Interview Peter Otten, voorzitter raadslid.nu 04/ In actie met burgers

WWW.ACTIEPROGRAMMA.NL
05 / 30 mei 2008
In actie met burgers!
REDACTIONEEL 02 / REGIE WERKT 02 / INTERVIEW PETER OTTEN, VOORZITTER RAADSLID.NU 04 /
IN ACTIE MET BURGERS 06 / KORTE BERICHTEN & AGENDA 08 /
NIEUWSBRIEF VAN HET ACTIEPROGRAMMA LOKAAL BESTUUR
een project van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)

2
Redactioneel
De blik naar buiten gericht
De contacten met burgers, bedrijven en instellingen
kunnen gemeenten ideeën, creativiteit en inspiratie
opleveren en ervoor zorgen dat gemeentelijk beleid
actueel blijft. In deze Nieuwsbrief kijkt het Actieprogramma
Lokaal Bestuur ook naar buiten. In het
artikel over ‘Regie werkt!’ is te lezen hoe college- en
raadsleden, griffi ers en strategisch management van
gemeenten uit het hele land kennismaakten met
praktijkvoorbeelden van gemeentelijke regie.
Met ‘Kinderen veiliger door Delft’ en de totstand koming
van een Dienstenwinkel voor Polen in Horst aan de
Maas werd duidelijk hoe samenspel met onder meer
inwoners, bedrijven en instellingen kan leiden tot een
positief resultaat. Verder benadrukt Peter Otten,
de nieuwe voorzitter van Raadslid.NU, in deze Nieuws-
Gemeenten voeren op uiteenlopende terreinen regie. Twintig praktijkvoorbeelden
zijn ondergebracht in de publicatie ‘Regie werkt!’ van de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Actieprogramma Lokaal
Bestuur. In Delft en Horst aan de Maas zijn bijeenkomsten georganiseerd
waar college- en raadsleden, griffi ers en strategisch management van
gemeenten uit het hele land ondervonden wat regie is.
Bij de bijeenkomsten in Delft op 26 en
27 maart jl. en Horst aan de Maas op
23 en 24 april jl. stonden praktijkvoorbeelden
van gemeentelijke regie en het
samenwerken met inwoners, bedrijven
Bron: Peter Varkevisser
en instellingen centraal. Jean Eigeman,
consulent van het Actieprogramma
en moderator van de bijeenkomsten,
interviewde tijdens de bijeenkomsten de
afgevaardigden van de gastgemeenten en
hun regiepartners. In Delft vertelden wethouder
Anne Koning en Cindy Zwaartman
van kinderopvang Octopus B.V. over de
rol van de gemeente binnen het project
‘Kinderen veiliger door Delft’. Over de
aanpak, resultaten en regievoering bij de
totstandkoming van een Dienstenwinkel
brief de spilfunctie van raadsleden. Steeds meer
gemeenten zetten de deur open om te communiceren
met burgers. Het Actieprogramma speelt hier graag
op in met het nieuwe deelproject In actie met burgers!.
Lokale proeftuinen vormen binnen dit project de
leer omgeving waarin gemeenten samen experimenteren
op het terrein van burgerpartici patie, in het
bijzonder interactieve beleidsvorming en burgerinitiatieven.
Gemeenten of groepen van gemeenten
kunnen zich tot 1 oktober 2008 hiervoor inschrijven!
Projectteam Actieprogramma Lokaal Bestuur:
Roelie Lenten, Lola Lemmens, Geertrude Haasnoot,
Huri Sahin-Ardiç , Valérie de Ridder (a.i.)
Regie werkt in samenspel met andere partijen
Zie voor meer voorbeelden van
gemeentelijke regie de publicatie
‘Regie werkt!’: Actieprogramma.nl >
handreikingen en publicaties
voor Polen in Horst aan de Maas, spraken
burgemeester Kees van Rooij en Krystyna
Gòrska, één van de initiatiefnemers.
Samenspel
Van Rooij benadrukte tijdens de bijeenkomsten
in Horst aan de Maas dat regie
vooral een samenspel met andere partijen
is: “Het is sturen in en met netwerken.
De gemeente is een van de spelers in dit
netwerk en dient signalen van anderen op
te pakken.” In een voorgesprek met het
Actieprogramma defi nieerde Van Rooij
regie als ‘op een slimme manier inspelen
op het toeval’: “Het is belangrijk dat
gemeenten om zich heenkijken, bruggen
slaan, monitoren, inspelen op veranderende
situaties en gaandeweg het proces
gebruikmaken van mensen in het samen

