Download deze nieuwsbrief - Landschapsbeheer Drenthe

Levend
landschap
Nieuwsbrief van Landschapsbeheer Drenthe
Bosgroep en Landschapsbeheer: ‘Wij kunnen elkaar aanvullen’
Offensief Bomenwacht: Nieuwe registratie monumentale bomen
Ontwerpstudio ontwerpt Keientuin Hunebedcentrum
Vrijwilliger Roy Gommer: ‘Veertien en passie voor natuur’
Winter 2009

Levend Landschap
winter 2009
Inhoud
Voorwoord door Erik de Gruijter 1
Bosgroep en Landschapsbeheer
Drenthe: ‘Wij kunnen elkaar aanvullen’
2
Kort projectnieuws
Omgevingsproject Broekhuizen
van start 4
Organisatienieuws
Medewerkers stellen zich voor 5
Bestuurswisseling 6
Najaarsoffensief Bomenwacht 8
Korte berichten 9
Vrijwilliger aan het woord
Roy Gommer ‘Veertien en passie voor
natuur’ 10
Betrokken eigenaar Kees Nanninga:
‘Bloeiende heide in het Buinerveld’ 12
Streekeigen Struik
Vroege bloeier 13
Drents Ommetje
Mantinger Es 14
Nieuws van de Ontwerpstudio voor
Erven, Natuur en Landschap 15
Agenda 16
Column
Alfred van Hall, Dijkgraaf Waterschap
Hunze en Aa’s: ‘Da’s nou Drenthe’ 17

Foto: Yke de Vos
Kijkt u ook eens op
onze website:
www.lbdrenthe.nl.
Deze site geeft een
actueel beeld van
onze Stichting en laat
treffend zien met
welke activiteiten
we ons onder andere
bezig houden.
Steeds wisselende
activiteiten en
projecten in de
gehele provincie!
Erik de Gruijter
Voorwoord
Het eerste volle jaar van de Stichting in haar
huidige vorm zit erop. Dat zijn van die momenten
waarop je even terug kijkt, maar ook vooral
vooruit wil kijken.
Terugkijken… dat moet je niet te lang blijven
doen, al zijn momenten van bezinning natuurlijk
nooit verkeerd.
In 2008 waren de sleutelwoorden aanpakken
en waarmaken. Om goed en gezond te kunnen
functioneren was het nodig enerzijds vertrouwen
te krijgen van onze opdrachtgevers,
anderzijds dat vertrouwen waar te maken.
Dat vertrouwen hebben we gekregen. Zowel
van de Provincie die ons de basistaken toevertrouwde,
als van de gemeentes, waar
wij deels basistaken, deels projecten voor
uitgevoerd hebben. En wij dachten: aanpakken,
dat werk!
En toen werd het waarmaken van dat
vertrouwen. Ook dat is gelukt, zij het met
passen en meten, schuiven met verschillende
medewerkers op verschillende projecten en
– noodgedwongen – soms enige coulance
met deadlines. Maar door de enorme inzet
en positieve motivatie van de medewerkers,
uitvoerende organisaties én van onze
opdrachtgevers is 2008 goed afgerond. Reden
om ook met trots achterom te mogen kijken.
Zijn we er nu? Nee, zeker niet! Voor 2009 staan
de sleutelwoorden professionele zelfsturing
en koers en visie bovenaan in de woordenlijst.
Was 2008 het jaar van aanpakken en waarmaken,
2009 wordt het jaar van keuzes maken,
plannen en prioriteren. Dan gaan we in 2010
weer (heel) even terugkijken.
Erik de Gruijter
Directeur Landschapsbeheer Drenthe

Levend Landschap
winter 2009
De Bosgroep en Landschapsbeheer Drenthe
“Wij kunnen elkaar aanvullen”
Peter Stouten
De Bosgroep is een coöperatieve vereniging
waar voornamelijk particulieren, maar ook
gemeenten en natuurbeschermingsorganisaties
zich aan binden. Zij kunnen terecht voor
advies en bemiddeling. Bij vragen als: ‘hoe
moet ik mijn bos beheren of waar moet ik met
mijn gekapte hout naartoe’, biedt de vereniging
ondersteuning. Overlapt dat eigenlijk het
werkgebied van Landschapsbeheer? “Nee”,
zegt coördinator van De Bosgroep, Peter
Stouten, “wij kunnen elkaar juist aanvullen.”
Peter Stouten werkt sinds 1990 bij De Bosgroep
Noord Oost Nederland, gezeteld in Witharen,
Overijssel. De vereniging is een adviesbureau
voor haar leden, waarvan ze er zo’n 350 heeft.
“Iedereen die een natuurterrein, bos of landgoed
heeft, kan op vrijwillige basis lid worden
van De Bosgroep.” Leden hoeven niet persé
werk aan te besteden, benadrukt de directeur.
“We zijn intermediair tussen overheid en
particulieren, we verzorgen subsidies en weten
de juiste partijen bij elkaar te brengen.” Doelstelling
van de Bosgroep is het goed beheren
van bos- en natuurterreinen van leden, zonder
winstoogmerk.
Dat laatste lijkt het werkveld van Landschapsbeheer
te overlappen, maar dat valt mee.
Landschapsbeheer richt zich vooral op landschap
en landschapselementen. “Wij zouden
binnen eenzelfde project aandacht kunnen
besteden aan beide zaken”, aldus Stouten. “De
Bosgroep richt zich op grotere bos- en natuurgebieden.
Daarbinnen zijn ook landschapselementen
die onderhouden moeten worden.
Denk aan houtwallen en -singels, solitaire
bomen of poelen. Bij die elementen heeft
landschaps-beheer weer een grotere rol.”
Integrale gebiedsontwikkeling
Directeur van Landschapsbeheer Drenthe,
Erik de Gruijter, vertelt dat beide organisaties
eerder al samenwerkten in een gebiedsgericht
project voor de gemeente Noorderveld, bij
Klunderveen. De Gruijter: “Dat ging om de
verbetering van het landschap in een gebied
van duizenden hectares. In die integrale

