Molenschot - Ontdek Gilze en Rijen

1
2
3
4
7 Landgoed Valkenberg
Landgoed Valkenberg bestond al in de veertiende eeuw.
Bij de gemeente-indeling van 1826 is het binnen de natuurlijke
grenzen (de beekjes) bij Gilze ingedeeld en het ligt nu nog steeds
vrijwel geheel in de zuidelijke uitlopers van de gemeente Gilze en
Rijen. In het cijnsboek (belastingboek) van 1456 staat Willem van
Berchem Janszoon als cijnsplichtige voor Valkenberge vermeld.
De vroegst bekende eigenaresse was joffrouw Lijsbeth van Valkenberge.
Eind achttiende eeuw is het landgoed grondig gerenoveerd
door op moerassige plaatsen vijvers te graven en door bossen en
agrarische percelen aan te leggen. Het huidige hoofdgebouw
dateert uit de achttiende eeuw en later. De tuinmanswoning en
chaletachtige schuur zijn in 1845 tot stand gekomen, de manege
annex paardenstal rond 1886. In het gepleisterde koetshuis zijn de
oorspronkelijke zadelkasten en paardenboxen bewaard gebleven.
8
Molenschot
Kapelstraat Sint Annakapel
De Sint Annakapel staat al sinds eeuwen in het centrum van Molenschot.
Volgens een negentiende-eeuwse schrijver zou haar oorsprong
teruggaan tot de negende eeuw. De oorkonde die dat moet bewijzen,
is echter nooit teruggevonden. De kapel is sinds de negentiende
eeuw gewijd aan de Heilige Anna, Maria’s moeder en de patrones van
huwelijk en kinderzegen. Nog steeds weten jaarlijks vele pelgrims
de weg naar de kapel te vinden om te bidden voor het vinden van
een partner. De kapel heeft een lengte van vijftien meter, telt drie
traveeën (gewelfvakken) en heeft een driehoekige koorsluiting. De
donkere stenen in de wanden van de oostelijke travee vormen drie
Andreaskruisen. Het licht komt binnen door spitsboogvensters. In de
top zijn nog sporen zichtbaar van een venstertje met kielboog.
Kapelstraat Heilige Annabeeld met Maria als kind
Dit neogotisch beeld van de Heilige Anna met Maria als kind dateert
uit ongeveer 1890. De kunstenaar is onbekend. De Heilige Anna
geldt als de patrones van huwelijk en kinderzegen. Een volksgezegde
spreekt over ‘de hemelse koppelaarster’, vandaar de spreuk: naar Sint
Anneke voor een manneke. Het patroonsfeest is op 26 juli. Maar ook
door het jaar heen komen vele pelgrims naar Molenschot om bij de
Heilige Anna te bidden voor het vinden van een partner.
Kapelstraat Calvariekruis
Dit neogotisch Calvariekruis dateert uit ongeveer 1890.
In de hardstenen sokkel zijn de woorden ‘Memento Mori’ (moment
voor de gestorvenen) gebeiteld. Het kruis is gegoten in gietijzer met
rijk neogotisch filigraanwerk. Op de brede voet ziet u de kruisafname
van Christus uitgebeeld, vrij naar een schilderij van Rubens.
Kapelstraat 3 Voormalige pastorie
Deze voormalige pastorie werd in 1879 in sobere eclectische stijl
gebouwd. De dakkapel is waarschijnlijk rond 1905 aangebracht. In
de laatste oorlog liep het gebouw wat beschadigingen op, maar die
werden later weer hersteld. In verband met de geluidshinder van
overvliegende vliegtuigen zijn de ramen in 1993 vervangen.
De tweelaagse pastorie heeft een rechthoekige plattegrond.
Op het schilddak liggen verbeterde Hollandse pannen. De zesruits
schuiframen hebben hardstenen dorpels. In 2003 heeft een grootschalige
renovatie plaatsgevonden en is de pastorie verbouwd tot
appartementencomplex.
Valkenberg buitengebied Gilze
Prinsenbosch buitengebied Gilze
Prinsenbosch, ongeveer vijftig vrijstaande gebouwen
Toen Nederland in mei 1940 bezet werd, zagen de Duitse bezetters al
snel het militaire belang in van de vliegbasis Gilze-Rijen. Ontstaan bij
vliegdemonstraties op de Molenheide in 1910, werd de basis in 1914
met de mobilisatie voor militaire doeleinden bestemd. Was het gebruik
vóór 1940 nog van bescheiden omvang, na de bezetting nam het gebruik
door de Luftwaffe sterk toe. Om het personeel van de basis onder
te kunnen brengen werd in 1941 drie kilometer verderop in Prinsenbosch
– onderdeel van de Chaamse bossen – begonnen met de bouw
van uitgebreide voorzieningen. Het terrein was 1250 meter lang en 200
tot 350 meter diep. De Duitsers bouwden hier zo’n vijftig vrijstaande
gebouwen, onder andere legeringsgebouwen, kantoren, garages, badhuizen,
magazijnen, kantines, een kegelbaan, een gevangenis en een
munitiemagazijn. De bouwwerkzaamheden werden in 1942 voltooid.
