LeerKracht - Lucas Onderwijs

LeerKracht
Jaargang 14 | nummer 1 | mei 2012
VANAF SEPTEMBER:
www.lucasleerkracht.nl!
LEERKRACHT: van papier naar digitaal!
pagina 4 | De laatste schooldag van Trudy Arends |
pagina 8 | Goed gedrag kun je leren |
pagina 14 | Diamant College: leren in verbondenheid |

Colofon
‘LeerKracht’ (4100 ex.) is het personeelsmagazine van
Lucas Onderwijs. Dit is het laatste papieren nummer.
Vanaf september 2012 verschijnt LeerKracht in digitale
vorm op www.lucasleerkracht.nl. Suggesties voor kopij
kunt u mailen naar: Annemarie@breevemedia.nl.
Lucas Onderwijs
Postbus 93231
2509 AE Den Haag
070 - 300 11 00
www.lucas-leerkracht.nl
info@lucasonderwijs.nl
| Redactie |
Annemarie Breeve (eindredactie), Jessica Hendriks,
Roger Huygen, John Huiskens, Willeke ten Noever
Bakker, Sharon de Roode, Ted Smits, Cor Verbree
| Aan dit nummer werkten mee |
Hein van Asseldonk, Marcel Bekedam, Huub van
Blijswijk, Marlies van Echteld, Marcel Groeneweg,
Michiel Noordzij, Michel Schreuder
| Vormgeving en productie |
The Happy Horseman BV
| Illustraties |
Auke Herrema
| Fotografie (tenzij anders vermeld) |
Lou Wolfs Fotografie
Iedere school
heeft wel een
oud-leerling die
zich in zijn of haar
latere leven ontpopte
tot een bekende Neder-
lander. Soms door een bepaald talent, een
opvallende prestatie of een functie in de
maatschappij. Hoe kijken zij terug op hun
schooltijd?
In deze aflevering een gesprek met profvoetballer
Ali Boussaboun (32). Deze oud-leerling
van de Haagse basisschool Jeroen tekende op
zestienjarige leeftijd zijn eerste profcontract
bij ADO Den Haag. Hij speelde onder andere
bij FC Groningen, NAC, Feyenoord, FC Utrecht
en kwam ook uit voor Jong Oranje en het na-
Inhoud
Artikelen
De laatste schooldag van
Trudy Arends 4
Aanpak van gedrag op het Avontuur 8
Diamant College
leert in verbondenheid 14
Rubrieken
De bekende oud-leerling 2
Doorgeefcolumn:
psychiater Michiel Noordzij 7
Column Marcel Groeneweg 10
Kort nieuws 11
Tien vragen aan 16
Ali Boussaboun:
‘Ik wil leerlingen laten zien dat alles mogelijk is’
tionale elftal van Marokko. Dit seizoen droeg
hij weer het shirt van ADO Den Haag.
“Als ik kinderen zou hebben, dan zou ik ze
meteen op basisschool Jeroen zetten. Het is
echt een heel leuke multiculturele school in
hartje Spoorwijk met goede leerkrachten. Ik
heb ontzettend fijne herinneringen aan mijn
schooltijd. Vooral de schoolreisjes en de kampweek
kan ik me nog goed voor de geest halen.
Misschien ook omdat ze me in de kampweek
midden in de nacht met matras en al hadden
buiten gelegd! Met sommige leerkrachten had
ik echt een speciale band. Er is één juf in het
bijzonder die nog altijd een plekje in mijn
hart heeft en dat is juf Mary Parlevliet. Ik was
echt een ratje met allerlei rare streken en zij
wist mij op een fantastische manier aan te
spreken en aan te pakken. Zo had ik een keer
het hoofd van een stille jongen uit de klas
helemaal vol getekend met stift. Juf Mary
heeft vervolgens mijn wangen en voorhoofd
‘verfraaid’ met een zonnetje en wat huisjes en
zo zat ik vervolgens de hele middag zelf voor
paal in de klas.”
“Ik was geen studiebol, was snel afgeleid en
meestal ondeugend. Zo had ik een keer tijdens
de pauze tegen een hek geplast, omdat ik niet
naar de wc mocht. Een vriendje stond op wacht,
ik dacht dat niemand het zag, maar toen kwam
toenmalig directeur Rob de Haan, een echte
voetbalfan met wie ik nog weleens contact heb,
al met een sopje en een spons om mij het hek
te laten schoonmaken. Schitterend, toch? We
hadden het niet breed thuis en bezaten niet
veel speelgoed. We hadden vaak twee opties:
een partijtje voetbal of een partijtje vechten.
We voetbalden voor, na en onder schooltijd,
want de gymleerkracht Peter Oomens was gelukkig
ook gek van voetbal. Bij hem had ik altijd
het gevoel dat hij geen leraar was, maar
een vriend. Hij had veel humor en wist precies
hoe hij leerlingen moest benaderen.”

| Tekst | Roger Huygen | Fotografie | Orange Pictures
“Toen ik op vierjarige leeftijd in Den Haag kwam, sprak ik nog geen
woord Nederlands. Mensen vragen me vaak of ik me een Nederlander
voel. Dat vind ik een rare vraag. Ik kan me geen Nederlander voelen,
want ik ben een Marokkaan. Het is mijn vaderland. Het is waar ik vandaan
kom. Ik word regelmatig uitgenodigd op scholen en dan probeer ik
leerlingen te laten zien dat alles mogelijk is, zolang ze maar bereid zijn
om alles te geven wat in hun vermogen ligt. Ik zat zelf nog op de middelbare
school toen ik mijn eerste contract tekende. Opeens zat ik met
volwassen kerels in de kleedkamer die voetbalden voor hun beroep. Ik
moest echt een paar tandjes bijzetten, verantwoordelijkheid nemen en
anders gaan denken om het te redden. De belangen zijn groot in het
voetbal: er zitten duizenden mensen die een seizoenkaart kopen om jou
te zien voetballen. Wat ik over tien jaar doe? Ik ben geen echte planner.
Ik denk wel dat ik in Marokko op zakelijk gebied wat ga doen. Daarnaast
wil ik wel mijn trainersdiploma halen, zodat ik altijd die kant op kan
gaan als ik zou willen.” |
Column College van Bestuur
De laatste
Een bijzonder
moment: u heeft
de laatste papieren
LeerKracht in
handen. Gemengde
gevoelens horen
daarbij. Wij vinden
het heerlijk om door
een tijdschrift heen
te bladeren. Van
achteren naar voren
is geen probleem.
Hapsnap lezen van
stukken tekst even-
| Tekst | Hein van Asseldonk &
Huub van Blijswijk
| Fotografie | Lou Wolfs
Voorzitter Huub van Blijswijk (links) en vice-voorzitter
Hein van Asseldonk (rechts) vormen samen het College
van Bestuur van Lucas Onderwijs. Ter gelegenheid van
de laatste papieren uitgave van LeerKracht schreven zij
gezamenlijk een afscheidscolumn.
min. Foto’s kijken en fantaseren over het leven achter de foto. De
LeerKracht ligt op tafel voor het grijpen en vult op een zinvolle
manier de reclameblokken op televisie. Mooie reportages over het
wel en wee van onze scholen en de mensen die daar dagelijks
onderwijs van klasse verzorgen. Wij denken dat we dat wel gaan
missen. En u wellicht evenzeer. Maar het zijn misschien ook wel
achterhaalde, belegen sentimenten van ondergetekenden: twee
vijftigers die nog dagelijks veel bijleren in hun omgang met de
tablet-computer.
Best denkbare onderwijs
Modern onderwijs om nieuwe generaties toe te rusten voor de uitdagingen
van de toekomst verlangt in onze visie voortdurende
ontwikkeling, één van de Lucas-kernwaarden. Daarom gaat onze
organisatie daar ook in ál zijn verschijningsvormen in mee. Leer-
Kracht gaat na dik dertien jaar digitaal. Misschien zeggen we over
twee jaar wel: ‘Dat hadden we veel eerder moeten doen!’ Wij zijn
benieuwd hoe u de verandering ervaart.
Wij zijn best trots op ‘onze’ LeerKracht. Het is het visitekaartje van
Lucas, de etalage waarin we mogen uitstallen wat onze scholen
zoal presteren en dat is niet gering. LeerKracht laat geen twijfel
bestaan over de vraag waar wij van zijn. Het gaat allemaal om het
best denkbare onderwijs aan de kinderen die aan de zorg van onze
leerkrachten zijn toevertrouwd. De deskundigheid en het optimisme
waarmee onze medewerkers hun werk doen, straalt door de
jaren heen van het blad af en vormen de rode draad die je steeds
weer tegenkomt.
Een woord van dank is hier nu wel op z’n plaats aan alle mede -
werkers van Lucas die in de loop der jaren hun bijdrage hebben
geleverd aan de vorm en bovenal de inhoud van ons magazine.
En in het bijzonder willen wij de redactie bedanken, die deze vernieuwing
aanpakt en uit gaat werken, maar die ook met niet af latende
ijver iedereen achter de vodden heeft gezeten om te zorgen
dat al die bijdragen ook nog op tijd werden ingeleverd. Zij zijn het
die de kwaliteit hebben bewaakt en vormgegeven. Chapeau! |
| LeerKracht | 3

