Handleiding voor beginners in Microsoft SQL Server - Nederlandse ...

Geplaatst door Henk Schreij op 12-10-04
Henk Schreij
Nu met ingang van Delphi 8 de MS SQL Server standaard wordtmeegeleverd met Delphi, is dit naast Interbase en Midas (xml/cds),
een goed alternatief om je programma met een database uit te rusten. Voor mensen die gewend zijn met Paradox te werken, is MS
SQL Server eenvoudig aan te leren omdat de overeenkomsten groot zijn (o.a. de aanwezigheid van Autoincrement-fields en een soort
Database Desktop). Ook is er bij MS SQL Server een uitgebreide Help aanwezig, met veel voorbeeld code.
Vooraf
Als je MS SQL Server installeert, en de defaultsaccepteert, dan zal de Server vanzelfopgestart worden als je de computerstart. Er
verschijntrechtsonderin de tray een icoon met een groen (run) driehoekje en als hint"MS SQL Server running". Bij de installatievanMS
SQL Server worden standaard meerdere hulpprogramma's mee geïnstalleerd. Inde huidige versie (MS SQL Server 2000) krijg je via de
Start knop de volgendekeuzes te zien:
Indeze handleidingzullenwe gebruik maken van de Enterprise Manager (kortweg EM), de QueryAnalyser(QA) en Books Online(BOL,
Help). En voortaanMS SQL Server kortweg SQL Server noemen.
Aandachtspunten
hoe maak je een database en hoe wis je die weer
hoe maak je een tabel en hoe wis je die weer
hoe geef je veldenop, en welke soorten zijner
hoe geef je defaultwaarden op
hoe maak je een autoincrementveld
hoe geef je een index op: primaire (key sleutelveld), secundaire
hoe maak je een master-detail relatie
hoe kun je bij het wissen van een master-record ook de details automatischlaten wissen (cascade)
hoe maak je een diagram (om de tabellenmet hunveldenen relaties te tonen)
hoe maak je sql-commando's (select, joins, etc.) in de Enterprise Manager of de QueryAnalyser
hoe zorg je voor een snellewerking (optimalisatie)
hoe meet je hoe lang een (zoek)opdracht duurt
hoe maak je een backup en hoe zet je die terug
hoe werkt de Help van MS SQL Server (BOL)
hoe gebruik je de tabellen(connectie, query) vanuitje Delphi programma
hoe moet je SQL Server installerenvoor multiusergebruik (er is geen client-software nodig)
hoe kun je, als je geen Delphi 8 hebt, voor ca €50 MS SQL Server kopen (Developer versie)
wat kun je niet met de Developer versie (antwoord: niet verkopen, verder kan deze vrijwelalles)
wanneerkunje MSDE (de gratis versie vanMS SQL Server) gebruiken
wat is een goed beginnersboek
Hoe maak je een database en hoe wis je die weer
Bij SQL Server kun je alle "normale" zaken vanuitde EM (Enterprise Manager) uitvoeren. Zo ook het maken van een database (een
verzamelingtabellendie bij elkaar horenomdat ze bijv. in hetzelfdeDelphi-programma gebruikt worden). Start de EM waarna je
onderstaandscherm krijgt:

Na een klik op de plus knop krijg je de SQL Server Group, bij de volgendeplusklik de server (local, ofwel de computerwaarop SQL
Server staat). Dan moet je even wachtentot er verbindingis (het rondje wordt dan groen) waarna je op Databases kuntklikken.
Doe dat niet te vlug(voor de verbindinger is), want dan moet je de boel afsluitenen opnieuwbeginnen. Je scherm vertoontnuhet
volgendebeeld:
Van master, model en msdb moet je afblijven, daarin zit de structuurvande database (net zoals Delphi in Delphi is geschreven).
Northwinden pubs zijnmeegeleverde demo-databases. Tempdb is ook van SQL Server zelf, en verbodenterrein. Zet daar niet zelf
een tabel in, want SQL Server beslist zelfwanneerdeze database wordt opgeruimd (en je zultniet de eerste zijndie een moeizaam
opgebouwde test-tabel de volgendedag niet meer kan terugvinden).
Stel dat je een oefen-database wilt aanmakenmet de naam Kanweg, dan gaat dat heel eenvoudigdoor met de rechtermuistoets
op Databases te klikken en in de popup "New Database" te kiezen. Inhet dan verscheneninvulschermvulje bij Name de naam
Kanweg in, en laat je (als beginner) de overige defaultwaarden staan. Zie onderstaande voorbeeld:
Na OK heb je een nieuwe database met de naam Kanweg in het lijstje onder Databases staan. Mocht dat niet zo zijndan moet je
even de EM afsluitenen opnieuw opstarten om een Refreshte forceren; de EM wil nog wel eens "vergeetachtig" zijnbij het
toevoegen vaneen Database. Het weghalenis even eenvoudig: rechtsklik op Kanweg, kies Delete(Verwijderen) en sla Yes(Ja)
aan.

Wees overigens voorzichtigmet dergelijke opdrachtenin de EM, de complete Database wordt gewist, met inhouden al, en zonder
verdere waarschuwing. Dat geldt voor wel meer plaatsen in de EM; het is een bijzonderkrachtige tool, maar het werkt zonder
pardon en je moet wel weten wat je doet.
Hoe maak je een tabel en hoe wis je die weer
Als je het plusje aanklikt voor de databasenaam dan krijg je te zien uit welke zaken een database is opgebouwd, waaronder de
Tables (tabellen). Het aanmakenvan een nieuwe tabel gaat vrijwelnet zo als het aanmakenvaneen database: Rechtsklikop het
woord Tables en kies in de verschenenpopup: "New Table" (je kuntook in het rechtse scherm rechtsklikken, dan krijg je dezelfde
popup).
Je aangemaakte tabel (bijv. Test) zal straks rechts te midden van een twintigtalsysteem-tabellenverschijnen. Mocht het later een
ratjetoe worden met User en System tabellendoor elkaar, dan kun je door op de knop Type te drukken(zie het driehoekje
bovenaan) de boel netjes bij elkaar zetten(druk op Name om de User-tabellendaarna te sorteren). Inde systeemtabellenzit de
opbouw van je database, ze beginnenalle met sys, behalvedtproperties (dt = design tools verzorgtde koppeling naar Visual Studio
of Visio). Maar voordat je tabel in de lijst verschijntmoet je eerst de velden(en tot slot de naam) opgeven. Daarvoor krijg je eerst
(automatisch) het volgendescherm:
Over het opgeven van de veldenvoor de tabel gaat de volgendeparagraaf (zie aldaar). Na het opgeven vande veldendruk je op
het Save (diskette) symbool, of druk je op de sluit-knop, waarna je een naam voor de tabel moet invullenen alles wordt opgeslagen.
Het verwijderenvaneen tabel is ook eenvoudig. Rechtsklikop de te verwijderentabel en kies in de afrollijstDelete (Verwijderen).
Er verschijnteen bevestigingsvraagin een scherm:

