Werkblaadjes over fruit - Veiling Haspengouw

Met de klas naar de boomgaard
Werkblaadjes
over fruit
Derde graad

1. Leestekst
A. Wat betekenen
de volgende
spreekwoorden
Voor een appel en een ei:
Een appeltje voor de dorst:
Een appelflauwte:
Iemand een peer stoven:
De appel valt niet ver van de boom:
2

Ingrediënten:
8 stoofpeertjes
1 kaneelstokje
1 zakje vanillesuiker
75 gram suiker
citroenschil
citroensap (van 1 citroen)
100 gram rozijnen
0,25 liter melk
2 eetlepels custardpoeder
Beschrijving:
• Schil de peertjes. Breng ze aan de kook met 0,75 liter water, het kaneelstokje,
de vanillesuiker, 50 gram suiker, de citroenschil en het citroensap. Laat ze 2 uur
stoven.
• Zet het vuur uit.
• Voeg de rozijnen toe en laat ze 30 minuten wellen.
• Maak een papje met een scheutje melk, 25 gram suiker en de custardpoeder.
• Breng de rest van de melk aan de kook. Voeg het papje erbij en laat
5 minuten zachtjes koken.
• Verdeel de peertjes over 4 schaaltjes.
2. Korte kookideetjes
A. Gestoofde peertjes met
warme rozijnen custard
• Zeef nu de rozijnen en roer ze door de custard. Strooi dit mengsel
over de peertjes.
voor 4 personen
3

2. Korte kookideetjes
B. Appelkussentjes
Dit heb je nodig:
bladerdeeg (1 pakje diepvries voor 10-tal kussentjes)
rozijntjes
appelen
kaneelpoeder
vanillesuiker
eieren
oven
bakpapier
kwastje
Zo ga je tewerk:
• Laat de bladerdeeg ontdooien en verdeel in lapjes van ongeveer 10 cm op 10 cm.
• Laat de rozijnen wellen in warm water.
• Verwarm de over voor op 200°C.
• Vulling maken: appels schillen en in vieren delen. Klokhuizen verwijderen en
in partjes snijden. Rozijnen afgieten. Roer appelen, rozijnen, wat kaneelpoeder,
en wat vanillesuiker door elkaar.
• Klop een ei los in een kom.
• Leg de deeglapjes op een vel bakpapier op de bakplaat.
• Leg er een bergje vulling op.
• Maak het dicht door er een tweede lapje bovenop te leggen. Maak de randen van
de lapjes daarvoor nat met wat water. Vouw met de tanden van een vork de randen
een beetje om, om ze goed dicht te maken.
• Smeer met een kwastje de bovenkant van de kussentjes in met wat losgeklopt ei.
• Zet ze 25 minuten in de oven tot ze er lichtbruin en knapperig uitzien.
4

3. Werkblaadjes
A. Proef 1
Tijd:
Enkele dagen of weken
Dit heb je nodig:
3 gave appelen (gewassen en afgedroogd)
2 borden
Zo ga je te werk:
• Kleef op elke appel een nummer.
• Leg appel 1 op één bord, appel 2 op een ander.
• Laat appel 3 op de grond vallen en leg hem op het bord naast appel 2.
Opdracht:
1. Noteer, na nauwkeurige keuring, de verkleuringen op de schil,
eventuele verwondingen, schimmelvorming,…
2. Leg daarna de appels elke keer juist terug zoals ze ervoor lagen.
3. Vul in wanneer de appelen zijn beginnen rotten:
Appel 1: na ___ dagen
Appel 2: na ___ dagen
Appel 3: na ___ dagen
Welke appel rotte eerst? Waarom deze appel, denk je?
Welke appel rotte als tweede? Waarom, denk je?
5

Hieronder zie je een rebus van een spreekwoord dat op dit fenomeen slaat:
Rebus:
Wat is het spreekwoord?
Wat betekent het?
6

3. Werkblaadjes
B. Proef 2
Tijd:
Vijf minuten
Dit heb je nodig:
een bakje met water (bv. een ijsroomdoos)
een wortel
een appel
Zo doe je de proef:
• Dompel de wortel in het water.
Wat stel je vast?
• Dompel de appel in het water.
Wat stel je nu vast?
Hoe zou dit komen?
Ga dit na met een vergrootglas of een microscoop.
7

