DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz - 22 ...

47Parasjah Re'eh har (= Zie!)
Thora: Dewariem 11:26-16:17
Haftarah: Jesjajahoe 54:11-55:5
DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
Rabbi Eleazar zei: "Het zwaard en de boekrol kwamen tezamen gewikkeld uit de hemel naar beneden.
G'd zei tegen Israël: 'Wanneer jullie doen wat is neergeschreven in deze boekrol, zullen jullie gered
worden van het zwaard; en indien niet, zullen jullie verslagen worden door dit zwaard'. " (Dewariem
Rabba 4:2)
Het kleine grut.
De Parasjah Re'eh begint met de opsomming van de specifieke geboden, welke G' d Israël heeft aangemaand
te houden. In de termen van de covenantopstelling weten we dat, nadat we het Voorwoord en de Historische
Proloog hebben beëindigd, nu het gedeelte van de "Bepalingen" begint. Het volgende hoofdgedeelte zullen de
Zegeningen en de Vervloekingen zijn, ofschoon er aan het eind van de Historische Proloog het minioverzicht
van de zegeningen en de vervloekingen is, welke verschijnen aan het begin van de parasjah in 11:26-32. We
zullen ons commentaar over de zegeningen en vervloekingen bewaren tot die tijd. Onze benadering van deze
sidra zal zijn om ieder gedeelte van de parasjah zo te behandelen zoals het komt. De hoofdthema's, welke
deze week beslaan, zijn:
• Aanbidding en eredienst.
• Eten.
• Tienden.
• Shemittah/Vrijlatingsjaar.
• Pelgrimage voor Mo'adiem.
Aanbidding en Eredienst.
Als het Covenant toegepast wordt op het leven van alledag, dan is het eerste gebied welke het beïnvloedt, de
aanbidding. Dat is de inhoud van 12:1-13:19. Raymond Brown geeft een nuttige en praktische schets voor dit
gedeelte. We zullen daarmee niet alles dekken, maar hij suggereert alleen maar voor jullie het verder lezen.
Hij zegt dat: "... .De passende soort van covenant aanbidding is: aanvaardbaar, éénmakend, offerend,
vreugdevol, meedogend en consistent."
Aanvaardbare aanbidding.
Het grootste probleem waarvoor Israël geplaatst werd toen men het Beloofde Land binnentrok, was niet de
vijand met zwaarden en schilden. Het was de vijand met demonen en afgoden, zó heersend door heel het
oeroude Nabije Oosten. Natuurlijk was elke deelname in hun riten of geloven totaal onaanvaardbaar voor de
Heer. Vanwege dit acute gevaar is de Heer zorgvuldig specifieke wegen voor Israël aan het ontwerpen om te
verhinderen dat het zelf ten prooi valt aan enige verstrikking met afgoderij en zijn geassocieerde immoraliteit.
Dit is de drijfveer van de onderwijzing in 12:1-13:19. Om de betekenis van aanvaardbare aanbidding te
benadrukken, komen waarschuwingen hier niet voor het eerst voor, in het gedeelte van de "Bepalingen" van
dit covenant, maar zij kwamen ook al tussen de Tien Woorden/Geboden. Dit onthult duidelijk. wat het meeste
in de gedachten van de Heer is – dat Hem de juiste plaats in de levens van Zijn Heilige Gemeente moest
worden gegeven.
De tekst deelt specifieke plekken mee van aanbidding van afgoden die door de Israëlieten totaal vernield
moesten worden. Hedendaags archeologisch onderzoek heeft vele details onthult omtrent de verboden
plaatsen die in 12:2-3 worden meegedeeld.De bergen en de heuvels werden beschouwd als het thuis van de
afgoden. Als de Kanaäniet de hoge plaats beklom, was hij in één of andere betekenis het dichtst bij de
godheid. De "altaren" waren overeenkomstig aan het soort altaar dat de Heer in Sjemot 20:21-22 Israël
aanwees om voor zichzelf te maken. De pilaren waren grote rechtopstaande stenen, geassocieerd met de
altaren in Kanaänitische schrijnen, mogelijk van de god Baäl. De "bomen" werden "Asjeriem" genoemd.
Dezen waren symbolen van de moedergodin Asjerah. Asjerah, soms Astarte (herinnerend aan de welbekende
oeroude Nabije Oosten godin Isjtar), was één van de hoofdgodinnen van de Kanaänieten. Behalve het feit. dat
deze afgodische aanbidding niet de eer en de glorie aan de ware G'd gaf, moesten al dezen ook vernietigd
worden omdat "Aanbidding op deze plaatsen gepaard ging met losbandige riten.