Het is een goede gewoonte om voor het indrukkenvande knop "Drop All" eerst de knop "Show Dependencies" in te drukken om te
kijken of het verwijderenvan de tabel geen neveneffectenheeft. Denk bijvoorbeeld aan een Master-detail-relatie of aan een View
gebaseerd op deze tabel.
Merk op dat in het popup-menuook nog de keuze "Design Table" staat, deze is voor het wijzigen vaneen bestaande tabel (zie
later), je hoeftdus niet in één keer alles goed te doen.
Hoe geef je velden op, en welkesoorten velden zijn er
Als je een veld opgeeft dan moet je vier zaken invullen: de veldnaam, het Datatype, de Lengte (niet bij getallen) en AllowNulls(of het
veld een NULL waarde mag bevatten). Hierna wordt elk apart toegelicht (zie ook voorgaande figuur"[New Table in Kanweg]"):
Veldnamen
Het is goed als je op een consequentemanier de veldnaamopgeeft, bijvoorbeeld:
Veldnamenaltijd in enkelvoud(vb Achternaam, Straat, Woonplaats) tegenovertabelnamenaltijd als meervoud(vb Personen,
Klanten, Orders).
Sleutelveld(Keyveld) eindigend op ID (vb PersoonID, OrderID; ID=Identity), nooit een tussen-s (geen PersoonsID, maar
PersoonID). Hoe je een sleutelveldopgeeft, en wat dat is, komt later.
Een datumveldaltijd op het woord Datum lateneindigen (vb OrderDatum, PrintDatum)
Samengestelde woorden op Pascal-wijze schrijven(vb OrderDatum, EmailZakelijk, EmailPrive)
Bovenstaandeschrijfwijzeis als voorbeeld gegeven (naar de wijze waarop de database Northwindis opgezet), elke andere
schrijfwijzeis evengoed, mits deze maar consequentwordt toegepast. Wantzo is het een stuk eenvoudigerom sql opdrachtente
schrijvenen zijndeze opdrachtenlater gemakkelijker te lezen.
Datatype
Als je geen datatype kiest dan zal SQL Server er een Char(10) veld van maken. Dit is meestal een ongunstigekeuzeomdat het
beter is om een stringveldals Varchar op te slaan. Bij een Char wordt namelijkde tekst uitgevuldmet spaties, waardoor je later de
uitkomstweer moet trimmen; heel onhandig. Veel gebruikte Datatypes zijn:
varchar
max 8000 tekens lang waarvaner max 900 getoond worden in de EM (anders staat er ). Er mogen CR/LF (#13#10)
in voorkomen(dus ook bruikbaar voor korte Memo teksten)
int geheel getal (is int32, op ruim 10 cijfers nauwkeurig, nl -2147483648 tot +2147483647)
bit een 0 of een 1 (vaak voor Booleans gebruikt)
float
een double (8 byte double precision, "drijvendekomma" gebroken getal) max 308 cijfers voor of na de komma,
waarvan15 cijfers nauwkeurig
smallmoney geld-bedrag op 0,1 cent nauwkeurig(max/min +/-200.000.000,001)
money geld, bedrag op 0,1 cent nauwkeurig, zo groot dat zelfsde omzet vanMicrosoft erin past
decimal gebroken getal net als een float, maar nu met elk cijfer betrouwbaar, zie later (bij default) voor meer uitleg
numeric synoniemvoor decimal
smalldatetimedatum+tijd, op 1 min nauwkeurig
datetime datum+tijd, op 0,03 sec nauwkeurig
text voor tekst tot max 2GB groot. Bij meer dan 900 tekens toont de EM
image blob (plaatje) tot max 2GB groot
SQL Server kent geen datatype voor de datum alleen(geen Date type), dan gebruik je smalldatetimeen zet je de tijd op 0:00. SQL
Server kent overigens ook geen Time type. Het nvarchartype (de n staat voor national, ook geschikt voor arabisch, chinees, etc.) is
een Unicode lettertypedat 2 bytes per gebruikte letter opslaat. Deze kun je (nu) beter niet gebruiken, hetzelfdegeldt voor het ntext
type. Alhoewel, ... in de DotNet omgeving (Delphi 8) volgtUnicode de ANSI standaard uit Win32 op, zodat op termijnde nvarchar
en ntextde gebruikelijke veldtypenzullenzijn.
Lengte
Bij een varcharmoet je de lengte opgeven (het maximaal aantal tekens dat in het veld getypt mag worden), bij alle andere types zet
SQL Server er zelfeen lengte neer, waarvanje de waarde niet kuntveranderen. veldtypenzullenzijn.

AllowNulls
Onder andere bij getallen, maakt het een groot verschilof je wel of niet NULL waarden toestaat. Denk aan een kolom die of "leeg"
kan zijn(niet ingevuldofwel onbekend) of het getal 0,00 bevatten(niets). Waar mogelijk moet je NULL waarden niet toestaan (het
vinkjebij AllowNullsweghalen). Wantbijvoorbeeld in een optellingkan het een onverwachteuitkomst opleveren. (Wat is de som van
10,00 + 20,00 + NULL? Het antwoord is NULL, immers onbekend + 30,00 = onbekend). AllowNullsuitzettenhoudtin dat de invulling
verplichtwordt. Tenzijje een default-waarde opgeeft, waarover later meer.
Wijzigen
Je kuntlater, via Design Table, altijd nog veldentoevoegen en wijzigen. Zolanger nog geen gegevens in zittenkun je de lengte
kleiner zetten, of andere wijzigingenaanbrengen. Als er al gegevens instaan controleertSQL Server bij het opslaan van de
wijzigingenof dit geen problemengeeft. Zo nee, dan voert hij de wijziging door. Zo ja, dan krijg je een waarschuwing. Bijvoorbeeld,
als je varchar(10) omzetin varchar(5) en er is ergens een tekst ingevuldvan 6 of langer dan moet je de wijziging bevestigen (en
kapt hij af na de 5e positie).
Overigens, wil je met de EM wat testjes invullendan gaat dat via een rechtsklik op de tabel, en dan de keuze "Open table" en
"Returnall rows" (later meer hierover).
Een dubbelklik op de tabel opent niet (zoals bij veel andere merken database) de tabel: dan krijg je het scherm Table Properties
(Eigenschappen).
Bij Eigenschappen staat achter Rows ook het aantal records in de tabel (2). Pas op, dat je dit aantal niet zo zondermeer gebruikt.
Het is een geschat aantal en bij een groter aantal records klopt het ongeveer, maar niet precies (je zultniet de eerste zijndie met
een SELECT COUNT(*) er een paar meer of minder krijgt, en daarna alle invullingengaat controleren).
De kolom Key geeft aan of het veld een sleutelveld(primary key) is, de kolom ID of het een Identity(=autoincrement) veld is en
Defaultof het veld een defaultwaarde heeft. Invoorgaand voorbeeld is daar geen sprake van, in onderstaandvoorbeeld zijnze wel
gebruikt.
Veld TestIDis een autoincrementsleutelveld, veld Testtekstheeft als defaulteen lege string. Meer uitleg volgtlater.

Hoe voer je testgegevens in
Met de EM kunje prima gegevens invoerenin een tabel. Rechtsklikop de tabel en kies "Open table" en "Returnall rows". De
eerste keer zie je een lege regel (met een * ervoor) alwaar je zo gegevens kuntintypen. Als je daarna met pijlneernaar de volgende
regel gaat, slaat hij hetgeen je ingevoerd hebt op. Tenzijje een veld met verplichteinvulling(bij Allow Nullsstaat geen vinkje) leeg
laat, dan weigert hij met een foutboodschap. Ook krijg je een foutboodschapals je uit een veld gaat en er klopt iets niet aan de
invullingervan(bijv. te veel tekens ingevoerd).
Nog wat opmerkingenen tips:
Je kunteen kolom breder maken door in de kop de muis boven de veldscheidingte houden, en naar rechts te slepen.
Een datum voer je in volgensde Windows datuminstelling, dat is in Nederlandmeestal 3 getallengescheiden door een
streepje. Bij het jaar hoef je niet de 2000 ervoor te typen. En de slash mag ook ipv het streepje. Bijv. als je 31/2/4 typt krijg je
de datum 31-2-2004.
Ineen text veld kun je via een truc meerregelige invoer (bijv. 3 regels onder elkaar) invoeren. Namelijk door de regels (bijv. uit
een txt bestand, waarin 3 regels onder elkaar staan) naar het klembord te kopiÙren en dan in het veld te plakken. Dit werkt
ook in een varcharveld.
Bij meerregelige invoerzie je alleende bovensteregel. Door in het veld te klikken en daarna pijlneeraan te slaan zie je de
volgenderegel.
Voorbeeld: in het bovensterecord staan in het veld Tekst twee regels: 'Handig: pijlneer' en er onder 'toont regel2'. Als je in het
hokje Tekst gaat staan en je slaat pijlneeraan dan zie je de 2e regel ('toont regel2'). Overigens, je moet het veld in Edit mode
hebben staan door er op te klikken (en niet met tab of pijltoets er heen gaan) anders ga je met pijlneernaar het volgende
record.
Een leeg veld toont de tekst , maar als je de cursor in dat hokje zet toont hij niets. Mocht je een NULL waarde willeninvoeren,
dan kan dat met de toetsencombinatie: Ctrl + 0.
Een veld waarin meer dan 900 tekens staan toont .
Een float, decimal of moneyveld vulje in met de decimaalscheider volgensde Windows instelling, dat is in Nederland
meestal een komma. Eventuelenullenachter de komma worden niet getoond.
Een record (hele regel) wissen gaat door op het driehoekje voor de regel te klikken om de hele regel te selecterenen dan de
Delete toets aan te slaan (of na een rechtsklik Delete in de popup te kiezen).
Hoe geef je default waarden op
Zoals eerder uitgelegd moet je, als het niet persé nodig is, er voor zorgendat er geen NULL-waarden kunnenvoorkomenin je tabel.
NULL waarden kunnenonverwachte(foute) uitkomstenopleveren, maken je SELECT-opdracht onnodig ingewikkeld omdat ze een
extra test vragen(WHERE Naam = '' OR Naam IS NULL) en maken een SQL-opdracht langzamer(bij NULL waarden kan geen
primaire index gebruikt worden). Zet dus waar mogelijk het vinkjebij "Allow Nulls" uit. Het gevolg is daardoor dan wel dat je altijd
wat moet invullenvoor dat veld, en dat is ook weer onhandig. De oplossing is, om voor deze veldeneen defaultwaarde mee te
geven. Te weten een lege string voor ('') voor een tekstveld, een 0 voor een getalveld, en misschien zelfsde huidige datum voor een
datumveld. Of een 'j' voor een j/n-veld (waar een 'j' of 'n' inkomt), een 'm' voor een m/v veld, etc.
Het invullenvaneen defaultwaarde gaat heel eenvoudigtijdens het opgeven vande velden(zie een eerdere paragaaf). Onderaan
staat namelijknog een schermdeelwaarmee je per veld aanvullendegegevens kuntopgeven, te weten achter "DefaultValue" de
defaultwaarde. Inonderstaandefiguuris dat bijvoorbeeld twee apostrofs, een lege string.

