Geprofileerde Staalplaat voor Gevels en Daken - Dumebo DWS

GEPROFILEERDE
STAALPLAAT
VOOR DAKEN
EN GEVELS
Zoetermeer 2004

Dubbele villa
Delft 1992, Cepezed
foto: Peter de Ruig
INHOUD

© Bouwen met Staal 2005
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze
uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
in een geautomatiseerd gegevensbestand
en/of openbaar gemaakt, in enige
vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch door fotokopieën, opnamen of
op enige andere manier, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Aan de totstandkoming van deze publicatie
is de uiterste zorg besteed. Desondanks zijn
eventuele (druk)fouten en onvolkomenheden
niet uit te sluiten. De uitgever sluit, mede ten
behoeve van al degenen die aan deze
publicatie hebben meegewerkt, elke aansprakelijkheid
uit voor directe en indirecte
schade, ontstaan door of verband houdende
met de toepassing van deze publicatie.
Bouwen met Staal
tel. (079) 353 12 77
fax (079) 353 12 78
www.bouwenmetstaal.nl
www.halleninfo.nl
www.woonen.nl
ISBN xxxx
Voorwoord
1 Toepassingen
Algemeen
Daken
Gevels
2 Eigenschappen
Uitgangsmateriaal
Oppervlaktebehandeling
Metalen deklagen
Coatings
Bewerkingsmethoden
Van rol tot geprofileerde plaat
Strak en vlak oppervlakte
Togen en knikken
Perforeren
3 Ontwerpen
Constructie
Platen loodrecht op hun vlak belast
Platen in hun vlak belast
Wateraccumulatie
Bouwfysica
Thermische isolatie en condensatie
Akoestiek
Brand
4 Detailleren
Ondersteuningsconstructie
Zetwerk
Aansluitingen
Verbindingsmiddelen
Afdichtingsmaterialen
Een gevel is geen dak
5 Uitvoering
Levering en opslag
Bewerkingen op de bouwplaats
Montage
Opleveringswerkzaamheden
6 Onderhoud
7 Milieu
Globale toetsing
Eindige grondstoffen
Vernieuwbare grondstoffen
Secundaire grondstoffen
Bouw- en sloopafval
Energie- en waterverbruik
Milieu-effecten
Nauwkeurige toetsing
MRPI
8 Literatuur
9 Terminologie

Atelier 't Goy
't Goy 2004, Arconiko Architecten
foto: Luuk Kramer
V

OORWOORD 03
Geprofileerde staalplaat is een veelzijdig product. Het heeft constructief
talent, kan vele gedaanten aannemen en is voor het exterieur en interieur op
vele manieren inzetbaar. Deze brochure laat zien dat geprofileerde staalplaat
als afwerking van het exterieur - in daken of gevels - een multitalent is.
Opgeklommen van het imago van de golfplaat op het schuurtje, kan de geprofileerde
plaat nu dienen als hoogwaardige gevelbekleding in de utiliteits- en
woningbouw. Nog steeds is het grootste afzetgebied de industriële bouw: hallen
en fabrieksgebouwen krijgen bijna standaard een stalen huid. Maar met
uitgekiende detailleringen en oppervlaktebehandelingen is geprofileerde staalplaat
zich ook een positie aan het verwerven in de veeleisende markt van het
particulier opdrachtgeverschap. Want ongeacht de toepassing, heeft geprofileerde
staalplaat een aantal grote voordelen ten opzichte van andere gevel- en
dakbekledingen: het is een gunstig geprijsd, sterk en onderhoudsarm materiaal
dat letterlijk een ontwerp kan dragen. De brochure ‘Geprofileerde staalplaat in
daken en gevels’ is samengesteld met het volgende doel:
het verschaffen van algemene informatie over geprofileerde staalplaat;
het laten zien van de ontwerpmogelijkheden met geprofileerde staalplaat voor
daken en gevels;
inzicht geven in de keuzes voor materiaal, bewerking en oppervlaktebehandeling;
richtlijnen geven voor de dimensionering, detaillering en uitvoering
Hoofdstuk 9, op de laatste pagina’s van deze brochure, geeft een overzicht van
de in deze brochure gebruikte terminologie. In deze reeks brochures verschenen
eerder ‘Metalen sandwichpanelen in de bouw’, ‘Stalen gevels en daken
voor woningen’ en ‘Onderhoud van gecoilcoate staalplaat’. De tekst van deze
brochure is onder meer gebaseerd op de tweede druk van ‘Geprofileerde staalplaat
in daken, wanden en vloeren’ uit 1990. Een aantal bedrijven en organisaties
heeft in werkgroepverband inhoudelijk bijgedragen aan deze herziening.
De totstandkoming van deze brochure is mede begeleid door het marktteam
Hallenbouw van Bouwen met Staal.
Werkgroep ‘Geprofileerde staalplaat’
ir. L. Courage Courage Architecture
ir. N. Groeneveld ArchipelOntwerpers
F. Huijsman Dak & Gevelsystemen
ir. H. Kooi Atelier Bouwkunde Rotterdam
G.J. Knüwer Knüwer Bouwadvies
ir. R. Timmerman SAB-profiel
Marktteam Hallenbouw
ing. J. Berkhout Pieters Bouwtechniek
ir. B. Bonnema-Hoekstra Corus Building Systems
ing. R. Brandsen Oostingh Staalbouw
ir. M. Cohen Cepezed
G. Kragt Bentstaal
ing. M.C. Pauw Bouwen met Staal
ir. S. Prinsen SAB-profiel
ing. C. Vlaming Capelle associates
ir. A. Tomà TNO Bouw

1 TOEPASSINGEN TOE
Transportbedrijf Euser
Barendrecht 2004, Royal Haskoning Architecten Rotterdam
foto: Luuk Kramer
Staal maakte zijn eerste intrede in de architectuur aan het eind van de negentiende
eeuw. Met de industriële revolutie nog volop in gang, werden - na de eerste schreden
van het materiaal ijzer op het architectonische pad - ook de mogelijkheden van
het sterkere staal afgetast. De eerste toepassingen van ijzer en staal hadden een
voornamelijk constructieve functie. Al moet daarbij worden opgemerkt, dat ook de
constructieve elementen volgens de heersende mode werden verfraaid met ornamenten
of reliëfs. Tijdens de zoektocht naar nieuwe methoden om ijzer - en later staal
- te produceren en verwerken, werd ook het vlak ontdekt. Want dat leek het summum
van het moderne industriële bouwen: een geheel uit ijzer of staal opgetrokken
constructie, ingevuld met elementen van hetzelfde materiaal. De eerste pogingen
om een stalen gevelvlak te creëren eindigden bij loodzware gietijzeren elementen.
Met de introductie van de walstechniek, zo’n anderhalve eeuw geleden, werd een
nieuwe vorm gevonden. De eerste toepassingen met dit nieuwe bouwelement hadden
een voornamelijk industriële functie: daken en gevels voor ongeïsoleerde hallen.
Het profiel deed ook snel zijn intrede en de ‘golfplaat’ was geboren.
De gunstige eigenschappen van de geprofileerde plaat hebben de productie ervan
in de vorige eeuw een vlucht doen nemen. Geprofileerde staalplaat is licht, sterk
en goed te vervormen. Ontwerpers hebben vrij spel in de vormgeving en een grote
keuze in kleuren en verschijningsvormen: staal is verkrijgbaar met coatings in vrijwel
iedere RAL-kleur en de beschikbare bewerkingsmogelijkheden zijn legio. Met
profileringen, speciale oppervlaktebehandelingen, perforaties en rondingen kan
iedere toepassing een uniek karakter krijgen. En met geprofileerde staalplaat kan
aan iedere eis in het Bouwbesluit worden voldaan. In de holle ruimten (in de profilering)
kan bijvoorbeeld isolatie worden opgenomen en leidingwerk geïntegreerd.
Tegenwoordig wordt geprofileerde plaat ook in aluminium geproduceerd. De
voordelen van staal ten opzichte van aluminium zijn vooral de statische eigenschappen
van het materiaal: het is sterker en kan excentrische krachten beter opnemen.
Bovendien kan de staalplaat bijdragen aan de stabiliteit van een constructie door
middel van schijfwerking (zie ook hoofdstuk 3, Ontwerpen).
Geprofileerde staalplaat kan zowel een constructieve als esthetische functie hebben
en soms beide functies in één toepassing. Bij daken vervult de geprofileerde
staalplaat bijvoorbeeld vaak de rol van drager van een geïsoleerd dakpakket. Voor
vloeren geldt in principe hetzelfde: het staal maakt de overspanning. Op de bovenzijde
wordt een (vaak steenachtige) afwerkvloer aangebracht en de onderzijde
krijgt een (verlaagde) plafondafwerking. Geprofileerde staalplaat wordt verwerkt in
de volgende onderdelen:
exterieur,
daken;
gevels;
balkons, luifels, etc.;
interieur:,
binnenwanden;
plafonds;
constructief:
plaat als verloren bekisting;
staalplaat-betonvloer;
stalen vloerconcepten.

PASSINGEN
Deze brochure behandelt uitsluitend de toepassingen in het exterieur. Nog steeds is
de grootste afzetmarkt voor geprofileerde staalplaat de hallenbouw. Maar toepassingen
bij andere gebouwtypes nemen overhand toe, mede ingegeven door stromingen
in de architectuur. Juist doordat de geprofileerde plaat in zoveel gedaanten
verkrijgbaar is, van een sterk materiaal is gemaakt en bovendien in relatief grote
elementen te prefabriceren, zijn de toepassingsmogelijkheden legio. Voor renovatieprojecten
kan het ook een goede optie zijn, omdat bijvoorbeeld een zelfdragende
voorzetwand een verouderde gevel goedkoop, snel en effectief aan het oog onttrekt.
En wat de markt ook laat zien, is dat geprofileerde platen niet meer worden
gebruikt om ‘meters te maken’, maar ook kunnen worden ingezet om op elegante
wijze kleinschalige projecten van een moderne huid te voorzien.
Distributiecentrum Würth Nederland
Den Bosch 2003, Architectenburo De Twee Snoeken

1 TOEPASSINGEN TOE
1.1 Tankstation Kriterion: geprofileerde staalplaat laat zich makkelijk buigen (foto: Luuk Kramer)
1.3 Kliksysteem van daken (foto: Prince Cladding)

PASSINGEN
DAKEN
De oudste toepassing van geprofileerde staalplaat is als dakbedekking. Waren het
eerst de licht tot sterk hellende - vaak ongeïsoleerde - daken van hallen, fabrieken
en schuren, tegenwoordig is geprofileerde staalplaat bij uitstek het materiaal om
de vormentaal van de architectuur minutieus te volgen. Met staalplaat is namelijk
relatief eenvoudig een getoogd of getordeerd vlak te maken, waarbij het materiaal
de constructieve eigenschappen behoudt. Met de rekenprogramma’s die ontwerpers
tegenwoordig ter beschikking staan, verandert het aanzien van de architectuur en
wordt het spectrum van toepassingen van geprofileerde plaat vergroot. Niet alleen
hallen, maar bijvoorbeeld ook overdekte zwembaden en luifels voor winkelcentra,
krijgen een golvend dak of getoogde overkapping.
De toepassingen van geprofileerde staalplaat zijn van oudsher verdeeld in zogenoemde
koud-dakconstructies en warm-dakconstructies. Deze termen zijn bij de
detaillering en uitvoering van daken met geprofileerde staalplaat nog steeds zeer
gangbaar.
Koud dak
Bij een koud-dakconstructie wordt geen isolatie toegepast of soms alleen aan de
onderzijde van de dakplaat, bijvoorbeeld met een spandeken. De geprofileerde
staalplaat beschermt uitsluitend tegen regen, wind, sneeuw en vuil. Afhankelijk van
de overspanning en de montagemogelijkheden van het profiel, zijn speciale dakprofielen
in de handel, de kouddakprofielen. Vooral bij zadeldaken worden koud-dakprofielen
toegepast in combinatie met (koudgevormde) dakgordingen.
Warm dak
De geprofileerde staalplaat is de constructieve ondergrond voor het isolatiepakket
met de dakafwerking. Bij schuine daken (zadeldak en lessenaarskap) of gekromde
dakvormen vervult de geprofileerde staalplaat een constructieve én een esthetische
rol. De plaat overspant dan van nok naar goot op gordingen of het ligt tussen twee
(woningscheidende) wanden of liggers in. Juist bij getoogde daken kan geprofileerde
staalplaat goed in een ronding worden gemonteerd als een ‘harmonica’, haaks
op de overspanning (afb.1.1). Maar de geprofileerde staalplaat kan ook in de
lengterichting worden getoogd of geknikt (knikwalsen) (afb. 1.2). In dat geval wordt
de isolatie met bedekking aangebracht op de onderconstructie.
Felsnaaddaken
Voor de dakbedekking van (getoogde) daken zijn ook de zogeheten stalen felsnaaddaken
beschikbaar. De deels geprofileerde staalplaten worden op het dak
gemonteerd en de zijoverlappen worden ter plaatse ‘gefelsd’. Zo ontstaat een
strakke en waterdichte oppervlakte. Door de grote plaatafmetingen en het geringe
gewicht kunnen grote oppervlakten worden dichtgezet in snel tempo en zonder
zwaar materieel. Veel nieuwe stalen dakbedekkingsystemen hebben de felsverbindingen
vervangen door kliksystemen (afb.1.3 speedeck, Prince Cladding).
1.2 Knikwalsen

1 TOEPASSINGEN TOE
1.4 dakpanplaat 1.5 Nomadisch paveljoen, geprofileerde staalplaat in hyparschaal
Dakpanplaten
Ook zijn de stalen dakpanplaten op de markt. De staalplaat is geprofileerd met
een dakpanmotief en kan worden verwerkt op elke willekeurige ondergrond.
Vanwege het traditioneel uiterlijk worden de dakpanplaten veel gebruikt bij
renovatieprojecten (afb 1.4). Deze variant op de geprofileerde staalplaat is ontstaan
vanuit een vraag uit de markt om pannendaken met een snelle bouwmethode
te voorzien van een nieuw en onderhoudsarm uiterlijk, dat bovendien lijkt
op het oorspronkelijke materiaal. Wat het dakpanelement interessant maakt, is
dat het laat zien dat de bewerkingsmogelijkheden en verschijningsvormen van
geprofileerde staalplaat heel divers zijn.
Hyparschaal
Een bijzonder toepassing van geprofileerde staalplaat in een dak is bij de
zogeheten hyparschaal. Voor het Nomadisch paviljoen in Scheveningen (afb.
1.5) is deze karakteristieke dakvorm geconstrueerd met standaard trapeziumvormige
staalplaten. Bij deze overkapping is gebruik gemaakt van het feit dat
de geprofileerde platen zich eenvoudig laten torderen zolang ze nog niet zijn
bevestigd. Als de bevestiging eenmaal is aangebracht ontstaat mede door de
schijfwerking (zie ook hoofdstuk 3, Ontwerpen) een sterke en stijve constructie.