Sint Annakapel
Open van 1 april tot en met 30 oktober,
zondag t/m vrijdag van 10.00-19.00 uur
en op zaterdag van 10.00-20.00 uur.
Van 1 november tot en met 31 maart,
zondag t/m vrijdag van 10.00-17.00
en op zaterdag van 10.00-20.00 uur.
5
6
Kapelstraat 1 Heilige Annakerk
Deze neogotische parochiekerk van de Heilige Anna dateert uit 1887.
Aannemer L. Botermans uit Gilze bouwde de kerk naar een ontwerp
van architect J. van Langelaar uit Princenhage. Aan de oorspronke-
lijke kruisvorm van de kerk werden in 1953 zijbeuken toegevoegd
om tot een pseudo-basiliek te komen. De toren is tijdens de oorlog
op last van de Duitsers met negen meter ingekort. Opmerkelijk is dat
deze kerk niet op het oosten, maar op het zuiden is georiënteerd.
De ingang – midden in de vierkante toren – is naar de weg gericht.
Links naast de toren bevindt zich een kapel met schilddak, met
rechts een veelhoekig traptorentje met spits dak.
Broekstraat 1 Café-restaurant ‘De Drie Linden’
De geschiedenis van deze herberg-boerderij gaat terug tot 1843.
In dat jaar – het staat ingekerfd in een balk – liet Adriaan Bink de
driebeukige langgevelboerderij van het Kempische type bouwen.
Lang geleden stonden er vijf linden voor de boerderij; de benaming
was dan ook Herberg ‘De Vijf Linden’. Toen er nog maar drie bomen
over waren, werd de naam aangepast. In 1993 zijn de drie oude
lindebomen vervangen door drie jonge.
Landgoed Valkenberg is privéterrein en niet
voor publiek toegankelijk. Vanaf de rand
van het terrein krijgt u een goede indruk
van het landgoed.
5
6
1 2
3
7
8
8
Breda
7
5
6
gemeente Alphen-Chaam
Bavel
VALKENBERG
Molenschot
PAST.
R
E
K
K
A
N
E
P
P
A
T
S
V. D. RIET
STRAAT
VEENSTRAAT
PAST. V.
GOETHEM
SCHOOLSTRAAT
STR
Berkendre ef Loop
D
Binnenlei
Valkenbergse
BROEKSTRAAT
WETH.
VEENSTRAAT
BOEMAARS
STR
BOTER
BLOEM
SINT ANNA
KORENBLOEM
ROYALEDREEF
STRAAT
13
Bavel
Valkenbe rgseLei
gemeente Breda
Het Nieuw Bos
BROEKSTRAAT
KAPELSTRAAT BROEKDIJK
33
21
14
privé-terrein
7
54
2
6
5
6
LANGENBERGSEWEG
Molenschotse
Burgter baantjes Loop
BURGTSEBAANTJE
BURGTSEBAANTJE
BURGTSEBAANTJE
Golfbaan
1
SCHOUTEVELD
H
OUDE BAAN
GERARDUS MAJELLASTR
LAGE AARD
BAVELSEWEG
Binnen
De Aard
gemeente Alphen-Chaam
STRAA
KAPELSTRAAT
Schouteveld S.B.B.
HOGE HOGE AARD AARD
9 10
16
33
57 23
RIJKSWEG
J
Hulten
G. MAJELLASTR
Oudebaan Loop
15
4
4
5
R MP
KAPELSTRAAT
Molenschotse Broeklei
A 58 E312
De Lage Heide
OUDE BAAN
9
AARDSTRAAT
77
10
AA R DSTR
Golfbaan
Het Molenschotse Broek
Molenschotse Binnenlei
GAGELSTRAAT
De Hoge Aard
BAVELSEWEG
KAPELSTRAAT
12
LIJNDONK
De Lage Aard
DONKSTRAAT
Grote Wouwer Lei
S
Gilze
Chaam
Moleneindse Loop
De Hoge Heide
RIMPELAAR
F
E
E
R
D
S
R
E
D
J
I
N
1
4
b
2
Princenbosch
Bovenlei
3
1 6
5
P
De Hoge Heide
SCHOOLSTRAAT
VEENSTRAAT
VEENSTRAAT
BROEKSTRAAT
Molenschot
RAAKEINDSE RAAKEINDSE KERKWEG
KERKWEG
Raakeindse Heideloop
Het Groot Heiveld
De Lage Aard De Gagel
Prinsenbosch
P
BREDASEDIJK
RIMPELAAR
De Scheel
Scheelse Loop
BREDASEDIJK
52
50a-b-c
Opvangcentrum
Asielzoekers
CHAAMSEWEG
MOLENSCHOTSEBAAN
LIJNDONK
HOOGSTRAAT
HOOGSTRAAT
Loop van Peijmans
Het Raakeind
42
41a-b
40a-b 36a-b
39a-b
35a-b
Ven
Rondvenloop
D E
7
KORTE HOOGSTR
HEIDEWEG
KLEIN HEIKE
8 8
PRINSENBOSCH
Molenschotsedijk 3 Langgevelboerderij, woning
Omstreeks 1880 werd begonnen met de bouw van deze langgevelboerderij.