- 22 -

DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
Maak Het Schoon!
Israël werd door de Heer geroepen om zulke afgodische plaatsen totaal te vernietigen. De daad van
vernietiging verwijderde niet alleen elke volgende verleiding voor de Israëlieten om te vervallen in vreemde
vormen van religie, maar hun naam (d.w.z. van de vreemde afgoden) werd van die plaats uitgewist. Daar was
alleen één Naam die de Israëlieten konden aanroepen. Dit is het thema van het volgende gedeelte.
Ongelukkigerwijze was Israël niet vol van geloof om de instructies op te volgen: zulke schrijnen van
afgodische aanbidding vernietigen en hun geassocieerde zonden stoppen. In feite kopieerden de Israëlieten in
hun latere historie deze vormen en afgoden, gedurende tijden van afvalligheid (Zie 1 Kon.14; 2 Kon.16,17; 2
Kron.28 en Jes.57)
Tenslotte zou erop gewezen dienen te worden dat de rabbi's de geboden, die het leven in het Land beheersen,
alleen in het Land moeten worden gevolgd en niet in de Diaspora. Daarom: "Het uitdrukkelijk bevel om
afgodische beelden te vernietigen geldt alleen in het Heilige Land en niet op plaatsen erbuiten waar Joden
wonen." Dat betekent niet dat de rabbi’s afgodische aanbidding voorstaan. Helemaal niet! Het betekent alleen
maar dat omdat de Joodse mensen "gasten" zijn in landen die niet de hunne zijn, zij geen recht hebben om
deze dingen te vernietigen die aan hun gastheren toebehoren. Maar terwijl Israël op eigen 'zoden' is, heeft
zij daar het volledige recht toe en de verantwoordelijkheid om alle tekenen van afgodische aanbidding te
vernietigen.
Eénmakende eredienst en aanbidding.
Onze tekst, beginnend bij 12:4, instrueert Israël waar zij moesten aanbidden. Het moest niet lijken op de
Kanaänitische aanbidding die, zoals ieder klooster, een hoge plaats overal in het Land uitzocht. In tegendeel,
er was slechts één plaats waar de Israëlieten hun offeranden brengen moesten, tienden en offers - op de
"plaats, die de Heer jullie G' d zal kiezen om Zijn Naam erop te vestigen (vers 11). Eventueel zou Sjilo deze
plaats zijn die de Heer zou kiezen, daarop Jeruzalem. Tot die tijd was er zoiets als een overgangsperiode. Het
belangrijke punt is hier dat de Heilige Zelf Israël zou vertellen waar Hem te aanbidden. Bovendien moest het
alleen één plaats zijn, in tegenstelling met de talrijke plaatsen van de Kanaänieten. De keuze van één plaats
om de Heilige te aanbidden, diende als een éénmakend punt voor de natie. Het centrale altaar moest een
godsdienstig verzamelpunt voor de Israëlieten, waar zij ook woonden, vormen en moest een sterke factor
blijken te zijn om de stammen in één compact lichaam te hanteren.
De grote vraag is, wat moet er vandaag en in ons tijdperk? Hebben wij ook behoefte aan zo'n godsdienstig
verzamelpunt? Het onderwerp door deze vraag opgeworpen, is enorm. We kunnen geen antwoord geven,
welk iedereen zal bevredigen. Maar we kunnen wat ideeën delen welke wij in overweging dienen te nemen
wanneer wij een antwoord pogen te formuleren. Het eerste dat we dienen te bekijken is 1 Korintiërs 6:19, dat
schijnt te leren, dat de individuele gelovige in de Messias een "tempel van de Heilige Geest" is. Het woord in
dit vers gebruikt is een gewoon Grieks woord om naar het Heilige der Heiligen te verwijzen. De drijfveer
blijkt te zijn, dat daar het lichaam van de Messias universeel en divers is, dat daar geen mogelijkheid kan zijn
van een centrale plaats van eredienst. In plaats daarvan maakte G'd elke individuele gelovige tot een soort van
mini draagbare tempel. De historische werkelijkheid van de vernietiging van de Tempel in Jeruzalem en zijn
gemis aan vervanging voor bijna 1900 jaar, kan dienen om dat gezichtspunt te versterken. Maar er is ook een
tweede factor om te bezien. De Tempel/Misjkan diende als een éénmakend punt voor een specifieke politieke
natie, de natie van Israël. Joodse mensen hebben sinds 722 v.Chr. rond de aardbol gezworven. Eén van de
paar nationale godsdienstige verzamelpunten die we gedurende duizend jaar hebben gehad. In essentie, toen
de Tempel in Jeruzalem in 70 n.Chr. voor alle plannen en doelen verwoest was, was tevens de natie verwoest.
