pagina 1 van 12 Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403 13-2-2013 http ...

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
LJN: BZ0403, Rechtbank Arnhem , 208812
Datum
16-01-2013
uitspraak:
Datum
04-02-2013
publicatie:
Rechtsgebied: Handelszaak
Soort procedure: Eerste aanleg - meervoudig
Inhoudsindicatie:Europees recht:- De EC veroordeelt een rechtspersoon voor kartelafspraken in de tijd
dat zij nog niet bestond. De nationale rechter moet de EC hierin volgen en die rp
veroordelen tot schadevergoeding ogv een OD die zij niet zelf kan hebben gepleegd.-
Als de EC een kartel voor de hele EER aanneemt zonder een specifiek nationaal
project onderzocht te hebben, kan (volgens ons) behoudens aanwijzingen voor het
tegendeel ervan worden uitgegaan dat ook dat lokale project is beheerst door het
kartel. Verzwaarde stelplicht bij de inbreukmaker.- In het Europees recht wordt
geschermd met economische eenheden. In het nationaal sv-recht kan dat niet
volgens ons. Hier moet de verschillende rechtspersonen een eigen OD kunnen
worden aangerekend en een zelfstandig verwijt kunnen worden gemaakt.- Passingon
verweer. In Europees recht gangbaar, wordt beschreven in zgnd Witboek van EC
maar weinig (of geen) duidelijke jurisprudentie gevonden. Wij gaan daar niet in mee.
Nationaal sv-recht: schade geleden toen teveel betaalde, later doorberekenen aan
klanten doet daar niet aan af. Wel eventueel voordeelverrekening, maar dat struikelt
op de redelijkheidseis. Verder: Wetenschap enig aandeelhouder wordt toegerekend
aan de vennootschap. Van een gedaagde wordt gevergd dat hij zich stellig uitlaat
over zijn eigen wetenschap of onwetendheid. De partij wordt op dit punt opgehangen
aan zijn niet-persoonlijke verschijning ter cvp. Hoofdelijke aansprakelijkheid
rechtspersonen ex 6:166 BW (groepsverband), criteria. Rechtsovergang bij
fusie/inbreng: vordering uit nog niet bekende OD hoeft niet geconcretiseerd in
2:334f-beschrijving. Verjaring: bekendheid/lichte onderzoeksplicht. Uitgebreide
overwegingen mbt schadeomvang ondanks verwijzing naar schadestaat (ter
voorbereiding).
Vindplaats(en): Rechtspraak.nl
Uitspraak
vonnis
RECHTBANK OOST-NEDERLAND
Team kanton en handelsrecht
zittingsplaats Arnhem
zaaknummer / rolnummer: 208812 / HA ZA 10-2411
Vonnis van 16 januari 2013
in de zaak van
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
TENNET TSO B.V.,
gevestigd te Arnhem,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
SARANNE B.V.,
gevestigd te Arnhem,
eiseressen,
advocaat mr. J.K. de Pree te Amsterdam,
tegen
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
ABB B.V.,
gevestigd te Rotterdam,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
pagina 1 van 12
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
ABB HOLDINGS B.V.,
gevestigd te Amsterdam,
3. de rechtspersoon naar buitenlands recht
ABB LTD.,
gevestigd te Zürich, Zwitserland,
gedaagden,
advocaat mr. F.A.M. Knüppe te Arnhem.
Partijen zullen hierna TenneT c.s. en ABB c.s. genoemd worden. Afzonderlijk worden de procespartijen
aangeduid met TenneT, Saranne, ABB B.V., ABB Holdings en ABB Ltd.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 1 augustus 2012
- het proces-verbaal van comparitie van 4 december 2012, in welk proces-verbaal is verzuimd om ook
op het voorblad te vermelden dat tevens aanwezig was mevrouw D.A.C. Speekenbrink namens ABB
Ltd., hoofd anti-trust afdeling, niet zelfstandig vertegenwoordigingsbevoegd.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
pagina 2 van 12
2. De feiten
2.1. Op 30 maart 1993 is tussen N.V. Samenwerkende elektriciteitsbedrijven (Sep) enerzijds en ABB
Transport en Distributie B.V. (ABB T&D) anderzijds een overeenkomst (verder: de Overeenkomst)
gesloten, op grond waarvan ABB T&D aan Sep een 380 kilovolt en een 220 kilovolt GGS-installatie
heeft verkocht en geleverd ten behoeve van het schakelstation Eemshaven. De in de Overeenkomst
vermelde prijs van het werk was NLG 87.100.000,00 exclusief btw. Het tijdstip voor bedrijfsvaardige
oplevering werd vastgesteld op 15 maart 1995. De prijs is overeenkomstig het bestek in termijnen
betaald.
2.2. GGS staat voor gasgeïsoleerd schakelmateriaal (in het Engels: GIS, Gas Insulated Switchgear).
De gepubliceerde samenvatting van na te melden beschikking van de Europese Commissie van 24
januari 2007 (verder: de Beschikking, productie 2 van TenneT c.s.) vermeldt dat GGS wordt gebruikt
om de energiestroom in elektriciteitsnetwerken te controleren. Het is zwaar elektrisch materieel, dat
als belangrijk onderdeel voor kant en klaar opgeleverde elektriciteitsonderstations wordt gebruikt. Het
product is gespecialiseerd en wordt op maat gemaakt. Voorts volgt uit de Beschikking (§ 78) dat
wereldwijd GGS slechts door een beperkt aantal conglomeraten van ondernemingen wordt
aangeboden en door een beperkte kring van afnemers wordt afgenomen, hoofdzakelijk overheden c.q.
publieke nutsbedrijven.
2.3. ABB B.V. is sinds een fusie in 1996 de rechtsopvolger van ABB T&D.
ABB Ltd. is volgens het door ABB c.s. overgelegde uittreksel uit het handelsregister van het kanton
Zürich (productie 4 van ABB c.s.) in dat register ingeschreven op 5 maart 1999. Haar doelomschrijving
is (beknopt samengevat) deelneming in ondernemingen. Daarnaast bestaat, volgens een ander door
ABB c.s. overgelegd uittreksel (productie 5), de vennootschap ABB Asea Brown Boveri Ltd. die op
hetzelfde adres is gevestigd en in hetzelfde handelsregister is ingeschreven op 4 januari 1988. De
doelomschrijving van deze rechtspersoon is (beknopt samengevat) aandelen houden in
ondernemingen, waarnaast de vennootschap onroerende zaken en intellectuele eigendomsrechten kan
verkrijgen, houden en vervreemden en commerciële activiteiten kan ontplooien.