Zo ook kun je een 0 (nul) opgeven voor een getalveld(integer, float, decimal).
Wil je de huidige datum opgeven als defaultvoor een datumvelddan kun je getdate() intypen. Let op de open- en sluithaakachter
getdate, waartussenniets moet komen te staan (weer een ontwerperbezig geweest met een C-tick). Alleen, geeft getdate() de
huidige datum+tijd, wil je de datum zondertijd dan moet je iets meer opgeven, namelijk:
convert(char(8),getdate(),112)
Overigens, er zijnook andere manierenom de datum zondertijd op te geven, deze is er een die mij goed bevalt, voor de werking
verwijs ik naar BOL, de SQL Server Help (wordt later behandeld).
Precision en Scale
Bij een decimal veld (gebroken getal waarvanalle cijfers vastgelegd worden) kun je Precision en Scale opgeven. Inbovenstaande
figuurkunje bovenaanop het veld Prijs klikken (er komt een driehoekje voor te staan) waarna onderaan de woorden Precision en
Scale zwartworden. Bij precision kun je het aantal significante cijfers opgeven, bij scale het aantal cijfers achter de komma.
Bijvoorbeeld als je op 2 cijfers na de komma nauwkeurigwilt werken en het grootst voorkomendegetal is 999.999,99 moet je een
precision van 8 en een scale van 2 opgeven. Dan wordt het getal in 5 bytes opgeslagen hetgeen je kuntzien omdat er bij Length
een 5 komt te staan. Overigenshad je net zo goed een precision van9 kunnenopgeven, dan wordt het ook in 5 bytes opgeslagen
(maar niet 10, dan komt het in 6 bytes). Het is gunstig (en dus gebruikelijk) om een precision van9 (opslag in 5 bytes), 19 (opslag in
9 bytes, de default), 28 (13 bytes) of 38 (17 bytes) te gebruiken.
Hoe maak je een autoincrementveld
Een autoincrementveld is een getalvelddat automatischbij elk nieuwrecord opgehoogd wordt. Meestal begin je bij het eerste
record met de waarde 1 en hoog je het getal bij elk nieuwrecord met 1 op. SQL Server noemt dit een Identity-veld met Identity
Seed voor de startwaarde en IdentityIncrementvoor de ophoging (beide mogen best een grotere waarde dan 1 krijgen). Het
opgeven is eenvoudig(zie onderaan bij Design Table): Zet bij een Integer-veld de Identityop Yes en vuleen 1 in bij Seed en
Increment. Overigenszal SQL Server zelfAllow Nullsuitzetten, mochtje dat vergetenzijn, omdat een lege waarde natuurlijknooit
voorkomtbij autoincrement.
Het is gebruikelijk om voor een autoincrement-veld het eerste veld te gebruiken.
Hoe geef je een primaireindex (key, sleutelveld) op
Als je vaneen veld een primaire index (primary key of kortweg key) maakt, zorg je ervoor dat in dat veld alleeneen unieke waarde
(nooit twee maal dezelfde) voorkomt. Dit is vaak essentieel, bijvoorbeeld bij een master-detail-relatie (zie later).
Het opgeven dat een veld een Key is, gaat eenvoudig(zie figuur):
Eerst klik je ergens in het veld dat de key moet worden (het eerste veld is daarvoor gebruikelijk), dan klik je bovenaanop het
sleuteltje(met als Hint: Set primary key) en er verschijnteen sleuteltjevoor het veld. De eerste keer is het even zoeken naar het
sleuteltje, het staat namelijkniet in het design scherm, of het Console scherm, maar in het scherm vanSQL Server zelf. Maar dat
went snel, ook voor de andere knoppen en de menu-keuzes. Overigenszal SQL Server zelfAllow Nullsuitzetten, mocht je dat
vergetenzijn, omdat een lege waarde natuurlijknooit voorkomtbij een primaire index (Key).
Wil je een primaire index op meerdere velden(bijv. Postcode en huisnr) dan moet je meerdere veldenselecteren voordat je op de
sleutel-knop drukt. Dat gaat op de bekende Windows wijze met het klikken op deze veldenterwijl de Ctrl-toets ingedruktwordt
gehouden, waarbij de aangeklikte regels een andere kleurkrijgen, zie de figuurhieronder:
Standaard instellingvanSQL Server is, dat de records ook fysiek in de volgorde van de primairy key in de database worden
opgeslagen. Dat wordt Clustered genoemd. Het voordeel daarvan is dat SELECT opdrachtensnellerwerken, vooral in combinatie
met een secundaire index (zie later). Het nadeel is dat de INSERTopdrachteniets langzamerzijn(hetgeen eigenlijk nooit een
probleem is, omdat je daar pas wat vanmerkt als je duizendenrecords in één bulk opdracht toevoegt).

Je kuntClustered zelfop Trueof False zettenmet de Properties knop, 2e links vanboven (handjemet wijzendevinger), waarna je in
het vervolgschermhet tabblad Indexeskiest, zie onderstaande figuur. Het is echter verstandig om elke tabel een clustered primaire
index te geven. Enige uitzonderingis een lookup tabel (een tabel met maar weinig records die nooit gewijzigd worden). Een
SELECT naar een lookup tabel kan door het gebruik van een index langzamerworden (het zoeken in een klein stapeltje (heap) is
snellerdan via de tussenstapvan een index). Maar in de praktijk valtdat best mee omdat de loopup operatie op zich heel snel is.
Overigenskun je bij Order ook nog de volgorde (op/aflopend) opgeven. En de automatischgegeven naam PK_Test (PK = Primary
Key) kun je wijzigen (bijv. in PK_Test_Postcode_HuisNr).
Hoe geef je een niet-primaire(secundaire) index op
Inhetzelfdeproperties-scherm (via de handje-knop te bereiken) kunje bij de tab Indexes/Keys met de knop New een index
opgeven. Alhoewel dat ongebruikelijkis, kun je een index opgeven, zonderdat er een primaire index is. Ik ga ervanuit dat bij het
opgeven vaneen index altijd een primaire index is, daarom noem ik deze index voortaande secundaire index.
Bij het opgeven vaneen secundaire index krijgt deze automatischde naam IX_Tabelnaam(een volgendeindex IX_Tabelnaam1,
etc.). Zie onderstaandefiguur. Het is aan te bevelenom deze in een zinvollenaam om te zetten, bijv. IX_Test_Prijs (index op het
veld Prijs).
Het veld waarop de index moet komen geef je op onder Columnname. Je kunthet kiezen uit een afrollijstjemet mogelijke namen
waarin de veldenwaarop geen index mogelijk is (image, text, e.d.) niet voorkomen. Je kuntook meer dan 1 veld opgeven voor de
index, bijv. Achternaamen Voornaam, door na opgave van het 1e veld naar de regel eronder te gaan, alwaar weer een afrollijstje
verschijnt.
Onderaanstaan nog twee opties: Create UNIQUEen Create as CLUSTERED.
Om met de laatste te beginnen, een tabel kan maar één clusteredindex hebben. Omdat i.h.a. de primaire index dat al is, zulje een
foutboodschapkrijgen als je deze optie aanvinkt.
Tot slot nog "Create UNIQUE", hiermee kun je ervoor zorgendat er geen dubbele waarden voorkomenin veld/kolom van de tabel.
Vink "Create UNIQUE" aan en kies het rondje voor Index(Constraintsbehandelik niet in dit artikel). Hierdoor is, behalvedat de
sorteervolgordeis opgegeven, ook elke invullinguniek voor de opgegeven kolom(men). Het verschilmet de eerder behandelde
primaire index is dat er daar maar één vanmag bestaan, tegenovermeerdere secundaire indexen. En dat er nuook NULL
waarden mogen voorkomen(als bij "Allow nulls" een vinkjestaat). Ignoreduplicate key is vooral handig als je veld(en) uniek maakt
in een bestaande tabel. Daarmee worden dubbelengewist zodat je geen foutboodschapkrijgt.