aanpak zorgde de Bosgroep voor de plan- en
directievoering en deden wij het adviestraject.
We bezochten klanten en gaven raad over
de beste aanpak. Daarnaast herstelden we
landschapselementen als houtwallen, singels,
poelen en landhekken.”
De heren vertellen dat er overleg is geweest
om ook samen aanbestedingstrajecten aan te
gaan. “Hoewel het politiek gezien goed ligt om
gezamenlijk aan kwaliteitsverbetering te doen,
hebben we besloten dat we onafhankelijk
de aanbestedingen in gaan. We kunnen dan
uiteindelijk alsnog samenwerken in grote
integrale gebiedsontwikkelingen.”
Voorheen kwam het nog wel eens voor dat de
twee organisaties niet van elkaar wisten in
welke projecten ze participeerden. Dat gebeurt
niet meer, omdat er veel uitgewisseld wordt.
“Dat is ook de basis voor samenwerking: zo
lang iedereen weet wat er van hem verwacht
wordt en welke taak hij toebedeeld krijgt,
gaat het goed.” Peter Stouten voorziet onder
meer nieuwe samenwerkingsverbanden in
effectgerichte maatregelen als het tegengaan
van verzuring, verdroging en vermesting. En
uiteraard een belangrijke tak van sport in
Drenthe, ook voor de Bosgroep: het heideherstel
en het opschonen van vennen.

Levend Landschap
winter 2009
Korte
berichten
Landschapsprogramma Broekhuizen
Landschapsbeheer Drenthe gaat in opdracht
van de gemeente Meppel een omgevingsproject
uitvoeren in het gebied Broekhuizen
aan de oostkant van Meppel. Broekhuizen is
onderdeel van het hoevenlandschap gelegen
ten noorden van het Reestdal, maar is hiervan
afgesloten geraakt door de aanleg van de A28,
Hoogeveenschevaart en de Hoogeveenseweg.
De N375 van Pesse naar Meppel en de Oosterbroekenweg
bepalen de grens aan de noord- en
westzijde. Het gebied heeft de karakteristieken
van het oorspronkelijke esgehuchtenlandschap
grotendeels behouden. Maar de kwaliteit van
erfbeplanting en landschapselementen neemt
echter af.
Het plan is om samen met de inwoners van
het gebied te werken aan herstel van de streekeigen
landschapselementen. Ook zijn er mogelijkheden
voor herstel van de karakteristieke
wegenstructuur. Het gebied kent verder
verschillende bijzondere erven bij statige
boerderijen in Engelse landschapsstijl die
hersteld en versterkt kunnen worden. Maar ook
de erven bij de vele keuterboerderijen, met de
kenmerken van soberheid en functionaliteit,
kunnen worden aangepakt. Andere activiteiten
zijn het plaatsen van landhekken en nestkasten
voor vogelsoorten als steen- en kerkuilen.
De gemeente wil project Broekhuizen nadrukkelijk
bottum-up, dus in nauw overleg met de
bewoners, aanpakken want alleen bij draagvlak
in de streek heeft het kans van slagen. Het
is de aanpak die Landschapsbeheer Drenthe
nastreeft bij al haar omgevingsprojecten:
Samen met bewoners werken aan de kwaliteit
van het landschap! In december en januari zijn
voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd,
waar alle boeren en burgers uit de streek
aanwezig waren. Zij hebben allen hun medewerking
toegezegd: honderd procent draagvlak!

