Tim Keller over het huwelijk - Crossroads Rotterdam

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32
CV Koers 2007 editie 7
1. Het kernprobleem: egoïsme ..................................................................................... 2
2. Inleiding: de essentie, het doel en de prioriteit van het huwelijk .............................. 5
3. De essentie van het huwelijk is een belofte ............................................................. 8
4. Het huwelijk heeft topprioriteit ................................................................................ 12
5. Het doel van het huwelijk is vriendschap ............................................................... 16
6. Eenheid ontwikkelen .............................................................................................. 22
1

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32 (deel 1)
1. Het kernprobleem: egoïsme
Tim Keller behandelt in negen preken steeds dezelfde tekst, Efeziërs 5: 21-32: de klassieke,
beroemdste en langste tekst in de bijbel over het huwelijk. Er zit een overweldigende hoeveelheid
wijsheid over het huwelijk in deze tekst. Het publiek waar Keller voor preekt, bestaat vooral uit
vrijgezellen. Waarom dan toch preken over het huwelijk? Keller geeft hiervoor een aantal redenen.
Ten eerste moet je gewoon een aantal dingen leren omdat het in de bijbel staat. Het is belangrijk om
de bijbel systematisch door te werken en niet alleen te kijken naar de voor jou relevante passages,
omdat je helemaal niet zeker weet of een tekst op jou van toepassing is. De bijbel is wijzer dan wij.
Ten tweede overwegen veel mensen een huwelijk en zouden veel mensen getrouwd willen zijn. Ons
begrip van het huwelijk is echter niet helemaal helder: we zijn bang voor het huwelijk; we verlangen
naar het huwelijk en verzetten ons ertegen dat we niet getrouwd zijn, of we romantiseren het huwelijk.
Maar alleen als je helder na kunt denken over het huwelijk en naar mensen kunt kijken door de lens
van de bijbel in plaats van je eigen angsten, romantische gedachten of verzet, kun je een intelligente
beslissing nemen over je toekomst met betrekking tot het huwelijk. Dat is belangrijk als je iemand
ontmoet met wie je zou willen trouwen. Dít onderwijs kun je wel toepassen vanaf nu. Niet door te
trouwen, maar door te beginnen met nadenken over je toekomst vanuit wat de bijbel zegt, in plaats
van vanuit je eigen verleden en je eigen ervaringen.
Ten derde zijn veel mensen gescheiden. Als je gescheiden bent, heb je waarschijnlijk een verstoorder
beeld van het huwelijk dan iemand die nooit getrouwd is geweest en daarin zit een gevaar. Het
huwelijk is door God bedacht, onder andere als een manier voor ons om met eenzaamheid om te
gaan. Veel mensen zeggen wel dat je niet moet trouwen omdat je eenzaam bent, maar Adam deed
dat wel: God vond het niet goed dat Adam eenzaam was en zorgde ervoor dat hij trouwde. Het
huwelijk betekent een diepe vervulling van die eenzaamheid. Maar in een slecht huwelijk ben je veel
eenzamer dan zonder huwelijk. Als je gescheiden bent, zou het kunnen dat je eerder naar het huwelijk
kijkt vanuit je herinneringen dan vanuit de bijbel. Het is daarom belangrijk, ook al lijkt het pijnlijk, om na
te denken over wat de bijbel over het huwelijk zegt.
Ten slotte zijn er ook genoeg mensen die wel getrouwd zijn en dit duidelijk en praktisch kunnen
toepassen in hun eigen huwelijksleven.
Door God bedacht
In tegenstelling tot wat veel mensen zeggen, is het huwelijk niet iets dat mensen hebben bedacht. Het
is niet zo dat er eens een paar mensen rond een haardvuur zaten en dat er toen iemand zei: ‘Hé, ik
heb een idee. Laten we trouwen!’ Het huwelijk is volgens de bijbel een Goddelijke uitvinding en is niet
ontstaan uit het denken van mensen. Het is niet antropologisch, maar theologisch, net als de kerk. In
de bijbel staat niets over scholen of hoe die gerund moeten worden, niets over wijkcentra, etc. De
bijbel reguleert dit soort instituten niet, omdat God ze niet heeft bedacht. Maar God vond wel het
huwelijk uit. Dus als je trouwt, stap je in iets dat onder Gods autoriteit staat. Of je dat nu wilt of niet.
Geestvervuld
In de brief aan de Efeziërs vertelt Paulus eerst wat de karakteristieken zijn van iemand die vervuld is
van de Heilige Geest. De laatste eigenschap die hij noemt, is die in vers 21: ‘Weest elkaar onderdanig
in de vreze van Christus’. Vervolgens stapt Paulus van het ‘elkaar onderdanig wezen’ – vrijwel alle
commentatoren op Efeziërs zeggen dat het heel duidelijk is dat Paulus dit niet gekunsteld maar heel
natuurlijk doet – over op hoe dat uitgewerkt wordt in relaties tussen mensen: in het huwelijk tussen
man en vrouw, in het gezin tussen ouders en kinderen en ten slotte op de werkplaats tussen
werkgever en werknemer. Paulus veronderstelt wederzijdse onderdanigheid als hij deze relaties
bespreekt.
Dit principe ‘weest elkaar onderdanig in de vreze van Christus’, betekent dat je door de Heilige Geest
de vaardigheid hebt om te dienen, om jezelf niet in het centrum te plaatsen en de behoeften van de
ander boven die van jou te stellen. Het valt op dat Paulus, bij de behandeling van relaties tussen
mensen, veronderstelt dat je door de Geest vervuld bent en elkaar onderdanig bent in de vreze van
Christus.
Onderdanigheid
Egoïsme is het grote, fundamentele probleem en dé vijand in elk huwelijk. Onderdanigheid staat daar
lijnrecht tegenover. Onderdanig zijn aan een ander persoon is onmogelijk voor iemand die de Heilige
Geest niet heeft. Paulus veronderstelt een door de Geest bewerkte vaardigheid om een ander te
dienen en niet geabsorbeerd te worden door je eigen problemen en neemt dit als basis voor al het
andere dat hij over het huwelijk zegt.
2

Jezelf aan een andere persoon geven, je rechten opgeven voor een ander, je eigen verlangens opzij
schuiven zodat de verlangens van een ander gerealiseerd worden; dat doet niemand instinctief. Er is
niets onnatuurlijker dan dat! Het is onmogelijk, zegt Paulus, behalve als de Geest van God dit in je
leven doet en je helpt om een niet ik-gericht leven te hebben in een gelukkig huwelijk. Dit betekent niet
dat alleen christenen een gelukkig huwelijk kunnen hebben, maar het betekent wel dat als een nietchristen
een gelukkig huwelijk heeft, hij geholpen wordt door God zonder dat hij het weet. Het is
onmogelijk om een niet-egoïstisch leven te leiden zonder Zijn hulp. Bij elk huwelijksprobleem kun je
het beste kijken naar de kern ervan en dat is ik-gerichtheid. De vaardigheid om onderdanig te zijn
komt van de Heilige Geest.
Het woord ´onderdanigheid’ (Statenvertaling & NBG) of ‘onderwerpen’ (Groot Nieuws & Het Boek) is
een erg sterk woord en wordt meestal gebruikt in de betekenis van het je onderwerpen aan een
officier in een militaire context. Het betekent dat je de controle verliest over je schema, je rooster, je
vakanties, over wat je gaat eten. Paulus zegt dus dat je, om deel van een grotere eenheid te zijn, om
deel van een lichaam te zijn, je heel veel van je beslissingen, wensen en verlangens moet opgeven.
Hij heeft het hier niet alleen over het huwelijk, maar hij veronderstelt deze onderwerping wel als basis
van een huwelijk.
Egoïsme
Ik-gerichtheid is het meest fundamentele probleem in relaties, niet alleen in het huwelijk. Als we praten
met iemand die diep gewond is – en heel veel mensen zijn diep gewond door anderen – dan weten
we twee dingen over hen. Ten eerste dat ze echt onrechtvaardig werden behandeld, dat ze
slachtoffers zijn van onrechtvaardigheid. Ten tweede dat zij gewoonlijk enorm ik-gericht zijn. Gewonde
mensen zijn meestal zo bezig met hun eigen problemen dat ze niet echt aan andere mensen kunnen
denken en als ze dat wel doen, doen ze dat op een compleet obsessieve manier, waarmee ze niet
tegemoet komen aan de behoeften van anderen. Ze zijn vaak teveel bezig met hun eigen behoeften
en zien daardoor niet wat anderen nodig hebben of dát anderen überhaupt wat nodig hebben. Ze
kunnen zich niet aan anderen onderwerpen vanuit hun eerbied voor Jezus Christus. Hoe ga je met
zo’n persoon om?
In onze cultuur gaan we er vanuit dat de mens van nature goed is. Als we mensen tegenkomen die
heel erg ik-gericht zijn, zijn we geneigd te denken dat ze gewond zijn, dat je ze niet moet uitdagen
maar ervoor moet zorgen dat ze hun eigenwaarde ontwikkelen en goed voor zichzelf leren zorgen.
Niemand is van nature ik-gericht en iemand die dat wel is, is misbruikt. Dit is een religieuze
veronderstelling, een geloof: niemand kan dit over de menselijke natuur bewijzen. Er is geen enkele
religie die dit over de mens belijdt, behalve de zelfgemaakte westerse religie van vandaag.
De christelijke benadering is dat de mens wél van nature ik-gericht is. Hoe gewond mensen ook zijn,
hun egoïsme is niet veroorzaakt door het misbruik. Dat egoïsme was er al en is verergerd door wat
hen is aangedaan. Hun ik-gerichtheid was er eerder dan hun wonden. Daarom moeten gewonde
mensen voorzichtig uitgedaagd worden om in te zien dat hun egoïsme niet is veroorzaakt door
mensen, buiten hen om, maar dat het alleen is aangewakkerd door die andere mensen. Ze moeten
iets doen aan hun ik-gerichtheid, want anders zullen ze altijd ongelukkig blijven.
Aanpassen of aanpakken
Meestal stap je in het huwelijk omdat je je partner leuk vindt. Na verloop van tijd kom je erachter hoe
egoïstisch je partner eigenlijk is. En dat niet alleen: ook jouw partner komt daarachter en begint jou te
vertellen hoe egoïstisch hij of zij jou vindt. Daarbij zien jullie geen van beiden dat je eigen egoïsme
vrijwel even erg is als dat van die ander. Kortom: je ziet allebei dat de ander egoïstisch is, je hoort
allebei dat je egoïstisch bent en je bent er beiden van overtuigd dat het egoïsme van de ander erger is
dan dat van jezelf. Nu kun je je eigen wonden belangrijker blijven vinden dan je egoïsme en zeggen
dat de ander jou maar moet begrijpen en helpen. Je partner zal dit echter niet doen, omdat hij zeer
waarschijnlijk hetzelfde denkt als jij. Het gevolg is emotionele afstand: al dan niet hardop spreek je met
elkaar af dat er terreinen in je leven zijn waar de ander niks over mag zeggen en dat jij in ruil daarvoor
over dingen van zijn/haar kant zal zwijgen. Het huwelijk dat je met deze benadering hebt, kan redelijk
gelukkig lijken, maar is eigenlijk geforceerd.
Je kunt ook anders omgaan met egoïsme in je huwelijk. Als christen kun je ook zeggen dat Efeziërs
5:21 bestaat en besluiten dat je vanaf nu gaat proberen om je eigen egoïsme belangrijker te vinden
dan het egoïsme van de ander. Je gaat je eigen gebreken en fouten serieuzer nemen dan die van de
ander en aan de slag met de ik-gerichtheid die je ontdekt of die de ander in jou ontdekt, ongeacht wat
de andere persoon doet. Als je partner hetzelfde doet, dan heb je het vooruitzicht op een echt
geweldig huwelijk. Maar ook als je partner niet hetzelfde doet en alleen jij besluit om aan je egoïsme te
werken, zal je ontdekken dat je partner langzamerhand minder hard wordt. Het wordt voor hem of haar
gemakkelijker om fouten te erkennen, doordat jij daar niet steeds over begint.
Het gaat erom dat er iemand zegt: ‘Mijn ik-gerichtheid is het kernprobleem in mijn huwelijk. Niet mijn
verleden, niet mijn wonden, niet mijn behoeften en niet deze andere persoon en wat die mij aandoet.
3

Ik ga werken aan mijn egoïsme.’ Als beide echtgenoten dat doen, zijn de mogelijkheden eindeloos.
Als één van de twee dat doet, zijn de mogelijkheden heel groot.
Visies
In de conservatieve visie op het huwelijk is het kernprobleem in elk huwelijk dat beide partners zich
moeten onderwerpen aan hun rol: mannen moeten hoofd zijn, vrouwen moeten zich onderwerpen. Dit
kan inderdaad een probleem zijn – Keller komt hier later op terug – maar als egoïsme het diepere
probleem in elk huwelijk is, dan is het vooropzetten van de rolverdeling eigenlijk een aanmoedigen
van ik-gerichtheid. Je gaat voorbij aan het egoïsme en benadrukt dat man en vrouw eerst aan hun rol
moeten beantwoorden met als gevolg dat mensen misbruik van elkaar gaan maken.
De progressieve visie op het huwelijk stelt dat het allerbelangrijkste in een huwelijk is dat de andere
persoon jouw potentieel herkent en erkent. Je moet jezelf ontwikkelen in het huwelijk en niet over je
heen laten lopen. Maar als ik-gerichtheid het diepere probleem is, zal de nadruk hierop het egoïsme
versterken en enorme huwelijksproblemen veroorzaken.
Het christelijke principe is ‘not thinking less of yourself or more of yourself, but thinking of yourself
less’. [niet te klein of te groot over jezelf denken, maar minder vaak aan jezelf denken] Je moet niet
steeds op jezelf geconcentreerd zijn, maar je realiseren dat in Christus jouw behoeften tegemoet
gekomen worden en het niet allemaal meer op de ander aankomt. Een persoon met het evangelie in
z’n bloed kan zeggen: ‘Mijn egoïsme is het kernprobleem en daar ga ik aan werken’.
In je huwelijk is het funest als je vol zelfmedelijden tegen je partner zegt: ‘Maar je begrijpt het niet…’.
Dat doet denken aan wat God tegen Kaïn zei toen hij vol zelfmedelijden zat. Kaïn, de zonde ligt ‘als
een roofdier voor de deur. Het kwaad zal je voortdurend bedreigen, maar jij moet het de baas zien te
worden.’ (Gen. 4:7b, Groot Nieuws). Voor ons geldt dit ook. Er is egoïsme in je leven, dat aan de deur
van je hart krabt en je wil overmeesteren. Het is aan jou om daar iets aan te doen. Negeer jezelf, en
vind jezelf. Wie zichzelf verliest, zal zichzelf vinden.
Bewerkt door Ineke Marsman-Polhuys, Ineke.Marsman@gmail.com
Verwerkingsvragen
1) Keller noemt twee visies op het huwelijk: de conservatieve en de progressieve. Welke visie is de
praktijk van jouw huwelijk?
2) Keller noemt egoïsme hét grote probleem in een huwelijk. Herken je dat in je eigen huwelijk?
Bedenk concrete voorbeelden.
3) Hoe zou je zulke ‘voorbeelden’ aanpakken na het lezen van Kellers preek?
4) ‘Hun ik-gerichtheid was er eerder dan hun wonden’, zegt Keller over mensen die gebroken zijn.
Herken je dit in je eigen leven of in dat van je partner?
5) Praat er met elkaar over hoe je concreet ‘elkaar onderdanig’ kunt zijn.
4

