Gemeente kom uit uw tent! - Op kamp

Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 1 > 20
JTO-2011-08-01-visienota jeugdtoerisme
Gemeente kom uit uw
tent!
Maak werk van lokaal
jeugdtoerismebeleid

1 Wat is jeugdtoerisme? .............................................................................................................. 3
1.1 Organisatoren van jeugdtoerisme in groepsverband ......................................... 3
1.2 Vlaanderen als voornaamste bestemming ......................................................... 4
2 Socio-economisch belang van jeugdtoerisme ........................................................................... 5
2.1 Maatschappelijke meerwaarde .......................................................................... 5
2.2 Economische meerwaarde ................................................................................. 5
3 Huidige markt ............................................................................................................................ 6
4 Toekomstige markt ................................................................................................................. 10
4.1 Vereisten voor het toekomstig aanbod van jeugdverblijfplaatsen .................. 10
4.1.1 Diverse verblijfplaatsen .................................................................................. 10
Jeugdverblijfcentra ................................................................................................... 11
Kampterreinen .......................................................................................................... 11
4.1.2 Voldoende verblijfplaatsen ....................................................................... 11
Mogelijke initiatiefnemers ........................................................................................ 12
4.1.3 Kwaliteitsvolle verblijfplaatsen ................................................................. 12
4.1.4 Betaalbaarheid .......................................................................................... 12
4.1.5 Bereikbaarheid .......................................................................................... 13
5 Vereisten voor de omgeving van jeugdverblijfplaatsen ........................................................... 13
5.1 Speelruimte ....................................................................................................... 13
5.2 Sportruimte ....................................................................................................... 14
5.3 Kampvuurplaatsen ............................................................................................ 14
5.4 Verkeersveiligheid ............................................................................................ 15
5.5 Kind- en jeugdvriendelijke recreatiemogelijkheden ......................................... 15
6 Gemeentelijke omkadering en ondersteuning voor het Jeugdtoerisme .................................. 15
6.1 Ondersteuning van bezoekende organisatoren ............................................... 15
6.1.1 Gastvrij onthaal door lokale overheid ...................................................... 15
6.1.2 Transparante regelgeving en beperkte administratieve lasten ................ 16
6.2 Omkaderen van jeugdgroepen uit eigen gemeente ......................................... 16
6.2.1 Financiële ondersteuning ......................................................................... 16
6.2.2 Logistieke ondersteuning .......................................................................... 17
6.3 Omkadering en ondersteuning van uitbaters van jeugdverblijven .................. 17
6.3.1 Afval .......................................................................................................... 17
6.3.2 Stedenbouwkundige vergunningen .......................................................... 18
6.3.3 Brandveiligheidsattesten .......................................................................... 18
7 Samengevat: onze dromen ..................................................................................................... 18
8 Wie is wie? .............................................................................................................................. 19
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 2 > 20

Geef jeugdtoerisme een plaats in uw beleid!
Tips voor het ontwikkelen van een jeugdtoeristisch beleid.
Datum: 1 augustus 2011
Doel: Deze visienota is geschreven door de vertegenwoordigers van gebruikers en eigenaars van
de Vlaamse jeugdverblijfscentra. Vanuit het Platform Jeugdtoerisme (Steunpunt Jeugd). We willen
hiermee een houvast bieden aan lokale beleidsmakers, beleidsuitvoerders en jeugdwerkers die
werk willen maken van de verdere ontwikkeling van het jeugdtoerisme in Vlaanderen. Deze nota
geeft richting aan strategische beleidsplannen of in projecten opneembare doelstellingen. De
hieraan gekoppelde acties dienen een meerwaarde te zijn voor jeugdgroepen die aan
jeugdtoerisme doen.
Deze nota baseert zich onder meer op het Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme 1 van Steunpunt
Jeugd (SPJ) en het Centrum voor Jeugdtoerisme (CJT) dat in 2010 de behoeften van
jeugdgroepen binnen de sectoren jeugdwerk, sport, onderwijs en welzijn inzake jeugdtoerisme
onderzocht.
In het eerste hoofdstuk geven we een inleiding op wat jeugdtoerisme nu juist is en wie er allemaal
deel van uit maakt. Het socio-economische belang van deze vorm van toerisme bespreken we in
hoofdstuk twee. Daarna beschrijven we de Vlaamse Jeugdtoeristische markt. In het vierde
hoofdstuk hebben we het over de toekomstige markt. Dat de omgeving een belangrijke factor is in
het jeugdtoerisme tonen we aan in hoofdstuk vijf. Hoe je als gemeente uitbaters en organisators
van jeugdkampen kan ondersteunen duiden we in het zesde hoofdstuk. In het zevende hoofdstuk
schetsen we onze ideale jeugdtoeristische omgeving. Ten slotte stellen we de belangrijkste spelers
binnen het jeugdtoerisme voor.
1 Wat is jeugdtoerisme?
Naar schatting ruim een half miljoen Vlaamse kinderen en jongeren doen sinds jaar en dag aan
jeugdtoerisme. Zij nemen vakantie en verplaatsen zich individueel en in (georganiseerd)
groepsverband. De georganiseerde verplaatsingen onder educatieve begeleiding van vrijwilligers
of beroepskrachten gebeuren op verschillende momenten doorheen het jaar. Ze nemen de vorm
aan van een meerdaags verblijf, weg van huis, en bewust weg uit de dagelijkse omgeving.
Als het woord jeugdtoerisme valt, denken we automatisch aan zomerkampen van
jeugdbewegingen, vakanties georganiseerd door ziekenfondsen, bos- of zeeklassen enzovoort. Het
gaat immers even goed om weekendjes doorheen het jaar. Het jeugdtoerisme in Vlaanderen dekt
een ruime lading: er is een grote diversiteit aan jeugdtoeristische initiatieven, organisatoren en
beweegredenen. Het jeugdtoerisme als meerdaags groepsgebeuren is veelal op ontspanning
gericht, soms op vorming, op integratie, op groepsvorming, op exploratie,… maar meestal op een
combinatie van deze factoren. In dit hoofdstuk lees je wie de jeugdige toeristen zijn. Wat willen ze
en wat is voor handen? Ook staan we stil bij de pedagogische en economische waarde van
jeugdtoerisme.
1.1 Organisatoren van jeugdtoerisme in groepsverband
Lokale jeugd- en jongerenbewegingen zijn de meest opvallende organisatoren van
jeugdtoeristische activiteiten.
Elk jaar organiseren duizenden jonge vrijwilligers van jeugdverenigingen zoals Chiro, KLJ, scouts,
KSJ-KSA-VKSJ… kampen en weekends. Het zomerkamp is vaak hét hoogtepunt in hun werking.
Kinderen en jongeren kijken er maandenlang naar uit. De herinneringen leveren uren gespreksstof
op, zelfs jaren later nog. Het kamp organiseren zij bijna steeds in de zomer, met half juli tot half
augustus als piekperiode. Een kamp duurt vijf tot veertien dagen. De grootte van een kamp hangt
1 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). Aan het onderzoek namen 853 jeugdgroepen deel. De
verwerking van de gegevens van het onderzoek werd in 2011 afgerond.
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 3 > 20

af van de samenstelling van de groep en de traditie: alle leden samen, per leeftijdsgroep of met
enkele leeftijdsgroepen samen. Weekends voor kinderen/jongeren en leidingweekends voor de
ploeg van animatoren organiseren zij het hele jaar door, maar in december en januari is het wat
kalmer 2 . Ook in september, mei en juni trekken groepen minder op weekend.
Landelijke en provinciale koepels van deze jeugd- en jongerenbewegingen organiseren
meerdaagse kadervormingscursussen voor lokale jeugdwerkers, meestal in de
schoolvakantieperiodes. De duur is sterk afhankelijk van de aard van de cursus.
Naast de jeugdbewegingen zijn er ook andere vormen van landelijk, provinciaal en lokaal
jeugdwerk zoals mutualiteitorganisaties, vakantieorganisaties en jeugdhuizen. Deze vrijwillige en
professionele jeugdwerkers organiseren evengoed vakanties en weekends, maar het gaat dan
eerder om themavakanties, inleefweekends en uitwisselingen. En ook andere verenigingen zoals
jeugdkoor, jeugdfanfare, jeugdharmonie… gaan op meerdaags verblijf.
Het jeugdwerk alleen is al goed voor meer dan de helft van alle overnachtingen in de
Vlaamse jeugdverblijven 3 .
Jeugdsportclubs en sportverenigingen met een jeugdwerking organiseren stages en
sportweken. Hierin besteden zij aandacht aan teamspirit en schaven zij de techniek en conditie van
de kinderen en jongeren bij.
Scholen organiseren bos-, zee-, stads-of plattelandsklassen en laten kinderen en jongeren op
deze meerdaagse uitstappen kennis maken met een andere omgeving. Middelbare -en
hogescholen gaan vaak op een bezinningsweekend of op een meerdaagse stage.
Ten slotte organiseren ook instellingen voor bijzondere jeugdzorg en MPI’s ( Medisch
Pedagogische Instelling) jeugdtoeristische activiteiten.
Hieronder maken we een uitsplitsing van het aandeel van elke soort jeugdgroep en de locatie van
hun verblijf.
*Tabel 1. Procentuele verdeling van meerdaagse verblijven in 2009, uitgesplitst volgens soort jeugdgroep en locatie
van het verblijf. Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.9
1.2 Vlaanderen als voornaamste bestemming
Voor weekends en vormingscursussen blijven de jeugdgroepen liefst in Vlaanderen, zodat ze voor
zulke korte verblijven geen al te grote afstanden moeten afleggen. Groepen zijn voor hun
zomerkamp doorgaans op zoek naar groene speelruimte, bossen, een kampvuurplaats, …
Wallonië is eerder in trek bij oudere groepen en voor tentenkampen. Jeugdgroepen gaan soms ook
op buitenlands kamp. In tabel 1 valt op dat scholen en sportclubs met een jeugdwerking het meeste
naar het buitenland trekken.
2 Bron, Toerisme Vlaanderen (2011).
3 Bron, Toerisme Vlaanderen
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 4 > 20
Oost-Vlaanderen
West-Vlaanderen
Vlaams-Brabant
Lokaal jeugdwerk 12 % 16 % 6 % 20 % 28 % 0 % 13 % 5 % 100%
Provinciaal/landelijk
jeugdwerk
Limburg
Antwerpen
16 % 19 % 13 % 12 % 13 % 2 % 17 % 8 % 100%
Onderwijs 8 % 41 % 1 % 4 % 15 % 0 % 10 % 21 % 100%
Sportclubs met
jeugdwerking
10 % 16 % 5 % 14 % 12 % 1 % 15 % 27 % 100%
Bijzondere jeugdzorg 10 % 27 % 3 % 6 % 10 % 0 % 30 % 14 % 100%
MPI‟s 9 % 32 % 6 % 16 % 5 % 1 % 22 % 9 % 100%
Brussels Gewest
Wallonië
Buitenland
Totaal