Hoe maak je een master-detail-relatie
Een master-detail-relatie komt bijvoorbeeld voor bij klantendie meerdere orders hebben. Dan is er sprake vantwee tabellenmet
klantresp. ordergegevens, die een gemeenschappelijkveld hebben (bijv. KlantID) waarop de order gegevens die bij een klant
horente vindenzijn. Zie de figuur.
Zo zijnhet nog twee onafhankelijketabellen, zodat er klantnummers(KlantID's) in de ene tabel kunnenbestaan die in de andere
tabel niet voorkomen, waardoor er orders kunnenbestaan zonderdat er een klantbijhoort. Wat nodig is dat er een relatie wordt
afgedwongentussendeze twee tabellen, zodat de invoer vaneen order niet kan zonderdat er een bestaand klantnummeris. In
Paradox noemdenze dat referentiÙleintegriteit. InSQL Server ook (referentialintegrity), of ze noemenhet een "one to many
relationship". Het is veruithet gemakkelijkst om een dergelijke relatie op te geven in een diagram (zie de paragraaf "hoe maak je
een diagram") maar het kan ook tijdens "design table". Voordat je dat doet moet je in de master tabel (hier Klanten) ervoor gezorgd
hebben dat er een ID-veld bestaat (hier KlantID) dat uniek is (hier een Key veld, maar het mag ook een unieke index zijn).
De referentiÙleintegriteit geef je op voor het koppelveldvan de detail tabel (hier KlantIDvanOrders). Zorg ervoor dat de detail
tabel in design mode is en rechtsklik op een willekeurige plaats en kies Relationships. Dan verschijnthet Properties scherm met de
tab Relationsen eerst nog helemaalleeg. Druk daarin op de knop New waarna de relatie wordt aangemaakt, zie de figuur.

Bij "Selected relationship" zie je voor de automatischaangemaakte naam een symbool staan vantwee rondjes aan elkaar. Dat is
het teken voor oneindig, wat symbool staat voor dat er vele (many) Orders kunnenhorenbij één klant. Het begin vande naam, FK
staat voor Foreign Key, en geeft aan dat er in een andere tabel een Key voor deze tabel bestaat. Welke tabel dat is geef je op in
een afrollijstbij "Primary key table" (die staat in dit voorbeeld automatischgoed omdat er maar 2 tabellenzijn). Daaronder staan de
veldnamenvande tabel, waaruit je de primary key (KlantID) kiest. Evenzokies je rechts onder Orders dezelfdeveldnaamuit de
detail tabel (KlantIDuit Orders). Dat is alles.
De drie vinkjesbij Check existing data, Enforce for replication en Enforce Insertsand Updates laat je staan. Existing data heb je
niets mee te maken als je een lege tabel hebt. Replication zorgt ervoor dat als je de tabel ooit kopieert naar een andere database
de relatie dan mee gaat. En de laatste is het meest belangrijk, die zorgt ervoor dat geen orders geplaatst of gewijzigd kunnen
worden zonderdat er een bijbehorende KlantIDbestaat.
Cascade komt in een volgendeparagraaf ter sprake.
Als je het design-scherm (van de detail, de Orders-tabel) sluit, of de save-knop indrukt, krijg je een scherm met een extra
bevestigingsvraag. Het laat zien dat behalvede wijzigingenin de detail-tabel ook de master (de Klanten-) tabel opnieuw wordt
gesaved. Dat klopt, want ook in deze tabel wordt de relatie vastgelegd, sla dus Yes aan.
Nog één opmerking:
Alhoewelhet prima mogelijk is om relaties in de design mode te leggen zoals hiervoorbeschreven, raad ik aan om voor relaties
leggen de diagram-mode te gebruiken, zie later bij de paragraaf ''Hoe maak je een Diagram".
Hoe kun je bij het wissenvan een master-record ook de detailsautomatischlaten wissen(cascade)

Onderaande tab Relationshipsin het scherm Properties (zie de eerdere figuur: Design Table met Properties - Relationships) kun
je "Cascade Delete Related Records" aanvinken. Dan worden als in de master-tabel een record (een klant) wordt gewist
automatischalle details (alle orders) meegewist. Omdat zonderdit vinkje er details overblijvenzondermaster (orders die vangeen
enkele klantzijn), zulje dit vrijwelaltijd aanvinken.
Evenzozulje vrijwelaltijd een vinkjemoeten zettenbij "Cascade Update Related Fields". Bij een autoincrement-veld als primary
key heeft het eigenlijk geen nut(autoincrement-veldenkun je niet wijzigen), maar kwaad kan het niet. En anders krijg je rare effecten
(orders van een andere klantof zonderklant).
Hoe maak je een diagram(velden en relaties tonen)
Via een rechtsklik op Diagrams kun je met de keuze New Database Diagram een diagram voor je database maken.
Dan krijg je een wizard waarin je de tabellenvoor het diagram kuntopgeven (dat hoeftniet precies in een keer goed, want je kunt
later altijd nog toevoegen met een rechtsklik en "Add New Table"). Je kuntoverigens door de Ctrl-toets ingedruktte houden
meerdere tabellentegelijk selecterenen opgeven.
Na een druk op de knop Add, de knop Volgende en de knop Voltooien, is je diagram in eerste opzet, aangemaakt. Je krijgt dan de
tabellenmet hunrelaties (zie figuuronder links), die je met wat slepen kuntverduidelijken(zie figuuronder rechts, waar de master
boven en de detail beneden is gezet). Ook de lijn van de relatie kunje goed voor (of achter) de veldenpositioneren om de relatie
nog meer inzichtelijkte maken, daarvoor sleep je met die lijn naar boven/onder of links/rechts.
Tot slot, als je het diagram afsluitmoet je nog een naam ervoor opgeven. Later, wanneerje een hele grote database in gebruik
hebt, kan het de moeite lonenom niet de gehele database in één diagram te zetten, maar delen ervan, die je dan ook elk een
aparte naam kuntgeven (bijv. DiagramKlanten, DiagramProducten, DiagramPersoneel).

Invoorgaande figuuris er sprake van een al een eerder aangemaakte relatie, die wordt dan automatischgetoond.
Als er nog geen relatie is, en je wilt er een aanmaken, dan kan dat het gemakkelijkst in een diagram.
Na een klik op het driehoekje voor het koppelveld (KlantID) vande detail-tabel (Orders) kunje vandaarslepen (de muistoets
ingedrukthouden) naar de master-tabel en daar de muis loslaten. Er verschijntdan een relatie-lijn tussende twee tabellen(nog
zondersleuteltjeen oneindig-teken) en een scherm waar de relatie al correct is ingevuld, waarna je nog alleenOK hoeftaan te
klikken (na desgewenst Cascade eerst aangevinktte hebben). Dat is alles. Deze methode is, gezien de eenvoud, veruitte
prefererenboven de eerder genoemde methode via het "Design Table" scherm. Als je het diagram sluit krijg je nog een
bevestigingsvraagvoor het Saven van de Klanten- en Orders-tabel (zie een eerdere figuurvoor deze save-bevestiging). Dat klopt,
want een diagram is niet alleeneen scherm waarin het een en ander getoond wordt, je kunter relaties (en zelfsook tabellen) in
wijzigen (of zelfstoevoegen). Overigenskunje voor het ontwerp vande relatie ook in de primaire key van de master-tabel beginnen
en naar de detail-tabel slepen, maar de eerste methode is iets zekerder met name als je verschillendenamenhanteertvoor het
koppelveld in de twee tabellen.
Hoe maak je sql commando's (select, joins, etc.) in Enterprise Manager
Voor het testen vansql, die je later in je Delphi programma wilt gebruiken, is de EM, maar ook de QA (QueryAnalyser) de
aangewezenweg. Eerst de aanpak via de EM: De aanpak via de EM kent ook weer twee mogelijkheden:
Via het SQL venster (pane)
Zoals eerder uitgelegd: Rechtsklikop een tabel, kies "Open Table" en dan "ReturnAll Rows". Dan verschijnener behalvede inhoud
vande tabel ook een aantal knoppen, bovenaanin de EM. Zoek daar de knop SQL met de hint"Show/Hide SQL Pane", druk erop,
en er verschijnteen extra vensterboven de gegevens met daarin (zie de figuur):
SELECT *
FROM

