Invoering Europese normen - VBW-Asfalt

Invoering Europese normen
Ir.J.W. Nieuwenhuys - NEN-Bouw
De Europese normen voor toeslagmaterialen voor de bouw zijn
door NEN als Nederlandse normen overgenomen. Deze gaan de
door de Nederlandse bouwsector jarenlang toegepaste normen
vervangen. In dit artikel wordt de overgang naar de nieuwe
“Europese” normen toegelicht en wordt ingegaan op de betekenis
en de gevolgen van de implementatie van deze normen voor de
Stand van zaken
In 2002 zijn de “geharmoniseerde”
(zie paragraaf “Achtergrond…”) productnormen
van CEN/TC 154 “Aggregates”
voor toeslagmaterialen voor de bouw op
één na (EN 13055-2) gepubliceerd (zie
tabel 1). In deze productnormen worden
eisen gesteld aan de “gemandateerde”
eigenschappen, worden de beproevingsmethoden
aangewezen en de wijze van
conformiteitbeoordeling vastgesteld.
Met de CE-markering wordt de bedoelde
conformiteit aangetoond.
De (eerste generatie) beproevingsnormen,
waarnaar in de productnormen
wordt verwezen en die dus deel daarvan
uitmaken, zijn gereed met uitzondering
van prEN 1744-4 (de watergevoeligheid
van vulstof in asfalt).
Alle bedoelde Europese normen zijn
door NEN als NEN-EN overgenomen en
hebben daarmee een nationale status
gekregen. NEN moet alle nationale
normen voor toeslagmaterialen uiterlijk
op 1 juni 2004 intrekken en door de
Europese normen vervangen.
De normcommissie 353 154 “Korrelvormige
materialen voor de bouw”, die
als nationale “spiegelcommissie” van
Nederlandse bouwmarkt.
CEN/TC 154 fungeert, en de subcommissies
voor de verschillende toepassingsgebieden
(mortel, beton, asfalt,
wegfunderingsmaterialen, spoorwegballast
en waterbouwsteen) zijn bezig
nationale toepassingsdocumenten op te
stellen waarin nadere uitwerking van
deze Europese normen in Nederland
wordt gegeven (zie tabel 2).
32 | Asfalt nr. 1, maart 2004
Deze documenten zijn in het voorjaar
2004 voor verkoop beschikbaar.
Achtergrond, doel en betekenis
van de Europese normen
De Europese normen zijn ontwikkeld
naar aanleiding van een mandaat van de
Europese Commissie en de Europese
Vrijhandelsassociatie aan CEN, op basis
Europese normen en in te trekken nationale normen voor toeslagmaterialen voor de bouw
Europese productnorm Te vervangen Nederlandse
Normen
Onderwerp
NEN-EN 12620 NEN 5905 en beproevingsnormen
NEN 5905 - 5945
Toeslagmaterialen voor beton
NEN-EN 13139 NEN 3835 (alleen de paragrafen
voor toeslagmaterialen voor
metselmortel)
Toeslagmaterialen voor mortel
NEN-EN 13055-1 NEN 3543 Lichtgewicht toeslagmaterialen
voor beton, mortel en
injectiemortel
NEN-EN 13043 NVN 6240 en Ontw. NEN 3975 en Toeslagmaterialen en vulstof
beproevingsnormen
NEN/NVN 6241 – 6251 en
NEN 3975 – 3984
voor asfalt
NEN-EN 13450 — Toeslagmaterialen voor
spoorwegballast
NEN-EN 13242 — Toeslagmaterialen voor
ongebonden en hydraulisch
gebonden materialen voor
civieltechnische werken en de
wegenbouw
NEN-EN 13383-1 NEN 5180 en beproevingsnormen
NEN 5181 – 5188
Waterbouwsteen
Tabel 1
Mineraal aggregaat nu nog zonder bindmiddel

voor toeslagmaterialen
Nederlandse toepassingsnormen
NEN –aanvullingsnorm Titel
Ontwerp NEN 5905:2004 Nederlandse aanvulling op
NEN-EN 12620 “Toeslagmaterialen voor beton”
Ontwerp NEN 3543:2004 Nederlandse aanvulling op NEN-EN 13055-1 “Lichtgewicht toeslag
materialen voor beton, mortel en injectiemortel”
Ontwerp NEN xxxx :2004 Nederlandse aanvulling op
NEN-EN 13139 “Toeslagmaterialen voor mortel “
Ontwerp NEN 6240:2004 Nederlandse aanvulling op
NEN-EN 13043 “Toeslagmaterialen voor bitumineuze materialen”
Ontwerp NEN 5180:2004 Nederlandse aanvulling op
NEN-EN 13088-1 “Waterbouwsteen - Specificatie”
Opmerking: De Nederlandse aanvulling op NEN-EN 13242 zal in het Nederlandse voorwoord van
deze norm worden opgenomen.