Contract poelen
Staatsbosbeheer
Op terreinen van
Staatsbosbeheer in
Drenthe bevinden
zich maar liefst 540
poelen. Onlangs is
een nieuwe vijfjarige
overeenkomst gesloten
voor het onderhouden
van deze
waardevolle landschapselementen.
Startbaan
Westerveld
Landschapsbeheer
heeft het achterstallige
onderhoud aan
de startbaan in de
gemeente Westerveld
weggewerkt.
De startbaan is sinds
kort eigendom van
Natuurmonumenten
waardoor hiervoor
extra budget beschikbaar
kwam. Er is druk
gemaaid, maar liefst
50 are geplagd en het
bos is ‘geklepeld’
(struiken en bomen
zijn verwijderd en tot
pulp vermalen).
Gedragscode Natuurbeheer
Sinds dit najaar is de Gedragscode Natuurbeheer
van kracht. De code – binnenkort goedgekeurd
door de Minister van LNV – geeft regels
voor de planning en de uitvoering van beheersmaatregelen
door natuurbeherende organisaties.
Het is geen wetgeving maar wel een op de
wet gebaseerd hulpmiddel waarmee beheerders
en particulieren reguliere werkzaamheden
kunnen uitvoeren zonder in strijd te handelen
met de Flora- en faunawet. Bij het volgen van
de regels zullen mogelijk negatieve effecten
van de werkzaamheden voor de te beschermen
soorten beperkt blijven. Er geldt dan een vrijstelling
van de verbodsbepalingen van de
Flora- en faunawet en de beheerder hoeft géén
ontheffing aan te vragen. De Gedragscode
Natuurbeheer is opgesteld door het Bosschap
met medewerking van Staatsbosbeheer, SBNL,
Natuurmonumenten, de organisaties voor
Landschapsbeheer, De Landschappen, de
Federatie Particulier Grondbezit en anderen.
Fiscale vrijstelling particulier
natuurbeheer
De Europese Commissie is akkoord met de
subsidieregeling (particulier) natuurbeheer die
in 2000 is ingevoerd. De goedkeuring betekent
dat de Nederlandse overheid aan particulieren
een belastingvrije bijdrage mag geven voor het
beheer van natuurterrein, bos en landschap.
Het gaat daarbij om ‘beheermaatregelen die de
natuur ten goede komen’, zoals maaien voor
het behoud van bloemrijke graslanden en
natuurlijke begrazing. Daarnaast kan op grond
van de regeling subsidie voor de inrichting
van een natuurgebied en recreatie worden
verstrekt. Meer informatie over de mogelijkheden
voor u: Bert Dijkstra, T (0592) 316 616 of
b.dijkstra@lbdrenthe.nl
Heide- en veenvlinder
project
geprolongeerd
Sinds 2005 werkt
Landschapsbeheer
in opdracht van de
Provincie aan het
Heide- en Veenvlinder
project. Doel is
om biotoopverbetering
voor deze kwetsbare
vlindergroep
te bewerkstelligen.
Afgelopen najaar is
de vijfde fase van het
project gestart. Op 13
terreinen in Drenthe
(zie onze website
voor het overzicht) is
geplagd, gemaaid en
opslag verwijderd om
zo het leefklimaat
voor de vlinders te
verbeteren. En met
succes. Vandaar dat
onlangs ook de financiering
door de Provincie
van fase 6 in 2009
is goedgekeurd!

Levend Landschap
winter 2009
Medewerkers
portret
Jaap van Gorkum projectmedewerker Landschapsbeheer
De Fries die naar Drenthe ging
Hoe komt een man met een hts-achtergrond
uiteindelijk in de natuur terecht? Geboren
en getogen in Reduzum, Friesland, liep Jaap
van jongs af al de weilanden in. Het bekende
aaisikjen, het rapen van kievitseieren, werd
hem daar met de paplepel ingegoten. “We
gingen dan niet alleen zoeken en rapen, maar
Jaap van Gorkum werkt sinds 1998 bij Landschapsbeheer Drenthe.
Sinds anderhalf jaar woont hij in Annen, daar betrok hij een prachtige
boerderij samen met zijn gezin. “Ik heb de kale weilanden van Friesland
vaarwel gezegd. Ik mis het niet, hoewel daar wel mijn liefde voor
weidevogels is ontstaan.”
waren ook al actief in het beschermen van de
weidevogels.”
In Zuidlaren, waar Jaap begin jaren ’90 kwam
te wonen, was geen weidevogelbescherming.
Hij zette dat daar op met enkele vrijwilligers.
Eind jaren ’90 kreeg hij een aanstelling
bij Landschapsbeheer Drenthe. Hij wierf
vrijwilligers en landbouwers en begeleidde
de groepen bij het beschermen van de nesten
tegen de landbouwactiviteiten. De omvang
van de weidevogelbescherming is ondertussen
uitgegroeid tot 35 groepen met samen 500
vrijwilligers en 700 boeren.
Niet alleen de weidevogels kunnen op de
steun van Jaap rekenen. Hij participeert
in veel andere projecten, waaronder het
creëren van samenwerkingsverbanden met
zorgboerderijen. “Dat is een mooie combinatie;
wij verzorgen het gereedschap waarmee
de mensen van de zorgboerderij kleine
handmatige klussen kunnen uitvoeren. Wat
ik hier ook doe bij Landschapsbeheer, het is
simpelweg de mooiste baan die er is!”
‘Het is simpelweg de
mooiste baan die er is!’