| Tekst | Roger Huygen | Fotografie | Lou Wolfs
Trudy Arends:
‘Ik zie vreselijk op
tegen mijn laatste werkdag’
Na veertig jaar onafgebroken in het
onderwijs te hebben gewerkt, stopt
gedragsspecialiste Trudy Arends met
haar werk. Een afscheid waar ze tegenop
ziet. Samen met LeerKracht blikt ze nog
één keer terug op haar onderwijsjaren.
4 | LeerKracht |
“Ik weet eigenlijk niet precies wanneer die
is, maar ik zie vreselijk op tegen mijn laatste
werkdag. Mijn werk is gewoon heel erg leuk.
Op welke school ik ook kom, mensen zijn altijd
lief voor me. Kinderen vertellen me zoveel
moois en het werk is elke dag anders.
Ik ben een echte workaholic. Maar ik ben ook
heel realistisch hoor: als op zestien augustus
de scholen weer beginnen, dan roept men:
‘De koningin is dood, leve de koningin.’ En zo
hoort het ook, want niemand is onmisbaar.”
Verwaarlozing
Arends werkt als preventief ambulant begeleider
(pabber) en gedragsspecialiste voor
onder andere Lucas Onderwijs. Ze laat me
haar agenda zien. De dagen zitten vol. Ze
coacht leerkrachten, adviseert en overlegt
met intern begeleiders, observeert leerlingen,
voert gesprekken met ouders, geeft workshops
en veel van dit alles moet ook in een
verslag worden verwerkt. De onderwijscarrière
van Arends startte veertig jaar geleden,
nadat ze de opleiding tot kleuterleidster had
afgerond, op een school op het Rotterdamse
Afrikaanderplein. Arends: “Daar heb ik echt
geleerd om les te geven met ruim veertig
kinderen in de klas uit voornamelijk arme gezinnen.
Eén van de taken van een leerkracht
was om het maandelijkse schoolgeld op te
halen. Geen leuk uitje, want ik werd regelmatig
verrot gescholden onderaan het portiek.
Uiteindelijk betaalde ik dan het schoolgeld
zelf maar, want die ouders hadden ook echt

niets. Daar heb ik gezien wat voor gevolgen
het kan hebben als kinderen in gezinnen opgroeien
waar veel verwaarlozing of geweld
voor komt. Het is regelmatig gebeurd dat ik
via de achterdeur van de school werd afgevoerd,
omdat een beschonken vader verhaal
kwam halen.”
Werkende moeder
Arends had vervolgens meerdere functies bij
verschillende scholen en ging uiteindelijk bij
De Opperd aan de slag waar ze, na zeven jaar
als leerkracht te hebben gewerkt, ook startte
als ambulant begeleider. Het was haar mooiste
tijd. “Ik heb totaal geen humor, maar
daar heb ik echt zeven jaar gelachen. We
hadden een fantastisch team.” Als Arends
terugblikt op haar onderwijscarrière, dan is
ze niet eens trots op het aantal jaren dat ze
heeft gewerkt, maar wel dat ze heeft kunnen
meehelpen om een lans te breken voor moeders
op de arbeidsmarkt. Arends: “Je kunt je
dat nu niet meer voorstellen, maar het was
in de jaren zeventig echt bijzonder dat je
bleef werken als je kinderen had gekregen.
Mensen in mijn omgeving spraken me er op
aan dat ik bleef werken en ik moest verantwoording
afleggen bij het bestuur over hoe
ik verder dacht te gaan.”
Goed oudergesprek
In veertig jaar heeft Arends het vak van leerkracht
sterk zien veranderen. “Het is heel
pittig geworden. Een leerkracht moet doel -
gerichte leerlijnen uitschrijven, alle handelingen
noteren en een goed oudergesprek
kunnen voeren met ouders die steeds kritischer
en mondiger zijn geworden. Naast de
didactiek worden er steeds meer eisen gesteld
op pedagogisch en orthopedagogisch
terrein. Dat is echt een groot verschil met
vroeger. Gisteren zat ik nog bij een interne
zorgcommissie. De leerkracht loopt na afloop
haar groep weer in met vier verschillende
handelingsplannen en aanbevelingen voor
vier leerlingen. En dat verschilt dan van een
goudvis plaatsen naast een leerling tot aan
mediation in gang zetten voor ouders van
een andere leerling. Het zijn allemaal kleine
dingetjes, maar het zijn soms wel veel opdrachten
om gewoon een klas te kunnen
managen. Dat neemt niet weg dat we terecht
steeds blijven zoeken naar mogelijkheden zodat
de meeste kinderen mee kunnen komen
in het onderwijs.”
Verdiepen
Aan leerkrachten worden dus steeds meer eisen
gesteld. Over wat voor eigenschappen
moeten ze beschikken om in het huidige onderwijssysteem
te slagen? Arends, bijna verontschuldigend:
“Ik weet dat het oubollig
klinkt, maar het draait om liefde. Liefde voor
het vak en de leerlingen. Leerkrachten moeten
uitstralen dat ze er zin in hebben. Ze
moeten zich willen verdiepen in oplossingen
die de leerlingen verder helpen en ze moeten
het gesprek aan durven gaan met de klas.
Niets is namelijk meer onmogelijk als je de
leerlingen goed in beeld hebt. De echte toppers
binnen het onderwijs zijn de leerkrachten
die in staat zijn om een goede structuur
te bieden en die tegen ouders durven zeggen
‘Liefde voor het vak en de leerlingen.
Leerkrachten moeten uitstralen dat ze er zin in hebben’
dat ze afspraken niet zijn nagekomen. Ik
neem mijn petje af voor docenten die een
goed oudergesprek kunnen voeren. Waar nog
veel winst valt te behalen, is het kritisch
kunnen kijken naar jezelf. Ik hoor nog te
vaak dat het allemaal anders zou zijn als die
ene lastige leerling niet in de klas zou zitten.
We moeten in het onderwijs ook zakelijker
zijn. Het gebeurt nog veel te vaak dat leerkrachten
elkaar niet durven aanspreken op
iets wat niet goed gaat. Er wordt binnen
scholen ook te lang ingezet op leerkrachten
die het nooit gaan redden in het onderwijs.
Dan kun je er steeds weer hulp op zetten of
ze verplaatsen naar een andere groep, maar
uiteindelijk zakken ze toch door het ijs. In
het bedrijfsleven waren die medewerkers allang
aan de kant geschoven.”
Structuurbehoefte
Onderzoek een gemiddelde klas in Nederland
en de aandoeningen, gedragingen, moeilijkheden
en syndromen vliegen je om de oren.
Van angststoornis tot PDD-NOS en van NLD
via een hechtingsstoornis naar ADHD. Is het
allemaal nog wel te overzien en te behappen
voor het onderwijs? Arends: “Ik denk wel dat
we nu genoeg lettertjes hebben voor al die
gedragingen, maar eigenlijk maakt de diversiteit
niet heel veel uit, want ze zijn te vangen
onder één noemer: structuurbehoefte. Deze
leerlingen hebben allemaal voorspelbaarheid
nodig. Vroeger zat dit type leerlingen óók
gewoon in die overvolle klassen. En reken
maar dat die leerlingen toen veel hebben geleden.
Ze werden als dom betiteld, werden
gepest, stonden hele dagen op de gang of
gingen vroeg van school.” Arends is niet
bang dat de gemiddelde leerling door al die
steun aan zorgleerlingen ondersneeuwt. “Dat
wordt wel vaker geroepen, maar ik weet zeker
dat dat niet gebeurt. Die grote groep leer -
Lees verder op de volgende pagina
| LeerKracht | 5