ABB Ltd. houdt via een financiële houdstermaatschappij alle aandelen in ABB B.V. Tegenwoordig is
ABB Holdings die tussenliggende houdstermaatschappij. ABB Holdings is volgens het door ABB c.s.
overgelegde uittreksel (productie 3) opgericht op 21 augustus 1995 en zij houdt sinds 10 december
1998 alle aandelen in ABB B.V.
Welke rechtspersonen in 1992/1993 de houdster en de tussenliggende houdstermaatschappij waren
van de aandelen in ABB T&D is in dit geding niet bekend gemaakt.
2.4. De gekochte en geleverde GGS-installatie maakt onderdeel uit van het hoogspanningsnet,
waarvan Sep tot 1998 zowel eigenaar als beheerder was.
Op grond van de Elektriciteitswet 1998 werd Sep verplicht gesteld om voor het beheer van het
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
pagina 3 van 12
landelijk hoogspanningsnet een netbeheerder aan te wijzen. Sep heeft op 21 oktober 1998 TenneT
(aanvankelijk genaamd Delcos B.V.) als netbeheerder aangewezen. Op diezelfde dag heeft Sep bij
akte van inbreng de economische eigendom van een aantal activa overgedragen aan TenneT. In de
akte is bepaald dat de activa geheel of gedeeltelijk juridisch zullen worden geleverd op een nader te
bepalen datum. Dit is niet gebeurd.
Bij akte van splitsing van 2 februari 2001 heeft Sep (thans genaamd B.V. Nederlands Elektriciteit
Administratiekantoor, NEA) Saranne opgericht en de juridische eigendom van een aantal
vermogensbestanddelen onder algemene titel laten overgaan naar Saranne.
Sinds 19 december 2006 houdt TenneT alle aandelen in Saranne. De Nederlandse Staat houdt alle
aandelen in TenneT.
2.5. De akte van inbreng Sep/TenneT d.d. 21 oktober 1998 luidt, voor zover in dit geding van belang:
Artikel 1
Definities
…
Activa: alle activa behorende tot de Onderneming voor zover deze voor rekening en risico van Sep
komen en zoals in artikel 3.1 omschreven
…
Onderneming: alle activiteiten van Sep die betrekking hebben op de exploitatie en het beheer van het
Landelijk Hoogspanningsnet en de daartoe behorende Activa en Passiva, hieronder expliciet niet
begrepen:
(hier volgen 7 items waarover het niet gaat in dit geding, zoals de overeenkomsten van Sep voor
aankoop en verkoop van gas, de import van elektriciteit en de levering aan grootverbruikers en de
aandelen in dochtermaatschappijen, opmerking rechtbank)
…
Landelijk Hoogspanningsnet: (i) de netten die bestemd zijn voor transport van elektriciteit op een
spanningsniveau van 220 kV of hoger…
Artikel 3
Inbreng Activa en Overname Passiva
Ter uitvoering van hetgeen is bepaald in de considerans onder e worden hierbij de Activa door Sep in
economische zin overgedragen aan TenneT…
3.1. Activa
De Activa bestaan uit:
…
B. Het Landelijk Hoogspanningsnet…
…
H. Overige Activa:
…
10. De rechten van de Onderneming uit leasecontracten en andere contracten.
…
15. Alle overige rechten, van zowel privaat- als publiekrechtelijke aard, behorende tot de onderneming
Artikel 9
Overdracht
9.1. Economische overdracht
…
c. TenneT is, met uitsluiting van ieder ander, bevoegd vanaf 1 oktober 1998 alle beheers- en
beschikkingshandelingen of andere handelingen, van welke aard ook, met betrekking tot de Activa te
verrichten.
Sep zal zich van iedere daad of handeling, als hiervoor bedoeld, onthouden.
d. Sep verleent bij deze aan TenneT onherroepelijke volmacht met kracht van substitutie, die TenneT
bij deze aanvaardt, teneinde TenneT in staat te stellen alle beheers- en beschikkingshandelingen of
andere handelingen, van welke aard ook, te verrichten, die TenneT zou kunnen verrichten indien zij de
juridisch goederenrechtelijke gerechtigheid tot de Activa zou hebben…
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
In de considerans is onder e sub (iii) in aanmerking genomen dat de inbreng geschiedt onder de
bepaling dat Sep in de boeken van TenneT wordt gecrediteerd voor bepaalde bedragen, ten dele met
achterstelling van de vordering.
2.6. Bij de akte van splitsing Sep/Saranne d.d. 2 februari 2001 behoort een beschrijving in de zin van
artikel 2:334f lid 2 sub d van het Burgerlijk Wetboek (BW), die luidt, voor zover in dit geding van
belang:
Definities
Artikel I
Onderneming:
alle activiteiten van TenneT die betrekking hebben op de exploitatie en het beheer van het Landelijk
Hoogspanningsnet en de daartoe behorende activa en passiva, hieronder expliciet niet begrepen:
(hier volgen dezelfde zeven items als die van de akte Sep/TenneT, opmerking rechtbank)
…
Verkrijging door de Verkrijgende Vennootschap
Artikel II
II.1. De hierna in dit artikel te melden vermogensbestanddelen van de Splitsende Vennootschap zullen
in het kader van de Splitsing in juridische zin overgaan op de Verkrijgende Vennootschap. Het
economisch belang bij deze vermogensbestanddelen wordt voorbehouden. Het economisch belang is
na 1 oktober 1998, te weten op 21 oktober 1998, overgedragen aan TenneT.
II.2. De vermogensbestanddelen die zullen overgaan op de verkrijgende Vennootschap omvatten de
volgende activa:
…
b. De rechtsverhouding met TenneT die voortvloeit uit een overeenkomst vastgelegd in een
onderhandse akte houdende inbreng in economische zin op aandelen gesloten tussen de Splitsende
Vennootschap en TenneT en gedateerd eenentwintig oktober negentienhonderd achtennegentig.
…
j. Overige Activa:
…
10. De rechten van de Onderneming uit leasecontracten en andere contracten.
...
15. Alle overige rechten, van zowel privaat- als publiekrechtelijke aard,
behorende tot de Onderneming.
In artikel II.3. is de waarde van de activa van II.2 vermeld.
