor deze
amfibieën aangelegd.
Parelmoervlinder
Dit project is vanaf dit jaar opgenomen in
het reguliere beheer van SLZ i.s.m. SBB en
het Waterschap. Behalve voor parelmoer-
vlinders kwam er de afgelopen jaren ook
ruimte voor de blauwvleugelsprinkhaan, de
levendbarende hagedis en diverse zeldzame
soorten aardsterren.
Oeverzwaluw
Oeverzwaluwen zoeken ruimte in wallen van
zanddepots. Op 6 plaatsen zijn de wanden
van de oeverzwaluw geïnspecteerd en waar
nodig opnieuw schoon geschraapt. De eigenaren
en beheerders van de wanden hebben
dit zelf ter hand genomen.
Muurplanten
Er zijn op basis van een inventarisatie uit
1993 ongeveer 50 locaties met muurplanten
opnieuw bekeken. De ruimte voor
muurplanten in Zeeland is er nog, maar
muurplanten verdienen daarnaast ook deskundige
aandacht tijdens restauraties e.d.
De resultaten van de inventarisatie zijn in te
zien in het rapport “Muurplanten in Zeeland,
een aantal groeiplaatsen vergeleken 1993 -
2010”, te downloaden vanaf onze website.
Vogelkijkscherm
Foto: SLZ
10 De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 11

Jaarbericht
Een jaar vol communicatie
Door: Caroline Geluk, medewerker SLZ
De afdeling Communicatie is verantwoordelijk
voor de inhoud en vormgeving van de
communicatie (denk aan persberichten, website,
De Boom In, folders) en de organisatie
van voorlichtingsbijeenkomsten (denk aan
lezingen en excursies maar ook standwerk),
dit alles met als doel het werk van SLZ beter
bekend te maken. Ook proberen we hiermee
de kennis en daardoor de kwaliteit van het
landschap en het landschapsonderhoud te
verhogen. En via diverse middelen motiveren
we onze vrijwilligers en eigenaren/beheerders
en betrekken wij hun bij de werkzaamheden
van SLZ. Hierdoor hopen we zo een
groter maatschappelijk draagvlak te krijgen
voor natuur- en landschapsbeheer.
Volgens plan
De communicatiedoelstellingen zijn verwoord
in het communicatieplan. Dit plan vormt een
leidraad voor de manier waarop en hoe SLZ
zich wil en moet profileren. De naamsbekendheid
van SLZ in het algemeen en haar werkzaamheden
in het bijzonder zijn door bovengenoemde
voorlichtingsactiviteiten vergroot
bij met name de bevolking en subsidiegevers
in alle regio’s van Zeeland. Onze activiteiten
zijn in eerste instantie gericht op eigenaren/
beheerders en daarnaast ook op vrijwilligers,
overheden en het grote publiek.
12
Opening Ommetje Ritthem
Foto: SLZ
Acties voor verschillende doelgroepen
In 2010 hebben we 16 lezingen, 14 excursies
en 13 bijeenkomsten gehouden op
de verschillende werkvlakken die SLZ rijk
is. Voorbeelden: Voor alle agrariërs is er in
samenwerking met de provincie Zeeland
een lezing gehouden over de “Groene diensten”
in de landbouw, voor eigenaren van
verborgen buitens was er een lezing te
Oostkapelle, voor bewoners en vrijwilligers is
er in Retranchement een boomkikker excursie
geweest, in samenwerking met de Provincie
Zeeland organiseerden we een informatie-
bijeenkomst over het collectief beheerplan
landschapselementen, ook zijn er
weer heel wat ommetjes aangelegd die
officieel geopend werden door bijvoorbeeld
een burgemeester, gedeputeerde,
wethouder e.d. en voor alle doordeweekse
vrijwilligers is er in het voorjaar
een fietsexcursie geweest door de Zak
van Zuid-Beveland. In de regio’s Zeeuws-
Vlaanderen, Schouwen Duiveland en
Walcheren hebben we totaal vier dagen
gehouden die in het teken stonden van
het hoogstamfruit waarbij de Mobipers
aanwezig was. In 2010 zijn er 12 cursussen
geweest voor onze vrijwilligers/medewerkers
met de meest uiteenlopende onderwerpen:
werken met de motorkettingzaag, hoe geef
je een erfadvies?, reanimatie etc. Verder niet
te vergeten: de Erftrofee. Zie verderop in dit
blad een artikel hierover. Andere communicatiemiddelen
zijn De Boom In en onze diverse
brochures en folders. Tenslotte is onze website
een veelbezocht medium waar zowel vrijwilligers
en erfeigenaren als agrariërs en overheden
veel informatie kunnen vinden over onze
projecten en activiteiten.
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 13

Kwaliteit van het landschap;
notitie van Landschapsbeheer Nederland
Door: Robert Wielemaker, medewerker SLZ
Als Stichting Landschapsbeheer Zeeland
werken we dagelijks met de woorden
“landschap” en de kwaliteit hiervan. Ook
onze zusterorganisaties in andere provincies
doen dit. Maar wat bedoelen we hier mee?
Om hier meer eenheid in te brengen bij
Landschapsbeheer én naar onze partners
toe is dit voorjaar Landschapsbeheer
Nederland langs alle provinciale
stichtingen gegaan om de (werk)definities
van “landschap” en “kwaliteit van het
landschap” af te stemmen.
Wat is Landschap?
Omdat er vele definities zijn van landschap
willen we eigenlijk niet spreken van een definitie
maar van een werkbare visie. Om die
in te vullen, gebruiken we de belangrijkste
Eigenschappen
van landschap
Bron: LBN
eigenschappen van een landschap. Deze
zijn: specifieke samenhang, begrenzing, wisselwerking
van mens en natuur, het continu
veranderen van het landschap en de beleving
van mensen.
Wanneer je al deze onderdelen in een definitie
giet komt de volgende (werk) definitie eruit
rollen:
“Landschap is een geïntegreerd samenspel van
natuurlijke factoren en resultaten van menselijk
handelen, waarvan het karakter bepaald wordt
door de voortdurende actie en interactie hiervan”.
Wat is de kwaliteit van Landschap?
Het toekennen van waarde aan landschap
gebeurt onvermijdelijk vanuit verschillende
achtergronden, vakgebieden of sectoren.
De toekenning van kwaliteit wordt ingegeven
Verschillende waarden,
waarmee landschapskwaliteit
vanuit 4 disciplines “gemeten”
kan worden.
Bron: LBN
vanuit een viertal kernwaarden: ecologische,
economisch, cultuurhistorisch of beleving.