Tabel 2
van de Europese Richtlijn Bouwproducten
(89/106/EG) betreffende de
onderlinge aanpassing van de wettelijke
en bestuursrechtelijke bepalingen der
lidstaten inzake voor de bouw bestemde
producten. Deze richtlijn is ingesteld om
de vrije verhandelbaarheid van bouwproducten
binnen Europa te stimuleren.
De normen komen dus voort uit een
harmonisatieproces van de Europese
regelgeving.
De geharmoniseerde normen stellen
eisen aan de gemandateerde eigenschappen,
dat zijn eigenschappen die relevant
zijn in het kader van de zes in de Richtlijn
Bouwproducten vermelde fundamentele
voorschriften voor de bouwwerken
waarin de producten worden
verwerkt (Mechanische sterkte en stabiliteit,
brandveiligheid, gebruiksveiligheid
en voor zover van toepassing tevens
geluidshinder, energiebesparing en
warmtebehoud). De bouwwerkeisen zijn
in het mandaat M 125 “Aggregates” van
de Europese Commissie aan CEN “vertaald”
in de vorm van producteisen en in
de Europese normen nader uitgewerkt.
Zo zijn bijvoorbeeld in het kader van het
fundamentele voorschrift “Mechanische
sterkte en stabiliteit” de korrelvorm,
-grootte en -dichtheid als gemandateerde
eigenschappen aangewezen en voor
het fundamentele voorschrift “Gebruiksveiligheid”
eigenschappen zoals de
verbrijzelingsweerstand, de stroefheid,
het watergehalte en de volumevastheid.
Voor het kwantificeren van deze relevante
eigenschappen worden grenswaarden
Monsterneming steenslag
33 | Asfalt nr. 1, maart 2004
en/of prestatiecategorieën onderscheiden,
die per levering door de producent
in de CE-markering worden ingevuld.
De normcommissie 354 154 “Korrelvormige
materialen” heeft in de
Nederlandse toepassingsdocumenten
(zie “Stand van zaken”) aanbevelingen
gedaan voor de keuze van deze prestatiecategorieën.
Gevolgen van de
implementatie van de
Europese normen
In de Europese Richtlijn Bouwproducten
is gesteld dat producten die voor verwerking
in bouwwerken bestemd zijn, alleen
in de handel mogen worden gebracht als
zij voor het beoogde doel geschikt zijn,
dat wil zeggen dat zij zodanige eigenschappen
bezitten dat de werken waarin
zij worden verwerkt of toegepast, indien
behoorlijk uitgevoerd, kunnen voldoen

aan de fundamentele voorschriften,
voorzover die werken zijn onderworpen
aan regelingen waarin die voorschriften
zijn opgenomen. Dit is het geval in het
Nederlandse Bouwbesluit voor gebouwen
en civiele bouwwerken.
In de Europese Openbare Aanbestedingsrichtlijn
is vermeld dat bij openbare
aanbesteding Europese normen
als eerste moeten worden toegepast.
Ook bij aanbesteding volgens de
Uniforme Administratieve Voorwaarden
(UAV) moet worden uitgegaan van
Nederlandse normen, dus ook de door
NEN overgenomen Europese normen
die de status van Nederlandse normen
hebben gekregen. Samenvattend kan
worden vastgesteld dat de Europese
normen in de Europese en Nederlandse
bouwregelgeving en aanbestedingsregelgeving
zijn aangewezen en in het kader
daarvan moeten worden toegepast.