Friesland en Drenthe zijn de twee provincies
die als een rode draad door het leven van
Simone Vos lopen. Sinds juni 2008 werkt
ze bij Landschapsbeheer Drenthe. Daarvoor
werkte ze voor Provincie Friesland aan
Natuurmonitoring.
Simone Vos projectmedewerker
Landschapsbeheer
Tussen twee
provincies in
Tot haar achttiende
woonde Simone Vos
in Assen, om daarna
voor haar studie te
verhuizen naar
Leeuwarden. Intussen
woont ze alweer twee
jaar in Noordwolde.
Op de grens tussen de
beide provincies. ”In Drenthe ben ik opgegroeid
maar in Friesland heb ik ook een geweldige tijd
gehad. Intussen hoef ik niet meer te kiezen,
Noordwolde ligt er mooi tussenin.”
Vol enthousiasme zet ze zich nu in voor de
Zoogdierenatlas Drenthe. Als projectmedewerker
zal ze zich vooral bezig gaan houden met
het regelen van leuke publieksacties, opstellen
van persberichten, overleg met betrokken
partijen en invoeren van gegevens. Een baan
die goed bevalt. “Het onderwerp, zoogdieren,
vind ik erg leuk. Bovendien houd ik erg van
regelen en organiseren.”
Ze had altijd al interesse in de natuur en
dieren maar na haar studie Diermanagement
aan het van Hall Instituut wist ze het zeker.
Bestuurswisseling
Eind 2008 hebben
twee bestuursleden
van de Stichting Landschapsbeheer
Drenthe
hun functies neergelegd.
Dat was
ook de afspraak, dit
bestuur zou aanblijven
tot 31 december
en daarna zouden
we verder zien.
De vertrekkende
bestuursleden zijn
Marijke van Schendelen
en Hein Klompmaker.
Arie van der
Spek, Hans van der
Laan en Dolf van der
Weij hebben aangegeven
hun bestuursperiode
nog een keer
te willen verlengen.
Ook langs deze weg
wil ik nog mijn dank
uitspreken voor ieders
betrokkenheid en
inzet in het afgelopen
jaar. In de laatste
maand van 2008
hebben de voorzitter
en ik gesprekken
gevoerd met verschillende
kandidaten
voor de vrijgekomen
bestuursfuncties. We
hebben meerdere zeer
geschikte kandidaten
mogen spreken,
wat een mooi perspectief
biedt voor de
komende jaren. Bij
het ter perse gaan van
deze nieuwsbrief is
nog geen definitief
besluit genomen voor
de invulling, maar
zodra dit het geval is
zal dat via de website
te lezen zijn.
Erik de Gruijter
directeur
“Ik wilde beslist in de natuurhoek blijven.”
Ze werkte tijdelijk aan het opzetten van het
bureau Natuurmonitoring bij Provinsje Fryslân
en werd daarna snel weer teruggevraagd
voor een ander project: Het opzetten van de
Werkatlas Zoogdieren Friesland. Een boekwerk
waarin de verspreiding van de zoogdieren in
de provincie weergegeven wordt. Toen er geen
andere projecten meer volgden solliciteerde
ze bij Landschapsbeheer Drenthe, en werd
aangenomen. “Ik wilde graag bij een groene
organisatie blijven werken. Nu kreeg ik de
kans hetzelfde te doen als in Friesland. Een
buitenkansje dus.”

Foto: Jan Anninga
Levend Landschap
winter 2009
Bakens in
de tijd
Najaarsoffensief Bomenwacht
Augustus vorig jaar startte de Bomenwacht
van Landschapsbeheer Drenthe een grote
inventarisatieronde. Alle monumentale bomen
in Drenthe (7400!) worden opnieuw geregistreerd
en visueel geïnspecteerd. Projectleider
André Efftink over het doel van dit arbeidsintensieve
project: “Door een bestand aan te
leggen waarin we de onderhoudsbehoefte
van de bomen noteren, kunnen we betere
onderhoudsplannen maken. We gebruiken
de nieuwste technieken, zoals GPS om de
exacte locatie te kunnen bepalen. Het geeft
een goed gevoel om met de nieuwste
middelen onze oudste bomen te kunnen
behouden. Dat maakt je trots op je werk.”
De nieuwe opzet en financieringsvorm van
de Bomenwacht begin vorig jaar, was tevens
een goed moment om een grote inhaalslag te
maken. Het bestand van monumentale bomen
was gebaseerd op een provinciaal inventarisatierapport
uit begin jaren 80 van de vorige
eeuw. “Wij vonden al langer dat actualisering
noodzakelijk was, gelukkig was de Provincie
het hier mee eens,” aldus André Efftink. ”Het
oude systeem gaf geen duidelijk en volledig
beeld meer. Een deel ontbrak, andere bomen
waren er al niet meer. We zijn nu aan het
bekijken hoeveel bomen er zijn en in wat voor
toestand ze verkeren. Ter plekke registreren we
op een veldcomputer alle gegevens, zoals de
exacte plaats, de hoogte en de onderhoudsbehoefte.
Zo krijg je straks met één druk op de
knop een uniek overzicht van een cultuurhistorisch
waardevol Drents bezit.”
Minder onderhoudskosten voor eigenaren
Met hulp van de provincie en de Nationale
Postcodeloterij investeerde de Bomenwacht in
nieuwe apparatuur en software om de bomen
goed te kunnen inspecteren. Efftink: “Na de
inspectie krijgen boomeigenaren een overzicht
van de conditie van de boom en een onderhoudsadvies.
Door lid te worden van de
Bomenwacht kan een eigenaar een onderhoudscontract
afsluiten. Dit kan behoorlijk
schelen in de onderhoudskosten, omdat
gemeente en provincie het werk van de Bomenwacht
gedeeltelijk financieren. Het geeft ook
voor leden een goed gevoel dat we er alles
aan doen om hun boom goed te verzorgen. De
meeste zijn trots op hun monumentale bezit
en doen alles voor het behoud. Maar dat kost
wat. Met een aanbod op maat bieden we leden
nu meer houvast en meer kwaliteit. En soms
levert het ook financieel voordeel op.”
Elk Bomenwachtlid heeft al bij de doorstart
van Landschapsbeheer Drenthe een aanbod
ontvangen. Projectleider André Efftink: “Door
de nieuwe registratievorm is nu ook zo’n aanbod
op maat, dus afgestemd op ieder eigenaar,
mogelijk. Daardoor kunnen we de beschikbare
subsidiegelden nauwkeuriger en eerlijker
verdelen onder het ledenbestand. Zo kunnen
bijvoorbeeld leden met grote groepen bomen
een stuk voordeliger uit zijn.”

