Turijn, allesbehalve een Versace-stad - Regione Piemonte

Weekend Knack del 19.08.03
Turijn, allesbehalve een Versace-stad
Koningin Paola heeft twee broers die er wonen en haar familie heeft een buitenverblijf in de
buurt van de stad. Als u dat niet wist; dan komt het zeker omdat Turijn zo’n discrete stad is.
Al heeft ze een groot deel van haar welstand wel te danken aan een flamboyant type als
Gianni Agnelli.
Tessa Vermeiren
Met nadruck zegt ze het, Laura, mijn gids : „Turijn is geen Versace-stad. Je vindt hier
alle grote modezaken aan de Via Roma en op de Piazza San Carlo van Dolce&Gabbana tot
Armani en zelfs het Parijse Hermès. Maar Versace, nee, dat hebben we hier niet. Ze hebben
geld in Turijn, maar ze houden niet van voyante dingen.”
„Turijn is de Italiaanse stad met het grootste aantal Ferrari’s, maar je ziet er nooit één
rijden, ze pakken er niet mee uit”, zegt Josep Ejarque, de directeur van het bureau voor
Toerisme. De Catalaan, die op het topniveau meedraaide in Barcelona bij de voorbereiding
van de Olympische Spelen, werd door de minst Italiaanse van alle Italiaanse steden
ingehuurd om haar imago op te krikken tegen de Olympische Winterspelen van 2006.
Ejarque droomt ervan om Ferrari’s te laten rijden op het testcircuit op het dak van de
Lingotto, de vroegere Fiat-fabriek even buiten Turijn. Dat zou pas een attractie voor
toeristen zijn. Nu zijn in de fabriek een congrescentrum, een concertzaal, een shopping mall,
een bioscopencomplex en de Pinacoteca Giovanni e Marella Agnelli ondergebracht. Een
knap staaltje van hergebruik van industriële archeologie door architect Renzo Piano. Maar
of het wilde plan van Josep Ejarque echt iets is voor Turijn ?
De essentie van burgerlijkheid
Turijn is een burgerlijke stad. De essentie is te vinden op Piazza Carignano. ’s Middags
lunch je er bij Peppino, waar ze een verrukkelijk antipastabuffet hebben en waar ze in 1884
de frisco hebben uitgevonden : vanille-ijs op een stokje in een jasje van bittere chocolade.
Pinguino heet dat daar. Je hoort er op het terras ook discussies over de verschillende
macchiato-strekkingen – ben je voor koude melk in de koffie of voor warme... Daar kunnen
Italianen een boom over opzetten. ’s Avonds een glaasje spumante drinken of dineren in
Ristorante del Cambio is het allerburgerlijkste wat je in Turijn kunt doen. De onlangs
overleden Gianni Agnelli was er kind aan huis en lang voor hem (het restaurant bestaat al
sinds 1757) was Cavour er stamgast, de eerste minister die halverwege de negentiende eeuw
een belangrijke rol speelde in de eenmaking van Italië. De historische kamers werden met
zorg gerestaureerd, de bediening is stijlvol en het eten onberispelijk.
In het seizoen zijn er voorstellingen in de verrukkelijke bonbonnière van het Teatro
Carignano en het hele jaar door is er het Palazzo dell’Accademia delle Scienze, die de
tweede belangrijkste Egyptische verzameling na Caï ro herbergt en een indrukwekkende
collectie Vlaamse meesters. Het plein wordt beheerst door het Palazzo Carignano, een rood
bakstenen barokpaleis van de Savoyes, gebouwd door Guarino Guarini.
Om in de sfeer te blijven kun je een wandeling maken langs de achttien kilometer lange
gaanderijen die Turijn doorkruisen en je ’s zomers schaduw verschaffen en ’s winters droog
houden. Turijn is immers een noordelijke stad en de invloed van de Alpen maakt het klimaat
1

niet altijd even aangenaam. Onder de galerijen vind je de talrijke historische cafés, waar je
kunt snoepen van de gianduiotti, pralines van gianduia, chocolade met hazelnoot, ooit
verzonnen omdat cacaoboon, de grondstof voor chocolade te duur werd. Of ambachtelijke
hazelnootpasta kopen, die duizend keer lekkerder is dan het bekende merk met een N dat
trouwens ook uit Turijn komt.
Op de Piazza San Carlo, het elegantste plein van de stad, zijn er drie historische cafés.
Caffè Torino, Caffè San Carlo en Caffè Neuv Caval ’D Brôns wedijveren met elkaar in
elegantie. De mooie galerijen die van Piazza Castello langs de Via Po naar de weidse Piazza
Vittorio Veneto aan de Po voeren, lopen vol tegen het eind van de middag, de passeggiata
gaat dan door tot een stuk in de nacht. Op de Piazza Vittorio Veneto ligt het Caffè Elena,
waar Nietzsche en later Cesare Pavese al eens een glas wijn kwamen drinken. In de galerijen
aan Piazza Castello ligt Caffè Mulassano, een piepklein juweelkistje in art nouveau met
een paar tafeltjes buiten. Mulassano is de plek waar de dunne tramezzino, een elegante
sandwich die je nu in heel Italië eet, werd uitgevonden.