lingen krijgt gewoon de meeste aanwijzingen
en over het algemeen ook de meeste
aandacht, want dat is de brede groep waar
een docent zich op richt.”
Praktisch haalbaar
Preventieve ambulante begeleiding is bedoeld
om de basisschool te ondersteunen
bij hulp aan kinderen met een gedragsprobleem.
De begeleiding door een pabber is
vooral gericht op de handelingsbekwaamheid
van de leerkracht. Voor de 62-jarige
Arends is het noodzakelijk dat coaches en
pabbers zelf voor de klas hebben gestaan.
“Dat is echt een must. Je moet je kunnen
verplaatsen in een leerkracht. De adviezen
moeten namelijk praktisch haalbaar zijn.
Leerkrachten vinden het prettig dat ik uit
de praktijk kom. Je vertelt toch een ander
verhaal dan mensen die zaken puur vanuit
de theorie benaderen. Ik ben recht-doorzee,
kan echt alles vertellen aan leerkrachten,
maar ik stel me dan ook kwetsbaar op
door eerlijk te zijn. Zo vertel ik ze dat ik
ook weleens schrok als ik mezelf terug zag
6 | LeerKracht |
op filmpjes. Leerkrachten zijn dan meestal
niet gespannen als ik achterin de klas zit.”
Levendiger
Ouders zijn mondiger, van leerkrachten
wordt steeds meer verwacht, maar hoe zit
het met de clientèle, de leerlingen? Arends
ziet niet veel verschil met vroeger: “Natuurlijk
zijn leerlingen mondiger geworden,
maar ik zie dat ook als een pluspunt, want
mondige leerlingen zullen ook eerder voor
zichzelf opkomen. Ik vind de leerlingen ook
‘Natuurlijk zijn leerlingen mondiger geworden,
maar ik zie dat ook als een pluspunt’
levendiger geworden, je kunt er veel meer
mee. Als je het knopje weet te vinden en je
weet ze te raken, dan kun je er zoveel mee
bereiken. Kinderen zijn nog steeds spontaan.
Het is geen verwijt, maar leerkrachten
voeren nu nog vaak een disciplinegesprek
met leerlingen, maar een écht gesprek voeren
om te achterhalen wat er leeft binnen
een kind is zo belangrijk, maar tegelijkertijd
ook zo lastig. Aan de andere kant vind ik
dat leerlingen heel veel zelfstandigheid
missen: ze kunnen op vierjarige leeftijd
alles met een iPad, maar hun billen afve-
‘Het gebeurt nog veel te vaak dat leerkrachten
elkaar niet durven aanspreken op iets wat niet
goed gaat’
gen, lukt ze niet.” Arends neemt een slok
lauwe koffie, kijkt me aan en verzucht:
“Ach, weet je, we zijn soms gewoon veel te
moeilijk gaan denken. Soms moet je met
leerlingen gewoon duidelijke afspraken
maken. Het is nooit bewezen dat positief
benaderen helpt. We zijn te ver doorgeschoten
met positief belonen. Soms ontbreekt
het aan daadkracht. Je kunt niet stickers
blijven plakken om gedrag te veranderen. Je
moet af en toe ook gewoon zeggen: ‘Het is
nu klaar, we hebben dit afgesproken en als
jij je daar niet aan houdt, dan is dit jouw
straf.’ Ik vertel vaak aan leerkrachten dat ze
een duidelijke boodschap moeten geven,
zonder emotioneel te worden. Laat maar
merken dat je boos bent, daar is niets mis
mee.”
Interessant gedrag
In april was het de Maand van het Interessant
Gedrag bij de Lucas Academie. Speciaal
voor dat thema gaat Arends in een column
getiteld ‘Lieve Trudy’ mails van scholen en
leerkrachten over gedragsproblemen beantwoorden.
In de nabije toekomst gaat ze
haar werk afronden en overdragen, maar
stiekem hoopt ze toch dat er in augustus
nog scholen gaan bellen voor een leuke opdracht.
“Maar ik ga ook zeker weer een
studie oppakken en vaker golfen, want dat
heb ik wel gemist.” |
V
ragen voor Trudy Arends kunt u mailen naar info@lucasacademie.nl. De antwoorden komen terug in een column getiteld Lieve
Trudy op www.lucasacademie.nl. Lieve Trudy is ook te lezen op www.lucasleerkracht.nl!

De doorgeefcolumn
Deze column is de vrije ruimte voor mensen van binnen en buiten de organi-
satie. De schrijvers geven inzicht in wat hen boeit, bindt of bezighoudt. In dit
nummer kinderpsychiater Michiel Noordzij die onlangs bij de Lucas Academie
een lezing hield voor de Maand van het Interessant Gedrag.
Samenwerking
tussen school en zorg
Kinderpsychiaters houden zich bezig met een mengsel van neurologie,
ontwikkeling en systeemdenken. Je zou kunnen zeggen dat ze
de regisseurs zijn van de kinderontwikkeling. Daar waar ontwikkelingsproblematiek
van kinderen vele gedaanten kan aannemen,
proberen kinderpsychiaters patronen te vinden en lijnen uit te
zetten. Dat kan behoorlijk complex zijn.
Goedkoop
Fijn dat ík weet dat het zo complex is. Zorgelijk echter dat beleidsmakers
dat niet altijd lijken te weten. Waarom zorgelijk? Omdat de
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) eraan komt. En omdat
het er soms op lijkt dat de kinderpsychiatrie vervangen gaat worden
door een vorm van zorg die minder complex is. Zorg die meer gericht
is op gedragsmatige begeleiding. Alles moet straks dichtbij en
goedkoop. We hebben bepaalde zorgpakketten in de aanbieding en
we volgen protocollen. Het heet ‘transparant’ en de zorg lijkt beter
controleerbaar. De wethouder kan dan beter kiezen tussen belangrijke
zaken die op de gemeentebegroting drukken. En die is al complex
genoeg!
Maar wordt de zorg wel beter controleerbaar wanneer je die zo vereenvoudigt?
Ik denk eerlijk gezegd van niet. Ik denk dat we onszelf
voor de gek houden als we de zorg in een eenvoudig pakket willen
stoppen en de complexiteit van kinderpsychiatrische problematiek
vergeten. Ik denk dat we een richting moeten inslaan die juist recht
doet aan deze complexiteit. Houd u dat woord complexiteit even
vast, dan bouw ik het betoog rustig op.
Selectie aan de poort
In de Jeugd-GGZ wordt gewerkt met het stepped care systeem. Nietspecialisten
verrichten de eerste selectie aan de poort. De specialist
wordt op het laatst van de lijn ingezet. Dit is om de dure specialist
te sparen en niet te overbelasten. Ik ben een verklaard voorstander
van het tegenovergestelde, het omgekeerde stepped care systeem.
Dit wordt ook wel triage genoemd. We kennen het uit de oorlog s -
chirurgie. Bij triage staat de beste frontchirurg aan de poort en
beoordeelt de binnenkomende gewonden. Snel en kundig ziet hij:
die gaat dood, die moet even wachten en die moet nu geopereerd.
Vanaf dit punt weten alle teams wat ze nu moeten doen. Dat ver-
| Tekst | Michiel Noordzij | Fotografie | Archief Michiel Noordzij
kort de lijnen en Michiel Noordzij werkt als zelfstandig gevestigd.
maakt het beleid kinderpsychiater in Warmond. Via De ScholenPoli.
duidelijk.
geeft hij cursussen aan docenten en school-.
Wat heeft dit nu directies over een beleidsaanpak voor zorg-.
met kinderpsychia- leerlingen in complexe situaties. Ook geeft hij.
trie te maken? En workshops over de aanpak van moeilijke gedrags-.
met school? Dat problemen bij kinderen. In het boek ‘Echt Wel!’.
zal ik u vertellen. beschrijft hij een systematische aanpak hiertoe..
Sinds 2008 houd
ik al mijn intakes
niet meer in de spreekkamer, maar op school. Met de ouders van het
kind. De leerkracht van het kind en de intern begeleider komen erbij
om extra informatie te geven en het advies aan te horen. In het
begin verwezen scholen vooral kinderen met wie ze al een langere
tijd ‘zaten’. Kinderen over wie zorg bestond en die nu naar het
vervolgonderwijs moesten. Maar waarnaar toe in vredesnaam?
Systematiek
Geleidelijk werd de leeftijd waarop kinderen werden aangemeld,
jonger. De meeste leerkrachten en intern begeleiders hadden de
werkwijze gezien en waren alerter op de noodzaak en de mogelijkheid
om iets te doen op een ander gebied dan het schoolse. Er ontstond
een nauwer overleg voor aanmelding. En door dat overleg
wist de school beter wat kon worden verwachten van een aanmelding.
De docenten konden, na toestemming van de ouders, bij een
intake aanwezig zijn en raakten gewend aan de systematiek van het
verzamelen van informatie over een kind uit hun groep.
Bovendien gingen we op scholen waar we meerdere kinderen hadden
onderzocht, ouderbegeleiding geven. Beter overleg met de intern
begeleider en de leerkrachten over kinderen was het gevolg.
Er kon eerder gereageerd worden op terugval of bijkomende zorgen.
Er was meer samenwerking tussen de zorg, de school en de ouders.
Dit gaf de gelegenheid om eerder te overleggen over een kind met
een mogelijk bedreigde ontwikkeling. En door de triage kon het
kind eerder naar de juiste zorg verwezen worden. Tenslotte weer
terug naar het woord complexiteit. Zou zo een samenwerking tussen
school en zorg niet beter recht doen aan de complexiteit van
kinderpsychiatrische problematiek, dan nu in de Wmo wordt ver -
ondersteld? |
| LeerKracht | 7

| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Marcel Bekedam
Goed gedrag kun je leren
In de Verenigde Staten werken 14.000
scholen met Schoolwide Positive
Behavior Support, een schoolbrede aan-
pak van gedrag, om goed gedrag bij leer-
lingen te stimuleren. SBO Het Avontuur
begint er, na een jaar van voorbereiding,
in september mee. Hoe werkt het en wat
zijn de verwachtingen?
Een kind pelt tijdens de lunchpauze een banaan
en de schil valt op de grond. Maar aan
het eind van de lunch pakt de leerling de bananenschil
netjes op en gooit die in de prullenbak.
Wat doe je als leerkracht? Ingrijpen
als de schil valt, of belonen op het moment
dat het kind de resten van de banaan weggooit?
Berry Besuijen kiest voor het laatste.
De directeur van de school voor speciaal basisonderwijs
Het Avontuur in Nootdorp, denkt
dat belonen van goed gedrag meer effect
heeft dan het afstraffen van slecht gedrag.
“Mensen hebben van nature de neiging het
negatieve te benadrukken en het positieve te
negeren. Bij goed gedrag denk je al snel: ‘Zo
hoort het toch, daar hoef je geen aandacht
aan te besteden’. Het gekke is dat iedereen
wel begrijpt dat kinderen moeten leren lezen
en rekenen. Bij goed gedrag gaan we er daarentegen
van uit dat het vanzelf gaat. Maar
het is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt.”
Pesterijtjes
SBO Het Avontuur staat aan de vooravond
van een verandering die ongewenst gedrag
van leerlingen moet tegengaan. De school
wil, na een jaar van voorbereiding, na de zomervakantie
een begin maken met Schoolwide
Positive Behavior Support, of kortweg PBS.
Het is een aanpak die goed gedrag van leerlingen
schoolbreed moet stimuleren. “Het
idee is ontstaan na een veiligheidsenquête
vorig jaar”, vertelt Besuijen. “Daaruit kwam
naar voren dat tachtig procent van onze leerlingen
zich in de klas veilig voelt. Op het
schoolplein is dat zeventig procent. Bij gevoelens
van onveiligheid kun je denken aan
pesterijtjes of onvoorspelbaar gedrag. Op
zich was het best een mooie score, maar voor
8 | LeerKracht |
ons was het te laag. Daarom hebben we gezocht
naar een schoolbrede aanpak, met als
doel een nog veiliger sociale omgeving te
creëren.”
Meer leertijd
PBS is afkomstig uit de Verenigde Staten en
wordt daar al twintig jaar toegepast. Wetenschappelijk
onderzoek toonde aan dat door
een gerichte positieve aanpak het aantal ge-
dragsincidenten op school terugliep. “Daardoor
hoeven leerkrachten minder aandacht te
besteden aan ongewenst gedrag en hebben
ze meer tijd voor de essentie van hun vak:
les geven”, zegt Besuijen. “Daar willen wij
ook naar toe. Minder tijd hoeven besteden
aan randzaken, waardoor er meer leertijd
overblijft.”
Op Het Avontuur is het afgelopen jaar door
directie en team, in samenspraak met de ouders,
opnieuw gekeken welke kernwaarden de
school naar de leerlingen en naar elkaar wil
uitdragen. Dat waren respect, veiligheid en
verantwoordelijkheid. Besuijen: “Toen we die
drie waarden hadden vastgesteld, hebben we
‘Je moet concreet benoemen wat ze goed doen en welke waarde
daar aan vastzit: Jij loopt keurig rechts, goed zo, dat is veilig!’
ons afgevraagd welk concreet gedrag we dan
van kinderen willen zien, zodat we ook onze
leerlingen duidelijk kunnen maken wat we
van ze verwachten. Je kunt wel tegen een
kind zeggen: ‘Gedraag je op de gang’. Maar

wat is dan ‘je gedragen’? Dat kun je verduidelijken
met uitspraken als: ‘Ik loop rustig’, ‘Ik
houd mijn handen en voeten bij mezelf’ en
‘Ik praat met een zachte stem’. Heldere duidingen
die kinderen kunnen aanleren en waar
ze iets mee kunnen. Zo hebben we voor alle
algemene ruimten op school onze verwachtingen
op papier gezet. Vanaf komend
schooljaar hangen die verwachtingen zichtbaar
in de school en gaan we dat leerlingen
ook actief aanleren: ze krijgen lessen in goed
gedrag.”
Positief zelfbeeld
Om een gedragsverandering bij kinderen te
bewerkstelligen, moet men positief gedrag zo
veel mogelijk belonen, in plaats van energie
te steken in corrigeren. Dat is de basis van
PBS. “We zijn zo goed in het roepen: Niet
doen”, constateert de directeur. “Maar een
kind heeft vooral positieve aandacht nodig.
Onderzoek heeft aangetoond dat tegenover
elk negatief contact dat je met een kind
hebt, minstens vier positieve contacten moeten
staan om de balans in evenwicht te houden.
Zeker bij onze leerlingen is dat cruciaal.
De meesten zijn eerder in het reguliere onderwijs
vastgelopen. En dan kunnen vader en
moeder nog zo hard roepen dat een kind niet
dom is, ze voelen dat zelf wel zo. Wij probe-
ren ze weer een positief zelfbeeld te geven
door te benadrukken wat ze wél kunnen. Wil
je dat vasthouden, dan zal je ook vooral hun
positieve gedragskenmerken moeten stimuleren
en belonen. En negatieve zo veel mogelijk
negeren.”
Muntjes
PBS wordt op Het Avontuur voor de leerlingen
concreet gemaakt met lessen in goed gedrag
en een beloningssysteem. Besuijen: “Wil je
het voor kinderen duidelijk en aantrekkelijk
maken, dan zal je de regels moeten visualiseren
en positief gedrag moeten belonen.” De
school heeft er daarom voor gekozen met
muntjes te gaan werken. Elke medewerker van
de school krijgt een zak met muntjes die bij
goed gedrag kunnen worden uitgedeeld. In
elke klas staat een doorzichtig spaarvarken
waarin de leerlingen hun verdiende muntjes
kunnen deponeren. Zijn er genoeg gespaard
door de groep, dan volgt een beloning. “Je
kunt een kind dat niet rechts op de trap
loopt, vertellen dat het aan de verkeerde kant
loopt”, illustreert Besuijen de gedachte erachter.
“Je kunt het rechtslopen ook stimuleren
door kinderen die dat wel netjes doen, te
belonen door ze een muntje te geven. Daarbij
moet je concreet benoemen wat ze goed doen
en welke waarde daar aan vastzit. ‘Jij loopt
keurig rechts, goed zo, dat is veilig!’ Of: ‘Jij
ruimt goed op, dat is verantwoordelijk’. Per
leerling kan dat overigens verschillen. Kan
een kind met ADHD een kwartier netjes stil
op zijn stoel zitten: een muntje.”
Voor de leerkrachten van Het Avontuur is
deze aanpak niet nieuw. “Het zit al in de
mensen hier om gespitst te zijn op het positieve.
De pauze is geen rustpunt voor de
leerkrachten. Juist dan moet je als leerkracht
tien keer zo hard werken. In plaats van met
een kop koffie in de hand aan de rand van
het schoolplein te staan wachten tot er iets
fout gaat, lopen we heen en weer en houden
we actief toezicht om positief gedrag te belonen.
Lossen kinderen een ruzie samen op:
‘Ouders zullen het stimuleren van positief gedrag
thuis consequent moeten voortzetten’
een muntje. Mag een kind met een ander
meespelen: een muntje. En ze moeten altijd
benoemen onder welke kernwaarde dat valt.
Dát is respectvol wat je daar doet, dát is verantwoordelijk,
dát is veilig gedrag.”
Incidenten registreren
De school verwacht dat tachtig procent van
de leerlingen genoeg zal hebben aan de lessen
goed gedrag om zich te gedragen. Vijftien
procent zal extra gedragslessen nodig
hebben om de doelen te halen en aan vijf
procent moet intensieve hulp worden geboden.
Daarom maakt een jeugdverpleegkundige
van het Centrum voor Jeugd en Gezin
deel uit van het PBS-team op Het Avontuur.
“Op die manier houden we de lijnen kort”,
zegt Besuijen. Het nauwgezet registreren van
incidenten moet het PBS-team van Het Avontuur
straks helpen maatregelen te nemen op
basis van data, in plaats van ‘op gevoel’, zoals
Besuijen het noemt. Ze illustreert: “Als
het een paar keer mis gaat met voetballen op
het schoolplein, kan je zeggen: ‘We verbieden
het voetballen maar helemaal’. Je kunt ook
de incidenten analyseren. Misschien blijkt
wel dat het steeds om dezelfde leerling gaat.
Dan kun je gerichter maatregelen nemen.”
Daarnaast worden ook de ouders bij de hand
genomen. Want goed gedrag eindigt natuurlijk
niet bij de deur van de school. “We hebben
de ouders betrokken bij de invoering van
PBS en zullen hen tijdens ouderavonden ook
goed informeren en duidelijk maken wat zij
kunnen doen. Ouders zullen het stimuleren
van positief gedrag thuis consequent moeten
voortzetten.” |
| LeerKracht | 9