Het rechthoekige pand – nu woonboerderij – heeft een
zadeldak, dat aan de linker zijgevel is afgewolfd (afgeschuind)
en gedekt is met riet. De voor- en zijgevels zijn opgebouwd met
handvorm metselstenen in schoonmetselwerk. De achtergevel bestaat
grotendeels uit gepotdekselde houten planken. De ramen in de
voorgevel hebben een twintigruits roedenverdeling. Naast de deur
ziet u een polychrome tegel met Maria en kind. Aan weerszijden
van de getoogde houten staldeur bevinden zich kleine vensters met
een spinnenkopraam. In de linkerzijgevel ziet u tussen vier kleine
vensters een houten hooiluik.
Nieuwstraat 113a Maalderij ‘t Stoom
Maalderij ’t Stoom werd in 1892 in ambachtelijk-traditionele stijl
gebouwd, met aan de achterzijde een vrijstaande houten loods.
Het gebouw heeft een zadeldak gedekt met Oudhollandse pannen.
De verschillende aanbouwen aan de zijkanten en de achterkant zijn
verschillend van grootte, dakvorm en dakbedekking.
In de voorgevel ziet u op de begane grond en op de verdieping een
rondboogpoort en op de tweede verdieping een houten hijsluik met
daarboven het overhangende zadeldak met hijsinstallatie.
11
BROEKSTRAAT
RAAKEINDSE KERKWEG
BAVELSEWEG
HOOGSTRAAT
33
De Chaamse
Nieuwe
Weide
LANGEREIT
32a-b
Ossegoor
HEIDEWEG
Het Lijndonks Heiveld
MOLENAKKERWEG
Voortjese Lei
De Langereit
PRINSENBOSCH NIEUWE MAASTRICHTSEBAAN
8
11
8
12
CHAAMSEWEG
CHAAMSEWEG
DRIEHOEK
LANGEREIT
BROEKSTRAAT
LIJNDONK
12
P
P
De Driehoek
Kleine Heikense Lei
Heipolder Loop
Witgoor
Bossen
RIJKSWEG
M
KLEIN HEIKE
Langereitse Lei
Vliegbasis Gilze-Rijen
Moleneindse Loop
LIJNDONK
MOLENAK K E R WEG
OMLOOP
Het Bessemeind
Wolfsgat
militair terrein
LIJNDONK
KLEIN ZWITSERLAND
BAVELSEWEG
LIJNDONK
De Molen
akker
De Biestraat
CHAAMSEWEG
MOLENEIND
BIESTRAAT
BESSEMEINDSEWEG
BRAKKEN
BESTERD
RLAND
MO EN
CHAAMSEWEG
B S RAAT
BI STRAAT
De Brakken
L
SC OTSE
H
-
DIJK
RAAT
Het Moleneind
KLEIN ZWITSERLAND
RIDDERSTRAAT
De Gilzese
Strijpakkers
HORST
GEUZENPAD
De Besterd
Gilze
De Laars
HORST
HORST
HORST
BESTERD
NIEUWE
A 58 E312
ORANJESTRAAT
De Horst
De Bolberg
HORST
MAASTRICHTSEBAAN
gemeente Alphen-Chaam
15
RIJKSWEG
Water aan de Warande
9
Verhoven
BIESTRAAT
B S RAAT
IE T
R DDERS RAAT
Nieuwstraat 22 Voormalig gemeentehuis
Dit voormalige gemeentehuis met cachot (gevangenis) is nu in
gebruik als huisvesting voor Heemkring Molenheide. Vroeger deed het
achtereenvolgens dienst als herberg, slagerij en daarna patronaat.