We bedoelen niet dat de mensen vernietigd waren. We spreken alleen over de verwoesting van de
geopolitieke eenheid. Er is sinds 70 n.Chr. geen stukje onroerend goed geweest, waarop het Joodse volk
toegestaan werd om een Tempel te bouwen. In de vervulling van de Bijbelse profetie werd de natie van
Israël opnieuw in een geopolitieke natie geboren. Sinds 1967 hebben we een verenigde hoofdstad - Jeruzalem.
De grote vraag die Bijbelstudenten daarom vragen, is: ."Zal er een Derde Tempel in Jeruzalem worden
gebouwd?" In het licht van het feit, dat de Eerste en Tweede Tempel door G'd werden aangewezen om onder
andere een centraal éénmakend punt voor de natie te zijn, zou het kunnen dat een Derde Tempel ook voor
datzelfde Bijbelse doel zou dienen. Tegen dit gezichtspunt zijn er theologische argumenten over de geldigheid
van dierenoffers in plaats van de eens-en-voor-al Verzoening van de Messias. Het zou kunnen, dat G'd niet de
voorkeur geeft om de theologische arena te compliceren door opnieuw de dierenoffers in te voeren. Toch, aan
de andere kant, hebben we bewijzen in de B'riet Chadasjah, dat de eerste Messiaanse Joden aan de offerandes
in de Tempel deelnamen tot tenminste 30 jaar na de verzoening door Jesjoea. Bovendien, in de toekomstige
- 23 -

DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
Messiaanse Tempel door Ezechiël beschreven, zullen er bloedige offerandes zijn, zelfs ofschoon de Messias
Zelf in de Tempel aanwezig zal zijn. Zoals we kunnen zien, zijn er een heleboel moeilijke factoren die we
bekijken moeten, wanneer we de bespreking beginnen omtrent een centrale plaats van eredienst, zoals de
Thora Israël gebood. Deze commentator heeft geen standpunt hierover ingenomen. We zijn nog steeds de
argumenten aan het sorteren, die we zojuist met je deelden.
Eredienst met offeranden
Deze Parasjah vat de verschillende offeranden en offers samen, welke de Israëlieten op de centrale plaats
voor aanbidding brengen moesten. Er zijn verscheidene punten die worden opgenoemd.
Het eerste punt is, dat we weer eraan herinnerd worden, dat er offeranden gebracht moeten worden.
Bovendien zijn vele van deze bloedofferanden. Vanwege dit, instrueert de Heer de Israëlieten zorgvuldig om
er zeker van te zijn, dat zij geen bloed eten. In overeenstemming met deze sidra, heeft dit uitdrukkelijk verbod
niet alleen betrekking op de offeranden, die in de Misjkan geofferd worden, maar ook op elk ander vlees, dat
zij zouden willen eten. Zoals in andere commentaren gesteld, is de reden eenvoudig - het leven is in het bloed,
het is het bloed dat verzoening maakt. Daarom is bloed geheiligd en mag het niet worden geconsumeerd.
Het tweede ding dat in de hoofdstukken 12 en 13 uitgelicht wordt, is het belang dat G'd hecht aan de
noodzaak voor de Israëlieten om zich te verheugen, wanneer zij kwamen en hun offeranden offerden.
Tenminste drie keer wordt hen verteld zich te verheugen wanneer zij hun offers aan de Heer brengen. Als wij
ons de scène herinneren, die we schilderden toen wij spraken over de Sjalom-offeranden in de Parasjah
Wajikra, is het gemakkelijk in te zien waarom daar zo'n blijdschap is, voor de kohaniem, offeraar en
vermoedelijk hun gezinnen, allen hadden een feestmaal samen bij de Misjkan, de wonderbaarlijke dingen die
G'd voor hen deed vertellend.