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32 (deel 2)
2. Inleiding: de essentie, het doel en de prioriteit van het huwelijk
Wat Paulus in Efeziërs 5 allemaal zegt over het huwelijk, fundeert hij in Genesis, waar staat dat God
de mens man en vrouw schiep. Om deze reden moet een man zijn vader en moeder verlaten en zijn
vrouw aanhangen en die twee zullen één vlees worden. Hieruit zijn drie dingen af te leiden, namelijk
ten eerste dat de essentie van het huwelijk een belofte is, ten tweede dat het doel van het huwelijk
vriendschap is en tenslotte dat het huwelijk de hoogste prioriteit moet hebben in je leven.
In onze cultuur wordt de essentie van het huwelijk niet meer goed begrepen. We zijn geneigd om te
denken dat gevoelens de basis van het huwelijk zijn, maar dat is niet zo: een hond kan van je houden,
maar daar ga je niet mee trouwen. Ook kinderen krijgen is niet de essentie: ratten krijgen ook
kinderen, maar hebben het huwelijk niet nodig. Als gevoelens, kinderen krijgen of seks de essentie
van het huwelijk waren, dan zou het huwelijk komen en gaan. Maar de essentie van een huwelijk is
een belofte, een verbond.
Een man zal zijn vrouw aanhangen, zal aan zijn vrouw vastgeplakt worden. Dit betekent dat er een
belofte wordt afgelegd. Iemand die zegt: ‘Ik heb geen papiertje nodig om mijn liefde aan je te laten
zien’ weet niet wat het huwelijk inhoudt. Als je trouwt, zeg je niet: ‘Ik houd van je, ik koester je, ik wil
mezelf aan je geven’, maar: ‘Ik beloof om van je te zullen houden, ik beloof om liefdevol te zullen zijn,
en teder, zorgzaam en trouw, onder alle omstandigheden, totdat we sterven.’ Als je trouwt, maak je
een afspraak met betrekking tot de toekomst.
Het huwelijk is een permanente, exclusieve, publieke en wettige overeenkomst waarbij je alle
gebieden van het leven belooft te delen met iemand anders. Alle voorbehouden – ‘niet dit deel van
mijn leven’, ‘niet voor altijd’, ‘niet jij alleen’, ‘niet in het openbaar’, ‘niet voor de wet’ – gaan tegen de
bijbelse definitie van het huwelijk in.
Alles goed
‘Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en die twee zullen
tot één vlees zijn.’ Het woordje ‘daarom’ verwijst naar Genesis 2. Daar wordt verteld dat God de mens
man en vrouw maakte. Toen Adam als man gemaakt werd, was alles om hem heen goed, goed, goed:
benedictie. Vervolgens kwam hij erachter dat hij voor zichzelf geen vriend kon vinden die bij hem
paste. God zegt dan dat dat niet goed is: maledictie! Het is niet goed dat Adam alleen is. Kennelijk
schiep God Adam met de behoefte aan het soort gezelschap dat alleen gevonden kan worden tussen
de seksen.
God vond het huwelijk uit met vriendschap als doel. De essentie van het huwelijk is de belofte, maar
het doel van de belofte is vriendschap. Je partner moet je beste vriend zijn. Dat is wat getrouwd zijn
wezenlijk betekent. Als je getrouwd bent en je vrijt met iemand anders, dan heb je technisch gezien je
huwelijksbelofte gebroken. Maar als iemand van de andere sekse een betere vriend voor je is dan je
echtgenoot, dan ben je fundamenteel ontrouw. Heb je iemand naast je echtgenoot met wie je beter
kunt praten, meer kunt delen, vertrouwelijker om kan gaan omdat hij of zij je begrijpt, steunt en
opbeurt, dan heb je iemand die een betere vriend voor je is dan je huwelijkspartner. Dat ondermijnt je
huwelijk, want deze diepe intimiteit is het doel van je huwelijk. Die moet je niet hebben met iemand
anders van het andere geslacht dan je eigen partner. Instinctief weet iedereen dit.
Het is belangrijk om dit in te zien, want vaak kies je degene met wie je verkering wilt en met wie je
trouwt niet op grond van vriendschap, maar op grond van aantrekkingskracht. Meestal gaat het zo: je
loopt ergens binnen en ziet tien mensen van de andere sekse. Zeven van hen zien er niet leuk uit en
dus ga je voor de drie meest aantrekkelijke. Met één van hen ga je uit en onderzoek je of je vrienden
zou kunnen worden. Zo kan het gebeuren dat je degene die je beste vriend had kunnen worden,
allang weggeselecteerd hebt omdat die te lang is, te kort, te dik of te dun.
Als het doel van het huwelijk iemand is die je begrijpt, die tot in het diepst van je ziel kan kijken en je
niet uitlacht maar ‘wow!’ roept, dan is deze manier van partnerkeuze niet de goede manier. Nu
trouwen veel mensen met iemand die nooit echt hun beste vriend zal worden. Wat mensen dan vaak
maar doen is een vriend zoeken van de eigen sekse, die een veel betere vriend wordt dan de
echtgenoot. Dat is ook een beetje gevaarlijk, maar het is niet hetzelfde als een diepe vriendschap
ontwikkelen met iemand van de andere sekse die niet je man of je vrouw is.
Prioriteit
Het doel van het huwelijk is vriendschap. We hebben vriendschap, diepe intimiteit en communicatie
nodig en willen ons leven helemaal delen en daarom moet een man zijn vader en moeder verlaten en
zijn vrouw aanhangen.
Niets anders (behalve God) kan en mag een hogere prioriteit voor ons hebben dan onze echtgenoot.
Je huwelijk moet belangrijker zijn dan je werk, je carrière, dan wat dan ook in de wereld.
5

Je relatie met je ouders is de meest fundamentele totdat je trouwt. Zij hebben je door en door
beïnvloed en mede gemaakt tot wie je nu bent. Het huwelijk heeft echter nog grotere impact op je dan
de relatie met je ouders. En je huwelijk moet prioriteit hebben. Als je het die prioriteit niet geeft en in
zekere zin je ouders niet verlaat, dan heeft dat grote gevolgen. Heel veel mensen hebben
huwelijksproblemen omdat ze niet verlaten hebben. Ook als je je ouders haat, heb je je ouders niet
verlaten.
Er zijn allerlei manieren waarop je kunt falen om je huwelijk prioriteit te geven. In je eigen huis leef je
volgens je eigen regels, maar als je op bezoek bent bij anderen, dan leef je daar instinctief volgens
hun regels. Je let op wat anders gaat dan bij jou thuis, en houdt daar rekening mee. Als je trouwt, stap
je in iets dat door God is uitgevonden. Als je vervolgens je huwelijk in wilt vullen zoals je dat zelf wilt,
kun je er zeker van zijn dat je een hoop ellende te wachten staat. Als je trouwt dan stap je binnen in
Gods instituut, dat op Zijn manier is gebouwd. Als jij besluit je huwelijk op de derde plek te zetten, en
je partner moet daar maar aan wennen, dan moet je echt uitkijken want God maakte het huwelijk niet
op die manier.
Geliefd
In Efeziërs 5:21 staat: ‘weest elkander onderdanig in de vreze van Christus’. Het woord ‘vrees’
betekent niet ‘angst’, maar ‘overweldigd zijn door’, ‘totaal ondersteboven zijn van’. Dit vers
veronderstelt het evangelie dat zegt dat je zondiger en zwakker bent dan je ooit zal geloven en
tegelijkertijd geliefder, waardevoller en meer geaccepteerd dan je ooit had durven hopen. Tegen de
persoon die groot van zichzelf denkt zegt God: ‘je bent kleiner en slechter dan je ooit zult geloven’.
Tegen de persoon die te klein van zichzelf denkt, zegt Hij: ‘je bent geliefder dan je ooit hebt durven
hopen’.
Kerken die benadrukken dat je slecht bent, zonder genade te preken, zijn wettisch. Zij zeggen eigenlijk
dat je altijd beter moet presteren, omdat God je anders te grazen zal nemen. Daar tegenover staan
‘vrijzinnige’ kerken, die benadrukken hoe waardevol je bent, zonder te praten over hoe serieus God de
zonde neemt. Eigenlijk zeggen zij: ‘Wow, dit is geweldig! God houdt ervan om zonden te vergeven en
ik houd ervan om ze te doen.’ Het evangelie echter zegt geen van beide. Het verschil tussen een
vrijzinnig persoon en een christen is dat de christen berouw heeft. Het verschil tussen een christen en
een wettisch persoon is dat de wetticist berouw heeft uit angst en de christen berouw heeft uit
dankbaarheid voor wat Christus voor hem of haar heeft gedaan en uit het verlangen om meer op Hem
te lijken. De wetticist zegt dat je berouw moet hebben om gered te worden. De christen zegt dat je
berouw moet hebben omdat je gered bent.
Wanneer je weet dat je gered, geaccepteerd en geliefd bent, dan heb je ook de vrijheid om echt
berouw te hebben en zal je ook vaker schuldbelijdenis doen. Maar als je weet en ervaart dat Gods
acceptatie gebaseerd is op je prestaties en je eerst moet voelen hoe slecht je bent, dan kun je
schuldbelijdenis niet aan. Ik kan geen berouw hebben als ik zie, of als uit mijn daden blijkt, dat er iets
mis met mij is, want dat betekent het einde van mijn leven. Ik zou moeten erkennen dat ik waardeloos
ben.
Als je weet dat je in Christus geaccepteerd bent en doordrongen bent van het evangelie, dan maakt
dat je gevoeliger en beter in staat om berouw te hebben, omdat het niet het einde van de wereld is. Je
bent dan omgeven en doordrongen van genade en je kunt een helder en eerlijk beeld van jezelf
hebben. Het evangelie creëert hiermee een uniek soort persoon. Dit is de basis van alles en af te
leiden uit Efeziërs 5:21. Weten wat Christus allemaal voor je gedaan heeft, maakt jou aan de ene kant
een sterk persoon en aan de andere kant een nederig persoon. Je kunt een onzelfzuchtig persoon zijn
en op een onzelfzuchtige manier leven.
Een wetticist kan ook wel onderdanig zijn, maar alleen op een afhankelijke manier: ‘Ik móet het doen,
het is de enige manier waarop ik ooit aan de norm kan voldoen’. Een vrijzinnig persoon kan dienen,
onderdanig zijn, maar alleen op een agressieve manier: ‘Hé, ik heb ook zo mijn rechten. Jij kunt me
niet vertellen wat ik moet doen’. Iemand die het evangelie begrijpt, heeft het evangelie in zijn of haar
bloed. Een persoon die sterk en nederig is en daarom uit vrees voor Christus zich onderwerpt, is in
staat om andere mensen te dienen en de noden van anderen voorop te zetten. Dat is ook de kracht in
het huwelijk volgens Efeziërs 5:21. Al het andere wat Paulus vervolgens over het huwelijk zegt, is
hierop gebaseerd.
Er zijn twee vormen van egoïsme, ik-gerichtheid: ‘Ik ben zo geweldig’, of: ‘Ik ben zo verschrikkelijk’.
Beide vormen maken het onmogelijk om andere mensen te dienen. Beide vormen worden vernietigd
in het licht van het kruis. Als je je egoïsme in je huwelijk wilt aanpakken, ga dan naar Hem toe.
Naakt
Het doel van het huwelijk is dat ‘die twee tot één vlees zullen zijn’. Dat betekent eenheid, vriendschap.
Het doel van het huwelijk is om iemand te hebben bij wie je naakt kunt zijn, en dan niet alleen
lichamelijk. In wezen is lichamelijk naakt zijn een resultaat, een gevolg van vriendschap. Dat is ook de
reden waarom de bijbel zegt dat je niet lichamelijk naakt moet zijn totdat je geestelijk en sociaal naakt
6

ij elkaar bent. En dat is wijs. Pas als je getrouwd bent en jezelf helemaal hebt verbonden met
iemand, heb je jezelf compleet kwetsbaar gemaakt bij de ander. Je hebt je nog niet echt aan de ander
gebonden, je bent niet sociaal en emotioneel naakt, als je niet getrouwd bent. En waarom ben je
eigenlijk niet getrouwd? Omdat je niet bereid was om zó kwetsbaar te zijn. Het ultieme doel van het
huwelijk is diepe eenheid, zielseenheid. Lichamelijke naaktheid is gewoon een afbeelding, een
resultaat van die zielsnaaktheid. De persoon met wie je die naaktheid hebt, moet je beste vriend zijn,
iemand voor wie je geen geheimen hebt. Anders frustreer je het doel van het huwelijk.
Structuur
Het huwelijk heeft een lichaamsstructuur: een hoofd en een lichaam. De man is het hoofd en de vrouw
is het lichaam. Er staat in de tekst: ‘Geen man haat zijn eigen lichaam’. Paulus gebruikt hier dezelfde
illustratie voor het huwelijk als voor de kerk. De kerk is als een lichaam met allemaal leden. Ze hebben
allemaal een functie en ze zijn complementair. Een huwelijk is ook als een lichaam. Wat Paulus
hierover zegt, gaat heel diep. De verschillen tussen de seksen zijn complementair. We hebben elkaar
nodig om elkaar te completeren. We zijn niet gelijk, ook al zijn we gelijkwaardig. De verschillen zijn
meer dan biologisch en met deze verschillen moeten we in het huwelijk omgaan. De rol van de man
en de rol van de vrouw zijn niet inwisselbaar en wanneer we als man en vrouw onze rol innemen,
zullen we in elkaar passen en elkaar completeren tot op het diepste niveau.
Mysterie
Het huwelijk is een ‘groot geheimenis’, een mysterie, zegt Paulus. Ten diepste is het een spiegel van
de relatie tussen Christus en de kerk. De structuur van het huwelijk, de manier waarop man en vrouw
hierin aan elkaar gerelateerd zijn, is gebaseerd op de manier waarop Christus met ons een relatie
heeft. Paulus zegt dat je de kern en het doel van het huwelijk nooit zult begrijpen tenzij je de relatie
tussen Christus en zijn kerk begrijpt. Eigenlijk gaat hij nog een stap verder. Hij zegt dat het huwelijk
het enige menselijke instituut op aarde is dat als een spiegel een glimp kan opvangen van hoe
glorieus het leven in de hemel is, dat we zullen hebben als we oog in oog met God staan. Wanneer
een man en een vrouw perfect en prachtig met elkaar verbonden zijn in het huwelijk, economisch,
sociaal en fysiek op elke mogelijke manier, dan begin je iets te proeven van wat het zal zijn om
gekend te worden door Jezus op die dag.
Je moet je realiseren dat God seks en huwelijk als een geheel heeft bedacht als een manier om ons
een voorsmaak te geven van de hemel, van wat het zal zijn om in de armen van onze Verlosser te
vallen op de jongste dag. Als je dat niet begrijpt, zal je geen idee hebben van wat de hoge aard van
het huwelijk is en wat het doel is. Kijk naar vers 27: ‘om haar voor zich te plaatsen, stralend, zonder
vlek of rimpel of iets dergelijks, zó dat zij heilig is en onbesmet’. Het huwelijk is ontworpen als een
instrument voor je heiliging en voor je verlossing. Het huwelijk is bedoeld om je rein en heilig te
maken. Het is één van de dingen, zoals we nog zullen zien, die nodig zijn om diepe eenheid in je
huwelijk te ontwikkelen, om tot het doel van het huwelijk te komen.
Gods design
In de jaren zestig en zeventig verschenen er veel artikelen over de vraag of het huwelijk zal blijven
bestaan. Het huwelijk lijkt hardnekkig: mensen die scheiden, trouwen later toch weer. Het huwelijk
komt overal in de wereld voor. Vanuit de bijbel is deze vraag belachelijk. Het huwelijk mag als
instelling dan weer populair zijn en dan weer wat minder, het is, naast de kerk, de enige goddelijke
instelling. Als je trouwt dan stap je onder de autoriteit van God, de ontwerper. Net zoals je een auto
moet gebruiken volgens het ontwerp, door bijvoorbeeld benzine te gebruiken en geen limonade, moet
je ook het huwelijk gebruiken volgens de regels van de uitvinder ervan. Als je trouwt, dan betreed je
niet een menselijke instelling. De wortels van het huwelijk liggen in de openbaring van God en je moet
dus kijken naar wat de bijbel erover zegt. Anders zul je nooit ten diepste begrijpen hoe het werkt.
Bewerkt door Ineke Marsman-Polhuys, Ineke.Marsman@gmail.com
Verwerkingsvragen
1) We zijn geneigd om te denken dat gevoelens de basis van het huwelijk zijn. Herken je die neiging?
2) Kijk eens eerlijk naar je huwelijk: zijn je partner en jij beste vrienden? Zo niet, welke invloed heeft
dat en wat kunnen jullie daaraan veranderen?
3) Hebben jullie allebei je ‘ouders verlaten’, op de manier die Keller beschrijft?
4) Keller beschrijft uitgebreid de wetticist en de vrijzinnige. Herken jij je in één van beiden? Welke
invloed heeft dat op je huwelijk?
5) Als je naar jouw huwelijk kijkt, zie je dan een afspiegeling van de relatie tussen Christus en de
kerk? Waarin wel/niet?
7

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32 (deel 3)
3. De essentie van het huwelijk is een belofte
Het huwelijk is een verbond: een bindend, openbaar, legaal contract. Dat is de essentie van het
huwelijk.
In het oude testament heeft een verbond altijd de volgende elementen:
1. Introductie van de partijen
2. Uiteenzetting van de verplichtingen
3. Lijst van zegeningen en vloeken: wat er gebeurt als je je verplichtingen nakomt en als je ze niet
nakomt.
4. Geloften. Op een bepaalde manier ratificeer je het verbond in het openbaar. Op welke manier
maakt niet zoveel uit. Een van de manieren in het oude testament was dat je een beest in tweeën
deelde en tussen die twee doorging. Daarmee zei je: moge ik worden als dit beest als ik mijn
verplichtingen niet nakom. In onze tijd wisselen we ringen. Het maakt niet zoveel uit. Wat een verbond
een verbond maakt, is dat het openbaar is: voor je vrienden, je ouders, je getuigen. Dat is altijd een
deel van het verbond. Er is niet zoiets als een verbond op de achterbank van een auto. Het is altijd
openbaar; daarmee zeg je dat je een verbond aangaat waarop iedereen je mag aanspreken.
De moderne mens is ontzettend anti-wet en anti-verbond. Een verbond spreekt van belofte, van
discipline, van plichten en verplichtingen, terwijl de moderne mens spontaniteit en keuzevrijheid
waardeert. In een tv-programma kwam dat een keer heel typisch naar voren: Een man vraagt zijn
vriendin ten huwelijk. De vrouw wordt woedend en zegt beledigd dat ze geen stuk papier nodig heeft
om van hem te houden, om haar liefde aan hem te uiten en om een liefdesrelatie met hem te hebben.
Ze noemt het mechanisch, technisch, verschrikkelijk!
Liefde
In de tijd vóór de industrialisatie kreeg een mens voldoening door het nakomen van verplichtingen: je
was een burger, kind, man, vrouw, vader, moeder en je leefde volgens de verplichtingen die daarbij
hoorden. Door die te vervullen kreeg je eer en daar haalde je een stuk voldoening uit. In de moderne
tijd krijgen mensen voldoening uit exact het tegenovergestelde. De moderne mens haalt voldoening uit
het gevoel dat hij helemaal vrij is van welke verplichting dan ook. Hij is vrij om te doen waar hij
behoefte aan heeft. Premoderne mensen halen hun eigenwaarde uit plicht; moderne mensen halen
hun eigenwaarde, hun voldoening, uit hun keuzevrijheid. Premoderne mensen begrepen het idee van
discipline en dienen; moderne mensen denken na over vervulling van hun behoeften. Als je dus met
de bijbelse visie bij de moderne mens aankomt, ontmoet je een grote angst.
Als een modern persoon het woord liefde gebruikt, heeft dat woord een heel andere betekenis dan
wanneer de bijbel het woord liefde gebruikt. Als de vrouw in het tv-programma zegt dat ze geen stuk
papier nodig heeft om te laten zien dat ze van haar vriend houdt, blijkt daaruit dat ze een heel andere
definitie van liefde heeft. Haar definitie van liefde richt zich op het innerlijk. Liefde is een gevoel voor
haar. Wat ze bedoelt als ze zegt dat ze van hem houdt en geen stuk papier nodig heeft, is: ‘Ik voel
genegenheid voor je, en ik wil je’ en ze noemt dat liefde.
Wanneer de bijbel over liefde spreekt, is dat altijd op een verbondsmanier. En de bijbel definieert
liefde niet in termen van het innerlijk, maar van de buitenwereld. Niet vanuit jou, maar vanuit de ander.
Wanneer deze vrouw zegt: ‘Ik houd van jou’, meet ze haar liefde aan hoeveel ze wil ontvangen van
deze persoon. Het is subjectief. Het gaat erom hoeveel ik van jou wil. Wanneer de bijbel over liefde
praat, meet dat liefde in termen van hoeveel jij bereid bent te geven aan een persoon. Niet hoeveel je
wilt ontvangen telt, maar hoeveel je wilt geven.
Belofte
Huwelijksbeloften zijn verbondsbepalingen. Een christelijke huwelijksbelofte zegt niets over het heden
en zegt niets over je gevoelens. Een christelijke huwelijksbelofte zegt niets over de liefde en tederheid
die ik voel, dat wordt verondersteld! Maar ware liefde gaat veel verder dan dat. Gevoelens komen en
gaan. In plaats daarvan zegt een christelijke huwelijksbelofte: ‘Ik beloof om teder te zullen zijn, om
affectief te zullen zijn, en verzorgend, en trouw. Ik beloof om al deze dingen te zullen zijn, ongeacht
hoe ik mij voel, voor de rest van mijn leven.’ Een echte eed, een echte belofte spreekt niet van
gevoelens, het spreekt van je gedrag. Het spreekt niet over jouw innerlijk. Het spreekt over wat je wilt
gaan geven, niet over wat je gaat krijgen. Verbondsliefde is toewijding en heeft te maken met
verplichting. Bijbelse liefde spreekt altijd in termen van verplichting en hoe jij van plan bent
keuzevrijheid in te leveren als een manier om de behoeften van iemand anders tegemoet te komen.
Dat is wat liefde is.
8

