download pdf - orthopedisch centrum az groeninge kortrijk

orthopedisch centrum
hielspoor en fasciitis plantaris
hielspoor 20111014.indd 1 22/02/12 15:30
1

2
Inhoudsopgave
Hieronder vindt u de inhoudsopgave van de brochure. De onderwerpen aangeduid
in het vet zijn belangrijk en moet u zeker lezen.
Inhoudsopgave ................................................................................................................ 2
Inleiding ............................................................................................................................ 3
Anatomie van de voet ..................................................................................................... 4
Functie van de voet ......................................................................................................... 5
Hielspoor en fasciitis plantaris ...................................................................................... 6
Oorzaken .......................................................................................................................... 7
Klachten ............................................................................................................................ 7
Diagnose van hielspoor .................................................................................................. 7
Behandeling van fasciitis plantaris en hielspoor ........................................................ 8
Referenties ...................................................................................................................... 14
Notities ............................................................................................................................ 15
Het orthopedisch centrum az groeninge Kortrijk ...................................................... 16
hielspoor 20111014.indd 2 22/02/12 15:30

Inleiding
Onlangs bent u op consultatie geweest bij een orthopedisch chirurg. Hij stelde
hielspoor of fasciitis plantaris vast.
Via deze brochure willen wij u inlichten over wat hielspoor en fasciitis plantaris
precies is en wat de behandeling inhoudt.
U kreeg al informatie tijdens de raadpleging maar de ervaring leert dat u veel van
wat u op dat moment hoort ook weer snel vergeet. Bovendien tonen studies aan
dat een goed geïnformeerde patiënt actiever deelneemt aan het genezingsproces.
Indien u, uw familie of directe naasten nog vragen hebt, kan u altijd terecht bij:
Nathalie De Donder (orthopedisch consulent)
056 63 35 70
nathalie.dedonder@azgroeninge.be
hielspoor 20111014.indd 3 22/02/12 15:30
3

4
Anatomie van de voet
De voet is een heel complex onderdeel van ons lichaam en bestaat uit:
• 26 afzonderlijke beenderen
• 33 gewrichten
• 107 ligamenten
• 19 spieren en pezen
Al deze structuren zijn noodzakelijk om te kunnen stappen en lopen.
De voet kunnen we onderverdelen in drie grote delen
• de voorvoet, bestaat uit 5 middenvoetsbeentjes en teenbotjes
• de middenvoet
• de achtervoet, bestaat uit het sprongbeen en het hielbeen en is het draaipunt
van de enkel.
Zoals u ziet, vormt de voet in de lengte een boog. Deze boog wordt overspannen
door een peesblad, de fascia plantaris.
hielspoor 20111014.indd 4 22/02/12 15:30

Functie van de voet
De voet is een zéér belangrijk lichaamsdeel. Dankzij onze voeten kunnen we
namelijk wandelen en lopen. Tijdens dat wandelen en lopen zorgen ze voor stabiliteit
en schokdemping.
Alle onderdelen van de voet zijn zodanig op elkaar afgestemd dat ze op elkaars
bewegingen reageren. Alleen door deze nauwkeurige afstemming kunnen we
lopen en stappen.
De achtervoet
Tijdens het lopen maakt de achtervoet contact met de grond. Dankzij de spieren
in dit deel van de voet worden de schokken van de stap gedempt. De achtervoet
speelt ook een belangrijke rol bij het draaien van de voet.
De miDDeNvoet
Dit onderdeel van de voet zorgt voor het steunmechanisme. Het bestaat namelijk
uit botjes en gewrichtjes die samen een gewelfde vorm veroorzaken. Dankzij
deze welvingen krijgen we steun tijdens het stappen.
De voorvoet
Dankzij de voorvoet kunnen we afzetten wanneer we een stap zetten.
hielspoor 20111014.indd 5 22/02/12 15:30
5