Bewaakte eredienst
Deze sidra leert, dat we de eredienst van G'd en Zijn aanbidding moeten bewaken en ons moeten onthouden
van het aanbidden van iets of iets anders. In feite is daar zelfs een waarschuwing tegen valse profeten, die ons
kunnen verlokken om andere goden na te lopen. We lezen in 13:2-6, dat deze valse profeten zelfs kunnen
komen om wonderen te verrichten om aan te tonen dat zij correct zijn. Maar de tekst zegt: "Hoor niet naar de
woorden van die profeet of naar de dromer van een droom, want de Heer jullie G'd is jullie aan het testen, om
te weten te komen of jullie de Heer, jullie G'd, liefhebben met heel je hart en met heel je ziel (13:4)
Er is zo veel wijsheid ingepakt in deze verzen, welke vele gelovigen in de huidige wereld dienen vast te
houden. Weer keren we ons naar Leibowitz voor een scherp inzicht in de kwestie. Zij vermaant ons door te
zeggen: "Tekenen en wonderen zijn dan geen criterium voor ware profetie." Het is onbelangrijk of de
voortgebrachte tekenen van natuurlijke aard zijn of dat zij de wetten van het heelal overschrijden, omdat
zowel het natuurlijke als het bovennatuurlijke de werken van G'd zijn en het succes van de valse profeet
alleen gevoed kan worden door de hulp van G' d om onze oprechtheid te beproeven. Succes bedriegt het
individu vaak in de beeldvorming, dat hij synoniem is met de waarheid. Wat ook succes van hem getuigt, wat
ook rijkdom, eer en lof hij geniet, wij moeten zijn boodschap niet geloven of zijn onderwijzing niet
onderschrijven (ieder die ons sommeert de Thora te overtreden), daar waarheid niet door wonderen of enig
visueel schouwspel bevestigd kan worden. De Thora is zeer hard omtrent het verwerpen van een profeet, die
ofschoon hij wonderen kan verrichten, ons weg leidt van de Thora. In feite wijst vers 7 erop, dat zelfs als die
profeet een familielid is, hij naar buiten genomen moet worden en gestenigd.
De wonderen doende Messias.
De gedachte dat wonderen een vals profeet niet bevestigt, is diep geworteld in het Joodse denken. Leibowitz
citaat vertelt ons de sleutel voor de Joodse opvatting - welke evenzo ook de gedachten van alle gelovigen
zouden zijn. De sleutel is dat een vals profeet iemand is die tegen de Thora en alles wat dat inhoudt, leert.
We kunnen ons echter de schok voorstellen van een man, die niet alleen de Thora volmaakt leert, maar hem
eveneens foutloos volgt, die langs komt en van zichzelf getuigt met tekenen en wonderen? Wel zo'n man
kwam. Zijn naam is Jesjoea Ben Joséf. Hij is onze Messias! Geen Joods persoon die G' d volgt zou in Hem
geloven, als Hij alleen wonderen verrichtte. Maar vele Joodse geleerden worden zich hoe langer hoe meer
bewust van het feit, dat Hij de Thora perfect leerde en naleefde. Deze wonderen doende profeet is er Eén, met
Wie rekening dient te worden gehouden!
Jesjoea is beschuldigd zo'n vals profeet te zijn. Dus we zullen onderzoeken of Hij er wel of niet één was.
Rabbi Munk typeert de rabbijnse zaak tegen Jesjoea, zoals het volgende citaat zal aangeven: (merk alstublieft
- 24 -

DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
op, dat wij onder andere niet instemmen met de getuigenis in het citaat, dat Jesjoea "de stichter was van de
Christenheid!").
"Het is frappant dat dit hoofdstuk schijnt te doelen op de daden van de stichter van de Christenheid.
Overeenstemmend is het niet moeilijk voor een Jood om de gedachte te accepteren van zijn verrichte
wonderen. Zulke wonderen waren de karakteristiek van een erg moeilijk tijdperk, welke moest
onderscheiden tussen diegenen, die voortgingen in de ware traditie en diegenen, die zich bekleden
met een schijn van de macht van HaSjem, die hem misbruikten en in Israël wensen van het verzaken
van de Thora-wetten introduceerden. Rabbi Hoffman geeft het commentaar, dat de stichter van de
Christenheid duidelijk niet handelde om de Wet van de Thora te vervullen, maar een volledig nieuwe
religie stichtte. De stichting van de Christenheid was, overeenkomstig met de woorden van de Thora
(13:4), een test voor Israël. Israël doorstond deze test goed."