3. Werkblaadjes
C. Proef 3 - Appel top 3
Dit heb je nodig:
minimaal 3 soorten appels.
partjesverdeler voor appelen of een gewoon aardappelmesje
een blad papier
borden
kaartjes met nummers
Zo ga je te werk:
• Koop minimaal drie soorten appels. Verdeel ze in partjes zodat ieder een partje kan
proeven. Leg de partjes van eenzelfde appel in een soort schaal of bord.
• Zet eerst de naam van de appel op een blaadje en geef elke naam een nummer.
(bijvoorbeeld: Jonagold = 1, Kanzi = 2, …).
• Er wordt een blad papier klaargemaakt met het aantal kolommen van de te proeven
appels. Bovenaan de kolommen staan enkel de nummers.
• Als je de appels op het bord legt, zet je het nummer van de juiste appel erbij.
De proefpersonen (het smaakpanel) weten niet welk nummer bij welke appel hoort.
• Nu, proeven maar! De proefpersonen proeven met al hun aandacht.
• Als ze weten welke appel hun voorkeur geniet dan zetten ze een streepje op het blad
met de kolommen.
• De kolom waar de meeste streepjes staan (bv. kolom onder nummer 1) heeft gewonnen
en komt op de eerste plaats van de top 3. Het tweede meest aantal streepjes
staat op de tweede plaats enz.
8

3. Werkblaadjes
D. Proef 4 - Zintuigentest
Tijd:
een half uur
Wat heb ik nodig :
appel, harde peer, een ui
blinddoek
wasknijpers
pen en papier
scherp mes of kaasschaaf
een klein aantal proefpersonen (bv. 5)
Zo ga je te werk:
• Snij de appel, de peer en de ui in hele fijne plakjes.
• Zorg dat de proefpersonen het eten niet zien. Leg de proefpersonen de proef uit.
• Zij moeten de kamer uitgaan en komen één voor één binnen om de proef te doen.
Daarvoor worden ze geblinddoekt en krijgen ze een wasknijper op de neus, zodat ze
tijdens de hele proef alleen door de mond kunnen ademen.
• Vertel hen dat ze 3 verschillende stukjes groenten en fruit te eten krijgen, maar zeg
hen niet wat. De bedoeling is dat de proefpersoon raadt wat het is. Verzeker hem ervan
dat het om gewoon voedsel gaat en dat hij niets onsmakelijks in de mond gestopt
krijgt. De proefpersoon moet heel goed kauwen en proeven en zeggen wat hij denkt
te proeven. De toeschouwers mogen geen reacties laten horen waardoor de proefpersoon
uit zijn concentratie gebracht wordt.
• Geef de proefpersoon in deze volgorde een plakje: appel, ui en als laatste peer. Voor alle
zekerheid vraag je eerst aan de proefpersoon of hij allergisch is aan bepaalde voeding.
Wat stelde je vast?
Hoe zou dat komen, denk je?
9

3. Werkblaadjes
E. Drie porties fruit per dag
Kleur deze miniposter en vul aan. Hang hem op de koelkast en probeer
elke dag 3 van de vakjes te eten. Zo ben je zeker dat je per dag voldoende
groenten en fruit eet.
een appel een peer een handvol rozijntjes
6 à 7 aardbeien een glas fruitsap 2 mandarijntjes
2 ringen ananas uit blik een zestal kerstomaten een banaan
3 gedroogde abrikozen portie fruitsla …
10

3. Werkblaadjes
F. Frans: ‘Une pomme par jour,
en forme toujours!
Wat betekenen de volgende (spreek)woorden en zet ze in een franse zin:
Voorbeeld:
Une pomme: een appel
Pomme de terre:
Jus de pommes:
Pomme d’Adam:
Pommes frites:
Tomber dans les pommes:
‘Je mange une pomme.’
11

4. Fruitige knutsels
A. Bikini–appel of peer
Nodig:
fruitboom met reeds grote appelen of peren
kleeflettertjes of stickers
Zo ga je te werk:
• Kleef een 14 dagen vóór het oogsten kleeflettertjes
op een (nog aan de boom hangende) appel of peer.
• Bij het oogsten doe je de kleeflettertjes weg: het woord
dat je op de appel of peer zette, staat in de schil. Het
zonlicht kreeg niet de kans door de lettertjes heen te
schijnen, waardoor de appel daar geen kleur kon krijgen.
Heb je geen fruitboom?
Of ben je te laat en hangen er geen appelen meer aan?
De bikini slaat op de stickers die je op
de appel kleeft waardoor er een bikinieffect
op de appel ontstaat zoals op
een gebruind lichaam.
Probeer dan dit:
• Schrijf met heel dikke letters je naam op een papier.
• Knip deze letters uit zodat je je naam kan lezen in de gaten die ontstaan in het blad.
• Snijd nu een appel open, leg het blad met je naam eruit op het snijvlak. Na een uurtje
mag je het papier eraf halen. Je naam is nu in het bruin op het wit van de appel te lezen.
12

4. Fruitige knutsels
B. Stilleven met appelen en peren
Dit heb je nodig: (hoekenwerk)
verf
penselen
stilleven
ezels (eventueel tafels die op hun kant werden gezet)
groot formaat van papier (bv. flipover – bladen)
Zo ga je te werk:
• Zet een mooi stilleven: een
kunstzinnige samenstelling
van voorwerpen
• Zet je achter je schildersezel
• Schets eerst in potlood: kijk
eerst goed na: wat is het
grootst? Teken ik het in
de juiste richting?
• Als je schets af is kan je beginnen
aan de kleuren. Doe eerst
de achtergrond. Probeer eerst
met niet te dikke verf.
• Dat wat het meest vooraan
staat doe je laatst.
13