In 1920 kwam het door ruiling in eigendom van de gemeente, die
13
I
T
WARANDE
RIDDERSTRAAT
VERSTERSTRAAT
VERSTERSTRAAT
VERSTERSTRAAT
BOLBERG
ALPHENSEBAAN
Recreatiegebied
Klein Zwitserland
KLEIN ZWITSERLAND
NERHOVENSESTR
NERHOVENSESTR
NERHOVENSESTR
RAADHUIS S TRAAT
ALPHENSEBAAN
Het
Weilenseind
Golfterrein
Weilenseind
De
Rendout
ACHTERSTRAAT
AAL STRAAT
Zwaantjes Loop
F G stenen in de muur gemetseld. H De schuur is driebeukig. De gebinten J
in 1921 de opvallende voorbouw liet aanbrengen. De functie van
gemeentehuis behield het tot 1939. De gevel bestaat uit drie delen
met links een topgeveltje met jaartal en in het midden een opvallend
vormgegeven torentje, een balkon met ijzeren hekwerk en een deur
met daarboven een omlijst schild met het gemeentewapen. In de
open bekroning van het torentje een klokje dat vroeger werd gebruikt
als brandalarm.
Nieuwstraat 20 Woning met voormalige praktijkruimte
van arts-apotheker
Arts-apotheker J. Blom liet in 1909 deze praktijkwoning/villa
bouwen, ontworpen door de Amsterdamse architect Lippits. De stijl
is verwant aan de eenvoudige baksteenarchitectuur. Het rechthoekige
pand heeft erkers aan de voorzijde en aan de linkerzij- en achterkant
een aanbouw. Aan de linkerzijkant bevindt zich ook nog de oorspronkelijke
praktijkingang onder een lessenaarsdak. Zowel voor als achter
heeft de villa een grote tuin.
13
14
16
NIEUWSTRAAT
KLAVERSTRAAT
LANGE WAGENSTRAAT
LANGENBERGSEWEG
NERHOVEN
MOLENSTRAAT
HENGELSTRA A T
RENDOUT
ALPHENSEWEG
WEILENSEIND
SCHAAPSDIJK
KOESTR
Grote Lei
OUDE BAAN
Aalstraatse Lei
De
Aalsten
Aalstraatse Lei
De
Schaapsdijk
De Wijkevoort
12
Gilze
De Reit
Oudebaan Loop
Vossenbergse Loop
De Heipold
Het Vijfhuisheidje
De V
Dit woonhuis in neorenaissancestijl werd in 1910 op het kruispunt van
belangrijke wegen in het centrum van het dorp De gebouwd. Grote Heide Omdat de
De gevels Leemkuilen met de straten meelopen, is het pand ruwweg driehoekig. De
zuidelijke zijgevel loopt parallel met het Bisschop de Vetplein;
de noordwestelijke loopt parallel aan de bestrating langs het Mollebos.
De smalle gevel aan de pleinzijde is architectonisch het meest
interessant vanwege de twee eenvoudige gemetselde hoekpilasters,
een opvallend rijk versierd balkon en geprofileerd lijstwerk met een
topgevel. Op de topgevel staan drie obelisken en twee bolvormig gemeente Goirle
gesmede hoekbekroningen. Ook de consoles van het balkon verdienen
de aandacht. Deze zijn versierd met een mannen- en een vrouwenhoofd
en zijn vervaardigd door de Bredase kunstenaar Pels.
ALPHENSEBAAN
LA
AN
14
13
10
RAAD
DE LEEMKUILEN
ALTENAWEG
PROVINCIËNBAAN
15
NIEUWSTRAAT 11
12
ALPHENSEBAAN
DE LEEMKUILEN
16
ALPHENSEWEG H
ACHTERSTRAAT
BURG.v.STEEN ELP
AA LSTRAAT
BROEKDIJK
G
E
W
E
S
G
R
E
B
N
E
LANG
NERHOVEN
S
AD
BURG. KROLLAAN
P
Carpool
Bisschop de Vetplein 13 Woning
ALTENAWEG
OUDE BAAN
De
Oude
Molen
100
Pompstation
Waterleiding
LANGENBERGSEWEG
De Zwaantjes
RIJKSWEG
LANGENBERGSEWEG TILBURGSEBAAN
SP OELSTRA AT
HERDERWEG
LAGE MADEPAD
Het Hultens End
Hulten
HULTENSEWEG
Het Blok
SPOELSTRAAT
SPOELSTRAAT
RIELSEBAAN
OUDE BAAN
LAMMERWEG
OUDE BAAN
HERDERWEG
MIDDELBROEKEN
Versterstraat 11 Boerderij-woning
Deze herenboerderij werd in 1876 gebouwd in eclectische stijl.