Sinds de nieuwe opzet van het Landschapsbeheer
Drenthe is de buitendienst van de
Bomenwacht ondergebracht bij een groenverzorgingsbedrijf.
De meeste medewerkers
van de buitendienst zijn meegegaan. Twee
werknemers over de overstap en de nieuwe
manier van werken:
Edwin van Hurck
“Voor ons is er niet veel veranderd, de hele
buitendienst is overgegaan. Een andere naam
op de bus, maar je gebruikt dezelfde technieken.
De manier waarop we werken is wel veranderd.
Eerst deden we twee gemeenten per jaar, dus
het hele rondje in 6 jaar. Nu registreren we welke
bomen eerst onderhoud nodig hebben. Die
verzorgen we eerst en zo komen we alle twaalf
gemeenten langs in een jaar. Een stuk doeltreffender
en klantgerichter dus. Maar de aandacht
en de liefde voor de boom zijn gebleven. Ik ben
dan ook iedere keer weer blij als ik in zo’n oude
reus mag klimmen om ’m te verzorgen!”
Sjaak van der Poel
“Het is echt een pluspunt dat alles nu goed
vastgelegd wordt. Het nieuwe systeem werkt
goed. We hebben nu bijna alle gemeenten
gehad en verwachten snel klaar te zijn. Dan zijn
alle bomen die op de provinciale monumentale
bomenlijst van Drenthe staan geregistreerd. De
meeste mensen waar we langskomen reageren
positief. Het is een goed ding dat we mensen
straks een aanbod op maat kunnen geven. Ik
hoop dat we straks al die prachtige monumentale
bomen in Drenthe mogen onderhouden!”
Korte
berichten
Zoogdieratlas in Drenthe
De verspreiding van de in het wild levende
zoogdieren in Drenthe wordt de komende
jaren in kaart gebracht. Dat is nodig omdat
gedetailleerde en gestructureerde informatie
hierover versnipperd is of niet voorhanden.
De (landelijke) Zoogdiervereniging VZZ heeft
daarom samenwerking gezocht met Provincie
Drenthe, Het Drentse Landschap, Landschapsbeheer
Drenthe, Vleermuiswerkgroep Drenthe en
Waterschap Hunze en Aa’s. Ook Samen in gaan deze
partijen werken aan de ontwikkeling van de
atlas. Simone Vos, werkzaam bij Landschapsbeheer
Drenthe, is projectcoördinator.
Het is de bedoeling dat er in 2010 een interactieve
‘Levende Atlas voor Zoogdieren van
Nederland’ op het internet komt. Vervolgens
wil de VZZ in 2012 (en los van dit project), met
de verzamelde gegevens een nationale ecologische
zoogdieratlas in boekvorm produceren.
Iedere provincie kan dan desgewenst ook een
eigen provinciale zoogdieratlas ontwikkelen.
Kijk voor meer informatie op www.zoogdieratlas.nl
of bel met Simone Vos, Landschapsbeheer
Drenthe, T (0592) 316 616
Egel of haas gezien? Meld het ons
Misschien scharrelt er een egel onder de struiken
of graaft er een mol in uw gazon. U komt
reeën en hazen tegen tijdens een wandeling.
Dit zijn bruikbare gegevens om de zoogdieratlas.nl
van Drenthe zo compleet mogelijk te
maken. Met een datum en precieze locatie is
uw waarneming zeer waardevol. Help mee en
geef uw waarnemingen door op www.zoogdieratlas.nl
of mail naar s.vos@lbdrenthe.nl

Foto: J. Vos
Levend Landschap
winter 2009
Vrijwilliger
aan ’t woord
Zijn overgrootvader plaatste al stokjes bij de
kievitsnesten die hij in weilanden vond. Ook
de vader van Roy Gommer zette zich in voor
weidevogels. Het is dus niet vreemd dat Roy
zelf ook een voorliefde voor deze dieren heeft.
Sinds drie jaar is hij actief vogelbeschermer in
Drenthe.
In het voorjaar gaat Roy samen met zijn vader
het veld in om de nesten te markeren. Meestal
in het weekend en een enkele avond door
de week. Dit werk gaat goed samen met zijn
hobby als natuurfotograaf. “Ik maak overal
foto’s van. Van vlinders tot hazen of reeën.
Maar mijn voorkeur gaat uit naar vogels.”
Het liefst zou hij altijd met de natuur bezig
zijn. “Ik zou graag nog aan andere projecten
meedoen, maar daar heb ik geen tijd voor.
Ik heb veel huiswerk, want ik zit in 3VWO.
En op zaterdag werk ik bij mijn vader in de
kassen.” Er schuilt waarschijnlijk nog een
groot natuurbeschermer in Roy. “Als ik na de
Veertien en passie voor natuur
Roy Gommer vond in 2008 het
eerste kievitsei in Drenthe
Cursus bescherming boerenlandvogels
0
middelbare school iets met de natuur zou
kunnen doen zou dat wel heel mooi zijn. Ik ga
zeker kijken of dat kan!”
Steeds meer boeren doen mee met de bescherming van weide-, akker-
en andere boerenlandvogels. Bij het beschermen van de nesten worden
ze bijgestaan door vele vrijwilligers. Die zijn er dus ook steeds meer
nodig! Heeft u interesse? Om u goed op weg te helpen organiseren
we in februari twee cursussen Weidevogelbescherming. In de praktijk
gepokte en gemazelde weidevogelbeschermers leren de cursisten de
fijne kneepjes van het vak. De cursus omvat in eerste instantie twee
theorieavonden. Aan de orde komen: het project weidevogels, de
biologie van weidevogels, weidevogelpopulaties, de landbouw, opsporen
van legsels, beschermingsmaatregelen en de organisatie van het
vrijwilligerswerk. Meer informatie en opgave op onze website
www.lbdrenthe.nl onder ‘Doe mee’. Of bel met Jaap van Gorkum,
T (0592) 316 616