In een heel andere buurt, aan de Piazza Consolata, vlak bij de Porta Palazzo, ligt Al
Bicerin waar alweer een beroemde Turijnse specialiteit geboren werd. De bicerin is een
mariage van hete koffie, warme chocolademelk en room, zonder suiker. Je drinkt het
voorzichtig, zonder te mengen en het smaakt als warm fluweel. Die Consolatakerk
tegenover Al Bicerin, die zeer geliefd is bij de stedelingen, is een bezoek waard alleen al
voor de honderden ex-votoschilderijtjes die er al eeuwen worden opgehangen. Ze vormen
een beeldverhaal over de geschiedenis van de stad. Uren kun je blijven kijken naar die
naï eve momentopnamen uit kleine en grote levens.
Turijn wordt trendy
Het jonge volk in Turijn gaat zijn eigen gang. ’s Avonds is het langs de Murazzi, de
oevers van de Po, een drukte van belang. Waar vroeger pakhuizen waren en ateliers zijn nu
restaurantjes, bars en discotheken. Op de Piazza Vittorio Veneto komt al dat volk bijeen om
zich dan te verspreiden over de beide Po-oevers. Heel fashionable is Piazza Gran Madre di
Dio, aan de overkant van de Piazza Vittorio Veneto, met als voornaamste trekpleister de
elegante Gran Bar. Rond het plein en langs de Corso Casale liggen bars, enoteca’s en
disco’s waar het jonge trendy Turijn zijn avonden doorbrengt.
Een iets altematievere trendy buurt ligt vlak bij Porta Palazzo, waar dagelijks een van de
grootste markten van Europa wordt gehouden. In het oude Romeinse kwartier tussen Via
XX Settembre, Corso Regina Margherita, Via Milano en Via Garibaldi komen zich almaar
meer restaurantjes, bars, literaire cafés, tweedehandse boekhandels vestigen. Deze vroegere
hoerenbuurt, de Forneletti, heeft zelfs een eigen website, waarop u een virtuele wandeling
door de straten kunt maken (www.quadrilateroromano.it).
Hedendaagse kunst heeft in Turijn de jongste jaren een bijzondere plaats gekregen. De
Japanse architect Arata Isozaki kreeg onlangs de opdracht om het sportstadium wederop te
bouwen. Van november tot januari mogen in Turijn kunstenaars van over de hele wereld
spelen met licht. Luci d’Artista is een alternatief voor de kitscherige kerstversiering. Mario
Merz, Rebecca Horn, Daniel Buren en Jan Vercruysse waren al betrokken bij dit spektakel.
Het meest spectaculaire onderkomen voor hedendaagse kunst is wel het Castello di
Rivoli, een tiental kilometer buiten Turijn. De nooit voltooide koninklijke residentie van de
barokarchitect Filippo Juvarra, met haar beperkte maar indrukwekkende vaste collectie, en
de 140 meter lange galerij Manica Lunga (de lange mouw), waarin tijdelijke
tentoonstellingen worden gehouden, vormen een bevreemdend geheel, dat door een
2

hedendaagse architect met veel respect werd gerecupereerd. Het elegante hedendaagse
restaurant van Castello di Rivoli, Combal Zero, werd in geen tijd het mondaine rendez-vous
van le tout Turin. Chef Davide Scabin brengt er een eigenwijze interpretatie van Italiaanse
klassiekers.
Cinema Italiano
Turijn is niet alleen een centrum voor automobielindustrie en -design, voor textiel- en
voedingsnijverheid. Turijn was ook de eerste cinemastad van Italië. Vanaf het begin van de
cinema tot de jaren dertig, toen iedereen naar Rome trok, waren er veel kleine
productiemaatschappijen gevestigd. Ook daarna nog was Turijn vaak het decor van
Italiaanse en buitenlandse films. Oorlog en vrede (1955) van King Vidor werd in en rond de
stad opgenomen. In An Italian Job van de Britse regisseur Peter Collison wordt Fiat
beroofd, de spectaculaire achtervolgingsscènes werden in de straten van Turijn opgenomen.
La donna della domenica (1975) van Luigi Comencini, waarin Marcello Mastroianni een
van de hoofdrollen speelt, draait voor een groot stuk op de Balôn, de volkse vlooienmarkt
aan Porta Palazzo. Er bestaat een complete wandelkaart met alle plaatsen in Turijn waar je
de sfeer van de Italiaanse cinema kunt snuiven. En de plek bij uitstek is natuurlijk het
Museo Nazionale del Cinema, gehuisvest in het meest markante monument van de stad, de
Mole Antonelliana. Alleen al het gebouw met zijn 167 meter hoge spits is een bezoek
waard. Vooral als u tuk bent op duizelingwekkende glazen liften, die hoog in enorme lege
ruimte zoeven. Vanaf de buitenterrassen heeft u een grandioos panorama van de stad, dat bij
helder weer tot de Alpen reikt.
