Van de redactie - Boekencentrum

More documents

Recommendations

Info

oecumenisch leesrooster 10 19 juni 2011 Trinitatis Zondag van de heilige Drie-eenheid kleur: wit (of rood) Gemeenschappelijk Leesrooster ot: Exodus 34,4-9 ap: Psalm 150 (ep: 2 Korintiërs 13,11-13) ev: Matteüs 28,16-20 zl: Tussentijds 17 Oud-Katholiek Kerkboek int: ant: naar Tobit 12,6 ps: Psalm 8.2 ot: Exodus 34,4-9 ap: Psalm 150 ep: 2 Korintiërs 13,11-13 hv: Psalm 145,10-12 ev: Matteüs 28,16-20 Romeins Missaal int: ‘Gezegend zij God de Vader...’ ot: Exodus 34,4b-6.8-9 ap: Daniël 3,52-55 ep: 2 Korintiërs 13,11-13 hv: Openbaring 1,8 ev: Johannes 3,16-18 Luthers Dienstboek int: ant: naar Tobit 12,7 ps: Psalm 8,2.4-5 LB Psalm 8:1,6 ot: Jesaja 6,1-8(9-13) gr: LB Psalm 13:1,8,9 ep: Romeinen 11,33-36 hv: Psalm 150,2 ev: Johannes 3,1-15 zl: Gezang 253 Bij de dag De dans van de Drie-eenheid Op de zondag van de Drie-eenheid zou ik ook wel drie Schriftlezingen willen. Als je die drie samen hoort, ervaar ik dat er binnen de Driein-Een veel ‘beweging’ is: ‘Vader – Zoon – Geest’ en ‘genadig, barmhartig, lankmoedig…’ – al die namen laten zien wat er in God zelf ‘omgaat’, en daarmee wordt de grote verscheidenheid aangegeven van hoe de Eeuwige met de mensen omgaat. Van het verhaal over Mozes in Exodus zeggen de rabbijnen: Als het niet in de Schrift stond, had het nooit zo verteld mogen worden. Want wat hier staat, is zo onvoorstelbaar, en ongeloofl ijk. Op aandringen van Mozes roept de Eeuwige zijn eigen Naam. Niet eenmaal, maar dertienmaal. In een explosie van grote heilige namen geeft God zichzelf prijs. Hoe is het zo gekomen? Israël had geen vertrouwen meer, niet in God, niet in Mozes. Ze blijven steken in het zand. Alle mooie (tien) woorden ten spijt – het volk wil een andere, concretere god. Het wordt een stier kalf van (hun eigen) goud, dat zal hen jong en sterk en dartel verder leiden. God voelt zich verraden. Mozes loopt zich het vuur uit de sandalen als ‘mediator’, heen en weer gaat hij tussen God en de mensen. Goed, zegt God op het laatst, Ik zal met mijn volk meegaan. Na deze zware onderhandelin gen met God komt bij Mozes het verlangen op om God te ‘zíén’. Niet dus uit een mystiek en vroom gemoed, maar om een noodzakelijke, helde re aanwezigheid van ‘Ikzal-er-zijn’. ‘Doe mij uw heerlijkheid zien,’ vraagt Mozes. God gaat daar voorzichtig op in, want ‘geen mens zal God zien en leven…’. In een wolk komt de Eeuwige, ‘in het voorbijgaan’. God is alleen op de rug te zien. Je zou God hier kunnen zien als een rabbijn, als voorganger in de synagoge, in een gebedsmantel gehuld, uitroepend de dertien namen. Hij staat daar alleen, vooraan, wij zien hem op de rug. Hij gaat ons voor in het bidden, in het aanroe pen van God. God op de rug gezien, betekent dat wij nooit bij voorbaat God kunnen benoemen en kennen. Het betekent ook dat God ons altijd vooruit is. Hij heeft al gedaan wat wij nog moeten doen. Heeft niet de rabbi van Nazaret ook zo geleefd en gedaan en gesproken – voor de mensen uit, en hun gevraagd: Volg Mij? Matteüs levert ons zijn laatste woorden over: ‘Ik ben met jullie, alle dagen…’ Daar klinkt ook de Godsnaam in door: IK BEN – met jullie. Maar ja, zeggen de achterblijvers: Zal Hij er zijn? Hoe dan? Want Hij is weg uit deze wereld, het is hemelvaart geweest, wij zien Hem als het ware ook op de rug. Maar de leerlingen worden erop uitgestuurd, de wereld in, om de mensen te winnen voor de zaak van God. Leg op hen de Naam van God, zegt Jezus: ‘Vader, Zoon, Geest’, zoals bij de doop. Zo gaat die Naam voor ons uit. God gaat voorop, de mens gaat in dat spoor. En die corresponderen weer met de drie uit 2 Korintiërs 13: Vader – oorsprong, grond, ‘geloof’. Zoon – de mens die ‘liefde’ is. Geest – wind, beweging, ‘hoop’. Naast de genoemde liederen (T 17 en Ps. 150) denk ik aan Huub Oosterhuis’ ‘Ere wie ere toekomt’ (VLB, p. 254 e.v. – met twee melodieën) waar de drie zo worden benoemd: Vader, Zoon, Geest – ‘bron, water, stroming’ en ook: ‘eerste begin, weg en volharding van de liefde’. En aan een lied waarin de beweging binnen de Drie tot een dans wordt: ‘Dance of the Trinity’ – uit het Scottish Hymnal in een (proef)vertaling van Sytze de Vries: Dans mee met Vader, Zoon en Geest / kom binnen in hun kring / dat wervelende samenspel / van ver voor ons begin. De wereld van vandaag is ons vanouds al toegedacht / als dansvloer waar de liefde leidt / en waar de hoop ons wacht. Een eerbiedige én vrolijke polonaise door de kerk zou een antwoord kunnen zijn. Tenminste, zo voel ik, écht. Geertien Morsink Bij Matteüs 28,16-20 Afscheid, maar niet voor altijd Juffrouw Janna neemt vandaag afscheid van school. Straks begint het grote feest. Groep zes heeft al wekenlang aan de voorbereidingen gewerkt. Heel stiekem, de juf mocht niets merken. Er is geld ingezameld voor een groot cadeau. De bus kon gelukkig in groep acht staan, daar komt de juf toch nooit. Oud-leerlingen zijn uitgenodigd: iedereen was altijd dol op juf Janna. Er komen er vast veel. De kinderen van groep zes hebben een toneelstuk ingestudeerd. Steeds in groepjes, als de juf dacht dat ze in het documentatiecentrum waren. En op de vrije dagen van de juf was er dan eindelijk tijd om met z’n allen te oefenen. Moeilijk was het niet om een toneelstuk te verzinnen voor juf Janna. Juf Janna is zo’n gekke juf, daar kun je wel grapjes over maken. Eigenlijk heeft ze raar haar, met die plukken die alle kanten op staan. Ze loopt een beetje krom. Haar kleding hangt altijd raar om haar heen. Maar wat was ze een geweldige juf. Kevin weet niet zo goed wat hij er vandaag van moet vinden. De hele school is versierd. Iedereen is druk bezig. Het is een vrolijke boel. Maar Kevin is eigenlijk verdrietig. Straks is juf Janna er niet meer. Wie geeft hem dan ’s morgens een duw tegen zijn schouder? Wie weet er dan op school nog van zijn broertje? Wie brengt er dan soms opeens een grote schaal met walnoten mee, om voor alle kinderen walnoten te kraken? En wie kan er zo mooi vertellen? Opeens staat juf Janna achter hem. ‘Hé, Kevin,’ zegt ze. ‘Je weet het, hè! Als ik er niet meer ben, moet jij zorgen dat het gezellig is in de klas. En als je zin hebt om nog eens bij te kletsen, kom je bij mij thuis een kop warme chocomel drinken.’ Karin van den Broeke DE EERSTE DAG zomer 2011 Met de kinderen in de kerk kerk
Bij de tekst Over God Bij Exodus 34,4-9 en Matteüs 28,16-20 Een poging om God onder woorden te brengen kan nooit uitputtend zijn. Bovendien levert het spreken over God soms wonderlijke woordcombinaties op. De ‘allerheiligste Drievuldigheid’ is echter een zeer beknopte omschrijving, een basis voor het spreken over God. De woorden ‘in de Naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest’ zijn verankerd in de orthodoxie en orthopraxie van de kerk. Ook al is er niet in elke zondagse liturgieviering een geloofsbelijdenis en geen doxologie aan het eind van psalmen en gebeden, dan nog vinden we bij een belangrijke gebeurtenis in de kerk als de doop op het moment van de doophandeling de woorden: ‘… (naam), ik doop je in de Naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest’. De Matteüslezing van deze zondag leert, dat dit verband tussen de doop en de allerheiligste Drievuldigheid gebaseerd is op de Schrift en niet afkomstig is van latere concilies of kerkvaders (Mat. 28,19). God als Vader, Zoon en heilige Geest De lezing leert ook, dat het niet zomaar iemand is geweest die aan de doop de woorden verbindt van Vader, Zoon en DE EERSTE DAG zomer 2011 Matteüs 28,16-20 heilige Geest, maar Jezus zelf, die alle gezag in hemel en op aarde heeft gekregen (28,18). In de doopformule in het oudkatholieke Kerkboek 1 is ‘Naam’ bewust met een hoofdletter geschreven. Iedere lezer leert zo het verband dat Jezus legt tussen de doop en de allerheiligste Drievuldigheid. De wijze van notatie helpt bij het onderricht dat God zichzelf, geroepen als de Naam, openbaart aan de dopeling, wiens naam eveneens openlijk klinkt. Er hoeft dan ook in de doopliturgie geen afzonderlijke doopcatechese of dooponderricht te worden gegeven, want de woorden van de allerheiligste Drievuldigheid vormen zelf het onderricht dat Jezus aan de dopeling geeft omtrent het geheim wie God is. In de woorden ‘Ik ben met u’ (Mat. 28,20) openbaart Jezus het wezen van de Naam en zij vormen tegelijk de inhoud van Zijn onderricht. Met deze laatste woorden van het Matteüsevangelie wordt het allerdiepste geheim onthuld, namelijk hoe God zich verbindt aan mensen. Hierin geeft Jezus de