6
Hielspoor en fasciitis plantaris
Fasciitis plantaris en hielspoor zijn aandoeningen van de voeten die niet zo gekend
zijn maar waar toch redelijk wat mensen aan lijden.
Fasciitis plaNtaris
Ter hoogte van de voetzool loopt een dik peesblad, namelijk de fascia plantaris.
Deze fascia verbindt het hielbeen met de bal van de voet en zorgt voor stabiliteit
en het buigen van de tenen. Fasciitis plantaris is een ontsteking van dit peesblad
onder de voetzool.
Wanneer uw voet op de grond staat, draagt de fascia plantaris het volledige
lichaamsgewicht. Door dit gewicht wordt de fascia plantaris uitgerekt. Hierdoor
kunnen er kleine scheurtjes ontstaan ter hoogte van het aanhechtingspunt met
het hielbeen. Normaal gezien zorgt het lichaam voor herstel van de scheurtjes.
Maar bij overbelasting kunnen kleine scheurtjes ontstaan die niet herstellen. Dit
lokt een ontstekingsreactie uit. Het is vooral de ontstekingsreactie die de klachten
veroorzaakt.
hielspoor
Een aangroeisel (doornvormige verkalking) onder het hielbeen ter hoogte van
de aanhechting van het peesblad is een hielspoor. Onderzoek toont aan dat
bij ongeveer 75% van de volwassen bevolking een dergelijk aangroeisel wordt
aangetroffen. Dit hoeft echter niet noodzakelijkerwijs te leiden tot het ontstaan
van pijn. Hevige, aanhoudende pijn onder de hiel wordt veelal aangeduid met
het begrip ‘hielspoor’. Deze benaming wordt beter begrepen dan de werkelijke
naam: ‘fasciitis plantaris’. De pijn wordt veroorzaakt door een ontsteking aan het
peesblad. Veelal is dit het gevolg van overbelasting. De kenmerkende klacht bij
een hielspoor is een nauwkeurig aan te duiden, felle pijn onder de hiel.
hielspoor 20111014.indd 6 22/02/12 15:30

Oorzaken
Hielspoor en fasciitis plantaris zijn typische overbelastingsletsels.
Ze komen frequent voor bij:
• personen die een loopsport beoefenen (hardlopen, tennis, joggen, golf ...);
• langdurig gebruik van schoenen met zachte zolen;
• dragen van schoenen met hoge hakken;
• staande beroepen;
• overgewicht (een beperkte gewichtstoename van 5 kg kan genoeg zijn om de
klachten uit te lokken);
• problemen met de voet, zoals platvoeten of holle voeten.
Klachten
Pijn ter hoogte van de onderkant van de hiel is het belangrijkste symptoom.
’s Morgens en na lang zitten is de pijn het ergst. In de loop van de dag neemt de
pijn af maar aan het einde van de dag kan er sprake zijn van een doffe pijn aan de
binnenkant van de hiel (die neemt wel weer af bij rust).
In het midden van de voetzool doet het pijn indien u erop drukt.
Er kunnen ook ontstekingsverschijnselen aanwezig zijn. Zo kan de hiel rood en
gezwollen zijn.
Diagnose van hielspoor
Meestal wordt er een radiografie van de hiel genomen. In sommige gevallen is
een doornvormige verkalking te zien.
Soms wordt er ook een echo van de hiel genomen om andere aandoeningen aan
de voet uit te sluiten.
hielspoor 20111014.indd 7 22/02/12 15:30
7

8
Behandeling van fasciitis plantaris en hielspoor
De ontsteking kan verminderen door met de voet in een bad ijswater te zitten
of door ijs te leggen op de pijnlijke zone. Verder kan u ontstekingsremmers
(NSAID’s) gebruiken gedurende enkele dagen.
Voor de behandeling op lange termijn zijn er vier mogelijke stappen.
1. Orthopedische steunzolen en oefeningen
2. Infiltratie met cortisone
3. Extracorporele shockgolftherapie
4. Operatie
1. orthopeDische steuNzoleN eN oeFeNiNgeN
• De arts zal u voorstellen om orthopedische steunzolen op maat te laten maken.
Waarom steunzolen? Zoals u weet, ontstaat hielspoor door overbelasting. De
orthopedische steunzolen reduceren overbelasting. Ze zorgen dat de fascia
plantaris (de bindweefselband) goed ondersteund wordt tijdens het stappen.
Indien er een abnormale stand is van de voet corrigeren de steunzolen dit
ook.
• De arts raadt u ook aan om oefeningen te doen. Deze oefeningen moet u
thuis regelmatig uitvoeren om een goed resultaat te krijgen. We kunnen kinesitherapie
voorschrijven om u deze, en eventueel andere oefeningen aan te
leren en correct te helpen uitvoeren.
hielspoor 20111014.indd 8 22/02/12 15:30