Overgangsperiode
In de (overgangs)periode, die duurt
vanaf de publicatie van de Europese normen
(zie tabel 1) tot 1 juni 2004, mogen
de huidige nationale normen en regelingen
worden toegepast in plaats van de
Europese normen. Na de overgangsperiode
vervalt deze keuzemogelijkheid
en zijn uitsluitend de Europese normen
van toepassing.
De overgangsperiode is ingevoerd om de
relevante marktpartijen in staat te stellen
zich zo goed mogelijk op de nieuwe
Europese regelingen voor te bereiden.
NEN speelt in op deze overgangsregeling
door de “conflicterende” nationale
normen eerst op 1 juni 2004 in te trekken
en deze dan definitief te vervangen
door de in tabel 1 vermelde Europese
normen.
CE-markering en
conformiteitverklaring
De CE-markering is van toepassing
ten bewijze van de overeenstemming
(“conformiteit”) van de producten met
de geharmoniseerde Europese normen
(of ETA’s).
De uitvoering van een CE-markering
wordt in de Europese productnormen
beschreven.
Volgens de Europese normen moet de
fabrikant het type-onderzoek en de productiecontrole
zelf uitvoeren. Zonodig
(systeem 2+; zie volgende alinea) moet
een erkende en bij de Europese
Commissie aangemelde certificerende
instelling (“notfied body”) ieder producttype
en de productiecontrole daarvan
beoordelen, ten bewijze daarvan een
conformiteitcertificaat aan de producent
afgeven en vervolgens de controle permanent
bewaken.
De CE-markering dient door de fabrikant
zelf op basis van een eigen EG-conformiteitverklaring
te worden afgegeven
en dient in het geval van systeem 2+ vergezeld
te gaan van een EG-conformiteitcertificaat
dat door de erkende certificerende
instelling wordt verstrekt.
De keuze van het conformiteitsysteem
(2+ of 4) is afhankelijk van de veiligheidseisen
voor het werk waarvoor de
toeslagmaterialen bestemd zijn. De
keuze is voorbehouden aan de nationale
regelgevende overheid. Bij uitblijven van
een bindende uitspraak van overheidswege
zal naar verwachting het systeem
per project door de opdrachtgever worden
vastgesteld.
Samenvatting en conclusie
De eerste fase van de Europese normalisatie
van toeslagmaterialen voor de
bouw heeft een aantal productnormen
34 | Asfalt nr. 1, maart 2004
Opslag aggregaatsoorten
goed scheiden
met beproevingsnormen opgeleverd.
Volgens Europese bouw- en aanbestedingsregelgeving
en de daarop afgestemde
nationale regelgeving vormen deze
normen de basis voor de levering van de
materialen binnen Europa. De materialen
zullen worden geleverd met een voor
elk productsoort uniek maar soortgelijke
CE-markering, die op dezelfde Europese
bepalingen en daarvan afgeleide Europese
normen is gebaseerd.
De bedoeling van de Europese Commissie
is dat hierdoor het handelsverkeer
binnen Europa eenduidig en zonder
belemmeringen op basis van de
Europese normen zal kunnen plaatsvinden.
Indien voor bepaalde bouwwerken extra,
specifieke, eisen aan de bouwproducten
moeten worden gesteld, kunnen die per
project/contract worden gespecificeerd
zolang deze geen betrekking hebben op
de CE-markering.
Privaatrechtelijke keurmerken (zoals
KOMO) kunnen op vrijwillige basis blijven
bestaan, maar mogen niet in overheidsregelingen
worden vastgesteld en
moeten duidelijk gescheiden van de
CE-markering worden toegepast.
De in Nederland gebruikelijke normen
komen te vervallen en de bestaande
nationale regelingen, zoals de standaard
RAW-bepalingen en de beoordelingsrichtlijnen
(BRL’s) zullen, voor zover dat
nog niet is gebeurd, op de Europese
normen moeten worden aangepast.
De Nederlandse markt zal in de overgangsperiode
van de Europese normering,
die 1 juni 2004 ophoudt, op de
nieuwe situatie moeten anticiperen en
reageren.