Daarnaast is het niet zinvol om landschappen
met elkaar te gaan vergelijken. Maar meer te
kijken naar het landschap zelf, afgezet in de
tijd en jezelf de volgende vraag te stellen: “Is
er door de jaren/eeuwen heen goed omgesprongen
met de historische kenmerken van
het landschap?”. Een andere factor die van
invloed is op het landschap is de dynamiek
(ruimtelijke ingrepen).
Het moge helder zijn, dat er geen vaste aanpak
bestaat voor het omgaan met bestaande
kwaliteiten. Wat je wel hebt is een hulpmiddel
om de kwaliteiten te benoemen en helpt je
bij het bepalen van een richting en hoe om
te gaan met het gebied om kwaliteiten te
behouden of te versterken. Het is zeker niet
de bedoeling om gebieden “op slot” te gooien.
Dit is een misvatting, die nog bij diverse groepen
leeft. Het landschap heeft juist haar huidige
kwaliteitskenmerken te danken aan het
menselijk ingrijpen.
Samengevat zijn de volgende vragen van
belang:
• Wat is de huidige landschapskwaliteit
(wat is er)?
• Welke dynamiek heerst er (wat speelt er)?
• Wat is de ambitie/gewenste kwaliteit (waar
willen we heen)?
• Welke sturing is er/ wat zijn de benodigde
spelers/eigenaren (hoe bereiken we dat)?
14 De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 15

Wandelnetwerk Schouwen Duiveland
Door: Paula Bremmers, vrijwilliger SLZ
Hoe ik als vrijwilliger in aanraking kwam
met Stichting Landschapsbeheer: Dat
begon zo ongeveer 8 jaar geleden. We
hadden net een boerenwoning gekocht
op Schouwen-Duiveland op 2200 m2
grond. Die grond wilde ik graag streekeigen
inrichten en zo kwam ik in aanraking
met Arjan de Hulster, medewerker bij SLZ.
Hij is bij ons komen kijken en heeft ons
advies gegeven. In die periode heb ik ook
de cursus “Streekeigen Boerderij & Erf”
van SLZ in samenwerking met Gerard
Smallegange, gevolgd.
Begraafplaats
Een tijdje later nam SLZ weer contact met mij
op met de vraag of ik een klusje kon doen
voor Landschapsbeheer. Zij hadden iemand
nodig die de historische begraafplaatsen op
Schouwen-Duiveland in kaart kon brengen.
Deze gegevens waren nodig voor een stagiaire
die daarover een afstudeeropdracht
deed. Zo ontstond het dat ik kwam rond te
dolen op oude begraafplaatsjes, waar ik de
vermeldingen op de scheef gezakte grafstenen
opschreef. Toch een beetje apart.
Ommetje
Een jaar later las ik berichten over het idee
om voor de bewoners ommetjes te creëren
rond de dorpen. Het liefst over de landerijen,
zoals dat vroeger voor de verkaveling kon.
Het liefst met een historische achtergrond. En
zo ging ik met ondersteuning van SLZ aan de
slag met het ommetje Noordgouwe.
16
Zo kwam ik in aanraking met Stichting
Plattelandsvernieuwing Schouwen-Duiveland
en zij vonden het een goed idee om dit initiatief
in de Stichting op te nemen en het te
ondersteunen. De financiering is rondgekomen
via Stichting Landschapsbeheer en de (toen
nog) Heidemij (Arcadis). Vervolgens zijn we op
zoek gegaan naar grondeigenaren die dit initiatief
wel zagen zitten. Dat was wel even zoeken,
maar we hebben er een gevonden.
Ons idee was om vanuit dit ommetje een
wandelnetwerk te bouwen naar de ommetjes
rond andere dorpen. Die vraag hebben we bij
Stichting Landschapsbeheer en de provincie
neergelegd. De provincie was in eerste instantie
wat afhoudend. Men wilde eerst andere
wandelpadennetwerken afmaken, zoals het
Kiekendiefpad. Twee jaar later was men wel
enthousiast over een Wandelpadennetwerk
op Schouwen-Duiveland en gingen we aan de
slag. Inmiddels was er geld voor het netwerk
van gemeente en provincie.
Kroon op het werk
Arjan de Hulster benaderde mij om
plaats te nemen in de Kerngroep van het
Wandelpadennetwerk. Daar moest ik wel even
over nadenken. Ik heb ook nog ander werk en
dit zou wel het een en ander aan tijd kosten.
Maar goed, het was na al die jaren inmiddels
mijn kindje geworden. En het is natuurlijk
een kroon op het werk. Zo gingen we aan
de slag; we belegden een grote vergadering
met alle partijen op Schouwen-Duiveland die
met dit onderwerp te maken hebben, zoals
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, VVV,
enzovoorts. Daarnaast is het natuurlijk de kunst
om vrijwilligers te interesseren die onderzoek
gaan doen in alle delen van het eiland.
We zijn begonnen om met de dorps- en stadsraden
om de tafel te gaan. Via hen hebben we
een aantal vrijwilligers kunnen vinden. Maar
ook door regelmatig berichten in de pers te
schrijven over het Wandelpadennetwerk en
door bij allerlei organisaties ons verhaal te houden.
Zo hebben we nu een aardige groep mensen.
We hebben al veel routes in kaart gebracht.
Het netwerk begint nu vorm te krijgen maar we
zijn er nog lang niet. Grondeigenaren moeten
nog benaderd worden. En laat, met deze regering,
nu juist het geld voor boerenlandpaden
op de tocht zijn komen te staan! Dat wordt dus
nog een hele uitdaging.
Wandelen over boerenland
Foto: SLZ
Opening ommetje Noordgouwe
Foto: Paula Bremmers
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
17

Geflitst!
Nieuwe bestuursleden bij SLZ
Door: Nettie Wilderom, medewerker SLZ
Afgelopen jaar hebben er wat wijzigingen
in het bestuur van SLZ plaatsgevonden.
Anita Bos, Bas Feijtel en Tjeu van Mierlo
hebben kort geleden afscheid genomen.
Gelukkig zijn er inmiddels twee nieuwe
bestuursleden. Hieronder een korte kennismaking.
Rinus van ’t Westeinde uit Nisse heeft een
ruime bestuurlijke ervaring. Hij is fruitteler,
maar daarnaast al jaren actief in allerlei
bestuursfuncties. In de wintermaanden is hij
2 à 3 dagen in de week daarmee bezig. Bij de
ZLTO houdt hij de portefeuille ‘multifunctionele
landbouw’. Daaronder vallen b.v. agrarisch
natuurbeheer, minicampings, zorgprojecten en
allerlei andere nieuwe functies die landbouwers
de laatste jaren op zich hebben genomen. Ook
is hij bestuurlijk actief in de fruitteelt, het waterschap,
het trekkermuseum en sinds kort dus
ook bij SLZ.