2.7. Bij de Beschikking van de Europese Commissie van 24 januari 2007 is beslist dat een aantal
ondernemingen, waaronder ABB Ltd., inbreuk heeft gemaakt op artikel 81 van het EG Verdrag (thans
artikel 101 VwEU) en artikel 53 van de EER-Overeenkomst door gedurende de in de Beschikking
aangeduide periodes deel te nemen in een complex van overeenkomsten en onderling afgestemde
feitelijke gedragingen in de gasgeïsoleerd schakelmateriaal sector in de EER. In het dictum is de
periode van de deelname in het kartel ten aanzien van ABB Ltd. vastgesteld op: van 15 april 1988 tot
2 maart 2004.
De Commissie heeft overwogen dat ABB Ltd. in aanmerking kwam voor een boete van €
215.156.250,00, maar deze is kwijtgescholden op grond van de aan ABB Ltd. als zelfmelder gegunde
immuniteit.
ABB Ltd. heeft geen beroep ingesteld tegen de Beschikking.
2.8. TenneT c.s. hebben ABB c.s. bij schrijven van 24 juni 2010 aansprakelijk gesteld voor de schade
die zij hebben geleden als gevolg van de mededingingsbeperkende kartelafspraken, vooralsnog
begroot op € 29.725.227,00. ABB c.s. zijn niet ingegaan op de uitnodiging van TenneT c.s. om ter
zake een minnelijke regeling te treffen. ABB c.s. betwisten op verschillende gronden dat zij gehouden
zijn tot schadevergoeding.
3. Het geschil
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
pagina 4 van 12
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
3.1. TenneT c.s. vorderen samengevat - na vermeerdering en vervolgens weer vermindering van eis
dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, ABB c.s. hoofdelijk
veroordeelt tot betaling aan TenneT c.s. van een schadevergoeding op te maken bij staat en te
vereffenen volgens de wet, met hoofdelijke veroordeling van ABB c.s. in de kosten van het geding, te
vermeerderen met de wettelijke rente van artikel 6:119 BW vanaf veertien dagen na de datum van
het vonnis.
3.2. TenneT c.s. baseren de hoofdvordering op inbreuk op het mededingingsrecht, waarbij aan Sep
schade is berokkend. De juridische grondslagen van de vordering zijn:
(i) een verbintenis tot schadevergoeding uit onrechtmatige daad;
(ii) gehele of gedeeltelijke nietigheid van rechtswege van de Overeenkomst, met daaruit voortvloeiend
een verbintenis tot (partiële) ongedaanmaking;
(iii) een verbintenis tot schadevergoeding uit hoofde van een tekortkoming in de verplichtingen uit de
Overeenkomst;
(iv) een verbintenis tot schadevergoeding wegens ongerechtvaardigde verrijking.
3.3. ABB c.s. voeren verweer.
3.4. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
De inbreuk op het mededingingsrecht
pagina 5 van 12
4.1. Uit het door TenneT c.s. overgelegde bestek van 17 juli 1992 (productie 17-I/II van TenneT c.s.),
de brief van Sep aan ABB T&D van 9 november 1992 (productie 17-III, 2de tabblad) en het op dit
onderdeel niet weersproken rapport van Lexonomics (productie 19 van TenneT c.s.) volgt dat de
tussen ABB T&D en Sep gesloten overeenkomst resulteerde uit een aanbesteding. In deze
aanbesteding heeft Sep na een preselectie in de tweede helft van 1992 aanbiedingen aangevraagd bij
vier bedrijven, te weten ABB, Alstom, Siemens en Nei Reyrolle. Deze bedrijven, althans de daarvoor in
aanmerking komende entiteiten, waren alle vier adressaat van de Beschikking (Nei Reyrolle onder
haar nieuwe naam c.q. rechtsopvolger VA TECH, zie § 74). Zij waren volgens de Beschikking ten tijde
van de aanbesteding alle vier deelnemer in de individuele Europese quotering op grond van de
zogenoemde GQ-Agreement en EQ-Agreement van 15 april 1988 (zie § 144).
Bij die aanbiedingen aan Sep offreerde ABB T&D voor het schakelstation Eemshaven de economisch
meest voordelige prijs. Alstom offreerde de beste prijs voor een ander schakelstation, Meeden,
waarvoor Sep tegelijkertijd aanbiedingen had aangevraagd.
4.2. Ten aanzien van ABB Ltd. staat met de voor haar onherroepelijk geworden Beschikking
onweerlegbaar vast dat zij ten tijde van de aanbesteding deel nam in een wereldwijd kartel, waarin
tussen de deelnemers mededingsbeperkende afspraken werden gemaakt en uitgevoerd inzake de
onderlinge verdeling van opdrachten en vaststelling van prijzen op de GGS-markt. Op grond van het
Europees recht kan de nationale rechter hier niet meer aan tornen. De rechtbank moet daarom voorbij
gaan aan de (met een uittreksel uit het handelsregister onderbouwde) stelling van ABB c.s. dat ABB
Ltd. pas is opgericht op 5 maart 1999, dat haar doelomschrijving is beperkt tot deelneming in
ondernemingen en dat haar doelomschrijving, anders dan bij ABB Asea Brown Boveri Ltd. (die wel
reeds bestond in de jaren 1992/1995), niet toestaat dat zij daarnaast ook zelf commerciële activiteiten
ontplooit. De Europese Commissie heeft voor de inbreuk op het mededingingsrecht in de periode van
15 april 1988 tot 5 maart 1999 in haar Beschikking ABB Ltd., naar moet worden aangenomen,
vereenzelvigd met ABB Asea Brown Boveri Ltd. dan wel de anders genaamde vennootschap die in die
periode aan het hoofd stond van de groep, die (indirect) alle aandelen hield in de (klein)
dochtervennootschappen en die de gewraakte kartelafspraken, al dan niet middels die (klein)
dochtervennootschappen, maakte en uitvoerde. De rechtbank dient de Commissie hierin te volgen.
4.3. In de Beschikking is beschreven dat het kartel bestond uit een akkoord tussen de deelnemers,
waarbij contingenten en quota onderling werden verdeeld en dat daarna de partijen geregeld bijeen
kwamen om (i) GGS-projecten overeenkomstig de vastgestelde quota toe te wijzen, (ii) afspraken te
maken over de prijzen die de aangewezen onderneming kon aanrekenen, (iii) de prijzen overeen te
komen die de leden van het kartel waaraan de aanbesteding niet zou worden gegund, zouden bieden
om de indruk te wekken dat er werkelijk van concurrentie sprake was en (iv) afspraken te maken over
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
de parameters voor de prijsvaststelling die in acht moesten worden genomen wanneer de partijen het
er niet over eens konden worden aan welke onderneming het project zou worden toegewezen.
