Woordbouw Nieuw helemaal van deze tijd - Leeslijn

Woordbouw Nieuw
helemaal van deze
tijd
* GION deed onderzoek in
opdracht van de Stuurgroep
Evaluatie Weer Samen Naar
School.
R.H. Hofman, E.B. Vonkeman,
Bronnenboek adaptief
onderwijs: onderwijsmethoden
voor rekenen,
spelling en lezen op de
basisschool, Groningen,
GION, Gronings Instituut
voor onderzoek van onderwijs,
opvoeding en
ontwikkeling, 1995.
In de jaren tachtig legde Kees de Baar al
de basis voor het huidige spellingonderwijs.
Hij stelde vast dat de belangrijkste
uitgangspunten van Woordbouw zouden
moeten zijn: het functioneel spellen, het
k i n d g e richt onderwijs en daarmee samenhangend
het realiseren van zorgverb
r e d i n g . Deze didactiek heeft zijn wa a r d e
b e we z e n .En maakt zich nog steeds te gelde,
want de door gebruikers zeer gewaardeerde
didactiek ligt ten grondslag aan
Woordbouw Nieuw, de grondige herziening
van Woordbouw.
Adaptief onderwijs
De pedagogische ideeën van Kees de Baar
waren (en zijn) zonder twijfel vo o ru i tstrevend;
toendertijd bestond het nu zo
nagestreefde adaptieve onderwijs nog niet.
Toch wordt Woordbouw door onderzoek
e rs (GION*) aangewezen als een methode
met goede adaptieve mogelijkheden.
Woordbouw Nieuw is helemaal van deze
tijd: de methode biedt volop differentiatiemogelijkheden
en is erop gericht spellingproblemen
te voorkomen. Dat houdt
in dat uiteraard alle spellingproblemen
aan de orde komen en dat er speciale be-
geleiding mogelijk is voor kinderen die
dat nodig hebben. Er wordt rekening gehouden
met taalzwakke en dyslectische
kinderen (orthodidactische onderbouwing)
en met niet-Nederlandstalige kinderen
(NT2-inzichten en woordenschatl
i j n ) .B ovendien is de nieuwe spelling in de
methode verwerkt.
Zelfstandig werken
Rekening houden met verschillen tussen
kinderen vraagt heel wat organisatie, bijvoorbeeld
om zelfstandig werken mogelijk
te maken. A n d e rs dan Woordbouw is
Woordbouw Nieuw helemaal ingericht op
het zelfstandig we r k e n : het heeft een goed
verwijzingssysteem,een bepaalde routing
binnen de schriften en bij elke oefening
krijgt de leerling aanwijzingen.
Kerndoelen
Verbeterd ten opzichte van Wo o r d b o u w
is dat Woordbouw Nieuw veel ove r z i c h t elijker
en toegankelijker is. Ook is er veel
minder inspanning gemoeid met het invoeren
van de methode.
Het belangrijkste argument voor het maken
van de ove rstap ligt echter in dri e
nieuwe aandachtspunten, die mede aanleiding
waren voor de rigoreuze herziening
van Woordbouw.
Ten eers t e , spelen de kerndoelen vo o r
taalonderwijs een grote rol - spelling is
een middel binnen het taaldomein ‘ s c h ri j fva
a r d i g h e i d ’ . De nadruk op functioneel
schrijven in de kerndoelen sluit ook aan
bij de erva ringen met Wo o r d b o u w : e e n
goede wo o r d va a r d i g h e i d ,blijkend uit dict
e e s , is geen garantie voor een corr e c t e
s c h rijfwijze bij stelopdrachten. De toepassing
in zinnen en teksten krijgt daarom
in Woordbouw Nieuw veel meer aandacht.De
gehele methode is erop gericht
kinderen te leren hun gedachten op een
P A G I N A
7

correcte manier om te zetten in geschreven
taal, met alle specifieke eisen die de
g e s c h r e ven taal stelt. De gouden regel
daarbij is: ‘Je schrijft voor een lezer’.