In de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant verblijven groepen het minst omdat het
verblijfsaanbod er beperkt is en de omgeving er zich minder toe leent (minder bos, zee, ruimte). De
gegevens van het Belgische aanbod aan jeugdverblijfcentra, en kampterreinen kan men
raadplegen op www.opkamp.be.
2 Socio-economisch belang van jeugdtoerisme
2.1 Maatschappelijke meerwaarde
Vakantieparticipatie draagt bij tot het welzijn van kinderen en jongeren: het is belangrijk voor hun
sociaal-emotionele, fysieke, en verstandelijke ontwikkeling. Al spelend doen ze op meerdaagse
verblijven een grote bagage aan vaardigheden en kennis op: samenwerken in groep, organiseren
van activiteiten, leren omgaan met regels en wetten. Het is een „leerschool voor het leven‟.
Jeugdtoerisme is een sociale vorm van vrije tijd en belangrijk voor het (leren) aangaan van sociale
contacten. Samen eten, slapen en leven met dezelfde klok versterkt het gevoel van
“ondergedompeld worden” in de groep, in het proces, in de leerstof, in het spel… In groep
verblijven vergroot het aantal leerkansen en stimuleert de sociale vaardigheden. Op kamp met de
jeugdbeweging worden banden voor het leven gesmeed en doen kinderen en jongeren zeer
intense ervaringen op.
Er op uit trekken in een nieuwe omgeving draagt bij tot het ontwikkelen van waarden als openheid
en de wil tot confrontatie. Jeugdtoerisme is meer dan kilometers afleggen. In de eerste plaats gaat
het over het overbruggen van afstanden. Zich vanuit de veilige thuishaven wagen in het avontuur
van de ontmoeting met de ander en het andere veronderstelt het relativeren van haastige en
gemakkelijke vooroordelen. Dat zijn belangrijke waarden die de motor zijn van een democratie en
een verdraagzame samenleving 4 . Kinderen en jongeren moeten gestimuleerd worden om hun
kunstmatige grenzen te overschrijden. Zij verdienen daarom de nodige (groene) ruimte om er op uit
te trekken.
Veel kinderen en jongeren leven vandaag in een verstedelijkte omgeving. Kampen, weekends en
andere jeugdtoeristische activiteiten vinden vaak plaats in een groene ruimte. Het biedt kinderen en
jongeren het broodnodige direct contact met de natuur. Dat is nodig voor hun eigen ontwikkeling,
gezondheid en fysieke conditie, maar ook voor de ontwikkeling van hun natuur- en
milieubewustzijn. 5 6 In de visienota Spelen in het groen 7 gaan we hier uitgebreid op in. Anderzijds is
een weekendverblijf in een grootstedelijke context als Brussel, Antwerpen, Gent,… ook een manier
om kinderen en jongeren (uit plattelandsgemeenten) te laten kennismaken met een – voor hen op
het eerste zicht – misschien beangstigende omgeving. Meertaligheid en een culturele mix zijn
enkele elementen die van de stad een educatieve uitdaging maken.
2.2 Economische meerwaarde
Jeugdgroepen die er meerdaags op uit trekken zijn een
interessant economisch segment. Het jeugdtoerisme
genereert elk jaar ongeveer 3 miljoen overnachtingen 8 in
Vlaanderen. Dat is meer dan 10 % van het totale aantal
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 5 > 20
“Het jeugdtoerisme genereert elk
jaar ongeveer 3 miljoen
overnachtingen in Vlaanderen. Dat
is meer dan 10 % van het totale
aantal toeristische overnachtingen.”
toeristische overnachtingen in deze regio. Het aantal slaapplaatsen in erkende, principieel erkende 9
en niet-erkende 10 jeugdverblijfcentra en hostels bedraagt ongeveer 38 000. Op basis van
bovenstaande cijfers kunnen we stellen dat de jaarlijkse omzet in de Vlaamse jeugdverblijfcentra
4
MICHEL, 2003
5
Netwerkdocument Platform Ruimte voor Jeugd (2005), Nederland.
6
Literatuurstudie uit het onderzoek m.b.t. de relatie tussen (on)beschikbaarheid van bespeelbare ruimte, de mate van
buiten spelen en de gevolgen daarvan op de fysieke, sociale, psychische en emotionele ontwikkeling van de Vlaamse
kinderen en jongeren, door Kind & Samenleving i.o.v. de Vlaamse Overheid (2008)
7
Steunpunt Jeugd: http://www.steunpuntjeugd.be/uploads/documents/2011_03_08_Visie_speleningroen.pdf
8
Bron CJT en Toerisme Vlaanderen 2011.
9
Een principieel erkend jeugdverblijf is een jeugdverblijf dat op basis van bouwplannen voorlopig een erkenning heeft
gekregen.
10
Niet-erkende jeugdverblijfcentra worden niet gecontroleerd op hygiëne, veiligheid en uitrustingsniveau. Dat wil niet
zeggen dat deze jeugdverblijven per definitie onhygiënisch of onveilig zijn, wel dat er geen controle plaatsvond door
Toerisme Vlaanderen en dat er vaak geen brandveiligheidsattest is.

ongeveer 60 miljoen euro bedraagt 11 . Dat bedrag omvat de overnachtingprijs en eventueel de prijs
voor de maaltijden als het jeugdverblijfcentrum die aanbiedt. Omdat het verhuren van kampweides
een dynamisch en moeilijk te kwantificeren gegeven is, zijn het aantal overnachtingen op
kampweides niet meegerekend in die cijfers. Dus het totale aantal overnachtingen en omzet ligt
nog een pak hoger.
Reken je de indirecte omzet mee, dan zit je boven 100 miljoen euro 12 . Jeugdgroepen besteden
middelen aan het organiseren van meerdaagse initiatieven (aan onder andere transport, voeding
en spelmateriaal). Uit onderzoek 13 blijkt dat de privé-autocar in 39 % van de gevallen het
vervoersmiddel is voor de verplaatsing van de deelnemers naar de verblijfplaats. Niet alleen de
autocarsector, ook de detailhandel uit de omgeving van de vestigingsplaatsen van jeugdgroepen en
in de kampplaatsgemeenten halen omzet uit het jeugdtoerisme. Uit onderzoek 14 blijkt dat 63% van
de jeugdgroepen die kiezen voor een zelfkookformule, een deel van de aankopen doen in de
gastgemeente. In de omgeving van hun verblijfplaats maken ze gebruik van recreatiemogelijkheden
en horecafaciliteiten. Kinderen en jongeren vormen in bepaalde gemeenten en regio‟s een groot
aandeel van het totaal aantal bezoekers.
Elk jaar vinden voor meer dan 15 miljoen 15 euro infrastructuurwerken plaats in de verschillende
jeugdverblijfcentra. Het jeugdtoerisme draait voor een groot deel op vrijwilligers, maar stelt
daarnaast ongeveer 500 mensen te werk (vooral in jeugdverblijfcentra waar maaltijden worden
aangeboden) 16 . Jeugdtoerisme draagt dus bij tot de Vlaamse economie en werkgelegenheid.
Tenslotte maken jonge toeristen deel uit van het bezoekerspotentieel voor de toekomst. Tijdens
een kamp of schoolreis leren zij, en onrechtstreeks ook hun ouders, de troeven van een regio
kennen. Daardoor zullen zij later makkelijker opnieuw de regio bezoeken. De tevreden jonge toerist
van vandaag is een potentiële (en meer kapitaalkrachtige) toerist voor morgen!
3 Huidige markt
Het aandeel van de jeugdverblijven is twee op de tien 17 van alle toeristische inrichtingen in het
Vlaamse gewest. Door Toerisme Vlaanderen erkende jeugdverblijfcentra zijn aan de doelgroep
aangepast. Het zijn veilige verblijfsaccommodaties met overnachtingsmogelijkheid, bestaande uit
een of meer gebouwen die een eenheid vormen en die hoofdzakelijk ter beschikking staan van de
jeugd voor vormende en ontspannende activiteiten. Hetzij individueel, hetzij in verenigingsverband.
Erkende jeugdverblijfcentra zijn opgedeeld in vier types: A, B, C en hostels. Elk type voldoet aan
een aantal minimumvoorwaarden. Om een erkenning te krijgen moet men voldoen aan o.a. de
algemene hygiëne-, comfort en veiligheidsnormen, zich richten op de doelgroep,… zoals deze in
het decreet Toerisme voor allen 18 staan beschreven. Deze opdeling heeft ook te maken met het
uitrustingsniveau (aanwezigheid van bedden, douches, daglokalen …). Hostels richten zich op
jonge individuele reizigers terwijl jeugdverblijfcentra zich op groepen focussen.
Jeugdverblijfcentrum type A
Eenvoudig jeugdverblijf met
basiscomfort
Geen bedden
Geen ingerichte keuken
Geen douches
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 6 > 20
Jeugdverblijfcentrum type B
Bedden aanwezig
Ingerichte keuken (meestal zelfkook)
Minimaal 1 toilet per 15 personen
Minimaal 2 douches
Geen extra daglokalen
Minimaal 1 toilet per 15 personen
Belangrijkste doelgroep: jeugdbeweging,
Geen extra daglokalen
speelpleinwerking, sportclubs, andere
Belangrijkste doelgroep:
jeugdverenigingen, scholen
jeugdbeweging, speelpleinwerking,
11
Actieplan
sportclubs,
Jeugdverblijfcentra,
andere jeugdverenigingen
Vlaamse overheid (2010). p6.
12
Actieplan Jeugdverblijfcentra, Vlaamse overheid (2010). p6.
13
Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.19
14
Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.26
15
Actieplan Jeugdverblijfcentra, Vlaamse overheid (2010). p6.
16
CJT, 2008
17
Cijfers Toerisme Vlaanderen, 2011
18
Decreet “Toerisme voor allen.” http://www.steunpuntjeugd.be/uploads/documents/10_2008_brochure_TVA.pdf