betekenis prijs van die allerheiligste en tegelijk raadselachtige Drievuldigheid: Vader, Zoon en heilige Geest. De mens die geboden bewaart Om het geheim van Gods wezen te leren doorgronden, draagt Jezus zijn leerlingen op om alle volken te leren ‘bewaren al wat Ik u heb geboden’ (Mat. 28,20). Dat Hij hiermee verwijst naar al Zijn woorden en werken die in het evangelie zijn weergegeven, ligt voor de hand. Maar het onderricht van Jezus betreft niet sec ‘wat Hij heeft geboden’, maar ‘het bewaren ervan’. Het Griekse woord voor bewaren (tèreoo) betekent niet zozeer conserveren, als wel ‘acht slaan op’, ‘letten op’, ‘toezicht houden op’, ‘waken over’. Al die mogelijke betekenissen hebben gemeen, dat je ervoor moet zorgen dat je je ogen op de geboden gericht houdt. In Psalm 78,7 wordt duidelijk wat de gevolgen zijn, als je de geboden die God heeft gegeven, uit het oog verliest. De mensen werden weerspannig en lastig, onvast van hart, met een geest ontrouw aan God. Het onderricht is gericht op hun kinderen, opdat zij – anders dan hun vaders deden – zich voor ogen stellen, hoe Hij heeft gehandeld door hen uit Egypte te doen uitgaan. Het onderricht aan de kinderen omtrent het ‘bewaren’ (Hebr.: natsar) van de geboden is erop gericht dat de zonde van eerdere generaties geen vervolg krijgt bij volgende generaties. De les ervan is deze: als je niet oplet op 1 Kerkboek van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland, Baarn 1993, 383 en 389. 19 juni 2011 wat God heeft geboden, ben je net zo zondig als dat voorgaande geslacht dat uit verlangen naar de dienstbaarheid in Egypte zichzelf een godheid verschafte door een gouden kalf te maken. Het bewaren van de geboden is de taak van elk geslacht, om erop toe te zien dat men zijn vertrouwen stelt op God. God die chèsèd bewaart en wel en toch niet straft God van zijn kant ‘bewaart’ (Hebr.: natsar) ‘vriendschap’ (NB; Hebr.: chèsèd = ‘solidariteit’, ‘verbondenheid’, ‘loyaliteit’; NBG 1951: ‘goedertierenheid’; NBV: ‘liefde’; WV: ‘goedheid’), zo lezen we in Exodus 34,7, en wel ‘voor duizenden’. Hij is ook ‘lankmoedig’ (Hebr.: ‘areeg), dat wil zeggen: langdurig, traag, waar het gaat om Zijn toorn. Want als Hij dat niet zou zijn, dan had Hij de zondige mens al lang gestraft en hem verteerd door de hitte van Zijn toorn. Net als in Matteüs 28,16-20 wordt in Exodus 34 Gods raadselachtige wezen omschreven. Bij elkaar onderwijst God dertien eigenschappen van genade over zichzelf aan Mozes. Tegenstrijdig daarin lijkt de woordencombinatie: (Hij laat) ‘ongestraft: nìets laat Hij ongestraft’ (34,7, NB). Maar terwijl Hij de misdaden van de vaders straft in hun kinderen en kleinkinderen, (dus) tot in het derde en vierde geslacht, bewaart Hij Zijn vriendschap ‘voor duizenden’, dat wil zeggen: tot tenminste tweeduizend geslachten. Volgens Rashi volgt hieruit, dat de maat voor Gods goedheid tenminste vijfhonderd maal groter is dan Zijn maat voor straf (Talmoed Tosephta, Sota 4). Door zijn overvloedige eigenschappen van genade geeft Hij de (klein)kinderen ondanks de zonden van hun vaders de gelegenheid tot ommekeer en maakt Hij het hun mogelijk op God te vertrouwen. Hoe goed de eigenschap van genade voor de mens kan uitpakken, illustreert deze midrasj. ‘Een man was de koning duizend euro verschuldigd. De koning zond een boodschapper, om terugbetaling te eisen van de schuld. De schuldenaar echter bezat niet het verschuldigde geldbedrag. De koning zond een tweede boodschapper en een derde met de eis: “Betaal de koning onmiddellijk!” Maar de man had niet de middelen om de betaling te voldoen. De koning realiseerde zich dat de toestand van de schuldenaar akelig was. Hij zond met spoed een geheime boodschapper in het holst van de nacht, om een beurs met daarin duizend euro door het raam van de schuldenaar naar binnen te werpen. ’s Morgens vond de man de beurs met geld en was dolblij. Zodra de boodschapper van de koning arriveerde, betaalde hij het bedrag dat hij verschuldigd was.’ (Jalkoet Shimeoni). Henk Schoon oecumenisch leesrooster gemeenschappelijk leesrooster 11
Page 1 and 2: Zomer Het is zomer, in dit nummer.
Page 3: voorwerk Schikken Stillevens voor d

Van de redactie - Boekencentrum

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?