ApistogrAmmA-soorten - Ernst van Genne

Apistogrammoides pucallpaensis vrouw met eitjes
in het aquarium
Apistogramma cacatuoides nét gevangen in een couvet.
Let op de kleine eivlekken in de staart
eens zo moeilijk te houden. Er is ook
geen extreem zacht water voor nodig
om ze te kweken, maar als je ze wel in
zacht- en zuur water kweekt, dan zul
je merken dat het aantal jongen toeneemt.
Als de mannen het naar hun
zin hebben krijgen ze een blauwere
kleur, de vrouwtjes worden opvallend
geel, zodra ze eitjes hebben of als ze
in de paarstemming raken, tevens
valt op dat de vrouwtjes 3 cm en de
mannen 5 cm ‘groot’ kunnen worden.
We vingen ze in meertjes niet ver van
de Amazonerivier vandaan, zodra het
hoog water wordt behoren die meren
tot de gebieden die overstroomd worden
met Amazonewater, dat is dan
een uitstekende gelegenheid voor de
grotere roofvissen om zich te goed te
doen aan al het lekkers wat dan rondzwemt
in die geïsoleerde soms (bijna)
droogstaande gebieden.
ApistogrAmmA cAcAtuoides
Apistogramma cacatuoides vonden
we in dezelfde biotopen als Apistogramma
pucallpaensis; het water
zag er niet uit, leemachtig met een
zicht van 1 cm. Vooral in 1999 toen
we op een eiland terecht kwamen
(het was toen erg droog geweest),
was het water al behoorlijk gezakt
en het stikte er werkelijk van Apistogramma
cacatuoides. We vingen ze
met- en zonder eivlekken in de staart,
iedere keer als we een zwaai met het
net door het water deden zaten er
wel een paar in. Toen we terug in Leticia
waren en onze vangst in helder
water konden overzetten ontdekte ik
pas dat er tussen de honderden Apistogramma
cacatuoides een enkele
Apistogramma pucallpaensis zat. Het
liefst wilde ik meteen weer terug om
er nog wat bij te vangen, helaas we
moesten de volgende dag weer naar
Bogota. Apistogramma cacatuoides
is wel de bekendste Apistogrammasoort,
echter de laatste jaren worden
er nauwelijks meer wildvangexemplaren
in de handel aangeboden.
Dat was dan ook de reden dat ik een
aantal exemplaren heb meegenomen
en nagekweekt, hetgeen prima lukte
op water van 5 o DH. en een pH. van
6. Opvallend waren de grote legsels
Couvet met rechtsboven
Apistogrammoides pucallpaensis
Apistogramma cacatuoides in het aquarium
van deze vissen, dat soms wel zo’n
200 jongen opleverde. En dan komt
het probleem, tegenwoordig worden
ze extra gekweekt met vlekken op ieder
uitstekend lichaamsdeel: staart,
rugvin, aarsvin, het stikt van de rode
stippen op deze vissen en daar sta
je dan op de beurs met je ‘prachtige’
F1-vissen met hooguit een enkele stip
in de staart in een plastic zakje. De
echte kenner vergaapt zich eraan,
echter dat zijn er meestal niet zoveel,
de meesten kijken even en lopen ‘niet
wetend’ door.
ApistogrAmmA eunotus
Apistogramma eunotus is een
apart verhaal. Je kunt ze uit 1000 herkennen.
Eunotus betekend ‘met een
hoge rug’ maar dat hebben er meer!
Echter één Apistogramma-soort heeft
slechts een rode vlek bij de inplant van
de borstvin. Ingo Koslowski vertelde
mij dat, ook in zijn boek schrijft hij erover
en inderdaad in eerste instantie
dacht ik dat mijn vissen een bepaalde
infectie hadden. Niet dat ik meteen
met de medicijnenpot klaarsta, maar
toch toen hij het noemde was ik ervan
overtuigd dat hij gelijk had. Ook in
zijn boek staan diverse afbeeldingen
met die verkleuring. Ook wordt Leticia
als vangplaats genoemd. Verder
heeft deze vorm een scala van lokale
variëteiten, die namen hebben gekregen
afhankelijk van de vindplaats en
de kleuren die ze bezitten. Bij deze vis
wordt het stroomgebied van de Rio
Ucayali in Peru als vindplaats gemeld,
meteen daarop wordt beschreven, dat
hij erg verbreid is tot in de Rio Jura
en andere zijstromen van de Amazonerivier.