Jeugdverblijfcentrum type C
Bedden met dekens en hoofdkussens
Ingerichte keuken of volpensionmogelijkheid
Minimaal 1 toilet per 15 personen
Minimaal 1 douche per 20 personen
Extra daglokalen
Andere doelgroepen: families, socio-cultureel
vormingswerk
Het jeugdverblijf als favoriete verblijfplaats
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 7 > 20
Jeugdverblijf type hostel
verblijven die vooral gericht zijn op individuele
jonge reizigers
Bedden met dekens en hoofdkussens per bed
Minimaal 1 douche per 20 personen
Veelal individuele jonge toeristen
Beveiligde bagageruimte
Internet steeds ter beschikking (ook
draadloos)
Receptie met toeristische info en meertalig
onthaal
Een keuken en/of daglokalen zijn niet vereist
De diverse doelgroepen binnen het jeugdtoerisme vragen ieder een specifieke accommodatie.
Jeugdgroepen kiezen voor een verblijfsplaats die aangepast is aan de groepsgrootte, het budget en
de aard van het initiatief.
Uit onderzoek 19 is gebleken dat quasi alle groepen de huurprijs als zeer belangrijk bestempelen bij
de keuze van hun verblijfplaats. Maar hét belangrijkste criterium voor de keuze van een
verblijfplaats voor het zomerkamp is voor een jeugdvereniging de beschikbare periode. Deze
groepen wijken zelden af van hun traditionele kampdata.
De traditie van de groep speelt ook een belangrijke rol. Als een groep de traditie heeft om op kamp
of weekend te gaan op een eenvoudige kampplaats, dan zullen zij daar niet vlug van afwijken.
Bovendien hechten de jeugdgroepen vanuit pedagogisch oogpunt er belang aan dat leden vanaf
een bepaalde leeftijd leren omgaan met de natuurelementen. Als een jeugdgroep gewoon is om te
kamperen, is dat een belangrijk criterium bij de zoektocht naar een kampplaats. Hetzelfde is van
toepassing op de mogelijkheid om zelf te koken.
Meestal overnachten de oudste leeftijdsgroepen van een jeugdbeweging die verblijven in een
jeugdverblijf in tenten op het domein zelf. Vaak uit overtuiging, maar soms ook uit noodzaak.
Bijvoorbeeld omdat de groep te groot is voor het aantal beschikbare slaapplaatsen binnen. Het
beschikbaar stellen van een terrein voor het plaatsen van extra tenten is een troef voor een
verblijfplaats. Vooral de combinatie gebouw met ruimte voor tenten is gegeerd en groepen met
meer dan 70 deelnemers moeten al lang op voorhand een locatie zoeken.
Ongeveer de helft van jeugdgroepen in de categorie jeugdbeweging verblijft tijdens het zomerkamp
deels in een gebouw en deels in tenten. Voor weekends met leden gaan jeugdgroepen in veel
gevallen op zoek naar dezelfde faciliteiten als voor een kamp.
Groepen uit het jeugdwerk verblijven tijdens hun zomerkamp het liefst exclusief op een
kampterrein. De groep stampt er een tijdelijk primitief dorp uit de grond met hout, touwen en zeilen.
Scholen kiezen meestal voor het comfortabele type C
jeugdverblijf zodat ze dan gebruik kunnen maken van de
maaltijdservice. Voor hen is brandveiligheid het belangrijkste
criterium voor de keuze van hun verblijf. Voor jeugdgroepen
uit de categorie sportclubs is het nogal logisch dat de
aanwezigheid van sportinfrastructuur een belangrijke rol speelt
bij de keuze voor een bepaald jeugdverblijf.
“Hét belangrijkste criterium
voor de keuze van een
kampplaats is de beschikbare
periode. Groepen wijken
zelden af van hun traditionele
kampdata.”
De grootste concentratie van jeugdverblijfscentra is te vinden in Limburg en Antwerpen. Ook West-
Vlaanderen heeft een relatief groot aanbod, met een hoge concentratie aan de Kust. Hier vindt men
voornamelijk type C verblijven. Antwerpen scoort duidelijk het hoogst in het “basic” aanbod van
type A en niet-erkende verblijven. 37 % van deze eenvoudige jeugdverblijven is gelegen in de
provincie Antwerpen. Limburg scoort dan weer opvallend hoog bij type B (40 % van het Vlaamse
aanbod), waardoor er meer dan in de provincie Antwerpen het hele jaar door verhuurd wordt. In
19 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.54

Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant is het aanbod beperkt. Er is ook minder natuurlijke
speelruimte (bossen of zee).
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het aanbod van Nederlandstalige uitbaters heel beperkt.
Er zijn enkele jeugdherbergen en één jeugdverblijf type C, maar een volledig gebrek aan type A en
B-verblijven ondanks de vraag van verschillende jeugdgroepen. Het tekort aan jeugdverblijven in
Brussel vertaalt zich uiteraard ook in de cijfers. Slechts 1% van de meerdaagse overnachtingen
door jeugdgroepen vond plaats in Brussel.
De nood is gesignaleerd en VGC jeugd heeft dan ook in het jeugdbeleidsplan 2011-2015
opgenomen dat zij de mogelijkheid voor een bijkomend jeugdverblijfcentrum zullen onderzoeken.
Tot op heden (2011) zijn hieromtrent nog geen initiatieven ondernomen.
Type Antw. Limb. O-Vl. Vl.-Br. W-Vl. Brussel TOTAAL
A 47 27 28 21 11 0 134
B 33 56 11 7 30 0 137
C 36 29 18 9 50 1 143
Hostel 2 2 5 2 7 1 19
Pr. erk. 9
Niet erk. 10
*Tabel 2. Aantal jeugdverblijven per provincie en volgens type. Cijfers van het CJT en Toerisme Vlaanderen, 2011
In tabel 3 stellen geven we de capaciteit weer van de Vlaamse en Brusselse jeugdverblijven in het
aantal slaapplaatsen. Opvallend is dat West-Vlaanderen 42 % van de bedden in type C en hostel
voor haar rekening neemt. Deze zijn voornamelijk geconcentreerd aan de kust.
Antw. Limb. O-Vl. Vl.-Br. W-Vl. Brussel TOTAAL
A 2 500 1 877 1 440 1 030 500 0 7 347
B 1 657 3 804 613 379 1 489 0 7 942
C 3 046 2 314 1 029 831 5 415 79 12 714
Hostel 171 194 509 158 686 60 1 778
Pr. erk. 851 225 387 565 308 0 2 336
Niet erk. 2 100 1 544 1 027 675 195 135 5 676
TOTAAL 10 325 9 958 5 005 3 638 8 593 274 37 793
*Tabel 3. Aantal slaapplaatsen per provincie en volgens type. Cijfers afkomstig van Toerisme Vlaanderen, 2011
Uit onderzoek 20 blijkt dat er voor scholen voldoende aanbod is, want zij ondervinden amper
problemen om een geschikte locatie te vinden. Scholen kiezen vooral voor type C-verblijven en hun
aantal is groot genoeg om de vraag te dekken. En dat terwijl een op de drie jeugdgroepen wel
moeilijkheden ondervindt om een verblijf te vinden. Zij kiezen dan weer voornamelijk voor
eenvoudige verblijven zoals types A en B. Momenteel heerst er een tekort aan dit type
jeugdverblijven voor groepen van meer dan 100 personen die een kampplaats (eventueel een
combinatie van gebouwen met tentengrond) zoeken. Voornamelijk tijdens de piekperiode van half
juli t.e.m. half augustus is het aanbod onvoldoende. Toch kunnen we stellen dat de bestaande
capaciteit aan jeugdverblijfcentra globaal gezien volstaat om de huidige vraag op te vangen. In de
nabije toekomst dreigt echter een tekort. De vergrijzing van uitbaters en het afhaken van
uitbaters door strenger wordende reglementering en administratieve last zijn hiervan de
20 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.53
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 8 > 20
13 3 7 9 6 0 38
41 26 22 13 4 1 107
TOTAAL 172 143 91 61 108 3 578