Als je nu nog banger voor het huwelijk wordt, dan je ooit in je leven was, blijkt daaruit dat je het
moderne denken hebt overgenomen. Want de moderne wereld zegt is: ‘Houd alle opties open! Laat je
keuzes nooit inperken, bind jezelf nooit ofte nimmer en maak jezelf nooit kwetsbaar voor iemand op
die manier! Als je dan wilt trouwen, zorg er dan voor dat het flexibel is.’ C.S. Lewis zegt dat als je van
iemand houdt, je hart waarschijnlijk inderdaad gebroken wordt. Als je dat niet wilt, moet je je hart aan
niemand geven, opsluiten in een cocon van egoïsme en zorgen dat je je nooit bloot geeft. Maar in dat
donkere cocon zal je hart veranderen. Je hart wordt niet meer gebroken, het wordt onbreekbaar. De
enige plaats waar je veilig bent voor de tragedie van een gebroken hart, is de hel, waar niemand zijn
hart aan iemand anders geeft.
Je zult misschien gekwetst worden als je je verbindt aan een ander op de bijbelse manier. Maar als je
dit niet doet, wordt je hart ondoordringbaar en zal je de vervreemding en desoriëntatie ervaren van de
moderne maatschappij. De moderne maatschappij is vol met gedesoriënteerde mensen die allemaal
zoeken naar de ware en die weigeren om liefde in termen van verplichting en gebondenheid te
definiëren, in termen van wat jij wilt gaan geven en hoe kwetsbaar je zult zijn. Maar de enige manier
om de vreugde te ervaren van het huwelijk is te springen in het meer van verplichting en toewijding. Je
zou jezelf alleen moeten geven aan degene die bereid is om jou zo’n belofte te doen en aan wie jij
bereid bent zo’n belofte te doen. Als je niet bereid bent om zo’n belofte te geven, dan houd je niet
genoeg van die persoon om met hem/haar getrouwd te zijn. Als iemand zegt: ‘Ik houd van jou, maar ik
wil niet met je trouwen’, dan bedoelt die persoon, bijbels gezien: ik houd niet zóveel van jou.
Actie
De essentie van liefde is actie en niet gevoel. Ten diepste is liefde een daad. Het is modern om te
zeggen: ‘You fall in love’, je wordt verliefd. Het is als een virus, je hebt het te pakken en daar kun je
niks aan doen. In de bijbel is liefde primair een daad. Als in de bijbel staat: ‘Mannen, hebt uw vrouw
lief’ en ‘Hebt uw vijanden lief’, dan gebruikt de bijbel hetzelfde woord voor liefde! Hoe kun je echter
ooit van je vijanden houden als de bijbelse definitie van liefde een gevoel is? Je voelt helemaal geen
genegenheid voor je vijand. Als de bijbel zegt: ‘Hebt uw vijanden lief’, dan zegt het: Wens je vijanden
al het goede. Doe goede dingen voor je vijanden. De bijbel zegt niet dat je het je vijanden gemakkelijk
moet maken om te zondigen, maar de bijbel zegt wel dat je het risico moet nemen en moet doen wat
je kunt om je vijand te dienen. De essentie van liefde is dat je de behoeften en de belangen van een
ander boven die van jezelf stelt. Daarom is liefde primair actie die tot een gevoel leidt en niet primair
een gevoel.
Als je jezelf geeft aan je man of je vrouw, dan is er een neiging om nog steeds over liefde te denken in
termen van een goeie deal, in plaats van in termen van een commitment. We zijn echt geschokt als
we lezen over hoe het vroeger ging. Bijvoorbeeld als we Genesis 24 lezen. Abraham wil daar voor zijn
zoon Isäak een vrouw hebben en hoorde goede dingen over Rebekka. Daarom stuurt hij één van zijn
slaven, Eleazer, om een bod te doen. Hij gaat naar Rebekka’s vader en vraagt hoeveel kamelen hij
voor haar wil. Rebekka is erg mooi, dus haar vader wil vijftig kamelen. Wij vinden dit ongelofelijk,
omdat vrouwen behandeld werden als bezit. En wat zijn wij veel verder gekomen! Wij doen het nu
elkaar aan: ‘Ze is in de markt’, zeggen we, en: ‘Hij heeft een slechte deal gemaakt’, ‘Hoe ter wereld
kon hij ooit vallen op die salesbitch’. Want als we kijken naar degene met wie we willen trouwen,
denken we in termen van een overeenkomst, een deal. Je maakt de balans op: zij is zus en zo, ik ben
zus en zo. Ze is misschien wel een beetje beter dan ik had verwacht, maar goed, ze valt voor me. In
wezen zeg je: ‘Ik denk dat ik ongeveer net zoveel uit deze relatie kan halen als ik erin stop, misschien
zelfs een beetje meer.’ Je denkt in termen van een deal en trouwt dan. De meeste mensen denken in
termen van wat ze willen. Dit is alleen maar emotionele honger, geen liefde.
Test
De echte manier om te weten hoeveel je van iemand houdt, is door te kijken naar hoeveel je bereid
bent te geven, hoe kwetsbaar je bereid bent te zijn, en niet naar hoeveel je bereid bent te ontvangen.
Anders stap je het huwelijk in, ontdek je dat je partner niet geeft wat je verwacht had en je trekt je
terug. Je zegt: ‘Hij is niet de man die hij was, dus waarom zou ik de vrouw zijn die ik was. Hij deed dit,
en nu doet hij het niet meer. Dus waarom zou ik dat nog doen?’ En je krabbelt steeds verder terug.
In de ouder-kind relatie gaat het juist precies andersom. Als je kind wordt geboren, doet het helemaal
niks, het gedraagt zich als een baby. Het likt je, het bijt in je vinger – gelukkig heeft-ie geen tanden! –
je krijgt niks van een kind. Een kind heeft je nodig en het enige dat je doet is je kind dienen. En hoe
meer je het kind dient, hoe meer je van het gaat houden. Met haat werkt het net zo: ‘First the nazi’s
killed the Jews because they hate them, then the nazi’s hated Jews because they killed them’. [eerst
doodden de nazi’s de Joden omdat ze hen haatten, vervolgens haatten de nazi’s de Joden, omdat ze
hen doodden] Eerst dien je je kind en vervolgens kom je erachter dat je door dat dienen van je kind
bent gaan houden. De gevoelens van liefde volgen op de daden van liefde. Als het kind achttien is,
houd je nog steeds van hem of haar, ongeacht de dingen die verkeerd gaan.
9

Maar in diezelfde achttien jaar is ook het tegenovergestelde gebeurd. Toen je partner zich als een
baby gedroeg, wat deed je toen? Hoe minder je partner aan jou gaf, hoe minder jij bent gaan geven.
Hoe minder liefde je geeft, hoe minder je voelt dat je van hem of haar houdt. Hoe minder liefde je
voelt, hoe minder liefde je geeft en hoe minder liefde je geeft, hoe minder liefde je voelt. En precies
het tegenovergestelde doe je met je kind. Waarom denk je dat zoveel huwelijken uit elkaar vallen als
de kinderen de deur uit zijn? Omdat je met je kind bijna vanzelf volgens een bijbels patroon handelt.
En de gevoelens van liefde volgen op de daden van liefde. Maar met je partner ging je niet om op
basis van toewijding en de gevoelens van egoïsme volgen dan op de daden van egoïsme. Als je
achttien jaar lang met deze cycli bent doorgegaan, dan heb je (bijna) geen liefde meer over voor je
partner en dus ga je uit elkaar.
Praktijk
Liefde is allereerst een daad, zegt de bijbel. Dat betekent niet dat je op iedereen verliefd kan worden
en met iedereen kan trouwen, want de basis voor het huwelijk is vriendschap. Je moet iemand vinden
die jou begrijpt en die jij begrijpt, met wie je een diepe eenheid kan vormen en dat kan niet met
iedereen. Toch zijn er wel heel veel mensen die niet trouwen, omdat ze denken dat liefde je moet
overkomen. Ze denken dat de essentie van liefde een gevoel is en zullen niet trouwen voordat ze dat
overweldigende gevoel van liefde voor een persoon hebben ervaren. Ze denken dat ze nooit zullen
twijfelen, nooit met walging naar die persoon zullen kijken en nooit een slechte dag zullen hebben.
Maar zo’n huwelijk bestaat niet. Het huwelijk is een verbond. Misschien ben jij wel zo temperamentvol
aan een relatie met iemand begonnen en heeft de persoon die verliefd op je is toevallig precies het lijf
waarover jij al jaren fantaseert. Voor je huwelijk heb je het sterke gevoel dat elke dag de zon schijnt.
Eigenlijk is dat dan best wel erg voor je. Want als je dan getrouwd bent, ontdek je dat het huwelijk een
verbond is, een commitment. De gevoelens van liefde volgen op de daden van liefde en eigenlijk zijn
de dagen waarop je het meest in staat bent om van je partner te houden op een manier die lijkt op de
manier waarop Christus van zijn kerk houdt, de dagen waarop je niet eens zo heel veel affectie voelt.
Als je je warm en verliefd voelt, is het gemakkelijk om te dienen. Maar als je je niet zo voelt, dán is het
liefde, dan is het op dezelfde manier waarop Jezus van ons hield. Hij dacht niet: ‘Die heeft precies het
lichaam dat ik wil, ik kan niet wachten om voor hem te sterven.’ Jezus ondernam actie. Jezus hield
niet van ons, omdat we lief waren; Jezus hield van ons om ons lief te maken. Als je lief hebt op de
verbondsmanier, dan zul je ervaren dat je huwelijk na verloop van tijd steeds stabieler wordt. Het is
verbazingwekkend hoe snel dat gaat. Als je op een dienende, tedere, affectieve manier handelt uit
liefde voor Christus, uit plichtsgevoel, uit de wetenschap dat Hij jou vergeeft, ook al voel je niet zoveel
liefde voor je partner, dan is het verbazingwekkend hoe snel die gevoelens er weer zijn. Liefde is
allereerst een daad en pas daarna een gevoel.
Confrontatie
Een van de belangrijkste doelen van het huwelijk is dat we elkaar wassen, reinigen. We doen de
fouten, de gebreken en de beschadigingen van de ander weg. We poetsen het vuil van de ander weg.
Als je met een gezond lichaam een bad neemt, dan doet een bad geen kwaad. Maar als je helemaal
in elkaar geslagen bent en overal schrammen hebt en dan in een bad met zeep gaat zitten, doet dat
hartstikke zeer. In 2 Korintiërs 4:5 staat dat Christus komt en de verborgen dingen, de geheimen van
het hart onthult. Dit is ook wat er in een huwelijk gebeurt.
Stel je eens een brug voor die allemaal onzichtbare beschadigingen heeft. Er komt een truck van vijf
ton aan. De truck rijdt over de brug en alle defecten, fouten en gebreken komen aan het licht. De truck
heeft die niet veroorzaakt, de truck bracht ze alleen aan het licht. Als je trouwt, is die partner als die
truck. Hij of zij komt recht in je hart. Voordat je trouwde waren er al andere mensen die je probeerden
te vertellen van die defecten: je ouders, je huisgenoten. Maar met hen had je geen verbond gesloten.
Je was niet zo intiem en close met hen dat je egoïsme, je angst, je trots, je bitterheid, je zorgen je écht
problemen gaven. En daarbij, als ze er teveel over praatten, kon je altijd nog weggaan. Je had
namelijk geen verbond met hen, je had hen geen belofte gedaan. Wanneer je trouwt, komen deze
zonden en structurele gebreken aan het licht en wordt het slechtste van je zichtbaar.
De grote fout die veel mensen maken is dat ze een conflict in het huwelijk ervaren als een conflict met
hun partner. Maar dat is niet zo. De kracht van het huwelijk is niet dat het je in confrontatie met je
partner brengt, maar met jezelf. Het huwelijk dwingt je om in de spiegel te kijken. Het grijpt je in je
nekvel en zegt: ‘Kíjk naar die dingen!’ En je huwelijk helpt je op een geweldige manier te ontsnappen
aan je zonden omdat het huwelijk over het algemeen een onontkoombare relatie is. Je kan er niet
zomaar uitstappen. Het kán wel, maar het is zelfs in onze maatschappij heel moeilijk. Je huwelijk laat
jou je gebreken zien op een manier die onontkoombaar is, je kan er niet aan ontsnappen en je moet
het wel uitschreeuwen naar God omdat alleen Hij je kan helpen. En dat is het begin van je heling, je
genezing. Misschien denk je dat hiervoor geen conflict nodig is, maar de bijbel zegt in Spreuken:
‘Zoals ijzer ijzer scherpt, zo scherpt de ene vriend de ander’. Goede vrienden scherpen elkaar. Er is
10

sprake van een constructief conflict: vrienden wijzen elkaar op hun zwakheden en fouten. Hoeveel te
meer in de ultieme vriendschap: het huwelijk.
Bewerkt door Ineke Marsman-Polhuys, Ineke.Marsman@gmail.com
Verwerkingsvragen
1) Wat is jouw definitie van ‘liefde’? Leg die eens naast de bijbelse definitie: hoeveel jij bereid bent te
geven aan de ander.
2) ‘De enige manier om de vreugde te ervaren van het huwelijk is te springen in het meer van
verplichting en toewijding’, stelt Keller. Wat vind je van deze uitspraak? Hoe zie je dat concreet terug
in je huwelijk?
3) Herken je de beschrijving van een ouder-kindrelatie tegenover een relatie met je partner? Hoe kun
je met dit inzicht je huwelijk en gezinsleven verbeteren?
4) Hoe reageer je op een conflict in je huwelijk? Zie je het als een conflict met je partner of als een
confrontatie met jezelf?
5) Bespreek met elkaar wat voor jou eye-openers waren in deze preek. Hoe kun je daarmee aan de
slag?
11