Geen onbekende
Hij kent SLZ al zo’n 12 jaar. Vanaf de beginjaren
van agrarisch natuurbeheer heeft hij regelmatig
contact met SLZ-medewerkers. Dan gaat
het om zaken als de aanleg van akkerranden en
de boerenlandpaden voor het wandelnetwerk.
“Trouwens, ik heb op mijn bedrijf ook met
advies van SLZ een streekeigen haag aan laten
leggen” vertelt hij. Toen zijn ZLTO-collega Bas
Feijtel aangaf het SLZ-bestuur te moeten verlaten
en SLZ dus op zoek moest naar een nieuwe
vertegenwoordiger, werd hem gevraagd Bas op
te volgen. Het paste bij zijn eerder genoemde
portefeuille binnen de ZLTO.
Rinus van ’t Westeinde
Foto: Nettie Wilderom
Laagdrempelig
Hij heeft SLZ leren kennen als een onafhankelijke
organisatie, die er is voor de hele samenleving.
“Het maakt niet uit of je arm bent of rijk,
boer bent of alleen maar woont in het buitengebied,”
zegt hij, “Iedereen kan advies krijgen
van SLZ. Dat laagdrempelige is erg belangrijk.
Wanneer mensen aangewezen zijn op commerciële
bureaus, dan zou er weinig meer van
terechtkomen. En ik vind de medewerkers van
SLZ heel deskundig”.
SLZ in de benen
Als bestuurslid wil hij zich nu, in tijden van
grote bezuinigingen op het budget voor het
landelijk gebied, vooral inzetten voor het
behoud van SLZ en haar activiteiten. “We
moeten nu in de eerste plaats SLZ in de benen
houden. En ik vind het erg belangrijk om het
laagdrempelige karakter van SLZ te behouden
in plaats van een commerciële marktpartij te
worden.”
Jo Timmers uit IJzendijke heeft, opgeleid als
chemisch technoloog, in allerlei rollen bij DOW
gewerkt. Hij is geboren in de Noordbrabantse
Kempen, maar verhuisde in 1976 vanwege zijn
werk naar Terneuzen, en later naar het buitengebied
van IJzendijke. Als ‘buitenlui’ leerde de
familie Timmers SLZ kennen. In hun hoogstamboomgaardje
werd b.v. de praktijkdag van de
hoogstamsnoeicursus gehouden en ze kregen
advies voor aanplant van een meidoornhaag
op het erf. Via ‘boeren-planten-bomen’ werden
kort geleden nog enkele nieuwe hoogstammen
aangeplant.
Klik met de natuur
In 2009 is Jo met pensioen gegaan. Na zijn
drukke baan, waarvoor hij steeds wekenlang
in Amerika of het Midden-Oosten verbleef,
kreeg hij toen weer tijd voor hobby’s,
zoals bijen houden en vrijwilligerswerk.
Heel zijn leven heeft hij al een klik met de
natuur. Vandaar dat hij in 2010 voorzitter
Jo Timmers
Foto: Nettie Wilderom
is geworden van de west-zeeuwsvlaamse
Natuurbeschermingsvereniging ’t Duumpje.
Ook is hij bestuurslid van IVN de Zeeuwse
Delta.
Thuis
Tijdens dit interview heeft hij net zijn tweede
vergadering van het SLZ-bestuur erop zitten.
“Ik voel me al aardig thuis bij SLZ, het personeel
is een enthousiaste groep mensen”, vertelt
Jo. “Het is mooi dat er zoveel vrijwilligers bij
betrokken zijn, zij doen samen met SLZ belangrijk
werk! Ik leer er op het moment veel dingen
bij, zoals bijvoorbeeld tijdens de onlangs
gehouden presentatie van Landschapsbeheer
Nederland over de visie op landschap en kwaliteit
van landschap die op het moment ontwikkeld
wordt.
Vertegenwoordiger
Ik ben voor dit bestuur gevraagd als vertegenwoordiger
van de natuurbescherming en
ook vanwege mijn binding met West-Zeeuws-
Vlaanderen; men wil graag bestuursleden uit
de verschillende Zeeuwse regio’s bij SLZ. Ik zal
proberen signalen op te pikken en als bestuurslid
dus vooral het aspect natuurbescherming
en de regio Zeeuws-Vlaanderen in de gaten
houden. En ik kom uit het bedrijfsleven, nuttige
ervaringen daar opgedaan breng je ook mee
als bagage”.
18 De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
19

Een lange zomerse dag op de akkers
Door: Luciën Calle, medewerker SLZ
Met een kleine ploeg mensen staan we
te schoffelen tussen de bieten. De zon
staat hoog aan de hemel. Iedereen werkt
in korte broek want het is broeierig weer.
Onafgebroken horen we de veldleeuwerik
zingen. Het is een heerlijk geluid. Dan is
het weer even helemaal stil en hoor je
alleen in de verte een tractor wat ronken.
Bij de akkerrand aangekomen zien we een
fraaie bloemenpracht met korenbloem en
klaproos. Wat later zien we een groepje
patrijzen tussen de bieten rondscharrelen.
Na de middag gaan we bonenruiters maken.
Met stokken moeten er oppers worden
gemaakt, waarover de geoogste bonen
worden gehangen. Het is best een precies
werkje. Als je het niet goed stapelt, valt alles
er makkelijk weer vanaf...
Is dit een sfeerbeeld uit het boerenleven van
een eeuw geleden? Zomaar een werkdag zoals
destijds voor een groot deel van de Zeeuwse
inwoners heel gewoon was? Tegenwoordig
kent bijna niemand meer het traditionele
werk op de akkers. De modernisering van
de landbouw is vanzelfsprekend niet tegen
te houden. Maar het is toch wel jammer dat
hiermee de kennis en het beleven van het
aloude landschap steeds verder verloren
dreigt te gaan. Toch is het hier geschetste
plaatje er niet alleen een vanuit het verleden,
maar hopelijk ook weer een van de toekomst.
Want Stichting Landschapsbeheer Zeeland,
heeft in samenwerking met Het Zeeuwse
Landschap een nieuwe vrijwilligersploeg
opgestart: Werkploeg traditioneel agrarisch
natuurbeheer.
Bonen planten Foto: Lucien Calle
Nieuwe werkgroep
Gedacht wordt aan een betrekkelijk
zelfstandig opererende vrijwilligersgroep die
zich bezig houdt met traditioneel agrarisch
werk. Hiermee wordt op een heel kleine
schaal de ecologische en cultuurhistorische
waarde van het boerenland vergroot en
tegelijk ook een beeld gegeven, hoe het land
vroeger bewerkt werd. Daarnaast wordt aan
de deelnemers de mogelijkheid geboden het
authentieke boerenland actief te beleven. Tot
slot wordt kennis over traditionele methoden
levend gehouden. Wie kent immers nog
de techniek van zeisen en opperen? We
gaan dus op zoek naar mensen die dit soort
vrijwilligerswerk willen doen en (oudere)
kenners van dit soort agrarische gebruiken,
om die wetenschap over te brengen.