4.4. Uit het gepubliceerde deel van de Beschikking blijkt niet dat specifiek ook de onderhavige
Nederlandse GGS-projecten van 1992/1995 zijn betrokken in het onderzoek van de Commissie. De
Beschikking expliciteert echter wel dat de wereldwijde kartelafspraken en marktverdeling in het
bijzonder gelding hadden (en onderling afgedwongen werden) voor de landen van de EER. Dit betrof
dan dus ook de landen die destijds deel uitmaakten van de EEG en de EU, waaronder Nederland.
Daarmee kan ervan worden uitgegaan dat in het bijzonder ook de onderhavige financieel
belangwekkende aanbesteding van Sep in Nederland, waarin uitsluitend werd geparticipeerd door
multinationale deelnemers in het kartel of aan die deelnemers verbonden ondernemingen, werd
bestreken door de mededingingsbeperkende afspraken die de kartelleden onderling hadden gemaakt
inzake de quotering en de prijsstelling, alsmede dat de vier uit die deelnemers geselecteerde
aanbieders onderling hebben afgesproken aan wie dit project zou worden toegewezen, welke prijs
deze aanbieder kon aanrekenen en welke (hogere) prijzen de drie andere aanbieders zouden offreren,
zodat het werk bij het gehanteerde gunningcriterium naar alle waarschijnlijkheid aan die eerste
aanbieder zou worden gegund. In dit verband is van belang dat ABB T&D, die de aanbieding heeft
gedaan en de Overeenkomst heeft gesloten, weliswaar zelf geen adressaat was van de Beschikking
(evenmin als ABB B.V.), maar dat ter comparitie is komen vast te staan dat de prijs voor de GGS in
Zwitserland (dus door ABB Ltd.) werd vastgesteld en dat ABB B.V. (c.q. ABB T&D) zich voegde naar
die prijs. Daarmee kan als vaststaand worden aangenomen dat de aanbieding van ABB T&D op
essentialia werd gedicteerd door ABB Ltd. en dat ABB Ltd., dan wel de hierboven onder 4.2. bedoelde,
met haar te vereenzelvigen rechtspersoon, de door haar beheerste kleindochter als instrument heeft
gebruikt om de door haar gemaakte mededingingsbeperkende afspraken uit te voeren, minst genomen
ten aanzien van de prijsbepaling.
4.5. De aanname dat dit project werd bestreken door de kartelafspraken motiveert de rechtbank
nader met de overweging dat in de omstandigheden van dit geval, na de onherroepelijke veroordeling
door de Europese Commissie, van ABB Ltd. en ABB B.V. kan worden gevergd dat zij, als
respectievelijk deelnemer in het kartel en partij die de aanbieding heeft gedaan en de offerteprijs heeft
bepaald, begrijpelijke en realistische indicaties aanleveren en feiten en omstandigheden stellen (en bij
betwisting bewijzen), waaruit zou kunnen worden geconcludeerd dat de alomvattende en voor de
gehele EEG geldende kartelafspraken bij uitzondering niet golden voor dit specifieke project in
Nederland.
ABB c.s. hebben evenwel geen enkele indicatie of uitleg gegeven waarom dit Nederlandse project niet
zou vallen onder de bestaande en voor de gehele EEG geldende kartelafspraken. Zij hebben volstaan
met een betwisting van de stellingen van TenneT c.s. en zelf slechts gesteld (hetgeen hierboven is
weerlegd) dat ABB Ltd. niet in verband kan worden gebracht met het Eemshaven 1993 contract.
Hiermee hebben ABB c.s. niet voldaan aan de verzwaarde stelplicht, die in de omstandigheden van dit
geval op hen rust.
4.6. De stelling van TenneT c.s. dat de prijsbepaling voor het Eemshaven project is beïnvloed door de
verboden kartelafspraken is daarmee onvoldoende gemotiveerd betwist en dit moet daarom als
vaststaand worden aangenomen op grond van artikel 149, lid 1, tweede zin, van het Wetboek van
Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). Nadere bewijslevering op dit onderdeel is niet meer aan de orde.
Aansprakelijke entiteiten
pagina 6 van 12
4.7. Partijen zijn het erover eens dat de door TenneT c.s. ingestelde vorderingen beoordeeld moeten
worden naar Nederlands recht. Het samenstel van de verboden kartelafspraken van ABB Ltd. en de
implementatie daarvan op de Nederlandse markt via de aanbieding van ABB T&D kwalificeert als een
onrechtmatige daad in de zin van het Nederlandse artikel 6:162 BW. De vraag is dan wie van ABB c.s.
aansprakelijk kan worden gehouden voor de schade die daardoor is veroorzaakt. Daarvoor is
beslissend aan wie die onrechtmatige daad kan worden toegerekend.
4.8. Dat is in elk geval ABB Ltd. zelf, die heeft deelgenomen in de verboden kartelafspraken en die
afspraken middels ABB T&D heeft geïmplementeerd.
4.9. Daarnaast oordeelt de rechtbank dat ook ABB B.V. aansprakelijk is voor die schade in haar
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
pagina 7 van 12
hoedanigheid van rechtsopvolger van ABB T&D. ABB T&D heeft zich als instrument laten gebruiken en
de verboden kartelafspraken feitelijk uitgevoerd bij het Eemshaven project. Ter zake treft haar
voldoende verwijt om de schade ook aan ABB B.V. te kunnen toerekenen. De rechtbank motiveert dit
als volgt.
4.10. Het feit dat een moedervennootschap aansprakelijk is gesteld en een geldboete is opgelegd
voor verboden gedragingen, die mogelijk geheel of ten dele zijn uitgevoerd door een
dochtervennootschap, omdat zij alle aandelen houdt in die dochtervennootschap en die
dochtervennootschap niet zelf haar marktgedrag bepaalt, impliceert niet zonder meer dat die
dochtervennootschap ook zelf civielrechtelijk aansprakelijk is voor de schade die het gevolg is van die
verboden gedragingen. In het bijzonder dwingt daartoe niet het Europeesrechtelijk beginsel dat de
nationale wetgever en rechter bij schending van artikel 101 lid 1 VwEU ten behoeve van de
gelaedeerden de volle werking van het in die bepaling gegeven recht op schadevergoeding dienen te
verzekeren. De gelaedeerden kunnen immers voor die schadevergoeding de veroordeelde moeder
aanspreken en zich vervolgens, zo nodig, via beslag op aandelen verhalen op de
vermogensbestanddelen van de dochter.