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32 (deel 4)
4. Het huwelijk heeft topprioriteit
Efeziërs 5:21 is de brug van de passage over vervuld zijn met de Heilige Geest naar de passage over
wat het betekent om getrouwd te zijn. Als je vervuld bent met de Heilige Geest, kun je onzelfzuchtig
zijn en ben je bereid om je te onderwerpen aan andere mensen, om andere mensen te dienen en niet
in de verdediging te schieten. Dat is de basis van een goed en gezond huwelijk en daarom komt vers
21 voor al het andere.
Een dienend hart in het huwelijk is als olie voor de auto. Probeer maar eens auto te rijden zonder olie.
De frictie en de spanning zullen de motor vernietigen. Frictie en spanning moeten er wel zijn, maar er
is een buffer nodig om te voorkomen dat de motor oververhit raakt. Dit geldt ook voor het huwelijk. In
het huwelijk is de buffer het dienende hart. Met zo’n hart kun je drie dingen, namelijk: kritiek ontvangen
zonder vernietigd te worden, kritiek geven zonder te vernietigen en vergeven zonder restwoede door
het echt los te laten.
Niet aan jezelf denken wanneer je kritiek krijgt, kritiek geeft, of vergeeft, dat kun je alleen als de
Heilige Geest je hart vult. Hij zorgt ervoor dat het werk van Jezus Christus je echt iets doet en realiteit
voor je wordt, in plaats van dat je het alleen intellectueel weet en er niet echt door geraakt wordt.
Vervuld zijn met de Heilige Geest betekent dat je niet alleen weet wat Jezus heeft gedaan, maar dat
het ook realiteit voor je is. Zo dat je weet dat het niet uitmaakt wat anderen van je denken als de
Koning van het Universum zegt: ‘Je bent van Mij en Ik zal altijd bij je zijn, altijd naast je staan en er
altijd voor je zijn.’ Vervuld zijn met de Heilige Geest betekent dat je in contact staat met de realiteit en
dat je je realiseert dat wat Jezus voor je heeft gedaan alles is.
Jezus
In Romeinen 1 staat dat elk mens religieus is. We hebben allemaal diep van binnen het idee dat als
we het ene doen en het andere nalaten, we helemaal voldaan zullen zijn; of: als we zus zijn of dit of
dat hebben, dán zullen we de hemel hebben bereikt, dán zijn we gered. Pas dan komt alles goed, kan
ik mezelf accepteren, zal ik gelukkig zijn. De bijbel zegt echter dat niets ter wereld je ooit tevredenstelt.
Je kunt alleen weten wie je bent en zekerheid hebben als je je realiseert wat Jezus Christus heeft
gedaan en als je daarin je rust vindt. Wanneer je het werk van Jezus Christus ziet en begrijpt,
wanneer je vervuld bent met de Heilige Geest, dán kun je je aan elkaar onderwerpen uit vrees voor
Christus. Je krijgt deze echte onzelfzuchtigheid, omdat Christus zó echt voor je is dat je continu
ontzag voor Hem hebt.
Hoe kun je kritiek ontvangen zonder totaal ondersteboven te zijn, in je huwelijk of waar dan ook? Dat
kan als je diep in je hart weet: Jezus is mijn priester, Jezus is mijn vriend, mijn koning, mijn broeder, ik
kan dit aan. Hij houdt van mij, Hij geeft om mij. Je hebt zekerheid in het moment van enorme
kwetsbaarheid en daarom wordt je niet vernietigd als iemand kritiek op je heeft. En hoe kun je kritiek
geven zonder iemand te vernietigen? Door te zeggen: ik ben een zondaar, ik zou afgewezen moeten
worden, maar Jezus is altijd geduldig met mij en heeft me teruggebracht, dus hoe kan ik harder zijn
voor deze persoon, dan Hij was voor mij?
Praktijk
Als je vrouw tegen je schreeuwt, zit je natuurlijk niet rustig op een stoel te denken aan Jezus die je
broer is en je vriend. Maar als je probeert om je leven een nieuwe richting te geven en vanuit het
evangelie wilt leven in je relaties, dan moet je wel op deze manier tegen jezelf praten zodat het je echt
eigen wordt. Het werkt net als met het leren kennen van een auteur: je leest al zijn boeken en op een
gegeven moment begin je te begrijpen hoe de persoon van de auteur in elkaar zit, hoe hij denkt. Je
bent niet alleen bezig met het lezen van zijn woorden, het begrijpen van zijn werk, maar je begint ook
de persoon echt te kennen. Zo dat je, ook als je nog nooit hebt gelezen wat hij zegt over een bepaald
onderwerp, toch weet wat hij zou zeggen. Op een gegeven moment ga je verder dan de woorden van
een boek en begin je te begrijpen hoe de schrijver in elkaar zit. Dan kan het gebeuren dat als je
ergens over praat, die schrijver er ineens uitkomt, omdat hij in je hoofd zit. De meeste mensen hebben
wel auteurs, prekers, mensen die zo diep in ze zitten dat ze weten hoe ze ergens over zouden
denken. Hun ideeën zitten zo diep in hen dat ze er spontaan uit komen. Realiseer je je wat er gebeurt
met jou en mij als we op deze manier met Jezus verbonden zijn? Als we zo thuis zijn in zijn beloften
voor ons, zijn bemoedigingen, zijn preken, wat Hij over ons zegt in zijn Woord, dat niet alleen zijn
woorden, maar ook de manier waarop Hij denkt instinctief voor ons wordt?
Als je kritiek van iemand krijgt, denk je niet de hele tijd letterlijk: ‘Jezus is mijn broer, Jezus is mijn
vriend, Hij houdt van mij, zijn mening telt meer dan wat ook, ik hoef niet bang te zijn om dit soort kritiek
te ontvangen, dit is niet het einde van mijn leven. Ik weet wie ik ben in Christus!’ Maar er is wel een
stabiliteit in je denken. Je kijkt naar de wereld door de ogen van Jezus. Dat kan alleen als je tijd neemt
12

voor gebed, voor bijbelstudie en aanbidding, door reflectie en omgang met andere christenen en door
steeds weer te praten over deze dingen. De tijd verstrijkt en het zinkt en zinkt en zinkt totdat het
evangelie rijkelijk in je vloeit. Dat wordt de kracht in al je relaties en in je huwelijk. Dan kun je kritiek
aanvaarden, kritiek geven en vergeven zonder kapot te gaan, kapot te maken of boos te blijven. Dit is
alleen mogelijk als je gelooft in Jezus en denkt als Jezus. Anders is ons hart hard en verwerpen we –
ook intellectueel – alles wat Jezus zegt.
Huwelijk
Een huwelijk is een permanente, exclusieve, openbare en wettige verbinding waarbij je alle gebieden
van je leven belooft te delen met iemand anders. Al deze aspecten samen vormen een huwelijk. Een
tijdelijk huwelijk bestaat niet, dat klopt niet met de christelijke definitie ervan. Alle voorbehouden – niet
dit en dat deel van mijn leven, niet voor altijd, niet alleen voor jou, niet in het openbaar, niet legaal –
gaan tegen de definitie van het huwelijk in en maken het geen huwelijk. Hóe je zo’n verbond aangaat,
maakt niet uit.
In onze cultuur zijn we bang voor verplichting, verantwoordelijkheid, discipline, toewijding en
onderwerping. We praten alleen over zelfverwerkelijking en ontplooiing. Je zou je niet moeten geven
aan iemand zonder een huwelijksbelofte. Als je zo’n belofte niet wilt geven, dan houd je niet genoeg
van de ander om echt getrouwd te zijn en de bijbel zegt dat iemand zich niet moet geven aan zo’n
persoon.
Liefde is allereerst actie, je investeert jezelf in de ander en komt zijn/haar behoeften tegemoet. Het
gevoel van liefde volgt op de daden van liefde. Een christen zou zich niet druk moeten maken over of
hij iemand leuk vindt of niet. Als je van mensen houdt, ga je ze vanzelf leuk vinden. Hoe meer je van
iemand houdt, hoe meer je jezelf geeft en in iemand investeert, hoe meer je jezelf aan die persoon
bindt. De bijbel zegt dat waar je schat is, je hart is. Als je in iemand investeert, dan is die persoon je
schat. Je stopt tijd en emotie in iemand en beide zijn ontzettend waardevol. Je investeert en investeert
in iemand en natuurlijk kun je nog steeds vijandigheid voelen over de persoon als hij of zij wreed is of
over je heen walst. Maar daarnaast ontdek je dat als je gaat investeren in mensen die van nature niet
erg lief zijn, dat je dan ook echt van ze gaat houden. Je komt erachter dat ze steeds dierbaarder voor
je worden.
Je trouwt nooit met iemand die je niet leuk vindt. Maar wie je ook trouwt, je zult deze persoon dan
weer leuk en dan weer niet leuk vinden. Dat is onvermijdelijk. Meestal vind je iemand al af en toe niet
leuk voordat je met hem of haar getrouwd bent. Dat kan een moment zijn waarop je besluit – en dat
gebeurt heel vaak – om maar niet te trouwen. Maar emoties komen en gaan. De essentie van het
huwelijk is een verbond en daarom: investeer in je partner. Je gevoelens zullen niet altijd hetzelfde
zijn, ook al houd je van hem of haar, is er aantrekkingskracht en vriendschap. Op een bepaald
moment zal je huwelijk niet meer werken, tenzij je de beslissing neemt om in deze persoon te
investeren. Wanneer je merkt dat je hart uitdroogt en je niets meer voelt als je naar de ander kijkt,
investeer dan in hem of haar. Koester hem, luister en dien. Dat helpt je door de droge periode heen en
verlicht op den duur ook de droge periodes. Dit is niet zoals de meesten van ons het doen. Als de
droge tijden komen, zijn we geneigd om te denken dat de ander niet de ware is. Wil jij een fantastisch
huwelijk? Besluit dan om lief te hebben. Dat is hoe het zou moeten gaan. Nu begint het vaak met
romance en eindigt het met wanhoop, tenzij je op een gegeven moment de beslissing neemt om te
investeren. Omdat waar je schat is, je hart is.
Topprioriteit
Een man zal zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen. Dit onderwijs uit de bijbel is heel
belangrijk en betekent dat je huwelijk, je partner, op de allereerste plek moet staan. In onze westerse
maatschappij is het moeilijk voor te stellen hoe belangrijk de relatie tussen ouders en kinderen was in
de bijbelse tijd. Er is geen samenleving die minder benadrukt wat de verplichtingen zijn van kinderen
aan hun ouders dan de westers. Bijna overal elders in de wereld en in de geschiedenis is de
verplichting die je als kind tegenover je ouders hebt ontzettend groot. En dat is niet gek als je bedenkt
hoe fundamenteel die relatie is. Deze relatie vormt je, je leeft voor altijd met de gevolgen. Wat kan een
diepere, fundamentelere en meer primaire relatie zijn dan die tussen een ouder en een kind?
De boodschap in Genesis 2 en Efeziërs 5:31 is enorm schokkend in andere culturen en dat zou het
eigenlijk ook voor ons moeten zijn. God zette niet een ouder en een kind in een tuin. Hij zette een man
en een vrouw in een tuin, een echtgenoot en een echtgenote. Als je getrouwd bent, moet je huwelijk
de primaire relatie zijn. Je zou in geen enkele persoon, activiteit of wat dan ook, meer tijd, meer geld,
meer energie, meer creativiteit, meer emotie, of wat dan ook mogen investeren dan in je echtgenoot
en in je relatie met hem of met haar. In Efeziërs komt dat op verschillende manieren naar voren. In
vers 28 bijvoorbeeld staat dat de man van zijn vrouw moet houden zoals hij van zijn eigen lichaam
houdt. Je gezondheid is belangrijk bij alles wat je doet. Stel dat je je werk voor je gezondheid zou laten
gaan, dan had je op den duur geen gezondheid en geen werk meer. Dat geldt ook voor je huwelijk.
13

Paulus zegt dat je huwelijk de eerste prioriteit heeft. Als je getrouwd bent, dan heeft je huwelijk de
kracht om de koers van je hele leven te bepalen. Als alles in je leven slecht gaat, maar je huwelijk is
sterk, dan maken die andere dingen niet meer uit: je gaat de wereld in met kracht. Als alle dingen in je
leven goed gaan, maar je huwelijk is zwak, dan ga je zwak de wereld in. Je huwelijk is het centrum en
als je dat negeert, verlies je alles. Daarom zegt Paulus in dit gedeelte dat je je vader en moeder moet
verlaten. Hij bedoelt daarmee dat je er voor moet zorgen dat niets in je leven vóór je huwelijk gaat.
Eén van die dingen zijn je ouders, maar ook als je je carrière voor je partner plaatst, verlies je op een
gegeven moment carrière én je huwelijk.
Ook je kinderen mogen niet voor je huwelijk komen. Omdat veel huwelijken zo slecht zijn, worden de
kinderen het belangrijkste dat een ouder heeft. Steeds meer mensen krijgen hun primaire emotionele
en persoonlijke voldoening en voeding via de relatie met hun kinderen in plaats van via de relatie met
hun partner. Maar als je meer van je kinderen houdt en meer energie van hen krijgt dan van je
partner, dan breek je een bijbelse principe. Bijbelse principes bijten echter terug: als jij ze breekt,
breken ze jou en gaan de dingen verkeerd in je leven. Er is erg veel onderzoek gedaan naar
kindermisbruik. Daaruit blijkt dat mensen die hun kinderen misbruiken en slaan, hun kinderen meestal
niet haten, maar juist te veel van hen houden. Als hun kinderen niet de liefde geven die ze nodig
hebben – omdat ze die van niemand anders krijgen – dan worden ze gek. Maar kinderen zijn
kinderen. Ze zijn niet in staat om jou de liefde te geven die je nodig hebt, want ze zijn niet volwassen
genoeg.
Vrienden (mannelijk of vrouwelijk) bij wie je liever bent dan bij je partner of die je beter begrijpen dan
je partner, vormen ook een bedreiging van je huwelijk. Het doel van het huwelijk is vriendschap en je
echtgenoot zou je beste vriend moeten zijn.
Je hebt niet verlaten als je partner niet de belangrijkste persoon is in je leven. Je vader en moeder
verlaten om je vrouw aan te hangen, is een grondregel. Op veel manieren worden de huwelijken van
mensen vernietigd doordat ze problemen hebben met verlaten of omdat ze helemaal niet verlaten
hebben. Er zijn verschillende manieren waarop zich dat manifesteert. Je kunt bijvoorbeeld financieel
afhankelijk zijn van je ouders zijn, of emotioneel: eerst pappa of mamma bellen om te vragen wat die
ergens van vinden. Dit zijn duidelijke problemen die te maken hebben met het niet verlaten van je
ouders. Je hebt een probleem als je het belangrijker vindt om te weten wat je ouders denken of willen,
dan wat je partner wil of denkt. Conflicthantering is al moeilijk met z’n tweeën, het is onmogelijk met
zijn drieën of vieren! Daarbij: als je weet dat je echtgenoot doorvertelt wat je hem/haar in vertrouwen
hebt gezegd, dan vernietigt dat de intimiteit tussen jullie en kun je je niet meer geven.
Nieuw begin
Het gaat nog dieper. Als de bijbel zegt dat je je vader en moeder moet verlaten en je vrouw moet
aanhangen, dan betekent dat ook dat je alle familierituelen en gewoonten achter je moet laten. Een
huwelijk is een nieuw begin, een frisse start. Dat is één van de mooiste dingen die de bijbel leert over
een huwelijk. Het is nieuw. Je kunt het huwelijk niet instappen en zeggen: ‘Zo hoort het, dit is
mannenwerk en dat vrouwenwerk, want zo was het in mijn familie’. Dit is wel hoe veel mensen met
elkaar omgaan, maar als je op zo’n manier het huwelijk instapt, heb je niet verlaten.
Voorbeeld. In Kathy’s familie hielp vader moeder constant met alles: luiers verschonen, schoonmaken,
afwassen, kinderen voeren etc. Kathy hoorde haar moeder zeggen: ‘Dit is hoe je vader laat zien dat hij
van mij houdt. Hij helpt me met de kinderen’. In Tims familie werd nooit ofte nimmer aan zijn vader
gevraagd of hij een van deze dingen wilde doen. Tims moeder werkte nooit buitenshuis en Tim hoorde
haar zeggen: ‘Ik houd van je vader omdat hij hard en lang werkt, hij zorgt goed voor het gezin’. Kathy
en Tim trouwen. Alles gaat goed totdat het eerste kind is geboren. Op een dag zit Tim met zijn kind op
schoot, ruikt wat er aan de hand is en zegt: ‘Kathy, dit kind moet verschoond worden’. En Kathy zegt
wat in haar familie gangbaar is: ‘Finders keepers’ [wie het vindt, moet er wat aan doen]: ‘Jíj hebt het
kind, jij bent ouder, net als ik. Ik ben nu het eten aan het doen. Wat is het probleem?’ Het was een
probleem. Want Tim interpreteerde het anders. Hij hoorde haar eigenlijk zeggen: ‘Ik houd niet van je,
ik denk niet dat je hard werkt. Het is niet belangrijk voor me dat je op die manier je liefde voor mij uit’.
Tim filterde wat ze vroeg door hoe het vroeger bij hem thuis ging. Hij had niet verlaten. Tegelijkertijd,
door te weigeren de luier te verschonen en te zeggen dat dat niet zijn taak was, hoorde Kathy hem
zeggen: ‘Ik houd niet van jou’. En het duurde een tijd voordat ze zich realiseerden dat ze moesten
verlaten. Ze moesten opnieuw beginnen en zich afvragen wat goed is voor hem en wat goed is voor
haar en hoe ze zich geliefd voelen. Als je trouwt, begin je een nieuwe familie! Je kunt niet meer
redeneren en eisen vanuit hoe het vroeger bij jou thuis ging. Een man zal zijn vader en moeder
verlaten en zijn vrouw aanhangen.
Je kunt ook je ouders niet verlaten hebben als je je ouders haat, doordat je bijvoorbeeld zegt: ‘Ik neem
mijn kinderen niet mee naar de kerk, want ik moest altijd mee van mijn vader en ik haatte het. Hij
dwong me elke week totdat ik negentien was!’ In plaats van na te denken over wat goed is voor je
kinderen en de dingen zelf op waarde te schatten, ben je nog steeds onder controle van je vader.
Alleen doe je nu iets niet omdat je vader het deed. Wanneer iemand zegt: ‘Ik zal nooit met haar
14