Cursussen
snoeien fruitbomen
Komende maanden
organiseren we in
samenwerking met
onze Hoogstambrigades
weer snoeicursussen
op diverse
plaatsen in Drenthe.
Voor eenieder die wil
leren hoe een (hoog-
of laagstam-) fruitboom
correct
gesnoeid dient te
worden. En… de
brigades zijn altijd
op zoek naar nieuwe
leden, dus heeft u
interesse: meldt u
aan!
Check de agenda
(pag. 16) voor de
data en locaties.
Via onze website
www.lbdrenthe.nl
(pagina ‘Doe mee’;
‘Cursussen’) kunt u
zich opgeven.
Help het land
schap: Word
vrijwilliger!
Medewerkers van
zorgboerderij
“De Olde Boerderije”
Help bij het behouden
van het prachtige
landschap in Drenthe.
Wordt vrijwilliger
voor Landschapsbeheer!
Iedereen is
welkom. Er is altijd
en overal in Drenthe
wel wat te doen voor
jong en oud.
Informeer naar de
mogelijkheden voor
u bij coördinator
Pieter Posthumus,
T (0592) 316 616
Zorgboerderijen aan het
werk voor Landschapsbeheer
De Stichting Zorgboerderijen Drenthe bestaat
uit zo’n 50 boerderijen. Het zijn vooral de
mensen die het gezicht en het karakter van
een zorgboerderij bepalen. Elke zorgboer(in)
heeft een bewuste keuze gemaakt om het
bedrijf voor mensen met beperkingen open
te stellen. Zorgboerderijen vormen een
welkome aanvulling op de vaak lastig te
realiseren nazorg van landschapselementen
die binnen het project zijn aangelegd. Bij
het omgevingsproject Echten werkte Landschapsbeheer
al succesvol samen met twee
zorgboerderijen. Ze hielpen bij het knippen
van heggen, het verwijderen van Amerikaanse
vogelkers en opslag (Els en wilg) bij poelen in
de omgeving.
In najaar 2008 werd een voorlichtingsbijeenkomst
georganiseerd voor alle zorgboerderijen.
Met succes! Liefst 14 boerderijen hadden
meteen belangstelling, nog tien anderen volgen
waarschijnlijk in 2009.
Opzet is dat Landschapsbeheer binnen de
lopende projecten passende klussen selecteert
en aanbiedt aan een of meer zorgboerderijen.
Landschapsbeheer begeleidt de mensen, zorgt
voor enige opleiding en een gereedschapdepot.
Bedoeling is om tevens cursussen te organiseren
voor de medewerkers van zorgboerderijen.
Denk aan een cursus ‘hanteren van de bosmaaier
of de motorzaag.’ Zo ontstaat een
typische win-win situatie!
Meer info over de zorgboerderijen op
www.zorgboerderijendrenthe.nl of
neem contact op met Jaap van Gorkum,
T (0592) 316 616

Levend Landschap
winter 2009
Betrokken
eigenaar
Bloeiende heide in het Buinerveld
De grootmoeder van
Kees Nanninga was
een Oldenbanning, een
echte Drentse naam.
Het Buinerveld is sinds
jaar en dag in het bezit
van de familie. In de
dertiger jaren is een
deel van het gebied
verkocht aan Staatsbosbeheer,
maar het perceel heide van 11 ha is
nog altijd familiebezit.
De heer Nanninga kan zich de tijd nog herinneren
dat zijn vader het onderhoud deed in
het gebied. Hoewel: “Heide is heide, dat gaat
vanzelf”, aldus de eigenaar. Samen met zijn
zusters kreeg hij het heideveld van zijn vader.
“Het meeste werk had hij aan de natuurlijke
opslag van berken en van de grove den. Dat
kwam allemaal overgewaaid vanaf omliggende
percelen.” De kleine boompjes schieten snel de
grond uit. Om een heidegebied te behouden,
moet dat jonge groen er gauw weer uitgetrokken
worden.
Hoewel er voor de eigenaren kosten aan verbonden
zijn, gaat de Drentse heide hen aan het
hart. “We moeten dit in stand houden, het is
een prachtig gebied.” Het ministerie van LNV
wil bevorderen dat eigenaren voor dat behoud
kunnen zorgen, daarom stelt zij subsidies
beschikbaar. Een aantal jaren geleden zocht
Landschapsbeheer Drenthe contact met de
eigenaren. Zowel deze organisatie als bijvoorbeeld
de Gemeente Borger is er veel aan
gelegen het stuk heide te behouden. Landschapsbeheer
neemt in samenwerking met het
werkvoorzieningsschap Wedeka een deel van
het floraonderhoud voor haar rekening.
Maar ook de fauna speelt een belangrijke rol.
“Zij vonden hier bijvoorbeeld de zandhagedis”,
vertelt Nanninga. “Daarvan is de populatie
sinds de maatregelen van Landschapsbeheer
sterk gegroeid. Bert Dijkstra heeft bepaalde
plekjes in de heide laten plaggen om ei-afzetlocaties
te creëren voor de zandhagedis.” Het
gebied is openbaar en volgens de eigenaar
loont het de moeite om in augustus of september
de reis naar het Buinerveld te maken. “Als
de heide in bloei staat, is het prachtig om er
langs te wandelen.”