Evenwijdig aan de boerderij is aan de oostzijde een koetshuis
gebouwd met aan de achterzijde een recente aanbouw.
Hoofdbouw en koetshuis hebben een zadeldak gedekt met pannen.
De gepleisterde tuitgevel van de hoofdbouw is rijk versierd met
klassieke ornamenten. Dit in tegenstelling tot de andere gevels die
in schoonmetselwerk zijn uitgevoerd. De fraaie kussenpaneeldeur
met glas-in-lood bovenlicht is nog origineel. Op dit moment heeft het
pand de functie van woonhuis en bedrijfspand.
Kerkstraat 33 Vlaamse schuur, de voormalige schuurkerk
Deze Vlaamse schuur is gebouwd in 1647. Het jaartal is met donkere
hebben opgelegde balken die over een zijbeuk uitsteken. Daardoor
kon deze zijbeuk wat breder uitvallen en gebruikt worden als doorrit
en deel (zijlangsdeel). Vlaamse boeren hebben deze schuurvorm waarschijnlijk
na de Middeleeuwen overgenomen van de kloosterlingen.
Na de grote brand van 1762 heeft deze Vlaamse schuur tijdelijk als
noodschuurkerk dienst gedaan voor katholieke erediensten. In 1949 is
de schuur gerestaureerd en een halve meter naar het noorden
verplaatst. De schuur is sinds 1968 als Rijksmonument aangemerkt.
Aalstraat 60 Woning
Landbouwer Hendrik Ermes liet dit vrijstaande werk-woonhuis in 1904
naar de normen van de neorenaissance bouwen. De eerste bestemming
was woonhuis en stal. Hoofd- en bijbouwen hebben een mansarde
kap, ook wel Franse kap genoemd. Opvallend zijn de vier pilasters op
de hoeken en naast de ingang, de originele paneeldeur, het balkon op
bewerkte ijzeren consoles en het hek met krulwerk en de topgevel met
jaartalschildje en windwijzer.
a
Vijfhu

i
swachterij Dorst
IJKSWEG
VEENSTRAAT
RAAT
b
VEENSTRAAT
Molenschot
RAAKEINDSE RAAKEINDSE KERKWEG
KERKWEG
Raakeindse Heideloop
De Heiningen
Het Groot Heiveld
De Lage Aard De Gagel
P
REDASEDIJK
nbosch
KLEINE
VEENSTRAAT
VEENSTRAAT
LEGENDA
1
a
BROEKSTRAAT
RIMPELAAR
De Scheel
Scheelse Loop
Opvangcentrum
Asielzoekers
CHAAMSEWEG
MOLENSCHOTSEBAAN
LIJNDONK
BREDASEDIJK
52
HOOGSTRAAT
50a-b-c
SLINGERDREEF
Fietsroute
Monument
Café / restaurant
Vervolg route achterzijde
Camping / dagrecreatie
HOOGSTRAAT
Oosterhout
sportpark De Leemput
7
KORTE HOOGSTR
VIJF EIKEN
HEIDEWEG
Loop van Peijmans
Het Raakeind
KLEIN HEIKE
8 8
42
41a-b
40a-b 36a-b
PRINSENBOSCH
39a-b
35a-b
BROODBAAN
BROEKSTRAAT
RAAKEINDSE KERKWEG
Hulten
Ven
Rondvenloop
gemeente Oosterhout
OOSTERHOUTSEWEG
BAVELSEWEG
HOOGSTRAAT
33
Nieuwe
Weide
32a-b
De Chaamse
OOSTERHOUTSEWEG
Het Lijndonks Heiveld
Voortjese Lei
Brabant
Golf
STATENLAAN
De Langereit
DE WITTSTRAAT
NASSAULAAN
PRINSENBOSCH NIEUWE MAASTRICHTSEBAAN
8
LANGEREIT
MGR. NOLENSS
HEIDEWEG
TRAAT
MOLENAKKERWEG
CHAAMSEWEG
H
CHAAMSEWEG
LANGEREIT
BROEKSTRAAT
LIJNDONK
DRIEHOEK
GROTIUS
LEUVENS. BRAB.PARK
De Driehoek
Kleine Heikense Lei
Heipolder Loop
Witgoor
SCHOUTSTR
SPORTPARKWEG
P
P
VREEDESTR.
RIJKSWEG
M
KLEIN HEIKE
Langereitse Lei
De
Goede
Fei
V. HOGENDORPSTR.
HEISTRAAT
REGENTENSTR
25
MARIASTRAAT
PAST. GILLISSTR
REMBRANDTLAAN
24
23
HOOFDSTRAAT
21
Moleneindse Loop
20
Het Bessemeind
HOEKSESTRAAT
Rioolwaterzuivering
De Molen
akker
Verhoven
B S RAAT
Het Moleneind
Sch
A 58 E312
Deze fietstocht gaat De Gilzese ook door Hulten. Hulten kent geen
Strijpakkers
rijksmonumenten. De Gerardus Majellakerk (links) is het
herkenningspunt voor deze dorpskern. De eerste steen voor
De deze Biestraat kerk is gelegd op 1 augustus 1913.