PASSINGEN
GEVELS
Vooral bij het industriële gebouw heeft geprofileerde staalplaat in de gevel
een lange, bewezen staat van dienst. In de na-oorlogse wederopbouwperiode
werden grote hoeveelheden wanden (en daken) snel en relatief goedkoop
‘dichtgezet’. Nu vind het aftrek bij alle bouwsegmenten van de Nederlandse
bouw. Kantoorgebouwen, publieksgebouwen en woningen worden bekleed
met geprofileerde staalplaat, meegaand in de stromingen van de architectuur.
Een geprofileerde, metalen plaat geeft een gebouw een zeker cachet (glans en
kleur) en vaak een high-tech karakter. Geprofileerde staalplaat heeft een grote
verscheidenheid aan profielvormen: rond, hoekig, puntig en zelfs vierkante vormen.
Vrijwel elk gebouwtype, elke gebouwvorm kan met geprofileerde staalplaat worden
bekleed.
Geïsoleerd of ongeïsoleerd
Net als bij de daken geldt dat voor gevels dat een onderscheid kan worden
gemaakt tussen ongeïsoleerde en geïsoleerde gevels. Bij ongeïsoleerde gevels
zal de geprofileerde plaat de esthetische functie moeten combineren met wind- en
waterdichtheid en de statische vereisten. Voor de detaillering en montage van
ongeïsoleerde gevels heeft de markt een aantal standaards ontwikkeld (zie hoofdstuk
4, Detailleren).
Bij geïsoleerde gevels kan het zijn dat de zichtbare staalplaat slechts een esthetische
en wind- en waterkerende functie heeft en dat de achterconstructie aspecten als
thermische isolatie, brandveiligheid en statische vereisten van de gevel op zich
neemt. De geprofileerde staalplaat fungeert ‘slechts’ als huid. Voor de detaillering en
montage van geïsoleerde gevels zijn legio oplossingen mogelijk, afhankelijk van de
gekozen onderconstructie. In het hoofdstuk hoofdstuk 4, Detailleren wordt hier verder
op in gegaan.
Gevelelementen
Afrasteringen, hekwerken, valbeveiligingen, roosters: geprofileerde staalplaat is
geschikt voor vrijwel elke toepassing in de bouw, grootschalig of kleinschalig. Vooral
bij renovatie- en herstructureringsprojecten is het een ‘koud kunstje’ om verouderde
balkons en gevelelementen een nieuw en strak uiterlijk te geven met geprofileerde
staalplaat. De constructieve eigenschappen van het materiaal - licht en toch sterk -
kunnen hierbij optimaal worden benut.
Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld voor nieuwe entreeluifels, die door het relatief
lage gewicht van geprofileerde staalplaat direct aan de gevel van het (bestaande)
gebouw kunnen worden bevestigd, zonder dat daar ingrijpende constructieve
maatregelen voor nodig zijn.
Distributiecentrum Würth Nederland
Den Bosch 2003, Architectenburo De Twee Snoeken

1 TOEPASSINGEN TOE
Transportbedrijf Euser
Barendrecht 2004, Royal Haskoning Architecten Rotterdam
foto: Luuk Kramer

PASSINGEN

2 EIGENSCHAPPEN EIGENSC
2.1 Rolvormer
2.2 Coils
UITGANGSMATERIAAL
Geprofileerde staalplaat wordt op twee manieren geproduceerd:
door rolvormen (profielwalsen);
door zetten (vouwen).
Bij beide methodes wordt het staal koudvervormd, bij kamertemperatuur. De
eigenschappen en chemische samenstelling van het uitgangsmateriaal moeten in
overeenstemming zijn met EN10143, EN 10147, EN 10169 of EN 10214 .
Rolvormen is de meest gangbare manier van produceren: een vlakke staalplaat
wordt machinaal door een aantal rollen, in de gewenste vorm ‘gerold’ (afb. 2.1).
Bij rolvormen wordt de staalplaat opgerold tot een rol of coil (afb. 2.2). Het
bandstaal kan vóór het rolvormen op lengte worden gebracht of de geprofileerde
staalplaat kan ná het rolvormproces op lengte worden geknipt. Gangbare
coilbreedtes variëren van 750 tot 1500 mm, coilgewichten van 4 tot 10 ton.
Kleinere breedtes worden verkregen door het in lengterichting dóórsnijden van de
coil, het slitten. Bij zetten wordt de staalplaat eerst op maat gebracht. Daarna wordt
het materiaal door een zetbank in het gewenste profiel ‘gezet’ (afb. 2.3).
OPPERVLAKTEBEHANDELING
De eerste ‘golfplaat’, zo halverwege de negentiende eeuw, liet een nadeel van
onbehandeld ijzer en staal snel zien: corrosie. Regelmatig onderhoud met een
allesomhullende, vochtwerende verf leek de oplossing. Anderhalve eeuw ervaring
en productontwikkeling verder zijn de behandelingsmethoden voor het staal zodanig
geoptimaliseerd, dat garanties kunnen worden afgegeven voor onderhoudsvrije
termijnen van een decennium of meer. Op het staal is een dunne laag zink of
aluminium-zinklegering (aluzink) aangebracht als actieve corrosiewering. Daarbij kan
de staalplaat vanaf de staalfabriek worden voorzien van één of meerdere verflagen
(de coating).
Tabel 2.1 geeft een indicatie van de bescherming van zink en aluzink. De
waarden voor aluzink zijn voorlopige schattingen, omdat er voor Nederlandse
omstandigheden nog onvoldoende relevante gegevens beschikbaar zijn. De
vermelde waarden zijn gebaseerd op een advies van TNO Bouw, Centrum voor
Polymere Materialen.
Zink
Koudvervormde dunwandige profielen en platen moeten in overeenstemming met
het gebruiksdoel worden voorzien van een corrosiewerend systeem (zink). Een
veelvuldig toegepast procédé is het continu thermisch dompelverzinken (sendzimir
verzinken). Over het algemeen wordt 275 gram zink per m2 plaat aangebracht.
Dit komt overeen met een laagdikte van circa 20 µm (micrometer) per zijde, met
toleranties volgens EN 10147. Voor bijzondere toepassingen, bijvoorbeeld in
agressieve chemische milieus, zijn andere laagdiktes mogelijk. Er moet dan rekening
worden gehouden met speciale afname-hoeveelheden en prijsconsequenties.
Bij het dompelverzinken vormt zich direct op het staal een zink-ijzerlegering met

HAPPEN Geprofileerde
Staalplaat
daarop een zuivere zinklaag. De bescherming van de dunne staalplaat door het
zink berust in eerste instantie op de eigenschap van het zink om met zuurstof, water
en CO2 een laagje basisch zinkcarbonaat te kunnen vormen; het zinkpatina. Dit
zinkpatina - 3ZnCO3.3Zn(OH)2 - wordt in ongeveer twee tot twaalf maanden
gevormd en is vrijwel ondoordringbaar, waardoor het onderliggende zink en dus
ook het staal wordt beschermd. In tweede instantie is er sprake van een galvanische
bescherming van het staal door het zink. Galvanische bescherming houdt verband
met de spanningsreeks van metalen (afb. 2.4). Deze vorm van bescherming wordt
ook wel kathodische bescherming genoemd, omdat de zinklaag functioneert als
opofferingskathode. De kathodische bescherming is vooral van belang bij de
snijkanten van een plaat en bij eventuele beschadigingen van de zinklaag, zoals
krassen, waarbij blank staal in contact met de (buiten-) omgeving kan komen. De
kathodische werking van het zink voorkomt dan corrosie van het blanke staal. Het
zink zal zich ‘opofferen’ ten gunste van het staal. Krassen in de zinklaag mogen
niet breder zijn dan 1 mm. Uit afbeelding 2.4 blijkt ook, dat direct contact van een
thermisch verzinkte staalplaat met koper of koperlegeringen (messing, brons) uit den
boze is, het staal en het zink zullen immers eerst corroderen.
Witte roest. Bij afwezigheid van lucht en aanwezigheid van water ondergaat
zink een bijzondere soort corrosie, die leidt tot een wit, onstabiel en volumineus
zinkoxydehydraat: witte roest. Deze stof is goed doordringbaar voor water en biedt
geen bescherming voor het achterliggende materiaal.
De omstandigheden voor het ontstaan van witte roest, water en het ontbreken van
lucht, komen voor wanneer vocht kan condenseren of neerslaan op een dicht op
elkaar gestapeld pakket platen. Bij een ongunstige situatie kan het witte roestproces
zich in enkele dagen voltrekken.
Om rollen tijdens opslag en transport tegen witte roest te beschermen, wordt direct
na het verzinken in de staalfabriek vaak een dunne laag chromaat of olie op het
zinkoppervlak aangebracht. De aanwezigheid van deze chromaat- of olielaag is
echter geen garantie dat witte roest niet kan optreden; het blijft noodzakelijk het
verzinkte materiaal, zowel rollen als geprofileerde platen, droog en condensvrij op te
slaan. Zie ook hoofdstuk 5, Uitvoering.
Aluminium-zink
In plaats van een corrosiebescherming met alleen zink, is ook een aluminiumzinklegering
toepasbaar. De gangbare samenstelling in gewichtsprocenten is 55%
aluminium, 43,3% zink en 1,6% silicium. Het wordt algemeen aangeduid als 55%
AlZn of aluzink. Dit materiaal heeft grotendeels dezelfde eigenschappen als het
eerdergenoemde zink. Op het gebied van duurzaamheid scoort aluzink iets beter,
maar daartegenover staat ook een iets hogere kostprijs.
2.3 Zetbank (foto: Werner Ero)
Tabel 2.1 Aantal jaren expositie aan ongecoat,
verzinkt staal zonder corrosie
m i l i e u
l a a g d i k t e
2 0 µ
z i n k
a l u m i n i u m
z i n k
l a n d e l i j k 1 4 3 0
i n d u s t r i e e l 7 2 0
m a r i t i e m 4 4
m a r i t i e m / i n d u s t r i e e l 2 4
2.4 Spanningsreeks

2 EIGENSCHAPPEN EIGENSC
COATINGS
Op de metalen deklagen (zink of aluzink) kan een organische coating of deklaag
worden aangebracht. Een coating heeft twee functies:
betere corrosiebescherming (levensduur);
esthetica (kleur, glans, structuur).
Coilcoating is de naam van het proces waarbij de coating fabrieksmatig wordt
aangebracht op de dunne plaat van de staalrol (coil), dus vóór het bewerken van
het materiaal (knippen, profileren, zetten, enzovoort). Poedercoaten of spuiten is het
aanbrengen van de coating ná het bewerken van het plaatmateriaal, dit meestal
door een gespecialiseerd applicatiebedrijf.
Coilcoating
Hierbij wordt de rol na het verzinken in een continu proces aan beide zijden
chemisch voorbehandeld en voorzien van een coatingsysteem van één of meer
lagen. Bij de chemische voorbehandeling is het materiaal ontvet en eventuele
corrosie verwijderd, waarna een fosfatering en/of chromatering wordt uitgevoerd
om een goede hechting en corrosiewering te krijgen. Het coatingsysteem wordt
meestal aangebracht met rollen waarna het uithardt in een moffeloven.
Coilcoating heeft een constante kwaliteit door de gecontroleerde wijze van
voorbehandelen en aanbrengen. De prijs/kwaliteit-verhouding ten opzichte van
achteraf gecoat materiaal is over het algemeen beter. Verder worden de niet
onaanzienlijke milieueffecten, die verbonden zijn aan het achteraf coaten van
producten, verplaatst naar de producent van het coilcoat-materiaal. Met de huidige
applicatietechnieken zijn verf- en chemicaliënverliezen bij coilcoaten vrijwel volledig
uitgesloten. Bovendien voorkomt de inbouw van geïntegreerde naverbranders de
emissie van oplosmiddelen en kan de vrijkomende verbrandingswarmte worden
gebruikt voor de verwarming van de ovens en de voorbehandelingsbaden.
De leveranciers van gecoilcoate platen bieden een scala aan verftypes en
vrijwel elke RAL-kleur is leverbaar. Verschillende fabrikanten hanteren hun eigen
standaardreeks. Ook zijn afwijkende kleuren, de zogeheten specials, mogelijk. Dan
moet rekening worden gehouden met andere wachttijden, extra kosten en minimum
afnamehoeveelheden. De geknipte randen van het materiaal zijn niet volledig
voorzien van zink of van een coating. Bij plaatdikten tot 1 mm worden deze randen
beschermd tegen corrosie door de kathodische werking van het zink op de rest van
de plaat. Onder zware klimaatinvloeden en bij grotere plaatdiktes verdienen deze
randen vanuit het oogpunt van corrosie extra aandacht.
Loonapplicatie
Wanneer het verzinkte staal ná bewerking (knippen, profileren, enzovoort)
een coating krijgt, wordt dit meestal gedaan door een gespecialiseerd
loonapplicatiebedrijf. Na reiniging en ontvetten zal het materiaal chemisch of
mechanisch worden voorbehandeld. Een eventueel aanwezige bescherming tegen
witte roest (een chromaat- of olielaag die de zinklaag tijdens opslag, transport
en bewerking beschermt tegen corrosie) moet bij deze voorbehandeling worden
verwijderd. Daarna krijgt het materiaal opnieuw een chromaat- of fosfaatlaag.
Bij een mechanische voorbehandeling wordt het zinkoppervlak gereinigd door

HAPPEN Geprofileerde
Staalplaat
Tabel 2.2 Globale waardering van eigenschappen van de belangrijkste coilcoatsystemen
l a a g d i k t e
( p m )
k l e u r
b e h o u d
r o b u u s t h e i d
1 ) 2 )
nylon borstels met veel water of door het zeer licht aanstralen met een onschadelijk
straalmiddel. Vervolgens wordt het gewenste coatingsysteem aangebracht.
Het nadeel van loonapplicatie is dat de kwaliteitsborging bij voorbehandelen en
coaten kritisch is. De kosten voor loonapplicatie zijn hoger dan voor coilcoaten.
Uiteraard is de haalbare kwaliteit afhankelijk van de beschikbare geldmiddelen. De
hoge kosten van loonapplicatie kunnen gedeeltelijk worden gecompenseerd, indien
het plaatmateriaal al is voorzien van een chromaatlaag en een primer.
c h e m i s c h e
r e s i s t e n t i e
1 ) 2 )
Keuze type coating
De keuze van het type coating hangt af van de gestelde uiterlijke eisen, zoals
kleur, glansgraad, structuur en profilering, maar ook van de functionele eisen met
betrekking tot duurzaamheid, gebruiksomstandigheden, mechanische sterkte en
prijs. De toepassings-mogelijkheden van de verschillende coatings kan ook worden
beoordeeld op de uitvoering, de profilering en de toepasbare afrondingsstralen. De
duurzaamheid van de coating en de staalplaat hangt sterk af van het klimaat waarin
het materiaal wordt toegepast. Onderscheid kan - min of meer - worden gemaakt
in landelijke, stedelijke, industriële, maritieme en industriëel/maritieme gebieden.
De duurzaamheid wordt verder nog beïnvloed door de plaats van de geprofileerde
staalplaat op het gebouw: dakplaten worden op een andere wijze blootgesteld
aan de atmosfeer dan bijvoorbeeld gevelplaten.Ook het type bedrijfsvoering en het
daarmee samengaande milieu, zowel binnen als buiten, bepaalt sterk de eisen voor
duurzaamheid en daarmee het type coating. Verder vragen de mogelijkheden voor
het schoonmaken van de coating aandacht in het gegeven ontwerp. Of andersom:
in het ontwerpstadium moet rekening worden gehouden met het schoonmaken.
Het onderhoud is van essentieel belang, vooral als het gebouw is gesitueerd in
industriëel of maritiem klimaat én als het bijvoorbeeld een niet beregende gevel
of luifelconstructie betreft (zie ook hoofdstuk 6, Onderhoud). Tenslotte is de
verpakking, transport en montage op de bouwplaats van belang. Bij een juiste
uitvoering kunnen beschadigingen worden voorkomen. Hoofdstuk 5, Uitvoering,
geeft hiervoor richtlijnen. In tabel 2.2 zijn de genoemde eisen vertaald in verlangde
eigenschappen en uitgezet tegen de beschikbare coatingsystemen. De uiteindelijke
keuze voor een coatingsysteem kan worden gemaakt aan de hand van de door
de fabrikant of profileur verstrekte informatie. Mocht op basis van die informatie de
keuze nog steeds lastig zijn, raadpleeg dan een onafhankelijke onderzoeksinstelling
of verfdeskundige.
t e m p e r a t u u r
( ° C ) 4 )
c o r r o s i e -
w e e r s t a n d
p o l y e s t e r ( d u n n e l a a g ) 2 5 2 2 2 9 0 2
p o l y e s t e r ( m e d i u m ) 3 5 2 2 2 9 0 3
p o l y e s t e r ( h i g h - b u i l d ) 5 0 2 4 2 9 0 4
P V D F ( d u n n e l a a g ) 2 5 4 2 3 1 0 0 2
P V D F ( m e d i u m - b u i l t ) 4 0 4 2 3 1 0 0 3
P V D F ( d r i e l a a g s ) 6 0 5 3 4 1 0 0 4
P U R / PA ( m e d i u m - b u i l t ) 3 5 4 3 - 4 3 1 2 0 3
P U R / PA ( h i g h - b u i l t ) 4 5 - 5 0 4 4 4 1 2 0 4
p l a s t i s o l 1 0 0 2 4 3 6 0 4
p l a s t i s o l 2 0 0 2 5 4 6 0 5
Coaten in loonapplicatie komt relatief weinig voor