Column
Uitademen
Marcel Groeneweg is naast directeur van.
Esloo PrO tevens schrijver. Zijn columns.
zijn opgenomen in de bundels De Leven.
is Hard en Waar = niet Waar.
10 | LeerKracht |
| Tekst | Marcel Groeneweg
De elfstedentocht gaat dus nijet oan.
Dat wil niet zeggen dat het lekker warm is wanneer ik de avond van het schoolfeest portier
ben.
Mijn ademwolkjes bevriezen.
Collega Niels komt naar buiten lopen, met vijfdeklasser Serkan in zijn kielzog.
Hij denkt dat Serkan gedronken heeft. Of ik daar iets mee kan?
Ik kijk Serkan in de poppetjes van zijn ogen. Een lodderige blik.
“Wat heb je gedronken, Serkan?”
“Whazeggu, wat meester?”
“Adem eens uit...”
De vijftienjarige ademt uit. Een ijsblokje van bier.
“Ik ruik alcohol”, stel ik vast.
“Wilt u dat ik weg ga? Mag ik niet naar het schoolfeest? Als ik niet welkom ben, nou dan ga
ik toch lekker weg, als ik niet eens welkom ben op het schoolfeest, dan ga ik toch lekker
weg!” Hij beent naar binnen en komt terug met zijn jas aan. Zijn schoenen knerpen in de
sneeuw.
“Dan ga ik toch lekker weg!”
Al mopperend verdwijnt hij om de hoek.
Dan komt zijn beste vriend Osman naar buiten stampen.
“Waarom heeft u Serkan weggestuurd?”
“Ik heb Serkan niet weggestuurd, hij ging zelf weg.”
Maar kijk, hij komt weer terug.
“Ik memme bet vergeten”, mompelt hij.
“Je pet?”
Hij knikt.
“Osman, wil jij even Serkans pet halen?”
Osman gaat weer naar binnen.
Serkan leunt tegen de deur.
“Als ik niet welkom ben, ga ik toch weg”, dreint hij.
“Dat heb ik toch niet gezegd, ik vroeg wat je had gedronken.”
“Drie bier!” roept hij, per ongeluk.
“Oh, dan ben je inderdaad niet welkom, dus ga je lekker naar huis”, meld ik.
Dan komt Osman weer terug.
“Mag hij naar binnen?”
“Nee, want hij heeft drie bier op.”
Osman wordt boos op zijn vriend. “Waarom zeg je dat we bier hebben gedronken?!”
“We??” vraag ik.
En dan: “Osman, adem ‘ns uit…”
De vijftienjarige ademt uit. Een ijsblokje van bier.
“Ik ruik alcohol”, stel ik vast.

LeerKracht zoals we het blad kennen, verdwijnt! Dit nummer is de laatste
papieren uitgave van ons eigen personeelsmagazine.
Ruim dertien jaar verscheen tweemaandelijks dit tijdschrijft met een selectie aan artikelen,
berichten, interviews en thema’s. Het College van Bestuur zet in op innovatie in het onderwijs.
Dat geldt dan uiteraard ook voor andere onderdelen van de organisatie, waaronder dit blad.
LeerKracht gaat digitaal. De redactie heeft met elkaar gekeken naar de opzet van zo’n digitaal
magazine en gekozen voor een actuele website waar regelmatig nieuwsberichten en artikelen op
zullen verschijnen. De site is ook bedoeld voor meer interactie met de lezer.
Vanaf september kunt u de nieuwe site bezoeken op www.lucasleerkracht.nl. U vindt daar ook
een reeks van artikelen uit de papieren LeerKracht, als naslagwerk. Een aantal redactieleden
blikte terug en zocht zijn of haar favoriete artikel of foto op. U kunt deze artikelen straks
terugzien op de nieuwe site!
Heeft u zelf een favoriet artikel uit de afgelopen jaren, of bent u benieuwd hoe een verhaal is
afgelopen? Laat het ons weten, we plaatsen dat artikel en een eventueel vervolg dan online!
Mail daarvoor naar annemarie@breevemedia.nl. |
John Huiskens, adjunct-directeur van Onze Wereld: “Ik heb eens
door de map met LeerKrachten gebladerd. Een interessant beeld. Ik
merk dat ik de over lijdensberichten nog steeds moeilijk vindt. Ik zie
dat we soms zaken vermelden en daarmee voorop lopen. Aandacht voor
anders leren, maar ook hoe we om willen gaan met hoofddoeken in de
klas. Tegelijk zie ik dat er veel artikelen gaan over nieuw gestarte projecten.
Jammer daaraan is dat je dan daarna nog maar zelden hoort of
het project gelukt is. Of wanneer dat
niet zo is, waarom niet en wat we
daarvan hebben geleerd. Ik heb ook
een favoriete foto gevonden van
huisfotograaf Lou Wolfs: de cover van
december 2008. Een jongetje: ondeugend,
gespeeld verveeld, in denkende
houding met gerichte ogen.”
Roger Huygen, docent economie
en m&o op het Edith Stein
College: "De bekende oud-leerling.
Het was een oud idee. En
bij wie konden we beter beginnen
dan bij toenmalig minister
van Onderwijs, Ronald Plasterk.
Dat zou niet lukken, zeiden velen.
Toch maar gemaild. Ik kon
komen. Een dag voor de afspraak
valt het kabinet. De minister is
zonder dienstauto naar huis,
maar ik kan bij hem thuis komen
voor het interview. Tussen 2vandaag
en De Volkskrant in zit ik
aan de keukentafel bij de familie
Plasterk. Hij praat academisch
enthousiast. Cohen is aan de telefoon,
maar Plasterk zoekt eerst
even naar oude schoolfoto’s voor
het artikel. Ik beloof ze terug te
sturen als ze zijn gescand. Uiteindelijk
een mooi begin van
een leuke reeks."
Jaargang 7 | nummer 5 | december 2005
| | Herstelrecht voor slachtoffer én dader | |
| | Gastcolumn Eduard Nazarski, directeur Vluchtelingenwerk | |
| | Een weekend in een klooster | |
THEMA: genade
| | DOSSIER | | Taal in Beeld | |
Jessica Hendriks, zorgcoördinator
op de Regenboog: “Op mij
heeft het artikel van onze
directeur Manuel Veira (Doorgeefcolumn,
LeerKracht oktober 2010,
red.) getiteld: ‘Ik heb mijn goede
hoofddoek niet op’ veel indruk
gemaakt. Ik kende natuurlijk het
verhaal al, maar verwijs nog met
regelmaat naar de column.”
Personeelsmagazine van de SCO Lucas
Kritische momenten: ingrijpen of laten gaan?
Puberteit door jongeren besproken
BOVO als schakel tussen PO en VO
jaargang 4 nr. 3 - juli 2002
Vanaf september: www.lucasleerkracht.nl!
Willeke ten Noever Bakker,
leerkracht op de recent toegetreden
Nutsschool M.M. Boldingh: “Ik heb als
nieuwkomer bij de redactie nog maar
twee uitgaven meegemaakt. Ik was onlangs
onder de indruk van het artikel
over Zorg & Welzijn bij Esloo PrO. Ik
heb een aantal jaren geleden de docente
uit het artikel (Ariadne Fabrie) in
mijn klas als stagiaire begeleid. Dat was
toen in groep 7. Ik weet dat ze de pabo
deed naast de zorg voor haar gezin met
drie kinderen. En nu presteert ze dit!
Grote bewondering!”
Annemarie Breeve, coördinerend eindredacteur: “We zijn een aantal jaar
terug gestart met zogenoemde belevingsverhalen. Hoe is het om je kind in de
klas te hebben? Hoe is het om als leerkracht van groep 8 naar de kleuters te
gaan? We hebben nog veel ideeën voor dit soort artikelen, die we zeker ook
op de site zullen plaatsen. Mooi zou zijn als lezers dan ook kunnen reageren
en vertellen of ze dat herkennen of misschien juist niet!”
Cor Verbree, docent Nederlands
ISW locatie Hoge Woerd:
“Ik heb erg genoten van de interviews
met bewindspersonen.
Die zou ik nog wel eens op een
rij terug willen lezen.”
LeerKracht
Jaargang 9 | nummer 5 | december 2007
THEMA: Transformatie
DOSSIER: Management en leiderschap
pagina 4 | Praktijkonderwijs haalt mbo1 binnen de muren |
pagina 6 | Van Time Out naar Try Out! |
pagina 13 | Verbinding met de wijk |
| LeerKracht | 11