11
In de pastorie (onder) is tegenwoordig een bedrijf 13 gevestigd. 12
ORANJESTRAAT
16
De Brakken
Zendstation
Trimbaan
De Hoek
De Vliegende Vennen
Vliegbasis Gilze-Rijen
LIJNDONK
DONGENSEWEG
MOLENAK K E R WEG
OMLOOP
22
SPOORLAAN NOORD
militair terrein
LIJNDONK
KLEIN ZWITSERLAND
BAVELSEWEG
CHAAMSEWEG
DOORNBOS
MOLENEIND
BIESTRAAT
BESSEMEINDSEWEG
BRAKKEN
BESTERD
TUINSTRAAT
STATIONSSTRAAT
LIJNDONK
BREDESTRAAT
MO EN
CHAAMSEWEG
L
SC OTSE
H
19
18
-
DIJK
LAAGSTRAAT
JULIANASTRAAT
BI STRAAT
ZAAREN
KLEIN ZWITSERLAND
BIESTRAAT
RIDDERSTRAAT
HORST
GEUZENPAD
De Besterd
MARGA
ZAAREN
Gilze
De Laars
HORST
SCH
SCHORSSTRAAT
HORST
HORST
MOSSTRAAT
ZWARTE DIJK
Het Moer
Rijen
KLOMPÉLAAN
MARY ZELDENRUST
VENNEWEG
BESTERD
De Horst
De Bolberg
De Verre Weiden
LAAN
PARALLELWEG PARALLELWEG
17
B S RAAT
IE T
R DDERS RAAT
I
T
TREES KINSTR
HORST
ZWARTE DIJK
GEERTENSDIJK
HANNIE SCHAFTLAAN
RIJKSWEG
Water aan de Warande
RIDDERSTRAAT
EUROPALA
WARANDE
VERSTERSTR AT
AN
VERSTERSTRAAT
BOLBERG
ALPHENSEBAAN
14
VERSTERSTRAAT
De Korte Rekken
De Leemkuilen
De Rijense Velden
MOERSTRAAT
De Langenberg
Recreatiegebied
Klein Zwitserland
KLEIN ZWITSERLAND
10
RAAD
RAADHUIS S TRAAT
ALPHENSEBAAN
Grote Lei
Grote Lei
Het
Weilenseind
De
Rendout
Het Rek
De Besloten Beemden
NERHOVENSESTR
NERHOVENSESTR
NERHOVENSESTR
NIEUWSTRAAT
KLAVERSTRAAT
DE LEEMKUILEN
PROVINCIËNBAAN
15
NIEUWSTRAAT ALPHENSEBAAN
DE LEEMKUILE
Golfterrein
Weilenseind
De
Haansbergse
ACHTERSTRAAT
LANGE WAGENSTRAAT
ALPHENSEWEG H
AAL STRAAT
Broek
LANGENBERGSEWEG
NERHOVEN
MOLENSTRAAT
HENGELSTRA A T
RENDOUT
ALPHENSEWEG
BREDESTRAAT
ZWARTE DIJK
DE UITVANG
WEILENSEIND
MOSSTRAAT
ACHTERSTRAAT
BURG.v.STEEN ELP
AA LSTRAAT
SCHAAPSDIJK
KOESTR
De
Tinnegieters
BROEKDIJK
G
E
W
E
S
G
R
E
B
N
E
LANG
NERHOVEN
S
AD
BURG. KROLLAAN
FLAASSENDIJK
BROEKDIJK
BROEKDIJK
Grote Lei
OUDE BAAN
OUDE BAAN
Aalstraatse Lei
De
Oude
Molen
100
De
Aalsten
P
Carpool
Aalstraatse Lei
De
Schaapsdijk
De Lange Rekken
De Uitvang
Zwaantjes Loop
De Zwaantjes
RIJKSWEG
De Wijkevoort
12
Gilze
Pompstation
Waterleiding
LANGENBERGS
WIERKSTRAAT
LANGENBERGSEWEG TILBURGSEBAAN
SP OELSTRA AT
HERDERWEG
TINNEGIETERSWEG
De Grote Heide
De Reit
Het Klein Leike
De Flaasen
De Koeweiden
De Hoge en Lage Made
BROEKDIJK
LAGE MADEPAD
Het Hultens End
Hulten
HULTENSEWEG
Oudebaan Loop
Het Blok
SPOELSTRAAT
SPOELSTRAAT
RIELSEBAAN
Vossenbergse Loop
Het Vijfhuisheidje
LAMMERWEG
HERDERWEG
De Blokskens
FLAASSENDIJK
De Hakkelaars
OUDE BAAN
OUDE BAAN
HULTENEINDSESTR
DE
BLOMMERS
Vijfhuis Loop
A 58 E312
De Vossenberg
8
10
Hultense
Het
Lang
Heikantse Loop
Landscheiding
Wagenbroek
Het Kort Wagenbroek
SCHAIJKPAD
De Heipolder Klein
Tilburg
MIDDELBROEKEN
a
HULTENEINDSESTRAAT
WIERKSTRAAT
HULT NSEWEG
E
Het Hoog
Schoor
VIJFHUIZENBAAN
10
DWARSWEG
39
HULTENEINDSESTRAAT
WAGEN-
BROEK
2
40
Het Berkeind
Landscheiding
Donge
De Elzen Beemden
gemeente Tilburg
De Blommers
De Scheelheining
De Heikant