voornaamste oorzaken. Als gevolg hiervan kan in de zomervakantie overbevraging optreden van
vooral eenvoudige, doch kwalitatieve centra.
Het hele jaar door is er een vraag naar weekendplaatsen, voornamelijk in december en januari valt
de verhuur wat stil. Ook in september, mei en juni is het wat kalmer, maar dan wordt dit voor de
meer uitgeruste jeugdverblijven gedeeltelijk opgevangen door verhuur aan niet-jeugdverenigingen.
Vormingscursussen vinden voornamelijk plaats in de schoolvakanties. Om ook overbevraging in
deze vakantieperiodes te voorkomen is actie noodzakelijk.
Nochtans is het wettelijk kader om een jeugdlokaal als verblijfplaats te verhuren soepel. Het
logiedecreet 21 stelt het volgende. Wanneer men minder dan 60 dagen per jaar een
jeugdbeweginglokaal verhuurt, dan heeft men geen vergunning of erkenning in kader van
„Toerisme voor allen‟ nodig om er een ander jeugdbeweginggroep te laten logeren. De uitbater is
wel verplicht de burgemeester hiervan schriftelijk op de hoogte te brengen wanneer de locatie
wordt verhuurd. Hierdoor mogen jeugdlokalen, zonder al te veel rompslomp, worden gebruikt als
jeugdverblijf.
Door de vergrijzing van de
uitbaters en overregulering
dreigt er een tekort aan
kampplaatsen in de
piekperiodes.
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 9 > 20
Op de portaalsite voor kampplaatsen in België www.opkamp.be
worden vrij weinig Vlaamse kampterreinen (zonder gebouwen) te
huur aangeboden. Nochtans mag er op elk stuk weide worden
gekampeerd. Het logiedecreet 22 bepaalt dat kampterreinen
maximaal 75 kalenderdagen per jaar zonder vergunning verhuurd
kunnen worden aan georganiseerde groepen. Daarnaast bepaalt
het decreet op de ruimtelijke ordening 23 dat kamperen als recreatief medegebruik toegelaten kan
worden in alle bestemmingszones als dat de bestemming niet in het gedrang brengt. Ook is geen
(stedenbouwkundige) vergunning nodig om gedurende 90 dagen per jaar tenten op een terrein te
plaatsen. Een eigenaar moet de gemeente wel melden wanneer er een kamp plaatsvindt op zijn
weide en moet zich schikken naar het gemeentelijk politiereglement (als dat van toepassing is). Het
verbaast dan ook niet dat groepen die geen gebouwen nodig hebben op eigen initiatief zoeken naar
een weide van een boer of een kampplaats op een militair domein. Dat laatste valt echter moeilijk
te kwantificeren.
Stedenbouw en ruimtelijke ordening
Heel wat jeugdverblijfcentra kampen met stedenbouwkundige problemen, waardoor hun toekomst
onzeker is. Deze gebouwen liggen zonevreemd en/of hebben problemen met hun
stedenbouwkundige vergunning. Bijvoorbeeld dat het gebouw niet (hoofdzakelijk) vergund is of dat
de functie (nl. jeugdverblijf) niet vergund is.
Jeugdverblijfcentra worden als zone-eigen beschouwd als ze gelegen zijn in woongebied of
recreatiegebied of gebied voor verblijfsrecreatie, tenzij bepalingen uit een geldend BPA of RUP het
anders voorschrijven. In 2008 werd in opdracht van Toerisme Vlaanderen een uitgebreide
inventaris gemaakt van de stedenbouwkundige toestand van alle bestaande jeugdverblijfcentra. In
2011 werd deze lijst nog eens geüpdatet.
In orde met stedenbouwkundige
vergunning
Niet in orde met
stedenbouwkundige vergunning
Aantal verblijven % Aantal verblijven %
Zone-eigen 119 24 150 31
Zonevreemd 91 19 98 20
Gedeeltelijk zonevreemd 7 1 22 5
*Tabel 4. Stedenbouwkundige toestand van alle Vlaamse Jeugdverblijfcentra. Cijfers van Toerisme Vlaanderen, 2011
Uit de tabel kunnen we besluiten dat slechts 24% van alle jeugdverblijven volledig in orde is op vlak
van zonering en stedenbouwkundige vergunningen, 35% ligt (gedeeltelijk) zonevreemd.
21 Decreet van 10 juli 2008 betreffende het toeristische logies [zoals gewijzigd bij
het decreet van 23 december 2010, art.3]
http://iv.vlaanderen.be/nlapps/data/docattachments/20101223_logiesdecreet.pdf
22 Decreet van 10 juli 2008 betreffende het toeristische logies [zoals gewijzigd bij
23 Vlaamse codex ruimtelijke ordening, Titel 4. Vergunningenbeleid, art. 4.2.1.
http://www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/codex/codex.pdf

Op basis van de inventarisatie werden de voorbije jaren een aantal wijzigingen doorgevoerd in de
Vlaamse regelgeving rond ruimtelijke ordening. De belangrijkste zijn:
- Het functiewijzingsbesluit 24 laat onder bepaalde voorwaarden de functie jeugdverblijf toe in
agrarisch gebied.
- Het wijzigingsdecreet op de ruimtelijke ordening 25 laat onder bepaalde voorwaarden toe dat
zonevreemde jeugdverblijven worden uitgebreid omwille van “infrastructurele” noden.
- Correct vergunde gebouwen kunnen op basis van “recreatief medegebruik” gedurende
maximaal 90 dagen per jaar worden ingezet als jeugdverblijf.
Mochten er jeugdverblijven verdwijnen omwille van
stedebouwkundige reden dan zou dat een slechte zaak zijn
voor de jeugdgroepen. We vragen dan ook actie van lokale
besturen. Een gemeente is immers, in de meeste gevallen, het
aangewezen niveau om planningsinitiatieven te nemen. Het
ruimtelijk afwegingskader dat in 2011 door de provincie Oost-
“Een belangrijk aandachtspunt
bij het ontwikkelen van
jeugdtoeristisch beleid is de
inspraak van kinderen en
jongeren.”
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 10 > 20
“De gemeente is het
aangewezen niveau voor het
oplossen van
stedenbouwkundige
problemen van
jeugdverblijven.”
Vlaanderen werd opgesteld, is in dit verband een goede indicator. De gemeente Maaseik heeft in
2010 een soortgelijk afwegingskader uitgetest en met succes.
4 Toekomstige markt
Het garanderen en verder uitbouwen van jeugdtoerisme in Vlaanderen kan op verschillende
manieren gebeuren. Een goed jeugdtoeristisch beleid maakt werk van goede
jeugdverblijfinfrastructuur, maar ook van het aanbod van de gewenste omgevingsfactoren en
mogelijkheden. Er moet ook voldoende aandacht gaan naar de bekendmaking en uitrusting van
kampeerweides zodat jeugdgroepen op een vlotte manier een geschikte gekozen verblijfplaats
kunnen vinden.
Jeugdtoerisme is een beleidsoverschrijdende materie. We
zien vooral raakpunten met de beleidsdomeinen Jeugd,
Toerisme, Ruimtelijke ordening, Natuur en Milieu. Voor het
uitbouwen van een coherent jeugdtoerismebeleid is het
nodig dat deze verschillende beleidssectoren op de
verschillende bestuursniveaus afstemmen met elkaar. En dat
zeker in gemeenten, regio‟s en provincies met jeugdtoeristisch potentieel.
Een belangrijk aandachtspunt bij het ontwikkelen van jeugdtoeristisch beleid is de inspraak van
kinderen en jongeren.
In dit hoofdstuk schetsen we onze visie op een kwalitatief jeugdtoerismebeleid. Eerst belichten we
de vereisten voor de infrastructuur van een goed jeugdverblijf, nadien richten we ons op de
omgeving ervan.
4.1 Vereisten voor het toekomstig aanbod van jeugdverblijfplaatsen
4.1.1 Diverse verblijfplaatsen
Zo divers het landschap van jeugdtoeristische initiatieven is, zo verscheiden moet ook het aanbod
aan verblijfsplaatsen zijn. Jeugdgroepen kiezen voor een verblijfsplaats aangepast aan de
doelgroep, de groepsgrootte, het budget en het doel en de aard van het initiatief. Een kamp met
kinderen veronderstelt een compleet ander onderkomen dan een opleidingscursus voor
jeugdwerkers. Initiatieven voor kinderen en jongeren met een fysieke handicap vereisen dan weer
aangepaste infrastructuur.
24 Bepaling van de toelaatbare functiewijzigingen voor gebouwen, gelegen buiten de
geëigende bestemmingszone. http://reflex.raadvst-consetat.be/reflex/pdf/Mbbs/2007/07/23/106098.pdf
25 Wijzigingsdecreet op de ruimtelijke ordening. http://www.ruimtelijkeordening.be/Default.aspx?tabid=14015

Jeugdverblijfcentra
Lokale jeugdwerkinitiatieven gaan voor hun meerdaagse initiatieven op zoek naar betaalbare
infrastructuur en opteren in de meeste gevallen voor eenvoud. Ook de mogelijkheid tot zelfkook is
vooral voor jeugdwerkgroepen een belangrijke vereiste. Erkende jeugdverblijfcentra van het type A
en B worden dan ook het meest voor kampen en weekends geboekt. Dat aanbod moet dus
minstens gegarandeerd blijven.
Het meer comfortabele type C jeugdverblijf kan vooral rekenen op de interesse van scholen,
sportclubs en vormingsinitiatieven van jeugdwerkorganisaties. Deze jeugdverblijven worden te
weinig in zelfkook aangeboden en als er dan toch een mogelijkheid is tot zelfkook zijn er zelden
voldoende daglokalen (bijvoorbeeld voor diverse workshops en vormingssessies).
Ook op het vlak van toegankelijkheid zijn er nog tekortkomingen, zo is het voor MPI‟s niet altijd
gemakkelijk om een toegankelijk jeugdverblijf te vinden voor een meerdaags verblijf. Deze
jeugdverblijven dienen ook extra aandacht te besteden aan de communicatie over hun
infrastructuur, gezien de (bege)leiding van deze kinderen en jongeren met meer zaken moet
rekening houden. Ten slotte is er een beperkt aanbod aan toegankelijke jeugdverblijven met een
kleine capaciteit in zelfkook.
“De gemeente kan een
belangrijke rol spelen om het
aanbod te blijven garanderen.”
“Het is belangrijk dat
gemeentes het kamperen
niet te veel bemoeilijken
door allerhande
reglementen op te stellen.”
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 11 > 20
Alle jeugdverblijven echter verplichten om hun infrastructuur
toegankelijk te maken zou niet te rechtvaardigen kosten met
zich mee brengen. Want het totale marktaandeel van de MPI‟s
in de jeugdtoeristische sector is klein.
Een gemeentelijke overheid kan een belangrijke rol spelen om het aanbod te blijven garanderen. In
sommige gemeentelijke jeugdcentra werden jeugdlogies ondergebracht. Op andere plaatsen
kregen oude OCMW-gebouwen, gemeentescholen, deelgemeentehuizen, militaire kazernes en
kloosters een logiesfunctie. Op deze manier blijven de gebouwen gemeentelijke eigendom en
kunnen ze een aanvulling zijn op eventuele andere functies.
Kampterreinen
Veel jeugdgroepen kiezen expliciet voor een tentenkamp. De criteria waaraan het kampterrein moet
voldoen hangen af van de tradities van de groep. Sommige kiezen voor een terrein met
voorzieningen zoals water en elektriciteit, terwijl andere juist geen enkele voorziening willen. Voor
een tentenkamp trekken de meeste groepen naar de Ardennen, waar zij uitgestrekte bossen, een
ruime kampeerweide, een beek enz. opzoeken. Vlaamse kampterreinen moeten dus aantrekkelijk
genoeg zijn om hiermee te kunnen concurreren. Zoals we hierboven al hebben aangetoond, is er
een tekort aan gebouwen met bijhorende tentengrond voor grote groepen. Er is dus een duidelijke
nood aan kamphuizen met ruimte rondom. Enerzijds om in
piekperiodes tenten bij te kunnen zetten, maar anderzijds ook als
speelruimte voor de groepen.
Het is belangrijk dat gemeentes het kamperen – onder meer op
weides van particulieren en landbouwers – niet verder
bemoeilijken door allerhande reglementen op te stellen.
Het aanbieden van kampeerplaatsen voor tentenkampen moet zelfs gestimuleerd worden. In
Vlaanderen en zeker aan de kust. Jeugdgroepen kunnen er op een te beperkt aantal kampterreinen
terecht. Vlaanderen beschikt nochtans over voldoende terreinen op interessante locaties om deze
vorm van groepskamperen tijdens de zomermaanden mogelijk te maken. Zoals we hierboven al
hebben vermeld, is het wat (Vlaamse) regelgeving betreft vrij eenvoudig om een weide als
kampterrein te verhuren. Deze regelgeving mag niet worden verstrengd (door bijvoorbeeld
bijkomende gemeentelijke reglementen).
4.1.2 Voldoende verblijfplaatsen
Er moet, zoals eerder aangehaald, minstens gestreefd worden naar het behoud van de huidige
capaciteit (en dit zeker voor de jeugdverblijven type A en B) en nieuwe initiatieven moeten
gestimuleerd worden. Vooral om tijdens de piekperiodes een voldoende groot aanbod te kunnen
garanderen. Om het tekort aan verblijfplaatsen tijdens deze periodes op te vangen moet men op