Daar kunje de SQL aanpassen (bijv. een WHERE Prijs > 12 toevoegen) en dan de SQL uitvoerenmet de knop het uitroepteken
(bovenaanin de EM). Of, eerst de syntaxtesten met de knop met "een vinkjemet SQL erin", en daarna pas de SQL uitvoeren.
Nog wat opmerkingen:
SQL hoeft niet over de tabel te gaan die je eerst gekozen hebt, het mag best over een andere tabel gaan of meerdere
tabellen(een JOIN).
Je kuntnog een tweede keer een tabel openen en daarin een SQL-venstergebruiken. En een derde keer, etc. Inhet menu
krijg je bij Venster een lijstje met alle geopende tabellenzodat je wat kuntexperimenterenmet meerdere SQL-commando's
naast elkaar.
Je kuntbehoorlijk ingewikkelde SQL maken in de EM, met GROUP BY, ORDER BY, UNION's, etc. Maar er is een grens aan
wat de EM aankan, als het echt super ingewikkeld wordt (1 kantje A4 aan SQL) dan trekt de EM het niet meer, en moet je de
QA gebruiken.
Je kunt, als je tevredenbent met de SQL deze naar je Delphi programma kopiÙren. Bijvoorbeeld met een rechtermuistoetsklik
op de SQL, dan Select All (alles selecteren), daarna Copy (kopiÙren) naar het klembord en vervolgensin Delphi met
Paste(plakken). Ook de sneltoetsen(Ctrl+A, Ctrl+C, Ctrl+V) kun je gebruiken
De uitkomstenvande SQL komen eronder in het Grid te staan. Daar kun je doorheen bladeren (met Ctrl + End ga je naar het
laatste record)
Je kuntdie uitkomstkopiÙren naar Word of Excel. Klik, terwijl je de Shift-toets ingedrukthoudtop de kolomkoppen boven de
uitkomsten zie dat de kolommengeselecteerd worden. Gebruik Ctrl+C en ga naar een geopend Word-documentof Excelbestand
en gebruik Ctrl+V om de uitkomst in Word of Excel te zetten. InWord moet je meestal nog wel de hele uitkomst
selecterenen bovenaanwat tabs plaatsen om de boel netjes onder elkaar te krijgen. InExcel hoeftdat niet, en het is een
wonder hoe daar de uitkomsteni.h.a. op correcte wijze uitgelijndworden.
Via de Query mogelijkheid
Rechtsklikop een tabel, kies "Open Table" en "Query" om een SQL generator te krijgen (zie figuur):

Je krijgt dan vier subvensters, vanboven naar beneden: Table, Column, Sql en Output. Je kuntin de tabel kolommenaanvinken, die
dan in de lijst kolomnamendaaronder en in de SELECT vande SQL daar weer onder komen. Inhet Grid kunje een Alias (een
andere veldnaamwaaronder het in de outputverschijnt), Criteria (voor het WHERE deel vande SQL), etc. opgeven.
Je kuntmet een rechtsklik in het lege deel boven, en daarin de keuze Add Table, een tabel toevoegen. Ook kun je met een
rechtsklik op een tabelkop (bijv. Test) en de keuzeRemove een tabel verwijderen(Delete aanslaanwerkt overigens ook). Als je een
tweede tabel toevoegt die een relatie heeft met de eerste tabel zal automatischeen INNERJOINop de goede veldenverschijnen,
etc., zie de figuur.
De SQL in deze figuuris geheel automatischaangemaakt, er zijnalleentwee vinkjesgezet (bij Klant en Email), er is een Alias
getypt (Naam) en een Sort gekozen uit een afrollijst, een criterium getypt (LIKE 'S%') en een tabel toegevoegd (Orders). Maar ook
als je de SQL zelfintyptof wijzigt worden de vensterserbovenautomatischaangepast.
Ook het opgeven vaneen GROUP BY (voegt alle relevanteveldentoe en zet WHEREom in HAVING), het veranderenvan de soort
JOIN(van INNERin LEFT OUTER, etc.), het opgeven vaneen Tabel Alias (KlantenK), en nog vele andere zaken worden je
gemakkelijk gemaakt. Maar daar ga ik nu niet op in omdat inhoudelijkmet SQL werken niet de bedoeling is van dit artikel.
Parameters

Inje Delphi programma wil je misschien gebruik maken vanparameters in een SQL opdracht, bijv.
SELECT Test FROM Testen WHERE Prijs < :Prijs
InDelphi is het gebruikelijk om een parameter te laten beginnenmet een dubbelpunt(vanafDelphi 8 wordt een vraagteken
gebruikt). Het is mogelijk om deze en dergelijke parameters te gebruiken in EM. Open een tabel (via "ReturnAll Rows" of "Query",
beide kan) en druk bovenaanop de Properties knop (handjemet wijzendevinger), waarna je een scherm krijgt waar je het tabblad
Parameters kiest.
Bij Prefix vulje de dubbelpuntin (vanafDelphi 8 een vraagteken) en als je dan de SQL uitvoert(op uitroeptekenknopdrukt) dan
moet je een parameter invullenwaarna de SQL wordt uitgevoerd voor de waarde vandie parameter, zie figuur:
Ook meerdere parameters zijnmogelijk, mits ze een verschillendenaam hebben (in Delphi 8 dus ?1 en ?2). Je geeft de parameter
op volgensde Windows-instellingvanje computer(in Nederlanddus meestal met een komma als decimaalscheider), dit in
tegenstellingtot wanneerje de waarde rechtstreeksin de SQL zet (dan moet je als decimaalscheider een puntgebruiken).
Nog even een tip:
Als je een ingewikkelde SQL samengesteldhebt zorg er dan voor dat je die even kopieert (bijv. naar het klembord) voordat je de
parameter-prefix opgeeft. Wantbij het opgeven van de prefix wordt de SQL gewist.
Enterprise Manager (EM) of Query Analyser (QA) gebruiken?
Een nadeel van de EM is dat die de layouthelemaalvoor je regelt door (veel) spaties en CR/LF's (nieuwe regels) voor je in te
voegen, hetgeen die zijnzachtsgezegd, ietwat onhandiggebeurt. Als je de SQL naar je Delphi programma wilt kopiÙren, ben je
veel tijd kwijt met verbeterenvan de layout(vooral spaties verwijderen). Een tweede nadeel van de EM is, dat als er iets foutgaat,
er weinig ondersteuningis. Daarom kunje beter de QA (QueryAnalyser) gebruiken als de SQL wat ingewikkelder wordt. Het
nadeel van de QA is dat je niet zoals in de EM gemakkelijk parameters kuntopgeven. En dat het kopiÙren-plakken vande uitkomst
naar Word en Excel niet mogelijk is.
Hoe maak je sql commando's (select, joins, etc.) in de Query Analyser
Allereerstde vraag: hoe start je de QA? Dat gaat het eenvoudigstals je eerst de EM opstart, daar de database kiest (bv Kanweg)
en dan bij Tools in de afrollijstde QueryAnalyserkiest.

Na opstarten vande QueryAnalyserkrijg je het volgendete zien:
Overigens, mochtje in het menuvande EM niet Tools zien staan, dan heb je een tabel geopend o.i.d.; klik dan ergens naast de
geopende tabel en je ziet de keuze Tools in het menuverschijnen.
De QA is in eerste instantie alleeneen leeg scherm met een knipperende cursor. Omdat het handig is als je ook de tabellenmet
hunopbouw kuntzien, kun je het best de Object Browser aanzetten, via het menu(Tools | ObjectBrowser | Show) of de sneltoets
(met het plaatje van een doos waaruit een bol, kegel en kubusspringen) gebruiken. Dan krijg je links je databases te staan, die je
kuntuitklappentotdat je de veldenmet hunproperties kuntzien, zie figuur:
Wanneerje SQL in dit scherm typt zie je dat gereserveerde woorden in blauwof paars worden weergegeven (strings in het rood,
handig voor het matchenvande apostrofs-paren).
Je kuntmet de groene run-knop de SQL laten uitvoeren(of eerst controlerenmet de blauwe vinkje-knop). Als er een foutin zit krijg
je een nette foutmeldingin een apart Messages-scherm onderaan (zie de figuur), waarbij als je dubbelkliktop de foutmeldingde
cursor op de fout-regel gaat staan.

Als er geen foutinzit, krijg je de uitkomstte zien in het onder-scherm in een Grid waarvande kolommenniet zoals bij de EM een
vaste breedte hebben, maar zich aanpassen aan de breedte vande kolomkop of breedste uitkomstin de kolom (zie de figuur). Je
kuntoverigens ook de uitkomst als tekst latenzien, of wegschrijvennaar een bestand, maar dat zou ik niet doen omdat alles
uitgelijndwordt mbv spaties en het Courier lettertype.
Hoe zorg je voor een snellewerking (optimalisatie)
Optimalisatie is een belangrijk onderwerp, waarover meer bladzijdenzijnte schrijvendan er nual in deze handleidingstaan.
Daarom geef ik hier alleenwat basis-tips, waarmee je een langdurendeSQL-opdracht kuntonderzoekenwaarom, en op waar, je
SQL langzaamis.
Inhet algemeen kun je zeggen dat het toevoegenvan indexenbij grote tabellende SQL snellerkan maken. Je kuntalleenniet
expliciet opgeven hoe SQL Server die indexenmoet gebruiken, dat doet SQL Server zelf(dit is overigens niet helemaalwaar, je
kuntz.g. Hints opgeven, maar je moet dan wel precies weten wat je doet omdat je anders de werking juist vertraagd). Wat wel
belangrijk is om te weten is of SQL Server de indexenook gebruikt, en hoe.
Om te onderzoekenhoe de SQL-opdracht wordt uitgevoerd, kun je in de QA de wijze vanuitvoeringtonen, mbv de knop met een
Grid plaatje erop en de keuze "Show Executionplan", zie de figuur.
Er verschijntdan onderaan, naast de tab "Grids" en "Messages", een derde tab "ExecutionPlan" waarin je (als je opdracht foutloos
is uitgevoerd) de uitvoeringkuntbekijken. Inde figuurhieronderheb ik een SQL-opdracht uit de Northwindvoorbeeld-database
(daar zittentenminstewat gegevens in) laten uitvoerenmet zo'n ExecutionPlan.