In de kerndoelen wordt specifiek aandacht
gevraagd voor de mondelinge taalontwikkeling
en met name voor de actieve
woordenschat. Dat vormt het tweede
aandachtspunt van Woordbouw Nieuw.
In de nieuwe methode is dat uitgewerkt in
een voor alle kinderen ve rplicht basispakket
met hoogfrequente woorden en een
uitbreidingspakket voor de taalva a r d i g e
groep kinderen. Bij het aanbieden van het
basispakket wordt veel aandacht besteed
aan de woordbetekenis, zodat de te oefenen
woorden betekenisvol zijn en blijven.
Een derde aandachtspunt is het voorkomen
van spellingproblemen. Uit de literatuur
met betrekking tot ernstige spellingproblemen
(onder andere dyslexie)
wordt steeds duidelijker dat er sprake is
van automatiseringsproblemen waardoor
woordbeelden niet tot stand komen. Om
hieraan tegemoet te komen, b e s t e e d t
Woordbouw Nieuw vanaf het begin aandacht
aan zowel de klankvorm van woorden
als aan het stimuleren van wo o r dbeeldvorming.
Flexibele samenstelling
De systematische opbouw in blokken met
spellingaspecten is behouden gebleve n .
Het pakket is nu zelfs zo flexibel van samenstelling
dat de methode door kleine
en grote scholen, per jaargroep, in comb
i n atieklassen en zelfs op onderdelen
(zorgverbreding) ingezet kan worden.
Per jaargroep zijn er voor de leerling:een
we r k s c h rift per blok (het Bouwschri f t ) ,
een werkboek (het Bouwboek) en kop
i e e r b l a d e n . De bouwschriften vo rm e n
het hart van de methode,daarin is de ba-
P A G I N A
8
sisstof opgenomen (het verplichte basispakket
met woordoefeningen en stelopdrachten).
De bouwboeken bevatten de
‘ u i t l o o p s t o f’ , het extra wo o r d e n p a k k e t
met oefeningen en extra toepassingsstof
(toepassen van spelling in steltaken). De
kopieerbladen zijn ter herhaling (herhalingsstof)
en verrijking (verrijkingsopgaven).
Ook met de handleidingen van Wo o r dbouw
Nieuw is flexibel om te gaan. De algemene
inleiding met bijbehorende bijlagen
zit in een map, deze is los ve r k ri j g b a a r.
Daarnaast is er per blok een deelhandleiding
beschikbaar. Scholen kunnen zo zelf
hun handleidingen samenstellen. E e n
leerkracht met een combinatiegroep 3/4
heeft bijvoorbeeld één map nodig en stopt
daarbij de deelhandleidingen voor het basisblok,
blok 1, 2, 3 en 4.
Met de blokindeling van Wo o r d b o u w
Nieuw kunt u, net als bij Wo o r d b o u w, h e t
l e e rstofjaarklassensysteem doorbreken.
De leergang bestaat uit 17 blokken: een
basisblok en 16 daaropvolgende leerstofblokken.
(Drie blokken per leerjaar, met
slechts twee blokken in groep 3). In elk
blok worden enkele instru c t i e a s p e c t e n
aangeboden en geoefend. Bij elk blok horen
acht controledictees en een afsluitende
bloktoets, wa a rmee u vo o rt d u r e n d
zicht kunt houden op de ontwikkeling va n
de kinderen.
‘Je schrijft voor een lezer’

W o o r d b o u w N i e u w
Z o r g v e r b r e d i n g g e ï n t e g r e e r d i n d e m e t h o d e
Woordbouw Nieuw is een spellingleergang gebaseerd op nieuwe inzichten
die spellingproblemen helpen vo o r k o m e n . Daardoor kan deze nieuwe methode
ook worden gebruikt voor kinderen die intensieve begeleiding nodig
h e b b e n . D at kunnen taalzwa k k e , niet-Nederlandstalige en dyslectische
kinderen zijn.Taalzwakke kinderen vallen vaak vooral op door problemen
met stelopdrachten: ze kunnen niet toepassen wat ze bij het dictee geleerd
hebben.Woordbouw Nieuw besteedt daarom veel aandacht aan het toepassen
van de regels bij hoogfrequente woorden in zinnen en teksten.