We hebben inmiddels met een kleine
vrijwilligersgroep rondom de Hoeve van
der Meulen een start gemaakt. Dit is een
uitermate geschikte plaats daarvoor, omdat op
deze plek kleinschalige akkertjes afgewisseld
met weiden zijn aangelegd.
Grenadierweg 15
4338 PG Middelburg
Postbus 8021
4330 EA Middelburg
Tel. 0118-629353
Fax 0118-613488
Er zijn akkerranden met zeldzame
akkerkruiden zoals naaldenkervel en naakte
lathyrus. Het geheel ligt ingebed in een
prachtig landschap, met aan de horizon de
contouren van het dorpje ’s Heer Abtskerke.
Op de Hoeve zijn nu 4 vrijwilligers gestart. Het
zou mooi zijn als die groep nog wat verder
versterkt wordt. Ook in de andere regio’s zijn
er mogelijkheden.
Werkzaamheden
Onderhoud aan kleinschalige biologische
akkers en akkerranden (onkruid vrij
houden), traditionele manier van oogsten,
zoals oppers en ruiters maken, oogsten
van zaad van gewenste akkerkruiden,
weidevogelbescherming e.d. zullen de
meest voorkomende werkzaamheden zijn.
Desgewenst kan ook winterwerk worden
uitgevoerd, zoals het afzetten van hagen,
knotten van wilgen etc. De vrijwilligersploeg
zal vanuit SLZ begeleid worden. Mensen die
interesse hebben om deel te nemen, zijn van
harte welkom en kunnen zich melden bij
lucien.calle@slz.landschapsbeheer.nl
Neringweg 11, 4501 PB Oostburg
telefoon: 0117-474000 www.leenhoutssluis.nl
nieuwbouw
verbouw
restauratie
asbestsanering
erkend restauratieaannemer
20 De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 21

22
Paradijsvogels
in Poortvliet
Alle foto’s: Iman Labruyère
Door: Iman Labruyère, medewerker SLZ
In deze rubriek gaan we op bezoek
bij de eigenaren van de parels in
het landschap, de mooie erven,
buitenplaatsen en boerderijen waar je
als passant naar kijkt en van geniet.
Wanneer je aan komt rijden over de
Schoondorpseweg ontneemt een dijk
met populieren het zicht op het erf. Maar
als je aan het einde van de weg linksaf
de Schelphoekseweg opdraait doemt
aan de rechterzijde een magnifiek erf
op. Als een groene oase ligt het vlak aan
de Oosterscheldedijk, ten zuiden van
Poortvliet. Twee statige paardenkastanjes
markeren de oprijlaan. De prachtige
boerderij draagt geen officiële naam,
maar staat in de streek bekend als ‘De
Schelphoek’. We zijn op bezoek op het erf
van Arie en Ina van der Zwan.
Ingang erf
Monument
Het zonnetje schijnt en het is dan ook heerlijk
om buiten aan de tuintafel te zitten en de
eigenaren van deze mooie plek te interviewen.
Al snel steekt Arie van wal. “De boerderij is
gebouwd in 1792. Zowel het woonhuis als de
schuur dateren van die tijd. Tot 1973 was de
boerderij nog in bedrijf. De boerderij is door
degene die het toen kocht gelukkig gespaard.
Voor het zelfde geld had hij de schuur
afgebroken en er een lelijke loods neergezet.”
In 1992 kochten Arie en Ina deze prachtige
stek, waarna in 1993 een restauratie volgt
die uitgevoerd wordt door de restauratiearchitect
Weijts uit Bergen op Zoom. Tijdens
de restauratie is de boerderij weer helemaal
in originele staat teruggebracht. In het
verleden was er een bakkeet aan het huis vast
gebouwd. Door vele aanpassingen in de loop
der jaren ontsierde dit gebouwtje het geheel
Zijkant woning
en temeer omdat het er in de oorspronkelijke
situatie niet stond, is het afgebroken. Sinds
1994 is de boerderij een monument.
Tuin
De tuin direct rondom de boerderij wordt
omstreeks 1994 ontworpen door Piet Oudolf.
Deze tuinarchitect geniet vandaag de dag
Tuin achterkant woning
internationale bekendheid.
In 1996 kwam SLZ voor het eerst bij familie
Van der Zwan. Er was een gedeelte van zo’n
1000 m 2 bijgekocht, wat ingericht moest
worden. Met de hulp van SLZ zijn er walnoten
aangeplant in een zogenaamde notenwei
en werden er een drinkput en een strook
bosplantsoen aangelegd.
23

24
In het jaar 2000 is het natuurgebied
‘Scherpenissepolder’ aangelegd als
onderdeel van Plan Tureluur. Dit grenst
direct aan het erf. Er werd een ringsloot
aangelegd, waardoor er een perceel van
bijna 1 hectare beschikbaar kwam, wat
opnieuw ingericht diende te worden.
Dit keer werd Bosch en Slabbers
ingeschakeld. Op het perceel waar
vroeger aardappels en bieten stonden
verrezen nu een hoogstamboomgaard,
een Zeeuwse haag en een schapenwei.
De fruitbomen werden in de Betuwe
gekocht en waren bij aanplant al tussen
de 10 en 15 jaar oud. Na zo’n 11 jaar
doen de bomen het nog uitstekend.
Dit komt mede door de inzet van de
snoeiploeg van SLZ die om het jaar de
bomen snoeien. “Door middel van het
Bruinblauwtje Foto: Sander van der Veeken
hoogstamabonnement weten we hoe de
bomen er bij staan en wat er aan onderhoud
moet gebeuren.”
Diersoorten
Naast de oprit ligt een oude drinkput. Deze is
in vroeger jaren aangelegd op de plek waar
een zoetwater ader boven komt. Daardoor
staat de put altijd vol water. Dit geldt
ook voor de put die in 1996 is aangelegd.
De putten herbergen verschillende dieren
plantensoorten. Wanneer je het erf
in totaliteit bekijkt heeft het een hoge
natuurwaarde. Doordat het erf alles heeft
wat zangvogels maar kunnen wensen, is
het ook geen wonder dat er ontzettend
veel vogels worden waargenomen. Ook
roofvogels komen soms een kijkje nemen.
