ONE of a kind - Martin van der Zeeuw

De 22-jarige student Damiano Tamagni, afkomstig uit
het Zwitserse Locarno in het Italiaanstalige kanton
Ticino (Tessino), gaat op 1 februari 2008 ’s avonds vol
goede moed de stad in om het carnaval te vieren. Even voor
middernacht slaat het noodlot toe: Damiano wordt zonder enige
aanleiding in elkaar geslagen door drie jongens, leeftijdgenoten.
Zwaargewond blijft hij liggen; een krant zou later beweren dat
hij op dat moment al klinisch dood was. De volgende dag, zaterdag,
om vijf uur ’s middags, ontkoppelen de artsen de beademingsapparatuur
die Damiano in leven houdt.
Wrakduiken
Dat er bij Ascona een Bugatti op de bodem van het Lago
Maggiore ligt, weten de ‘locals’ al jaren. De exacte plaats is geen
geheim meer; het ding is in de jaren zestig al ontdekt door een
amateurduiker, Ugo Pillon. Naar aanleiding van verhalen die
vooral bij de ouderen uit de omgeving de ronde doen, is hij er
destijds naar op zoek gegaan. In augustus 1967 vindt hij hem
uiteindelijk, op 53 meter diepte. De auto ligt op de linkerzijkant
en is half begraven in de modder. Er wordt besloten de auto
verder te laten liggen voor recreatieve doeleinden. Het wordt
een geliefd object voor de lokale duikclub annex reddingsmaatschappij,
het Centro Sport Subacquei Salvataggio Ascona (CSSS),
die in daaropvolgende jaren regelmatig onderwaterbezoekjes
brengt aan de Bugatti.
De aanwezigheid van het autowrak blijft vooral lokaal bekend.
Het is een Bugatti, zo veel is zeker; het interesseert echter niemand
ook maar enigszins wat voor type het is en wat de historie
erachter zou kunnen zijn. De tijd schrijdt voort en op een
bepaald moment weet nog slechts een enkeling zich te herinneren
hoe de auto in het meer terechtgekomen is.
In 1998 viert de Zwitserse automobielclub zijn honderdjarig
bestaan en wordt er een bijeenkomst gehouden in Ascona.
Onder de aanwezige auto’s zijn vrij veel Bugatti’s. Een van de
clubleden, Hans Matti, zelf Bugatti-eigenaar, wordt aangesproken
door een lokale bewoner: “Wij hebben ook een Bugatti;
alleen ligt die op de bodem van het Lago Maggiore.” Matti’s
nieuwsgierigheid is uiteraard gewekt en
omdat hij toevallig ook lid is van de (lan-
“Wij hebben
ook een bugatti;
alleen ligt die
op de bodem
van het lago
maggiore”
56 1/2010
delijke) reddingsmaatschappij, neemt hij
contact op met zijn collega’s in Ascona. Aan
de hand van via hen verkregen foto’s uit
de jaren zeventig van de half in de modder
begraven auto vermoedt Matti dat het om
een Type 40 gaat, overigens wel een toerwagen,
geen racer. Zaak gesloten. Er gebeurt
verder niets mee. In de jaren daarna wordt
nog wel regelmatig gedoken naar het wrak, onder andere door
CSSS-leden Maurizio Tamagni en zijn zoon Damiano.
Bergingsexpeditie
De burgemeester van Locarno gelast direct na het incident rond
Damiano Tamagni de verdere carnavalsvieringen af. De daders
worden nog diezelfde nacht gearresteerd; het zijn drie jongens,
twee van 19 en één van 21 jaar. Over het motief is niets bekend.
Uiteindelijk worden twee van hen schuldig bevonden aan moord
en krijgen ze tien jaar gevangenisstraf. De derde wordt 'slechts'
schuldig bevonden aan agressie en wordt lichter bestraft.
De dag na Damiano’s overlijden nemen enige honderden mensen
deel aan een stille tocht. Vader Maurizio besluit een stichting
in het leven te roepen om zinloos geweld te voorkomen, de
Fondazione Damiano Tamagni (damianotamagni.ch). Voor het
genereren van fondsen gaan zijn gedachten uit naar het duikobject
waar hij en zijn zoon zo vaak plezier aan beleefden: de
Bugatti in het meer. Hij wil het wrak laten lichten en het eventueel
verkopen.
Geheel op vrijwillige basis organiseert Jens Boerlin, eigenaar van
een duik- en bergingsbedrijf, in 2009 de expeditie om de Bugatti
boven water te halen. In eerste instantie duiken hij en zijn team
diverse keren naar het wrak om het schoon te maken en nieuwe
foto’s te nemen, die Boerlin vervolgens naar Hans Matti stuurt.
Matti kan zich nu een beter beeld vormen. Het blijkt om een
Bugatti Brescia te gaan, maar dan een modifié, geen standaardcarrosserie
dus. Dat het een Brescia is, weet Matti doordat de
uitlaat aan dezelfde kant zit als het stuurwiel, iets wat niet bij
andere typen Bugatti het geval is. Ook het houten chassis en de
vierwielremmen zijn typerend voor (latere) Brescia’s. Vervolgens
geeft Matti Boerlin aanwijzingen waar hij chassisnummer en
dergelijke kan vinden en aan de hand daarvan determineert
Matti de auto als een Brescia Type 27, chassis Type 22 met chassisnummer
2461, motornummer 879.
Op 12 juli 2009 zijn ruim duizend belangstellenden getuige van
het moment dat de eerste stukjes roestig metaal van de Bugatti
langzaam boven water komen en de auto na ruim zeventig jaar
weer het daglicht ziet (het filmpje is te zien op YouTube). Er
blijkt zelfs nog lucht in de banden te zitten. De Bugatti geeft echter
meteen blijk van zijn aanwezigheid. Zodra de auto in de zon
staat te drogen, klapt een van de banden met een luide knal.
kentekenplaten
Al had er natuurlijk geen haan naar gekraaid als het een Fiat
Topolino was, de Bugatti zelf noch het type is heel bijzonder. Het
is het verhaal erachter wat het pas écht interessant maakt. En
zoals te verwachten valt, doen er talloze speculaties, geruchten
en zelfs aperte onwaarheden de ronde over het eigenaarschap
en vooral hoe de auto in het meer terechtgekomen is.
Volgens de fabrieksgegevens, uitgezocht aan de hand van het
chassisnummer, is de betreffende Brescia door Bugatti aan
de dealer in het Franse Nancy gefactureerd op 22 april 1925.
Bugatti-specialist Pierre-Yves Laugier voegt daaraan toe dat de
auto een paar dagen daarvóór geregistreerd is op naam van een
meneer Georges Paiva aan de rue des Dominicains in Nancy. Dit
is dus de eerste eigenaar van de auto. Op het opgegeven adres is
overigens de garage van Raymond Apparuyt gevestigd, een man
die regelmatig met Brescia’s racet, mogelijk ook met de Lago
Maggiore-Bugatti.
Nog meer aanwijzingen bieden een plaatje op het wrak met
naam en adres van ene Georges Nielly uit Parijs en de kenteken-
als de auto boven
Water komt, zit er
nog lucht in de banden
1/2010
57