zoek gaan naar creatieve oplossingen. Zoals we hierboven al hebben aangehaald is de
mogelijkheid om tenten te kunnen bijzetten een makkelijke oplossing om de capaciteit te vergroten.
Mogelijke initiatiefnemers
Het ontwikkelen van jeugdlogies kan op initiatief van particulieren, het jeugdwerk, de gemeentelijke
overheid enzovoort. Er moet dringend werk gemaakt worden van de aantrekkelijkheid van de
jeugdtoeristische functie voor een eigendom. Diverse ruimten in privé-eigendom kunnen
omgevormd worden tot jeugdlogies, bijvoorbeeld oude boerderijen, vroegere industriële panden en
andere gebouwen in een groene, rustige omgeving.
Sommige jeugdorganisaties bezitten zelf lokalen die ruimtelijk aantrekkelijk gelegen zijn. Deze
lokalen gebruiken zij in de zomervakantie – wanneer de vraag zeer groot is - niet of nauwelijks voor
hun eigen werking. Een gedeelde functie (jeugdlokaal-jeugdlogies) benut de ruimte optimaler. Het
is belangrijk dat groepen bij de bouw of verbouwing van een jeugdlokaal overwegen of het vandaag
of in de toekomst ook als jeugdverblijf kan functioneren. Gemeenten kunnen groepen hierover
“Een gedeelde
functie (jeugdlokaaljeugdlogies)
benut de
ruimte optimaler.”
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 12 > 20
informeren en hen mee ondersteunen zowel qua
organisatie/administratie als financieel. Als gemeente kan je groepen
met (ver)bouwplannen doorverwijzen naar CJT of Toerisme
Vlaanderen (contactgegevens vind je achteraan de nota).
Jeugdgroepen verwerven door verhuur bovendien zelf inkomsten om
hun lokalen te onderhouden. Belangrijk aandachtspunt hierbij is dat het verhuren van lokalen veel
tijd en energie kost. Een groep moet dus zelf kunnen beslissen of ze daar als ploeg de draagkracht
voor hebben!
4.1.3 Kwaliteitsvolle verblijfplaatsen
Erkende jeugdverblijfcentra krijgen een label (type A, B, C of Hostel), daardoor weet de gebruiker
dat hij zich aan een bepaalde kwaliteitsnorm mag verwachten. Eén van de voorwaarden om erkend
te worden is het behalen van een brandveiligheidattest. Sinds 2003 voldoen alle erkende
jeugdverblijven aan de brandveiligheidsnormen zoals die bepaald zijn in het decreet Toerisme voor
Allen 26 .
De Vlaamse overheid heeft tijdens het jeugdbeleidsplan 2011-2013 hard ingezet op brandveiligheid
in jeugdlokalen. Daardoor is er hier ook een grote inhaalbeweging gebeurd. Het is dan ook
overbodig dat de plaatselijke brandweer nog extra eisen stelt. Dat zorgt niet alleen voor extra
kosten die doorgerekend worden aan de jeugdgroepen, het betekent ook oneerlijke concurrentie
omdat deze meerkosten in naburige gemeentes niet worden gevraagd.
Toch willen we ook benadrukken dat niet-erkende jeugdverblijven niet per definitie onveilig zijn. Het
is een bewuste keuze van de sector en het Vlaamse beleid om de erkenning niet verplicht te
maken. Dat is enkel het geval voor jeugdbeweginglokalen die minder dan 60 dagen per jaar worden
verhuurd. Omwille van de in haalbeweging die er is gebeurd op het vlak van brandveiligheid in deze
lokalen komen de meeste onder hen nu in aanmerking om een type A-verblijf te worden. We willen
hen echter niet verplichten om een kwaliteitslabel te halen. Want aan zo‟n label zijn er een aantal
administratieve verplichtingen verbonden. Zo moeten de jeugdgroepen die een lokaal verhuren ook
statistieken doorgeven, is er elke drie jaar een controle door Toerisme Vlaanderen,… Door deze
extra taken is het niet ondenkbaar dat jeugdgroepen hun lokaal niet meer zouden verhuren.
Hierdoor zouden de goedkoopste jeugdverblijven verdwijnen. Dat neemt niet weg dat ook we ook
van deze uitbaters een aantal zaken verwachten: hoe eenvoudig de inrichting van de voorziening
ook is, veiligheid en hygiëne moeten overal gewaarborgd worden. Occasioneel overnachten in
jeugdlokalen moet overal mogelijk blijven.
4.1.4 Betaalbaarheid
De prijs van een jeugdverblijf is na de periode het belangrijkste criterium voor een jeugdgroep om
een bepaalde locatie te huren. Het budget van georganiseerde jeugdgroepen is beperkt dus
moeten de prijzen binnen de perken blijven. Sommige gemeenten leggen extra maatregelen op aan
eigenaars, ze vragen soms om meer brandveiligheid of toegankelijkheid. Hierboven hebben we al
26 http://www.steunpuntjeugd.be/uploads/documents/Decreettoerismevoorallen.pdf

aangetoond dat deze extra maatregelen vaak overbodig zijn. Het enige resultaat is dat men de
uitbater meer kosten laat maken. Die kosten worden quasi steeds doorgerekend waardoor de prijs
van de jeugdverblijven stijgt. Het is aangewezen dat gemeentes hiermee rekening houden.
Daarnaast wordt het jeugdgroepen in sommige
gemeenten moeilijker gemaakt om op kamp te gaan door
hen te belasten. De zogenoemde toeristentaks is een
doorn in het oog van jeugdgroepen die een betaalbaar
verblijf willen aanbieden aan kinderen en jongeren. Veel
organisaties houden hun prijzen bewust laag en hebben
“Het verder aanplanten en
toegankelijk maken van bossen of
inrichten van speelruimte in de
buurt van jeugdverblijfplaatsen is
een belangrijk actiepunt.”
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 13 > 20
“De zogenoemde toeristentaks is
een doorn in het oog van
jeugdgroepen die een betaalbaar
verblijf willen aanbieden aan
kinderen en jongeren.”
zelfs prijzen op maat zodat iedereen de kans heeft om van een kamp of weekend te kunnen
genieten. Het spreekt voor zich dat we de toeristentaks voor sociaal jeugdtoerisme dan ook willen
zien verdwijnen.
4.1.5 Bereikbaarheid
Jeugdtoeristische initiatieven houden niet uitsluitend het verblijf en de (aangeboden) activiteiten in.
Ook het verplaatsen, het reizen zit mee in de beleving van het meerdaags verblijf, naast tochten en
daguitstappen in de omgeving van het verblijfcentrum. Veilige (fiets-en wandel)routes rondom
de verblijfplaats zijn dan ook voor heel wat initiatieven een belangrijk criterium voor de
keuze van de locatie.
Jeugdgroepen gaan voor de verplaatsing naar de verblijfplaats en voor dagrecreatie tijdens het
verblijf ook op zoek naar betaalbaar vervoer. Door te zorgen voor een goedkoper groepstarief en
goedkopere prijzen voor groepsreservaties stimuleer je jeugdgroepen om het openbaar vervoer te
gebruiken. Ook moet het mogelijk blijven om als groep met de belbus aan een goedkoper tarief te
reizen. Bovendien heeft het nemen van het openbaar vervoer ook een grote educatieve waarde
voor de kinderen. Gemeentes kunnen pleiten voor haltes in de buurt van jeugdverblijven.
5 Vereisten voor de omgeving van jeugdverblijfplaatsen
Uit onderzoek 27 blijkt dat zowat alle jeugdgroepen aangeven dat de omgeving één van de
belangrijkste criteria is bij de keuze van een verblijfsplaats. Het gaat daarbij niet enkel om de streek
of regio, maar ook meer specifiek over de aanwezigheid van bepaalde mogelijkheden in de
onmiddellijke buurt van het jeugdverblijf. In wat volgt bespreken we de specifieke
omgevingsaspecten die een grote aantrekkingskracht uitoefenen op jeugdtoeristen. Het
ontwikkelen van nieuwe jeugdverblijfinfrastructuur kan hiervan niet worden losgekoppeld.
5.1 Speelruimte
In het ideale geval is er vlakbij jeugdverblijfplaatsen een diversiteit aan (groene) speelruimte te
vinden: toegankelijke bossen, een groen pleintje, een speelweide enzovoort.
Vele jeugdtoeristische activiteiten spelen zich immers
buiten af. Jeugdgroepen verstaan onder groene
speelruimte in de eerste plaats een toegankelijke
speelweide in de directe omgeving van de kampplaats.
Onderzoek 28 wees uit dat maar liefst 71% van de
jeugdgroepen dat als een belangrijk criterium beschouwt.
Hoe groter deze speelterreinen, hoe beter. Wanneer
verschillende leeftijdgroepen samen verblijven op één plaats, willen zij spelen zonder elkaar te
hinderen.
Een ander belangrijk criterium voor jeugdgroepen bij de keuze van een verblijfplaats is een
(speel)bos op het domein of in de buurt van de verblijfplaats. Zo geeft 62% 29 van de jeugdgroepen
aan dat ze tijdens hun verblijf in het bos hebben gespeeld, voor het lokale jeugdwerk is een bosspel
27 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.54
28 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.40
29 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.29