Bij niet-Nederlandstalige kinderen is het van belang dat de nadruk ligt op de
betekenis van de te oefenen wo o r d e n .Eigenaardigheden van de moedertaal va n
het kind (klanken, z i n s volgorde en dergelijke) spelen daarbij natuurlijk een
grote rol. Woordbouw Nieuw ondervangt dit probleem door veelvuldige oefening
met woordbetekenis en de toepassing van woorden in zinnen en teksten.
Een derde categorie kinderen die zeer geholpen kan worden met Woordbouw
Nieuw betreft de kinderen met dyslectische kenmerken. Dyslexie of woordblindheid
betekent in de visie van deze methode dat iemand de ‘ s c h ri j f vo rm ’va n
woorden niet paraat heeft in het geheugen. De didactiek van Woordbouw Nieuw
is erop geri c h t , de kinderen te helpen met het automatiseren van wo o r d vo rm e n .
Woordbouw Nieuw stimuleert deze kinderen om speciale strategieën te ontwikkelen
om hun dyslexie te overwinnen.
RT
Voor interne begeleiders en remedial
teachers is de begeleidingsmap ‘Begeleiding
van kinderen met spellingproblemen’
ontwikkeld. Deze map bevat een volledig
diagnostisch toetspakket met aansluitend
aanwijzingen voor hulp.
De we r k s c h riften (Bouwschriften) va n
Woordbouw Nieuw passen daar uitstekend
bij als instructie- en oefenmat e ri a a l .
Elk werkschrift behoort bij een leerstofblok
wa a rin enkele instru c t i e a s p e c t e n
worden aangeboden, herhaald of uitgebreid
en ve rvolgens geoefend. In het schema
op de volgende pagina kunt u aflezen
we l ki n s t ru c t i e a s p e c tp e rB o u w s c h ri f t / b l o k
behandeld wordt.
Het computerp r o gramma Spellinghulp
(cd-rom) sluit volledig aan bij de werks
c h riften van Woordbouw Nieuw. H e t
programma omvat drie modules, module
1 : e e n l e t t e r grepige wo o r d e n , module 2:
t we e l e t t e r grepige woorden en
module 3: d ri e l e t t e r gr epige
woorden.
U kunt de instructieaspecten
dus laten
oefenen door middel
van werkschriften, en ook
nog eens door middel van
de computer waarbij
Spellinghulp voor sturing
en feedback zorgt.