Je leest een ExecutionPlan van rechts naar links en vanboven naar onder.
Inhet ExecutionPlan zie je horizontalepijlen waarvande dikte maat staat voor het aantal records. Indit voorbeeld 25 resp. 830,
hetgeenje kuntzien (als Hint) als je de muis boven de pijl houdt. Tussende pijlen staan de bewerkingen en hunrelatieve aandeel in
de tijd (als Cost met een percentage). Meer uitleg over de bewerkingen is ook hier te krijgen door de muis erboven te houden, zie
de figuur.
Bij het analyserenvan de tijdsduurgaat de aandachtnatuurlijkuit naar de delen met de hoogste percentages. Bijna altijd is de
eerste bewerking het lezenvanuiteen tabel, een scan. Dat kan zijneen (gewone) Scan, een IndexScan of een Clustered Index
Scan. Een Scan gebruikt geen index. Dat hoeft niet altijd verkeerd te zijn, bijvoorbeeld wanneerhet een kleine tabel is, of wanneer
alle records worden opgehaald, heefteen index geen nut. Inbovenstaandvoorbeeld wordt een "clusteredindex scan" gebruikt,
hetgeenbij een grote tabel iha het snelstis. Voor een JOINis de Nested Loop in het algemeen het snelst(gebruikt twee indexen).
Wanneerje voor de JOINeen zgn"Hash Join" ziet staan dan valter meestal snelheid te winnen. Wantdeze bewerking wordt door
SQL Server gekozen als laatste redmiddel. Een Sort maakt waar mogelijk gebruik van een index. Bij een grote tabel kan het veel (I/
O) tijd vragen(dan kan zelfsde tempdb database ingezetworden), dus moet je dit niet onnodig laten doen. Kwestie van de ORDER
BY met mate (en zo laat mogelijk) gebruiken en een goede index opgeven (denk ook aan de keuze ASC (A>Z) versusDESC
(Z>A)).
Om nog even op de dikte vande pijlen terug te komen, dikke pijlen vragenveel I/O tijd. Blijvende pijlen dik na de bewerking,
overweeg dan je SQL anders op te zetten. Vooral als er vande grote aantallenrecords er aan het eind maar weinig overblijven(de
WHERE goed aansturen).
Hoe meet je hoe lang een (zoek)opdracht duurt
Inde QueryAnalyser(QA) kunje op twee manierenmeten hoe lang een zoekopdrachtduurt. Beide zijnniet exact omdat het
besturingssysteemWindows de tijd niet exclusiefaan SQL Server toedeelt, omdat er altijd meerdere processen tegelijk lopen.
Denk maar aan je Outlookdie een piepje geeft op de tijd vanje afspraak, of je Virusscannerdie permanentbezig is, etc.
De eerste methode is dat je in QA de tijd vastlegtbij het begin van een (SELECT) opdracht, de opdracht uitvoert, de tijd weer
vastlegt, en de twee tijden van elkaar aftrekt om tot een tijdverschilte komen
De tweede methode is het gebruik vanSTATISTICSvan de QA.
Bij beide methodenmoet je niet de eerste keer dat je de SQL uitvoertde tijd meten. De eerste keer is nog inclusiefhet aanmaken
vaneen ExecutionPlan. Dat ExecutionPlan komt in de Cache en daardoor zal de tweede keer (en daarna) de tijd korter uitvallen,
en deze laatste tijd is maatgevend.
Tijdverschil
Hieronder een voorbeeld vanhet meten van de tijd volgensde eerste methode (tijdstip vastleggen): Inde QA worden twee
variabelen(die beginnenmet een enkele @) gedeclareerd. Die worden voorafgaanden na afloop van de SQL-opdracht ingevuld
waarna de verschiltijdwordt gepresenteerd:

Er zijntwee Grids met uitkomsten, bovenaanvan de SQL en onderaan vande tijd.
De betrouwbaarheid vande uitkomst is 3 msec en vergeet niet de SQL een aantal keren uit te voeren, voor de uitkomstals
definitief aan te nemen.
Statistics gebruiken
SQL Server houdtpermanentdiverse statistieken bij. Die voor de verstrekentijd kun je eenvoudiguitlezenin de QA als je SET
STATISTICSTIMEON opgeeft (zie de figuurhierna voor hoe je dat doet) voordat je de SQL uitvoert. Je hoeftdat overigens maar
eenmalig te doen, het blijft aan tot je SET STATISTICSTIMEOFF opgeeft (of tot SQL Server stopt).
De tijd staat nubij de Messages, waarbij het nog even de kunstis om uit te vindenwelke Executiontime je moet hebben. Vooral als
je ook nog het Executionplan presenteert(die vraagt ook executiontime) staan er verschillendetijden onder elkaar. De oplossing
is eenvoudig, je moet de regel hebben onder de regel met
(... row(s) affected).
Indit voorbeeld dus 30 msec. Deze elapsed time is de CPU plus de I/O tijd, wil je de CPU tijd alleenweten dan kun je die ervoor
uitlezen.
Hoe maak je een backup en hoe zet je die terug

Als je met de Verkennergaat kijken naar de mappen (directories) die SQL Server gebruikt dan zie je dat er een map C:\Program
Files\Microsoft SQL Server\MSSQL\Data bestaat voor de gegevens en een map C:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL\Backup voor de backup van de gegevens. Dit zijnoverigens de defaultmappen, niets let je om hiervoorandere
mappen te gebruiken.
Neem aan dat je de defaultmappen en namenvoor de database Kanweg gebruikt hebt, dan zie je in C:\Program Files\Microsoft
SQL Server\MSSQL\Data twee bestanden staan:
Kanweg_Data.mdf voor de data, en
Kanweg_Log.ldf voor de log-gegevens.
De data zijnde gegevens zoals ze op dit momentzijnopgeslagen, in de log staan alle wijzigingendie er zijngeweest (zo kun je tot
op een bepaald puntin de tijd terug gaan om die situatie te herstellen). Als je een backup maakt krijg je één bestand waarin zowel
de data als de log zitten. Een backup maken kan terwijl de database volop in gebruik is. SQL Server maakt een snapshoten zet
deze in de backup. Terugzetten(restore) luktechter niet als de database in gebruik is. Een backup van SQL Server 7 kunje in SQL
Server 2000 (is versie 8) inlezenen wonderbaarlijkgenoeg kunje een backup van versie 2000 terugzettenin 7 (mits je niet de
nieuwstesnufjesvan2000 gebruikt hebt). Omdat SQL server versies zo'n 5 jaar meegaan heb je niet gauw compatibiliteitsproblemen.
Bij het maken vaneen backup onderscheid ik twee varianten(er zijner nog veel meer mogelijk):
Een backup maken vande productie database. Dan zulje bijv. dagelijks een complete backup maken en eventueelelk uur
een differentiÙlebackup (alleende verschillenmet de vorige backup). Meestal laat je dit automatischdoen door de Service
Manager (zie de eerste figuurvoor hoe die te bereiken)
een backup maken voor testen (bijv. voordat je de design vande database gaat veranderen)
Voor een Delphi programmeuris de laatste varianthet meest interessant.
Backup voor testen
Het maken vaneen Backup gaat het handigst vanuitde EM. Rechtsklikop de database (Kanweg) en kies "Alle taken" en dan
"Backup Database".
Dan krijg je een invulschermom je keuzesvoor de Backup op te geven.

Controleerof daar is aangevinkt"Database Complete" (Database differentialis voor elk uurvan de productie database, o.i.d.) en
kies bij Overwrite"Overwrite Existing media" want de defaultkeuze "Append to media" is vooral bedoeld voor de differential
database op tape wegschrijven(de backup van elk uurachter de dag-backup). Klik daarna op de Add-knop om op te geven waar
de backup moet komen.
Inhet dan verschenenscherm "Select Backup Destination" druk je de puntjesknopachter File name in, zoek je (als je tenminstede
Defaultmap wilt gebruiken) de Backup directory op vanMS SQL Server, en vulje bij "File name" in: Kanweg.bak. Ook hier kunje
een andere naam en extensie opgeven, maar het is wel zo handig om de naam van de database te gebruiken, met de bij MS SQL
Server gebruikelijke .bak erachter, zie de figuur.
Na een druk op de OK-knop, komt de directory+map bij File name te staan, en na nogmaals OK sta je weer in het hoofd-backupscherm,
nu met een bestemming in het hokje "Backup to". Daar zorgt een druk op de volgendeOK-knop ervoor dat de backup
wordt gemaakt. Het is een wonder hoe snel je dan de boodschap "Backup successfully" krijgt. Mocht je in de Backup-directory het
bestand Kanweg.bak bekijken dan merk je dat dit aanzienlijkkleiner is dan de oorspronkelijke mdf en log bestanden, en als je het
Kanweg.bak bestand wilt versturen, dan blijkt het mbv zip nog weer een factor 2 Ó 3 kleiner te kunnen.
Restore (terugzetten eerdere backup)
Via een rechtsklik op de database (Kanweg) de keuze "Alle taken" en dan "Restore Database" kunje de Backup weer terugzetten.
Je krijgt dan een scherm waarin je evenmoet controlerenof de gegevens kloppen en er een vinkjestaat bij Restore, en als je op
OK drukt wordt de backup teruggezet. Dit gebeurt overigens zonderverdere bevestigingsvraag, dus wees voorzichtigmet dit
scherm.