Streekeigen
struik
Vroege bloeier: de Sleedoorn
(Prunus spinosa)
De sleedoorn wordt in het Latijn Prunus spinosa,
gedoornde kers, genoemd. Het is een plant
uit de rozenfamilie die van nature voorkomt
in de Benelux. De heester kan 2-6 meter hoog
worden.
De sleedoorn is een vroege bloeier. Met ons
warmer wordende klimaat kunnen de bloesems
soms al in februari ontluiken. De bestuiving
vindt plaats door insecten, met name de
honingbij.
Vanaf augustus zijn er vruchten, maar die zijn
pas lekker als de vorst er overheen is geweest.
Dan maak je er jam, vruchtenmoes, spa, likeur,
vruchten- en brandewijn van.
De prunus spinosa vindt zijn standplaats op
vochtige, voedselrijke, vaak kalkhoudende
grond in heggen, aan bosranden en op lichte
plekken in loofbossen.
Het hout is zeer hard.

Levend Landschap
winter 2009
Drents
Ommetje
Startpunt
Dorpshuis Het
Broekhoes, Balinge
Afstand
5,5 o f 8 km
Benodigde tijd
Ruim 1 of ruim 2 uur
Routeaanduiding
Met paaltjes aangegeven
Honden
Toegestaan
Parkeren
Bij dorpshuis Het
Broekhoes in Balinge
Ommetje
Mantinger Es
Mantinge is een typisch voorbeeld van een esdorpenlandschap waar een
groot deel van Drenthe uit bestaat. Het type dorp dat hier onderdeel van
uitmaakt noemen we esdorp. Esdorpen treffen we aan op het Drents
plateau. Het waren vroeger op zich zelf staande boerengemeenschappen,
gericht op zelfvoorziening.
Een esdorp wordt gekenmerkt door een aantal elementen die in een
zekere regelmaat terugkomen: De brink met daaromheen de boerderijen
met vaak rieten daken; het veld; het beekdal en de vaak slingerende
wegen die vanuit het dorp naar buiten voeren. Buiten het dorp bevonden
zich de gemeenschappelijke akkers op de es en de wei- en hooilanden in
het beekdal. Rondom de weilanden lagen de bosjes en de heidevelden
waar de gescheperde gemeenschappelijke schaapskudden graasden.
Het is mogelijk een wandeling te maken over de Mantinger es. Volg
hiervoor de route die op de kaart is aangegeven.
Openbaar vervoer
Er rijdt in het
weekend geen bus Garminge
Mantinge
Balinge

Ontwerpstudio
Erven, Natuur en Landschap
Vrijwilligers van het hunebedcentrum hebben
inmiddels vele zwerfkeien verzameld.
Keientuin Hunebedcentrum Borger
De ontwerpstudio voor Erven, Natuur en Landschap
ontwerpt in samenwerking met het
Hunebedcentrum in Borger een keientuin. De
keientuin zal een onderdeel worden van het
Hunebedcentrum. Streven is om de keientuin
in het voorjaar van 2009 voor het publiek te
openen. In het ontwerp wordt gestreefd naar
een “natural look”. De bezoeker zal een idee
krijgen hoe het landschap in Drenthe er in
de periode na de laatste ijstijd uit heeft gezien.
Maar ook hoeveel verschillende soorten
gesteente door het ijs naar Drenthe zijn
vervoerd…
Contact
U kunt de Ontwerpstudio
bereiken op
T (0592) 333 767.
Op dinsdagmiddag
kunt ons op afspraak
bezoeken op kantoor.
Landschappelijk ontwerp
bedrijventerrein Messchenveld
Om ondernemers op het nieuwe bedrijventerrein
Messchenveld (Assen) aan te sporen te
kiezen voor een landschappelijk ontwerp en
een streekeigen beplanting van hun terrein,
heeft de Ontwerpstudio een folder ontwikkeld.
Belangrijkste argumenten zijn de hoge
belevingswaarde en het voordelige onderhoud
van een streekeigen beplanting. De folder is
ontstaan uit een project ‘leren voor duurzame
ontwikkeling’ met bijdragen van de gemeente
Assen.
Koop streekeigen plantsoen
Tot en met april 2009 kunt u via de Ontwerpstudio
van landschapsbeheer Drenthe inheemse
struiken en bomen afnemen tegen voordelige
tarieven. Het gaat hierbij om streekeigen
soorten als bijvoorbeeld Meidoorn, Lijsterbes,
(Knot)linde, Beukenhaag, Eik, Sering en Hortensia.
Allen soorten die van nature in onze
omgeving thuishoren.
Hoe het werkt? Als u contact opneemt krijgt u
van ons een vrijblijvende offerte.