2 EIGENSCHAPPEN EIGENSC
2.5 Walsstappen bij rolvormproces
2.6 Dimpels kunnen oi-can effect voorkomen
2.7 Togen met de profilering mee
Coilcoat-systemen
Voor de bouw zijn verschillende coilcoat-systemen (verfsystemen) op de markt. Een
systeem (voor de buitenzijde van de plaat) kan bestaan uit één laag verf, één laag
primer én één deklaag (verf) met speciale eigenschappen of meerdere lagen verf
met specifieke eigenschappen over elkaar. De keuze van het coatingsysteem aan de
achterzijde of onderzijde van de staalplaat beïnvloedt mede de levensduur van het
totale eindproduct (de geprofileerde staalplaat). De eigenschappen van een coating
worden sterk bepaald door het toegepaste bindmiddel. De volgende onderverdeling
is daarom gebaseerd op het bindmiddel van de verf en het aantal lagen van het
coatingsysteem (tweelaags of meerlaags), waarbij uitsluitend is gekeken naar
toepassingen voor het exterieur.
Tweelaagse coilcoat-systemen.
Bij tweelaagse coilcoat-systemen worden de toplagen altijd aangebracht op een
corrosiewerende primer.
Polyester. De coatings op basis van polyester(harsen) worden veel toegepast, vaak
in laagdiktes van 25 tot 50 µm. De eigenschappen van dit type materialen kunnen,
mede door de gekozen primer, uiteenlopen.
Plastisol. Plastisol is een coating op basis van polyvinyl-chlorideharsen (pvc-coatings).
Plastisol wordt gemaakt in vele verschillende samenstellingen voor uiteenlopende
toepassingen en vaak aangebracht in een standaard laagdikte van 200 µm met een
ingewalste structuur. Pvc-coatings zijn zeer elastisch en mechanisch sterk ondanks
de geringe hardheid. Het materiaal heeft een goede buitenduurzaamheid, maar
is iets gevoeliger voor verkleuring onder invloed van licht (UV) en vertoont sneller
vuilaanhechting. In de standaard laagdikte kan dit type coating goed worden
toegepast in industriële en maritieme milieus.
Pvdf (polyvinylideenfluoride). Bij pvdf-coatings geeft de verhouding van de
hoeveelheid pvdf tot de hoeveelheid bindmiddel in grote mate de kwaliteit weer.
Meest toegepaste verhouding is 70/30; ook 50/50 is verkrijgbaar. Pvdf is goed
bestand tegen oplosmiddelen en chemicaliën en heeft dankzij een uitstekende UVbestendigheid
een langdurig kleur- en glansbehoud.
Pvf (polyvinylfluoride). Ook polyvinylfluoride-folies worden aangebracht op coils.
Deze folies hebben een dikte van circa 40 µm en worden met een hechtprimer
en lijm aangebracht op een verzinkte stalen ondergrond. De pvf-folies zijn over
het algemeen elastisch, mechanisch sterk en goed bestand tegen chemicaliën en
oplosmiddelen. De weervastheid van het materiaal is zeer goed. De corrosievastheid
wordt mede bepaald door de kwaliteit van de primer en de verlijming.
Meerlaagse coilcoat-systemen.
Bij meerlaagse coilcoat-systemen worden meerdere lagen aangebracht op een
primer.
Meervoudige pvdf (epoxy plus polyvinylideenfluoride). Een meerlaags systeem, waarbij
de onderlaag bestaat uit een coating op basis van een buigzame epoxyhars in een
laagdikte van circa 70 µm met daarop een deklaag (toplaag) op basis van pvdf in
een laagdikte van 35 tot 50 µm. Deze systemen hebben een combinatievoordeel:
een goede corrosievastheid door de epoxyharsen én de zeer goede weervastheid
van de pvdf-deklaag. Aan de achterzijde van de staalplaat wordt ook de epoxyonderlaag
aangebracht.
Polyurethaan (epoxy plus polyurethaan). Dit systeem is gelijk aan het bovenvermeld
systeem, maar op de onderlaag is polyurethaan-hars aangebracht in plaats van pvdf.
Het voordeel van dit systeem is de combinatie van de goede corrosievastheid van
de epoxy onderlaag en de zeer goede chemische resistentie en de weervastheid
van de polyurethaan deklaag.

HAPPEN Geprofileerde
Staalplaat
BEWERKINGSMETHODEN
Van rol tot geprofileerde plaat
Geprofileerde staalplaat wordt geproduceerd door rolvormen of zetten. Bij rolvormen
wordt de vlakke staalplaat met een groot aantal hard-stalen rollen in de gewenste
vorm gebracht. Afbeelding 2.5 geeft een voorbeeld van het aantal stappen, dat
nodig is om een wandplaat te walsen. Elke lijn representeert een boven- en een
onderrol. Doorsnede 1 is de vlakke plaat, doorsnede 20 is de uiteindelijke vorm van
het profiel. Wanneer de plaat in de gewenste profieldoorsnede is gewalst, wordt
de plaat afgekort. Zo kan in principe elke lengte worden gefabriceerd, waarbij het
transport naar de bouwplaats of het gewicht van de geprofileerde staalplaat de
belangrijkste beperking is.
Strak en vlak oppervlakte
Met geprofileerde staalplaat zijn strakke en vlakke oppervlaktes te krijgen. Naarmate
de platen dunner worden, neemt de plooi- en vervormingsgevoeligheid toe. Bij
platen met relatief brede flenzen kan het zogeheten oil-can effect optreden; een plooi
die lijkt op een olievlek op het water (afb.2.6). Eventueel aanwezige restspanningen
van het materiaal, spanningen ontstaan door perforeren of door het walsen, hebben
een versterkende invloed op het oil-can effect, evenals (het ontbreken van) vlakheid
van de achterconstructie en de (on)vakkundigheid van monteren.
In het vlak aangebrachte dimpels of rillen, een grotere staaldikte te nemen (t >
0,70 mm) en embosseren kunnen het oil-can effect voorkomen. Embosseren is het
machinaal aanbrengen van lichte indeukingen over het gehele plaatoppervlak met
een hoogte gelijk aan de dikte van de plaat. Embosseren wordt ook wel stucco
genoemd, omdat het lijkt op stukadoorswerk. Het oil-can effect wordt visueel versterkt
bij coatings met een hoge glans en door temperatuurinwerking van de zon. Het is
overigens alleen een aspect van esthetische aard.
Togen en knikken
Geprofileerde staalplaat heeft de sterke eigenschap dat het zich in het werk goed
laat vervormen – als een soort ‘harmonica’ – haaks op de profilering. Maar de
geprofileerde staalplaat kan ook worden getoogd met de profilering mee: de plaat
krijgt met een speciale wals een kromming in de richting van het profiel (afb. 2.7).
De geprofileerde plaat kan ook worden gebogen door middel van meerdere kleine
knikken (afb. 2.8). De knikken kunnen over de hele lengte worden aangebracht,
maar ook over een deel, bijvoorbeeld een randknik. Door deze bewerkingen zijn
vrijwel alle gebouwvormen (hoeken, rondingen en krommingen) te maken.
Perforeren
Het perforeren van geprofileerde staalplaat gebeurt meestal om esthetische of
akoestisch redenen. Door het toepassen van perforaties kan de ontwerper spelen
met licht, schaduw en lichtinval (afb. 2.9). Daarbij laten de perforaties bepaalde
geluidsgolven door die kunnen worden gedempd in de achterliggende constructie
met bijvoorbeeld minerale wol. Deze laatste functionaliteit geldt vanzelfsprekend
vooral voor interieurtoepassingen.Vrijwel elk denkbaar perforatiepatroon en
perforatiediameter is mogelijk, maar er bestaat een aantal standaards. De perforatie
wordt aangebracht vanaf de coil door grote stansmachines op het principe van
een pen-gat-verbinding. Een speciale variant op perforeren is reliëfdruk of art punch
(niet helemaal ‘door’ het materiaal), waarbij kleine bobbeltjes worden gedrukt in
de plaat (afb. 2.10). Zo kunnen eigen grafische patronen op de plaat worden
aangebracht, zonder perforaties. Reliëfdruk wordt overwegend op de vlakke dunne
plaat toegepast.
2.8 Buigen met meerdere knikken
2.9 Geperforeerde plaat
2.10 Artpunch of reliëfdrukken

3 ONTWERPEN
3.1a Bij tweeveldsplaten moet in verband worden gemonteerd
(staffelen)
3.1b Bij drie- of meerveldsplaten mag zonder verband worden
gemonteerd
ONTWER
CONSTRUCTIE
Bij de toepassing van stalen profielplaten moet niet alleen de sterkte en stijfheid van de
platen worden bepaald, maar ook die van de verbindingen en verbindingsmiddelen.
Voor de verschillende toepassingen bestaat een aantal gangbare typen geprofileerde
platen. In tabel 3.1 is daar een overzicht van gegeven. De uiteindelijke keuze voor
de plaatdikte en hoogte maakt de constructeur, die daarbij rekening houdt met de
specifieke randvoorwaarden van het project. Hieronder is een aantal richtlijnen
gegeven, die in de eerste fase van een ontwerp kunnen worden gehanteerd.
Platen loodrecht op hun vlak belast
Voor loodrecht op hun vlak belaste platen wordt de sterkte en stijfheid bepaald met de
NEN 6773. De belastingen zijn ontleend aan NEN 6702 (TGB 1990. Belastingen
en vervormingen).
Voor de belastingafdracht van de dakplaten op de ondersteuningen kan,
vooruitlopend op een nauwkeurige berekening, het volgende worden aangehouden:
een dakplaat op drie steunpunten, belast door een gelijkmatig verdeelde belasting q, geeft
een oplegreactie op het tussensteunpunt van 1,25 qL. Voor de eindsteunpunten dient 0,5 qL
te worden aangehouden;
indien in verband wordt gemonteerd (dat wil zeggen: voor de eerste plaat is de
ondersteuning een tussensteunpunt, voor de tweede plaat een eindsteunpunt, voor de derde
plaat weer een tussensteunpunt, enz.), mag voor de gordingbelasting worden gerekend met
qL (afb. 3.1);
voor dakplaten op vier of meer steunpunten mag de belasting op gordingen gelijk worden
genomen aan qL.
Platen in hun vlak belast
Ook voor in hun vlak belaste platen geldt de RMBS 2000. Het fenomeen ‘platen
in het plaatvlak belast’ wordt schijfwerking genoemd. Een aantal constructieve
omstandigheden, waarbij sprake is van schijfwerking, wordt hierna besproken.
Staalconstructies met stabiliteitsverbanden en beplating
‘als jas er om heen’.
In dit geval zal de beplating zeker als schijf werken. Bij voldoende vervormingscapaciteit
van de verbindingen en bevestigingen (zie art. 4.8.3.3 van de RMBS
2000), mag ervan worden uitgegaan, dat de schijf de vervormingen kan ‘meemaken’
om het stabiliteitsverband op kracht te brengen.
Staalconstructie met pendelende kolommen en beplating.
In deze situatie verzorgt de beplating de stabiliteit van de constructie. Hierbij moet
expliciet worden aangetoond, overeenkomstig de RMBS 2000, dat de schijf met zijn
verbindingen deze functie kan vervullen. Bij dit type constructie zijn tijdens montage
vaak extra stabiliteitsvoorzieningen nodig. Eventuele financiële voordelen door het
weglaten van stabiliteitsverbanden worden hierdoor negatief beïnvloed.
Staalconstructie bestaande uit portalen met stijve hoeken en beplating.
Tijdens het ontwerp doen zich hierbij twee mogelijkheden voor:
n de uitwendige belasting wordt verdeeld over de portalen en de schijf, afhankelijk van de
onderlinge stijfheidsverhouding. Zowel de portalen als de schijf kunnen op deze belasting
worden gedimensioneerd;
n de beplating wordt ‘als jas’ beschouwd. De portalen moeten dan de volledige belasting
opnemen. De beplating zal de vervorming van de portalen kunnen volgen, mits wordt voldaan
aan de voorwaarden van voldoende vervormingscapaciteit van de verbindingen
(zie staalconstructie met stabiliteitsverbanden).

PEN Geprofileerde
Staalplaat
Tabel 3.1 Maatvoering van de belangrijkste geprofileerde staalplaten
binnendoos
wandplaten
koud dak
staalplaatbeton
warm dak
plaatdikten(mm)
0,75
0,88
1,0 mm
plaatdikten(mm)
0,63
0,75
0,88 mm
plaatdikten(mm)
0,63
0,75
0,88
plaatdikten(mm)
0,75
0,88
1,0
plaatdikten(mm)
0,75 1,50
0,88
1,0
1,13
1,25
hoogten(mm)
65 – 145 mm
-
hoogten(mm)
18 – 58 mm
-
hoogten(mm)
35 – 205 mm
90
34
106
23 26
500
207
250
900
750
1035
110 140
40
70
88 119
40

afschot
3 ONTWERPEN
3.3 Dakafschot minimaal 1,6 % ook bij envelopvormig afschot
afvoergebied
afschot
3.2 Schijfwerking bij hyparschalen en vouwdaken
afschot
afschot
3.4 Het plaatsen van dammen voorkomt
waterophoping in de hoeken
afschot
afschot
afschot
afschot
dam verschillende afvoergebieden
ONTWER
Schijf als stabiliteitssteun voor liggers (kip) of kolommen (knik)
Beplating, bevestigd op liggers of kolommen, is in staat om door schijfwerking de
instabiliteit van deze elementen tegen te gaan. Dit veroorzaakt krachten in de schijf,
die inwendig in evenwicht zijn. Het afvoeren van deze krachten naar de fundering
is dus niet nodig. In de RMBS 2000 zijn rekenmethoden opgenomen om dit type
schijfwerking te beoordelen. Warmgewalste I-profielen met een hoogte kleiner dan
200 mm en bij de door de RMBS 2000 voorgeschreven bevestigingsmethoden van
de beplating hoeven niet op kip te worden gecontroleerd. Deze constructievorm
maakt geprofileerde platen ook geschikt voor toegepassingen in vouwdaken en
hyparschalen (afb. 3.2).
Bij schijfwerking moet worden gelet op de volgende aspecten:
er moet voldoende vervormingscapaciteit zijn in de verbindingen en bevestigingen van de
platen;
bij een bewust gebruik van schijfwerking moet dit vanaf het begin in het ontwerp worden
meegenomen (met daarbij bijvoorbeeld de aanwezigheid van randelementen, die ook op
druk kunnen worden belast);
bij bewuste schijfwerking is de beplating een belangrijk constructief element. Een controle
van de bevestigingen tijdens de bouw is van belang;
de stabiliteit van de constructie moet wellicht tijdens montage tijdelijk worden
ondervangen;
voor de dakplaat gelden als vuistregels: een minimale plaatdikte van 0,75 mm, in elk dal
een bevestiging en een koppeling van de langsnaden om de 500 mm.
Wateraccumulatie
Lichte, platte dakconstructies zijn gevoelig voor wateraccumulatie. Wateraccumulatie
is het (lokaal) toestromen van regenwater door de (cumulatieve) doorbuiging van de
dakplaten. Een dakplaat buigt iets door onder last van een bepaalde hoeveelheid
water tijdens een regenbui; als het water niet kan weglopen, zal meer water zich
daar kunnen verzamelen. Door deze extra belasting buigt de dakplaat nog iets
meer door, waardoor nog meer water kan worden geborgen, enzovoorts. Een
dakconstructie kan zo door wateraccumulatie bezwijken, het is daarom noodzaak
daken op dit aspect te beoordelen. Elke constructeur moet kunnen rekenen aan
wateraccumulatie. Maar in principe komt het er op neer dat de constructie zodanig
is ontworpen, dat het regenwater van het dak of een dakdeel kan wegstromen.
In het ontwerp van de dakconstructie moet daarom rekening worden gehouden met
de volgende onderdelen:
Afschot. Voor een goede afwatering van het dak moet het voldoende afschot hebben. Vaak
voldoet een afschot van 1,6 tot 2,0%. Het afschot kan worden bereikt met een zeeg in de
onderconstructie of door afschotisolatie. Bij een ‘enveloppe-constructie’ (afb. 3.3) kan
het afstromend water zich opeenhopen bij de goot. Om accumulatie te voorkomen, kunnen
dammen worden ingebouwd (afb. 3.4).
Afmetingen, aantal en plaats van de hemelwaterafvoeren. Neem voldoende
hemelwaterafvoeren en kies hun plaats zorgvuldig. Afhankelijk van de detaillering van de
instroomopening is een doorsnede van de afvoeren gewenst, die overeenkomt met 0,5 tot
1,0 cm2/m2 dakvlak.
Noodafvoeren. In de dakconstructie moeten noodafvoeren worden opgenomen. Een bekend
voorbeeld zijn de ‘brievenbussen’ (afb. 3.5). Ontwerp de noodafvoeren zodanig dat bij
een verstopping in de reguliere hemelwaterafvoeren het regenwater ook daadwerkelijk de
noodafvoer kan bereiken (voor benodigde drempelhoogtes, zie afbeelding 3.6).
Onderhoud. Zand, stof, bladeren, maar ook bijvoorbeeld dode vogels, zijn de grootste
oorzaak van verstopte hemelwaterafvoeren. Daarom moet het dak regelmatig op vuil
worden geïnspecteerd en – indien nodig – worden schoongemaakt.

