Inventarisatierapport Jansberg/Mookerheide 2010

delen van het gebied, waarbij sommige de voorkeur
lijken te hebben voor de plasjes van de Geuldert
(Glassnijder, Grote Roodoogjuffer, Lantaarntje),
andere voor de kwelzone langs de onderzijde van
de Sint-Jansberg (Azuurwaterjuffer, Platbuik,
Paardenbijter), terwijl het voor weer andere
betrekkelijk weinig lijkt uit te maken. Slechts
weinig soorten, waaronder Bloedrode en Bruinrode
Heidelibel, Grote Keizerlibel en Paardenbijter,
worden niet alleen in natte milieus waargenomen
maar ook boven drogere zoals heide. De Blauwe
Glazenmaker is de enige soort die af en toe diep in
bos vertoeft. Dit komt onvoldoende uit de verf uit de
tellingen maar bleek o.a. bij regelmatige bezoeken
in september 2009.
De libellenstand mag behoorlijk goed en gevarieerd
worden genoemd, zeker wanneer bedacht wordt dat
de weersomstandigheden (koud in mei, erg droog
in juli) niet gunstig waren voor de ontwikkeling
van imago’s, en de tellingen beëindigd werden in
augustus (september had vast nog veel heidelibellen,
Paardenbijters en Blauwe Glazenmakers opgeleverd).
Het voorkomen van regionaal zeldzame soorten als
Bandheidelibel (waarneming P. Hoppenbrouwers) en
Bruine Korenbout is vermeldenswaard; ook Bruine
Winterjuffer en Vroege Glazenmaker zijn in het Rijk
van Nijmegen niet algemeen. In vergelijking met de
op enkele kilometers gelegen afgraving Teunesen
valt op dat Blauwe Breedscheenjuffer en Vuurlibel
(talrijk resp. regelmatig aanwezig op de afgraving)
ontbreken in het onderzoeksgebied, en dat het
Lantaarntje relatief schaars is. Vergeleken met de
Gebrande Kamp is de Weidebeekjuffer in het gebied
schaars. In beide gevallen wordt dit ruimschoots
gecompenseerd door het brede soortenspectrum en
de talrijkheid van vele andere soorten.
Naar verwachting zal uitvoering van de plannen
tot verdere vernatting van de kwelzone langs de
Sint-Jansberg gunstig uitpakken voor libellen. De
plasjes van de Geuldert verdienen wellicht extra
attentie vanwege de verbossing die hier optreedt.
De op enkele plaatsen aangelegde amfibiënpoelen
Bruine Korenbout, een vrij zeldzame libel. Kwelzone
Sint-Jansberg, 3 juni 2010.
35
Broedvogels van Mookerheide en Sint-Jansberg in 2010
verschaffen soms voortplantingsgelegenheid aan
libellen (o.a. geconstateerd bij Smaragdlibel in
de poel aan de Bisselt) maar zijn gevoelig voor
vernieling door Wilde Zwijnen.
Sprinkhanen
Er werden 17 soorten sprinkhanen aangetroffen.
Dit is exclusief de Kiezelsprinkhaan, een voor
Nederland nieuwe soort (pas in 2010 in Rotterdam
voor het eerst vastgesteld!), die net buiten het
onderzoeksgebied is aangetroffen langs de spoorlijn
bij Molenhoek (ontdekt door Rob Felix, daarna
door velen gezien). In het onderzoeksgebied kent
de Ratelaar de meest ruime verspreiding (aanwezig
op 83% van de onderzochte punten), gevolgd door
Bruine Sprinkhaan, Krasser en Zuidelijk Spitskopje
(aanwezig op 45-47% van de telpunten). Een ruime
verspreiding betekent overigens niet per definitie
dat de soort ook zeer talrijk is.
Tabel 14 geeft de presentie per soort en de
habitatkeus. De pioniervegetaties en heide vormen
voor verschillende soorten de enige habitat
waarin ze voorkomen (Blauwvleugelsprinkhaan,
Heidesabelsprinkhaan, Knopsprietje, Snortikker).
Hetzelfde geldt voor de (in het onderzoeksgebied)
aan nattere vegetaties gebonden soorten (Gewoon
Spitskopje, Kustsprinkhaan). Verschillende soorten
komen in heel diverse habitats voor en lijken alleen
het bos (enigszins) te mijden (Bruine Sprinkhaan,
Krasser, Ratelaar). Het bos is alleen voor de
Boskrekel belangrijk. De verspreiding van deze
soort blijft vrijwel beperkt tot de armere bossen
ten noorden van het Zevendal; op Sint-Jansberg en
Kiekberg ontbreekt hij vrijwel geheel.
Het Zuidelijk Spitskopje, een soort die pas vanaf
1990 in Nederland optreedt (Kleukers et al. 1997),
is verrassend algemeen. Deze soort blijkt volgens
eigen waarnemingen in de Kop van Noord-Limburg
inmiddels een zeer ruime verspreiding te hebben en
vrijwel nergens te ontbreken op geschikte plekken
in cultuurland (ruige bermen, overhoekjes) en
natuurgebieden (verstoorde grond in heideterreinen).
Het schaarse voorkomen van het Negertje, een soort
die in Zuidoost-Nederland niet zeldzaam heet te zijn
(Kleukers et al. 1997), is bevreemdend.
Al met al een mooie lijst van sprinkhanen, waarop
eigenlijk geen enkele te verwachten soort ontbreekt,
terwijl wel verschillende regionaal schaarse
soorten aanwezig zijn (Blauwvleugelsprinkhaan,
Sikkelsprinkhaan). Binnen het Rijk van Nijmegen
moet het onderzoeksgebied worden gezien als een
van de beste sprinkhanenterreinen.