Dus de rabbi's, wier opinies door Munk gerepresenteerd kunnen worden, beschouwen, dat Jesjoea een valse
profeet geweest is. Zij zijn niet onder de indruk van Zijn wonderen. Zijn macht, als een valse profeet, was
volgens hen een test van G'd voor Israël om te zien of zij Hem zouden verwerpen, zelfs ofschoon Hij kwam
om wonderen uit te voeren. Bovendien stellen zij, een hoofdaanwijzing dat Jesjoea een valse profeet was, dat
Hij Israël de Thora niet leerde noch volgde. Wat moeten we maken van zo'n beschuldiging? Allereerst dienen
we ons te herinneren, dat veel rabbi's zoals Munk, niet schrijven gebaseerd op historische en literair
onderzoek maar veeleer gebaseerd op hun eigen emotie. Munk in het bijzonder was een overlevende van de
Holocaust, een gebeurtenis welke veel Joodse mensen beschouwen de culminatie te zijn van Christelijke
antisemitisme. Dus is het gemakkelijk in te zien waarom zij zulke fouten over Jesjoea konden propageren - de
naam van de god, die Hitler beweerde te aanbidden door zijn "daden van zuivering".
Maar niet iedereen in de Joodse wereld geeft zich aan zulke emoties over. Er zijn objectievere geleerden, zelfs
binnen het Orthodoxe kamp. Zo'n geleerde is David Flusser, die een geacht professor aan de Hebreeuwse
Universiteit. in Jeruzalem was. Volgens Flusser beschouwde Jezus de Thora met al zijn jota's en tittels als een
wereld kompleet in zichzelf, waarop het bestaan van de echte wereld van afhing (Mattheüs 5:17-20) en hij
was daarom trouw aan de Thora in zijn geheel. Flusser is niet alleen. De meeste geleerden, als zij de tekst van
de B'riet Chadasjah goed en objectief bestuderen, komen tot dezelfde conclusie: Jesjoea was een trouw,
Thora nalevende Joodse man. Indien dit niet zo zou zijn, dan zou het Boek van de Hebreeën niet zeggen dat
Hij was ... verzocht in alle dingen zoals wij zijn, doch zonder zonden (Hebreeën 4:15).
Met betrekking tot de beschuldigingen, dat Jesjoea een valse profeet zou zijn, is er nog iets anders, wat
gezegd dient te worden. De Thora (Dewariem 13:11) stelt, dat een vals profeet in Israël ter dood gebracht zou
worden door steniging. Daar was een erg kleine maar sterk uitgesproken groep van religieuze leiders in
Jesjoea'.s dagen, die Hem zouden doden. Zeker, zij kenden dit uitdrukkelijk gebod in de Thora. Toch, toen de
tijd voor hen kwam om de doodstraf voor Jesjoea te zoeken, was het niet de steniging die een kleine
minderheid van hen zocht, maar in plaats daarvan een Romeinse kruisiging! Dit vertelt ons verscheidene
dingen. Ten eerste bevestigt het, dat Jesjoea niet beschuldigd was een vals profeet te zijn. Als hij het geweest
was, zouden zij Hem gestenigd hebben in plaats van Hem te hebben gekruisigd. Ten tweede, als zij Jesjoea
beschuldigden een vals profeet te zijn, dan volgden zij zelf de Thora niet, omdat zij volgens de Thora wet de
verkeerde doodstraf voor Hem zochten. Daarom zijn, volgens de huidige rabbinale standaards, zij die Hem
zochten te doden ook valse profeten geweest, omdat zij de mensen niet leidden om de Thora te volgen! Het
laatste ding, dat we in de verdediging van Jesjoea kunnen zeggen is, dat Hij zeker niet past in de karakteristiek
van een valse profeet zoals in de Thora beschreven. Jesjoea bemoedigde nooit en leerde het Joodse volk nooit
om "goden van anderen, die je niet kent, te volgen". In tegendeel. Als iemand Hem vroeg, wat het grootste
gebod was, antwoordde Hij door het Sjema, de traditionele Joodse uitspraak van geloof gevonden in
Dewariem 6:4 (zie Marcus 12:29) te citeren. Conclusie: Er is in werkelijkheid geen Bijbels bewijs dat Jesjoea
volgens Dewariem 13 een vals profeet was.
Eten.
Gelegen te midden van onderwijzingen en herinneringstekens omtrent de offeranden zijn er enige
tegenstrijdige instructies om vlees te eten. Bijvoorbeeld, 12:20 zegt: "Wanneer de Eeuwige, je G'd, je gebied
zal hebben uitgebreid zoals Hij beloofd heeft en als je denkt: ik zou wel vlees willen eten - want je hebt er
trek in om vlees te eten - eet dan vlees zoveel je hart begeert." Bovendien herhaalt Mosje de lijst van kosjer
voedsel in 14:3-21, welke ook permissie inhoudt om vlees te eten, anders dan bij de Sjalom-offeranden.