zelfs een absolute must. Voor vele kinderen is dit het enige moment in het jaar dat ze in zo‟n nauw
contact staan met de natuur. Het verder aanplanten en toegankelijk maken van bossen of inrichten
van speelruimte in de buurt van jeugdverblijfplaatsen is een belangrijk actiepunt.
Het spelen in bos en natuur is te sterk gereglementeerd in Vlaanderen. Bossen en natuurgebieden
zijn enkel op paden toegankelijk en vrij spelen mag enkel binnen speelzones. Ook buiten de
bossen zien we een trend om kinderen en jongeren steeds meer en meer te isoleren en de functie
spelen te beperken binnen de zogenaamde speelreservaatjes (al dan niet omheind), hiermee
bedoelen we locaties die specifiek voor spelen zijn bedoeld en/of ingericht. Hierbij verwijzen we
graag nog eens naar de visienota spelen in het groen 30 .
Ten slotte is ook natte speelruimte, een beek of rivier, in de buurt van een verblijfplaats belangrijk.
Vooral jeugdgroepen die op tentenkamp gaan en groepen uit de bijzondere jeugdzorg geven aan
dat dit een grote meerwaarde is.
5.2 Sportruimte
Voor jeugdgroepen binnen sportclubs zijn de meest begeerde verblijfplaatsen uiteraard diegene
met beschikbare sportruimte op het terrein of in de onmiddellijke omgeving. Jeugdgroepen uit de
sportsector maken in grote mate gebruik van sportfaciliteiten in de buurt van de verblijfplaats.
Welke soort faciliteiten hiervoor noodzakelijk zijn hangt af van sporttak tot sporttak. Ook voor het
jeugdwerk en scholen kan de aanwezigheid van sportruimte een factor zijn die de locatie
opwaardeert.
5.3 Kampvuurplaatsen
Ook de mogelijkheid tot een kampvuur is een belangrijk omgevingselement. Het overgrote deel
(65%) 31 van de jeugdgroepen uit de jeugdwerksector maakten een kampvuur tijdens hun verblijf.
Het is dan ook logisch dat volgens onderzoek 32 67% van het lokale jeugdwerk het belangrijk tot
heel belangrijk vindt dat er een mogelijkheid is om vuur te maken.
We pleiten voor de afschaffing van het algemeen verbod op vuur maken op minder dan 100 meter
van bos, vegetatie of bebouwing. Dit algemeen verbod werd meer dan een eeuw geleden
ingevoerd via het Veldwetboek. In Vlaanderen is dit echter een hoogst onrealistische regel, die
bovendien ondergraven wordt door allerhande latere wetgeving (bv machtigingen voor kampvuren
via Bosdecreet). Lokale besturen schermen soms met dit algemeen verbod om kampvuren te
verbieden of te verstrengen
“we pleiten voor
de afschaffing
van het
algemeen
verbod op vuur
maken”
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 14 > 20
Nu is het Agentschap Natuur en Bos (ANB) bevoegd voor het machtigen van
kampvuren op minder dan 100 meter van bossen en natuurgebieden, en de
lokale brandweer voor andere kampvuren. Het spreekt voor zich dat dit een
extra administratieve last is voor jeugdgroepen. Bovendien blijkt uit de
praktijk dat deze procedure niet gevolgd wordt. Daarom stellen we voor
om de aanvraag (machtiging ANB of toestemming brandweer) af te
schaffen voor kleine kampvuurtjes, zoals een kookvuur of een vuurtje
wanneer men per leeftijdsgroep apart zit. Onder een klein kampvuurtje verstaan we een vuurtje
van enkele houtblokken groot. We denken dat het nemen van elementaire voorzorgsprincipes voor
het maken van kampvuren veel belangrijker is dan de verplichting om een papier in orde te
brengen. We kunnen ons pleidooi ook staven met een rondvraag die we hebben gedaan bij het
ANB. In de provincies Oost-en West-Vlaanderen heeft men (tot en met zomer 2010) nooit een
aanvraag voor een machtiging van een kampvuur gekregen of gegeven. Het ANB in die provincies
zag hier ook niet meteen een probleem in. Nochtans vinden 41% van alle meerdaagse verblijven in
die provincies plaats. Het ANB kon zich voor heel het Vlaams gewest ook geen enkele bosbrand of
brand in een natuurgebied herinneren, die te wijten was aan een kampvuur van een jeugdgroep.
Bij het maken van een kampvuur moet het gezond verstand en de verantwoordelijkheidszin van de
(bege)leiding centraal staan. Jeugdbewegingsgroepen worden door hun nationale koepels goed
geïnformeerd en gesensibiliseerd over de gevaren van vuur.
30 Steunpunt Jeugd: http://www.steunpuntjeugd.be/uploads/documents/2011_03_08_Visie_speleningroen.pdf
31 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.27
32 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.27

Voor een groot kampvuur, zoals dat traditioneel het geval is bij een laatste kampavond, zou de
brandweer voordien wel op de hoogte moeten worden gebracht. Zo vermijdt men dat
brandweerwagens voor niets uitrukken.
Voor meer informatie en beleidsaanbevelingen met betrekking tot kampvuren verwijzen we naar
het Dossier Kampvuur van Steunpunt Jeugd.
5.4 Verkeersveiligheid
Uit onderzoek 33 blijkt dat groepen druk verkeer in de buurt van de verblijfplaats als hinderlijk
ervaren. Naast de ligging in het groen, is het voor een goede omgevingskwaliteit belangrijk dat de
omgeving rondom de verblijfplaats veilig, kindvriendelijk en verkeersarm is. De verkeersveiligheid
bij de toegang van een jeugdverblijfplaats kan vaak beter. Het hoeft niet te verbazen dat deze
omgevingskwaliteit zowel belangrijk is voor een kamp als
voor een weekend, een klasverblijf, een cursus,… Lokale
besturen moeten werk maken van een goed netwerk aan
trage wegen en veilige routes tussen de verblijfplaatsen
en de trekpleisters in de buurt. Dergelijke maatregelen
komen uiteraard ook de eigen inwoners ten goede.
5.5 Kind- en jeugdvriendelijke recreatiemogelijkheden
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 15 > 20
“Een goed netwerk aan trage
wegen en veilige routes voorzien
tussen de verblijfplaatsen en het
speelweefsel voor jeugdgroepen is
ideaal.”
Natuur en bos en de daarmee hand in hand gaande rust en/of recreatieve mogelijkheden zijn
sterke aantrekkingspolen. Ook toeristische trekpleisters, een groot recreatiedomein, zwemvijver of
attractiepark kunnen een meerwaarde betekenen, maar zijn niet onontbeerlijk
Vaak bezoeken jeugdgroepen tijdens hun meerdaags verblijf een zwembad, volgens onderzoek 34
gebruiken 58% van de ondervraagden een zwemgelegenheid. Het bezoek aan een
binnenzwembad staat vaak op het regenprogramma van diverse types vakanties en kampen voor
kinderen en jongeren. Jeugdgroepen gebruiken in iets mindere mate wandel- en fietsroutes, het
gebruik hiervan ligt op 49%.
Voornamelijk scholen interesseren zich - in het kader van themaklassen - voor een aangepast
educatief-cultureel aanbod: educatieve pakketten, educatieve fietstochten, bos- en natuurleerpaden
enzovoort. Van deze doelgroep zegt 57% van de ondervraagden dat ze er gebruik van maken.
Hier liggen voor lokale overheden mogelijkheden om een toeristische verankering te maken.
Naargelang de diverse jeugdtoeristische doelgroepen zal er meer of minder gebruik gemaakt
worden van het plaatselijke recreatieve aanbod. Gemeenten kunnen dat aanbod aantrekkelijker
maken voor jeugdtoeristen door ervoor te zorgen dat het soepel en betaalbaar is. Zo kunnen
gemeenten jeugdgroepvriendelijke tarieven opstellen voor faciliteiten zoals een zwembad of
museum.
6 Gemeentelijke omkadering en ondersteuning voor het
Jeugdtoerisme
6.1 Ondersteuning van bezoekende organisatoren
Op welke manier kan je zorgen voor een jeugdvriendelijk verblijfsklimaat? Noodzakelijk is om
het jeugdtoerisme op diverse vlakken (beter) te ondersteunen. De behoeftepeiling van CJT en SPJ
bij een diversiteit aan jeugdgroepen geeft een algemeen beeld. Bij jeugdtoeristen nagaan wat ze
willen en of ze tevreden zijn over hun bezoek levert specifiekere informatie op.
6.1.1 Gastvrij onthaal door lokale overheid
Jeugdgroepen weten graag voldoende op voorhand welke faciliteiten aanwezig zijn in de gemeente
of regio waar ze naartoe trekken. Zij zien de aanlevering van deze informatie via een brochure en
33 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.41
34 Doelgroepenonderzoek Jeugdtoerisme, SPJ & CJT (2011). p.27