trouwen, want ze doet me aan mijn moeder denken’, of ‘Ik ga nooit met hem trouwen, want hij doet mij
aan mijn vader denken’, laat hij of zij zich nog steeds beheersen door zijn of haar ouders. Maar je
moet je vader en moeder verlaten.
Verlossing
Het doet denken aan de verlossing. Verlossing is ook een frisse start. Alle dingen zijn weggedaan
behalve de dingen die nog komen. Het klinkt nogal psychologisch en diep, zeker als je nadenkt over
familiepatronen en zo, maar de wijsheid van de bijbel was er eerder dan de psychotherapie. Het is
lang geleden gezegd: een man zal zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen. Het
huwelijk moet de kracht hebben om de koers van je hele leven te bepalen en je kunt dat niet negeren.
Het huwelijk heeft de kracht om je te veranderen, de kracht om je te laten zien wie je bent. Het heeft
de kracht om je neer te slaan en om je op te bouwen.
Als je getrouwd bent en je begint je nu af te vragen waar je jezelf in gebracht hebt, dan moet je weten
dat het huwelijk geen menselijke uitvinding is om je gelukkig te maken. Je kunt niet gewoon scheiden
als het je niet meer gelukkig maakt. Het huwelijk is door God uitgevonden om je heilig te maken,
zonder vlekken en rimpelloos. Ik zou nooit de diepten van mijn zonden hebben gezien, als ik niet
getrouwd was. Ik zou nooit in de positie zijn om het te zien. In je huwelijk neemt God je egoïsme en
gebruikt dat tegen je, voor je eigen bestwil. De reden waarom je uiteindelijk vat krijgt op je fouten,
egoïsme, vooroordelen en afwijkingen, is omdat deze dingen je leven in het huwelijk ruïneren. Je moet
er iets aan doen, al was het alleen al om emotioneel te overleven. Voor het eerst in je leven kun je niet
wegrennen. Zo confronteert God je met jezelf en dan is het de vraag of je bereid bent om je door
Jezus Christus te laten redden en je door zijn Geest te laten vullen.
Veel mensen die geen christen zijn en die deze aspecten niet doorhebben, maken het beste van hun
huwelijk door een muur om hun hart te plaatsen. Ze spreken met elkaar af weg te blijven bij wat voor
de ander pijnlijk is. Ze spreken al dan niet hardop af er gewoon nooit over te beginnen. Er is een
enorm potentieel voor verandering in het huwelijk, maar alleen mensen die de vervulling met de
Heilige Geest begrijpen, zullen in staat zijn om er uit te halen wat er in zit.
Als je niet getrouwd bent en je afvraagt wat je hieraan hebt: al deze dingen gelden ook voor relaties in
het algemeen. Het huwelijk is de meest intense relatie, maar kijk eens naar de relaties die je nu hebt
en probeer het daarin toe te passen. Liefde is allereerst actie en dan pas gevoel. Je kunt dit oefenen
in je huidige relaties, zodat je klaar bent voor de tijd waar je leven ervan afhangt: het huwelijk.
Paulus zegt dat een man zijn vader en moeder moet verlaten en zijn vrouw moet aanhangen. Dit is
een groot mysterie. Hoe meer je ernaar kijkt, hoe meer je je verlossing begrijpt. En hoe meer je je
verlossing begrijpt, hoe meer je het huwelijk begrijpt.
Bewerkt door Ineke Marsman-Polhuys, Ineke.Marsman@gmail.com
Verwerkingsvragen
1) ‘Als je vervuld bent met de Heilige Geest, kun je onzelfzuchtig zijn en ben je bereid om je te
onderwerpen aan andere mensen...’ Wat vind je van deze uitspraak? Zou vervulling met de Heilige
Geest in jouw huwelijk een sleutel naar verbetering kunnen zijn?
2) Hoe kun jij persoonlijk, door meer verbonden te zijn met Jezus, op een nieuwe manier reageren op
conflicten met je partner?
3) Ervaar je een droge tijd in je huwelijk? Hoe kun je concreet meer investeren in je partner, om
opnieuw liefde te gaan ervaren?
4) Heeft je huwelijk prioriteit in je leven? Zo niet, hoe kun je daar iets in veranderen? Zo ja, is je
partner daar ook van overtuigd?
5) Kijk eens naar je eigen huwelijk: op welke punten hebben jullie je ouders nog niet verlaten? Praat
met elkaar over een nieuwe, eigen richting die jullie op die punten kunnen inslaan.
6) Herken je Kellers uitspraak dat God je in een huwelijk met jezelf confronteert? Ervaar je daarin
verlossing?
15

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32 (deel 5)
5. Het doel van het huwelijk is vriendschap
Soms hebben de sentimentele praatjes over het huwelijk in de kerk net zoveel diepgang als een
Hallmarkkaart. Maar het huwelijk is veel meer dan dat en alles behalve sentimenteel. Het huwelijk is
glorieus. Het huwelijk is vurig, krachtig en vreugdevol én het huwelijk is moeilijk. Het is bloed, zweet
en tranen. Het is verslagen worden en overwinnen. Het is bijna alles, behalve zoet en sentimenteel.
Op veel avonden vallen man en vrouw in slaap na een zware dag huwelijk. Het enige gedeelte dat ze
zich bij het inslapen kunnen herinneren van deze tekst is: dit is een diep mysterie [NBG: een groot
geheimenis]. De bijbelse kijk op het huwelijk is compleet realistisch: het huwelijk is groots, het is
verschrikkelijk, het is glorieus, het is bloed, zweet en tranen. Het is NIET zoet.
De verzen over het huwelijk in Efeziërs 5 zijn gebaseerd op de voorafgaande verzen over het vervuld
zijn met de Heilige Geest. Paulus veronderstelt dat je onzelfzuchtig kunt zijn doordat de Heilige Geest
in je werkt. Het resultaat van vervuld zijn met de Heilige Geest (Ef. 5: 18vv) staat in vers 21:
‘Onderwerp je aan elkaar uit vrees voor Christus’. Deze vrees voor Christus - het besef dat Hij je
verlost heeft, voor je zorgt en van je houdt - creëert onzelfzuchtigheid. Daardoor ben je bereid om de
ander te dienen, bereid om je rechten op te geven door de behoeften van iemand anders vóór die van
jezelf te laten gaan.
Zoals we gezien hebben, is het kernprobleem in het huwelijk egoïsme. Alle andere problemen zijn
daarvan af te leiden en alleen de Geest van God kan ons egoïsme vernietigen. Er zijn mensen die
relatief goede huwelijken hebben zonder deze onzelfzuchtigheid, maar meestal is dat niet veel meer
dan vreedzame coëxistentie: jij blijft daarvan af en ik zal daarvan afblijven. De kracht van het huwelijk
is een geest van onzelfzuchtigheid door het evangelie. Egoïsme is het kernprobleem van je huwelijk
en zal het kernprobleem worden als je gaat trouwen en is waarschijnlijk het kernprobleem geweest als
je bent gescheiden.
Je kunt niet besluiten of en met wie je gaat trouwen als je niet weet wat het huwelijk is. Jezus zegt:
Voordat een man een toren bouwt, of voordat een koning de strijd begint, berekent hij de kosten
(Lukas 14:28-30). Ze bedenken wat het allemaal met zich meebrengt en wat de consequenties zijn. Je
kunt geen beslissing nemen over het huwelijk als je niet leest wat de bijbel erover zegt. Een van die
dingen is dat het huwelijk een verbond is: een publieke, permanente, exclusieve en wettige
overeenkomst waarin staat dat je je hele leven deelt met iemand anders. Je zou jezelf alleen moeten
geven aan iemand die bereid is om jou zo’n belofte te doen en aan wie jij bereid bent zo’n belofte te
doen.
Liefde in de bijbelse definitie is: toewijding. Je hebt daar diepe behoefte aan en ergens weet je dat ook
wel. Het is belangrijk om je dit te realiseren, ook als je niet getrouwd bent. Liefde in de bijbel is
gewoon een besluit om iemand anders te dienen en met iemand verbonden te zijn, ongeacht wat je
voelt en ongeacht wat de ander doet. Je gevoelens helpen wel om bij de deur te komen, maar de deur
zal niet opengaan tenzij je het besluit neemt om van deze persoon te zullen houden. Want gevoelens
zullen komen en gaan. Veel mensen trouwen niet omdat ze denken dat de gevoelens er altijd moeten
zijn. Ze denken: ‘Als dit de ware is, dan zullen mijn gevoelens nooit minder worden. Ik zou nooit naar
die persoon kijken en walgen en altijd de aandrang hebben om mezelf aan die persoon te geven.’
Maar je als je hierop wacht, kun je wachten tot je een ons weegt.
Veel mensen hebben het idee dat je altijd verliefd bent als je met de juiste persoon getrouwd bent. Als
ze dan in de praktijk niet meer verliefd zijn, denken ze dat ze een fout hebben gemaakt en iemand
anders moeten hebben. Misschien denk jij ook zo, maar laat die spanning toch wegebben! Ga die
doodse periode door naar het grotere en veel diepere geluk dat volgt. Eigenlijk is de spanning die we
gewoonlijk verliefdheid te noemen, ten diepste een egokick: ‘Hier is iemand waarvan ik denk dat
anderen haar bewonderen, en kijk nou, ze vindt me leuk!’ Dat is genoeg om een tijdje in een roes te
komen. Op een gegeven moment kom je op een punt dat je een beslissing moet nemen en de
spanning moet laten wegebben. Geef, dien, doe daden uit liefde, en je ontdekt dat je echt verliefd
wordt. Maar er moet iets sterven van de spanning voordat je die echte liefde hebt. Heel veel mensen
laten dat nooit gebeuren of denken dat ze zich ontzettend hebben vergist als het gebeurt. Maar liefde
is allereerst toewijding om mensen te dienen, actie en deze liefde heeft gevoelens tot gevolg.
Prioriteit
We zagen al dat een man zijn vader en moeder zal verlaten en zijn vrouw aanhangen. Dit betekent
dat er geen andere relatie fundamenteler is dan de relatie tussen een man en zijn vrouw. Dat is de
primaire relatie. De ouder-kindrelatie is secundair en daarom moet je partner en je huwelijk topprioriteit
hebben. Het gaat vóór je carrière, vóór je vrienden, vóór je kinderen. Maar wat als de één denkt dat hij
zijn huwelijk op de eerste plek heeft staan, maar de ander denkt van niet? Als je partner tegen jou
zegt dat je hem of haar niet op de eerste plek zet, dan kun je niet zeggen dat je dat wel doet. Stel dat
16

je partner tegen je zegt: ‘Je hebt een trui aan, maar ik weet dat je het nog koud hebt, dus je moet nog
een trui aan.’ Je zou antwoorden: ‘Hoe kun jij dat nou weten? Ik ben toch degene die weet of ik het
koud heb?’ Mensen die psychisch in de knoop zitten of irrationeel jaloers zijn buiten beschouwing
gelaten (die zijn ver in de minderheid): als je partner denkt dat jij je huwelijk niet op nummer één hebt
staan, dan moet je naar hem of haar luisteren, want alleen hij/zij kan het weten. Als je partner denkt
dat jullie een communicatieprobleem hebben, maar jij denkt van niet, dan is er per definitie een
communicatieprobleem. Je moet er beiden van overtuigd zijn dat je huwelijk goed is, anders is het dat
niet!
Je huwelijk op de eerste plek zetten, betekent ten eerste dat je allebei steeds opnieuw controleert of
het bij jullie allebei de prioriteit heeft die het zou moeten hebben. Je huwelijk is zó gebouwd dat het de
prioriteit moet hebben. Als je dat niet geeft, dan negeer je een bijbels principe en bijbelse principes
bijten terug. Als jij ze breekt, dan breken ze jou. Het is nu eenmaal de manier waarop het huwelijk in
elkaar zit. Als jij trouwt en je zet je huwelijk op de tweede plaats, dan zal je huwelijk je vernietigen. Als
twee mensen samen verdergaan, kunnen zij alles negeren, behalve dat wat de bijbel erover zegt. De
bijbel zegt dat je je vader en moeder moet verlaten en een nieuwe eenheid, een nieuwe familie moet
worden.
Eén
De bijbel zegt dat twee mensen samen komen om één te worden, één vlees te zijn. Dit betekent meer
dan één lichaam worden. In Handelingen 2:17 zegt God dat Hij zijn Geest zal uitstorten op alle vlees.
Betekent dat dat mijn lichaam de Geest krijgt, maar niet mijn ziel? Nee. Het woord vlees betekent in
zowel het Grieks als het Hebreeuws, niet alleen het lichaam, maar de hele persoon. Het vers in
Handelingen betekent dus dat God zijn Geest zal uitstorten op alle mensen. En wanneer Paulus zegt:
‘die twee zullen tot één vlees zijn’, dan staat er: die twee zullen één persoon worden. Het had niet
sterker kunnen worden uitgedrukt! Het betekent dat er nooit een huwelijk, nooit een eenheid, nooit een
familie is geweest als die van jou. Jullie huwelijk is uniek. Jullie worden een nieuwe eenheid. Je bent
niet als je eigen vader en moeder of als je schoonvader en -moeder. Daarom kun je in je huwelijk niet
zeggen: ‘In mijn familie doet de man altijd dit. En zó geven wij cadeautjes. En als er in mijn familie een
kind geboren werd, dan deed de vrouw zo.’ Als de bijbel het zegt, dan moet je het doen, want God
heeft het huwelijk uitgevonden en Hij weet hoe het in elkaar zit. Maar, behalve over de dingen
waarover de bijbel heel duidelijk is, is over alles discussie mogelijk! Je bent een nieuwe eenheid. Je
moet op basis van jullie behoeften en jullie mogelijkheden en vaardigheden jullie leven definiëren en
een nieuwe cultuur ontwikkelen, nieuwe ceremonies, nieuwe rituelen. En als je dat niet doet, dan heb
je je vader en moeder niet verlaten.
Het huwelijk moet prioriteit hebben en jouw huwelijk moet boven je ouders staan en boven wat zij
denken, en boven je carrière, en boven je kinderen. Kinderen heb je alleen maar tijdelijk. Voed ze op,
zegt de bijbel. Weet je wat dat betekent? Het betekent: zorg dat je ze kwijt raakt. Letterlijk betekent
het: zorg dat ze op een plek komen waar ze jou niet nodig hebben. Dat is je doel als ouder. En als je
ontdekt dat je kinderen belangrijker voor je zijn dan je partner, ontstaan er allerlei problemen. Je
kinderen mogen niet een grotere bron van energie voor je zijn dan je partner. En niet de grootste bron
van zelfvertrouwen voor jou. Als dat zo is, en als je kinderen je leven zinvol maken en je het gevoel
geven dat er tenminste iemand is die van je houdt, dan heb je echt een probleem. En je kinderen
zullen veel problemen hebben in de toekomst. Het is een van de kernproblemen bij
kindermishandeling. Kindermishandeling en -misbruik komt veel voor in gezinnen waar de kinderen
surrogaatechtgenoten zijn geworden.
Vriendschap is het doel
Het doel van het huwelijk is vriendschap. Je partner moet je beste vriend zijn, anders heb je geen
huwelijk. Dit is niet erg traditioneel, maar wel bijbels. Stel dat Tom goed bevriend is met Corine. Zij zet
hem niet in vuur en vlam, maar Tom kan wel zijn hart bij haar uitstorten, zijn leven met haar delen en
hij begrijpt haar en zij begrijpt hem. Maar Corine is niet Tom’s type, hij voelt zich niet tot haar
aangetrokken. Dan ontmoet hij Laura. Hij weet heel goed dat hij nooit zo goed bevriend met haar zal
worden als met Corine, maar toch gaat hij een relatie met haar aan. Dit komt vaak voor en meestal
vinden we het normaal en dat zegt iets over ons begrip van het huwelijk. Want eigenlijk heeft Tom
verkering met een seksobject: Laura is niet zijn beste vriend, dat is Corine. Maar tot Corine voelt hij
zich seksueel niet aangetrokken. Vooral in het oude testament is één van de woorden voor
echtgenote: verbondspartner, soulmate. Toen Adam voor het eerst zijn vrouw Eva zag, zei hij niet:
‘Wat een lekker ding.’ Hij zei: ‘Dit is dan eindelijk vlees van mijn vlees en been van mijn gebeente!’ In
feite zei hij: ’Van jou houden? Ik BEN jou’ of: ‘Jij bent mij’, of zoiets. Hij is ondersteboven en wat hij
bedoelt, is: ‘In jouw aanwezigheid weet ik eindelijk wie ik ben, ik ben eindelijk heel.’
17