- 25 -

DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
De permissie om vlees te eten is tegenstrijdig vanwege twee redenen. Eén reden is een tekst probleem en de
andere reden is een ethisch probleem.
Het tekstprobleem betreft de interpretatie van de kwalitatieve woorden: "Wanneer de Eeuwige je gebied zal
hebben uitgebreid." Wanneer dit gebeurt, zegt de tekst, zullen zij om vlees vragen en er zal permissie gegeven
worden om het te eten. Wanneer zal dit gebeuren? Rabbijnse interpretaties verschillen zeer. Rabbi Nachshoni
zegt: "Wanneer ze zich in het Land gevestigd hebben ver van de Misjkan." Rabbi Sa'adiah Gaon zegt dat de
zin betekent het uitbreiden van iemands financiële middelen. Dr. Craige interpreteert het in het groter worden
van de financiële hulpbronnen. Keil en Delitzsch zeggen, dat het gebeurt na de uitroeiing van de Kanaänieten
en de daarmee samenhangende gebiedsuitbreiding. Het werd daardoor moeilijk voor hen om de Shalomofferande
te brengen en deel te nemen aan de vlees maaltijd die daarop volgde. Dus daarom schijnt de tekst
ruime toestemming te geven om kosjer vlees apart van de offerandes te eten. Iedereen kan het eten, of de
persoon tahor of tamei is! (12:22). Voorwaarde was dat alle bloed verwijderd was. In de hedendaagse wijze
van uitdrukking zouden we zeggen: "Vooropgesteld het is kosjer." Onze voorvaderen aten in de wildernis
alleen vlees van dieren die voor offeranden gewijd waren op het altaar van de Almachtige. Maar toen zij het
Heilige Land bereikten werd hen het privé genot van vlees hwat rXb (= "vlees naar wens") toegestaan.
Het hoofdprobleem om vlees te eten, is een ethisch probleem, niet een tekst probleem. Hebben mensen het
recht om een ander levend wezen te slachten en het te eten? Nechama Leibowitz geeft het commentaar door
van Rabbi Kook, de vroegere Opperrabbijn van Israël: "Onze sidra bevat echter geen dispensatie voor het
toestaan van vlees, maar slechts een kwalitatieve, ontworpen om de weg te plaveien voor het gradueel
completeren en de uiteindelijke onthouding. Rabbi Kook beschouwde al de Bijbelse dieetwetten en het ritueel
slachten, het bloed bedekken, enz., als ontworpen om de mens wakker te schudden voor het onrecht tegen het
dierenrijk begaan, zelfs zover tot het hem beschaamd maakt voor zijn handelen." Zij concludeert door te
zinspelen op het feit, dat alleen in de toekomstige wereld het menselijk mededogen zich eveneens zal
uitstrekken naar het dierenrijk en het hen aangedaan onrecht zal worden recht gezet.
Tienden.
We komen nu bij een nieuw, maar verwant gedeelte van decreten, die deze parasjah leert. We lezen in 14:22-
29 over enige tienden, welke G'd aan de Israëlieten verzoekt. We zeiden "verwant" omdat het geven van
tienden een deel van de eredienst van de aloude Israëliet was.
De eerste en tweede Tienden.
Er zijn feitelijk verscheidene tiendenheffingen vermeld in de Thora. De eerste werd de "Leviet-Tiende"
genoemd, vermeld in Bemidbar 18:21. Deze tiende was voor de steun aan de Levieten.