PEN Geprofileerde
Staalplaat
Woodward
Hoofddorp 2003, Tordoir Van den Berg architecten
foto: fotostudio Leenman
3.6 Noodafvoer als 'brievenbussen'

3 ONTWERPEN ONTWER
s o o r t i s o l a t i e m a t e r i a a l m i n i m a l e d i k t e
t e n o p z i c h t e
v a n c a n n e l u r e -
b r e e d t e
g e ë x p a n d e e r d p o l y s t y r e e n ,
t w e e z i j d i g g e c a c h e e r d
g e ë x p a n d e e r d p o l y s t y r e e n ,
e e n z i j d i g g e c a c h e e r d
1 / 3
1 / 2
p o l y u r e t h a a n 1 / 3
m i n e r a l e w o l 1 / 2
Tabel 3.2 Relatie isolatiemateriaal en
cannelurebreedte
BOUWFYSICA
Enkele van de belangrijkste eisen, die aan een dak, wand of vloer worden gesteld,
zijn:
bescherming tegen zon, kou, regen, sneeuw, wind en stof;
bescherming tegen geluid, brand en rook.
Op basis hiervan zijn bouwfysische eisen geformuleerd voor:
thermische isolatie en condensatie;
akoestiek;
de bijdrage aan brandvoortplanting;
rookproductie;
brandwerendheid.
Geprofileerde staalplaat heeft een aantal eigenschappen, waarmee bij bestudering
van het bouwfysisch gedrag rekening moet worden gehouden. Om te voldoen
aan de specifieke bouwfysische eisen kan geprofileerde staalplaat goed worden
gecombineerd met andere materialen, zoals isolatiemateriaal, dampremmende
voorzieningen en afwerkingsmaterialen Het op of achter de beplating aangebrachte
isolatiepakket moet met de bijbehorende afwerking voldoen aan de bouwfysische en
brandwerende eisen.
Ook mechanische aspecten van geprofileerde staalplaat moeten hierbij in
beschouwing worden genomen:
het type en de dikte van het isolatiemateriaal moet zo zijn gekozen, dat intrappen of
deuken van het isolatiemateriaal wordt voorkomen, tijdens de montage en gedurende de
levensduur van de constructie;
bij gevel- en dakbeëindigingen, ook evenwijdig aan de overspanningsrichting van de
beplating, moet een ondersteuningsconstructie aanwezig zijn;
bij een overstek in het verlengde van de overspanning, moet de sterkte en stijfheid
expliciet worden aangetoond. Als vuistregel geldt dat de uitkraging nooit groter mag zijn
dan een derde van de lengte van het voorliggende veld, met een maximum van 1500 mm.
een vierkante of ronde dakdoorbreking, waarvan de maximale afmetingen zo klein zijn dat
slechts één lijf wordt doorbroken, behoeft in het algemeen geen ondersteuningsconstructie.
Bij grotere afmetingen van de doorbreking, tot 300 mm, is een verstevigingsplaat nodig
(afb. 3.7). Bij doorbrekingen groter dan 300 mm moet worden geraveeld;
een zeeg aanbrengen bij doorgaande platen door hoogteverschillen in de steunpunten,
kan alleen als daarmee rekening is gehouden in de constructieberekening. Eventuele
hoogteverschillen in de steunpunten door toleranties bij de montage van de ondersteuningsc
onstructies mogen maximaal λ/350 bedragen.
Kouddakprofielen
De zij-overlap van kouddakprofielen zijn sterker uitgevoerd om de zijoverlapbevestiging
en afdichting beter uit te kunnen voeren. Met kouddakprofielen
volgens afbeelding 3.8 wordt het (binnen bepaalde grenzen) mogelijk om de zijoverlap
volledig af te dichten.
Ook bij koude daken is voldoende afschot noodzakelijk. Voor een koud-dak geldt
minimaal een afschot van 5 graden, maar met het oog op onderhoud is een hoek
groter dan 10 graden aan te bevelen. Een goede waterdichte aansluiting is een
vereiste. Als een locatie met bijzondere omstandigheden voor wind en/of regen
daarom vraagt, is extra aandacht nodig voor de onderlinge naden tussen de platen.

PEN Geprofileerde
Staalplaat
3
3.7 Verstevigingsplaat bij doorvoer > 300 mm
5
6
a a
6
Kantoorgebouw Loftice
Amsterdam 2002,Bastiaan Jongerius Architecten
foto: Luuk Kramer
4 5
4
1
3
1: ldfklbsg;s;s;dfs'dg
2: Klooopsdaksmfklnmseeeedms,dmf,lmsd, v, l,
3: Kloooksmfklnmsdms,dmf,lmsd, v, l,
4: de dikte van het isolatiemateriaal moet zo
zijn gekozen, dat intrappen of deuken van het
isolatiemateriaal wordt voorkomen, tijdens
5: mseeeedms,dmf,lmsd
6: wordt voorkome
7: dikte van het isol
8: daksmfklnmseeeedms,dm
3.8 Overlap bij langsnaad
15
15
15 10

3 ONTWERPEN ONTWER
SAB
Amsterdam 2002,Bastiaan Jongerius Architecten
foto: Luuk Kramer
Thermische isolatie en condensatie
Er bestaat een direct verband tussen thermische isolatie en condensatie. Bij een
bepaalde temperatuur zal de (vochtige) lucht ín een constructie kunnen condenseren.
De opbouw van een scheidingsconstructie met de juiste hoeveelheid isolatie zorgt
ervoor dat de temperatuur binnen de constructie deze condensatietemperatuur niet
bereikt. De dikte van de isolatie is afhankelijk van de isolatie-eigenschappen en de
gevraagde Rc-waarde.
De gangbare isolatiedikte in Nederland op een geprofileerde staalplaat ligt op 100-
120 mm voor de materialen genoemd in tabel 3.2. In de meeste, reguliere situaties
is deze dikte voldoende om condensatie te voorkomen.
Soort en dikte isolatiemateriaal
De keuze van het soort en de dikte van het isolatiemateriaal hangt af van onder meer
het type geprofileerde plaat, de akoestische en brandwerendheidseisen, de vereiste
beloopbaarheid en het beschikbare budget.
Iedere geprofileerde dakplaat heeft een bepaalde cannelure-breedte. Wordt bij
een grote cannelure-breedte een relatief dunne isolatieplaat toegepast, dan bestaat
de mogelijkheid dat bij belopen van de isolatie tijdens de uitvoering of bij belopen
van de dakafwerking in de gebruikstoestand het isolatiemateriaal bezwijkt en in de
cannelure terechtkomt.
In tabel 3.2 is voor verschillende soorten isolatiemateriaal de minimale dikte ten
opzichte van de cannelure-opening aangegeven. In het algemeen geven de
fabrikanten van de isolatiematerialen richtlijnen voor de uitvoering.

PEN Geprofileerde
Staalplaat
Koudebrug en condensatie
Een thermische brug of koudebrug is een goed geleidende verbinding tussen binnen
en buiten, of tussen warm en koud. Staal is een goed geleidend materiaal en zal
dus - mits onderbroken door een slecht geleidend materiaal - een dergelijke brug
kunnen vormen. Door een thermische brug zal de isolerende werking van de gehele
constructie iets verminderen.
Een belangrijker effect is dat plaatselijk een lagere temperatuur zal ontstaan met
de mogelijkheid van condensatie aan het binnenoppervlakte. Condensatie kan
leiden tot aantasting van de bouwmaterialen aan de binnenzijde van gevel of
dak, bijvoorbeeld corrosie van het staal of rot bij organische bouwmaterialen.
Condensatie kan worden voorkomen door koudebrug-onderbrekingen (een fysieke
scheiding tussen de binnen- en buitenhuid) en door ventilatie. Over het algemeen
zijn de afmetingen van (metalen) bevestigingsmiddelen zo klein dat deze geen
koudebrug vormen. Alleen bij een bijzonder grote hoeveelheid stalen schroeven per
gevel- of dakoppervlakte is er sprake van een koudebrug.
Inwendige condensatie moet worden vermeden door gebruik te maken van een
dampremmende laag op de dak- of gevelbeplating of door afdichtingen te plaatsen
tussen de naden. Met name bij geperforeerde platen is de dampremmende werking
van de staalplaat niet meer aanwezig. Voor een akoestische werking (demping)
zal het absorberende isolatiemateriaal zich direct achter de perforaties moeten
bevinden. Daarbij bestaat de kans dat lucht met een hoge relatieve vochtigheid in
het absorberende materiaal kan dringen en condensatie kan optreden op relatief
koude plaatsen. Om dit te voorkomen kan een extra dampremmende laag aan de
warme, geperforeerde zijde van de constructie uitkomst bieden.
Warmte-accumulatie
Lichte bouwsystemen hebben een beperkte warmte-capaciteit. Dat kan een voordeel
zijn voor ruimten die niet voortdurend worden gebruikt en dus snel moeten worden
verwarmd of gekoeld. Gevelopbouwen met een isolatie van minerale wol hebben
een hogere warmtecapaciteit dan gevels met een kunststofisolatie.
Schommelingen van de binnentemperatuur zijn te beperken door:
n lichte, reflecterende buitenkleuren toe te passen;
n een gevelopbouw te kiezen met een isolatiemateriaal met hoge warmtecapaciteit (massa);
n de zontoetreding door ramen te beperken (buitenzonwering, afmeting, type beglazing);
n de warmtecapaciteit van vloeren en wanden te benutten;
n verwarming, mechanische ventilatie en eventueel koeling aan te brengen.
Akoestiek
Bij akoestiek moet onderscheid worden gemaakt tussen geluidisolatie en
geluidabsorptie. Geluidisolatie is de reductie van het geluidniveau tussen twee
ruimten in één gebouw of tussen binnen en buiten. Geluidabsorptie is de reductie
van de nagalmtijd bínnen een ruimte (afname van het geluidniveau per eenheid
van afstand). Met een geprofileerde staalplaat zijn hoge geluidisolatiewaarden
bereikbaar in combinatie met een absorberende (akoestische) isolatie, eventueel met
perforaties én een meerlaagse opbouw (afb. 3.9).
Een meerlaagse opbouw is van belang als de geprofileerde staalplaat wordt
gecombineerd met andere lichte bouwmaterialen. ‘Ontkoppeling’ is het toverwoord
bij de akoestiek van lichte bouwsystemen, met name bij woningscheidende wanden
en vloeren. Daarmee wordt bedoeld dat constructieve elementen, waaronder de
geprofileerde plaat, niet direct met elkaar in contact mogen komen, maar dat er
altijd een tussenmateriaal moet zijn.
3.9 Met geprofileerde staalplaat zijn hoge geluidsisolatiewaarden
mogelijk

3 ONTWERPEN ONTWER
Appartementengebouw Timorplein
Amsterdam 2003, Atelier Zeinstra van der Pol
foto: Corus Perfo
Geluidisolatie
Geluid verspreidt zich op twee manieren: door de lucht en door materie. Vandaar
de termen luchtgeluidisolatie en contactgeluidisolatie. Voor een dak of gevel is
over het algemeen de luchtgeluidisolatie het belangrijkste. Luchtgeluid kan relatief
eenvoudig worden geïsoleerd door het omzetten van akoestische energie in
mechanische of thermische energie met een isolerend materiaal. Een geluidgolf die
door een isolatielaag van minerale wol gaat, ondervindt wrijving en zet daardoor
de geluidsenergie om in warmte. Een isolatie met gesloten cellen is hiervoor
ongeschikt. Aangezien een constructie van geprofileerde staalplaat licht is, wordt
de beste luchtgeluidisolatie bereikt met een gevelopbouw uit meerdere, gescheiden
lagen met verschillende massa, waarbij de ‘holle’ ruimtes van de geprofileerde plaat
bij voorkeur worden gevuld met isolatie (cannelurevulling).
Geluidwering gevel
Het Bouwbesluit stelt een algemene minimale eis aan de de karakteristieke
geluidwering van de gevel (GA;k) van 20 dB(A). Deze eis heeft soms gevolgen voor
de ventilatievoorziening, maar in het algemeen niet voor de gevelconstructie.
Afhankelijk van de omgeving van het gebouw kan de eis van de geluidwering
oplopen tot 35 dB(A) of zelfs hoger. Bepalend zijn de maximale geluidbelasting
volgens de wet Geluidhinder en de toelaatbare grenswaarde in de verblijfsruimten
volgens het Bouwbesluit. Het verschil tusen die twee waarden moet door de gevel
worden geïsoleerd. Deze systematiek is eenduidig voor industrielawaai, weg- en
railverkeer. Voor luchtvaartlawaai geld een afwijkende aanpak. Hier wordt de
geluidbelasting met een tabel uit het Bouwbesluit omgezet naar een eis voor de
karakteristieke geluidwering.
Als de GA;k groter is dan 25 dB(A), verdient het aanbeveling om een deskundige
in te schakelen. In die gevallen moet de akoestische kwaliteit van alle verschillende
onderdelen in evenwicht worden gebracht, omdat de eis geldt voor de gehele
gevel, inclusief beglazing en ventilatie. Bij waarden van GA;k boven 25 dB(A) kan
dit leiden tot extra eisen voor de verschillende gevelonderdelen. Bij waarden boven
30 dB(A) zijn de maatregelen voor lichte bouwsystemen ingrijpend; vaak wordt dan
een extra isolatielaag of extra massa toegevoegd.
Geluidabsorptie
Vlakke plaat reflecteert nagenoeg al het geluid. Door perforaties kan, afhankelijk
van de frequenties, een grote mate van absorptie worden bereikt. Bij dakbeplating
worden vaak alleen de lijfen geperforeerd. De onderflens blijft intact voor
een goede bevestiging aan de constructie, de bovenflens blijft intact voor een
goede bevestigingsmogelijkheid van de isolatie. Op de dakplaten ligt vaak een
dampremmende folie die de geluidsgolven doorlaat. In de cannaure (canalurevulling)
en eventueel op de dakplaten zorgt een isolatielaag van minerale wol voor een
hoge absorptiewaarde.
Bij binnendozen wordt over het algemeen de zichtzijde (lijf) van de doos
geperforeerd. Ook hier zorgt de achterliggende isolatie voor een hoge
geluidabsorptie.
Dubbelschalige geïsoleerde wanden en daken krijgen een hoog geluidabsorberende
niveau, wanneer het binnenprofiel wordt geperforeerd in een op de geluidcurve
betrokken soort en type perforatie. Tabel 3.3 geeft een goede richtlijn voor de
verschillende geluidabsorptiewaarden van de meest gangbare perforeertypes.
Daarbij moet opgemerkt, dat de dichting van dit type dak- of wandplaten zonder
extra maatregelen gelijk is aan die van de enkele profielplaten.
Afhankelijk van de aan het interieur gestelde eisen worden dichtingsfolie, sluitband
en profieluitvulstroken voor aanvullende dichting toegepast (afb. 3.10).