oefening 1
De belangrijkste oefening is het stretchen of uitrekken van het peesblad zelf.
Deze oefening moet u minimaal 3 maal per dag uitvoeren. U doet ze best
voordat u begint te stappen na een periode van rust.
• Ga zitten met uw ene been gekruist over het andere.
• Trek uw tenen omhoog.
• U ziet dat het peesblad nu opgespannen wordt. Houd dit 10 seconden
aan terwijl u het peesblad zachtjes masseert.
• Herhaal deze oefening 10 keer.
hielspoor 20111014.indd 9 22/02/12 15:30
9

10
oefening 2
Rekken op een schuin plankje, 2 à 3 keer per dag gedurende 5-10 minuten.
Na verbetering deze oefening 1 keer per week blijven uitvoeren.
• Sta met uw voeten op een hellend vlak, knieën gestrekt en met de rug
tegen de muur als steun. Dagelijks de voeten iets meer naar de muur toe
plaatsen. Zo bent u na 1 week al acht centimeter opgeschoven.
• In deze houding buigt u voorover. Hou hierbij uw knieën gestrekt. Om uw
evenwicht niet te verliezen, kan u met de handen op een stoel leunen.
• Na de oefening legt u een ijszakje op tien centimeter boven de hielen
gedurende 5-10 minuten.
opgepast: een schuin plankje kan voorover
schuiven en ernstige letsels veroorzaken aan de
nek en het hoofd. zorg voor een opstelling op
een tapijt en een goede antislipbeveiliging!
hielspoor 20111014.indd 10 22/02/12 15:30

oefening 3
Eveneens oprekken van voetfascia en achillespees.
• Leun voorover tegen een muur, met één knie gestrekt en de andere gebogen.
Als uw twee voeten pijn doen, moet u de positie afwisselend veranderen
om elke voet op te rekken. De pijnlijke hiel plaatst u het verst van de
muur.
• Terwijl u voorover buigt, oefent u het gestrekte been: u voelt de hiel en de
boog van uw voet oprekken (probeer zoveel mogelijk uw hiel op de grond
te houden hoewel hij, terwijl u oprekt, geleidelijk van de grond zal komen).
• Rek en hou dit tien
seconden vol. Daarna
kan u ontspannen en
rechtstaan. Herneem dit
daarna twintig keer. Bij
problemen aan beide
voeten, herhaalt u ook aan
de andere kant hetzelfde
oefenschema.
oefening 4
Leun voorover terwijl u op een tafel of stoel leunt.
• Buig beide knieën en hurk voorzichtig. Probeer zo lang
mogelijk uw hielen op de grond te houden terwijl u
hurkt.
• U voelt uw achillespees en voetboog uitrekken op
het ogenblik dat uw hiel van de grond komt. Als u die
spanning voelt, probeer dan die positie tien seconden
vol te houden en sta daarna recht. Herneem deze oefening
twintig keer.
hielspoor 20111014.indd 11 22/02/12 15:30
11