Voor een eigen civielrechtelijke aansprakelijkheid is in beginsel vereist dat de dochtervennootschap
ook zelfstandig een verwijt kan worden gemaakt. Dit is het geval indien kan worden aangenomen dat
die dochter bekend was of geacht kan worden (globaal) bekend te zijn geweest met het bestaan van
het kartel en de daar gemaakte afspraken, alsmede met het feit dat zij werd ingezet om die afspraken
te implementeren.
In de stellingname van TenneT c.s. ligt besloten dat zij menen dat dit in deze zaak het geval was en
de rechtbank oordeelt dat dit ook kan worden aangenomen.
4.11. Immers, dat ABB T&D zelf niet bekend was met het kartel hebben ABB c.s. in hun uitgebreide
conclusie van antwoord (en de daaraan voorafgaande incidenten) niet aangevoerd. ABB c.s. hebben
daar volstaan met de tegenwerping dat ABB B.V. geen adressaat is van de Beschikking en dat het in
het Europees recht gehanteerde concept ‘economische eenheid’ geen opgeld doet in het Nederlandse
civiele aansprakelijkheidsrecht.
Maar hier gaat het niet om dat concept. Het gaat hier ook niet om de zogenaamde doorbraak van
aansprakelijkheid, waarbij een (rechts)persoon aansprakelijk kan worden gehouden voor een
tekortkoming of onrechtmatige daad van een andere, bijvoorbeeld door hem bestuurde, (rechts)
persoon. Het gaat hier om de vraag of ABB T&D als feitelijk handelende entiteit in een samenstel van
handelingen, die tezamen een concrete onrechtmatige daad opleveren, ter zake een voldoende ernstig
zelfstandig verwijt kan worden gemaakt. Dat is het geval indien ABB T&D geacht moet worden zich
bewust te zijn geweest of bewust te hebben moeten zijn van de onrechtmatigheid van het gezamenlijk
handelen.
4.12. De omstandigheid dat ondergeschikten, die hebben meegewerkt aan de aanbieding en de
totstandkoming van Overeenkomst, mogelijk niet bekend zijn geweest met het bestaan van het kartel,
doet daarbij niet ter zake. In dit verband memoreert de Beschikking (§ 170 e.v.) dat de kartelleden
vergaande maatregelen troffen om hun kartelactiviteiten te verbergen, onder meer door gebruik van
codenamen en (privé)communicatiemiddelen met versleutelde boodschappen. Nodig, maar ook
voldoende, is dat die bekendheid aanwezig was bij hogere personen of organen wier wetenschap aan
ABB T&D kan worden toegerekend.
En bij ABB T&D was die wetenschap in elk geval aanwezig bij haar hoogste orgaan, haar (indirect)
enig aandeelhouder ABB Ltd., die immers zelf de kartelafspraken maakte.
4.13. Daarnaast beschouwt de rechtbank als onvoldoende gemotiveerd betwist, dat die wetenschap
ook aanwezig was of aanwezig geacht kon worden bij het formele statutair bestuur van ABB T&D. De
rechtbank motiveert dit als volgt.
4.14. Na de twee incidenten en hun conclusie van antwoord hebben de advocaten van ABB c.s. voor
het eerst op de comparitie van partijen betwist dat ABB B.V. bekend was met het bestaan van het
kartel en de daarbij gemaakte afspraken. Op die comparitie heeft ABB B.V. zich laten
vertegenwoordigen door haar advocaten. Ondanks de opdracht in het comparitievonnis is voor ABB
B.V. niemand verschenen die persoonlijk van de zaak op de hoogte is en uit eigen wetenschap kan
verklaren over de feitelijke gang van zaken en de interne organisatie (mevrouw Speekenbrink was
daar namens ABB Ltd.).
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
Op de, na die betwisting van haar bekendheid, voor de hand liggende vraag van de rechter wie dan
eigenlijk destijds de bestuurder was van ABB T&D, hebben de advocaten geen uitsluitsel kunnen
geven. Een organogram is niet gepresenteerd en een uittreksel uit het Handelsregister is met
betrekking tot ABB T&D niet overgelegd. De advocaten (veronder)stellen dat de heer Van den Hoek de
bestuurder was, omdat deze persoon de Overeenkomst heeft getekend als ‘directeur’ van ABB T&D.
De rechtbank echter overweegt dat het gebruik van deze titel niet zonder meer impliceert dat Van den
Hoek ook (lid van) het statutaire bestuursorgaan was, terwijl de rechtbank constateert dat de
Overeenkomst voor gezien is medeondertekend door de heer Kok als hoofddirecteur van Asea Brown
Boveri B.V. Dit medeondertekenen kan erop duiden dat Van den Hoek niet zelfstandig
tekeningsbevoegd was (voor deze transactie) en dat naast hem of in zijn plaats Asea Brown Boveri
B.V. formeel de bestuurder was van ABB T&D (zijnde niet duidelijk geworden of Asea Brown Boveri
B.V. dezelfde rechtspersoon is als ABB B.V.).
Op de voor de hand liggende vervolgvraag of Van den Hoek omtrent de wetenschap een
getuigenverklaring kan afleggen, hebben de advocaten van ABB c.s. verklaard dat Van den Hoek niet
meer bij ABB werkt en dat zij niet weten of hij beschikbaar is voor een getuigenverhoor.
Hieruit moet worden afgeleid dat ABB c.s. in de (aan)loop van dit geding niet bij Van den Hoek hebben
geverifieerd of hij bekend was met het kartel of niet.
4.15. Op zichzelf is het juist dat de bewijslast omtrent de wetenschap rust op de eisende partij, die
haar vorderingen baseert op een onrechtmatige daad, maar dit neemt niet weg dat van een
procespartij, ook indien deze de gedaagde is, in redelijkheid kan worden gevergd dat zij zich met
stelligheid kan uitlaten over de vraag of zij iets wel of niet weet. De betwisting bij gebrek aan
wetenschap van de niet aanstonds in twijfel getrokken eigen wetenschap van ABB B.V., voor het eerst
gedaan op de inlichtingencomparitie ex artikel 88 Rv, waarbij ABB B.V. ondanks het bevel tot
persoonlijke verschijning zich niet heeft laten vertegenwoordigen door iemand die op de hoogte is van
de zaak, beschouwt de rechtbank als tardief en onvoldoende gemotiveerd. De rechtbank gaat aan
deze betwisting voorbij en gaat ervan uit dat het bestuur van ABB B.V. weldegelijk bekend was of
bekend had moeten zijn met het kartel waarin het bedrijf participeerde.
4.16. Op grond van het vorenstaande is naast ABB Ltd. ook ABB B.V. aansprakelijk voor de schade
van Sep die het gevolg is van hun gezamenlijk gepleegde onrechtmatige daad. Het betreft op grond
van de artikelen 6:166 lid 1 en/of 6:102 lid 1 BW een hoofdelijke aansprakelijkheid. De rechtbank
verwijst onder meer Rechtbank Rotterdam, 30 juni 2010, LJN BN4213. Aan de vereisten voor
hoofdelijkheid is voldaan: (i) er was een bewust gezamenlijk optreden van de verschillende
deelnemers die ieder een bijdrage hebben geleverd aan gedragingen die een gevaar voor schade
hebben doen ontstaan, (ii) beide deelnemers hadden de kans op het toebrengen van de schade
behoren te voorzien en dit had hen van het deelnemen moeten weerhouden, (iii) het deelnemen kan
beide deelnemers worden toegerekend en (iv) er was sprake van onrechtmatig handelen jegens de
gelaedeerde en daardoor is de schade ontstaan.
4.17. Anders ligt dit voor ABB Holdings. ABB Holdings is geen adressaat van de Beschikking en ABB
Holdings bestond nog niet ten tijde van het onrechtmatig handelen jegens Sep. ABB Holdings kan
daarbij dus niet rechtstreeks betrokken zijn geweest en het enkele feit dat zij later de aandelen in ABB
B.V. heeft verkregen biedt naar Nederlands schadevergoedingsrecht geen grond voor een eigen medeaansprakelijkheid.
Rechthebbenden
pagina 8 van 12
4.18. Een volgend onderwerp is de vraag aan wie het recht toekomt om ter zake schadevergoeding te
vorderen. ABB c.s. betwisten dat dit recht toekomt aan TenneT en/of Saranne. Gevraagd naar hun
belang bij dit verweer, hebben zij verklaard dat, hoewel dit tot nu toe niet is gebeurd, niet valt uit te
sluiten dat ABB c.s. nog zullen worden aangesproken door Sep. Deze vrees is ongegrond, gezien de bij
de feiten geciteerde bepalingen 9 lid 1 sub c en sub d van de akte van inbreng, maar dit laat onverlet
dat wel vast moet komen te staan aan wie juridisch het vorderingsrecht toekomt.
4.19. Deze rechtbank overweegt dat uit de bij de feiten geciteerde akte van inbreng en omschrijving
ex artikel 2:334f lid 2 sub d BW volgt dat het recht om ter zake van deze onrechtmatige daad
schadevergoeding te vorderen in economische zin is overgegaan op TenneT en in juridische zin op
Saranne.
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
Het gaat in deze zaak om een vordering uit onrechtmatige daad die gerelateerd is aan de in die akten
omschreven Onderneming en ook aan de, in die akten niet specifiek genoemde, Overeenkomst. De
Onderneming is omschreven onder de Definities en het onderhavige, tot die Onderneming behorende,
recht op een schadevergoedingsactie kan geacht worden te vallen onder respectievelijk artikel
3.1.onder H sub 15 en artikel II.2 onder j sub 15. De Overeenkomst valt onder de restcategorie van
de artikelen 3.1.H.10 en II.2.j.10.
4.20. Omtrent de verweren van ABB c.s. overweegt de rechtbank nader dat het gaat om een
vorderingsrecht uit onrechtmatige daad en niet om een vordering tot nakoming van de Overeenkomst,
ook al hangt de vordering daar wel mee samen. Artikel 6:159 BW is niet van toepassing en de
medewerking van ABB c.s. aan de rechtsovergang is niet vereist.
Voorts faalt de tegenwerping dat de beschrijving van artikel 2:334f BW onvoldoende nauwkeurig is
bepaald en dat de onderhavige vordering niet concreet is genoemd. Het kartel was nog niet bekend
ten tijde van de fusie en splitsing en de op dat kartel gebaseerde vordering uit onrechtmatige daad
kon en behoefde daarom niet concreet beschreven te worden. Voldoende was de beschrijving ‘rechten
behorende tot de Onderneming’. De wens van ABB c.s. om alle bijlagen van de beschrijving in te zien
hoeft dan ook niet ingewilligd te worden. Hierbij hebben zij geen processueel belang, aangezien kan
worden uitgesloten dat de onderhavige vordering in die bijlagen wordt vermeld.
4.21. Hoe het ook verder zit met hun onderlinge verhouding, tezamen zijn TenneT en Saranne de
volledig gerechtigde als bedoeld in artikel 3:296 BW. Nu zij ook gezamenlijk als eisers optreden en
(zoals wordt bepaald) betaling aan de een kwijting zal opleveren ten opzichte van de ander, kunnen
TenneT c.s. in hun vordering tot schadevergoeding worden ontvangen. Het desbetreffende verweer
van ABB c.s. wordt verworpen.
Beroep op verjaring
pagina 9 van 12
4.22. Het volgende onderwerp is het beroep van ABB c.s. op verjaring. ABB c.s. stellen dat de voor de
vordering tot schadevergoeding geldende verjaringstermijn van vijf jaren van artikel 3:310 BW is
aangevangen op de dag na de publicatie van het persbericht van de Europese Commissie van 13 mei
2004 over het door haar ingestelde onderzoek naar het GGS-kartel en van een eigen bericht van het
ABB-concern van diezelfde datum op haar website. In dit persbericht heeft ABB gemeld dat bij een
intern compliance audit was ontdekt dat bepaalde ABB medewerkers waren betrokken in
mededingingsbeperkende activiteiten op de GGS-markt. Van dit intern onderzoek is ook melding
gemaakt in een krantenartikel over een koersval bij ABB in het Financieel Dagblad van 15 juni 2004.
Voorts wijzen ABB c.s. op de uitvaardiging van de punten van bezwaar in de inbreukprocedure door de
Commissie in april 2006 en op de publicatie daaromtrent in de Financial Times op 4 mei 2006.
ABB c.s. stellen dat het een en ander TenneT en Saranne niet kan zijn ontgaan. ABB c.s. stellen dat de
daarmee aangevangen verjaringstermijn was verstreken, toen TenneT c.s. hen aansprakelijk stelde in
de brief van 24 juni 2010.