PEN Geprofileerde
Staalplaat
BRAND
Gevels en daken moeten voldoen aan bepaalde eisen van brandveiligheid,
afhankelijk van de gebruiksfunctie. Het Bouwbesluit 2003 noemt verschillende
gebruiksfuncties, waarvan er vaak een aantal in één gebouw is gecombineerd
(bijvoorbeeld een kantoor- en een industriefunctie of een winkel-, bijeenkomst- en
woonfunctie).
De eisen die het Bouwbesluit stelt aan gevels en daken hebben betrekking op het
voorkomen dat brand of een brandgevaarlijke situatie ontstaat (materiaalkeuze)
en dat een brand zich uitbreidt naar andere gebouwen of brandcompartimenten
(scheidende functie). Eisen aan de constructieve veiligheid kunnen in het kader van
de scheidende functie worden gesteld.
Met betrekking tot de brandveiligheid van gevels zijn de volgende aspecten van
belang:
branddoorslag (brandwerendheid, zie NEN 6069);
brandoverslag (straling en kritische stralingsintensiteit van 15 kW/m2 op ‘openingen’ van
de stralingontvangende gevel, zie NEN 6068);
vliegvuur (zie NEN 6063);
branduitbreiding (materiaalgedrag van gevels (binnen- en buitenzijde), zie NEN 6065);
rookproductie (materiaalgedrag van gevels (binnenzijde), zie NEN 6066).
Materiaalkeuze
NEN 6064 geeft de methode om de (on)brandbaarheid van materialen te bepalen.
Metalen, glas- en steenwol zijn onbrandbaar. Kunststoffen zijn dat niet. De bijdrage
van een materiaal aan de uitbreiding van een brand wordt bepaald aan de hand
van NEN 6065. Dat gebeurt met twee proeven: vlamuitbreiding en vlamoverslag.
Het slechtste resultaat is maatgevend. Materialen worden aan de hand hiervan
ingedeeld in vijf klassen: van een zeer zwakke bijdrage (klasse 1) tot een zeer sterke
(klasse 5).
De rookproductie wordt uitgedrukt in de rookdichtheid volgens NEN 6066. Minerale
wol draagt niet bij aan de branduitbreiding en rookproductie, kunststofschuim wel
(zie ook tabel 3.4).
Europees beproevingssysteem
Vanaf 2002 is het Nederlandse systeem van beproeving van het brand- en
rookgedrag van materialen geleidelijk aan vervangen door het Europese systeem.
Het Europese systeem heeft de brandklassen A1, A2 en B tot en met F en de
rookklassen s1, s2 en s3. A1 en s1 zijn het veiligst. E, F en s3 zijn het onveiligst en
mogen in Nederland dan ook niet worden toegepast.
Het Europese systeem schrijft een beproeving voor van het product in zijn
eindtoepassing. Met name de detaillering, de dikte en het type coating en de
isolatie bepalen de brandklassering volgens het Europese systeem. Ditzelfde geldt
voor de rookklassering.
Rookproductie
Aan de rookproductie van de binnenzijde van gevel- en dakpanelen worden in het
Bouwbesluit eisen gesteld. De eisen staan in tabel 3.4.
Op termijn worden de Nederlandse normen ingetrokken en is uitsluitend nog een
beproeving volgens de Europese normen mogelijk. Staal is zelf onbrandbaar (klasse
A1) en produceert geen rook. Bij een dunne (polyester) coating en een isolatie van
minerale wol voldoet een stalen gevel aan klasse A2 en s1 of s2. Wanneer een
brandbare isolatie wordt toegepast – bijvoorbeeld eps of pur – en/of een dikkere
Vuilverbranding
Amsterdam 2003, Atelier Zeinstra van der Pol
foto: Corus Perfo

3 ONTWERPEN ONTWER
Tabel 3.4 Eisen aan de brandbaarheid en rookproductie van materialen
a s p e c t o n d e r w e r p n o r m e n n o r m e n
w b d b o - e i s a l g e m e n e e i s b i n n e n e n v o o r g e v e l s 4 D
b r a n d - e n r o o k v r i j e r u i m t e s 2 B o f C *
g e v e l m e t b e o o r d e l i n g b r a n d v e r s l a g
( w b d o ) v o l g e n s N E N 6 0 6 8
g e v e l 2 , 5 m
( m l t s v e r d i e p i n g s v l o e r > 5 m )
s t o o k p l a a t s e n o n t b r a n d b a a r A 1
g e v e l > 1 3 m 2 B o f C *
1 B o f C *
1 A 2 o f B *
r o o k g e d r a g a l g e m e n e e i s b i n n e n 1 0 m – 1 s 2
b r a n d - e n r o o k v r i j e v l u c h t r o u t e s
b r a n d k l a s s e 1
b r a n d k l a s s e 2
Tabel 3.5 Brandwerendheidscriteria voor gevels, daken en binnenwanden
c r i t e r i u m
g e v e l v a n
b i n n e n n a a r
b u i t e n
1 2 , 2 m – 1
5 , 4 m – 1
g e v e l v a n
b u i t e n n a a r
b i n n e n
s 2
s 2
b i n n e n w a n d d a k
v l a m d i c h t h e i d a f d i c h t i n g x x x x
v l a m d i c h t h e i d o n t v l a m b a a r h e i d x x
t h e r m i s c h e i s o l a t i e ( t e m p e r a t u u r ) x x
t h e r m i s c h e i s o l a t i e ( w a r m t e s t r a l i n g ) x x
b e z w i j k e n o o o o
v o e t n o t e n
a. Nog niet bekend is hoe de regelgever deze eisen omzet van het
nederlandse naar het Europese systeem. Naar verwachting wordt
voor de eerstgenoemde klasse gekozen.

PEN Geprofileerde
Staalplaat
pvc-coating is de brandklasse B of C en de rookklasse s2 of in bepaalde gevallen
zelfs s3. De klassering hangt ook af van de naaddichting en van de detaillering van
de kopse zijden van de gevelpanelen.
Daken mogen niet brandgevaarlijk zijn volgens NEN 6063 (de zogeheten
‘vuurkorfproef’), wanneer het gebouw verdiepingvloeren heeft boven de 5 m
of wanneer de afstand tot de perceelsgrens of het hart van de openbare weg,
openbaar water of openbaar groen kleiner is dan 15 m. De Nederlandse NEN
6063 wordt naar verwachting vervangen door de Europese EN 1187. In het
algemeen zijn stalen daken niet brandgevaarlijk.
Scheidende functie
Aan gevels en daken kunnen eisen aan de brandwerendheid worden gesteld met
betrekking tot de scheidende functie. Deze eisen komen voort uit de eisen aan
de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (wbdbo) tussen gebouwen
of brandcompartimenten ín een gebouw. Brandwerendheidseisen hebben
betrekking op de vlamdichtheid (afdichting en ontvlambaarheid) en de thermische
isolatie (oppervlaktetemperatuur of warmtestraling). Bij het beoordelen van de
brandwerendheid van buitengevels moet een onderscheid worden gemaakt tussen
verhitting aan de binnenzijde én verhitting aan de buitenzijde. Tabel 3.5 geeft
aan welke criteria in beide gevallen van toepassing zijn. De brandwerendheid
van een gevel, wand of dak hangt sterk af van de detaillering van de onderlinge
aansluitingen; de brandwerendheid moet daarom experimenteel worden bepaald
door een erkend instituut. De leverancier verstrekt beschikbare gegevens over zijn
specifieke product.
tEr zijn verschillende maatregelen om de brandwerende eigenschappen van een
stalen gevels en daken te verbeteren (afb. 3.11):
isolatie van een onbrandbaar materiaal of van een materiaal dat bestand is tegen hoge
temperaturen; ook sommige combinaties van kernmaterialen hebben goede eigenschappen;
randen die de achterconstructie beschermen en de vlamdichtheid zo lang mogelijk in stand
houden;
voldoende verbindings- en/of bevestigingsmiddelen over de volle lengte van de
aansluitingen, zodanig dat de aansluiting niet te snel opentrekt.

3 ONTWERPEN ONTWER
Appartementengebouw Timorplein
Amsterdam 2003, Atelier Zeinstra van der Pol
foto: Corus Perfo
De veilige afstand tussen
stalen hallen als functie
van de hoogte van de
hal voor verschillende
halbreedten (b) op basis
van NEN 6008 (2004).

PEN Geprofileerde
Staalplaat
Industriële gebouwen
Specifiek voor industriële gebouwen (hallen) geldt tussen een hal en een
belendend perceel een wbdbo-eis van 60 minuten. Hierbij wordt niet de
aanwezige bebouwing op het belendend perceel beschouwd, maar een
fictieve, identieke bebouwing die spiegelsymmetrisch ligt ten opzichte van
de perceelsgrens. Afhankelijk van de afmetingen van het beschouwde
gevelvlak bij de perceelsgrens moet een minimale afstand van 2,5 m tot 5,3
m de perceelsgrens (en derhalve 5 m tot 10,6 m tussen twee hallen) worden
aangehouden om aan de wbdbo-eis van 60 minuten te voldoen. Deze afstanden
zijn afgeleid van de NEN 6068 (2004). De grafiek gaat tot een halhoogte
van 15 m (begrenzing toepassingsgebied norm). De in afbeelding 3.12
opgenomen waarden zijn de afstanden tussen de twee hallen, de perceelafstand
wordt verkregen door de waarde te halveren. Deze varieert dus van 2,5 tot
5,3 m afhankelijk van halhoogte en -breedte (minimale afstand tot het fictieve
spiegelgebouw op het buurperceel tussen 5 en 10,6 m). Wanneer een gevel
zich op een te korte afstand van de perceelsgrens bevindt (< 2,5 m), wordt
niet meer voldaan aan het criterium van ‘veilige afstand’. In dat geval moet de
brandwerendheid van de gevel zelf voldoende groot zijn (afb. 3.13).
Bij brandoverslag wordt aan 60 minuten wbdbo voldaan wanneer de gehele
gevel van het stralingzendende (brandende) gebouw 30 minuten brandwerend
is óf wanneer de gehele gevel van het stralingontvangende gebouw 30 minuten
brandwerend is. In verband met het principe van spiegelsymmetrie hebben
deze eisen consequenties voor de gevel van een nieuw te bouwen hal. Deze
gevel moet 30 minuten brandwerend zijn van buiten naar binnen óf van binnen
naar buiten. In dat laatste geval moet de staalconstructie die de gevel steunt
eveneens 30 minuten brandwerend zijn. In het eerste geval zijn er geen eisen
voor de staalconstructie die immers bij het beoordelen van de brandwerendheid
van buiten naar binnen aan de koele zijde zit. De beoordeling van de
brandwerendheid van buiten naar binnen én die van binnen naar buiten is
overigens verschillend (zowel de beschouwde brand als de beoordelingscriteria
(zie tabel 3.5). De brandwerendheid van gevels hangt dan ook af van de
beschouwde richting. Uitsluitend wanneer het gebouw hoger is dan 15 m óf als
de afstand tot de perceelsgrens kleiner is dan 1 m, moet de brandwerendheid
opgeteld 60 minuten bedragen. Dit betekent voor de brandwerendheid van de
nieuw te bouwen gevel bijvoorbeeld:
60 minuten van buiten naar binnen;
60 minuten van binnen naar buiten, of
30 minuten van buiten naar binnen én 30 minuten van binnen naar buiten.
Tabel 3.6 geeft een indicatie van de benodigde dikte van het isolatiemateriaal
om aan de eisen voor de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag
(wbdbo) te voldoen.
Specifiek voor verdiepinggebouwen zijn soms extra voorzieningen nodig om
branddoorslag via brandbaar kernmateriaal naar een onder- of bovengelegen
ruimte te voorkomen, bijvoorbeeld in de vorm van een zogeheten ‘fire-stop’ of
brandstop (afb. 3.14). Deze voorzieningen functioneren uitsluitend indien ze niet
voortijdig uit de gevel wegzakken én er tussen de beplating en de brandstop
geen openingen ontstaan. Daarom is de detaillering van belang.
Tabel 3.6 Benodigde isolatiedikten bij verschillende
wbdo-eiseen
w b d b o - e i s m i n e r a l e w o l
( 1 1 0 - 1 3 5 k g / m 3 )
p u r / p i r
3 0 m i n . 6 0 m m 2 0 0 m m
6 0 m i n . 8 0 m m -
9 0 m i n . 1 0 0 m m -
1 2 0 m i n . 1 2 0 m m -
3.14 Een brandstop voorkomt branddoorslag via een brandbaar
isolatiemateriaal naar een andere ruimte
sandwichpaneel met
brandbaar kernmateriaal
mogelijke weg van branddoorslag
bij het ontbreken
van een brandstop
vloer of wand
brandstop
3.15 Bij dichte gevels wordt aan de wbdbo-eis voldaan als de te spiegelen gevel
30 minuten brandwerend is van binnen naar buiten of als deze 30 minuten
brandwerend is van buiten naar binnen. In het laatste geval is er geen eis voor
de gevelondersteunende staalconstructie.
binnen/buiten
< 2,5 m
30
perceelsgrens
buiten/binnen
30

4 DETAILLERING DETAILL
dak
4.1 Belangrijke posities die voor de montage moeten worden
gecontroleerd.
2
gevel
Staal als bekledingsmateriaal voor gevels en daken wordt al jaren lang met succes
toegepast. De prestatie van gevels en daken met een geprofileerde staalplaat
hangt in belangrijke mate af van het ontwerp (opbouw) en de detaillering van de
aansluitingen. De aansluitingen op de omringende constructie moeten voldoende
dampdicht, luchtdicht en waterdicht zijn. De vermindering van de warmte-isolatie
bij aansluiting (eventuele koudebrug) moet beperkt blijven. De wijze van montage
speelt bij de kwaliteit van de gemaakte verbindingen een grote rol en zal daarom
al in het ontwerpstadium moeten worden gekozen. Het verdient aanbeveling
zoveel mogelijk gebruik te maken van standaard, fabrieksmatig geproduceerde
detailstukken. Deze zijn doordacht en van hogere kwaliteit dan in het werk
vervaardigde oplossingen.
ONDERSTEUNINGSCONSTRUCTIE
Geprofileerde staalplaten worden doorgaans gemonteerd op een achterliggende
constructie (ondersteuningsconstructie). Dat kan bijvoorbeeld een binnendoos
zijn, een (staal)constructie met stijl- en regelwerk of een steenachtige ondergrond.
De ondersteuningsconstructie moet in één vlak liggen; dat wil zeggen dat de
systeemlijnen van de ondersteuningen het beoogde vlak beschrijven, binnen de
toegestane afwijkingen. Daarbij moeten de ondersteuningen zelf voldoende vlak
zijn; dat wil zeggen dat de afwijkingen ten opzichte van de systeemlijnen beperkt
blijven. Zie afbeelding 4.1 en 4.2.
De leverancier geeft aan - in overleg met de aannemer of het montagebedrijf -
welke afwijking voor zijn geprofileerde staalplaat acceptabel is.
4
Op de bouwplaats is de gewenste vlakheid op twee manieren te realiseren:
de ondersteuningsconstructie te laten uitvoeren door het gevelmontagebedrijf;
windrichting
het gevelmontagebedrijf voor de aanvang van de montage te verplichten de ondersteunin

ERING Geprofileerde
Staalplaat
gsconstructie na te meten en te grote afwijkingen te melden aan de hoofdaannemer, die
eindverantwoordelijk is voor de maatafwijkingen.
De geometrie van de ondersteuningsconstructie moet zijn afgestemd op de toe
te passen gevelconstructie; de dimensionering en onderlinge afstanden van de
ondersteuningen volgen uit de sterkteberekening. De leverancier geeft de minimale
oplegbreedte aan. Extra ondersteuningen zijn soms noodzakelijk bij:
openingen in gevels of daken zoals ramen, deuren en lichtkoepels;
extra belasting door installaties, zoals ventilatiekokers en luchtbehandelingsapparatuu;
lokale belastingen bijvoorbeeld door vlaggenmasten en reclamepanelen;
bij de onderzijde van de gevel, de dakrand en hoeken.
ZETWERK
Het zetwerk is waarschijnlijk het belangrijkste onderdeel bij het gebruik van
geprofileerde staalplaat. Onder zetwerk wordt hier verstaan: speciaal vervaardigde
profielen voor de beëindiging van een wanden, daken, gevels, plafons en
vloeren. Het zetwerk is beeldbepalend in de aansluiting van een bouwdeel op
een ander bouwdeel of de overgang tussen beide. Ook waterslagen, daktrimmen
en kozijnranden vallen onder zetwerk. Het gebruikte zetwerk is uiteindelijk
doorslaggevend bij de (bouwfysische) detaillering van een gebouw en het biedt
uitkomst om standaard profielen een heel uniek karakter te geven. Juist door
het ‘zetten’ van dunne staalplaat zijn alle denkbare profileringen mogelijk. De
vormgeving van de profilering wordt uitsluitend beperkt door de beperkingen van de
machines. Veel profileerbedrijven bieden standaard zetwerk aan bij geprofileerde
staalplaten.
AANSLUITINGEN
Voor elk gevelopbouw zijn standaard-aansluitingen ontworpen. Een afwijking op
deze standaardoplossingen is mogelijk, maar moet goed worden doordacht,
omdat de standaard aansluitingen als regel zijn beproefd. De meeste van deze
standaard aansluitingen lenen zich zowel voor verticale als horizontale voegen.
Aangezien de standaard aansluiting meestal aan de langskanten van een
geprofileerde staalplaat ligt, is het zodoende mogelijk de geprofileerde staalplaten
zowel verticaal als horizontaal te monteren. Afwijkende aansluitingen worden door
de ontwerper van het gebouw gedetailleerd. Als regel beschikt de leverancier
voor deze aansluitingen over veel gebruikte en beproefde oplossingen. Voor het
detailleren van stalen gevels en daken geldt een aantal vuistregels.
dak
de waterdichting van de standaard-aansluiting ligt vaak aan de buitenzijde van het
paneel, de winddichting aan de binnenzijde;
aansluitingen moeten voor de vereiste luchtdichtheid zonodig zijn voorzien van een
afdichting;
eindaansluitingen moeten met een deugdelijke afdichtingsstrip worden bevestigd op de
ondersteuningsconstructie en afgedicht. Dergelijke strippen moeten ook worden gebruikt
voor het verzorgen van de waterdichtheid, zoals bij kopse aansluitingen in daken met een
geringe helling en langsaansluitingen;
vooral bij geringe hellingen strekt het tot de aanbeveling om een dubbele dichting toe te
passen;
de aansluitingen moeten zodanig zijn vormgegeven, dat zij ook bij te verwachten
temperatuurvervormingen aan alle eisen blijven voldoen. Dit stelt tegelijk grenzen aan de
maattoleranties die per voeg zijn te compenseren. Bij de aansluiting tussen geprofileerde
platen met een licht en een donker buitenoppervlak ontstaan bij directe zonbestraling
verschillende oppervlaktetemperaturen. Daardoor zouden bij tweepuntsopleggingen
verschillende krommingen ontstaan, die door de aansluiting worden verhinderd. Dit geeft
extra mechanische belasting op de aansluiting tussen de geprofileerde staalplaten.
2
gevel
4.2 Afwijkingen van de ondersteuningsconstructie ten opzichte
van het vlak. Een afwijking in de orde van +5% van de overspanning
is in het alge meen toelaatbaar, met een maximum
van 10 mm.