P A G I N A
9

Hieronder ziet u welke aspecten per Bouwschrift/blok aan de orde komen:
Bouwschrift basisblok (groep 3)
1 korte klinkers
2 lange klinkers
3 tweetekenklanken
4 lastige medeklinkers
Bouwschrift blok 1 (groep 3)
5 mmkm (klankzuiver)
6 -eer, -oor, -eur
7 mmkm (klankzuiver)
8 -aai, -ooi, -oei
Bouwschrift blok 2 (groep 4)
9 ring, bank
10 school
11 wolf, berg
12 zeil, pauw
13 pech, nacht
14 spoor, zwaai
15 krant, sterk
16 steil, klauw
Bouwschrift blok 3 (groep 4)
17 uw, eeuw, ieuw
18 ha, nu, zo
19 web, tand
20 slecht, gracht
21 zak-mes, fiets-pomp
22 balkon,kas-ten
23 moeder, dorpje
24 reiger, rauwkost
Bouwschrift blok 4 (groep 4)
25 sprong, schrift
26 grond, strand
27 verhaal, geval
28 haaien, bijen
29 vinger, banken
30 brengt, drinkt
31 arts, herfst
32 zak-kam, jas-zak
Bouwschrift blok 5 (groep 5)
33 auto, laatje
34 vriendje, honderd
35 lachen, vechten
36 fazant, kanaal
37 geweer, roeiboot
38 klauwen, breien
39 aardig, heerlijk
40 balen, schepen
P A G I N A
10
Bouwschrift blok 6 (groep 5)
41 speren, boren
42 leven, glazen
43 juni, liter
44 grasveld, snijwond
45 ballen, leggen
46 zenuw, eeuwig
47 gezeur, geknoei
48 langzaam, verschil
Bouwschrift blok 7 (groep 5)
49 ’s-morgens, auto’s
50 hardste, koudste
51 woning, druppels
52 pechlamp, kaarslicht
53 cirkel, dictee
54 geland, gemaaid
55 sufferd, huilend
56 badkuip, wedstrijd
Bouwschrift blok 8 (groep 6)
57 voet-bal-veld
58 ontvangen, ongeluk
59 bezoeker, gedichten
60 eenvoudig, gevaarlijk
61 gevallen, verhalen
62 verkering, bemoeien
63 achterste, honderdste
64 jongetje, koninkje
Bouwschrift blok 9 (groep 6)
65 kamelen, salade
66 benzine, diploma
67 timmeren, winkelen
68 allebei, achterop
69 tekening, helemaal
70 moeilijke, aardige
71 vakantie, station
72 gemaskerd, verwilderd
Bouwschrift blok 10 (groep 6)
73 bevelen, regering
74 citroenen, directeur
75 verbeterd, geregeld
76 fantastisch, aardigheid
77 Europa, paraplu
78 bagage, passagier
79 champignon, machine
80 dierentuin, zonneschijn
Wilt u meer weten?
Een goede indruk van Woordbouw Nieuw krijgt u door de zichtzending
te bestuderen. Daarin treft u onder andere de algemene
inleiding en voorbeeldkaternen van de Bouwschriften aan.
De zichtzending kunt u aanvragen met de aanvraag-/bestelkaart
in het midden van deze Woordrijk!, of via telefoonnummer
020 - 55 66 890.
Bouwschrift blok 11 (groep 7)
81 persoonsvorm herkennen 1
82 persoonsvorm herkennen 2
83 hoofdletters leestekens
84 geblesseerd, schitterend
85 verleden tijd - sterk
86 verleden tijd - zwak
87 voet-bal-wed-strijd
88 gevangenis, bekentenis
Bouwschrift blok 12 (groep 7)
89 tegenwoordige tijd
90 t.t. - vraagzinnen
91 ei-, au-, ch-, x-, y-woorden
92 vergaderen, ontwikkelen
93 herhaling verleden tijd
94 individu, vitamine
95 verzekeren, betekenen
96 opereren, teleurstelling
Bouwschrift blok 13 (groep 7)
97 herhaling t.t.
98 explosie, dynamo
99 oceaan, risico
100 patiënten, knieën
101 herhaling v.t.
102 etalage, operatie
103 kinderachtig, onmogelijk
104 mogelijkheid, automatisch
Bouwschrift blok 14 (groep 8)
105 persoonsvorm herkennen 3
106 herhaling t.t.
107 centimeter, chocolade
108 lastige woorden 1
109 herhaling v.t.
110 expeditie, bibliotheek
111 vreemde woorden 1
112 vijflettergrepige samenstellingen
Bouwschrift blok 15 (groep 8)
113 persoonsvorm herkennen
114 herhaling t.t.
115 lastige woorden 2
116 herhaling v.t.
117 vreemde woorden 2
118 vijf- en zeslettergrepige woorden
Bouwschrift blok 16 (groep 8)
119 herhaling t.t.
120 vreemde woorden 3
121 Engelse woorden
122 herhaling v.t.
123 vreemde woorden 4
124 Franse woorden