4.23. Dit verweer faalt. De berichtgeving in 2006 kan in elk geval buiten beschouwing worden
gelaten, omdat tussen die berichtgeving en 24 juni 2010 geen vijf jaren zijn verstreken. Dit geldt wel
voor de publicaties op 13 mei 2004 en 15 juni 2004, maar deze publicaties hebben, nog daargelaten
dat niet vast staat dat TenneT c.s. van die publicaties daadwerkelijk hebben kennis genomen, de
verjaringstermijn niet laten aanvangen.
4.24. Dit betrof immers nog slechts de aankondiging van een onderzoek en het enkele feit dat
wereldkundig werd gemaakt dat een onderzoek is of werd ingesteld naar mededingingsbeperkende
activiteiten brengt nog niet mee dat TenneT c.s. hebben moeten onderkennen dat hun
rechtsvoorganger daarvan slachtoffer is geweest en ter zake schade is berokkend door ABB Ltd. en
ABB T&D, noch dat van TenneT c.s. rechtens werd gevergd dat zij daarnaar op dat moment grondig
onderzoek zouden doen.
Inzake de voor verjaring vereiste bekendheid met de schade en de daarvoor aansprakelijke entiteiten
wreekt zich hier het door ABB c.s. in ander verband ingenomen standpunt dat de GGS-projecten van
Sep bij de Commissie geen voorwerp van onderzoek zijn geweest, dat ABB Ltd. nog niet bestond in
1993 en niet in verband kon worden gebracht met het Eemshavencontract (hetgeen anders werd na
de Beschikking) en dat ABB T&D geen adressaat is van de Beschikking.
Wat betreft de volgens ABB c.s. verzaakte onderzoeksplicht van TenneT c.s. geldt dat deze plicht niet
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
te snel mag worden aangenomen en dat ABB c.s. niet hebben gesteld wat TenneT c.s. dan hadden
moeten onderzoeken en hoe zij daarbij, op betrekkelijk eenvoudige wijze, hadden kunnen en moeten
ontdekken dat Sep door de kartelafspraken daadwerkelijk was benadeeld en in welke omvang dat was
gebeurd. De rechtbank verwijst wederom naar de bevindingen van de Commissie dat de kartelleden
vergaande maatregelen hadden getroffen om hun kartelactiviteiten te verbergen.
ABB c.s. beroepen zich inzake de verjaring nog op een uitspraak van de rechtbank Rotterdam van 7
maart 2007, LJN BA0926, de zogenaamde CEF-zaak, maar die zaak is niet vergelijkbaar met de
onderhavige. In die zaak had CEF zelf de klacht ingediend bij de Commissie.
4.25. De rechtbank zou misschien anders oordelen over het beroep op verjaring, indien ABB B.V. bij
haar nader te noemen offerte van 8 juni 2005 voor de uitbreiding van de installatie had gemeld dat
deze offerte aanzienlijk lager kon zijn dan de eerdere offerte van ABB Energie B.V. van 21 mei 1999,
omdat ABB inmiddels het kartel had verlaten. Maar dat ABB B.V. dit in 2004/2005 heeft gemeld is niet
gesteld of gebleken.
Tussenconclusie / toelating tot de schadestaat
pagina 10 van 12
4.26. De tussenconclusie is dat ABB Ltd. en ABB B.V. aansprakelijk zijn en nog steeds aansprakelijk
kunnen worden gesteld voor de schade van Sep en dat zij die schade aan TenneT c.s. moeten
vergoeden.
Om ter zake te kunnen worden toegelaten tot een schadestaatprocedure zullen TenneT c.s.
aannemelijk moeten maken dat daadwerkelijk schade is geleden. De rechtbank acht dit zeer
aannemelijk. Dit motiveert de rechtbank als volgt.
4.27. De aard en de strekking van de gewraakte kartelafspraken is nu juist, bijkans per definitie,
afnemers zoals Sep meer te kunnen laten betalen voor het product dan het geval zou zijn geweest bij
vrije mededinging op de desbetreffende markt. ABB c.s. betwisten wel dat de prijs die Sep heeft
betaald is beïnvloed door de kartelafspraken, maar deze betwisting hebben zij niet met feiten
onderbouwd en zij hebben in het bijzonder geen enkel inzicht gegeven in de samenstelling van die
prijs, hetgeen in de omstandigheden van dit geval wel van hen gevergd kan worden. Hierbij kan niet
worden volstaan met een vergelijking van de prijs voor dit GGS-project met andere GGS-projecten uit
diezelfde tijd (1993/1995), omdat ervan uit kan worden gegaan dat alle of nagenoeg alle vergelijkbare
GGS-projecten door de kartelafspraken werden beheerst. ABB c.s. zullen moeten verduidelijken welke
componenten van de totale prijs wel werden bestreken door de kartelafspraken en welke niet, zoals
bijvoorbeeld ontwerp- en engineeringkosten op uurbasis. Dat hebben zij tot op heden (nog) niet of
onvoldoende gedaan.
4.28. Het spreekt voor zich dat de invloed van de kartelafspraken op de bij de Overeenkomst
overeengekomen prijs niet nauwkeurig kan worden vastgesteld. De omvang van de schade van Sep
zal dan ook op grond van artikel 6:97 BW op passende wijze moeten worden geschat. In deze zaak is
bij uitstek een passend meetinstrument de vergelijking van de offerte van een aan ABB B.V. gelieerde
entiteit voor de uitbreiding van de installatie in 1999 ten tijde van het kartel en een latere offerte van
ABB B.V. zelf in 2005, na afloop van het kartel. In de optiek van TenneT, de opdrachtgever, betrof het
hetzelfde werk, waarvoor in 1999 geen opdracht is gegeven, maar later in 2005 wel. ABB c.s.
betwisten weliswaar dat het exact dezelfde uitbreiding betrof, maar dit zullen zij moeten uitleggen,
hetgeen zij in de schadestaatprocedure kunnen doen.
4.29. Een door TenneT c.s. ingeschakeld expertisebureau heeft voor een bepaald onderdeel van deze
uitbreiding (een 380 kV GGS-tak) middels vergelijking van de geoffreerde prijzen in 1999 en in 2005
een price overcharge berekend van 54%. Geëxtrapoleerd zou Sep dan in 1993/1995 € 24.900.000,00
te veel hebben betaald voor de oorspronkelijke installatie. Vooralsnog komt dit over als een
deugdelijke en passende berekening van de schade van Sep. ABB c.s. zullen deze berekening
gemotiveerd en met feiten onderbouwd moeten kunnen weerleggen. Hiervoor krijgen zij de
gelegenheid in de schadestaatprocedure.