4 DETAILLERING DETAILL
Tabel 4.1 Overzicht van veel toegepaste verbindingsmiddelen bij geprofileerde staalplaat
z e l f t a p p e n d
s c h r o e f
z e l f b o r e n d e
s c h r o e f
zelftappende schroef ø 6,3 mm met onderlegring
ø 16 mm, 1 mm dik met elastomeer
zeskant plaatschroef ø 6,3 of 6,5 mm met onderlegring
ø 16 mm, 1 mm dik met elastomeer
draadsnijdende schroef ø 8 mm met onderlegring ø
16 mm, 1 mm dik met of zonder elastomeer
houtschroeven ø 6 mm
met onderlegring ø 16 mm,
1 mm dik
zelfborende schroef in de diameters:
ø 4,22 of 4,8 mm
ø 5,5 mm
ø 6,3 mm
panelen aan constructie
penelen onderling en
hulpstukken
panelen aan constructie
panelen aan houten
regelwerk
panelen onderling en
hulpstukken
en panelen aan consructie
s c h i e t n a g e l panelen aan constructie
b l i n d k l i n k n a g e l blindklinknagels in de diameters:
ø 4,0 mm, ø 4,8 mm, ø 6,4 mm
hulpstukken
Constructieve eisen:
1) sterkte
2) stijfheid
3) vervormingscapaciteit
Niet-constructieve eisen:
1) Financiële aspecten zoals:
- totaal aantal bevestigingen
- demonteerbaarheid
- levensduur
- kosten per verbinding
- kosten verbindingsmiddel
- werkkosten
- gereedschapskosten
2) Duurzaamheid, afhankelijk van:
- demonteerbaarheid
- chemische agressiviteit van de omgeving
- mogelijke galvanische corrosie
- spanningscorrosie
3) Waterdichtheid
VERBINDINGSMIDDELEN
Verbindingsmiddelen moeten voldoen aan constructieve en niet-constructieve eisen.
Een overzicht daarvan is gegeven in afbeelding 4.3.
Een overzicht van de vaak toegepaste mechanische bevestigingsmiddelen voor
geprofileerde platen is opgenomen in tabel 4.1, Verbindingsmiddelen.
De leveranciers van bevestigingsmiddelen beschikken over het algemeen over de
nodige technische informatie. Indien deze informatie ontbreekt, kan eventueel ook
gebruik gemaakt worden van de rekensterktes volgens tabellen 4.2 en 4.3. Deze
tabellen zijn ontleend aan het ECCS-document 40 en geven waarden, die extra
veiligheid bezitten ten opzichte van waarden die proefondervindelijk zouden worden
bepaald. De krachten die door een verbinding moeten worden overgebracht, zijn
afhankelijk van de uitwendige belasting en de stijfheden van de verbindingen en
de te verbinden elementen. Voor schuifkrachten wordt hiervoor verwezen naar de
RMBS 2000. Voor op trek belaste verbindingen wordt verwezen naar (verwijzing

ERING Geprofileerde
Staalplaat
Tabel 4.2 Rekenwaarde voor de treksterkte van verbindingen
B e z w i j k v o r m t o e p a s s i n g s g r e n z e n
v o o r d e f o r m u l e s
t y p e v e b i n d i n g s m i d d e l over de kop trekken uittrekken treksterkte
S c h r o e v e n P p = 15tσ e ,, of
P p = 7,5tσ e
(voetnoot a, b, c)
voetnoten
P o = 0,65 tcdσ e
(voetnoot d)
Karakteristieke treksterkte van
verbinding groter dan P p of P o
(voetnoot e)
0,5 mm < t < 1,5 mm
tc > 0,9 mm
a. De formule Pp = 15tσ e geldt voor statische belastingen. De formule P p = 7,5tσ e geldt voor wisselende belastingen met een spectrum overeenkomstig de wind.
b. De grenstoestand ‘grote vervorming’ is niet gedekt door de gegeven formules. Voor bevestigingen door flenzen met een breedte kleiner dan 150 mm, zal de lokale
vervorming van de flens als gevolg van de gebruiksbelasting in de meeste gevallen elastisch zijn.
c. Aangenomen is:
- de belasting grijpt centrisch aan
- de kop van het verbindings
- middel of de eventuele onderlegring heeft voldoende stijfheid op
- dat deze niet aanzienlijk vervormt
Bij bevestiging op 1/4 is de rekensterkte 0,9 Pp en bij 2 maal 1/4 geldt 2 x 0,7 Pp .
d. Als Po

4 DETAILLERING
Tabel 4.3 Rekenwaarde voor de schuifsterkte van verbindingen
t y p e
v e r b i n d i n g s m i d d e l
B e z w i j k v o r m
scheefstand + stuik
t < t1
B L i n d k l i n k n a g e l s t = t1: P = √(t3dσ e )
t1 ≥ 2,5t: P = 2,1 tdσ e
1 ≤ t1/t ≤ 2,5t:
lineaire interpolatie
stuik afschuiven plaat
Pb = 2,1tdσ e
T b o u t e n m e t m o e r e n niet relevant t ≤ 1 mm: Pb = 2,1 tdσ e
1 mm ≤ t ≤ 3 mm en c1/d ≤ 6
Pb = (2,6 – 0,5t + 0,9(t-1)ln(c1/d))tdσ e
1 mm ≤ t ≤ 3 mm en c1/d > 6
Pb = (1,0 + 1,1t) tdσ e
t ≥ 3 mm en c1/d ≤ 6
Pb = (1,1 + 1,8ln(c1/d))tdσ e
t ≥ 3 mm en c1/d > 6
Pb = 4,3tdσ e
S c h r o e v e n t = t1 : Pt = 3,2 √t3de
t1≥ 2,5t Pt = 2,1 tde
1≤ t1/t ≤ 2,5
lineare interpolatie
DETAILL
Pb = 2,1 tdσ e
niet relevant
als c 1 = 3d
P s = t c 1 σ e
niet relevant
als c1 = 3d
S c h i e t n a g e l s niet relevant Pb = 3,2 tdσ e niet relevant
als c1 ≥ 4,5d

ERING Geprofileerde
Staalplaat
vloei netto doorsnede Afschuiven verbindingsmiddel toepassingsgrenzen voor
de formulkes
P n = A n σ e
P n = A n σ n < A n σ e
σ n = (1 – 0,9r + 3r D/s) c e
P n = A n σ e
Niet relevant in
beplating
Karakteristieke schuifsterkte van verbindingsmiddel
1,5 maal groter dan andere bezwijkvormen
P f = 0,7 n A s σ e
P f moet 1,3 maal
Groter zijn dan andere bezwijk-vormen
Karakteristieke schuif-sterkte van verbindingsmiddel
1,5 maal groter dan andere bezwijkvormen
De uittreksterkte als gevolg van afschuiving moet 1,5
maal groter zijn dan P b
c 1 ≥ 3d
c 2 ≥ 3d
e 2 ≥ 3d
e 1 ≥ 1,5d
2,6 mm ≤ d ≤ 6,4 mm
c 1 ≥ 1,5d
c 2 ≥ 4d
e 2 ≥ 4d
e 1 ≥ 1,5d
M6, M16
8,8 of 10,9
c 1 ≥ 3d
c 2 ≥ 3d
e 2 ≥ 3d
e 1 ≥ 1,5d
3,0 mm ≤ d ≤ 8,0 mm
c 1 ≥ 4,5d
c 2 ≥ 4,5d
e 2 ≥ 4,5d
e 1 ≥ 4,5d
3,7 mm ≤ d ≤ 6 mm
ondermateriaal t1 ≥ 6 mm

4 DETAILLERING DETAILL
proefschoten. Voor het toepassingsgebied van door luchtdruk ingedreven nagels
wordt verwezen naar de documentatie van de desbetreffende leverancier.
Zelftappende schroeven en plaatschroeven
Bij deze bevestigingsmiddelen dient een gat te worden voorgeboord met een
diameter overeenkomstig de gegevens van de leverancier. Daarna wordt de schroef
in het gat gedraaid, waarbij deze zelf tapt door middel van materiaalverdringing.
Diverse materiaaluitvoeringen zijn verkrijgbaar, zoals verzinkt staal en roestvast staal.
Zelfborende schroeven Het grote verschil met de zelftappende schroef is, dat slechts
één arbeidsgang nodig is. De schroeven zijn voorzien van een hardstalen boorpunt,
die het benodigde gat boort waarna de draad zelf tapt. Verkrijgbaar in stalen en
roestvast stalen uitvoering, waarbij moet worden opgemerkt dat de boorpunt niet van
roestvast staal is.
Blindklinknagels
Blindklinknagels worden toegepast voor bevestigingen van ‘dun-op-dun’ en zijn
verkrijgbaar in diverse uitvoeringen, met lang- (waarbij de pen al of niet in het
afschuifvlak achterblijft) of kort-afbrekende pennen. Uitvoeringen in aluminium, monel,
enzovoorts.Voor het bevestingen met behulp van blindklinknagels is vóórboren
noodzakelijk. Afbeeldingen over gangbare verbindingsmiddelen overnemen uit
Metalen sandwichpanelen. De speciale sandwichschroef (met dubbele spoed)
schrappen en vervangen door schietnagel.
Ondergrond
Bevestiging op stalen ondergronden (t ≥ 5 mm)
Bij een bevestiging op ‘dikke’ stalen ondergronden is de uittrekwaarde van het
bevestigingsmateriaal zelden maatgevend. Het is vrijwel altijd de zogeheten
overtrekwaarde (de kracht, waarbij de dunne plaat over de kop van het
bevestigingsmateriaal trekt), die maatgevend is. De overtrekwaarde is afhankelijk van
de plaatdikte, de vorm en de diameter van de (onderleg)ring.
Bevestigingen ‘dun-op-dun’ (t ≤ 3 mm)
Voor de bevestiging van dunne plaatmaterialen op elkaar is het afhankelijk van de
gecombineerde plaatdiktes welk aspect maatgevend zal zijn. Ter illustratie: bij de
bevestiging van een 0,63 mm dikke wandplaat op een 3 mm dikke ondergrond, zal
de overtrekwaarde voor de dunne plaat maatgevend zijn, terwijl in de omgekeerde
situatie de uittrekwaarde uit de 0,63 mm dikke ondergrond maatgevend kan zijn.
Een en ander moet door de constructeur worden geverifieerd aan de hand van de
gegevens van de bevestigingsmiddelen.
Bevestiging op houten ondergronden
Voor de bevestiging op houten ondergronden worden vaak (zelfborende)
houtschroeven gebruikt, waarbij het hout eerst wordt voorgeboord.
Ook hier kunnen zich verschillende situaties voordoen. In de meeste omstandigheden
zal echter de uittrekwaarde uit het hout maatgevend zijn. Zowel de lengte, diameter
als de spoed van de schroeven zijn daarbij van belang. NEN 6760 (TGB 1990.
Houtconstructies) geeft de benodigde richtlijnen. Bij een bevestiging op een
houten ondergrond moet rekening worden gehouden met een ‘verdringing’ van de
bevestiging door het ‘werken’ van het hout.

ERING Geprofileerde
Staalplaat
Bevestiging op betonnen of steenachtige ondergronden
Bij de bevestiging op beton of andere steenachtige materialen met schroeven of
schietnagels verdient het aanbeveling dat de leverancier van de ondergrond hiervoor
voorzieningen opneemt in de vorm van stroken van staal of hout van voldoende
dikte. Als direct met schietnagels wordt bevestigd, moet dit in overleg met de
leverancier van de ondergrond. Er zijn ook toepassingen bekend van pluggen
met schroeven of in extreme gevallen met kleine keilbouten. Wat de maatgevende
schakel in het bevestigingssysteem zal zijn, is afhankelijk van onder meer plaatdikte,
pluglengte, plugdiameter en kwaliteit van de ondergrond.
Afdichtingsmaterialen
Veelvuldig toegepaste afdichtingsmaterialen zijn kitten, schuimbanden (met open
en gesloten celstructuur), speciale epdm-rubberprofielen en onderlegringen (bij
schroeven). Schuimband, dat is aangebracht volgens de voorschriften van de
fabrikant, heeft een levensduur

4 DETAILLERING DETAILL
DETAIL A DETAIL B
DETAIL C DETAIL D

ERING Geprofileerde
Staalplaat
DETAIL E DETAIL F
DETAIL G DETAIL H

4 DETAILLERING DETAILL
DETAIL I DETAIL J
DETAIL K DETAIL L

ERING Geprofileerde
Staalplaat
EEN GEVEL IS GEEN DAK!
De meeste geprofileerde staalplaten kunnen zowel in daken als gevels worden
toegepast. Het verschil in helling en belasting (zowel door wind als water) stelt
echter andere eisen aan de detaillering, bevestiging en voegconstructies. Gevels
of onderdelen van gevels die meer dan ongeveer 10° achterover hellen, moeten
worden gedetailleerd als dak. Voor naar voren hellende gevels gelden vanuit
de detaillering geen beperkingen. Bij voorkeur worden uitsluitend langsnaden
toegepast: geen dwarsnaden in de richting van de dakhelling! Indien dwarsnaden
onvermijdelijk zijn, verdienen ze bij de detaillering extra aandacht.
Evenwijdig aan dakhelling
Geprofileerde staalplaten kunnen worden gekoppeld op plaatsen die niet door
de waterafvoer worden belast (toppen). Het verdient aanbeveling deze naden
zodanig te detailleren dat de overlap de overheersende windrichting mee heeft,
zodat er een minimale kans bestaat dat wind, regen en sneeuw onder de overlap
komen. Deze detaillering legt de montagevolgorde in principe vast; met enig
ongemak zijn de panelen ook in omgekeerde volgorde te leggen.
Dwars op dakhelling
Vrij gangbaar bij een plaatrichting dwars op de dakrichting is een aansluiting
met overlap, eventueel aangevuld met afdichtingmaterialen. Het gebruik van een
duurzame afdichtingsband betekent in het algemeen dat een geringere dakhelling
mogelijk is. De minimale dakhelling hangt onder meer af van:
de lengte van het dak van de nok tot de goot, vanwege het afschot en noodzaak van
naden, dwars op de helling. Het verdient aanbeveling, deze naden zo dicht mogelijk bij
de nok te plaatsen, omdat de hoeveelheid afstromend water daar het kleinst is;
de diepte van de profilering;
de richting van de profilering ten opzichte van de helling;
de doorbuiging van de geprofileerde staalplaat onder veranderlijke belasting (bijvoorbeeld
wateraccumulatie);
het aantal en vorm van de sparingen of bijvoorbeeld daklichten.
De bevestigingsmiddelen kunnen bij een geprofileerde staalplaat zowel in de
top als in het dal worden aangebracht. In beide gevallen is een deugdelijke
onderlegring noodzakelijk. Een bevestiging in het dal is echter het meest
gangbaar. Bij een bevestiging in het dal is een korte, en dus goedkopere schroef
mogelijk. Door de eigenschappen van het product - onder meer de afmetingen
en het gewicht - vereist het werken met dunne geprofileerde staalplaat specifieke
aandacht. De platen hebben meestal een eigen gewicht van 5 tot 20 kg/m2 en
zijn dus relatief licht. Voor levering, opslag en montage geldt een aantal standaard
maatregelen, die beschadiging in het werk moeten voorkomen.
Door de eigenschappen van het product - onder meer de afmetingen en het gewicht
- vereist het werken met dunne geprofileerde staalplaat specifieke aandacht. De
platen hebben meestal een eigen gewicht van 5 tot 20 kg/m 2 en zijn dus relatief
licht. Voor levering, opslag en montage geldt een aantal standaard maatregelen, die
beschadiging in het werk moeten voorkomen.
Bloembollenhof
Vijfhuizen 2003, S333 Architecture + Urbanism
foto: Jan Bitter

5 UITVOERING UITVOER
5.1 Gestapeld geprofileerde staalplaten
rubberen
afstandshouder
5.2 Voorzorgmaatregelen ter bescherming van het staal
tegen (witte) roest.
LEVERING EN OPSLAG
Geprofileerde staalplaten worden aangeleverd in pakketten. Aangezien deze
pakketten relatief zwaar zijn in verhouding tot hun stijfheid, moeten deze met zorg
worden behandeld.
De ontwerper zal bij elk project moeten streven naar plaatlengtes die zoveel mogelijk
gelijk zijn. Bij de fabricage is het aan te bevelen de pakketten samen te stellen uit
platen van gelijke lengte. Hiermee wordt voorkomen dat op de bouwplaats de
platen onnodig met de hand moeten worden verplaatst (afb. 5.1).
Voor transport en opslag is het van belang deze pakketten met zorg te behandelen
zodat geen beschadigingen van hoeken en randen kunnen optreden; ook
verschuiving van de platen onderling moet worden voorkomen. Bij opslag van meer
pakketten worden de verpakkingskransen op elkaar geplaatst.
De ondergrond dient vlak te zijn en er dienen voldoende houten
ondersteuningsbalken aanwezig te zijn zodat de onderste platen van het pakket niet
kunnen beschadigen.
De opslagruimte moet droog zijn en goed geventileerd. Bij transport en opslag is
vocht uit den boze en moet erop worden gelet dat in de pakketten geen witte roest
kan ontstaan (zie afbeelding 5.2 en hoofdstuk 2, Eigenschappen).
BEWERKINGEN OP DE BOUWPLAATS
Knippen
Wanneer in het werk platen moeten worden ingekort of sparingen moeten worden
aangebracht, is daarvoor special gereedschap, waaronder de zogenoemde
knabbelschaar (afb. 5.6). Snijdgereedschap, slijpschijf of zaag moeten zoveel
mogelijk worden vermeden, omdat bij gebruik van dit gereedschap hete
staalstofdeeltjes worden geproduceerd, die zich kunnen vasthechten op de
geprofileerde staalplaten en vervolgens kunnen gaan corroderen.
Boren
Bij het boren moet worden voorkomen, bijvoorbeeld door rubberen afstandhouders,
dat de boorkop het plaatoppervlak raakt met schade aan bijvoorbeeld de coating
als gevolg (afb. 5.7). Verder moet bij het boren erop worden gelet dat de juiste
boor wordt ingezet voor de betreffende combinatie van staaldikte en diameter van
het bevestigingsmiddel. Het boorsel van de schroeven moet tijdens montage direct
worden verwijderd ter voorkoming van inroesten.
5.3 Het uittillen van de platen moet gebeuren aan de langszijde 5.4 Voorzorgmaatregelen om vorming van witte roest te vermijden

ING Geprofileerde
Staalplaat
MONTAGE
Bij de montage zijn de volgende aspecten van belang:
een controle vóór aanvang van de montage of de geprofileerde staalplaat voldoet aan de
eisen, zoals weergegeven in het bestek, en niet is beschadigd;
de platen moeten uit het pakket worden getild vanuit de langszijde (afb. 5.3);
bij koud-dakconstructies en gevels is het aan te bevelen de montagerichting tegengesteld te
nemen aan de overheersende windrichting;
met de montage van de dakplaten mag pas worden begonnen nadat de onderconstructie op
de juiste maatvoering is afgesteld. Voor de dakplaten is hierbij vooral van belang dat de
constructie, waarop wordt gemonteerd, vlak is (voor acceptabele hoogteverschillen (zie
afbeelding 5.4);
wanneer nadere aanwijzingen ontbreken, moeten de plaatpakketten bij de montage zodanig
worden geplaatst dat:
- de reeds aangebrachte platen niet zwaarder worden belast dan waarop is gerekend in de
berekening;
- de ondersteuningsconstructie niet zwaarder wordt belast dan waarop is gerekend in de
berekening. In overleg met de leverancier moeten de montagebelastingen worden bepaald;
- bij voorkeur belasting op kolommen of zwaardere balken plaatsvindt.
de uitgelegde dakplaten moeten zo snel mogelijk worden bevestigd om te voorkomen dat
ze verschuiven of verplaatsen door bijvoorbeeld windvlagen. Voorkomen moet worden dat
platen uit de geopende pakketten kunnen opwaaien (vastbinden voor beëindiging werkdag);
de dakplaten moeten in elke golf op de onderliggende constructie worden bevestigd;
de zijdelingse verbinding tussen de dakplaten onderling en op de randondersteuning moet
maximaal h.o.h. 500 mm worden uitgevoerd. Bij bewuste toepassing van schijfwerking is
(overeenkomstig de RMBS 2000) deze afstand maximaal 300 mm;
Binnendozen moeten met minimaal drie bevestigingsmiddelen op de onderliggende
constructie worden bevestigd. Wandplaten dienen minimaal in elke tweede golf op de
onderliggende constructie te worden bevestigd; bij gebouwhoeken en –randen moeten de
platen in elke golf worden bevestigd conform NEN 6702. De zijdelingse verbinding tussen
trapeziumvormig geprofileerde wandplaten onderling (langsnaden) mag maximaal h.o.h 500
mm. zijn;
eindopleggingen voor dak- en wandplaten moeten minimaal 40 mm zijn. Het
bevestigingsmiddel in de eindoplegging moet minimaal 20 mm vanaf het plaateinde worden
aangebracht (afb. 5.5);
voor een goede afwatering van het dak is het belangrijk dat het afschot en de plaats
van de hemelwaterafvoeren met zorg worden bepaald, dat daarbij de ontwerptekeningen
nauwkeurig worden gevolgd;
bij de montage van daken kan het, afhankelijk van het te monteren dakplaatprofiel en/of
de gekozen materiaaldikte, gewenst zijn dat de platen niet direct worden belopen maar
gebruik wordt gemaakt van tijdelijke houten delen. Dit om beschadigingen te voorkomen.
OPLEVERINGSWERKZAAMHEDEN
Het verdient aanbeveling voor bepaalde opleveringswerkzaamheden bij
overeenkomst te regelen, wie deze zal uitvoeren. Dit betreft onder meer het
direct na montage verwijderen van boorsel, trekpennen van blindklinknagels en
eventueel vuil. Niet vergeten: het verwijderen en afvoeren van beschermingsfolie,
stickers met merknaam en meer.
5.4 Maximale tolerantie bij een oplegging op meerdere steunpunten
5.5 Minimale eindopleggingen
5.6 Inkorten op de bouwplaats met een knabbelschaar
δmax ≤
350

6 ONDERHOUD
Tabel 6.1. A a n b e v o l e n r e i n i g i n g s f r e q u e n t i e p e r c o r r o s i e k l a s s e e n l o c a t i e ( i n d i c a t i e f )
c o r r o s i e
k l a s s e
l o c a t i e
( i n d i c a t i e f )
C 2 > 20 km
landinwaarts
C 3 10 – 20 km
landinwaarts
C 4 3 - 10 km
landinwaarts
C 5 I
C 5 M
< 3 km
landinwaarts
g o e d e
b e r e g e n i n g
1 x
per jaar
2 x
per jaar
3 x
per jaar
3 x
per jaar
ONDERHO
In overleg met de leverancier kunnen inspectie- en onderhoudsprocedures worden
opgesteld. Inspecties zijn van belang voor de controle van de kwaliteit van:
het uiterlijk;
de duurzaamheid van de coating;
de duurzaamheid van de gevel of het dak in verband met de veiligheid (belasting op
buiging en schijfwerking).
Geadviseerd wordt regelmatig inspecties uit te voeren, waarbij aandacht wordt
gegeven aan:
de algemene conditie van het gebouw,
het vaststellen van kleur (verkleuring) en afwerking van de geprofileerde platen;
het opsporen beschadigde platen;
de conditie en/of werking van de waterdichte bedekking, hemelwaterafvoeren,
noodafvoeren, bevestigingen en dergelijke;
indien van toepassing: de werking van het ventilatiesysteem.
Afhankelijk van de inspectieresultaten kunnen de volgende maatregelen worden
getroffen:
schoonmaken (wassen);
(lokaal) overschilderen van platen, waarbij meestal hele vlakken moeten worden behandeld
ter voorkoming van kleurverschillen;
vervanging van beschadigde platen (let op kleurverschil);
vervanging van bevestigingen.
In tabel 6.1 is aangegeven wat de aanbevolen reinigingsfrequentie is in relatie tot
de afstand van het gebouw tot de kust. Voor specifieke informatie over dit onderwerp
verwijzen we naar de brochure ‘Onderhoud van gecoilcoate staalplaat’, uitgegeven
door Bouwen met Staal.
s l e c h t e
b e r e g e n i n g ,
a g r e s s i e v e
i n v l o e d e n
1 à 2 x
per jaar
2 à 3 x
per jaar
3 x
per jaar
3 x
per jaar
r e i n i g i n g s p e r i o d e
maart
maart en oktober
maart, juni en
oktober
maart, juni en
oktober

UD
Rode donders
Almere 1998, Atelier Zeinstra Vander Pol
foto: Fotostudio Leenman

MILIEU
7 MILIEU
7.1 Een electro-oven gebruikt 100% gerecycled staal
Er zijn diverse methoden om na te gaan in hoeverre een bouwproduct duurzaam is,
ofwel hoe groot de milieubelasting is die het veroorzaakt. In de ontwerpfase van een
project is een globale toetsing doorgaans voldoende. Bij de definitieve keuze is dan
een nauwkeurige toetsing noodzakelijk.
GLOBALE TOETSING
In de ontwerpfase is een globale toetsing goed mogelijk aan de hand van de
zes beleidslijnen van Milieuberaad Bouw. Deze beleidslijnen, ondertekend door
alle bij de bouw betrokken doelgroepen, zijn vastgelegd in de Beleidsverklaring
Milieutaakstelling Bouw. De zes beleidslijnen luiden:
Gebruik zo weinig mogelijk eindige grondstoffen.
Gebruik bij voorkeur vernieuwbare grondstoffen. Hiermee worden grondstoffen bedoeld die
op korte termijn door de natuur zijn aan te vullen.
Gebruik bij voorkeur secundaire grondstoffen. Dit zijn stoffen of materialen die na sloop
van een gebouw of product overblijven en opnieuw bruikbaar zijn. Iets is pas ‘afval’
wanneer er voor het materiaal geen enkele toepassing is en er dus ‘niets meer mee te
beginnen’ valt.
Zorg dat er minder bouw- en sloopafval ontstaat; zamel dit gescheiden in.
Breng het energie- en waterverbruik in gebouwen omlaag.
Gebruik geen bouwmaterialen met ernstige milieu-effecten. Gebruik op termijn ook geen
bouwmaterialen met onvoldoende milieukwaliteiten.
Geen enkel bouwproduct kan volledig aan alle beleidslijnen voldoen. In vergelijking
met andere klimaatscheidende bouwproducten scoren geprofileerde staalplaten
goed, mits de ontwerper bij de keuze van het type geprofileerde staalplaat rekening
houdt met een aantal randvoorwaarden.
Eindige grondstoffen
Geprofileerde staalplaat bevat het minimum haalbare aan materiaal. Het materiaal
wordt optimaal benut door de combinatie van functies (dragen en scheiden). De
grondstoffen voor het staal zijn op zichzelf weliswaar eindig, maar staal is voor
100% recyclebaar. Na gebruik wordt het staal weer toegevoegd aan de totale
voorraad.
Vernieuwbare grondstoffen
Net als de meeste gangbare bouwmaterialen zijn geprofileerde staalplaten niet
samengesteld uit vernieuwbare grondstoffen.
Secundaire grondstoffen
Na sloop zijn de geprofileerde staalplaaten eenvoudig te scheiden van de
constructie en elke plaat is afzonderlijk te recyclen. Voor de meeste combinaties van
materialen is dit technisch mogelijk en vindt recycling ook feitelijk plaats.
Bouw- en sloopafval
Omdat geprofileerde staalplaat op maat in de fabriek worden gemaakt, veroorzaakt
de productie vrijwel geen bouwafval. Doordat de platen met droge verbindingen
worden gemonteerd, zijn ze in hun geheel demontabel. Gedurende de levensduur
is een gebouw met relatief eenvoudige middelen aan te passen aan een andere
functie. Dat verhoogt de levensduur van het gebouw in zijn geheel, wat de
milieubelasting reduceert. Door het lage eigen gewicht van geprofileerde staalplaat
volstaat een lichte fundering. De hoeveelheid steenachtig materiaal die daarbij na
sloop vrijkomt, is minimaal. Wanneer de platen na sloop worden gerecycled, is de

hoeveelheid sloopafval nihil.
Energie- en waterverbruik
Omdat geprofileerde staalplaten voor een groot deel samen met isolatiematerialen
worden toegepast, is de totale warmte-isolatie goed ten opzichte van de
hoeveelheid gebruikt materiaal. Afhankelijk van de hoeveelheid isolatie en de
isolerende werking van de andere gebruikte materialen is een hoge reductie
van het energieverbruik van het gebouw mogelijk. Op het waterverbruik hebben
geprofileerde staalplaten geen invloed.
Milieu-effecten
De hoeveelheid gebruikte stoffen met onvoldoende milieukwaliteiten hangt af van de
keuze van de verdere opbouw; in het bijzonder van de gebruikte materialen voor
isolatie en conservering. De eigenschappen van deze materialen moeten worden
beoordeeld in een nauwkeurige toetsing.
Alle kunststofschuimen zijn cfk-vrij. Vanaf 2004 is het gebruik van hcfk’s (onder meer
in polyurethaan) niet meer toegestaan.
NAUWKEURIGE TOETSING
Bij de uiteindelijke keuze van het type geprofileerde staalplaat kan de ontwerper
zich baseren op kwantitatieve gegevens voor zover die van het betreffende
product beschikbaar zijn. Dergelijke gegevens moeten zijn gebaseerd op een
levenscyclusanalyse (LCA). Indien dergelijke gegevens bekend zijn, zal de
fabrikant die doorgaans verstrekken. Bij de afweging kunnen toestingsinstrumenten
worden gebruikt; daarbij moet de ontwerper zich er altijd van overtuigen dat
de productinformatie waar een dergelijk instrument op is gebaseerd, actueel en
betrouwbaar is.
MRPI
De Milieu Relevante Product Informatie (MRPI) komt voort uit milieugerichte
levenscyclusanalyses (LCA’s) van de vijf productgroepen in de fasen van fabricage,
transport, montage, demontage, en recycling en hergebruik. Van elke groep
constructiestaal zijn de ‘milieuprofielen’ vastgelegd in het MRPI blad Constructiestaal
(afb. 7.1);. Dat zijn de prestaties op tien milieuthema’s, waaronder broeikaseffect
en aantasting van de ozonlaag. Daarnaast zijn voor elke groep de scores
bepaald op de milieumaten ‘grondstoffen’, ‘energie’, ‘emissies’, en ‘afval’. Van de
conserveringsprocessen - poedercoaten, natlakken, en thermisch verzinken - zijn de
milieuprofielen en milieumaten in aparte tabellen verwerkt
7.2 Recycled staal als schrootinzet bij converter
7.3 MRPI blad

8 LITERATUUR LITERAT
LITERATUUR
SOFTWARE
ACHTERGROND
INFORMATIE
Metalen sandwichpanelen in de bouw. Bouwen met Staal. Zoetermeer 2004.
Onderhoud gecoilcoate staalplaat. Bouwen met Staal. Rotterdam 2004.
C.C. Kruit, Stalen daken en gevels voor woningen. Bouwen met Staal, Rotterdam, 2004.
Wateraccumulatie, een incident of een structureel probleem. Syllabus Bouwen met Staal, Rotterdam, 2003.
Rekenprogramma Wateraccumulatie 1.00. Bouwen met Staal. Rotterdam, 2004
Rekenprogramma Schijfwerking Kip 1.01. Bouwen met Staal. Rotterdam, 2004.
Richtlijnen voor de berekening van stalen dakplaten – RSD 1974 (met aanvulling van november 1979),
uitgave Dumebo en Staalbouwkundig Genootschap.
Reken- en beproevingsmethode ter bepaling van de sterkte en stijfheid van trapeziumvormig geprofileerde stalen platen
– RGSP 1985, uitgave Dumebo en Staalbouwkundig Genootschap.
Ontwerptabellen staalplaat-betonvloeren – RSBV 1984, uitgave Staalcentrum Nederland en VBN.
Richtlijnen voor het ontwerp en de vervaardiging van staalplaat-betonvloeren – RSBV 1990 (in CS/CUR/SG-
rapport 7).
Richtlijnen met betrekking tot de rekenkundige bepaling van de brandwerendheid van staalplaat-betonvloeren – RBW-SBV
1990 (in CS/CUR/SG-rapport 7).
Recommendations for steel construction. The design of profiled sheeting (ECCS-document 40), 1983.
Recommendations for steel construction. Good practice in steel cladding and roofing (ECCS-document
41), 1983.
Recommendations for steel construction. Mechanical fasteners for use in steel sheeting and sections
(ECCS-document 42), 1983.
Specifications for couted coil for exterior building applications (ECCA-document), Brussel 1988.
BS 5426. Code of practice for performance and loading and loading criteria for profiled sheeting
in building. 1976.
DIN 18807. Stahltrapezprofile im Hochbau, deel 2: Durchführung und Auswerrung von Träglastversuchen.
T.H.J. van den Boom (rap.), Praktijkproblemen met platte daken (SBR-publikatie B 15-4), Rotterdam 1984.
J. Strampel en A.W. Toma. Bespreking schadegeval: afwaaiende stalen gevelbeplating. In Bouwen met Staal 17
(1983), nr. 62, p. 4-7.
Onderhoudsbewust ontwerpen en construeren van staalconstructies, syllabus PATO cursus. Delft 1986.
G. Scherpbier en A. van der Ploeg, KO – Algemeen en integratie, collegedictaat TU-Eindhoven.
J. Blauwendraad. Platte daken toetsen in een handomdraai. In Bouwen met Staal 171 (2003), p. 40-43.
M.F.A. Derkink. Lessen uit schade-analyse. In Bouwen met Staal 171 (2003), p. 46-51.
H.J. Fijneman, F. van Herwijnen, H.H. Snijder. Wateraccumulatie eenvoudig herberekend. In Bouwen met Staal 177
(2004), p. 45-51.
H.J. Fijneman, F. van Herwijnen, H.H. Snijder. Belastinggeval regenwater theoretisch geanalyseerd. In Bouwen met
Staal 178 (2004), p. 47-51.
N.J. van oerle, A.F. Hamerlinck. Nieuwe NEN 6068 geeft meer ruimte. In Bouwen met Staal 181 (2004), p.
14-17.
DIN 18807, Teil 2 Stahltrapezprofile, Durchführung und Auswertung von Tragfähigkeitsversuchen
ECCA ECCA test methods.
EN 10214 Kontinuierlich schnelztauchveredeltes Band und Blech aus Stahl mit Zink-Aluminium-
Überzügen (ZA).
EN 10215 Kontinuierlich schnelztauchveredeltes Band und Blech aus Stahl mit Aluminium-Zink-
Überzügen (AZ).
EN 10143 Plaat en Band van staal bekleed met een metaal door continu dompelen. Toleranties
op afmetingen en vorm.
EN 10147 Continue-dompelverzinkte band en plaat van staal voor contructie-doeleinden.
Technische leveringsvoorwaarden.
EN 10169-1 Continu bandgelakte platte producten van staal. Deel 1: Algemene informatie
(definities, materialen, toleranties, beproevingsmethoden.
EN 10169-2 Continu organisch beklede platte producten van staal. Deel 2: Producten voor
toepassingen buiten in de bouw.

UUR
EN 508-1 Dakbedekkingsmaterialen van metaalplaat - Zelfdragende materialen van staalplaat,
aluminiumplaat of roestvast-staalplaat - Deel 1: Staal.
BRL 206 Zwaluwstaartplaatvloeren, 1993 + C, 1999.
NEN 2891 Gevelelementen. Termen, definities en regels voor de bepaling van de modulaire plaats en
maten, 1990.
NEN 3660 Gevelvullingen. Luchtdoorlatendheid, stijfheid en sterkte. Beproevingsmethoden, 1988.
NEN 3661 (ontw.) Gevelvullingen (deuren, ramen, vliesgevels). Luchtdoorlatendheid,
waterdichtheid, stijfheid en sterkte, 1995.
NEN 6068 Bepaling van de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag tussen ruimten,
2004.
NEN 6773 Staalconstructies. TGB 1990. Basiseisen, basisrekenregels en beproevingen voor
overwegend statisch belaste dunwandige koudgevormde stalen profielen en geprofileerde
platen, 2000 + A1, 2001.
NAD-NVN-ENV 1993-1-3 Richtlijnen voor het gebruik van NVN-ENV 1993-1-3. Eurocode 3.
Ontwerp en berekening van staalconstructies. Deel 1-3. Algemene regels. Aanvullende regels
voor koudgevormde dunwandige profielen en platen, 2001.
NEN-ENV 1090-2 Het vervaardigen van staalconstructies. Deel 2. Aanvullende regels voor
koudgevormde dunwandige profielen en platen, 1998.
NVN-ENV 1993-1-3 Eurocode 3. Ontwerp en berekening van staalconstructies. Deel 1-3. Algemene
regels. Aanvullende regels voor koudgevormde dunwandige profielen en platen, 1996 + C1,
1997.
Kwaliteitsrichtlijn voor metalen gevels en daken. Deel 1: Leidraad voor opdrachtgever, architect
en verwerker. Deel 2: Technische richtlijn voor opdrachtgever, architect en verwerker.
DumeboDWS en MDG, 2003.
RAL-GZ 617 Gütesicherung Bauelementen aus Stahlblech. Güte- und Prüfbestimmungen für
Bauelemente aus Stahlblech, 2000.
RMBS 2000 Richtlijnen voor de toepassing van metalen beplating als schijfconstructies. Bouwen
met Staal. Zoetermeer, 2004.
Woodward
Hoofddorp 2003, Tordoir Van den Berg architecten
foto: Fotostudio Leenman

9 UITVOERING TERMINO
9.1 Geometrie van een dakconstructie
Bij geprofileerde staalplaat worden veel uitdrukkingen en begrippen gebruikt. Om eenduidigheid te kweken,
worden ze hier gedefinieerd en in de afbeeldingen 9.1 en 9.2 voor dak en wand aangegeven.
Aluzink: in plaats van een corrosiebescherming op staal met alleen zink, kan een aluminium-zink legering
worden toegepast. De gangbare samenstelling van de legering is in gewichtsprocenten 55% aluminium, 43,4%
zink en 1,6% silicium. Andere gebruikte namen: galvalume, zincalume, aluzinc.
Bandverzinken: zie continu thermisch verzinken.
Binnendichting: afdichting tegen (meestal) luchtstromingen door de gevel of het dak heen, gelegen aan de
binnezijnde van de scheidingsconstructie.
Binnendoos: een open, holle cassette met opstaande flenzen voor de bevestiging van de gevelplaat. In de
casette wordt isolatie aangebracht; de gesloten zijde ligt aan de interieurzijde.
Blindklinknagel: secundair, niet-constructief bevestigingsmiddel bij zijoverlappen en hulpstukken, ook wel
popnagel genoemd.
Brandcompartiment: een brandcompartiment is een deel van het gebouw dat kan worden afgesloten ter
beperking van uitbreiding van brand.
Buitendichting: afdichting tegen (meestal) vochtindringing door de gevel of het dak heen en gelegen aan de
buitenzijde van de scheidingsconstructie.
Cannelure: de hoogte tussen onder- en bovenkant van de profielbeplating. Ook wel gebruikt als andere
benaming voor de dalen in deze beplating.
Cannelurevulling: strook isolatiemateriaal (vaak minerale wol) die in de cannalure wordt gelegd voor
geluidsabsorptie.
Coating: een afwerklaag (onder meer) ter bescherming en verfraaiing van de staalplaat. Coating kan zowel als
natlak, poederlak of als folie worden aangebracht en bestaat (meestal) uit bindmiddelen en pigment.
Coil (rol): het uitgangsmateriaal (vlakke plaat) is opgerold tot een coil.
Coilcoaten: hierbij wordt de coil (opgerolde dunne plaat) na het verzinken in een continu proces chemisch
voorbehandeld en aan beide zijden voorzien van een coatingsysteem uit één of meerdere lagen. Profileringen
worden over het algemeen pas na het coilcoaten aangebracht.

LOGIE
Contactisolatie: isolatie tussen twee metalen vlakken om contactcorrosie te voorkomen.
Continu thermisch verzinken: de officiële term voor het via een dompelproces op een bandbehand-elingslijn
aanbrengen van een zinklaag. Bandverzinken is een veelgebruikte alternatieve erm voor het continu thermisch
verzinken van een in principe oneindig lange band dunne staalplaat (0,5 - 2 mm dik).
Dal: onderste horizontale gedeelten van geprofileerde platen. Ook wel: de plaatgedeelten op de bovenflens na.
Dampdoorlatende laag: een laag, van voor waterdamp doordringbaar materiaal, gelegd aan de koude kant van de
isolatie om te voorkomen dat deze isolatie door eventueel vocht nat wordt een daardoor aan isolerende werking
verliest.
Dampremmende laag: een laag, van voor waterdamp moeilijk doordringbaar materiaal, gelegd aan de warme kant
van de isolatie om inwendige condensatie in de constructie te beperken of voorkomen.
Deklagen: lagen op het uitgangsmateriaal staal ter bescherming en verfraaiing. Metallische deklagen zijn
onder meer zink, aluzink of een anodiseerlaag. Organische deklagen zijn onder meer coilcoating, natlak,
poedercoating.
Dimpel (ril): een verstijving in een flens van een geprofileerde plaat over de gehele plaatlengte. In bovenflens of in
onder- en bovenflens.
Dubbelschalige beplating: een dak- of wandbekleding bestaande uit een geprofileerde stalen buitenplaat en een
geprofileerde stalen binnenplaat, eventueel met een afstandsprofiel ertussen.
Eind-overlap: de afstand waarover twee elkaar overlappende plaateinden dubbel zijn gelegd.
Embosseren: het met een walsrol indrukken in de toplaag van een reliëf, zodat een patroon of motief in het
oppervlak ontstaat.
Enkelvoudig dichtingssysteem: gecombineerde water- en winddichting.
Flens: bovenste en onderste horizontale gedeelten van geprofileerde platen.
Kerndikte (staalkerndikte): de dikte van het staal zonder zink of coating.
Koudebrug: warmtelek in gevels en daken, gevormd door plaatselijke constructie-onderdelen, waarvan de
weerstand tegen warmtedoorgang beduidend kleiner is dan die van de overige aangrenzende
constructiedelen.
9.1 Geometrie van een wandconstructie

9 UITVOERING TERMINO
Koud-dak: een constructieopbouw voor het dak waarbij geventileerd wordt met buitenlucht onder de
waterdichte/regendichte laag.
Langsverstijving: een verstijving in een lijf (over de gehele lengte) van een geprofileerde plaat. Bij hoge profielen
in één of twee rijen.
Lekdorpel: een metalen zetstuk in het algemeen in hetzelfde materiaal en kleur als het gevelmateriaal en als
afsluiting aangebracht aan de onderzijde van de gevelbeplating.
Lengte-rand: de rand van geprofileerde beplating of panelen evenwijdig aan de overspanning.
Lijf: de opstaande (schuine) zijden van de profilering.
Luchtspouw: een ononderbroken open ruimte in de scheidingsconstructie, in meer of mindere mate afgescheiden
van binnen- en buitencondities, gelegen tussen binnen- en buitendichting.
Micron (µm): eenheidsmaat voor dikte van de deklage in duizendste millimeter.
Overspanningsrichting: de richting, evenwijdig aan de afstand tussen de opleggingen, die bepalend is voor de
draagkracht.
Pakket: in elkaar gestapelde platen voorzien van beschermend inpakmateriaal voor transport.
Plaatbreedte: de afstand tussen de uiterste randen van een plaat, gemeten loodrecht op de overspanning.
Plaatdikte: de dikte van de beplating inclusief zink en/of coating.
Profielhoogte: de afstand tussen boven- en onderflens gemeten vanaf de helft van de plaatdikte.
Profielvuller: gecontramalde isolatiestrook aan het dakplaatprofiel, vaak van kunststofschuim of minerale wol, om
de cannelures nabij de randafwerking af te sluiten of als brandstop.
Randafwerking: een gezette staalplaat, met dezelfde coating als de beplating, die zodanig is koudgevormd, dat
de plaat de overgang vormt op de plaats waar de beplating van vorm of richting verandert. Bijvoorbeeld bij de
nok van het gebouw of bij hoekaansluitingen.
Ril: zie dimpel.
Samengesteld dichtingssysteem: dichtingssysteem waarbij met een combinatie van lagen met verschillende functies
wordt bereikt dat de uitwendige scheidingsconstructie voldoet aan de eisen van waterdichtheid en van een
gegeven maximale luchtdoorlatendheid.
Staalkerndikte (kerndikte): de dikte van het staal zonder zink of coating.
Steekmaat: de h.o.h.-afstand tussen het steeds terugkerende gedeelte van het profiel (golf).
Staalplaat-betonvloeren: constructies bestaande uit een geprofileerde staalplaat, gecombineerd met een in het
werk gestorte betonlaag. Constructief werken staal en beton samen. Het staal dient tevens als verloren bekisting
voor het beton.
Stitcher: secundair, niet-constructief bevestigingsmiddel bij zijoverlappen en zetstukken.
Verbinding: het geheel van verbindingsmiddel, beplating én onderconstructie nabij het betreffende
verbindingsmiddel.
Verbindingsmiddel, niet-constructief (secundair): een verbindingsmiddel, dat niet is aangebracht om de beplating
aan de onderliggende draagconstructie te bevestigen; bijvoorbeeld in de lengte-randoverlappingen.
Verbindingsmiddel, constructief (primair): een verbindingsmiddel, dat is aangebracht om de beplating aan de
onderliggende of omringende draagconstructie te bevestigen.
Warmdak: een dakopbouw, bestaande uit geprofileerde beplating met isolatie aan de buitenzijde en een
waterdichte afwerking.
Weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (wbdbo): de tijd die een brand nodig heeft voor de uitbreiding van
de ene ruimte naar de andere ruimte.
Werkende breedte: de breedte van het effectief per plaat beklede oppervlak, dus met aftrek van de overlap (aan
één zijde).
Zelfborende schroef: primair constructief verbindingsmiddel voorzien van een boorpunt waarbij de lengtemaat
van de boorpunt afhankelijk is van de dikte van de stalen onder/achterconstructie. Voorboren is met dit
verbindingsmiddel niet nodig.
Zelftappende schroef: primair constructief verbindingsmiddel waarbij de beplating en de stalen onder/
achterconstructie voorgeboord moeten worden.
Zij-overlap: de lengte, waarover twee elkaar overlappende lengte-randen dubbel zijn gelegd

LOGIE
Bloembollenhof
Vijfhuizen 2003, S333 Architecture + Urbanism
foto: Jan Bitter