gemeente Tilburg
VOSSENBERG
RIELSEBAAN
gemeente Tilburg
RIJKSWEG
TILBURGSEBAAN
Vossenbergse Loop
24
25
2
3
4
5
6
De Bleuk
gemeente Goirle
7
8
9
10
11
urg Tilburg Tilburg Tilburg
Tilburg
De Maria Magdalenakerk in Rijen (links) is een beeldbepalend
gebouw maar geen rijksmonument. Op 15 maart 1905 werd de
eerste steen gelegd voor deze kerk.
17
18
19
20
21
22
23
Rijen
19
17
Julianastraat 118 Woning
In 1907/1908 liet leerhandelaar Pieter van Rooy dit hoekpand – een
woning met magazijn – bouwen in eenvoudige baksteenarchitectuur.
Voor die tijd stond op deze zelfde plaats een pand dat eigendom was
van ‘De Armen van Gilze en Rijen’.
Het hoekpand is samengesteld uit verschillende bouwvolumes. Hoofdbestanddeel
is de wit gepleisterde hoekbebouwing in twee lagen.
Op de erker bevindt zich een balkon met tussen de steunpilaren een
houten, geometrische sierborstwering. Boven de tweede bouwlaag
een schijnterras met forse pilaren en daartussen balusters.
Stationsplein 6 Villa
Leerfabrikant A. van Wezel liet deze villa met kantoor in 1929
bouwen. Vermoedelijk is Huib Pontzen uit Tilburg de architect.
De bouw is uitgevoerd in de stijl van de Amsterdamse School.
Het pand bestaat uit meerdere gedeelten die in elkaar overgaan en
die in dakvorm en plattegrond van elkaar verschillen.
De vensters onder betonlateien en de verspringende goten dragen
sterk bij aan de verticale ritmiek. Opvallend zijn de driehoekige
vensters in de topgevel boven de ingang. De fraaie houten paneeldeur
met kolommen heeft de initialen van de opdrachtgever.
Het pand heeft nog steeds een woon-kantoorfunctie.
Stationsstraat 8 Woning
Deze vrijstaande ‘directeurswoning’ in cottagestijl is in 1907/1908
ontworpen door de Rijense architect Piet Aarts in opdracht van de
N.V. Nederlandse Stoomlederfabriek. De woning heeft een ongeveer
rechthoekige plattegrond met een eveneens rechthoekige serre aan
de noordzijde en twee erkers aan de westzijde. Op de schoorsteen
een windvaan, voorstellende een persoon die op een vleesboom een
huid ontvleest. De verschillen in bouwvolume, hoogte en dakvorm
geven het pand een landelijk karakter. De rechthoekige erker aan de
straatzijde valt het meest op door het fraaie overdekte balkon.
Hoofdstraat 23-25 Vrijstaand dubbel woonhuis
Dit driedubbel woonhuis is in 1919/1920 gebouwd in opdracht van de
heren Brouwers. De vermoedelijke architect Ludovicus Raaymakers uit
Wouw deed dit in interbellumstijl. Het pand is geheel symmetrisch.
De woonhuizen zijn rechthoekig en hebben aanbouwen achter op de
hoeken. Midden op het dak bevindt zich een gemetselde gezamenlijke
schoorsteen. De beide woonhuizen aan de Hoofdstraat hebben aan de
buitenzijde een hoekerker met op de verdieping een balkonloggia met
opengewerkte gemetselde borstwering en een hardstenen afdekplaat.
Boven de ingangen zijn twee natuurstenen ingemetseld met het
opschrift ‘ANNO MCMXX’ (1920).