12
oefening 5
Sta op de onderste trede van een trap.
• Sta op de onderste trede van een trap en zoek een evenwicht op de bal van
uw voet.
• Laat heel traag uw hielen zakken, zover u kan, tot u uw kuitspieren echt
voelt uitrekken.
• Probeer die positie tien seconden vol te houden en kom dan weer recht.
Herhaal deze oefening twintig keer.
hielspoor 20111014.indd 12 22/02/12 15:30

iNFiltratie met cortisoNe
Indien de pijn blijft bestaan, kunnen we opteren voor infiltraties met cortisone.
Cortisone werkt ontstekingsremmend en remt het afweersysteem. Dit product
brengen we met behulp van een spuitje rechtstreeks aan ter hoogte van de fascia
plantaris.
Het aantal infiltraties moet beperkt blijven want dit product kan uw afweersysteem
ernstig aantasten. Meestal geeft de arts voor de behandeling van hielspoor
niet meer dan drie infiltraties.
extracorporele shockgolFtherapie
Een andere mogelijkheid voor de behandeling van hielspoor is shockwave therapie.
Het is een niet-invasieve methode die we enkel gebruiken indien andere
conservatieve behandelingen weinig resultaat geven. Deze shockwave therapie
vernietigt verkalkingen en helpt chronische ontstekingen genezen.
chirurgie
Voor de behandeling van hielspoor wordt zelden chirurgisch ingegrepen. Enkel
bij een hardnekkig hielspoor gepaard met hevige pijnen kan chirurgie van pas
komen.
Hierbij zijn er verschillende methodes:
• verwijderen van het hielspoor;
• de druk op de fascia plantaris reduceren;
• de druk op de zenuwen ter hoogte van de hiel reduceren.
hielspoor 20111014.indd 13 22/02/12 15:30
13

14
Referenties
• Digiovanni BF, Nawoczenski DA, MalayDP, Gracy PA, Williams TT, Wilding GE,
Baumhauer JF. Plantar Fascia-Specific Stretching Exercise Improves outcomes
in patients with chronic plantar fasciitis. J Bone Joint Surg 88A:1775-1781,
2007.
• Ogden JA, Alvarez RG, Levitt RL, Johnson JE, Marlow ME. Electrohydraulic
high-energy shock-wave treatment for chronic plantar fasciitis. J Bone Joint
Surg 2004;86A:2216-28, 2004.
• Cole C, Seto C, Gazewood J: Plantar Fasciitis: Evidence-Based Review of Diagnosis
and Therapy. American Family Physician 72:11,2005.
• Davies MS, Weiss GA, Saxby TS. Plantar fasciitis: how successful is surgical
intervention? Foot Ankle Int 20:803-7, 1999.
hielspoor 20111014.indd 14 22/02/12 15:30

Notities
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
hielspoor 20111014.indd 15 22/02/12 15:30
15

16
Het orthopedisch centrum az groeninge
Kortrijk
Orthopedie, campus vercruysselaan
Burg. Vercruysselaan 5 | 8500 Kortrijk
t. 056 63 35 40
dr. Pierre Adyns: heup - knie
dr. Filip Gheysen: heup - knie
dr. Frederick Michels: knie - voet - enkel en sportletsels
dr. Dirk Oosterlinck: heup - knie - wervelkolom
dr. Guy Putzeys: trauma - schouder - bekken
dr. Jan Van Cauwelaert de Wyels: schouder - knie
dr. Jan Van Der Bauwhede: knie - voet - enkel en sportletsels
dr. Luc Vercruysse: heup - knie
dr. Luk Verhelst: heup - schouder
dr. Emmanuel Audenaert - UZ Gent: heup
dr. Pierre Moens - UZ Leuven: kinderorthopedie
dr. Anja Van Campenhout - UZ Leuven: kinderorthopedie
Nathalie De Donder, protheseverpleegkundige
nathalie.dedonder@azgroeninge.be, t. 056 63 35 70
Handgroep, campus loofstraat
Loofstraat 43 | 8500 Kortrijk
t. 056 63 35 80
dr. Marleen Dezillie: hand - pols en elleboog
dr. Jeroen Vanhaecke: hand - pols
prof. dr. Filip Stockmans: hand - pols en congenitale handchirurgie
vzw az groeninge, zetel: Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk
t. 056 63 63 63 | f. 056 63 63 69, www.azgroeninge.be
vu: Jan Deleu, Pres. Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk
doc. 49537
hielspoor 20111014.indd 16 22/02/12 15:30