Samen reizen
Vriendschap is een diepe eenheid die ontstaat door een gezamenlijke reis naar dezelfde horizon.
Diepe eenheid door samen te reizen. C.S. Lewis spreekt in zijn boek De vier liefdes over erotische
liefde en vriendschappelijke liefde: eros en filios. Als je beide liefdes uit zou moeten tekenen, dan
kijken bij eros twee mensen naar elkaar en bij filios kijken twee mensen samen naar iets anders. Dat
is het verschil tussen eros en filios.
Als je precies wilt weten wat filios is moet je eens kijken naar die oude mannenfilms. Daarin heb je
vaak zo’n groep mannen die elkaar haten omdat ze zo verschillend zijn: een academicus, een exgevangene
en een techneut. In het begin van de film zie je allemaal conflicten en op een gegeven
moment ontwikkelen ze eenzelfde visie, hebben ze een gezamenlijk doel. Ze kijken naar dezelfde
horizon: ‘We gaan de planeet overwinnen.’ Vervolgens worden deze jongens vrienden. Ze redden
elkaar onderweg van gevaarlijke dingen. Ze verliezen ledematen voor elkaar. Al deze films zijn groots,
geweldig. Vaak slecht geacteerd, maar toch gaaf.
In de bijbel is filios altijd het eerste stadium. Eros volgt daar meestal vanzelf uit. Dat is wat er ook in
deze films gebeurt. Hierin is het geen erotische liefde in de zin van seksuele liefde, maar wel
ontwikkelt er zich een diepe eenheid, doordat ze een gezamenlijke horizon hebben, omdat ze
dezelfde kant op gaan. En op een gegeven moment kunnen ze echt naar elkaar kijken en elkaar
aardig vinden, van elkaar houden. Vriendschap is diepe eenheid die voortkomt uit het hebben van
dezelfde horizon.
Horizon
Wat is een bijbelse gezamenlijke horizon in het huwelijk? Deze vraag is erg belangrijk. Het is één van
de redenen waarom twee christenen een zo onvoorstelbaar veel mooier huwelijk zouden kunnen
hebben dan niet-christenen. Het staat in Efeziërs 5 bij wat de man geacht wordt te doen, maar beiden
moeten het doen: ‘Mannen, hebt uw vrouw lief, evenals Christus zijn gemeente heeft liefgehad, om
haar te heiligen, haar reinigende door het waterbad met het woord, en zo zelf de gemeente voor zich
te plaatsen, stralend, zonder vlek of rimpel of iets dergelijks, zó dat zij heilig is en onbesmet.’ Paulus
gaat door op de overeenkomst tussen de relaties Christus en de kerk en man en vrouw. De reis die je
in het huwelijk maakt, is de reis naar de troon van God. De gezamenlijke horizon, de diepe eenheid,
ontstaat door de gezamenlijke reis waarin je de ander in een heilige, reine en smetteloze toestand
probeert te krijgen. Met andere woorden: in een christelijk huwelijk kijk je naar de ander en je ziet de
mooie kanten die God in zijn/haar leven aan het werken is.
Veel mensen die trouwen, kijken naar een standbeeld terwijl ze eigenlijk moeten kijken naar een
prachtig blok marmer. Als je trouwt omdat je aanstaande zo geweldig is, dan begrijp je de reis nog
niet. De passie en het doel van een christelijke man en vrouw is om voor de troon van God te komen.
Onderweg geven ze zichzelf en reinigen ze de ander door het waterbad van het woord. Ze kijken naar
elkaar en zeggen: ‘Ik zie iets prachtigs onder al je fouten, gebreken, zwakheden, afhankelijkheden en
onvolwassenheden. Ik zie wie God wil dat je eigenlijk bent. Ik zie flitsen van onsterfelijkheid en van
glorie en ik wil jou helpen de persoon te worden die God wil dat je bent. Ik zie je potentieel, en ik weet
dat jij hetzelfde kunt doen bij mij. We willen elkaar presenteren voor de troon, zonder vlek en rimpel.’
Twee christenen die dit begrijpen en helemaal opgedost voor de dominee staan, realiseren zich dat
het een beetje toneel is. Heb je ooit kinderen bruiloftje zien spelen? Het ziet er altijd een beetje idioot
uit. Dat komt omdat ze niet groot en niet wijs genoeg zijn om het in het echt te doen. Als jij voor het
altaar verschijnt in je trouwkleren, dan zeg je in feite dat je over een paar biljoen jaar voor de troon zult
staan. Dan zullen jullie zielen en karakters helemaal rein zijn, zonder vlekken en oneffenheden en
God zal naar jullie kijken en zeggen: ‘Goed gedaan, goede en trouwe slaven. Door de jaren heen
hebben jullie elkaar opgebouwd, je hebt jezelf opgeofferd voor de ander, jullie hebben elkaar
opgedragen in gebeden, en jullie hebben elkaar geconfronteerd, berispt en geknuffeld. Jullie hadden
elkaar lief en duwden elkaar voortdurend Mijn kant op. En kijk nou eens! Je bent stralend, je kunt voor
Mij verschijnen, zonder vlek of rimpel.’ Als twee christenen voor het altaar verschijnen, realiseren ze
zich dat ze in de verre toekomst naast elkaar zullen staan met de vreugde en het besef dat ze
verlossend hebben gewerkt in het leven van een ander.
Het ultieme doel van je huwelijk is diepe eenheid die voortkomt uit het samen reizen in de richting van
heiligheid. Romantiek, lol en al die andere dingen zijn daar gewoon de resultaten van. Ze zijn het
toetje, niet het hoofdgerecht. Je bent verbonden aan de heiligheid van de ander, aan de schoonheid,
aan de grootheid, aan de perfectie, de eerlijkheid, de compassie van de ander. Als je je verbonden
hebt aan een lager doel, dan speel je alleen maar bruiloftje, je doet het niet echt.
Partnerkeuze
Als we op zoek zijn naar een partner, zijn we geneigd om te beginnen met romantiek, met eros.
Vervolgens kijken we of degene tot wie we ons aangetrokken voelen een vriend zou kunnen worden.
Zo strepen we al gauw de mensen weg die er niet cool uitzien, niet innemend zijn of te lang, te kort, te
dik of te dun. Het gaat hier trouwens over christenen, niet over mensen die gewoon met elkaar het
18

ed in duiken. Christenen zouden niet moeten beginnen met eros. Want in feite zou je op deze manier
al die mensen kunnen hebben weggestreept die fantastische echtgenoten hadden kunnen zijn, omdat
zij fantastische vrienden hadden kunnen zijn. Maar je hebt bij het zoeken naar een partner het aanbod
verkleind tot degenen met wie je denkt een romantische sensatie te kunnen hebben. Misschien wordt
een van hen een goede vriend, maar het is goed mogelijk dat je de best mogelijke kandidaat al
weggestreept hebt. Begin met vriendschap. Begin met uitvinden of jullie een gezamenlijke passie
hebben, dezelfde horizon. Vraag je af of de ander diepgang heeft, of de ander jou begrijpt en of je
kwetsbaar kunt zijn bij de ander. Dat zijn vragen die je zou moeten stellen als je probeert uit te vinden
of je vrienden zou moeten worden met iemand. Hoe kun je nou mensen wegstrepen! Je zou best wel
eens al jaren mensen kunnen elimineren die geweldige mannen of vrouwen voor jou hadden kunnen
zijn.
Oppassen
Het is goed als je een vriendschap opbouwt met een man of een vrouw. Het is de manier waarop je
erachter kunt komen met wie je een toekomst kunt hebben. Maar je moet ook oppassen. Als je heel
ver gaat en echt goede vrienden bent, dan heb je volgens de definitie van de bijbel in feite verkering,
ook als je nog niet romantisch bent geweest. Want je doet, bewust of onbewust, precies wat de bijbel
zegt dat je zou moeten doen. Je bent in het eerste stadium in de richting van een huwelijk. Als jij je
hart kunt openen voor iemand, kwetsbaar kunt zijn en begrip vindt, dan heb je vriendschap.
Vriendschap tussen een man en een man en vriendschap tussen een vrouw en een vrouw is één
ding. Maar vriendschap tussen een man en een vrouw is anders. Daar is iets mee, vanwege de
manier waarop God Adam en Eva maakte.
God stopte de karakteristieken van de mens niet allemaal in de man of in de vrouw, maar verdeelde
ze op zo’n manier tussen beiden dat Adam zich alleen voelde. Toen Adam nog niet had gezondigd en
een perfecte relatie had met God, was Adam eenzaam. God schiep Eva om Hem te completeren. De
vriendschap tussen de seksen heeft een ongewoon diepe, completerende component. Het is heel
diep en mysterieus als je je realiseert dat je niet alleen in de aanwezigheid bent van een vriend, maar
ook in de aanwezigheid van de Ander. Je bent in het gezelschap van iemand die anders is. En als jij
kwetsbaar bent bij de ander en hij of zij jouw zonden en problemen ziet en zegt dat hij/zij het begrijpt,
dan geeft dat een voldoening en completeert dat jou op een heel andere manier dan iemand van je
eigen sekse dat zou kunnen doen.
Als je een echt diepe vriendschap hebt met iemand van het andere geslacht, heb je eigenlijk
verkering. Je bent op weg naar een huwelijk en daarom moet je heel voorzichtig zijn. Als jij iemand zo
kwetsbaar maakt maar je niet sociaal aan hem persoon verbindt; als je niet erkent dat je in feite
verkering hebt, terwijl je wel een diepe vriendschap ontwikkelt, dan gebruik je hem of haar. En als je
denkt dat dat wel meevalt of niet waar is, als je denkt dat die andere persoon zich niet gebruikt voelt,
zorg dan dat je dat heel zeker weet. Praat met die persoon. Kijk uit!! Want je hebt verkering op de
manier waarop de bijbel zegt dat je verkering zou moeten hebben. Je denkt alleen dat je geen
verkering hebt.
Wat is een vriend?
In Spreuken wordt veel gezegd over vriendschap. Hieronder lopen we de karakteristieken van een
vriend langs. Het gaat in Spreuken om vriendschap in het algemeen, maar het geldt uiteraard ook
voor het huwelijk. Want het huwelijk is de meest intense vriendschap die je kunt hebben.
Een vriend is consistent. Een vriend is er altijd voor jou. Als je hem nodig hebt, extreme dingen daar
gelaten, dan is een vriend er, hij luistert, hij is met jou verbonden. Er is een consistentie, een basis. Als
de ander niet consistent is, dan is hij geen vriend.
Een vriend is eerlijk. Een vriend is eerlijk tegen jou en over jou. Veel mensen zijn wel eerlijk over jou.
Ze vertellen je wat er goed en slecht aan je is en wat ze van je vinden. Maar ze zijn niet eerlijk tegen
jou, ze zullen niet veel over zichzelf vertellen. Ze zijn niet echt open. Dat zijn geen vrienden. Een
vriend is eerlijk over wat hij van jou vindt én hij is eerlijk over zichzelf.
Een vriend is kwetsbaar. Je bent in staat en je bent bereid om tot op zekere hoogte naakt te zijn.
Naakt zijn betekent dat je helemaal open bent. Je laat helemaal zien wie je bent. De ander ziet alles,
je verbergt niets. Dat is fysieke naaktheid, maar ook naaktheid in het algemeen. Emotionele naaktheid
bijvoorbeeld, betekent dat je geen geheimen hebt. Is je vriend iemand voor wie je geheimen moet
hebben? Zijn er dingen die hij/zij nooit zal begrijpen, terwijl ze wel heel erg bij je horen? Dan ben je
niet naakt en dus niet echt bevriend met die persoon. Spreuken spreekt niet over de absolute en totale
naaktheid en vriendschap in het huwelijk, maar je kunt wel zien dat het patroon hetzelfde is. In het
huwelijk is het het meest dynamisch. Kwetsbaarheid betekent dat je je hart kunt openen, dat je niets
achter hoeft en zult te houden. Het huwelijk is de ultieme vriendschap; en fysieke naaktheid wordt
geacht samen te gaan met alle mogelijke andere vormen van naaktheid. Volgens de bijbel moet je niet
fysiek naakt bij elkaar zijn totdat je naakt bent in alle andere opzichten. Als iemand zegt dat hij niet wil
19

trouwen, maar wel met je wil samenleven, zegt hij/zij eigenlijk dat hij/zij wel fysiek naakt wil zijn, maar
niet economisch en sociaal. In feite is hij of zij nog niet helemaal kwetsbaar voor jou.
Een vriend zegent je. Een vriend is iemand die je voortdurend zegent. Toen Jakob stierf, kwamen al
zijn kinderen en kleinkinderen aan zijn bed, en hij zegende hen. Wat doet hij dan precies? Hij zegt: ‘Ik
zie grote dingen voor je, ik zie wat God aan het doen is in jouw leven.’ Dit is bevestiging. In
psychologische termen is bevestiging echter veel zwakker dan waar dit over gaat. Dit is diepe
bevestiging. Stel dat ik mijzelf helemaal voor jou open. Jij kijkt bij mij naar binnen en zegt: ‘Ik houd van
jou. Ik accepteer dit deel van jou en ik houd van jou ondanks dat.’ Dat is bevestiging. Een goede
vriend is iemand die jou beter kent dan dat je jezelf kent, iemand die jou beter begrijpt en een beter
idee heeft van waar je heen zou moeten gaan.
Wees een vriend
Wat moet je doen om zo’n vriend te worden? Het vereist consistentie, eerlijkheid, kwetsbaarheid en
het vereist dat je de ander begrijpt, bevestigt en zegent. De meest destructieve angst, zei J.K.
Chesterton, is de angst om sentimenteel te lijken. Deze angst is in relaties vernietigend. We zeggen
zo vaak ‘doei, tot ziens’ terwijl we ‘ik mis je’ en ‘ik hou van je’ bedoelen. We zijn alleen te bang om dat
hardop te zeggen. En iemand die bang is om dit te zeggen, om uit te drukken wat hij werkelijk denkt of
voelt, is nog niet in staat een zegen te zijn voor iemand anders.
Als je getrouwd bent, doe er dan alles aan om beste vrienden te worden. Misschien betekent dat dat
je met je partner om de tafel moet gaan zitten en elkaar moet vertellen dat er dingen zijn waarover je
niet met elkaar kunt praten. Zeg het als je bang bent om te praten over wat echt in je hart leeft, omdat
je denkt dat de ander je dan uitlacht of een snauw geeft. Praat over al die dingen die je ervan
weerhouden om echt naakt te zijn bij je partner. Het is heel waarschijnlijk dat je partner hetzelfde
denkt. Het komt niet vaak voor dat de één zegt dat hij helemaal open is en de ander dat hij dat
eigenlijk niet kan zijn. Je moet er alles aan doen om beste vrienden te worden en dat ben je niet als je
geheimen voor elkaar hebt.
Christen
Als jij een christen bent en je aanstaande is dat niet, dan is het eigenlijk niet mogelijk om helemaal
kwetsbaar bij elkaar te zijn en om door de ander gezegend te worden. Als je christen bent, kun je je
hart alleen openen voor je niet-christelijke partner als Christus niet het centrum van je leven is. Als
Christus je hele hart vervult en je partner heeft dat niet, dan kun je niet verwachten dat hij of zij je
begrijpt. Je moet Christus in de buitenwijken van je hart houden als jij in veel andere opzichten close
bent met je partner en goede vrienden met hem of haar bent. Het is gewoon te pijnlijk om Christus in
het centrum van je leven te hebben, terwijl je partner dat niet begrijpt. Want als je partner Christus niet
begrijpt, dan begrijpt hij of zij jou niet. En dat wat je het liefste wilt, dat wat echt romantisch en
passioneel is, dat wat een vriendschap echt een huwelijk maakt, is iemand die diep binnen in je kijkt
en zegt: ‘Ik hou van je, ik begrijp je, ik zie je passies, ik zie je horizons. Ik ben onderweg naar jou.’ Als
je dit soort complete naaktheid, kwetsbaarheid, begrip en acceptatie hebt – dat ook in de beste
huwelijken niet heel vaak voorkomt - dan proef je hoe het leven in de hemel moet zijn. Je moet niet
trouwen met iemand die geen gelovige is, omdat je uiteindelijk geen vrienden kan zijn. Als je het wel
kunt, heb je Christus naar de rand van je hart verplaatst. Dan houd je Hem uit het centrum van leven.
Jezus
Jezus is natuurlijk de ultieme Vriend. Hij is consistent, eerlijk, kwetsbaar, en zegenen? Hij doet niet
anders! De vriendschap van Jezus Christus met ons is de grootste vriendschap. Hij zei: ‘Ik noem jullie
mijn vrienden.’ Pas wat je leert in je relatie met Jezus toe op je andere relaties. Als je niet getrouwd
bent, zal dat je bewegen en voorbereiden tot een echt huwelijk. Als je getrouwd bent, zal dat je een
huwelijk geven dat zingt! Zodat je op een dag kan zeggen: ‘Dit is nu been van mijn gebeente en vlees
van mijn vlees. Nu ik met jou ben, weet ik wie ik ben.’
Bewerkt door Ineke Marsman-Polhuys, Ineke.Marsman@gmail.com
Verwerkingsvragen
1) Het huwelijk is uniek, een nieuwe eenheid. Ervaar je dat ook zo?
2) Keller wijst erop dat je kinderen belangrijker voor je kunnen zijn dan je partner. Hoe is dat in jouw
gezin? Bedenk hoe je samen een betere balans hierin kunt vinden.
3) Vriendschap is een diepe eenheid die ontstaat door een gezamenlijke reis naar dezelfde horizon.
Wat is jullie horizon? Wat is je reactie op Kellers beschrijving van de bijbelse gezamenlijke horizon?
4) Keller noemt vier karakteristieken van een vriend. Leg die eens naast jezelf. Op welke manier kun jij
groeien in de vriendschap met je partner?
20

5) Praat er met elkaar over hoe jullie kunnen/moeten werken aan een diepere vriendschap binnen
jullie huwelijk.
21