website als een belangrijke service. Een aanspreekpunt in een gemeente is voor hen niet echt een
meerwaarde. Het liefst van al ontvangen jeugdgroepen een gemeentelijke infomap via de uitbater.
Hierdoor besparen zowel de jeugdgroep als de gemeente tijd en moeite. Verschillende
gemeentelijke diensten werken er best samen aan. In veel gemeenten wordt hiervan al werk
gemaakt. Vaak wordt de volgende informatie aan jeugdgroepen gecommuniceerd:
De contactgegevens van een aanspreekpersoon in de gemeente
Nuttige adressen en telefoonnummers (dokters, buurtwinkels, …)
Gegevens over het openbaar vervoer in de buurt: verbindingsmogelijkheden en reistijden
Een beknopte beschrijving van bezienswaardigheden
en recreatiemogelijkheden (een speelbos,
kinderboerderij, zwembad, …) met vermelding van
de openingsuren. Kortingen voor jeugdgroepen
bieden hen een mooie financiële ondersteuning
Een omschrijving van de aangeboden logistieke
ondersteuning zoals de gemeentelijke uitleendienst
en een containerpark
Eventuele plaatselijke reglementering
Een (staf)kaart / fietsroutenetwerkkaart
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 16 > 20
“Alle overheidsniveaus moeten werk
maken van meer tolerantie voor
spelende kinderen. Net zoals
organisaties aan hun leden vragen om
respect te betonen voor mens, dier en
natuur in hun omgeving.”
Het bevorderen van een positief verblijfsklimaat en het wederzijds respect tussen verblijvende
groepen en de buurt is een belangrijk actiepunt. Niet enkel uitbaters en de jeugdgroepen zelf
kunnen acties ondernemen om problemen als omgevingshinder (dag- en nachtlawaai) van de
kamperende groepen of de buurt te voorkomen. Alle overheidsniveaus moeten werk maken van
meer tolerantie voor spelende kinderen. Net zoals organisaties aan hun deelnemers vragen om
respect te betonen voor mens, dier en natuur in hun omgeving.
6.1.2 Transparante regelgeving en beperkte administratieve lasten
De tijdsgeest legt meer en meer nadruk op bescherming en veiligheid van kinderen, bossen,
dieren, open ruimte, ... Verschillende overheden en diverse beleidsdomeinen trachten hierop in te
spelen en stellen met de beste bedoelingen reglementen op. Dat leidt tot een steeds langer
wordende lijst van regels en beperkingen waardoor een meerdaags verblijf een niet te
onderschatten organisatietalent vereist en de spontaneïteit van jeugdgroepen beknot.
In de toekomst is minder restrictieve regelgeving nodig. Eerder de verantwoordelijkheidszin van de
begeleiders moet centraal staan. Bij het opmaken
of bijsturen van reglementen moet er aandacht zijn
voor de implicaties ervan op het organiseren van
meerdaagse initiatieven met overnachting. Goede
regelgeving ontstaat met lokale inspraak van
jongeren. Ze is zinvol, toepasbaar,
communiceerbaar, controleerbaar en aanpasbaar.
6.2 Omkaderen van jeugdgroepen uit eigen gemeente
“In de toekomst is er minder
restrictieve regelgeving nodig. Eerder
de verantwoordelijkheidszin van de
begeleiders moet centraal staan.”
Hieronder geven we enkele voorbeelden van ondersteunende maatregelen, die tot stand komen
op basis van lokale participatie. De plaatselijke jeugd die er jaarlijks op uit trekt is
ervaringsdeskundige op vlak van jeugdtoerisme, als beleidsmaker ga je best actief bij hen te rade.
.
6.2.1 Financiële ondersteuning
Op meerdaags verblijf gaan zorgt voor behoorlijk wat kosten. De
huurkosten van kampplaatsen stijgen. Een gemeentebestuur kan
ervoor opteren om een bijkomende subsidie te voorzien voor
bijvoorbeeld weekends. Ook het vervoer maakt een groot deel van
de kosten uit. Gemeentebesturen kunnen zelf vervoer
organiseren voor hun plaatselijke groepen of kunnen
“Gemeenten kunnen
groepen die moeite doen
om milieuvriendelijk op
kamp te gaan bijstaan
en/of belonen.”

(gedeeltelijk) de uitgaven voor dit vervoer op zich nemen om de kosten voor de jeugdverenigingen
te drukken. Bijvoorbeeld kan het gebruik van de gemeentelijke schoolbus (al dan niet met
chauffeur) jeugdverenigingen heel wat kosten besparen. Beter voor het milieu is dat de gemeente
het fietsvervoer en het openbaar vervoer richting kampplaats stimuleert en dan ook financieel
ondersteunt. Zo zou een gemeente groepen die voor milieuvriendelijk kampvervoer kiezen een
hogere subsidie kunnen geven.
Gemeenten kunnen jeugdgroepen die moeite doen om milieuvriendelijk op kamp te gaan bijstaan
en/of belonen. De jeugddienst kan hiervoor samenwerken met de milieudienst en/of
duurzaamheidsambtenaar. Door bijvoorbeeld een wedstrijd uit te schrijven onder de groepen met
de vraag om zo duurzaam mogelijk op kamp te gaan. De winnaar wordt dan uiteraard beloond!
Waartoe groepen ten slotte ook gestimuleerd kunnen worden zijn internationale projecten waarbij
uitwisselingen / contacten mogelijk zijn. Interessant voor de oudste leeftijdsgroepen die naar het
buitenland willen trekken voor een niet-traditioneel kamp. Het coördinatie- en subsidiëringorgaan bij
uitstek voor internationaal jongerenwerk is vzw Jint.
6.2.2 Logistieke ondersteuning
Provinciale en gemeentelijke uitleendiensten (de jeugddienst, de technische dienst, de
sportdienst of de dienst feestelijkheden, …). bezitten heel wat materiaal dat bruikbaar is op kamp.
Plaatselijke jeugdverenigingen, scholen en sportclubs zijn gebaat bij voorrangsmaatregelen en
voordeeltarieven. De jeugddienst kan zorgen voor de coördinatie via een sluitend uitleensysteem;
de technische dienst kan indien nodig zorgen voor het transport. Misschien kan het aanbod wel
worden uitgebreid in het kader van de organisatie van meerdaagse verblijven? Hierbij kan gedacht
worden aan tafels, herbruikbare bekers, technisch materiaal (licht en geluid, projectiemateriaal, film
& videomateriaal), fluovestjes, new games, volksspelen, gevulde koffers (poppenkast-, spel-, sport-
, muziek- of circuskoffers) en (party)tenten. Een gemeente of provincie kan bijvoorbeeld een
BLOSO-sportkoffer aankopen die mee kan op kamp of bibkoffers laten samenstellen door de
plaatselijke bibliotheek; leuk als jeugdkampbibliotheek bij regenweer. De lokale materiaalnoden
kunnen bevraagd worden op de jeugdraad. Let wel: een goede uitleendienst heeft niet enkel nuttig
materiaal, maar is ook open op uren waarop het voor vrijwilligers haalbaar is het materiaal af te
halen.
Voor het vervoer van het kampmateriaal kunnen gemeentebesturen de gemeentelijke
vrachtwagen (al dan niet met chauffeur en verzekering) ter beschikking stellen van het jeugdwerk.
Indien dit niet mogelijk is, kan er gezorgd worden voor een financiële compensatie. Het opstellen
van een reglement betreffende het kampvervoer is hierbij onontbeerlijk en dit om conflicten te
vermijden.
6.3 Omkadering en ondersteuning van uitbaters van jeugdverblijven
Op Vlaams niveau wordt Centrum voor Jeugdtoerisme vzw gesubsidieerd om uitbaters van
jeugdverblijven te ondersteunen. Uitbaters kunnen bij CJT terecht met allerhande vragen, ze
kunnen een website raadplegen, ze ontvangen een tijdschrift en kunnen deelnemen aan een aantal
vormingsmomenten.
Toch kunnen ook de gemeentes heel wat doen voor de uitbaters van jeugdverblijven, gelegen op
hun grondgebied. We geven hieronder enkele voorbeelden.
6.3.1 Afval
In heel wat gemeenten wordt afval van jeugdverblijfcentra niet behandeld als huishoudelijk afval en
dus ook niet gratis opgehaald. Daarom moeten jeugdverblijfcentra voor de afvalophaling vaak
beroep doen commerciële bedrijven. Dat zorgt er meestal voor dat er weinig gesorteerd wordt
omdat gesorteerde ophaling duurder is dan het werken met één afvalcontainer voor alle
afvalfracties. Niet alleen op ecologisch, maar ook op pedagogisch vlak is dit een gemiste kans.
Kinderen wordt thuis, op school en in het jeugdwerk aangeleerd om te sorteren, maar in het
jeugdverblijfcentrum merken ze dat alles op één hoop wordt gegooid.
Volgens OVAM kunnen kleinere jeugdverblijfcentra jaarlijks
104 zakken van 60 liter laten behandelen als huishoudelijk
afval. De manier waarop dit gebeurt, kan verschillen van
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 17 > 20
“Gemeentes kunnen
jeugdverblijfcentra bijstaan door
een betaalbaar systeem van
afvalophaling aan te bieden.”

gemeente tot gemeente: anderskleurige zakken, DIFTAR-systeem …
Gemeentes kunnen jeugdverblijfcentra bijstaan door een betaalbaar systeem van (gesorteerde)
afvalophaling aan te bieden. Zoniet dreigen deze kosten doorgerekend te worden aan de
jeugdgroepen. Daarnaast is het ook belangrijk dat uitbaters van jeugdverblijfcentra (en eventueel
verblijvende jeugdgroepen) toegang hebben tot het gemeentelijk containerpark.
6.3.2 Stedenbouwkundige vergunningen
Zoals we beschreven in hoofdstuk drie, zijn er in heel wat jeugdverbljifcentra problemen met
ruimtelijke ordening of stedenbouwkundige vergunningen. Het Vlaamse actieplan voor de
jeugdverblijfcentra 35 stimuleert de uitbaters om zich in orde te stellen. In de meeste gevallen is de
gemeente het aangewezen niveau om een functiewijziging toe te staan, de stedenbouwkundige
vergunning te realiseren of de bestemming te wijzigen.
De precieze bepalingen die gelden voor de uitbating van een jeugdverblijfcentrum, zijn vaak
moeilijk terug te vinden en te begrijpen voor de meeste uitbaters, daarom is het bijzonder zinvol dat
gemeentes uitbaters hierbij kunnen helpen.
6.3.3 Brandveiligheidsattesten
Om de vijf jaar dienen de erkende jeugdverblijfcentra hun brandveiligheidsattest te vernieuwen.
Zoniet verliezen ze hun erkenning bij Toerisme Vlaanderen.
Omdat het brandveiligheidsattest moet ondertekend worden door de burgemeester, is een vlotte
samenwerking met de gemeente belangrijk. Soms verliezen jeugdverblijfcentra (tijdelijk) hun
erkenning omdat het attest niet tijdig vernieuwd geraakt. Reden hiervoor is in een aantal gevallen
het feit dat het bezoek van de brandweer te lang op zich laat wachten. Dit moeten we uiteraard
proberen vermijden, want op die manier kunnen jeugdverblijfcentra Vlaamse subsidies kwijtspelen.
7 Samengevat: onze dromen
Als we van Vlaanderen en Brussel een ideale jeugdtoeristische omgeving willen maken, ziet die er
volgens ons zo uit:
- Er is een divers en voldoende groot aanbod van jeugdverblijfplaatsen.
- Jeugdgroepen vinden zonder problemen een plek aangepast aan hun noden, tradities,
budget en periode.
- Gemeenten nemen initiatief om gemeentelijke gebouwen (mede) te gebruiken voor
jeugdlogies.
- Gemeenten stellen geen bijkomende reglementen op voor het uitbaten van
kampeerterreinen en stimuleren landbouwers zelfs om hun weiden te verhuren aan
kamperende jeugdgroepen.
- Initiatiefnemers voor het uitbaten van een jeugdverblijf of kampeerterrein worden
gestimuleerd en geïnformeerd.
- Gemeenten zoeken naar een oplossing voor de stedenbouwkundige problemen waarmee
jeugdverblijven te kampen hebben.
- Gemeenten bouwen een coherent jeugdtoerismebeleid uit met inspraak van kinderen en
jongeren.
- De plaatselijke brandweer legt geen extra eisen op aan het plaatselijke
jeugdverblijfcentrum.
- Ook de gemeente stelt geen extra regels op voor het uitbaten van of verblijven in een
jeugdverblijfcentrum/kampeerterrein.
- Gemeenten schaffen de toeristentaks af voor jeugdgroepen.
- Gemeenten pleiten voor haltes van openbaar vervoer in de buurt van
jeugdverblijfplaatsten.
35 Actieplan Jeugdverblijfcentra, Vlaamse overheid (2010).
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 18 > 20

