De smaak van de 19e eeuw

De Gesloten Steen
Peletier vestigde zijn fabriek op de Oudegracht 364. Het pand kreeg
de naam ‘De Gesloten Steen’. Niet bepaald een logische naam voor
een sigarenfabriek. De naam ‘De Gesloten Steen’ heeft dan ook een
geschiedenis. Op de hoek van nummer 364 ligt namelijk een zware
zwerfsteen, vastgeketend aan een ketting. Volgens de sage rolde de
duivel elke nacht met een enorme steen door de stad. Dit veroorzaakte
zo’n lawaai dat de mensen er niet van konden slapen. Daarom hebben
ze de steen met een zware ketting vastgelegd en keerde de rust terug.
Het ware verhaal luidt natuurlijk helemaal anders. De binnenstad was
vroeger – vóór 1795 – namelijk verdeeld in acht wijken. De grote steen
op de hoek van de Eligenhof en de Oudegracht lag precies op de grens
van het kwartier ‘Pekstokken’ en het kwartier ‘Zwarte Knechten’. De
bewoners van beide kwartieren schoven de steen ’s nachts steeds een
beetje op. Op die manier probeerden ze hun wijk wat groter te maken.
Na verloop van tijd kregen ze er genoeg van en besloten de steen aan
de ketting te leggen. Vanaf dat moment lag de grens tussen de twee
wijken vast. De gevel van Oudegracht 364 is net zoals de steen, van
lichtgekleurd graniet.
Maatschappelijk betrokken?
Ribbius Peletier was de eerste ondernemer in Nederland die vrouwelijke
werknemers in dienst had. Ook kinderen werkten bij hem. Hij had
zelfs een aparte afdeling voor vrouwen en kinderen. We schrijven het
jaar 1859. Hij beschouwde dit als een vorm van sociaal werk. Hij bood
vrouwen immers de kans geld te verdienen, waardoor ze niet op straat
kwamen. Bovendien leerden ze ‘burgerlijke normen als zindelijkheid,
regelmaat, tucht en gehoorzaamheid’. Veel mensen vonden dat vrouwen
en kinderen niet in fabrieken moesten werken en veroordeelden
Peletier. In hun ogen maakte de fabrikant juist misbruik van vrouwen
en kinderen: ze deden immers hetzelfde werk als mannen, maar tegen
een lager loon. En dus ging de winst naar Peletier.
In die tijd duurde een werkdag 10 tot 12 uur. En dat in een stoffige en
ongezonde omgeving.
De Zeven Steegjes
Onder de werknemers van Ribbius Peletier bevonden zich veel bewoners
van de monumentale Zeven Steegjes. In 1895 schreef Peletier een
emotionele brief aan zijn werknemers. Zijn boodschap luidde dat hij