Verder zijn er verschillende plekken op het
Drinkput Arie en Ina van der Zwan
erf waar egels, muizen en andere dieren hun
toevlucht kunnen nemen. Sinds enige tijd
weten echter ook vossen het erf te vinden. Dit
heeft er helaas toe geleid dat al 6 kippen zijn
doodgebeten…
Het kost wat tijd, maar het resultaat is ernaar
De contacten met SLZ zijn door de jaren heen
altijd goed gebleven. De vele aanwezige
landschaps- en cultuurhistorische elementen
maken het erf geschikt voor het houden
van excursies en cursussen. Hoe beleven
Arie en Ina het wonen op zo’n prachtige
plek? Arie: “Het is prachtig hier. Het erf heeft
een unieke ligging. Op 100 meter afstand
ligt de Oosterschelde. Verder ligt er een
natuurterrein omheen.” Ina vult aan: “Je leeft
zo dicht bij de natuur. We hebben hier een
prachtig uitzicht en mooie zonsondergangen.
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
We voelen ons erg bevoorrecht dat
we hier wonen. Ook dat we de tijd
en de gezondheid hebben om het
te onderhouden, want je moet niet
vergeten dat het onderhoud wel erg veel
werk is.” Een belangrijk deel van Ina’s tijd
zit in (het onderhoud van) de tuin.
Aan de toekomst denkt de familie Van
der Zwan nog niet teveel. De kinderen
zullen het waarschijnlijk niet overnemen
en je weet dat je na verloop van tijd
weg moet. “We hopen dan in ieder geval
dat de boerderij met z’n uitstraling
behouden blijft.”
25

Noordhoeksewegeling 3
Kapelle-Biezelinge
0113-341170
www.bermanfruitplants.com
26
Drukkerij Zoeteweij
Molendijkseweg 2, 4401 NM Yerseke
P.O. Box 6, 4400 AA Yerseke
The Netherlands
T +31(0)113 571404
F +31(0)113 572006
E info@dzy.nl
I www.dzy.nl
FIXET ’s-GRAVENPOLDER
Spoorstraat 51
www.fixetsgravenpolder.nl
Vrijwilligers organisaties in Zeeland
Onderstaande organisaties zetten zich vrijwillig in voor het landschapsbeheer in Zeeland en zijn
aangesloten bij SLZ. Zou je in je vrije tijd eens mee willen werken in het landschap bij jou in de buurt,
neem dan contact op met een van onderstaande contactpersonen voor meer informatie.
Weekendwerkzaamheden:
Schouwen-Duiveland
Actief terreinbeheer
Henk Dalebout
Tel. 0111-422966
e-mail:
hwdalebout@zeelandnet.nl
www.nvsd.nl/actief_terreinbeheer.
html
Tholen
Natuurvereniging Tholen
Flip van Damme
Tel. 0166-602438
e-mail: flip.van.damme@zeelandnet.nl
www.natutholen.nl
Bevelanden
Beheerswerkgroep KNNV
Ton de Koning
Tel. 0113-311813
tddekoning@zeelandnet.nl
www.knnv.nl/beveland
Doordeweekse
werkzaamheden:
Alle dagen van de week:
Heel Zeeland:
Herpetologische studiegroep Amfibieën
Michel Kapelle
Tel. 06-22984575
mawkapelle@gmail.com
Steenuilen werkgroep Beveland
Peter Boelee
Tel. 0113-644228
to-us@zeelandnet.nl
Bomenbuurt ’s Gravenpolder
Mevr. D. de Koning
Tel. 0113-311813
tddekoning@zeelandnet.nl
www.knnv.nl/beveland
Heemtuinwerkgroep KNNV
Diet Louwerens
Tel. 0113-342277
djlouwerens@yahoo.com
www.knnv.nl/beveland
Walcheren
Werkgroep Landschapsverzorging
Thomas Collette
Tel. 0118-634916
Na 19.00 uur en de hele vrijdag
thomas.collette@zeelandnet.nl
Kapsalon
Jan Moekotte
Tel. 0118-636369
jmoekotte@zeelandnet.nl
Hout & Co
Karin Mol
Tel. 0118-628293
Karin.mol@slz.landschapsbeheer.nl
Noord- en Midden Zeeland
Landschapsbeheer
Pieter Voets
Tel. 0113-230936
pieter.voets@slz.landschapsbeheer.nl
www.landschapsbeheerzeeland.nl
Steenuilen werkgroep Zeeland
Alex de Smet
Tel. 0115-695890
birdtree@zeelandnet.nl
http://www.deltabirding.nl/
links-vogelwerkgroepen.html
Kerkuilenwerkgroep
Marc Buise
Tel. 0114-370244
mbuise@zeelandnet.nl
www.kerkuil.com
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
Werkgroep Oranjebosch
Peter v.d. Vliet
Tel. 0113-230936
Peter.van.der.vliet@slz.
landschapsbeheer.nl
Zeeuws-Vlaanderen
Natuurbeschermingsvereniging
de Steltkluut
Lucien Calle
Tel. 06-22792100
lucalle@zeelandnet.nl
www.steltkluut.nl
Natuurbeschermingsvereniging
’t Duumpje
Gerard v. Daele
Tel. 0117-301835
gvdaele@kpnplanet.nl
www.duumpje.nl
Heel Zeeland
Onderhoud wandelroutes
Peter v.d. Vliet
Tel. 0113-230936
Peter.van.der.vliet@slz.
landschapsbeheer.nl
www.landschapsbeheerzeeland.nl
Zeeuws-Vlaanderen
Landschapsbeheer
Wim Wisse
Tel. 06-50914013
wimwisse@zeelandnet.nl
www.landschapsbeheerzeeland.nl
Herstellen Cultuurhistorische elementen
Sandra Dobbelaar
Tel. 0113-230936
Sandra.dobbelaar@slz.
landschapsbeheer.nl
www.landschapsbeheerzeeland.nl
Weidevogelbescherming
Nanning-Jan Honingh
Tel. 0113-230936
Nanning-jan.honingh@slz.
landschapsbeheer.nl
www.landschapsbeheerzeeland.nl
27

De resultaten van de Erftrofee 2010
Het erf leeft en ook de ‘Erftrofee’ leeft bij de inwoners van Zeeland. Dat bleek wel uit de vele
inzendingen die we kregen naar aanleiding van onze oproep om mee te doen aan de ‘Erftrofee
2010’. De Erftrofee is een eervolle waardering voor de gemaakte keuzes van een eigenaar bij de
inrichting van zijn erf. Zeker als hij op zijn erf iets extra’s doet wat het Zeeuwse landschap meerwaarde
geeft. Veel erfeigenaren zijn gemotiveerd bezig met een levend streekeigen erf, passend
in ons landschap. In dit artikel een terugblik: wat heeft de Erftrofee voor de winnaars teweeg
gebracht?
Door: Caroline Geluk, medewerker SLZ
De Kettinghoeve in Tholen
Het winnende erf van de familie Bierens-
Potappel, had volgens de jury van Stichting
Landschapsbeheer Zeeland, de Zuidelijke
Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) en
de Boerderijenstichting Zeeland (BSZ), het
meeste evenwicht in streekeigenheid, flora
& fauna, bruikbaarheid voor de landbouw
en de inrichting van het erf.
Bekroning op werk
De ervaring van de eigenaren Mieke en
Rinus over het winnen van de Erftrofee is
alleen maar positief: “Wij waren zeer blij
verrast dat wij de winnaars waren van de
Erftrofee, we hebben een mooie boerderij
maar er zijn zoveel prachtige pareltjes in de
Provincie en het eiland Tholen. We hebben
meegedaan omdat we het een mooi
initiatief vinden, vooral de samenwerking
van de diverse partijen sprak ons erg aan.
De aandacht op het eiland Tholen vestigen
was voor ons ook een reden om mee te
dingen naar de prijs. We vinden het ook
naar de burger toe belangrijk dat het erf
en de gebouwen er goed verzorgd uitzien
zodat een ieder die er oog voor heeft mee
kan genieten. Vooral Rinus heeft heel wat
uren besteed aan de gebouwen en het
28
erf, hij vindt het een bekroning op al zijn
werk!”, aldus Mieke.
De Erftrofee wordt nuttig besteed
Mieke vervolgt: “Daar de beide dochters
een paard bezitten en zij inmiddels de
boerderij voortzetten, komt er een weiland
rondom de boerderij. De ingang wordt
gesierd door een mooi houten hek, aangeschaft
met de gewonnen Erftrofee”.
Veel aandacht
Het nieuwe hek Foto: Mieke Bierens
Mieke: “Heel veel leuke reacties hebben we
gekregen, van familie, vrienden en bekenden.
Mailtjes, telefoontjes, bloemen, kaartjes
echt heel bijzonder.
De pers heeft ons ook vaak bezocht zoals
de Eendrachtbode, Thoolse Bode, Boerderij,
Stal en akker, Wonen in de Regio, etc. dat
is een bijkomstigheid die wij van tevoren
Plattegrond Welgelegen Foto: Iman Labruyère
niet hadden voorzien. Naar aanleiding van
de trofee hebben wij ook meegedaan met de
Open Monumentendag. Kortom, we hebben
genoten van onze prijs en de dochters hopen
dat nog jaren te doen door het gebruik van
het hek”.
’t Hof Welgelegen in Middelburg
De familie van de Kreeke was vorig jaar
de trotse winnaar van de 2e plaats. Naast
natuurlijk erkenning voor wat ze met hun
boerderij aan het doen zijn en een mooi
schildje, hebben ze ook plannen kunnen ontwikkelen
om het erf te verfraaien. “Zelf hebben
we dankzij deze Erftrofee die plannen
praktisch kunnen uitvoeren”, aldus Ard.
Toepassing van de Erftrofee
“We zijn begonnen met de beplantingen
en de bestrating rondom de droogschuur.
We hebben een mooi haagje gemaakt en
een heleboel zomer-bloeiende planten aangeplant.
Hopelijk gaan we deze zomer al
genieten van een mooie binnenplaats.
SLZ heeft ons geholpen met het maken
van een beplantingsplan en heeft een
mooie plattegrond van de gehele boerderij
gemaakt”, vervolgt Esther.
Dineren in de schuur
“Ook de paadjes rondom de droogschuur
en het “Guus Huus” (dat witte kleine huisje
naast de schuur) nemen we flink onderhanden
en we gaan daar een mooi pad naar
het land maken. We proberen de kippen
achter het gaas in de boomgaard te houden
zodat die daar lekker kunnen scharrelen.
Ook hebben we een grote glazen pui voor
bij de schuurdeuren besteld, daarmee krijgen
we ook in de winter meer licht binnen en is
de isolatie beter geregeld. De bedoeling is
om straks ook in de winter diners te kunnen
organiseren in de schuur. We gaan daarvoor
ook wat meer ruimte maken. Dit alles met
een betere verlichting in de schuur moet
ervoor zorgen dat we weer een stapje dichterbij
komen bij het ideaalbeeld wat ons voor
ogen staat, maar het eindresultaat zal nog
wel even op zich laten wachten, want echt
klaar ben je nooit op een boerderij”.
De Arendshoeve in ’s-Heer Arendskerke
De derde plaats ging naar het prachtige erf
van de familie Honkoop. Zij hebben inmiddels
hun prijs verzilverd met een toegangshek.
Het nieuwe hek Foto: Iman Labruyère
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland
29

Erf Familie Van der Tas in Hengstdijk
Veel ingezonden erven waren erg mooi, met
een grote soortenrijkdom van steenuilen tot
kamsalamanders, van beuken tot lei-moerbeien.
Omdat we het zonde vonden dat
er van al die mooie erven maar 3 winnaars
konden zijn, hebben we afgelopen jaar de
Erftrofee uitgebreid met een publieksprijs,
waarbij 442 Zeeuwen nóg een erf hebben
gekozen die zij het mooiste sieraad van
Zeeland vonden. Lezers van de PZC en van
BN/De Stem vonden een overzicht met
foto’s van 6 geselecteerde boerderijen in
hun vertrouwde krant. De website van de
PZC stond bol van de informatie over deze
erven en met een druk op de knop kon je
stemmen op jouw favoriete erf. De familie
Van der Tas heeft uiteindelijk deze publieksprijs
gewonnen.
Lieven en Dina van der Tas zeggen over
de Erftrofee: “Onze ervaringen waren
heel positief. Door de nominatie voor de
Erftrofee Publieksprijs zijn we op het idee
gekomen een open dag te houden. De
grote opkomst op die open dag, meer dan
150 mensen, en de vele positieve feedback
30
Toegangshek met foto van
de winnaars
Foto: Lieven van der Tas
van de mensen uit de
omgeving was een
ervaring op zichzelf.
Omroep Hulst was
ook komen filmen en
heeft een mooi filmpje
uitgezonden, ook
dit was een aparte
ervaring. En dat
leverde leuke reacties
op van de buurtbewoners. De wijze hoe de
prijsuitreiking was georganiseerd vonden we
ook heel leuk en bijzonder. Dus kortom het
Erftrofee initiatief van SLZ heeft ons vele
leuke ervaringen opgeleverd”.
Kaartenboekje
Wat zonde om die andere mooie erven, die
niet in de prijzen zijn gevallen, zomaar opzij
te schuiven! Die verdienen ook echt wel
wat aandacht en waardering.
Maar ja, we kunnen toch moeilijk 10 of 20
prijzen gaan uitreiken. De communicatieafdeling
van SLZ kwam op het leuke idee
om de mooiste foto’s in een kaartenboekje
te bundelen. We hebben 2 verschillende
boekjes gemaakt met elk 12 verschillende
foto’s. Deze foto’s kun je uitscheuren en
als ansichtkaart versturen of gewoon zelf
houden. Deze kaartenboekjes zijn te koop
in onze stand of via de webwinkel van onze
website (www.landschapsbeheerzeeland.nl/
webwinkel) en kosten normaal gesproken
€ 5,- per stuk (excl. verzendkosten).
Echter nu hebben we een aanbieding!
Zie de achterpagina van deze De Boom In.
Buurtweg 6
4696 RV Stavenisse
T: 0166 65 32 46
n Brandveiligheid
n Bouwadvies
n Bouwbegeleiding
n Bouwkundige
keuringen
n Second opinion
E: info@hagebouwadvies.nl
W: www.hagebouwadvies.nl
M: 0629 15 63 11
n Bouwkundig tekenwerk
n Beheer en Onderhoud
n Directievoering en
Toezicht
n Kostencalculatie
n Vergunningen
BOSBOUW, LOON-, GROND-, CULTUURTECHNISCH- & STRAATWERK
Kerkring 7 | 4444AB ‘s-Heer Abtskerke | t: 0113-311363 | f: 0113-311318 | email: info@markussebv.nl
Aannemersbedrijf
STURM b.v.
voor al uw
NIEUWBOUW
VERBOUW
ONDERHOUD
Schellachseweg 1a
4352 AJ Gapinge
tel: 0118 591447 / fax: 593556
Loon- en verhuurbedrijf
Sterk in agrarisch
grond- en loonwerk
Prelaatweg 60, 4363 NJ Aagtekerke
Telefoon 0118-58 15 13
Fax 0118-58 41 31
E-mail info@melse-maljaars.nl
www.melse-maljaars.nl
De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 31

Bijzondere alledaagse planten en dieren
op en rond het Zeeuwse erf:
Dagvlinders
De titel zegt het al een beetje: alledaags,
maar toch bijzonder. Soorten die we allemaal
kennen en ook vaak zien in onze
omgeving. En die soms ook overlast veroorzaken
waardoor we snel de schoonheid
of het nut van deze tóch bijzondere flora
en fauna vergeten. In deze aflevering:
Dagvlinders.
Er zijn 2 groepen vlinders: dagvlinders en
nachtvlinders. Zoals de naam al zegt zijn
nachtvlinders vooral in de nacht actief en de
dagvlinders vooral overdag, meestal op mooie
zonnig dagen. Het observeren van dagvlinders
is voor de echte buitenmens altijd een feest.
Vooral de eerste fladderende exemplaren op
een vroege voorjaarsdag maken je dag goed.
Door: Alex Wieland, medewerker SLZ
Op de erven in Zeeland zijn diverse
dagvlinders te verwachten. Vlinders houden
van warmte en beschutting, daarom biedt
een erf met veel bomen, struiken en planten
meer kansen voor vlinders dan een open
erf. Veel van deze mooie vlinders zijn
afhankelijk van planten die door de meeste
eigenaren als onkruid bestempeld worden,
zoals brandnetels en distels. Hier worden
de eitjes op afgezet en de rupsen leven van
deze planten. Het blijkt essentieel voor de
voortplanting van de vlinders dat we niet
te netjes zijn en niet te snel naar de gifspuit
grijpen. Indien de rupsen verpopt zijn tot
vlinders, zijn ze minder afhankelijk van
bepaalde plantensoorten en kunnen ze nectar
vinden op allerlei soorten bloemen.
Dagpauwoog Foto: Sander van der Veeken
Bont zandoogje Foto: Sander van der Veeken
Meest voorkomende soorten
De witjes worden vaak onder de noemer
koolwitje geplaatst. Toch zijn er
3 verschillende soorten: Groot koolwitje,
Klein koolwitje en Klein geaderd witje.
Wie goed naar de vlinders kijkt kan de
verschillende soorten goed onderscheiden.
De vlinders, met name de rupsen hebben
een slechte naam: ze kunnen een ware
plaag vormen op de koolplanten. De beste
remedie is er een net over te spannen. Niet
alleen op koolplanten worden de eitjes
afgezet. Dit gebeurt ook op andere planten
uit de familie van de kruisbloemigen.
De witjes zijn de gehele periode tussen
maart en half oktober te zien. Een andere
zeer fraaie soort is het Boomblauwtje. Dit
kleine zilverblauwe vlindertje is beduidend
minder algemeen, maar kan toch op de
meeste erven aangetroffen worden. Ze
vliegen in twee generaties: midden april
tot eind mei en juli tot eind augustus. Een
gevarieerde beplanting waarin klimop
en vuilboom zijn opgenomen zijn ideaal
voor deze soort. Op deze planten zet het
boomblauwtje de eitjes af. Vuilboom is via de
actie ‘Boeren Planten Bomen’ te bestellen. De
vuilboom is bovendien rijk bloeiend en levert
veel voedsel voor allerlei soorten insecten.
De Gehakkelde Aurelia is een fraai oranje
vlinder die de laatste decennia is toegenomen.
Met dichtgevouwen vleugels lijkt de soort
net op een blad. De voedselplanten voor de
rupsen zijn onder andere grote brandnetel,
hop en iep. Deze soort overwintert als vlinder
in een houtstapel of in een schuurtje. De
Kleine vos en Dagpauwoog zetten ook de
eitjes af op brandnetels. In tegenstelling
tot de vorige soort zijn deze soorten de
laatste decennia in aantal afgenomen.
Klein geaderd witje Foto: Alex Wieland
32 De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 33

Zeer waarschijnlijk hebben de wat minder
koude, vochtige winters hier mee te maken
want afgelopen voorjaar zijn ze weer wat
meer waargenomen. Voor de overwintering
hebben deze vlinders liever droge koude.
De tekeningen en kleuren van deze vlinders
zijn werkelijk prachtig. Op vlinderstruiken
kunnen deze vlinders in “goede” jaren massaal
voorkomen.
Enkele jaren geleden werden er proeven
uitgevoerd met speciale akkerranden voor
vlinders. Naast de ingezaaide bloeiende
kruiden groeiden er ook spontaan brandnetels
in de akkerrand. Deze mochten destijds
volgens de landelijke voorschriften bestreden
worden. Groot was de teleurstelling dat de
in de vlinderrand aanwezige brandnetels
inclusief de vele rupsen van de Dagpauwoog
bespoten waren. Ook de betreffende
landbouwer vond het, nadat we hem erop
gewezen hadden, erg spijtig. Een leermoment.
Goede voorlichting blijkt essentieel. Het Bont
Zandoogje komt voor op plaatsen waar de
combinatie bomen/struiken en grassen te
vinden zijn. Deze soort is de laatste decennia
toegenomen. Bomen en struiken zijn
belangrijk voor nectar voor de vlinders.
De eitjes worden afgezet op grassen als kweek
en kropaar. Het gefaseerd maaien van de
Bruinblauwtje Foto: Sander van der Veeken
grazige vegetaties op en rond het erf biedt
meer overlevingskansen voor deze vlinder.
Trekvlinders
Een tweetal andere soorten behoort tot de
trekvlinders. De Atalanta trekt vanuit Zuid
Europa naar het noorden.
De Distelvlinder komt zelfs vanuit Noord
Afrika. De aantallen in ons land van deze
soorten variëren jaarlijks. Dit is afhankelijk van
de weersomstandigheden op de trekroute.
De vlinders zijn erg fragiel en worden meer
met de wind meegeblazen dan bijvoorbeeld
vogels. De eerste vlinders van beide soorten
komen in het voorjaar in Nederland aan. Ze
planten zich hier dan voort. De Atalanta legt
de eitjes op brandnetels, de Distelvlinder heeft
distels als waardplant. Voor nectar van de
vlinders hebben diverse kruiden en struiken
de voorkeur. De vlinderstruik is weer een
hele goede, maar ook de in Zeeland zwart
gemaakte distels zijn heel waardevol voor de
vlinders. In het najaar proberen de vlinders
terug te trekken naar het zuiden. Tijdens een
vakantie in de Pyreneen in oktober zagen we
dagelijks honderden vlinders die probeerden
de bergen te passeren. Dit lukte alleen op
het heetst van dag bij weinig wind. Over
het algemeen kunnen ze in Nederland niet
overwinteren.
Wie meer wil weten kan het boekje
‘Dagvlinders in Zeeland’ raadplegen. Deze
uitgave van de Vlinder- en Libellenwerkgroep
Zeeland en Stichting Het Zeeuwse Landschap
is te verkrijgen via Het Zeeuwse Landschap of
in de betere boekhandel.
Kort nieuws
Boerderij En Zeeland
Vrijdag 13 mei was er op Hof Werendijke te
Zoutelande de Kennis- en ontmoetingsdag
voor actieve vrijwilligers op het gebied van
cultuurhistorie en voor boerderijeigenaren.
Tijdens deze dag is de gids voor instandhouding
en herstel van kleine historische elementen
in Zeeland officieel overhandigd aan
gedeputeerde Ben de Reu. Deze gids kun je
bestellen via onze website.
Sponsoring
De Vrije Zaklopers uit Nisse is een groepje
mensen die samen trainen om hun conditie
op een gezellige manier op peil te houden
en zijn daarbij lekker buiten in hun geliefde
gebied, de Zak van Zuid-Beveland. Zij organiseren
jaarlijks de Meidoornloop en de Grote
Zakloop. Onlangs hebben zij de opbrengsten
van deze loop gedoneerd aan ons, op voorwaarde
dat het iets tastbaars in de Zak moest
zijn. Dankzij hun gift hebben we, bij het project
“Historie van het water”, de weel langs de
Noldijk/Brilletjesdijk weten te herstellen. Deze
was niet meer zichtbaar (als weel) in het landschap
en dankzij de Zaklopers weer wel.
Weel wordt weer zichtbaar dankzij
bijdrage De Vrije Zaklopers
Foto: SLZ
Europees jaar van het vrijwilligerswerk
Zoals het er nu uitziet zullen we een uitwisseling
hebben met Vlaamse “Dag van
de Natuur”(19 november) en de Zeeuwse
Natuurwerkdag (5 november). Op deze nationale
werkdagen kunnen deelnemers op
locatie beheerswerk (knotten, e.d.) uitvoeren.
Daarnaast zullen we nog een keer bij onze
Vlaamse natuurvrienden gaan werken en op
excursie gaan.
Bezuinigingen
Met het ter perse gaan van dit nummer zal er
waarschijnlijk meer duidelijkheid (15 juni) zijn
over de voorgenomen bezuinigingen die SLZ
te wachten staan. Voor de actuele stand van
zaken kun je kijken op onze website.
Studiedag dijkenbeheer Vlaanderen-
Nederland
Dijken zijn kenmerkende elementen voor het
polderlandschap in Oost- en West-Vlaanderen
en Zeeland. Naast een waterkerende functie
hebben de dijken nog andere belangrijke
functies voor flora en fauna. In dit grensoverschrijdende
project zullen diverse sprekers op
24 juni het belang hiervan uitleggen.
34 De Boom In • ZOMER 2011 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 35

(P)aardig landschap
In navolging van diverse provincies willen we
in Zeeland ook aandacht geven aan de landschappelijke
inpassing van paardenverblijven
en weides. Ook de landelijke trend van witte
linten in het landschap zien we steeds vaker
terug in Zeeland. SLZ wil paardenhouders een
alternatief aanbieden om deze weides met
paarden meer op te laten gaan in het landschap.
Voorlopig staat er een informatieavond
gepland op 16 augustus. Mocht je interesse
hebben, dan kun je jezelf aanmelden en ontvang
je een uitnodiging.
Oude Pruimendag
Op zaterdag 30 juli houdt het Fruitteeltmuseum
in Kapelle een ‘oude pruimendag’.
SLZ is daar, samen met haar vrijwilligers, aanwezig
om oude pruimenrassen te determineren.
Wij zijn op zoek naar bijzondere Zeeuwse
pruimenrassen. Heeft u een oude pruimenboom
in uw tuin/erf staan, meld dit dan even
bij SLZ. Tel. 0113-23 09 36 of e-mail:
pieter.voets@slz.landschapsbeheer.nl
36
Hoogstamfruitdagen
Ook dit jaar zullen we samen met de Mobipers
in 3 verschillende regio’s aanwezig zijn. Tijdens
deze dagen zullen er naast onze reguliere
stand ook deskundigen zijn die van alles
weten van Oude Fruitrassen. Dus heb je een
fruitboom en je weet niet welk ras het is?
Breng een drietal vruchten mee en de ‘oude
rassen vrijwilligers’ kunnen je antwoord geven.
Natuurlijk kun je ook je fruit laten persen.
Opgave kan pas vanaf 1 juli, via de website
www.mobipers.nl.
Data en locaties:
7 oktober
Beveland – van Buiten uit – Wolphaartsdijk
8 oktober
Walcheren – Pitteperk – Koudekerke
14 en 15 oktober
Zeeuws-Vlaanderen – Biervliet
Meer info zie www.landschapsbeheerzeeland.nl
E. Dobbelaar en J. Bosschaerts determineren een
onbekende appel Foto: Pieter Voets