Tim Keller over het huwelijk, n.a.v. Efeziërs 5: 21-32 (deel 6)
6. Eenheid ontwikkelen
Het huwelijk is vriendschap, vriendschap met eeuwige dimensies. Het is een kosmische vriendschap,
een spirituele vriendschap, een vriendschap in een wereld met ramen. Het huwelijk is niet romantiek
met een vleugje vriendschap. Het is vriendschap met een vleugje romantiek. Het is niet romantiek en
aantrekkingskracht, waar vriendschap bij komt als een prachtige optie. Volgens de bijbel is het
huwelijk ten diepste vriendschap, met romantiek die het garneert en kleur geeft. Degene die jij trouwt,
moet iemand zijn die nu of in potentie je beste vriend is. Je zou niet moeten trouwen met iemand die
je niet tot op de bodem kunt begrijpen.
Vriendschap is niet zomaar een gevoel van affectie, genegenheid. Vriendschap is een speciaal soort
liefde en heeft drie componenten: het is diepe eenheid die ontstaat als twee mensen samen reizen
naar een gezamenlijke horizon, een gezamenlijk doel.
Horizon
In Efeziërs 5 wordt het huwelijk vergeleken met de structuur van het lichaam. De man is het hoofd en
de vrouw is het lichaam en samen zijn ze delen van één lichaam. De manier waarop man en vrouw
met elkaar om moeten gaan, is de manier waarop je met je lichaam omgaat. Er staat dat de twee één
vlees zullen zijn, één persoon. Het doel hiervan is het lichaam perfect en zonder vlek of rimpel te
presenteren en dat doe je door het lichaam te voeden en te wassen. Dit is een fascinerende illustratie.
Je bent nooit helemaal apart van je lichaam, maar je kunt wel over je lichaam nadenken als iets dat op
een bepaalde manier onderscheiden is van jou. Je bent niet gescheiden van je lichaam, maar je kunt
wel naar je lichaam kijken en eraan werken. Je kunt zeggen dat het allerlei gebreken heeft, of dat het
niet in vorm is, of dat het nodig anders gekleed moet worden. En vervolgens kun je aan je lichaam
werken. Je doel daarmee is dat je lichaam weer toonbaar wordt. Volgens de bijbel is het huwelijk ook
zo. Efeziërs 4 verwijst naar hoe wij als leden van zijn lichaam ons verhouden tot Christus. En wat
Jezus doet, is duidelijk ook de taak van man en vrouw: dat ze elkaar heiligen. De gezamenlijke
horizon die twee mensen in het huwelijk hebben, is het feit dat ze allebei een visie hebben van wie ze
kunnen zijn in Christus en wie de ander kan zijn in Christus. In een huwelijk zijn we onderweg om daar
te komen.
Je moet dus een visie hebben op wie de ander aan het worden is, wie hij of zij in de hemel zal zijn:
een perfect en stralend persoon zoals God het wil. Je bent daar enthousiast over en je hebt je eraan
toegewijd om deze persoon te zien ontwikkelen. Dat is de horizon, dat is het doel.
Dit geldt niet alleen voor het huwelijk, dit is hoe alle christelijke vriendschappen zouden moeten zijn.
Als je een christen beter leert kennen, is het net alsof je naar een berg kijkt op een bewolkte dag. Je
krijgt zo af en toe een flits, een glimp te zien van de besneeuwde bergtop, van de persoon die de
ander aan het worden is. Je ziet wie de ander zou zijn geweest als hij of zij niet zo gebutst en
geslagen was door zonden en gebreken. Je raakt eraan toegewijd. Je weet dat de Heilige Geest aan
het werk is om deze persoon zo te laten worden en wilt deel uitmaken van dat proces. Verliefd worden
in de bijbel is eigenlijk overweldigd zijn door en toegewijd aan dat eigenlijke ik van de ander. Je zegt:
‘Ik wil zijn als de kandelaar waarop deze kaars wordt geplaatst. Ik wil helpen zoeken en ontwikkelen
door gebed, door dienen en helpen. De stralende persoon zit opgesloten daarbinnen, en ik wil het licht
duidelijk laten schijnen. Ik wil dat anderen de schoonheid van deze persoon zien, ik wil zo snel
mogelijk in die richting groeien en ontwikkelen.’ Dit is de manier waarop elke vriendschap in elkaar zou
moeten zitten. Doe je dat? Of probeer je alleen maar uit te vinden of deze persoon ook dezelfde
muziek leuk vindt als jij en vind je het wel tof als hij/zij daarnaast ook nog gelooft in de bijbel? Dan heb
je een vriendschap zonder ramen naar de eeuwigheid. Dan heb je niet een relatie waarin steeds
vooruit gekeken wordt en besef je niet dat je vrienden bent voor een biljoen jaren. Vooral in de grote
stad is een christelijke vriendschap erg lastig, omdat je vrienden bent voor acht maanden; dan
verhuist er weer één. Maar het is wel de manier waarop vriendschappen in elkaar zouden moeten
zitten, en vooral het huwelijk. Dat is de horizon en de consequenties hiervan zijn geweldig.
Leuk
Je zult ontdekken dat je je partner dan weer leuk en dan weer niet leuk vindt. ‘You will find yourself
constantly falling in and out of like’, niet: ‘in and out of love’. Je houdt niet dan weer wel en dan weer
niet van de ander. Liefde is toewijding aan de ‘heilige ik’ van de ander. Het leuk vinden is het gevoel.
Dat gevoel is er dan weer wel en dan weer niet. Dat komt doordat je aan de ene kant een idee hebt
van de persoon die je partner zou zijn als er geen zonden waren, maar aan de andere kant kom je ook
steeds in aanraking met de zondaar. Je komt de houdingen tegen, de persoonlijkheid en al die dingen
die weg zullen branden in het licht van Gods glorie, omdat ze niet permanent, maar tijdelijk zijn.
22

Er zullen dus tijden zijn waarin je naar je partner kijkt en de zonden en gebreken ziet en daar boos om
bent. Het huwelijk is eigenlijk als een oven. Er zijn vlammen, en dat zijn geen romantische. Er is hitte.
Je kunt je partner vergelijken met een stukje erts waarin een prachtig, puur stukje metaal zit, maar ook
vuil en onzuiverheden die er af gebrand moeten worden. Je moet het in de oven gooien zodat de
onzuiverheden verdwijnen en het echte metaal overblijft. Het huwelijk is die oven. In het huwelijk
komen twee mensen overeen wat bij de echte mens hoort en wat de onzuiverheden zijn. Ze kunnen
aanwijzen wat moet blijven en wat moet verdwijnen. Samen vechten ze tegen het lelijke in het leven
van de ander en voor wie God wil dat de ander wordt. Er zullen dus tijden zijn waarop je je partner niet
leuk vindt. Want er is heel veel zondig en lelijk in het leven van de ander.
Als je in een niet-christelijk huwelijk tegen de onzuiverheden en zonden van de ander aanloopt, dan
zie je die meestal niet als zonden. Je denkt eerder: ‘Ik wou dat ik iemand had die beter was.’ Als twee
getrouwde christenen tegen de onzuiverheden en zonden van de ander aanlopen en ze hebben die
horizon, dan kunnen ze zich ook iemand voorstellen die beter is. Maar de persoon die ze in gedachten
hebben, is de persoon met wie ze getrouwd zijn. Je wilt ook perfectie, maar je wilt zijn of haar
perfectie. Je wilt de perfectie die alleen hij of zij zou kunnen zijn, want je wilt hem of haar! Je wilt de
zuivere hem of haar, de perfecte, de heilige persoon in hem of haar. Natuurlijk ben je boos op hem,
maar je wilt niet iemand anders. De enige manier om die persoon te krijgen is door bij hem of haar te
blijven, omdat hij christen is en jij christen bent. Paulus zegt in Filippenzen tegen een hele kerk dat hij
ervan overtuigd is dat Hij die een goed werk begon, het ook tot voleinding zal brengen. Kent hij
iedereen in die kerk? Hij had ze nog nooit ontmoet! Maar toch zegt hij dat als je een echte christen
bent, Hij die een goed werk in jou begon, dat werk ook zal afmaken op de dag waarop Jezus
terugkomt.
Je kunt dus verwachten dat je je partner niet altijd leuk zult vinden. Maar toch zal je toewijding groeien.
Zelfs als je de imperfecties die je bij hem of haar ontdekt, haat, omdat het onzuiverheden zijn die
moeten verdwijnen. Je wilt net als iedereen een perfecte partner, maar je wilt dat deze partner perfect
wordt.
Cultuur
Het huwelijk is volgens de bijbel in eerste instantie vriendschap, die versierd wordt met romantiek. Niet
romantiek versierd met vriendschap. Wees je bewust van het normale patroon in onze cultuur, waarin
we een partner kiezen op grond van seksuele aantrekkingskracht. De bijbel zegt dat schoonheid
vervaagd. Er is maar een beperkt aantal face lifts mogelijk, terwijl we op het eind toch allemaal op
elkaar lijken. We zijn geneigd om iedereen af te schrijven, behalve die mensen tot wie we ons
seksueel aangetrokken voelen. Vervolgens bekijken we pas of vriendschap met een van hen mogelijk
is. Maar we zouden ons moeten afvragen hoe we iemand vinden van wie we het karakter en de
wijsheid aantrekkelijk vinden. Er bestaat seksuele aantrekkingskracht die ontstaat door diepe eenheid
met iemand van wie je het karakter ontzettend bewondert en die jouw karakter ook enorm bewondert.
Er is niets sexy-er dan dat. Het is een heel andere vorm van seks, het is een heel andere vorm van
aantrekkingskracht. Het is verbazingwekkend hoe het niet compleet onafhankelijk, maar wel een stuk
minder afhankelijk is van hoe de ander er uitziet. En na verloop van tijd verdiept deze relatie zich, ook
al vervaagt je schoonheid. Wees dus voorzichtig met de volgorde waarop je met iemand een relatie
begint. Als het echt waar is dat een huwelijk vriendschap is, die versierd wordt met romantiek en niet
andersom, waarom zou je dan beginnen met seksuele aantrekkingskracht als je een partner zoekt?
Alleen
Volgens 1 Korintiërs 7 zijn er mensen die de gave van het alleen zijn hebben. Zij hebben, ook al
voelen ook zij zich eenzaam, die diepe troost en vervulling niet nodig die de meesten van ons
absoluut moeten hebben om gelukkig te kunnen zijn. Maar wat moeten mensen die wél die diepe
completering nodig hebben, maar nog niemand hebben gevonden om mee te trouwen? Of die
doodsbang zijn voor het huwelijk? De bijbel zegt dat de enige veilige plek om die completering te
krijgen het huwelijk is: een permanent en exclusief verbond tussen een man en een vrouw om hun
totale leven met elkaar te delen. Dat is de enige plek, het enige veiligheidsnet dat sterk genoeg is om
al die dingen te doen die je in een huwelijk zou moeten doen. Je kunt nog steeds, zoals velen van
jullie weten, verscheurd worden in een huwelijk. Maar je zou het in elk geval nooit moeten proberen
buiten het veiligheidsnet van een bindend contract. Als we zo verlangen naar die intimiteit, troost en
completering, maar niemand kunnen vinden of ontzettend bang zijn voor het huwelijk, dan kun je daar
op verschillende manieren mee omgaan. Een paar daarvan zijn heel gevaarlijk.
De eerste manier is dat je, ook al ben je geen vrienden, toch seks hebt met iemand, omdat dat voor
een moment totale bevrediging geeft. De bijbel zegt dat dit niet de manier is. Seks zonder verbond is
uiteindelijk niet bevredigend; je zult ontdekken dat je juist nog eenzamer bent geworden.
Een andere manier is dat je iemand van de andere sekse hebt die je beste vriend is. Er is niemand die
je zo goed kent als hij of zij, maar óf jij óf de ander weigert om ook op een romantische manier
23

toegewijd te zijn. Je hebt geen verkering, je bent alleen goede vrienden. Dit kan een tijd goed gaan.
Maar op een gegeven moment sterft een van beiden van binnen. Het kan de man zijn, het kan de
vrouw zijn. De één zegt: ‘Dit is geweldig! We zijn niet bezitterig, we hebben geen verkering, we zijn
alleen maar goede vrienden.’ En ondertussen sterft de ander, want hij/zij voelt zich getrouwd en heeft
die permanente en exclusieve toewijding nodig. Als je probeert om die completering daarbuiten te
ontvangen, sterft tenminste een van jullie van binnen.
Je kunt ook de diepe eenheid buiten het huwelijk zoeken door met iemand van dezelfde sekse die
diepe eenheid te ervaren door een seksuele vriendschap. Maar ook hiervan zegt de bijbel dat het niet
werkt. Een vriendschap met iemand van je eigen geslacht kan je niet zo diep bevredigen of vervullen
zoals Eva gemaakt werd om Adam te completeren.
We verlangen allemaal naar de soort eenheid en completering die je krijgt in een diepe vriendschap
met iemand van het andere geslacht. En we hebben die ook allemaal nodig, tenzij we de gave van het
alleen zijn hebben. Maar we moeten zeer voorzichtig zijn als we die buiten het huwelijk zoeken. De
echte bevrediging en troost als je geen huwelijk hebt, moet je zoeken in vriendschappen met mensen
van je eigen geslacht. Dit is niet om het huwelijk te vervangen. Zulke vriendschappen bevredigen niet
compleet je verlangen, maar zijn wel de troost. Ze zijn bedoeld om de tijd te overbruggen totdat je
getrouwd kunt zijn. En natuurlijk kan God, en Hij doet dat ook vaak, je de gave geven om het huwelijk
tijdelijk of nooit nodig te hebben en zelfs niet te willen.
Test
Het huwelijk: twee mensen die toegewijd zijn aan de ‘heilige ik’ van de ander, samen reizen naar de
troon van God. Ze willen elkaar stralend en zonder vlek of rimpel presenteren voor Zijn troon. Je komt
erachter of je een vriendschap hebt waarop je een huwelijk zou kunnen baseren, als je samen
overeen kunt komen wat de echte persoon is en wat de zonden en onzuiverheden zijn. Als je vriend of
vriendin een geweldig inzicht heeft in wie jij eigenlijk zou moeten zijn, dan zit je op de goede weg.
Maakt hij of zij dat je heilig wilt zijn? Geeft hij/zij je een beeld van wie je zou kunnen zijn in Christus dat
je zo enthousiast maakt dat je ook echt zo wilt zijn. Merk je dat je het beter weet en nog meer wilt als
jij bij hem of haar bent? En is dit alles ook nog eens andersom het geval? Dat laatste is belangrijk. Als
je vriend(in) een beeld heeft van wie je zou moeten zijn, maar jij hebt dat niet bij hem of haar, dan zit
het niet goed. Maar als jullie overeen kunnen komen wat jullie echte ik is en wat de vlekken en rimpels
zijn, dan heb je een vriendschap waarop je een huwelijk met ramen op de eeuwigheid kunt baseren.
Als
Wat als je getrouwd bent zonder al deze dingen in gedachten? Wat als je eigenlijk helemaal geen
vrienden bent? Veel mensen zijn getrouwd omdat ze het idee hadden dat ze zo goed bij elkaar
pasten, zich zo goed bij elkaar voelden, een hoop lol hadden samen of omdat andere mensen zeiden
dat ze zo’n leuk stel waren. Maar ondertussen praat de man met zijn vrienden over dingen waarvan hij
zich niet voor kan stellen dat hij het aan haar zou vertellen en zijn vrouw doet hetzelfde. Beiden
dachten ze dat dat gewoon de manier was waarop het ging, waarop het hoorde. Dit is een nietchristelijk
begrip van het huwelijk. Wat nu?
Het antwoord staat in de bijbel. Je besluit gewoon dat je je partner je vriend gaat maken, dat je die
kant op gaat. De bijbel zegt dat er twee kanten aan zijn, een negatieve en een positieve. Aan de ene
kant staat er: ‘Zo zijn ook de mannen verplicht hun vrouw lief te hebben als hun eigen lichaam. Wie
zijn eigen vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief; want niemand haat ooit zijn eigen vlees, maar hij voedt
het en koestert het, zoals de Christus de gemeente, omdat wij leden zijn van zijn lichaam.’ En er staat
ook waarom: ‘om haar te heiligen, haar reinigende door het waterbad met het woord.’ Om vrienden te
zijn moet je bereid zijn om zowel het negatieve als het positieve te doen. Het negatieve is dat je je
lichaam moet wassen en het positieve is dat je het voedt en koestert. Je zult geen vrienden worden
als je niet beide doet.
Wassen
Aan de ene kant moet je het lichaam wassen. Denk eens aan wat het betekent om je lichaam te
wassen. Dat is heel erg privé. Je poetst je tanden, je maakt je nagels schoon, je doet iets aan
problemen met je huid, je doucht. Eigenlijk is niets zo privé als het schoonhouden van je lichaam. De
bijbel zegt dat als je getrouwd bent, je partner zo’n soort toegang tot je heeft. Dat betekent dat je
partner je vuil ziet en helpt om de boel op te ruimen. Je partner komt waar ‘no man has gone before’,
daar waar niemand ooit geweest is. Als je dit haat en je ertegen verzet, begrijp je het huwelijk niet en
zal je partner nooit je vriend worden.
Een van de manieren waarop de ander jou wast, is alleen al door zijn of haar aanwezigheid. Ben je
een humeurig persoon? Besluiteloos, angstig, kritisch, impulsief of ongeduldig? Voordat je getrouwd
was kon je je boosheid, angst of slechte humeur nog verbergen. Maar met je huwelijkspartner altijd in
de buurt, wordt je voortdurend vernederd. Want je partner ziet hoe je bent en zegt er iets over. Jouw
humeur, jouw besluiteloosheid, jouw angsten zijn niet langer alleen jouw probleem, het geeft ook
24