Kort Nieuws
Beter Sneller Anders 2!
De tweede conferentie voor het voortgezet onderwijs onder de noemer
‘Beter Sneller Anders’ vindt plaats op 9 oktober 2012. Net als in
2009 zullen ervaringen van collega-docenten centraal staan. In
2009 lag een sterke nadruk op ICT-gebruik. Ditmaal echter is
gekozen voor een breder perspectief en komen ook thema’s als sociale
media, Passend Onderwijs en verdere professionalisering aan de
orde. Natuurlijk blijft alles gerelateerd aan het gebruik van ICT.
Steeds vaker maken docenten van Lucas Onderwijs gebruik van moderne
media binnen hun onderwijs. Hun manier van lesgeven verandert
daarmee in de meeste gevallen aanzienlijk. De conferentie zal
voor het allergrootste deel bestaan uit bijdragen van Lucas-docenten
die hun ervaring hiermee met anderen willen delen en feedback
willen ontvangen op hun werkwijze. De plaats van de conferentie is
nog niet bekend. Eén van de eigen Lucas-scholen zal gastheer zijn.
Meer informatie en mogelijkheden voor inschrijving zijn binnenkort
te vinden op www.betersnelleranders.nl. Ook kunt u nieuws over de
conferentie volgen via Twitter: @besnan12. In totaal zijn ongeveer
tweehonderd plaatsen beschikbaar, verdeeld over de verschillende
scholengroepen van Lucas Onderwijs. Bij grotere belangstelling
wordt gekeken wat er mogelijk is. |
Financiering voor bijzondere Lucasprojecten
Scholen binnen de Lucas, die eenmalig extra middelen nodig hebben om
hun onderwijs te versterken, kunnen een beroep doen op de stichting 3So.
De naam staat voor Stichting Samen Sterk voor Onderwijs en dat is precies
wat de organisatie beoogt.
De stichting is het resultaat van een fusie tussen de stichtingen 4Pastoors en
SBCVO, beiden voorheen aan Lucas Onderwijs verbonden. Deze beide stichtingen
hadden al tot doel het incidenteel (financieel) ondersteunen van Lucas -
scholen. Per 1 maart 2012 zijn de twee opgegaan in de nieuwe organisatie.
Wat financiert 3So precies? Emile Schoenmaker, voorheen lid van de Raad van
Toezicht van Lucas Onderwijs, aansluitend voorzitter van SBCVO en nu bestuurder
bij 3So, licht toe: “Het gaat om eenmalige bijdragen aan zaken als veranderingen
in het gebouw van de school of in het leermiddelenpakket. We
hebben vanuit de voorganger SBCVO bijvoorbeeld het weerstation op de Populier
gefinancierd en de invoering van Godsdienst als examenvak op het Zandvlietcollege.”
Waar bij SBCVO de nadruk meer lag op het voortgezet onderwijs,
financierde 4Pastoors voorheen vooral projecten in het primair onderwijs. “Die
twee komen nu samen in 3So”, aldus Wim Littooij, voormalig voorzitter van
4Pastoors en nu mede bestuurslid van 3So. “Zo kunnen we nog meer voor
scholen betekenen.”
Legaten en schenkingen
De bijdrage kan worden aangevraagd door alle scholen van Lucas Onderwijs,
ongeacht de onderwijsvorm. De vergoeding kan niet worden gebruikt voor het
aanvullen van tekorten op de lopende begroting of voor personeelskosten.
Daarmee zou het een structurele bijdrage worden en daar is het geld niet voor
12 | LeerKracht |
Zwemdiploma op Esloo PrO!
Een aantal leerlingen van Esloo Pro bleek door verschillende
omstandigheden nooit een zwemdiploma te hebben gehaald. Dat was
voor de school onacceptabel en daarom nam directeur Marcel Groeneweg
contact op met de gemeente. “Ik hoop dat alle leerlingen van
deze school, naast het Praktijkonderwijs-diploma, ook minimaal hun
zwemdiploma A halen.” Gelukkig werkte de gemeente mee, en zo kregen
vanaf het begin van dit schooljaar zo’n vijftien leerlingen alsnog
zwemlessen. Voormalig gymdocente Nanda de Ruijter werd daartoe als
extra zwemdocent gecontracteerd. Op maandag 23 januari deden de
eerste vier jongens al examen. Allemaal geslaagd! Firat, Ismet, Tariq
en Furkan ontvingen van hun badmeesters het zwemdiploma A! |
bedoeld. Versterken van het onderwijs, bijdragen aan de confessionele identiteit
van de school en zoveel mogelijk overdraagbare ervaring opleveren, zijn
de drie meest relevante criteria.
3So beheert een vermogensfonds en financiert de aanvragen met de opbrengst
daarvan. Schoenmaker: “Dat fonds is ontstaan uit een mix van legaten en
schenkingen vanuit het verleden.” In de komende tijd zal de stichting werken
aan een beleidsplan waarin voorstellen meer binnen thema’s moeten passen.
“Onderwijsinnovatie wordt daarbij een belangrijke pijler”, aldus Emile Schoenmaker.
Aanmelden
Voor meer informatie, voor de aanmeldingscriteria en voor aanmelding kunt u
contact opnemen met secretaresse Gretha van Vliet via
gvvliet@lucasonderwijs.nl of 070 300 9403. Het bestuur komt eenmaal per
kwartaal bij elkaar en neemt dan besluiten over ingediende voorstellen. |
Deze projectvoorstellen ontvingen al een bijdrage:
• Materialen voor de Cultuurstroom (de Populier)
• Verbetering studievaardigheden (Stanislascollege)
• Kunst, Cultuur & Media-project (Zandvlietcollege)
• Onderzoek als maatschappelijke onderneming (Vuurvlinder, Merlijn, Toermalijn
en Krullevaar)
• Deelname Paboproject (Lucasbreed)
• Mogelijkheid kwalificatie tot High Performance School (Liduina)