De Mole Antonelliana werd in de negentiende eeuw gebouwd als synagoog, maar de
joodse gemeenschap zag het bouwwerk steeds waanzinniger worden en schonk het aan de
stad. Gelijkvloers is er een coffeeshop en een zaal waar je in horizontale positie naar films
kunt kijken en naar een magisch lichtspel tegen de wanden van de Mole. Hoger ligt de
collectie van de Turijnse Maria Adriana Prolo : kijkdozen, toverlantaarns, de eerste foto- en
filmcamera’s en de allereerste filmbeelden van de broers Lumière en andere pioniers.
Allerlei curiosa voor filmfreaks, zoals schoenen en een bustier van Marylin Monroe, een
Jaba The Hut masker uit Star Wars, een indrukwekkende collectie originele scripts en
contracten en een schitterende collectie filmaffiches, zijn op een theatrale manier in scène
gezet langs de galerijen die van de centrale hal opklimmen.
Turijn heeft talent voor mise-en-scène. De stad die niemand kende, zou wel eens snel een
hippe bestemming kunnen worden voor wie de klassieke citytrips gehad heeft.
Praktisch
Ook niet te missen
- De zeer betwiste lijkwade van Christus in de kathedraal San Giovanni Battista.
- Een wandeling in de stad op zoek naar hedendaagse kunst in de open lucht, de toeristische
dienst heeft een brochure met wandelparcours.
- ‘Gran Balôn’, de antiekmarkt elke tweede zondag van de maand in de buurt van Porta
Palazzo.
- De parken van Turijn: ‘Ruffini’, ‘Colletta’, ‘Pellerina’ en ‘Valentino’. In de meeste van
deze parken kunt u fietsen huren.
- Varen op de Po, tenminste als de waterstand hoog genoeg is.
3

- De grootste markt van Europa aan Porta Palazzo, elke dag behalve zondag. Achter de
kleine overdekte markt ligt ook een boerenmarkt waar u kaas, groenten, fruit en vleeswaren
kunt kopen.
Weekendformule
Heel wat hotels in Turijn hebben tot 31 december 2003 een aantrekkelijke weekendformule.
Twee overnachtingen met ontbijt, een kind tot 12 jaar kan gratis in de kamer van de ouders
logeren, vaak krijgt u ook nog een extraatje zoals een fles wijn, een cd... Het begint aan 80
euro per persoon in een tweesterrenhotel, tot 145 euro per persoon in het luxueuze
viersterren ‘Méridien Lingotto’, waar u ook nog een ‘Fiat Punto’ voor een dag krijgt en een
shopping card voor de ‘8 Gallery’, de shoppingmall in de Lingotto. In alle arrangementen is
ook een ‘Torino Card’ inbegrepen. Daarmee krijgt u gratis toegang tot 120 musea in en om
Turijn en u rijdt gratis op het openbaar vervoer en op de ‘Turismobus Torino’.
Complete lijst van de hotels en boeken op www.turismotorino.org.
U kunt ook rechtstreeks bij de hotels boeken, maar vraag dan naar de formule ‘Weekend
Torino’.
Hoe kom ik er?
‘SN Brussels Airlines’ heeft dagelijks 3 vluchten op Turijn. Als u tenminste 3 weken vooraf
reserveert, kunt u met de ‘Best Buy’-formule, heen en terug vanaf 184 euro, taksen
inbegrepen. Reserveren kan bij uw reisagent of via www.brusselsairlines.com
[Didascalie immagini:]
De imposante Piazza San Carlo met de Caval ’D Brôns, de mooie Piëmontese naam voor
het ruiterstandbeeld van Emmanuele Filiberto, een van de vele Savoyes die in deze stad
worden geëerd.
Vanaf de terrassen van de Mole Antonelliana heeft men een schitterend uitzicht over de
daken van de stad, bij mooi weer reikt het panorama tot de Alpen.
Links: de galerijen van de Via Po, vlak bij Piazza Vittorio Veneto.
Midden: Turijn noemt zichself de hoofdstad van de chocolade.
Rechts: de Mole Antonelliana, oorspronkelijk gebouwd als synagoog.
Een binnenplaats van het koninklijke paleis.
De Vittorio Emanuele I brug over de Po, naar de Gran Madre kerk.
Links: op dit testcircuit, op het dak van de Lingottofabriek, testte Fiat vroeger zijn auto’s.
Rechts: architect Renzo Piano voegde onder meer deze luchtige glazen doos toe op het dak.
Ze herbergt de kunstgalerij met o.a. de Matisses en de Canaletto’s van Agnelli.
In de eindejaarsperiode wordt Turijn een lichtstad. Tijdens ‘Luci d’Artista’, dat start in
november, mogen hedendaagse artiesten als Rebecca Horn en Mario Merz experimenteren
met lichtkunst. Een origineel alternatief voor kerstverlichting.
4