problemen voor je partner. Je bent samen humeurig, samen besluiteloos, samen bang. Het reinigt
alleen al als je iemand hebt die ziet hoe je bent. Voor het eerst in je leven kun je je niet verbergen. Je
kunt het niet langer ontkennen.
Je kunt je man of vrouw daar ook echt bij helpen als jij bereid bent te accepteren dat het bij het
huwelijk hoort: dat je partner zo’n toegang tot je heeft, dat hij/zij er iets van mág zeggen. Dat moet
hij/zij dan wel heel teder doen. Als je jezelf wast, ben je zó voorzichtig. Stel je je eens voor dat iemand
anders je tanden poetst of je nagels knipt. Daar word je onrustig van, omdat het voor iemand anders
heel erg moeilijk is om voorzichtig genoeg te zijn. Als je getrouwd bent, is het je taak om dit soort
dingen te doen, maar je moet dat heel voorzichtig doen. Het is je taak om zonden van de ander aan te
wijzen en hem of haar te helpen ermee om te gaan. Je moet ook zelf je zonden bekennen en
verantwoordelijkheid nemen voor je zonden. Als je dat niet doet, dan ben je geen vrienden op de
manier waarop de bijbel dat leert. Als je een relatie hebt waarin je gewoon bij elkaar uit de buurt moet
blijven, omdat het anders te heet onder je voeten wordt, dan betekent dat dat je niet toegewijd bent
volgens dit begrip van het huwelijk en dat je nooit vrienden kunt zijn.
Voeden
In het huwelijk was je elkaar. Maar er staat nog iets in Efeziërs 5: je voedt en koestert je lichaam. Je
probeert erachter te komen wat je lichaam echt sterker en mooier maakt en je koestert het, maakt het
gelukkig en maakt het sterk. Op dit punt leef je met je partner echt de redding van Jezus Christus uit.
Hij zegt tegen je: ‘Jij bent mijn geliefde kind, ik heb plezier in jou.’ Iemand zei het ooit zo:
Het huwelijk is herscheppend. In het huwelijk loop je tegen de mogelijke verlossing van het hele leven
aan, de terugwerkende genezing van je persoonlijke geschiedenis. De grondige herziening van
iemands biografie is een goddelijk werk dat begonnen is in dit leven en het lijkt erop dat God het
huwelijk met zoveel emotionele kracht heeft uitgerust dat het de autoriteit heeft om iemand van zijn
verleden te verlossen, doordat de partner alle uitspraken die iemand ooit over zich heeft horen
uitspreken, kan omdraaien.
Als je met iemand getrouwd bent, heeft de andere persoon het recht om je te wassen en je fouten aan
te wijzen. Maar dat is niet alles. In 1 Johannes 3:20 staat dat indien ons hart ons veroordeelt, God
meerder is dan ons hart en kennis heeft van alle dingen. Er is een heel belangrijke analogie met het
huwelijk. God ontwierp het huwelijk met de kracht dat wat je partner over jou zegt, voor jou de
waarheid is. Daarmee kan hij of zij alle dingen die over jou gezegd zijn, omdraaien en jouw
autobiografie in zekere zin opnieuw schrijven. Als je partner tegen jou zegt: ‘Het kan me niet schelen
wat je vader en je moeder zeiden, het kan me niet schelen wat je meester zei, jij bent gaaf. Het kan
me niet schelen wat iedereen zei, ik bewonder jou’, dan voel je je gaaf en bewonderd. Als je man of je
vrouw zegt dat je prachtig bent, dan voel je je prachtig, wat de wereld ook zegt.
Je hebt het vermogen om het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van je partner compleet te
reprogrammeren. Jouw woorden hebben de kracht om alle oordelen die ooit over je partner
uitgesproken zijn, teniet te doen. Jouw man, jouw vrouw denkt over zichzelf wat hem of haar verteld is
tijdens zijn of haar leven. Honderdduizend mensen hebben hem verteld wie hij was, op wie hij lijkt,
enzovoorts. En nu heb jij als zijn of haar huwelijkspartner de macht om dat helemaal om te gooien:
‘Als je hart je veroordeelt, je huwelijkspartner is groter dan je hart’. Dat betekent dat als de hele wereld
jou lelijk noemt, maar je partner noemt jou mooi, je je mooi voelt. En als de hele wereld jou mooi
noemt, maar je partner noemt je lelijk, dan voel je je lelijk. Jij hebt dat vermogen om te verlossen. Je
voedt en je koestert elkaar. Je komt erachter wat goed is in de ander en je benoemt dat, je bevestigt
dat. En we weten hoe dit werkt, omdat Jezus Christus Zelf dit voor ons heeft gedaan.
Jezus is dé vriend. Jezus is degene van wie gezegd wordt dat hij het geknakte riet niet zal afbreken
en de kwijnende of walmende vlaspit niet zal uitdoven, voordat Hij het oordeel tot overwinning heeft
gebracht (Jes. 42:3; Mat. 12:20). Hij is de persoon die in je leven komt en je tot overwinning brengt. En
als jij zo verslagen bent, dat je lijkt op het geknakte riet, zal Hij je zó zacht behandelen, dat je niet zal
breken. En als je zo dof bent dat je op een walmende vlaspit lijkt, een flakkerende kaars, dan zal Hij je
niet doven. Dat is een vriend! Iemand die je tot overwinning brengt, die zo toegewijd is, die je niet zal
laten gaan. Die je vertelt over al je fouten, die zo ontzettend toegewijd is en voortdurend zegt: ‘Ik houd
van jou’, ‘Ik zorg voor jou’. Hij is groter dan ons hart. Hij overwint alles wat wie dan ook ooit over jou
heeft gezegd. En in een huwelijksrelatie leef je dit uit.
Verschil
In de ultieme vriendschap, het huwelijk, is er wederzijdse onderwerping in liefde tussen man en vrouw.
Maar de rollen van man en vrouw zijn niet omwisselbaar. De geboden die aan elk gegeven worden,
zijn niet hetzelfde. De passage spreekt van een asymmetrische wederzijdsheid. Man en vrouw zijn
één vlees, omdat ze zo goed in elkaar passen. Maar als je de twee delen apart bekijkt, ontdek je dat
ze niet gelijk zijn. Ze zijn gelijkwaardig, maar niet hetzelfde.
25

Eenheid
In het huwelijk word je één vlees. De bijbel zegt dat de man zijn vader en moeder moet verlaten en
zijn vrouw aanhangen en dat de twee één vlees zullen zijn. Dit één vlees zijn is een heel sterke
uitdrukking. Het betekent dat er een mogelijkheid is van een diepe eenheid en vereniging als twee
mensen van verschillend geslacht een permanente, exclusieve, wettige overeenkomst sluiten om hun
hele leven te delen met elkaar. Dan is er de mogelijkheid tot diepe eenheid die geen enkele andere
relatie in zich heeft. Het woord vlees betekent persoon. Als er staat dat de twee één vlees zullen zijn,
betekent dat dat je één persoon bent geworden. Je bent niet langer meer dezelfde twee mensen,
maar je bent een derde entiteit, een nieuw deel. Net als twee moleculen die samensmelten en
daardoor een nieuwe stof vormen: ze zijn niet meer hetzelfde, maar echt een nieuwe stof. Op zo’n
manier dat hun moleculaire structuur veranderd is en ze iets geworden zijn dat nieuw is, een derde
molecuul. Dat is volgens de bijbel de mogelijkheid voor twee mensen die samenkomen in een
huwelijk: een ontzettend diepe eenheid.
De moderne wereld heeft hier grote problemen mee. De moderne wereld zegt: ‘Trouw niet! Ga
samenwonen. En als je dan persé wilt trouwen, zorg dan dat deze relatie je behoeften voortdurend
vervult. Zorg ervoor dat je je eigen economische, financiële en sociale netwerken hebt, zodat, áls het
misgaat, je nog iets hebt om op terug te vallen.’ Deze manier van denken gaat in tegen het idee dat
getrouwd zijn betekent: één vlees worden. In de meeste huwelijken komt zo’n diepe eenheid helemaal
niet tot stand. Er zijn drie dingen die je moet doen zodat die diepe eenheid kan plaatsvinden. Als je ze
niet doet, of als je ze verkeerd doet, dan heb je eigenlijk een zakelijke relatie - wat de meeste
huwelijken kenmerkt.
1. Sta de ander toe
Het eerste dat je moet doen om dit één vlees zijn te ontwikkelen, is dat je de ander toelaat jou te
wassen. Laat hem of haar omgaan met je vuil, je zonden, je rimpels. Efeziërs 5 heeft het over hoe de
man voor zijn vrouw moet zorgen en haar zonder vlek of rimpel, stralend voor zich wil plaatsen, net
zoals je met je eigen lichaam omgaat. Hoe ga je met je eigen lichaam om? Je schrobt je lichaam, je
traint je lichaam, je pakt vetbulten aan, je koopt kleren om de lelijke delen van je lichaam te bedekken.
Je hebt het recht om dat te doen.
De bijbel zegt dat je echtgenoot dezelfde rechten heeft, dezelfde toegang tot je fouten en gebreken.
En daarom heeft je partner het recht om met je te praten over wat fout aan je is. Als jij weigert hem of
haar toe te laten en zegt dat hij/zij zich met z’n eigen zaken moet bemoeien, dan ontken je het één
vlees zijn. Je ontkent het diepe vermogen van het huwelijk om echt te veranderen en te groeien en
heilig te worden, om de glorieuze mensen te zijn die God wil dat je door dit huwelijk wordt. Alleen als
je je partner echt toelaat tegen je fouten te strijden, alleen als je je partner die toegang tot jezelf geeft,
kun je één vlees worden.
2. Bevestig de ander
Om een diepe eenheid te krijgen in je huwelijk moet je ook het vermogen gebruiken om het zelfbeeld
en het zelfvertrouwen van je partner te veranderen door hem of haar te bevestigen. Heel veel
huwelijken vallen uit elkaar omdat dit vermogen misbruikt wordt. Degene met wie je trouwt, heeft een
enorme impact op hoe jij over jezelf denkt. Het huwelijk is herscheppend. Je hele zelfbeeld is een
compilatie van oordelen die over je zijn uitgesproken, dingen die mensen over je hebben gezegd. Nu
je getrouwd bent, heeft je partner het vermogen om met één woord al die oordelen om te draaien, te
veranderen. Hij of zij kan zeggen: ‘Het kan me niet schelen wat iedereen over je heeft gezegd, jij bent
slim, je bent een verstandig persoon’, en jij voelt je verstandig. Als iedereen je waardeloos vindt, maar
je partner zegt: ‘Ik vind jou waardevol, ik vind dat jij aan zoveel levens van mensen iets kan bijdragen’,
dan voel je je waardevol. Het omgekeerde geldt ook. Als je partner tegen je begint te zeggen dat je
niks voorstelt, dat je niks bijdraagt in het leven van anderen, dan vernietigt jou dat totaal. Als je trouwt,
geef je je man of vrouw het vermogen om je te maken of te breken.
De meeste mensen die trouwen hebben geen idee van de macht die ze hebben. Je hebt de neiging
om je partner op dezelfde manier te behandelen als je je broers en zussen behandelde. Je gaat
hetzelfde met hem of haar om als je met je ouders, je vrienden en je huisgenoten omging. Je zegt
hetzelfde, je gebruikt dezelfde gemene woorden en je denkt dat het niet dieper gaat in zijn of haar hart
dan het bij die anderen ging. Die anderen liepen weg en kwamen erover heen. Maar pas op! Je denkt
dat je een waterpistool in handen hebt, maar het blijkt een mitrailleur te zijn. Je denkt dat je een klein
schrammetje maakt, maar het werd een gat waar rook uit komt. Het is net als in Of mice and men van
John Steinbeck. Mice kende zijn eigen krachten niet ook al bedoelde hij het wel goed.
Je moet dit vermogen leren gebruiken en kritiek leren geven op een manier die je partner bevestigt. Je
moet het ook leren bij je vrienden en je broers en zussen en je ouders, maar zij zullen niet gedood
worden door jouw scherpe tong. Als jullie je niet bewust zijn van de impact die jullie woorden op elkaar
hebben, zou je elkaar kunnen vernietigen. Maar als je begint met elkaar op te bouwen, dan gebeurt er
26

iets fascinerends. Hoe meer je die enorme macht gebruikt om de ander te bevestigen, hoe
gemakkelijker het voor hem of haar wordt om open te zijn over zijn of haar fouten. Er ontstaat dan een
basis van veiligheid waarin hij of zij kwetsbaar kan zijn. Als je er zeker van bent dat je partner je door
en door kent, van jou houdt en je respecteert, dan heb je een basis waarin je je fouten kunt erkennen.
In het verleden was dat erg moeilijk omdat je je afvroeg of je wel een normaal persoon was. Maar nu
weet je dat je dat bent, want je partner zegt dat voortdurend tegen je. Je kent je waarde.
Dit is een groot mysterie, een fascinerend raadsel. De relatie tussen man en vrouw is als die tussen
Christus en zijn kerk, zegt de bijbel. Ook Christus programmeert je zelfbeeld opnieuw. Hij zegt: ‘Ik ben
voor jou gestorven en dat is het enige dat telt. Laat dat zwaarder wegen dan wat ook.’ De persoon die
dit na Christus het meest effectief kan doen, is degene met wie je getrouwd bent. Het huwelijk is
gebouwd als beeld van de verlossing. Daarom gaat Paulus ook steeds van de relatie tussen Christus’
verlossing en zijn relatie met de kerk over op de relatie tussen man en vrouw.
Er kan een diepe eenheid ontstaan tussen jou en je partner als je hem of haar bevestigt. Je hebt het
recht om te praten over elkaars fouten, maar als je je niet realiseert dat je een mitrailleur in handen
hebt, dan zullen jullie allebei al snel denken: ‘Ik kan hem/haar niet vertellen wat ik echt denk, ik kan
hem niet vertrouwen, want ik hang, zoals ik bij iedereen hang als ik mezelf laat zien.’ Dus ben je bang
om je bloot te geven en sluit je je af. In plaats van diepe eenheid krijg je een combinatie van een
zakenrelatie, een sociaal contract en een ouderschapsrelatie, en dat is ook wat veel huwelijken ten
diepste zijn. Heel veel mensen hebben een veel betere relatie met elkaar nadat ze zijn gescheiden,
maar nog wel samen hun kinderen opvoeden. Ze hebben nooit echte diepe eenheid ontwikkeld.
3. Erken wederzijdse afhankelijkheid
Als je een diepe eenheid in je huwelijk wilt, moet je ten derde erkennen dat je niet meer twee
onafhankelijke mensen bent en niet meer onafhankelijk van de ander kan handelen. Het beeld is dat
van een hoofd en een lichaam, van één vlees. Als het hoofd naar rechts gaat en het lichaam naar
links, dan heb je een probleem. Het hoofd en het lichaam moeten allebei naar rechts of links gaan,
want ze zijn één. Dit is een van de moeilijkste dingen aan het één vlees worden. Het betekent niet dat
jij bijvoorbeeld niet meer mag golfen als zij golf haat. Het gaat niet over dit niveau, maar over
belangrijke levenskwesties en besluitvorming. Je bent niet meer onafhankelijk van elkaar en dat
betekent dat je hard moet werken aan het bereiken van overeenstemming. Hoe je ook denkt over
onderwerping of hoofdschap en hoe je autoriteit ook definieert, het feit is dat een hoofd niet
onafhankelijk is van het lichaam.
David Martin Lloyd Jones, beroemde preker aan het begin van de 20 e eeuw, zei dat als je dit één
vlees zijn wilt ontwikkelen, je moet werken aan gezamenlijke besluitvorming in plaats van aan
onderhandelen en argumenteren zoals twee landen dat doen als ze een verdrag sluiten. Lloyd Jones
geeft een voorbeeld. Hij had eens gepreekt over wereldzending en er kwam er een man naar hem toe,
die zei: ‘Dr. Lloyd Jones, dit was een geweldige dienst. De Heer heeft me geroepen om de zending in
te gaan en ik heb besloten om overzees te gaan. Het is de laatste tijd vaak op mijn hart geweest,
maar vandaag sprak de Heilige Geest tot mij.’ Waarop dr. Jones vroeg: ‘Ben je getrouwd?’ ‘Ja’, zei de
man. ‘Heb je het er met je vrouw over gehad?’ De man antwoordde van niet. ‘Luister’, antwoordde
Jones, ‘de Heilige Geest heeft toch de bijbel gelezen? Als het de Heilige Geest was die tot jou sprak,
dan heb je een mooie test, want de Heilige Geest zal je vrouw ook vertellen dat jij de zending in moet.
Eigenlijk heb ik mijn twijfels bij wat je zegt, want het is erg onwaarschijnlijk dat de Heilige Geest je
vertelt dat je iets moet doen, maar niet dat je dat met je vrouw moet bespreken.’ De Heilige Geest
heeft de bijbel gelezen en het hoofd is niet onafhankelijk van het lichaam. Je moet hard werken aan
consensus om te komen tot één gedachte, één visie, één hart over dingen. Als je dat niet doet, zul je
nooit het ‘één vlees zijn’ ervaren.
Samenvatting
Samenvattend, als je eenheid in je huwelijk wilt hebben, moet je ten eerste je partner toegang geven
tot je fouten zodat hij er iets aan kan doen. Als je dat niet doet dan ontken je de één vleesnatuur van
het huwelijk.
Ten tweede moet je het vermogen van het huwelijk gebruiken om het zelfbeeld en het zelfvertrouwen
van je partner te veranderen door hem of haar te bevestigen. Dit moet je heel voorzichtig doen, want
als je het misbruikt, zal je partner zich van je afsluiten en ook niet voorzichtig zijn met jou. Uiteindelijk
zullen jullie dan coëxisteren in plaats van een diepe eenheid ontwikkelen.
Ten derde moet je je realiseren dat je niet meer onafhankelijk van de ander kunt handelen. Je bent
één lichaam en het hoofd kan niet rechts gaan, terwijl het lichaam linksaf slaat. De twee zullen tot één
vlees zijn. Daarom verhoudt de man zich tot zijn vrouw en de vrouw zich tot haar man zoals je je
verhoudt met je lichaam. Dat is hoe één je bent. Dat is waarom de man voor zijn vrouw zorgt zoals hij
27

voor zijn lichaam zorgt. Je bent niet echt apart van je lichaam, maar je kan wel nadenken, praten en
handelen over je lichaam als iets buiten jezelf. Tegelijkertijd is je lichaam wie je bent.
Bewerkt door Ineke Marsman-Polhuys, Ineke.Marsman@gmail.com
Verwerkingsvragen
1) Verliefd worden in de bijbel is eigenlijk overweldigd zijn door en toegewijd aan dat eigenlijke ik van
de ander. Ben jij toegewijd aan de ‘ik’ van je partner, om hem/haar een perfect en stralend persoon te
laten worden?
2) Je zult je partner niet altijd leuk vinden, zegt Keller. Is dat voor jou een opluchting of een
tegenvaller?
3) Het huwelijk is volgens de bijbel in eerste instantie vriendschap, die versierd wordt met romantiek.
Niet romantiek versierd met vriendschap. Herken je dit in je eigen huwelijk? Waaraan wel/niet?
4) Kijk samen nog eens naar de tekst onder het kopje ‘Test’. Bespreek je eigen huwelijk op de punten
die Keller noemt.
5) Keller noemt drie dingen die een huwelijk tot een eenheid maken:
1. Sta de ander toe
2. Bevestig de ander
3. Erken wederzijdse afhankelijkheid
Neem de tijd om je eigen houding op deze punten te onderzoeken. Spreek dit naar elkaar uit en
bedenk oplossingen om bestaande patronen te doorbreken.
28