Mieke Jansen en Pauline Hoogeveen
25 jaar op Onze Wereld!
Mieke Jansen en Pauline Hoogeveen werken alweer 25 jaar op basisschool
Onze Wereld! Kinderen, ouders en team zijn de twee dankbaar voor al die
jaren onverminderde inzet op de school. Ook hun kwaliteit en betrokkenheid,
hun respectvolle manier van met anderen omgaan en hun humor en
enthousiasme worden zeer gewaardeerd. De slogans van de school, zoals
‘Onze wereld maak je zelf, maar vooral ook samen’ en ‘Samen maken we
onze wereld sterk’ zijn zeker op Mieke en Pauline van toepassing. Mede
door hen is Onze Wereld een school om trots op te zijn. |
Lucasbrede vakgroep Gedrag van start
De Lucas Academie heeft als doel het delen van kennis tussen collega’s
onder andere via diverse vakgroepen. Eind 2011 is de vakgroep Gedrag opgericht.
In die werkgroep zitten onder andere intern begeleiders met een
orthopedagogische achtergrond, gedragsspecialisten en mensen met een
master of universitaire studie gericht op gedrag. Een van de eerste ideeën
die uit deze vakgroep naar voren kwam, is de onlangs gehouden Maand
van het Interessante Gedrag. April stond volop in het teken van gedrag
van kinderen en werd gevuld met lezingen, workshops, uitwisseling en inspiratie!
De vakgroep denkt nu verder na over de missie en visie. Van elkaar
leren blijft het belangrijkste doel. De één heeft een gedragsprotocol
dat interessant is voor anderen, de ander heeft een cursus gedaan die dit
graag wil delen met de rest. De vakgroep wil een rol spelen in die uitwisseling.
Bent u benieuwd of een andere Lucas-school al met een bepaalde
sociale vaardighedenmethode werkt? Bent u op zoek naar tips in het omgaan
met een moeilijke groep? Mailt u dan naar de vakgroep Gedrag, via
Cathelijne de Haas, cdhaas@lucasonderwijs.nl. |
In Memoriam
Op zondag 22 januari is op vijftigjarige leeftijd Ans de Kock,
lerares Engels van het Stanislascollege locatie Pijnacker aan de
gevolgen van haar ziekte overleden. Ans was een geliefde
lerares die door collega’s en leerlingen zeer zal worden gemist.
Ze was ook een vakbekwaam collega die onder meer op indrukwekkende
wijze heeft meegewerkt aan de opbouw van de
jonge havo- en vwo-afdeling van de locatie in Pijnacker.
Op 31 januari 2012 kregen we het droeve bericht dat Nienke
Hoondert geheel onverwacht op 23-jarige leeftijd is
overleden. Nienke was vanaf 1 augustus 2010 in dienst als
vakdocent op de Carolusschool. Als startende leerkracht heeft
zij laten zien dat zij een gedreven leerkracht was met liefde
voor haar vak. Zij was bij de kinderen zeer geliefd.
Op 12 februari is Nathan van Mieghem, leerling van 6 gymnasium
van het Stanislascollege, locatie Westplantsoen, na een
complexe operatie overleden. Nathan heeft half oktober een
kleine hersenbloeding gehad, waarna hij dapper en met succes
de draad op school weer heeft opgepakt. Tijdens een nood -
zakelijke operatie traden complicaties op waaraan Nathan
uiteindelijk is overleden. Nathan wordt op school herinnerd als
een rustige jongen die geliefd was binnen zijn grote
vriendenkring.
Op 8 maart overleed, na een ziekteperiode van enkele maanden,
Vincent Soullié, adjunct-directeur van SBO De Vliethorst.
Vincent vierde in de zomer van 2011 zijn veertigjarig ambts -
jubileum. Hij was een bijzonder geliefde collega, die ook met
ouders en leerlingen een sterke band had. Hij zal op de
Vliethorst en binnen Lucas Onderwijs zeer gemist worden.
Donderdag 19 april is Dirk Hillenga, hoofd stafbureau van
Esloo Onderwijsgroep, overleden. In de korte tijd dat Dirk bij
Esloo gewerkt heeft, liet hij een grote indruk op zijn collega’s
achter. |
Hein van Asseldonk lid Dagelijks
Bestuur VO-raad
Vice-voorzitter van het College van Bestuur van de Lucas, Hein
van Asseldonk, is voor de komende twee jaar benoemd in het
Dagelijks Bestuur van de VO-raad. Deze raad is de sector -
organisatie voor het voortgezet onderwijs. Van Asseldonk
neemt daarin de portefeuille werkgeverszaken en bestuurlijke
aangelegenheden op zich. Hij wordt daartoe door de VO-raad
twee dagen per week vrijgesteld. Daarnaast blijft hij de portefeuille
voortgezet onderwijs en centrale organisatie binnen
Lucas Onderwijs vervullen. Deze nieuwe positie binnen de VOraad
biedt goede mogelijkheden om de ervaringen en inzichten
binnen Lucas Onderwijs een plaats te geven in landelijke discussies.
Omgekeerd kunnen landelijke ontwikkelingen binnen
de sector sneller en beter worden vertaald naar de Lucas -
scholen. |
| LeerKracht | 13

| Tekst | Marlies van Echteld
Diamant College:
leren in verbondenheid
21 maart was het boomfeestdag, nationale.
wensdag en het begin van de lente..
Vanuit Leren in Verbondenheid werd een feestje.
georganiseerd voor buurtbewoners en leerlingen.
van het Diamant College. Op 12 juni sluit het.
Diamant College eveneens vanuit Leren in.
Verbondenheid het schooljaar af met een.
familiedag, een feestelijke bijeenkomst waarbij.
ouders, leerlingen en docenten elkaar kunnen.
ontmoeten..
Een leerling die school, leerstof en omgeving met zichzelf
weet te verbinden, heeft een grotere kans op schoolsucces.
Dat is de kern gedachte achter Leren in Verbondenheid, het
programma dat een jaar geleden startte op het Diamant College.
Bovendien ontstaat binnen dit project ook verbinding tussen
leerlingen, docenten en ouders.
14 | LeerKracht |
Al een jaar is Leren in Verbondenheid onderdeel van de missie van
het Diamant College. Belangrijkste doel: het verminderen van
schooluitval. Een kind dat zich verbonden voelt met school, de
leerstof en diens omgeving, voelt zich veiliger en heeft dan een
grotere kans een diploma te behalen. Het programma bestaat uit
vier pijlers: de weerbaarheidstraining Rots & Water, inzet op
ouderbetrokkenheid, hulpverlening in de nabijheid van de school
en onderwijs dat gericht is op verbinding. In 2013 wordt Leren in
Verbondenheid geëvalueerd. Dan wordt ook gekeken of onderdelen