Hoofdstraat 35-37-39 Drie aaneengesloten woonhuizen
Deze drie aaneengesloten woonhuizen zijn in 1923 in opdracht van
de gebroeders Theeuwes gebouwd in de stijl van de overgangsarchitectuur.
Het ontwerp is van de Hoensbroekse architect M. Nundesser.
Het bouwblok is symmetrisch en heeft een rechthoekige grondslag.
Opvallend zijn de twee van leien voorziene, ovale traptorentjes in de
zijgevels. De voorgevel is ingedeeld in zeven vlakken. Op de hoeken
een smalle ingang die terugwijkt. Boven het ronde bovenlicht is een
bewerkte steen ingemetseld met het opschrift ‘A.D. 1923’.
Hoofdstraat 58 Pastorie
De huidige pastorie is in 1926 gebouwd, waarschijnlijk op de funderingen
van een vroegere pastorie. Dit gebeurde in opdracht van de
toenmalige ‘Roomsche Gemeente van Rijen’. De Oosterhoutse architect
A.W. Oomen maakte het ontwerp. Opvallend is het overvloedig
gebruik van natuursteen in de voorgevel: de hardstenen plint, de
onderdorpels van de ramen en het lagere gedeelte van het ingangsportaal.
Boven de plint is een lichtere natuursteensoort
gebruikt. De ingang met balkon toont voornaam en is fraai
gedetailleerd vormgegeven (zie bijvoorbeeld de sierlijke trekbel).
Het in traditionalistische stijl opgetrokken gebouw is in gebruik als
parochieel dienstencentrum.
Hoofdstraat 77 Een voormalige leerfabriek
Rond 1911 kocht leerlooier Adrianus van der Maade een uit circa
1870 daterende school. Hij maakte er een looierij van. Na diverse
verbouwingen en uitbreidingen kwam de looierij in de jaren dertig in
handen van leerlooier G.A. van Gorp. Zo ontstond de in traditionele
vormen opgezette leerfabriek C. en A. van Gorp. Het gebouw staat
achter dit langgerekte kantoormagazijn uit 1948/1949.
24
25
18
20
21
22
23
Heistraat 3, 5 en 5a
Voormalige leerfabriek en fabriekswoning
Omstreeks 1908 ontstond aan de Heistraat een leerbedrijf dat
geleidelijk uitgroeide tot Lederfabriek G.B. Seelen en Zoon. Het
bedrijf omvatte onder meer een fabriekswoning, productiehallen, een
ketelhuis, een schoorsteen en enkele aanbouwen. Deze aanbouwen
zijn van na 1945 en vallen buiten de van rijkswege geldende bescherming.
De leerfabriek (Heistraat 5 en 5a) is opgetrokken in traditionele
vormen, de fabriekswoning uit 1915 (Heistraat 3) in neorenaissancestijl.
Sinds 1993 is de fabriek niet meer als zodanig in gebruik.
Hoofdstraat 117 Voormalige leerlooierij met looikuipen
Deze voormalige leerlooierij is gebouwd in 1928 in opdracht van
Jos Boemaars Adriaansen. Het gebouw is in een ambachtelijke
traditionele bouwtrant opgetrokken. Het bestaat uit drie bouwlagen
onder een zadeldak, gedekt met zwarte Oud-Hollandse pannen.
De derde bouwlaag, de voormalige droogzolder, heeft aan de buitenzijde
de voor looierijen van dit type zo kenmerkende geteerde houten
planken. De luiken kunnen al dan niet in gedeelten opengezet
worden, wat de droging van de huiden ten goede kwam. Aan de zuidkant
hebben beide verdiepingen een houten hijsdeur met daarboven
een hijsbalk. Aan de oostzijde van het pand liggen nog de oude
inmiddels gedempte looikuipen.
Heemkring Molenheide
De 25 rijksmonumenten in de gemeente zijn sinds
2003 voorzien van een geel-blauw schildje.
De Rijksmonumentenroute is opgesteld door Heemkring Molenheide en
is financieel mogelijk gemaakt door de Gemeente Gilze en Rijen.
Voor meer informatie: kijk op www.heemkringmolenheide.nl
Route: Jan Bruikman, Heemkunde Molenheide
Tekstredactie: Groep Communicatie, Gemeente Gilze en Rijen
Fotografie en
vormgeving: Ouweland Ontwerp, Gilze
Drukwerk: Jansen Drukkerijen, Gilze
MONuMeNTeNROuTe
Route 32 km
Inclusief Valkenberg 40 km
© 2007 Gemeente Gilze en Rijen
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige
wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op welke andere wijze, zonder
voorafgaande toestemming van de Gemeente Gilze en Rijen.