3 Regie werkt in samenspel met andere partijen
werken en samen wérken. Het gaat erom
kansen en uitdagingen te zien en zaken
niet te problematiseren. Op deze manier
doe je een beroep op het improvisatievermogen
en hierbij hoort ook het toeval
op een effectieve wijze organi seren.”
Eigeman vatte de rol van regisseur samen
als iemand die ervoor moet zorgen dat de
spelers kunnen stralen.
Werken met een groep mensen
Tijdens het tweede deel van de bijeenkomsten
lieten theatermakers Joke Duif
en Ton Offerman de aanwezigen met
Bron: Arie Raaphorst
verschillende regiestijlen werken. Al snel
werd duidelijk dat er veel overeenkomsten
zijn tussen de theaterregisseur en de
regisserende gemeente. Offerman:
“Regisseurs moeten snel kunnen en
durven beslissen. Wat zij van tevoren in
hun hoofd hebben, wordt meestal anders
door de gebeurtenissen die zich voordoen
en de samenwerking met de diverse
partijen. Regisseurs brengen eigenlijk
steeds opnieuw orde in de chaos.”
Bovendien zullen regisseurs altijd te
maken hebben met de chemie tussen
mensen in de groep. “Soms gaat dit
vanzelf”, aldus Duif. “Maar soms moeten
zij die chemie creëren. Elke groep
mensen vraagt een eigen manier van
werken. Wanneer het als groep niet
meteen werkt, ziet het oog van de
regisseur de individuele kwaliteiten
en zal hij daarmee verder werken.”
Regie werkt! tijdens het
VNG-Jaarcongres 2008
Op het VNG-Jaarcongres 2008
vindt een volgende bijeenkomst
over gemeentelijke regie plaats.
Hier presenteert gastgemeente
’s-Hertogenbosch het Ontwikkelingsgebied
Kop van ’t Zand als praktijkvoorbeeld
en houden theatermakers
Offerman en Duif de deelnemers
een artistieke spiegel voor.
Fotografi e: Foto ID

Fotografi e: Peter Varkevisser
INTERVIEW PETER OTTEN, VOORZITTER RAADSLID.NU
“ Voortdurend zoeken naar
interactie met burgers”
Peter Otten is vanaf september 2007 de gedreven voorzitter
van Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
In zijn derde periode als raadslid bij de gemeente Zeist zet hij
zich voor de volle honderd procent in voor gemeenteraden,
raadsleden en hun rollen binnen de samenleving.
Raadslid.NU biedt gemeenteraden en raadsleden een
platform op het gebied van kennisoverdracht over
het vak, behartigt de belangen van haar leden en heeft
als doel de communicatie tussen raadsleden te
ver beteren. Een vierde belangrijke invalshoek van
de vereniging is het werken aan het imago van raadsleden
en daarmee aan de beeldvorming van de
functie. Het bestuur van Raadslid.NU bestaat uit
raadsleden uit diverse grotere en kleinere gemeenten
uit het gehele land en richt zich op dit moment
vooral op het invullen van de genoemde thema’s.
Otten: “Kennis en ervaringen uitwisselen tussen
raadsleden is ook het doel van het Raadsledencongres
op zaterdag 4 oktober in Apeldoorn. Tijdens de
algemene ledenvergadering op het congres presenteren
we het nieuwe beleidsplan van de vereniging.”
Zichtbaarheid
Raadslid.NU organiseert het Raadsledencongres
samen met het Actieprogramma Lokaal Bestuur.
“Uit de samenwerking met het Actieprogramma
vloeien activiteiten voort die een belangrijke
ontmoetingsfunctie voor de leden hebben. Verder
zorgt de samenwerking ervoor dat de verschillende
belangenverenigingen elkaar treffen”, laat Otten
weten. Hij streeft ernaar om Raadslid.NU meer
zichtbaarheid te geven: “Neem bijvoorbeeld de
discussie over de integriteit van raadsleden en de
rol van een burgemeester hierbij. Gerd Leers,