van het programma aan andere Lucasscholen kunnen worden overgedragen.
Zelfbesef
Eén van de pijlers - Rots & Water - is een weerbaarheidstraining
voor kinderen van alle leeftijden. Leerlingen leggen de verbinding
met zichzelf en worden bewust van de relatie met de ander. “Een
aanzienlijk deel van de training bestaat uit lichaams- en zelf -
besef”, zegt Vincent Wolsheimer, teamleider bovenbouw, docent
lichamelijke opvoeding en verantwoordelijk voor dit onderdeel.
“We trainen leerlingen op hun uitstraling en houding en de invloed
daarvan op anderen. Ontwijk je anderen en loop je gebogen
of juist met een zelfverzekerde uitstraling? Door ze het verschil te
laten ervaren, leren ze bewust naar zichzelf en naar de ander te
kijken. Ook leren kinderen bij Rots & Water om hun grenzen aan
te geven en om ‘stop’ te zeggen als ze iets niet willen.” De training
heeft resultaat, zo blijkt uit een enquête. Wolsheimer: “De
meeste leerlingen hebben het gevoel dat er in de klas een veiliger
sfeer is ontstaan en dat er minder wordt gepest. De pestkoppen
zelf geven aan dat ze nu minder snel pesten.”
Karin van der Lee:
‘We willen dat kinderen kunnen zijn wie ze in
essentie zijn en dat ze sterker in de wereld
staan’
Fadoua Essabiri is naast docent Nederlands, wiskunde en rekenen
bij de Internationale Schakelklas (ISK), verantwoordelijk voor het
onderdeel Ouderbetrokkenheid en -participatie, waarbij de verbinding
met ouders wordt gezocht. “Als ouders tevreden zijn over de
school en een goed contact hebben, dan heeft het kind het idee
dat het hier op zijn plek zit. Het kind voelt zich veiliger op school
als je de ouders erbij betrekt. De meeste ouders zijn betrokken bij
het wel en wee van hun kinderen. Maar soms zeggen ouders dat ze
komen op een informatieavond en verschijnen dan toch niet. Als
ik de ouders daarop aanspreek en interesse toon, dan komt het
verhaal. Ze schamen zich ervoor. Vroeger had ik mijn oordelen,
totdat ik het verhaal hoorde van een Poolse moeder. Ze zei me:
‘Wat moet ik? Ik heb twee keuzes: mijn kind voeden of mijn kind
opvoeden. Dan wil ik toch mijn kind voeden.’ Ze werkt en verdient
geld om voor eten te zorgen of ze komt naar school en is haar
baan kwijt. Veel ouders werken op een nul uren-basis en dan krijg
je niet betaald als je niet werkt. Als ik het verhaal weet, dan kunnen
we samen kijken naar alternatieven, zoals een telefonische
afspraak op een tijdstip dat de ouders wel kunnen. Écht luisteren
is belangrijk. Daarnaast ga ik op huisbezoek om deze verbinding
te creëren. Ik ga ook als het kind bijvoorbeeld een goed rapport
heeft. Dan hoeven de ouders niet naar school te komen, maar
kom ik het thuis brengen. Er is dan direct een feestelijke stemming.
Na zo’n huisbezoek zit de leerling anders in de klas. Het
kind is meer zichzelf. Je bent geen vreemde meer. Huisbezoeken
kosten wel veel tijd, maar als de leerling wat positiever in de klas
zit, kun je beter lesgeven. Zo besteed je minder uren aan dossiers
bijwerken. Per rapportperiode doe ik een paar huisbezoeken van
ruim twee uur. De school stimuleert dat docenten op huisbezoek
gaan.”
Hulp de school in
“Veel kinderen hebben weinig vertrouwen”, stelt zorgcoördinator
Annelies van der Brugge, verantwoordelijk voor de derde schakel
Schoolnabije hulp binnen het Diamant College. “Doordat je de
kinderen vijf dagen per week ziet, heb je hier op school volop
mogelijkheden tot je beschikking om het vertrouwen te winnen.
Je kunt bijvoorbeeld tussendoor vragen hoe het gaat of een compliment
geven. Als je het dan moet hebben over iets moeilijks,
heb je al verbinding. Wij merkten dat het met de externe hulp -
instanties waar we leerlingen naar toe stuurden niet zo goed liep
op dat vlak. Leerlingen moesten dan opnieuw hun verhaal doen
aan onbekende mensen. Daardoor kwam het traject vaak niet op
gang of haakten leerlingen voortijdig af. Dat was aanleiding om
die externe hulpinstanties in school uit te nodigen. Inmiddels is
een gedragswetenschapper van de jeugdhulpverlening sinds
afgelopen oktober in de school actief. Ook komt het centrum voor
jeugd-GGZ, de Jutters, nu wekelijks in huis. Met hen spreken we
de leerlingen door. In de toekomst kunnen deze gesprekken effectiever.
Maar het begin is er. We zijn aan het pionieren. En we zijn
enthousiast over de samenwerking. Het is belangrijk dat externe
hulpverleners ervaren hoe een schoolcultuur werkt. Wij zijn hun
brugfunctie naar de leerlingen toe. Dat vraagt van beide partijen
vertrouwen. Het regelmatige contact met de leerling is uiteindelijk
essentieel in dit proces”, concludeert Van der Brugge.
Sterker in de wereld
Adjunct-directeur Karin van der Lee is verantwoordelijk voor de
vierde pijler, Onderwijs gericht op verbinding. De gedachte hier is
dat leerlingen lesstof krijgen aangeboden waarmee ze leren een
verbinding aan te gaan met zichzelf en de omgeving. “Het leren
van kinderen gaat beter als er verbinding is tussen de docent en
leerling, tussen leerlingen onderling en tussen leerling en leerstof”,
vertelt Van der Lee. “Voorbeelden hiervan zijn de toneellessen
en safetalk, een dialoogvorm waarbij onderlinge veiligheid en
openheid voorop staan. We willen dat kinderen kunnen zijn wie ze
in essentie zijn en dat ze sterker in de wereld staan. Daarvoor is
die verbinding nodig met zichzelf, met de ander en met de omgeving.
Daarbij willen we ook graag dat het kind met plezier naar
school gaat en een diploma haalt. Dát is het uiteindelijke doel
van Leren in Verbondenheid”, aldus Van der Lee. |
Meer
weten
Wilt u meer weten over Leren in Verbondenheid? Dan kunt u
contact opnemen met projectleider Marjolein Verheij,
staffunctionaris Onderwijs en Kwaliteit bij Esloo via
m.verheij@esloo.nl.
| LeerKracht | 15

16 | LeerKracht |
16 | LeerKracht |
één twee drie vier vijf zes zeven acht negen tien
10 vragen aan ...
Erik Jansen (33) is leerkracht .
van groep 7 aan Nutsschool Nutshage .
in Den Haag. Daarnaast is hij gek .
van Star Wars, een hobby waarin hij .
sinds een paar jaar ook handel drijft..
‘Het is niet zo dat ik
de leerlingen vraag
uit te rekenen hoeveel
Ewoks er op een
planeet leven’
Erik Jansen
1 Hoe kom je bij Star Wars?
Al van kleins af aan ben ik helemaal gek van
Star Wars. In de loop der jaren had ik een
flinke verzameling opgebouwd. Het huis stond
behoorlijk vol. Maar op een gegeven moment
kregen we kinderen en moest er ruimte worden
gemaakt. Zo is het verkopen begonnen.
2 Heb je je hele verzameling verkocht?
Van de duizenden dingen die ik had, is één
klein vitrinekastje met twintig figuurtjes overgebleven.
Die hebben hetzij een emotionele
hetzij een financiële waarde. Eén Yoda-figuurtje
bijvoorbeeld heb ik al zo lang, dat zal ik
echt nooit wegdoen. En de rest beschouw ik
als een appeltje voor de dorst. Als de nood
ooit echt aan de man komt, kan ik die verkopen.
3 Hoe is het nu met je Star Wars-gekte?
De films kijk ik toch wel een keer of vijf, zes
per jaar. En als ze op televisie komen, kijk ik
ook gewoon mee. Met de meest recente films
heb ik wat minder, maar de eerste films, uit de
periode 1977 tot 1983, kan ik dromen. Daar
ken ik echt alles van.
4 Een echte Star Wars-nerd dus?
Nou, ik trek geen Star Wars-pak aan naar een
beurs om me voor te doen als Obi-Wan Kenobi.
Daar moet ik altijd een beetje om lachen.
Mij zal je ook niet met de poppetjes
zien spelen. Op die beurzen ben ik uit puur
zakelijk motief. Ik koop en verkoop er.
5 Hoe loopt de handel?
Het verkopen liep vanaf het begin erg goed. Ik
ben er ingedoken en sinds die tijd flink actief
op eBay. Het levert een extraatje op. Ik verkoop
voornamelijk spullen uit mijn eigen verzameling.
In het begin verkocht ik vooral het
jaren zeventig-speelgoed. De laatste tijd heb
ik dat uitgebreid met Lego Star Wars.
| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Lou Wolfs
6 Is Darth Vader de school al
binnengetrokken?
Iedereen op school weet in elk geval dat
meester Erik Star Wars-gek is. Er staan ook
volop figuurtjes en poppetjes in vitrinekasten.
Er zijn altijd leerlingen uit lagere groepen die
even langs komen om te kijken, even met me
praten. Sommige van mijn leerlingen zijn ook
helemaal gek van Star Wars.
7 Gebruik je je hobby ook tijdens de
lessen?
Het is niet zo dat ik de leerlingen vraag uit te
rekenen hoeveel Ewoks er op een planeet leven.
Alleen de Star Wars-Lego gebruik ik wel.
Maar dat komt omdat ik denk dat spelen met
Lego sowieso goed is voor kinderen.
8 Is de handel te combineren met
lesgeven?
Het kost me iedere avond hooguit twintig minuutjes.
Een beetje uitzoeken, kijken of ik iets
heb verkocht, inpakken en verzenden.
9 De Haagse Nutsscholen hebben zich
onlangs aangesloten bij Lucas
Onderwijs. Hoe sta je daar tegenover?
Ik ben daar heel blij mee. Als voorzitter van
de medezeggenschapsraad was ik destijds
nauw betrokken bij het proces. Vanaf dag één
heb ik gezegd: we moeten op zoek naar iemand
die ons uit de brand kan helpen. En dat
is gelukkig Lucas geworden.
10 Wat zijn de gevolgen?
De toetreding tot Lucas Onderwijs heeft een
enorm stuk onrust weggenomen. Het laatste
jaar waren er toch veel spanningen, vooral
over vragen als: houden we wel onze baan,
hoe gaat het verder met de scholen, blijven
we wel bestaan? Dat is weg. We zijn weer met
onderwijs bezig, in plaats van met de bestaansvraag.