Levend Landschap
winter 2009
Agenda
Februari
Cursus weidevogelbescherming
16 en 23 februari
Om nieuwe vrijwilligers goed op weg te
helpen organiseert Landschapsbeheer
Drenthe in februari 2008 en cursus
Weidevogelbescherming, verdeeld over
twee avonden. Locatie Hofsteenge,
Hoofdstraat 37, Een. Aanvang: 19.30 uur.
In de praktijk gepokte en gemazelde
weidevogelbeschermers leren de cursisten
de fijne kneepjes van het vak. Aanmelden
via onze website www.lbdrenthe.nl, Menu
‘Doe mee’.
Cursus enten van fruitbomen
21 februari
in samenwerking met de Noordelijke
Pomologische Vereniging. Plaats: Verenigingsgebouw
de Kroezehof te Assen. Tijd:
van 10.00 tot 15.00 uur. Opgave via onze site
www.lbdrenthe.nl menu ‘Doe mee’ of
bel met Lex Kleyn, T (0592) 333 767.
Cursus snoeien hoogstam fruitbomen
21 februari Oldehave en Ruinen
28 februari Zuidwolde
Opgave via onze site www.lbdrenthe.nl
of bel met Lex Kleyn, T (0592) 333 767.
Maart
Jaaravond weidevogelbescherming voor
weidevogelvrijwilligers
9 maart
Locatie: Zaal Meursinge in Westerbork
met de volgende lezingen:
– Onderzoeker Jos Hooijmeijer: “Gruttoonderzoek
in ZW-Fryslan”.
– Fotograaf A. Booi: “Impressie van
bijzonder weidevogelbeheer.”
Cursus snoeien hoogstam fruitbomen
7 maart Borger
14 maart Peize
Opgave via onze site www.lbdrenthe.nl
of bel met Lex Kleyn, T (0592) 333 767.
En verder….
Iedere eerste zaterdag van de maand in
2009 is werkgroep Het Ven uit Borger
aan de slag met het beheer van een ven
bij Odoorn (in de buurt van restaurant
Poolshoogte). Heeft u zin om mee te
werken? Aanmelding: Pieter Posthumus,
T (0592) 333 648.
Word donateur!
Deelt u de zorg voor landschap en natuur
in Drenthe? Wordt dan donateur van onze
stichting en steun onze activiteiten. U ontvangt
dan tevens onze nieuwsbrief en we
nodigen u uit voor bijzondere activiteiten
als een natuurwerkdag. Donateur bent u
al voor een jaarlijkse bijdrage van 25 euro.
We bieden ook een opmaat aanbod voor
speciale wensen of bijdrages.
Neem hiervoor contact op met projectleider
Pieter Posthumus T (0592) 333 648

Een gastcolumnist
geeft zijn of haar visie
op het landschap in
Drenthe
Column
Da’s nou Drenthe
Wat Drenthe tot bijzondere provincie maakt? Vraag het willekeurig
wie en je krijgt als antwoord: het kleinschalige landschap,
waarin dorpen opgaan in de omgeving, en bossen,
heidevelden, gras- en akkerland elkaar afwisselen. Als iemand
dat unieke karakter begreep en uitdroeg was het de te jong
overleden Commissaris van de Koningin Relus ter Beek. Trots op
zijn Drenthe. Provincie waarin ontwikkeling èn behoud zo mooi
gecombineerd worden. Wat zijn kwaliteit bewezen heeft moet
je koesteren: het landschap in al zijn veelzijdigheid.
Landschap is allereerst wat je waarneemt en ervaart als je er in
stáát, fietst of loopt. Daarnaast is er de emotionele en gevoelsmatige
component. Beelden, geuren, kleuren kunnen herinneringen
oproepen. Het landschap is dan de drager van wat je
ooit beleefd hebt en wat voor altijd in je hart besloten ligt.
Landschap is het decor voor kunst- en cultuuruitingen: proza,
poëzie, muziek en schilderkunst. Hoe langer je er bij stilstaat,
hoe meer je beseft dat landschap rust brengt in een wereld van
stress, gejaagdheid, individualisme en onverschilligheid. Landschap
schraagt waarden: dat wat we ècht belangrijk vinden
buiten alle opgefokte franje, die ten diepste slechts armoe en
eenzaamheid brengt.
Landschap wordt herontdekt. Beheerders zetten zich ervoor in.
Landschap, als geheel van land en stromend water, wallen en
kleine bosschages, weidse velden, veilige bossen, eeuwenoude
zandwegen, kerktorens met een zadeldak, boerderijen met
rieten kappen, schapen als vanzelfsprekende grazers.
De verbindende schakel tussen economie en ecologie is het
landschap: toneel van menselijke activiteiten. Meer dan ooit
weten we dat nàtuurbescherming alleen gedijt als er ook cùltuurbescherming
is. Het is één geheel: stad, dorp, landbouw,
natuur, land en water, flora en fauna. Een hoogontwikkelde
samenleving als de onze mòet weten dat waar we vandaan
komen en waar we naar toe gaan gestempeld is en blijft door
het levende landschap. Daarzonder kan het niet. Koester dus
degenen die zich ervoor verantwoordelijk voelen! Omdat het
landschap zichzelf niet kan verdedigen.
Alfred van Hall, dijkgraaf Waterschap Hunze en Aa’s

Colofon
Levend Landschap is een tweejaarlijkse
uitgave van Landschapsbeheer Drenthe.
De nieuwsbrief wordt verstuurd naar relaties
in een oplage van 000.
Redactie
Jan-Kees van Loon, Erik de Gruijter en Rianne Vos,
Landschapsbeheer Drenthe, Assen
Interviews
Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar,
Leeuwarden
Overige teksten en eindredactie
Jan-Kees van Loon, Waterloo Communicatie
Fotografie
Medewerkers Landschapsbeheer Drenthe,
of zoals vermeld bij foto
Ontwerp en opmaak
In Ontwerp, bureau voor vormgeving, Assen
Druk
Drukkerij De Bruin, Zuidbroek
Landschapsbeheer Drenthe
Nijend 18a
9465 TR Anderen
tel (0592) 316 616
Landschapbeheer Drenthe maakt zich sterk voor behoud
en herstel van streekeigen landschap & natuur. Ons
werk (en deze uitgave) wordt mede mogelijk gemaakt
met steun van de provincie Drenthe en de Nationale
Postcode Loterij.
provincie Drenthe