5
Interview Peter Otten, voorzitter Raadslid.NU
“ Steeds meer gemeenten zetten de
deur open om te communiceren
met de burgers.”
burgemeester van Maastricht, liet in de krant weten
een symposium te willen houden over dit onderwerp.
Raadslid.NU heeft zich destijds gemeld
omdat ze hierbij betrokken wilde zijn. Mede hierdoor
is interactie met de media ontstaan waardoor
we in toenemende mate worden benaderd wanneer
artikelen betrekking hebben op raadsleden of
gemeenteraden.”
Interactie met burgers
Raadsleden en gemeenteraden staan midden in de
samenleving en zoeken voortdurend interactie met
burgers. “Dit is de insteek van het dualisme geweest,
maar dat betekent niet dat het vanzelf gaat”, laat
de voorzitter weten. “Er wordt binnen diverse
gemeenten hard gewerkt aan bijvoorbeeld nieuwe
vergadervormen. Vergaderingen hebben immers een
belangrijke ontmoetingsfunctie tussen burgers en
gemeenteraad. Onderwerpen kunnen kort en snel
in interactie met de samenleving besproken worden.
Steeds meer gemeenten zetten de deur open om te
communiceren met de burgers en de mogelijkheid
te creëren om elkaar te informeren. Samen zoeken
ze op die manier naar een andere weg in de besluitvorming.
Het is belangrijk dat gemeenteraad en
burgerij, dus ook ondernemers en organisaties,
zoeken naar evenwicht in het vinden van de onderwerpen
die besproken dienen te worden. Zo is de
raadsvergadering niet de plek om over bijvoorbeeld
een scheve stoeptegel te praten. De gemeentelijke
organisatie is hiervoor verantwoordelijk, de raad
dient bij dit voorbeeld alleen kaders te stellen.”
Invloed van professionalisering
Professionalisering is een belangrijk thema in de
lange termijnvisie van Raadslid.NU. De vereniging
wil werken aan de kwaliteit en competenties van
individuele raadsleden. Volgens Otten zijn er twee
dimensies waardoor dit proces versterkt kan worden:
“Gemeenteraden moeten leren vanuit het geheel te
kijken. Raadsleden dienen tijd vrij te maken om met zijn
allen te kijken naar de kwaliteit van het werk en het
omgaan met burgers. Dit vraagt om een kwetsbare
opstelling van de totale raad.” Het Actieprogramma
levert een belangrijke bijdrage met het programmaaanbod
voor gemeenteraden. Raadslid.NU ondersteunt
dit aanbod. De workshops zijn gericht op vergroting van
kennis en versterking van vaardigheden en kan daarmee
de functie van de raad als geheel verbeteren. Deze professionalisering
heeft tevens invloed op de beeldvorming
over raadsleden. “Daarnaast is het streven de verwachtingen
van potentiële raadsleden beter te managen”,
aldus Otten. “Er zijn veel enthousiaste geluiden over de
functie van gemeenteraadslid. Maar vaak hebben mensen
daarvan toch een andere verwachting, waardoor in de
praktijk veel raadsleden tussentijds afhaken. Hierin
kunnen we vanuit de belangenvereniging een rol spelen.
Bijvoorbeeld door een handleiding over de functie en
werkzaamheden te ontwikkelen.” Verder wil de voorzitter
het beloningsysteem verbeteren: “Er wordt op dit
moment op verschillende plaatsen besproken hoe de
vergoedingen aangepast kunnen worden aan deze tijd.
Het raadswerk is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Het
is niet meer dan logisch dat raadsleden daarvoor een vergoeding
krijgen die in evenwicht is met de verantwoordelijkheid
die ze hebben.” Naast een basisvergoeding ziet
Otten ook graag dat er op fi scaal gebied met bedrijven
mogelijk heden worden ontwikkeld om het raadswerk
fi nancieel interessanter te maken: “Dit zou meer mensen
met specifi eke kwaliteiten kunnen doen besluiten raadslid
te worden en het sluit aan bij de maatschappelijke
ver antwoordelijkheid van werkgevers.”
Meer informatie over Raadslid.NU
is te vinden op: www.raadslid.nu

6
IN ACTIE MET BURGERS!
Lokale proeftuinen burgerparticipatie
Lokale proeftuinen burgerparticipatie
vormen binnen In actie met burgers!
de leeromgeving waarin gemeenten samen
experimenteren op het terrein van burger-
Deskundige begeleiding en ondersteuning
Het Actieprogramma Lokaal Bestuur start het deelproject In actie met
burgers!. Gemeenten die op een vernieuwende manier met burgers (gaan)
samenwerken, kunnen zich tot 1 oktober 2008 aanmelden voor deelname
aan Lokale proeftuinen burgerparticipatie. Bestaande en nieuwe
gemeentelijke projecten en werkwijzen die eind 2008 als experiment in
een proeftuin kunnen starten, komen in aanmerking voor ondersteuning.
participatie, in het bijzonder interactieve
beleidsvorming en burgerinitiatieven.
In actie met burgers! richt zich zowel op
projecten en werkwijzen waar de overheid
initiatiefnemer is en burgers betrekt bij
In actie met burgers! fi nanciert de deskundige ondersteuning en begeleiding van
de lokale proeftuinen burgerparticipatie. Zo heeft elke proeftuin een eigen,
deskundige aanjager en worden per proeftuin verschillende bijeenkomsten belegd.
Daarnaast komen experimenterende proeftuingemeenten in aanmerking voor
maatwerkondersteuning, zoals een specifi eke training voor de verschillende
betrokken gemeentelijke spelers, het opzetten van een werkatelier of het betrekken
van externe deskundigen.
beleidsprocessen (interactieve beleidsvorming),
als op burgerinitiatieven waarbij
de overheid een faciliterende rol heeft.
Vernieuwende, concrete en actiegerichte
projecten en werkwijzen op deze terreinen
staan centraal in de proeftuinen. Het kan
hier gaan om projecten en werkwijzen op
uiteenlopende terreinen, zoals leefbaarheid,
integratie en visieontwikkeling. Het
beoogde effect is dat gemeenten meer
ruimte geven aan initiatieven van burgers
en de denkkracht van burgers benutten.
Deelnemers aan de proeftuinen helpen
actief mee aan verspreiding van de resultaten,
zodat uiteindelijk alle gemeenten
kunnen putten uit de ervaringen.