Hier in Dewariem 14:22-29 hebben we wat gewoonlijk wordt genoemd: "De Tweede Tiende." De Israëlieten
werden geleerd om een tiende opzij te zetten van de jaarlijkse oogst of zijn geldwaarde en het voor henzelf te
besteden wanneer zij in Jeruzalem komen om te aanbidden. Vers 26 zegt: "Geef het geld dan uit voor alles
waar je zin in hebt, voor rund- of kleinvee, voor wijn of sterke drank, alles wat je hart verlangt. Eet daar dan
vóór de Eeuwige, je G'd, en wees blij, jij met je huisgezin." Bovendien is het doel voor deze tiende gesteld in
14:23: "zodat je zult leren altijd ontzag te hebben voor de Eeuwige, je G'd." Aldus is hier een Thora, dat de
gelovige zegt om een tiende van hun producten opzij te zetten of zijn financiële gelijke waarde om het eens
per jaar aan zijn familie te besteden om hen te verheugen voor de Heer, opdat zij kunnen leren Hem te
respecteren. Hoe werkt dit? Hoe leren zij de Heer te vrezen uit dit feestmaal? Leibowitz citeert Rabbi Alsjich,
die dit nuttig inzicht suggereert: "Misschien gebood de Heilige, gezegend is Hij, hen om een tiende van al hun
bezittingen naar Jeruzalem te nemen om hen af te schrikken voor het loochenen van de bron van hun
handgeld en dat zij zich zouden realiseren, dat deze rijkdom niet ontsprong door de macht van hun eigen
handen. Het was alsof Zij de koning zijn deel gaven." Dus, als zij zaten, aten en zich in de Heer verheugden
uit het voortbrengsel, dat Hij hen in staat stelde om te doen produceren door de kracht van Zijn macht en de
regens uit Zijn hemel, zouden zij ieder jaar leren te vrezen en Hem hoe langer hoe meer respecteren.
De Tiende van de arme man.
We zijn nog niet klaar met de tiendenheffing. Er is nog één tiende meer. In 14:28,29 lezen we, dat boeren
worden geïnstrueerd om een tiende van hun oogsten iedere drie jaar opzij te zetten. De ontvangers van deze
tiende waren de Levieten, de vreemdelingen, de wezen en weduwen, die in de steden woonden. Met andere
woorden, zoals hij gewoonlijk genoemd werd: "De Tiende van de arme man." Vers 29 vertelt ons, dat
wanneer zo'n tiendenheffing was gedaan, dit in de zegening van de Heer resulteerde. Hertz geeft een ruim
- 26 -

DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
commentaar betreffende deze tiendenheffing: "Het doel van de tiende voor de arme was om de gezonde leer
te onderwijzen dat de bezittingen van de mens alleen echt gezegend worden wanneer hij anderen toestaat zich
samen met hem te voegen in hun vreugde. Zelfgenoegzaamheid zonder een gedachte voor diegenen in
behoefte van assistentie, brengt geen langdurige voldoening; en zo'n manier van leven is zonder zegen.
"Geef Jij Tienden?"
We zetten deze titel tussen aanhalingstekens alsof we geestelijke leiders van gemeenten citeren. Toch, in het
licht van de Thora, hoe realistisch is de verwachting van geestelijke leiders dat hun gemeenteleden tienden
zouden geven? Waar krijgen zij de gedachte van tienden vandaan? Leren zij dat van de B'riet Chadasjah?
Neen! Zij leren het vanuit de Thora! Aan de ene kant denken wij, dat het goed is, dat zij tenminste één begrip
uit de Thora volgen. Toch, aan de andere kant, zoeken zij echt wat de Thora onderwijst?
Wij hebben gezien dat de Thora onderwijst dat er tenminste drie verschillende soorten tienden zijn, bijzonder
als u een boer bent. Als wij aannemen, dat een "tiende" 10% betekent, blijkt het dat de Thora mensen
instrueert om overal van 20-23 % van hun inkomen aan Hem te geven. 10% daarvan moest aan je gezin
worden besteed om te eten en zich voor de Heer in Jeruzalem te verheugen. Ooit van de preekstoel gehoord?
Het Sjemittah of Vrijlatingsjaar.
We ontmoetten het Sjemittahjaar het eerst in onze studies van Wajikra. Hier in Dewariem 15 ligt de nadruk
van de onderwijzing op de vrijlating van slaven. In feite zegt 15:1 dat dit jaar de afloop is van zeven jaren, dat
een kwijtscheldingsjaar is. Het Hebreeuwse woord voor kwijtschelding is "sjemittah" = hjmX. De zin "na
afloop van zeven jaar" kan ook worden begrepen als te bedoelen: "Wanneer ieder zevende jaar is bereikt."
Gedurende dit jaar werd ten eerste de grond niet beplant, ten tweede werden de persoonlijke schulden van een
mede Israëliet kwijtgescholden en ten derde werden de slaven ook vrijgelaten als ze dat wilden. In
werkelijkheid, als de Joodse meesters handelden volgens de Thora als mannen en vrouwen van G'd, zijn er
kansen dat hun slaven hen zelfs niet wilden verlaten. De Thora maakt ook een voorziening voor dit geval. Wij
zijn geïnstrueerd om zo'n slaaf of slavin te laten blijven en een ring in zijn oor als teken aan te brengen
(15:16,17). Maar wanneer je hem/haar wegzendt moetje hem of haar ook niet met lege handen van je laten
gaan (15:13). De Thora standaards voor burgerschap gaan ver uit boven elke andere wetcode van die tijd.