4.30. ABB c.s. hebben nog betoogd dat Sep en TenneT c.s. in het geheel geen schade hebben
geleden, omdat zij de kosten van de GGS-installatie hebben doorberekend in de door hen aan hun
afnemers berekende elektriciteitsprijs (het zogenaamde passing-on verweer). Dit laatste is slechts
gedeeltelijk juist, omdat de bij die doorberekening door Sep en TenneT gehanteerde
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
afschrijvingstermijn van 30 jaar nog niet is verstreken, terwijl bovendien intussen de vergoeding van
de transportkosten van TenneT op basis van NMA-besluiten wordt genormeerd middels een
efficiencyparameter en het hanteren van andere factoren. Maar wat daarvan zij, dit verweer faalt in
elk geval reeds in zoverre dat voor de begroting van de schade van Sep maatgevend is hoeveel zij
destijds in 1993/1995 te veel heeft betaald aan ABB T&D. Dat is het uitgangspunt bij de vaststelling
van de schade. De omstandigheid dat Sep en TenneT daarna, zoals vrijwel iedere onderneming zal
doen, hebben geprobeerd om hun investeringskosten terug te verdienen door die kosten te
verdisconteren in de prijzen die zij aan hun afnemers in rekening brengen, laat onverlet dat Sep
destijds, naar moet worden aangenomen, te veel heeft betaald voor de installatie en in zoverre schade
heeft geleden.
4.31. Voor zover ABB c.s. met dit verweer hebben beoogd een beroep te doen op de
voordeelverrekening van artikel 6:100 BW overweegt de rechtbank dat daarvoor ingevolge dit artikel
is vereist dat het voordeel, wil het voor verrekening in aanmerking kunnen komen, in voldoende
causaal verband het gevolg moet zijn van dezelfde gebeurtenis die de schade heeft veroorzaakt en dat
bovendien redelijk moet zijn dat dit voordeel wordt afgetrokken van de door ABB Ltd. en ABB B.V. te
betalen schadevergoeding.
4.32. Over dat causaal verband valt nog het een en ander te zeggen, hetgeen in de
schadestaatprocedure kan worden gedaan.
Over die redelijkheid van de aftrek overweegt de rechtbank op voorhand dat het voordeel van Sep en
TenneT niet ten koste van ABB c.s. is behaald, maar ten koste van hun afnemers van de elektriciteit.
Die afnemers hebben in zoverre schade geleden en deze schade is indirect veroorzaakt door ABB Ltd.
en AAB T&D.
In het door ABB c.s. aangehaalde Witboek van de Europese Commissie van 2 april 2008 wordt
gememoreerd dat ook die (indirecte) afnemers hun schade moeten kunnen verhalen op de
inbreukmakers, zodat uiteindelijk, indien de schade van de afnemers zou worden afgetrokken van de
schade van Sep en TenneT, ABB Ltd. en ABB T&D wegens ongerechtvaardigde verrijking voor
hetzelfde bedrag weer aansprakelijk zouden kunnen worden gesteld door die indirecte afnemers. Dit
zal en kan, naar moet worden aangenomen, niet gebeuren indien de volledige schade nu door ABB
Ltd. en/of ABB B.V. wordt vergoed aan TenneT c.s. (dan zijn ABB c.s. niet verrijkt) en TenneT deze
vergoeding in de resterende afschrijvingsperiode aan die afnemers ten goede laat komen door
afboeking van deze vergoeding op de desbetreffende balanspost en navenante vermindering van de
toekomstige energieprijzen (dan zijn die afnemers niet verarmd).
Zo bezien brengt de redelijkheid niet met zich dat nu ten gunste van ABB Ltd. en ABB B.V. een aftrek
moet plaats hebben voor de tot op heden in de elektriciteitsprijzen doorberekende overcharge.
Slotsom
pagina 11 van 12
4.33. De slotsom is dat voldoende aannemelijk is dat schade is geleden, zodat de gevorderde
veroordeling tot vergoeding van die schade, op te maken bij staat, kan worden toegewezen jegens
ABB Ltd. en ABB B.V.
4.34. ABB Ltd. en ABB B.V. zullen als de in het ongelijk gestelde partijen in de proceskosten worden
veroordeeld. Het betreft de kosten van de hoofdzaak en de kosten van het bevoegdheidsincident. In
het exhibitie-incident is reeds beslist over de kosten. De thans nog voor vergoeding in aanmerking
komende kosten aan de zijde van TenneT c.s. worden begroot op:
- dagvaarding € 147,78
- griffierecht 3.490,00
- salaris advocaat 16.055,00 (5,0 punten × tarief € 3.211,00)
Totaal € 19.692,78
4.35. TenneT c.s. worden als de in het ongelijk gestelde partij veroordeeld in de proceskosten van
ABB Holdings in de hoofdzaak en in het bevoegdheidsincident. Deze kosten worden begroot op 1/3de
van het door ABB c.s. betaalde griffierecht en 1/3de van het voor vergoeding in aanmerking komende
advocatensalaris. Deze kosten worden aan de zijde van ABB Holdings aldus begroot op € 1.163,33
voor griffierecht en € 5.351,66 voor salaris advocaat, zijnde € 6.515,00 in totaal.
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013

Rechtspraak.nl - LJN: BZ0403
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. veroordeelt ABB Ltd. en ABB B.V. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de
ander zal zijn bevrijd, tot betaling aan TenneT c.s., des dat de betaling van een bedrag aan de één
voor dat bedrag ook kwijting oplevert ten opzichte van de ander, van een schadevergoeding, op te
maken bij staat en te vereffenen volgens de wet,
5.2. veroordeelt ABB Ltd. en ABB B.V. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de
ander zal zijn bevrijd, in de proceskosten, aan de zijde van TenneT c.s. tot op heden begroot op €
19.692,78, te vermeerderen met de wettelijke rente als bedoeld in art. 6:119 BW over dit bedrag met
ingang van de vijftiende dag na de datum van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,
5.3. veroordeelt TenneT c.s. in de proceskosten aan de zijde van ABB Holdings tot op heden begroot
op € 6.515,00, te vermeerderen met de wettelijke rente als bedoeld in art. 6:119 BW over dit bedrag
met ingang van de vijftiende dag na de datum van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,
5.4. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,
5.5. wijst het meer of anders gevorderde af.
pagina 12 van 12
Dit vonnis is gewezen door mr. N.W. Huijgen, mr. S.H. Bokx-Boom en mr. G.J. Meijer en in het
openbaar uitgesproken op 16 januari 2013.
http://zoeken.rechtspraak.nl/default.aspx
13-2-2013