Restore (backup van een ander)
Mocht je van iemand anders een backup gekregen hebben, dan zulje moeten opgeven waar dat bestand staat. Stel je hebt dat
bestand in de eerder genoemde Backup directory gezet. Dan kies je het rondje voor "From device" waarna je bij Parameters een
compleet ander uiterlijkkrijgt, zie de figuur.
Je drukt daar de knop Select devices in, en in het volgendescherm de Add-knop, waarna je het bestand opzoekt, net als bij het
maken van de Backup. Daarna verschijntde naam in het Devices-hokje. Ook wordt de View Contentsknop enabled (je kunt
daarmee nog even de inhoudcontroleren). Voordat je nu op de OK-knop drukt moet je nog één ding doen: Bij de Options-knop het
item "Force Restore over excisting database" aanvinken. Deze beveiliging wordt snel vergetenuit te zettenen dan weigert SQL
Server de Restore.
Een Backup wordt ook vaak gebruikt om iemand (voor het eerst) een database te geven. Als je een Backup vaneen nieuwe
database krijgt kun je (op de manier zoals aan het begin van dit artikel vermeld) een lege database aanmakenmet de naam vande
nieuwe database. En daarna verder te werk gaan zoals hiervooris uitgelegd. Er zijnook andere manierenmogelijk, maar deze
methode werkt in ieder geval.
Hoe werkt de Help van SQL Server

Overalin de EM of QA kunje op de F1-toets drukkenom Help te krijgen, waarbij SQL Server BOL (Books Online) opent en zijn
best doet om daaruit de relevantegegevens te tonen. Mocht je iets anders willenweten dan kunje in BOL de tab Indexaanklikken
en een woord intypenwaarvoor je hulpwilt. Of de tab Zoeken gebruiken waarmee alle items waarin dat woord voorkomtin een lijst
komen.
De moeilijkheid zit meestal niet in de uitleg maar om temidden van zoveelinformatie de goede uitleg te vinden. Vooral ook omdat
de help vande hulp-programma's er tussenstaat. Eventueelkunje bovenaanin plaats van (de gehele collectie) kiezen voor wat
voor je zoekonderwerprelevantis. Als programmeurheb je meestal het meest aan het item "SQL programmer: Transac-SQL" ,
voor uitleg over de SQL items.
De beschrijvingin BOL heeftvaak een standaard opbouw. Zie onderstaandefiguurwaarin vaneen SQL item (DATEDIFF) de
syntax, de argumenten(met per argumenteen toelichting), het resultaaten een aantal opmerkingen staan. En, vervolgens, na de
uitleg zijner altijd één of meer voorbeeldenaanwezig, waarin vaak de essenties pas duidelijk worden.
Toegift
Nog een leuk weetje uit SQL Server: Als je in de EM een tabel uit een database aanklikt, vervolgensdeze kopieert (bijv. met
Ctrl+C), en dan in een tekstverwerkerdeze weer plakt (Ctrl+V) dan krijg je de complete CREATE code van die tabel te zien.
Bijvoorbeeld de Klantenen de Orders tabel van hiervoor:
CREATE TABLE [Klanten] (
[KlantID] [int] IDENTITY (1, 1) NOT NULL ,
[Klant] [varchar] (20) COLLATE Latin1_General_CI_AS NOT NULL ,
[Email] [varchar] (50) COLLATE Latin1_General_CI_AS NOT NULL
CONSTRAINT [DF_Klanten_Email] DEFAULT (''),
CONSTRAINT [PK_Klanten] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[KlantID]
) ON [PRIMARY]
) ON [PRIMARY]
CREATE TABLE [Orders] (
[OrderID] [int] IDENTITY (1, 1) NOT NULL ,
[KlantID] [int] NOT NULL ,
[Product] [varchar] (20) COLLATE Latin1_General_CI_AS NOT NULL ,
[Prijs] [decimal](9, 2) NOT NULL CONSTRAINT [DF_Orders_Prijs] DEFAULT (0),
CONSTRAINT [PK_Orders] PRIMARY KEY CLUSTERED
(

[OrderID]
) ON [PRIMARY] ,
CONSTRAINT [FK_Orders_Klanten] FOREIGN KEY
(
[KlantID]
) REFERENCES [Klanten] (
[KlantID]
) ON DELETE CASCADE ON UPDATE CASCADE
) ON [PRIMARY]
Kan handig zijn, bijvoorbeeld om een tabel in code aan te maken, of als documentatie. Overigens, als je wilt dat de karakterset niet
wordt meegenomen, dan kunje het deel "COLLATE Latin1_General_CI_AS" weglaten. Latin1 staat voor ANSI, de standaard die in
Nederland(en West-Europa, Amerika) al op alle computers aanwezig is.
Hoe gebruik je tabellen(connectie, query) vanuit je Delphi programma
De aangewezenweg om SQL Server te gebruiken is via ADO. Op het gebruik vanSQL Server vanuitDotNet (Delphi 8 en later) ga
ik hier niet in; ik ga er vanuitdat je Delphi (professional), versie 6 of 7 hebt. Voordien had je de Enterprise versie (ook wel Client
Server genaamd) vanDelphi nodig, die via de BDE (met het onderdeel SQL Links) verbindingmaakt met SQL Server. Maar deze
methode wordt nu door Borland afgeraden omdat de BDE aan het eind vanzijnlevensduuris.
Behalvevia ADO bestaat er in Delphi ook nog de mogelijkheid om via DBExpress een verbindingnaar SQL Server te leggen,
maar waarom zou je dat doen. Wantde ADO toegang wordt door Microsoft ontwikkeld en onderhoudenen werkt het gemakkelijkst
in multi-user omgeving (hieroverlater meer).
Als voorbeeld laat ik zien hoe je de tabel Employees van de database Northwindkuntlaten zien. Zet op een Form uit de tab ADO
een ADOConnectionen een ADODataSet (eigenlijk kunje ze beter op een DataModule zetten, maar gemakshalvekomen ze nuop
het Form zelf). Zet uit de tab DataAccess een DataSource erbij en uit de tab DataControls een DBGrid, zie de figuur:
Selecteer de ADOConnectionen zet in de Object InspectorLoginPrompt op False. Dan klik je op de Property ConnectionString,
vervolgensop de puntjesknoperachter en dan op de Build-knop.
Inde dan verschenenWizard kies je "Microsoft OLE DB Provider for SQL Server" in de tab Voorziening (Provider). Inde tab
Verbinding (Connection) kies je bij punt1 uit een afrollijstjede Servernaam(daar staat vaak maar één naam, die vanje Computer).
Heb je geen netwerk dan kunje de Servernaamook leeg laten. Je kuntde naam ook opzoeken via het Bureablad | Mijn Computer |
Eigenschappen | Computernaam. Of via een rechtsklik op het SQL-icoon in de tray en daar na "Open Sql Server Manager" achter
Server. Bij punt2 kies je Ge´ntegreerde Windows NT-beveiliging (NT Security), ik ga er tenminstevanuitdat je Computer op
Windows 2000 of XP of NT draait. Alternatiefis om via Gebruikersnaam+Wachtwoordvoor SQL Server toegang te verkrijgen.
(Deze heb je opgegeven bij de installatievanSQL Server, of je hebt de defaultsgeaccepteeerd: Gebruikersnaam= sa,
Wachtwoord= ) Bij punt3 kies je uit het afrollijstjeNorthwind.