Want in 15:7 is een speciale voorziening voor de behoeftige gemaakt. Als hij hulp of een lening nodig had,
werd het hem niet geweigerd, zelfs ofschoon een Sjemittahjaar spoedig naderde. De Thora waarschuwt in
15:10 er zelfs voor om het gevraagde hem desondanks te geven. De beroemde Code van Hammoerabi, een
Babylonische koning, welke in veel opzichten lijkt op die van Mosje, heeft alleen een provisie voor militairen
en priesters, maar niet voor het individu. In Israël echter waren de arme en behoeftige de speciale zorg van
G'd; van de covenant familie werd verwacht het welzijn van ieder lid te verzekeren. Daarom werd de
Israëlitische wet opgesteld om de niet-bevoorrechte te beschermen.
Pelgrimage voor Mo'adiem. (16:1-17)
De Thora geeft een korte samenvatting van drie belangrijke kalenderafspraken, die iedere Israëliet met G'd
moest maken. Vervolgens was elk van deze speciale dagen op specifieke gelegenheden, wanneer een manlijke
Israëliet reizen moest naar het nationale eredienstcentrum om te aanbidden. Kijk alstublieft naar Wajikra 23
om te zien hoe belangrijk deze drie data, Pesach, Sjawoe'ot en Soekot nationaal en theologisch zijn.
Dewariem 16 voegt een gedachte toe bij deze drie mo'adiem. Behalve voor Pesach werden de Israëlieten
specifiek verteld zich op deze festivals te verheugen. Vanwege de aard van Pesach kunnen we alleen
aannemen, dat verheugen in die tijd begrepen werd.
Oeroude Nabije Oosten covenanten voorzagen allen voor het volk om periodieke bezoeken aan de Grote
Koning te brengen om hun loyaliteit te proclameren en hem giften te brengen. Overeenkomstig vinden we dat
de Heer zo'n voorziening maakte, zelfs tot op het punt van het proclameren van loyaliteit en hem giften te
brengen! Daarom, wanneer een opgevoede Israëliet van deze instructies zou leren, zou hij er weer aan
herinnerd worden dat hij in een covenant met G'd is.
- 27 -

Studievragen:
DEUTERONOMIUM – Thorastudie van Ariel Berkowitz
1. Hoeveel onderwijzingen kun je in deze parasjah ontdekken, die er geplaatst zijn om de Israëlieten te
waarschuwen niet aan een bijzondere rite van de Kanaänieten deel te nemen?
2. Deel deze parasjah en de volgende in naar hun overeenkomst met de Tien Geboden. Wat leert ons dit
over de aard van de Tien Geboden?
3. Waarom liet de Heer Israël Hem alleen in één plek aan bidden in tegenstelling met de Kanaänitische
gewoonte van te aanbidden in vele heilige plaatsen?
4. Staat de Thora de consumptie van vlees toe, dat nog niet bestemd is voor een offerande? Leg het
antwoord uit!
5. Welke rol, denk je, spelen tekenen en wonderen in G'ds Koninkrijk, als ze niet de echtheid bewijzen van
de ware profeet?
6. Waarom werd de doodstraf ingesteld voor de valse profeet?
7. Hoeveel tiendenheffingen worden in de Thora onderwezen en waarvoor zijn ze?
8. Wat voor een "vrije wil geven" wordt in de Thora onderwezen?
9. Wat, indien iets, onderwijzen alle instructies over tienden omtrent het geven in het lichaam van de
Messias?
10. Waarom zijn er verboden tegen het kwellen van iemands lichaam en het op een bepaalde manier knippen
van iemands haar? Hoe kunnen we deze onderwijzingen op de hedendaagse wereld toepassen?
11. Beschrijf G'ds sociaal welzijnsysteem, zoals het geopenbaard wordt in hoofdstuk 15.
12. Waarom wijst G'd drie feesten voor mannen aan om naar Jeruzalem te komen om te vieren? Waarom
alleen mannen? Waarom deze bijzondere feesten?
- 28 -
J. H. ten Kate, 7 augustus 2002 (naar Berkowitz)