4. Fruitige knutsels
C. Een stroboscopisch boekje

1. Kleur de tekeningen in op deze bladzijden.
2. Knip de plaatjes mooi uit en zet in de juiste volgorde. Start bij de kale boom.
3. Vervolgens hecht je ze aan elkaar met behulp van een nietjesmachine.
4. Speel het boekje af met je duim.
15

Eetkunst van de 21ste eeuw
In chique restaurants worden nieuwe manieren bedacht om
voedsel te bereiden of te serveren. In de ‘moleculaire keuken’
tovert de wetenschapper-kok de meest vreemde gerechten op
uw bord zoals meloenkaviaar, badparels van oesters, ganzenlever
uit een tube, …
Een maaltijd in deze restaurants is een avontuur en een sprong in het onbekende.
‘Eetkunstenaars’ gaan nog verder.
Kunstenares Marije Vogelzang trakteert je op een totaalervaring.
Bij haar witte begrafenismaaltijd worden enkele witte gerechten geserveerd. De genodigden
en de diensters dragen witte kledij, het servies is wit, enz. Gek, want normaal zijn
begrafenissen in het zwart…
Fred Beckmans is stichter van de ‘worstclub’.
Als je lid wordt van de club kan je naar de bijeenkomsten waar allerlei bestaande worst
(eenheidsworst) wordt uitgetest én een nieuw bedachte worst wordt beoordeeld. De
uitnodigingen zijn opgesteld in worstenletters. Als toetje wordt er een passende ‘worstheilige’
verkozen.
Karel Goudsbloem organiseert in zijn beeldenatelier een ‘Table d’Hotes’.
Zijn gasten plukt hij van de straat: niemand kent elkaar. Het wordt een soort van ontmoetingskunst
waarbij er opnieuw tijd wordt gemaakt om te eten. Meteen is het een
smaakles waarbij de kok enkel verse en zelfgemaakte producten serveert, geproduceerd
met oog voor het milieu.
Opdracht:
• Bedenk nu zelf een totaalervaring rond het eten van appelen en/of peren.
• Zet je idee op papier en illustreer waar nodig met enkele schetsen. Denk daarbij aan
de verschillende zintuigen (geluid of muziek, kleur of licht, smaak, gevoel, reuk), de
presentatie, acties, techniek en materiaal, het effect van je gerecht op het lichaam,
eventueel zelfs rituelen, …
Erg leuke ideeën kunnen misschien
echt gebruikt worden voor een speciale
schoolgelegenheid (bijvoorbeeld:
oogstfeest naar aanleiding van
de fruitpluk in de schooltuin).
16

*Wie was Johnny Appleseed?
Lente
4. Versjes & liedjes
De ene is nog mooier dan de andere,
de appelboom, de perelaar
en zienderogen staan ze te veranderen,
ik sta erbij en kijk ernaar.
'k Heb er geen hand voor hoeven uit te steken,
mijn hand is trouwens daarvoor veel te klein,
maar ik raak op al dit moois niet uitgekeken,
staat dit er allemaal voor ons, zou dat zo zijn?
Nu hier de witte bloesems uit de takken breken,
nu is de verre hemel heel dichtbij
en wat ik zie, dat kan ik niet in woorden spreken,
er gaat vandaag gewoon een wonder door de wei.
Toon Hermans
Het Appellied
(uit de film Melody Time – Disneyfilm,
the Legend of Johnny Appleseed*)
Appels op zuur, kostelijke appelcakes,
en appeltaart en appelbollen.
Dat is puur natuur, appelmoes juist!
Je hebt appelstroop en soms ook peren,
En om onze keel te smeren,
koele appelcider in een kroes.
Kook ze, bak, schil ze, prak ze.
Appelvlaai en appelgebak,
je hebt ze voor een appel en een ei!
Appel dit en appel dat,
je maakt echt om het even wat.
Het is in alle vormen een lekkernij.
Dus pak je boekje, volg je dromen,
plant een plant vol appelbomen!
Lijkt je dat geen allermachtig plan?
Ja, dat is een allermachtig plan!
Dus pak je boekje, volg je dromen,
plant een plant vol appelbomen!
Lijkt je dat geen allermachtig plan?
Ja, dat is een allermachtig plan!
Ja, hij is goed voor mij,
en daarvoor dank ik hem.
De wereld zit vol dromen,
met zon en appelbomen.
Ja, hij is goed voor mij!
17

Dit werkboekje is een initiatief van Veiling Haspengouw, www.veilinghaspengouw.be • Redactie: Danie Horrevorst van Plattelandsklassen vzw, www.plattelandsklassen.be
Illustraties: Steven Sioen • Vormgeving en productie: Magelaan cvba, Gent • Datum uitgave: april 2008 • Dit boekje kwam tot stand met de steun van: