OEFENINGEN PERSONEN-, FAMILIE- EN FAMILIAAL ...

Associatie KULeuven - Faculteit Rechtsgeleerdheid
OEFENINGEN PERSONEN-, FAMILIE- EN
FAMILIAAL VERMOGENSRECHT
(Deel personen- en familierecht *)
Tweede bachelor rechten
Prof. Dr. Johan Du Mongh
Academiejaar 2008 – 2009
* Met dank aan Prof. Dr. P. Senaeve

Persoonlijkheid en Staat v/d persoon
1. Eline is een meisje van 17 jaar en zit op kot in Gent, waar zij van een baby bevalt. Zij
is door haar vriend in de steek gelaten en leeft volkomen geïsoleerd. Het kindje is reeds 19
dagen oud, maar tot nog toe heeft niemand de geboorte aangegeven. Wat kan/moet thans
gebeuren ?
2. Een ongehuwde vrouw is ongewenst zwanger; ze wil zich principieel niet laten
aborteren en is van plan haar kind te baren om het daarna onmiddellijk af te staan. Ze
verbergt haar zwangerschap zolang mogelijk, verdwijnt vanaf het begin van de 5de maand in
een onooglijk klein Vlaams dorpje en bevalt 4 maanden later in een ziekenhuis te Wilrijk van
een flinke zoon, onder deskundige leiding van haar broer, die daar als gynaecoloog is
tewerkgesteld. Ze wenst absoluut als moeder t.a.v. dit kind anoniem te blijven (waarin haar
broer haar steunt) en omdat ze gehoord heeft dat de naam van de moeder altijd vermeld
moet worden in de geboorteakte, weigert ze de geboorte aan te geven. Is dat gerucht
correct en heeft haar weigering enige zin ?
Naam
3. Tijdens een stamboomonderzoek ontdekt Koen Senaeve dat, hoewel de naam van
zijn vader Petrus Senaeve net zoals de zijne geschreven wordt, de naam van zijn grootvader
Vincentius Seynaeve en ook de naam van zijn vroegere weergevonden voorouders langs
vaderszijde tot in 1657 geschreven werd als “Seynaeve” met Y. Koen vindt de schrijfwijze
met Y veel authentieker en wenst dan ook dat zijn naam Koen Seynaeve zou zijn.
Vraag: is dit mogelijk ? Zo neen, waarom NIET (uitleggen). Zo ja, bespreek uitvoerig wat hij
daartoe kan ondernemen.
4. Merel en Kobe zijn altijd wel van het rebelse type geweest en vanaf 2000 kozen ze
voor een LAT-relatie. De jaren verstrijken, Merel en Kobe verliezen hun wilde haren en 5
jaar later, op 19 november 2005 om precies te zijn, bevalt Merel van een meisje Lotte. Kobe
is wel degelijk de vader van Lotte, maar woont op dat moment niet met Merel samen, en ziet
er van af om Lotte te erkennen. Vanaf 2006 trekt Kobe definitief bij Merel in. Doordat de
drie nu een hecht gezinnetje vormen, besluit Kobe vandaag dat Lotte toch zijn naam zou
moeten dragen. Quid ?
5. Vijf jaar geleden had Veerle een kortstondige relatie met een gehuwde collega, Joris
Suickerbuyck, van wie ze van een dochter, Leen, is bevallen. Kort na de geboorte heeft
Joris het kind erkend. Leen draagt echter de naam van haar moeder, nochtans zou Veerle
dit graag anders zien, maar Joris wil daartoe geen stappen ondernemen zolang hij gehuwd
is. Als mevr. Suickerbuyck overlijdt, ziet Veerle hierin dé kans om alsnog de naam van Leen
te veranderen in Suickerbuyck. Quid?
6. Wendy is een ongehuwde moeder die bevallen is van een tweeling. Zij wil haar
kinderen Steppe (een jongen) en Toendra (een meisje) noemen, maar de ambtenaar van de
burgerlijke stand zegt dat zulks niet aanvaard kan worden als voornamen.
Vraag: kan Wendy iets ondernemen ?

Persoonlijkheidsrechten m.b.t. de fysieke bestanddelen
7. Na een zwaar verkeersongeval wordt de dertiger Vincent S. het ziekenhuis
binnengebracht met een irreversibele coma. Hij blijkt gehuwd te zijn en kinderloos. Zijn
echtgenote Marie, zelf 28 jaar, vraagt de hoofdgeneesheer om bij Vincent sperma weg te
nemen zodat zij hiermee geïnsemineerd kan worden en toch een kind kan krijgen van haar
echtgenoot die zweeft tussen leven en dood. Kan en/of moet de arts op dit verzoek ingaan ?
8. Filip komt uit een streng Rooms-katholiek gezin. Hij leefde sinds meer dan twee jaar
samen met zijn homofiele vriend Joost. Op 25-jarige leeftijd is hij na een langdurige ziekte
ten gevolge van aantasting door het AIDS-virus overleden. Tijdens zijn ziekte werd hij
steeds door Joost verzorgd. Joost wenst dat zijn vriend gecremeerd wordt, maar de ouders
van Filip, die homoseksualiteit steeds als iets "vies" zijn blijven beschouwen, willen dat hun
zoon begraven wordt in de bestaande concessie waarin reeds de vaderlijke grootouders van
Filip begraven liggen. Slechts op die manier zal, in hun ogen, hun zoon 'zielerust' kunnen
vinden.
Quid ? Wie kan wat ondernemen ?
9. Mevrouw Peeters, thans 89 jaar, is sinds vele jaren bedlegerig, woont alleen maar is
voor alles afhankelijk van derden, en is levensmoe. Zeker sinds het overlijden van haar
echtgenoot een viertal jaren geleden ziet zij geen enkele zin meer om het leven dat zij thans
leidt, nog verder te zetten. Zij heeft al meerdere malen aan haar enige zoon en
schoondochter gevraagd dat zij een arts zouden contacteren die haar uit haar lijden zou
willen bevrijden. De zoon en schoondochter willen de oprechte en beredeneerde wens van
hun moeder/schoonmoeder respecteren. Quid ?
10. Mieke is op 2 juni 2007 in het huwelijk getreden met Charlotte. Na een one-nightstand
met een jeugdvriend, Jean, blijkt Mieke, zeer tegen haar wens, zwanger te zijn. Zij
wenst over te gaan tot abortus, maar haar echtgenote Charlotte, die zelf geen kinderen kan
krijgen, is razend en verzet zich radicaal tegen een zwangerschapsafbreking. Quid ?
11. Joop komt door een skiongeval te overlijden op zeventienjarige leeftijd. Sedert drie
maanden vóór zijn dood woonde hij bij zijn grootouders. Zijn moeder leeft nog maar keek
naar haar zoon niet meer om sinds het overlijden van haar man. Zodra ze het slechte
nieuws verneemt, staat de moeder van Joop aan de deur van de grootouders omdat ze zijn
begrafenis wil regelen en de crematie van haar zoon. De grootouders ontvangen haar niet
bepaald hartelijk en menen bovendien dat Joop gewoon begraven wenste te worden.
Vraag a) Had Joop tijdens zijn leven op dit conflict kunnen anticiperen teneinde het te
vermijden, zo neen waarom niet? Zo ja, hoe ?
b) Wie haalt het in dit conflict tussen moeder en grootouders, en hoe ?

12. Op 8 mei 2007 komt Linda, een gehuwde vrouw van 43 jaar, op consult op het
kabinet van ‘n Belgische arts, op dat ogenblik is zij ongeveer 6 weken zwanger van een 2de
kind en daar de geboorte daarvan om medische en persoonlijke redenen (haar niet meer zo
jeugdige leeftijd, haar medische voorgeschiedenis en zwakke gezondheidstoestand, de
materiële en financiële niet-berekening op de komst van een broer of zus voor hun 16-jarige
zoon) ongewenst was, wordt besloten tot een zwangerschapsafbreking. Deze vindt plaats
op 12 mei 2007. Eind mei komt Linda op nacontrole bij de behandelende gynaecoloog die
laat kennen dat de abortus goed verlopen was. Bij een latere controle op 17 juli 2007 doet
de arts de mededeling dat Linda opnieuw zwanger blijkt sinds ongeveer 6 weken. De vrouw
kan haar oren niet geloven en stapt naar een andere geneesheer die een echografie
doorvoert waaruit blijkt dat Linda thans ongeveer 17 weken zwanger is. Op 14 januari 2008
wordt Dieter, de tweede zoon van Linda, geboren.
Had de door de arts doorgevoerde maar blijkbaar mislukte abortus een wettelijk
karakter (vraag a)?
Ervan uitgaande dat de zwangerschapsafbreking een wettelijk karakter zou hebben, kunnen
Linda en haar man dan tegen de behandelende geneesheer een vordering tot vergoeding
van de schade instellen die zij hebben geleden ten gevolge van het mislukken van de
abortus en de geboorte van Dieter, een initieel ongewenst kind (vraag b)?
13. Op 18 april 2008 komt Claudine, 37 jaar, met haar wagen tegen een vrachtwagen
terecht en zij wordt bewusteloos overgebracht naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis waar zij
nog dezelfde dag aan haar verwondingen overlijdt. Op 19 april worden de familieleden op de
hoogte gebracht van het ongeval, die een aantal malen het ziekenhuis bezoeken en er
ontvangen worden door de hoofdgeneesheer van de dienst spoedgevallen die hen uitleg
geeft over de dramatische afloop van het ongeval. Deze geneesheer laat een thoracotomie
doorvoeren om de juistheid van zijn diagnose te kunnen nagaan en bij die gelegenheid
worden tevens de hoornvliezen van de overledene en de organen van het inwendige oor
weggenomen met het oog op latere transplantaties. Wanneer later het lijk van Claudine door
het ziekenhuis wordt prijsgegeven, stelt de familie vast dat het lichaam zich in een ergere
staat bevindt dan na het ongeval en vooral dat bepaalde organen werden weggenomen.
Quid ?
14. Na te hebben geprofiteerd van de geneugten van het bruisende nachtleven in Leuven,
keert Johannes (amper in staat om nog 1 woord uit te brengen) met de auto terug huiswaarts.
Aan het kruispunt vlak voor zijn huis rijdt hij door het rode licht, waarbij hij een minderjarige
fietser opschept, een aantal meter meesleurt en voor dood op het wegdek laat liggen. Waar hij
niet op gerekend had, was de paraatheid van de Federale politie, die alles heeft zien gebeuren.
Vraag: wat kan de politie doen, nadat ze Johannes heeft aangehouden en merken dat deze
laatste klaarblijkelijk meer dan tipsy is ?

Persoonlijkheidsrechten m.b.t. de psychische en morele bestanddelen
15. VTM zendt wekelijks een komisch praatprogramma uit dat telkens afgesloten wordt door
Chris Van Den Durpel die een Mister Bean-achtige figuur uitbeeldt die Karel Droogmans noemt.
De knotsgekke en sullige figuur wordt al snel razend populair bij de Vlaamse jeugd zodat
besloten wordt een CD vol gecoverde zomerhits uit te brengen. In het Pajottenland woont een
leeftijdsgenoot van Chris Van Den Durpel die ooit nog met deze op de middelbare school heeft
gezeten en eveneens Karel Droogmans heet. Deze vindt het helemaal niet leuk dat sinds de
bewuste uitzendingen van VTM zijn collega’s constant allusies maken over de kenmerken van
dat fictieve televisiepersonage. Kan hij iets ondernemen ?
16. Op een winteravond poseert Hilde Hanson, een beroepsfotomodel, voor een
fotosessie gemaakt door een beroepsfotograaf in opdracht van het door haar man uitgebate
kapsalon. Een van die foto’s waar zij met grote oorringen op staat, verschijnt later in het
weekblad Flair ter illustratie van een artikel over “Aids door oorprik”. Hoewel haar naam niet
bij de foto vermeld staat, voelt Hilde Hanson zich geschaad door de context waarin de foto
werd gepubliceerd. Quid ?
17. Tijdens Euro 2000 overwon de Belgische ploeg Zweden. De pers mag meeproeven
van de uitgelaten sfeer en begeeft zich, terwijl de champagnekurken knallen, naar de
kleedkamers en verzorgingsruimte van de winnaars. Een weekend later verschijnt op de
binnenpagina van een Vlaams sportweekblad een grote foto van drie bekende voetballers
van de winnende ploeg, die zich naakt onder de douche bevinden waarbij hun
geslachtsdelen duidelijk te zien zijn, met elk een fles in de hand, en met daaronder de tekst
“En dat je daarvoor niet per se in avondkledij hoeft te zijn”. Op de voorpagina van het
nummer wordt geen allusie gemaakt op het feit dat op de foto de geslachtsdelen van de
spelers duidelijk te zien zijn.
Kunnen de betrokken spelers, nadat zij hun overwinningsroes uitgeslapen hebben, hiertegen
iets beginnen ?
18. In het studentenblad Veto staat een hoofdartikel waarin een met de initialen K.V.
aangeduide prof uit de faculteit der rechtsgeleerdheid van de KULeuven ervan beschuldigd
wordt herhaalde malen vrouwelijke studenten in zijn bureau te hebben aangerand. Volgens
Veto zou de rector hiervan op de hoogte zijn, maar zou hij getracht hebben “het potje gedekt
te houden”. Voor prof. Karel Vandezande is het duidelijk dat hij met dit hoofdartikel geviseerd
wordt.
Vraag: wat kan hij hiertegen ondernemen op privaatrechtelijk vlak ? (uitvoerig beschrijven
wat hij juist kan ondernemen, wat de voorwaarden, termijnen, de sancties, enz. zijn).

19. In Dag Allemaal verschijnt een artikel waarin beweerd wordt dat Bert Anciaux,
Minister in de Vlaamse regering, een verhouding zou hebben met Marie Arena, Waals
Minister Presidente, en dat zij een kind van hem zou verwachten. Kan Bert Anciaux, die
gehuwd is en vader van vier kinderen, iets tegen die publicatie ondernemen?
Beschermingsstatuut
verlengde minderjarigheid en voorlopig bewind
20. Jean, 75 jaar, kinderloos en zeer bemiddeld, voelt dat het verstandelijk met hem niet
meer zo goed gaat, en hij heeft schrik dat hij in de nabije toekomst niet meer in staat zal zijn
om zijn aanzienlijk vermogen behoorlijk te beheren. Hij heeft ook schrik dat zijn nichtje
Fientje, met wie hij vroeger nauwelijks contact had maar die sinds enkele maanden bijna
dagelijks over de vloer komt, alsdan met een deel van zijn geld zou gaan lopen.
Kan hij iets ondernemen om dat te voorkomen? Zo ja wat en hoe ?
21. Piet en Ilse zijn de ouders van een kind van 16½ jaar dat op vierjarige leeftijd
slachtoffer werd van een zwaar verkeersongeval, waarbij het een ernstig hersentrauma
opliep (schedelfractuur). Hij bleef toen twee maanden in comateuze toestand, vertoonde
anisocorie en tekenen van hersenstamletsels. Nadien was er een zeer trage progressieve
evolutie van de psychomotoriek en de gezichtsfunctie. De jongen bleef echter een zware
psychomotorische achterstand vertonen en is zeer nerveus en koleriek. Hij verblijft thans
tijdens de dag in een M.P.I. Piet en Ilse vragen zich af wat er op juridisch vlak met hun kind
te gebeuren staat, nu het binnen afzienbare tijd 18 jaar wordt.
22. Jozef, 78 jaar, werd in 2006 onder voorlopig bewind gesteld. Hij is kinderloos en zou
een testament willen opstellen om een vriendin die hem sinds vele jaren helpt, als algemeen
legataris te kunnen aanstellen. Kan hij dat ? Zo neen, waarom niet ? Zo ja, wat moet hij daar
concreet voor doen ?
23. Voor Ghislain, een 83-jarige weduwnaar die in een Gents ziekenhuis opgenomen is
en aan zijn bed is gekluisterd met sonden en allerlei apparatuur, werd Albert, zijn neef, als
voorlopige bewindvoerder aangesteld met het oog op het beheer van het vermogen van de
man.
a/ Kan Ghislain nog een schenking doen aan een oude vriendin van hem ?
b/ Zou Albert een aantal kasten van de man kunnen schenken aan het nichtje van Ghislain ?
24. François Blomme werd in 2007 door de vrederechter onder voorlopig bewind
geplaatst, waarbij de aangestelde voorlopige bewindvoerder een algemene opdracht krijgt.
De heer Blomme, die bij momenten “vrij normaal” overkomt, slaagt er in om achter de rug
van zijn voorlopig bewindvoerder bij twee verschillende banken een som van 60.000 € resp.
40.000 € te ontlenen waarbij hij telkens een hypotheek laat vestigen op zijn enig onroerend
goed. De heer Blomme betaalt al vlug de leningen niet meer terug, en het ontleende geld
blijkt te zijn opgegaan in dure feestjes en exotische reizen. Kan er iets ondernomen worden?

Zo ja wat, en door wie ?