Vandaar dat het niet erg verrassend
is dat hij ook in de wateren
rondom Leticia rondzwemt. Zo troffen
wij Apistogramma eunotus aan in oerwoudbeekjes
en ook in kleine meertjes
met helder water rondom Sacambu en
het achterland van Leticia, richting
Atacarpa. In het aquarium was Apistogramma
eunotus niet erg moeilijk te
kweken, op redelijk zacht water zette
het vrouwtje eitjes af in een holletje,
ongeveer 9 dagen later zwom ze vol
trots met een hele school jongen de
bak door. Als er verder geen andere
vissen in de bak zwemmen dan blijft
het wel rustig in een 80 cm bak. Zijn
er wel andere medebewoners, dan
kun je er voor kiezen om de jongen na
een aantal weken af te hevelen. Als ze
wat groter zijn kun je dat het beste ‘s
nachts doen, want dan liggen ze namelijk
te slapen in een kuiltje. De eerste
weken eten de jongen pas uitgekomen
pekelkreeftjes, later kun je ze
uitgezeefde watervlooien geven. Pas
op voor Cyclops bij erg jonge Apistogramma’s,
want als die te klein zijn en
je voert te veel, dan worden zij door
Cyclops opgegeten en dat is nou ook
weer niet de bedoeling.
ApistogrAmmA AgAssizii
Als je schrijft over een groot
verspreidingsgebied dan is Apistogramma
agassizii wel de koploper
onder de Apistogramma´s. De literatuur
vermeldt dat hij onder in de Rio
Ucayali bij Requena tot in het oostelijke
mondinggebied van de Amazone
rondzwemt. En dan ook nog te
bedenken dat hij in de zijarmen van
de Amazone, zoals o.a. de Rio Negro
voorkomt, het is dan ook niet vreemd
dat er zeer veel varianten te vinden
zijn. Daarom is het de gewoonte geworden
om bij Apistogramma’s ook
een vindplaats te vermelden als iemand
wildvangexemplaren heeft mee-
genomen. Om het nog ingewikkelder
te maken het volgende. Toen wij druk
aan het vissen waren viel het ons op
dat we prachtige exemplaren vingen,
maar ze waren lang niet allemaal even
fraai, liefst 95% van de vissen waren
bleek of ze hadden min of meer blauwe
kleuren. Zo nu en dan zat er echt
een fantastisch gekleurde vis tussen,
die meer geel was of er kwamen al
rode kleuren in de staartvin tevoorschijn.
Meestal vingen we vrij jonge
vissen en dan zijn de kleuren nog niet
zo goed zichtbaar. Dat we de mooiste
exemplaren bij Sacambu vingen
kan dan ook toeval zijn geweest. Bij
de vrouwelijke vissen was geen kleurverschil
bij te zien, misschien kan
dat ook komen doordat ze nog jong
Apistogramma bitaeniata (Foto: Radek Bednarczuk)
waren toen we ze vingen. Een kleurbeschrijving
van deze vis vind ik een
hele opgave, het meest opvallend is
de vorm van de staart, die bij de man
liervormig is, zodra hij volwassen begint
te worden, ze bezitten een opvallende
zwarte lengtestreep, die achter
de ogen begint en eindigt voorbij de
staartwortel. De grondkleur is geel,
maar je hebt echt foto´s nodig, om te
zien welke verschillende kleuren deze
soort allemaal kan hebben, dat varieert
van rood naar geel, wit en blauw,
nogmaals voor de details moet je er
echt een foto bij hebben. Over het
gedrag en het houden van deze soort
kan ik schrijven dat die hetzelfde is
als de vis die we als laatste beschrijven,
nl. Apistogramma bitaeniata.
Apistogramma agassizii in een couvet
16 Het AquArium juli / Augustus 2008 Het AquArium juli / Augustus 2008 17