De zorg is geen markt - Sp

Vanuit het perspectief van de organisatie van het zorgstelsel
blokkeerden telkens maar weer de totstandkoming ervan. Meerdere malen is een
serieus wetsontwerp aan de Kamer aangeboden. Door de invloed van met name de artsenorganisatie
maar ook door politieke controversen werd tegengestemd. Artsen hadden het
idee dat door de komst van een ziekenfondswet hun particuliere inkomsten onder druk
zouden komen te staan. Belangen dus. Het is het dictaat van de Duitse bezetting geweest
die een eind aan de discussie maakte en die ervoor zorgde dat een ziekenfondsbesluit
werd ingevoerd. Mensen onder een bepaalde inkomensgrens werden verplicht verzekerd
en betaalden daarvoor een percentuele premie grotendeels gecompenseerd door de werkgever.
Het heeft echter tot 1966 geduurd alvorens een echte Nederlandse wet in werking
trad. De discussie van voor de Tweede Wereldoorlog werd gewoon weer voortgezet.
In die tijd leefde ook al het idee om een nationale volksverzekering te formeren. Na de
invoering van de Ziekenfondswet werd dat een aandachtspunt en al in 1966 vermeldde de
toenmalige minister van Sociale Zaken Veldkamp in zijn Volksgezondheidsnota dat er een
verzekering moest komen tegen ziektekosten voor alle Nederlanders. Hij kreeg de handen
er niet voor op elkaar en voerde toen alleen een verzekering in tegen onverzekerbare
risico’s, de AWBZ.
Menig poging volgde. Staatssecretaris Hendriks probeerde het in 1974 en zijn collega
Van der Reijden deed ook weer een poging in de jaren tachtig. Een heel serieuze poging
was die van staatssecretaris Simons in de beginjaren negentig. Hij was er bijna in
geslaagd maar opnieuw waren er weer allerlei tegenstellingen in gezondheidszorgveld en
politiek die de realisatie van een volksverzekering verhinderden.
In 1993 was de Kamer het zat en stelde een onderzoek in hoe het nu toch kwam dat het
maar steeds niet lukte om tot een nationale volksverzekering te komen. De commissie
Willems onderzocht dat en kwam tot de conclusie dat steeds maar weer de belangentegenstellingen
en de politieke controversen een innovatie van ons verzekeringsstelsel
verhinderden. Belangentegenstellingen werden gevonden bij de verzekeraars maar ook bij
de beroepsorganisaties. De politieke tegenstellingen manifesteerden zich vooral in de aard
van de toekomstige verzekering. Moest deze een sociale verzekering worden of meer een
private aangelegenheid? Het klassieke patroon tussen rechts en links in de politiek.
Toch gelukt
Hoe kan het dat in een kabinet na de paarse combinatie het toch lukte om tot een nieuwe
zorgwet te komen? De analyse is interessant in het licht van de voorgaande beschouwing.
Immers geen enkele politieke combinatie slaagde in een realisering van een volksverzekering.
Dat begrip hoorde te veel bij linkse ideeën en daarom werd ook steeds
DE ZORG IS GEEN MARKT
35