- Er is aandacht voor de (groene) omgeving van jeugdverblijven.
- In de omgeving van jeugdverblijven zijn tal van mogelijke speelmogelijkheden zoals een
vrij toegankelijk bos, natte speelruimte, sportgelegenheden, …
- Het aanvragen van toelating om een kampvuur te maken, wordt afgeschaft. Het nemen
van elementaire voorzorgsprincipes is wel verplicht.
- Gemeenten zorgen voor een verkeersveilige omgeving van jeugdverblijven.
- Gemeenten maken de recreatiemogelijkheden voor jeugdtoeristen aantrekkelijk.
- Gemeenten zorgen voor een gastvrij onthaal voor bezoekende jeugdgroepen en voorzien
een gemeentelijke infomap met allerlei nuttige en toeristische informatie via de
kampeigenaar. Een digitale versie ervan op de site van de gemeente kan ook.
- Spelende kinderen zijn geen overlast! Gemeenten stimuleren mee de tolerantie ten
opzichte van spelende kinderen.
- We dromen van minder restrictieve regelgeving op alle niveaus. De
verantwoordelijkheidszin van de begeleiders moet centraal staan.
- Gemeenten hebben aandacht voor de gevolgen van regelgeving voor de meerdaagse
verblijven in hun gemeenten.
- Jeugdgroepen worden door hun eigen gemeente financieel en logistiek ondersteund voor
hun meerdaagse verblijven.
- Gemeenten belonen groepen die moeite doen om milieuvriendelijk op kamp te gaan.
- Gemeenten staan jeugdverblijven bij op vlak van afvalbeheer door een betaalbaar
systeem van (gesorteerde) afvalophaling aan te bieden.
8 Wie is wie?
In het jeugdtoeristische landschap in Vlaanderen spelen verschillende actoren een rol, maar wie
doet nu precies wat?
Toerisme Vlaanderen
Het Decreet Toerisme voor Allen maakt werk van een kwaliteitsvol en betaalbaar aanbod aan
jeugdverblijven in Vlaanderen. Streefdoelen zijn het behoud van de capaciteit en de diversiteit
binnen de sector van de jeugdverblijven en bijdragen aan de verhoging van de kwaliteit van de
bestaande verblijven. Sinds 2004 ondersteunt Toerisme
Vlaanderen de sector van de jeugdverblijven vanuit dit Decreet.
Toerisme Vlaanderen staat in voor de kwaliteitsopvolging via het
verlenen van een erkenning aan jeugdverblijven die voldoen aan
normen op vlak van kwaliteit en brandveiligheid. Er is tevens
een labelingssysteem voor jeugdverblijven zodat
jongerengroepen snel het geschikte verblijf kunnen vinden.
Jeugdverblijven waar minimum 70% van de overnachtingen voor rekening komt van personen
jonger dan 26 jaar, kunnen een label als jeugdverblijfcentrum type A, B of C behalen.
Jeugdverblijven waar minimum 50% van de overnachtingen voor rekening komt van personen
jonger dan 26 jaar en die zich voornamelijk richten op individuele jongeren, kunnen een label als
hostel behalen.
Erkende jeugdverblijven kunnen bovendien ook subsidies aanvragen voor moderniserings-,
toegankelijkheids- en brandveiligheidswerken en zelfs voor nieuwbouw. De subsidie die kan
toegekend worden bedraagt maximum 40 % van de totale kosten.
Meer informatie over de criteria voor erkenning en subsidie kan je vinden in de brochure
„Verblijfcentra Toerisme voor Allen – een wegwijzer om erkenning en subsidie te verkrijgen‟ of via
www.toerismevlaanderen.be/toerismevoorallen.
Toerisme Vlaanderen ondersteunt de opmaak van strategische beleidsplannen toerisme. Voor de
jeugdtoeristische sector zou het veel kunnen betekenen de aandacht bij de Vlaamse regio‟s en
(clusters van) gemeenten met jeugdtoeristisch belang te vestigen op jeugdverblijfsaccommodatie.
Voor het Brussels gewest speelt „Onthaal en Promotie Brussel‟ een belangrijke rol. In de huidige
strategische beleidsplannen maken beleidsmakers slechts minimaal werk van jeugdtoerisme. In
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 19 > 20
Toerisme Vlaanderen
Grasmarkt 61
1000 Brussel
tel. 02 504 03 00
www.toerismevlaanderen.be

samenspraak met bovenstaande actoren kunnen ook concrete projecten in functie van het
jeugdtoerisme ontwikkeld worden. Subsidiëring van Toerisme Vlaanderen kan daarvoor de drempel
verlagen.
Afdeling Jeugd
De Afdeling Jeugd van de Vlaamse overheid wil een impuls
geven aan alle personen en verenigingen die inspanningen
leveren om de capaciteit en diversiteit van de
jeugdtoeristische infrastructuur te bevorderen. Daarom
subsidieert ze de jeugdverblijfcentra en hostels. Deze centra
stellen een aangepaste en veilige verblijfsaccommodatie ter
beschikking van kinderen en jongeren voor de ontplooiing van hun vormende en ontspannende
activiteiten, hetzij individueel, hetzij in verenigingsverband. Daarnaast beheren zij ook de
Uitleendienst Kampeermateriaal (ULDK), waar verenigingen goedkoop tenten kunnen huren voor
hun meerdaagse verblijven.
Centrum voor Jeugdtoerisme vzw
CJT Ondersteuning maakt deel uit van Centrum voor Jeugdtoerisme vzw (CJT), net zoals CJT
Boekingscentrale en CJT Verblijfcentra. Met deze drie actiedomeinen wil CJT gepaste
verblijfsmogelijkheden aanbieden aan jeugd in groepsverband.
Particulieren of verenigingen die een gebouw verhuren of willen verhuren aan jeugdgroepen,
kunnen bij CJT Ondersteuning terecht. Zij krijgen advies, vorming en begeleiding omtrent
erkenning, subsidies en alles wat komt kijken bij het uitbaten van een jeugdverblijf.
CJT Ondersteuning verspreidt informatie naar de uitbaters van jeugdverblijven via het tijdschrift
HuisWerk en de website www.cjt.be/ondersteuning. De
website www.jeugdverblijven.be bevat ongeveer 600
jeugdverblijfcentra en wordt onderhouden door CJT.
Daarnaast verdedigt CJT Ondersteuning de belangen van
de sector bij de overheid en andere instanties. Dit gebeurt
door vertegenwoordigingswerk bij o.a. Toerisme
Vlaanderen, de Afdeling Jeugd en de provincies.
Steunpunt Jeugd
Steunpunt Jeugd heeft de ambitie om kinderen en jongeren en hun
organisaties te versterken in onze samenleving. Op vlak van
jeugdtoerisme – of zeg maar op kamp gaan – ondersteunt
Steunpunt Jeugd de jeugdorganisaties, organiseert overleg,
informeert, maakt producten en diensten zoals bijvoorbeeld de
website www.opkamp.be, de campagne www.respectopkamp.be,
enzovoort.
Samen met de Vlaamse Jeugdraad ijvert Steunpunt Jeugd voor jeugd(werk)vriendelijkere
regelgeving en beleid. Op tal van vlakken, maar zeker ook op het vlak van jeugdtoerisme.
VGC
De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) is de basis en draaischijf voor de Vlaamse
gemeenschap in het Brusselse hoofdstedelijke gewest en voor diegenen die bij haar aansluiting
zoeken. De VGC is in Brussel bevoegd voor culturele, onderwijs- en persoonsgebonden
aangelegenheden (welzijn en gezondheid). Bijgevolg nemen zij ook het jeugdbeleid op zich. Het
doel van dit jeugdbeleid bestaat erin maximaal kansen en mogelijkheden te bieden aan Brusselse
kinderen en jongeren en dit op alle levensterreinen en op alle plaatsen waar zij zich in de stad
bevinden en bewegen. In de beleidsperiode (2011-2015) wil het mee vorm geven aan het Brussels
jeugdtoerisme door de mogelijkheid van een laagdrempelig jeugdverblijfcentrum te onderzoeken.
Visienota Jeugdtoerisme I 30-08-2011 I pagina 20 > 20
Afdeling Jeugd
Arenbergstraat 9
1000 Brussel
tel. 02 553 41 30
www.vlaanderen.be/jeugdbeleid
Centrum voor Jeugdtoerisme vzw
Bergstraat 16
9820 Merelbeke
tel. 09 210 57 70
www.cjt.be
Steunpunt Jeugd
Arenbergstraat 1d
1000 Brussel
tel. 02 551 13 50
www.steunpuntjeugd.be