Na een druk op de OK knop krijg je de aangemaakte verbindings-string te zien (in plaats van MijnComputernaamstaat er natuurlijk
je eigen gekozen naam):
Provider=SQLOLEDB.1;Integrated Security=SSPI;Persist Security Info=False;
Initial Catalog=Northwind;Data Source=MijnComputernaam
En na nog een OK is de ConnectionStringin de Object Inspectoringevuld, waarna je nog wel Connected op Truemoet zetten, om
de verbindingte leggen (als je Connected op Truezet, krijg je nog de andere Default-instellingenvan de verbindingte zien).
Nu nog de gegevens uit de tabel tonen. Geef bij de ADODataSet de Connection(mbv de afrollijst) op als ADOConnection1. Er
wordt overigens een ADODataSet gebruikt (een drie-in-één component, die de Table, Queryen Stored-Procedure vervangt) maar
je kuntook een ADOQuerygebruiken. Dat raad ik echter af, omdat de ADOQueryer nog alleenvanwege compatibiliteit inzit, en in
de toekomst vervalt.
Bij de property CommandString, druk je de puntjesknopin, waarna je een QueryBuilderte zien krijgt. Daar typ je de SQL:
SELECT * FROM Employees
(je kuntook via de Add-knoppen de SQL opgeven, zie de figuur)
Rest nog de gegevens te tonen:
Koppel de Datasource bij de property DataSet aan de ADODataSet. Koppel het DBGrid via de property DataSource aan de
DataSource en zet vande ADODataSet de property Active op True. De gegevens verschijnennu in het DBGrid.

Omdat dit verhaalgaat over SQL Server, houdtde Delphi uitleg hier (bij het tonenvan gegevens) op.
Nog alleeneen korte opmerking:
Voor het wijzigen/opslaan/verwijderenvangegevens gebruik je niet een ADODataSet, maar een ADOCommand. Of je koppelt de
ADODataSet via een DataProvider aan een ClientDataSet, dan kan het wel via ApplyUpdates. Zie verder de literatuur.
Hoe moet je SQL Server installerenvoor multiusergebruik
Hiervoor is beschrevenhoe je voor het ontwikkelenvan een programma SQL Server via ADO kuntbereiken. ADO gebruikt het
MDAC toegangsprogramma, dat op je ontwikkelmachineaanwezig is. Maar ook op elke moderne computerwordt tegelijk met
Windows MDAC geïnstalleerd. En ook diverse andere programma's installerenMDAC, bijvoorbeeld InternetExplorer sinds versie
5.5. Als je dus aangeeft dat op de computerInternetExplorer versie 5.5 of hoger aanwezig moet zijn, dan is de toegangs-software
voor SQL Server gegarandeerd aanwezig en hoefter geen ClientSoftwaregeïnstalleerdte worden. Je programma werkt dan vanaf
elke computerin het netwerk.
Hoe koop je, als je geen Delphi 8 hebt, voor ca €50 MS SQL Server
Bij Delphi 8 krijg je bij de professional versie en hoger SQL Server Developer meegeleverd. Dit is de versie die ook hiervooris
besproken. Heb je Delphi 6 of 7 dan kunje voor een laag bedrag deze versie vanSQL Server aanschaffen. Bijvoorbeeld verkoopt
het Computer Collectief (www.comcol.nl) deze versie voor ca € 60,00. Ook Amazonlevertdeze versie, voor $43,00 + $5,00
verzendkosten(omgerekend ca € 40,00), zie de figuur.
Overigens, mochtje proberen deze versie te vinden, dan moet je wellichteen paar zoekopdrachtenproberen omdat deze
aanbieding vaak in eerste instantie niet getoond wordt.
Wat kun je niet met de MS SQL Server Developer versie?
Met de Developer versie van SQL Server kunje prima database toepassingen voor privé gebruik maken. Of voor een bedrijf een
database toepassing ontwikkelen. Het is in wezende Enterprise versie van SQL Server die vrijwelalles kan wat mogelijk is
(Replicatie, multiprocessor-techniek, Dts, etc.). Het enige is dat je de Developper versie niet mag meeleverenmet je toepassing.
De klantmoet dan zelfSQL Server kopen. De prijs vanSQL Server is behoorlijk hoog, maar je moet niet vergetendat er dan een
versie wordt geleverd waarop zelfseen groot landelijkbedrijf kan functioneren. Voor kleinere bedrijvenis er een goedkopere
oplossing, namelijkhet gebruik van MSDE (MicroSoft Desktop Environment) die gratis is (zie later voor meer uitleg). Of de
aanschafvan Small Business Server.
Small Business Server Premium Edition omvat: Windows Server 2003 en ExchangeServer 2003, plus SQL Server 2000 en ISA
Server 2000 en kost $1500 (bij Amazon$1300) voor 5 users (tegen geringe meerprijs uit te breiden naar bijv. 10, 25 of 100 users).
Een bedrijf kan daarmee jaren vooruit. En (bij een nieuwe versie) voor ca $600 een upgrade kopen, zodat de jaarlijkse software
kosten (vanuitbedrijfsoogpunt) bijzonderlaag zijn.
Welke versie van SQL Server er draait is bijzondergemakkelijk uit te lezenmet de SQL opdracht SELECT @@VERSION. Dat kan
in de EM of QA, deze toont dan bijvoorbeeld: Microsoft SQL Server 7.00 (IntelX86) Oct 24 2000, Small Business Server on
WindowNT4, of Microsoft SQL Server 8.00 (IntelX86) Dec 17 2002, Developer on WindowNT5.1, etc.

Wanneer kun je MSDE (gratis versie van MS SQL Server) gebruiken
MSDE is de gratis versie vanSQL Server en is volledig compatible daarmee, met een klein aantal restricties. Eén ervanis dat een
Database niet groter dan 2 GB (gigabyte) kan worden (per server heb je i.h.a. meerdere databases, die mogen met elkaar best
meer dan 2 GB zijn). Het is onwaarschijnlijkdat dit, voor jou als beginner, een probleem oplevert. Een tweede beperking is dat er
maar acht bewerkingen gelijkertijd mogen plaatsvinden, en dat als er meer voorkomen, de database steeds langzamerwordt. Let
wel, acht bewerkingen staat niet gelijk aan acht users, omdat users slechtseen klein deel vande tijd daadwerkelijk een bewerking
laten uitvoeren. Het hangtwat af vanhoe de database gebruikt wordt, maar vaak merk je tot 25 users geen beperkingen bij het
gebruik vanMSDE. En mochtje database te groot worden dan kun je zonderenige aanpassing (de betaalde versie van) SQL
Server installeren. Zie verder ook www.microsoft.com/sql/msde, oa over wat bewerkingen zijn.
Wat vervelenderis, dat MSDE niet met de voorbeeld databases Northwinden Pubs wordt uitgeleverd, maar vooral dat de tools
EM(Enterprise Manager) en QA(QueryAnalyzer) ontbreken. Alhoewelslimme mensende 60 dagen trial versie vanSQL Server
downloadenen daaruit de tools installeren, welke geen 60 dagen beperking hebben (deze kunnenapart geïnstalleerdworden,
zonderSQL Server zelf).
Voor de toekomst zijner nog interessantereontwikkelingenaangekondigd door Microsoft, namelijkdat MSDE wordt opgevolgd
door MS SQL Server Express Edition, een gratis versie van SQL Server inclusieftools (een EM met ge´ntegreerde QA). Nu met tot
4 GB databases, DotNet ondersteuning, tot 50 opdrachtentegelijkertijd, etc. Het is weliswaar een voorlopige aankondiging, maar
het ziet er naar uit dat een behoorlijk goede en volledig werkende versie vanSQL Server gratis ter beschikking komt. Doel is
natuurlijkde marktleider voor gratis databases, MySql, concurrentieaan te doen.
Wat is een goed beginnersboek
Er zijnvoor SQL Server een paar duizendverschillendeboeken te vinden. Een keus eruit te maken valtniet mee. Een groot deel
ervanis echter voor Database-Administrators, en die zijnniet erg interessantvoor beginners. Een boek dat ik goed te lezenvind
voor beginners is (www.Amazon.com):
Uit de beschrijving:
If you wantto learn SQL, youÆve picked the right book. Unlike most SQL books, this one starts by showing howto use SQL
queries to extract and update the data in a database, because that's whatevery programmer needs to know. Then, the book
showshowto design and implement a database, and howto use the server-side features like views, stored procedures, and
transactions. Because its CD includes everything you need for running SQL on your ownPC, this book worksgreat whetheryou
wantto learn SQL or the specifics of SQL for Microsoft SQL Server.
Van de auteur:
Like most other programmers, I first learned SQL almost by accident, not realizing all that I wasmissing. That's whyI think of this
as the SQL book that you didn't knowyou needed. And my goal has been to make it the perfect book for three different types of
SQL users. First, if you're an application programmer, this book helps you improve your queries and teaches you the advanced
SQL skills that you won't learn on your own. Second, if you're a SQL programmer (or wantto be one), this book lets you quickly
learn the basics, then move on to the SQL Server and database design skills that turn you into a top professional. Third, if you're
developing a complete database application on your own, this book gives you all the information you need to design,
implement , and maintain it. I've found Murach's "paired pages" format to be the perfect wayto deliver the concise explanations,
realistic examples, and quick reference material that I knowyou'll use on the job.
Copyright © 2004 NLDelphi.com