7 In actie met burgers!
Aanmelden voor In actie met burgers!
Gemeenten of groepen van gemeenten kunnen zich via de gemeentesecretaris aanmelden voor deelname aan
In actie met burgers! op www.actieprogramma.nl/inactiemetburgers. Hierbij is onderscheid te maken tussen
experimenterende en deelnemende gemeenten.
Experimenterende gemeenten
Experimenterende gemeenten zijn gemeenten die een
project of werkwijze op het gebied van burgerparticipatie
aandragen om mee te experimenteren in een proeftuin.
Aandachtspunten bij de selectie van de experimenten die
uiteindelijk centraal staan in de Lokale proeftuinen
burgerparticipatie zijn:
Het gaat om vernieuwende projecten en werkwijzen van
gemeenten om burger en bestuur dichter bij elkaar te
brengen. De projecten en werkwijzen dienen vernieuwend
voor de gemeente zelf te zijn, ze hoeven niet per se nieuw
voor Nederland te zijn. Ook een nieuwe toepassing van
bestaande werkwijzen komt in aanmerking.
De gemeente geeft aan in hoeverre andere gemeenten
van haar werkwijze kunnen leren. Het resultaat moet
overdraagbaar zijn, dus rechtenvrij, gratis openbaar
toepasbaar.
De projecten en werkwijzen richten zich binnen de
gemeente op de rol van één of meerdere actoren
(burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen,
raads leden, griffi ers en ambtenaren) en het mogelijke
samenspel tussen deze actoren.
Van aanmelding tot proeftuin
Een commissie onder leiding van Sjaak
van der Tak, burgemeester van de
gemeente Westland en lid van het VNGbestuur,
toetst de aanmeldingen van de
experimenterende gemeenten. Op basis
van de uiteindelijk gekozen projecten en
werkwijzen worden Lokale proeftuinen
burgerparticipatie gevormd en gemeenten
ingedeeld. De proeftuinen worden
begin november gepresenteerd op een
grote landelijke startbijeenkomst. De
looptijd van de proeftuinen is variabel.
In ieder geval starten zij in 2008 en
eindigen ze uiterlijk 1 november 2009.
Deelnemende gemeenten
Deelnemende gemeenten zijn gemeenten die geen
experiment uitvoeren, maar wel overwegen in de eigen
gemeente een project of werkwijze op het terrein van
burgerparticipatie te starten en daarom ter inspiratie willen
deelnemen aan een Lokale proeftuin burgerparticipatie.
Aandachtspunten voor deze gemeenten zijn:
Motivatie voor deelname aan een proeftuin
Voorkeur voor een bepaald thema en/of werkwijze
Gemeenten kunnen zich vanaf 30 mei tot
uiterlijk 1 oktober 2008 aanmelden via
Actieprogramma.nl/inactiemetburgers.
Op de website staan de voorwaarden,
mogelijkheden en twee formulieren: één
voor de experimenterende gemeenten en
één voor de deelnemende gemeenten.
Begin juni ontvangen alle gemeenten
een folder over In actie met burgers!

8
KORTE BERICHTEN
Actieprogramma op VNG-Jaarcongres
Tijdens het VNG-Jaarcongres 2008 verzorgt het Actieprogramma drie
inhoudelijke excursies en is zij medeorganisator van het deelcongres
‘De kracht van de eerste overheid’.
Regie werkt in ’s-Hertogenbosch
‘Regie werkt in ’s-Hertogenbosch’ biedt deelnemers inzicht in de aanpak,
resultaten en regievoering bij de totstandkoming van projecten waarbij
gemeenten de regierol hebben. Gastgemeente ’s-Hertogenbosch presenteert
het Ontwikkelingsgebied Kop van ’t Zand als praktijkvoorbeeld. Theatermakers
Ton Offerman en Joke Duif houden de deelnemers een artistieke spiegel voor.
Raadsleden in gesprek met de media
Een goede verstandhouding tussen pers en politiek is belangrijk. ‘Raadsleden
in gesprek met de media’ geeft daarvoor praktijkgerichte tips en trucs.
Deelnemers gaan op de Stadsredactie van het Brabants Dagblad in gesprek
met journalisten en communicatieadviseur Liesbeth Rooijmans over onder
meer het creëren van een lokaal profi el.
Burgers aan het woord
Tijdens ‘Burgers aan het woord’ laat gemeente ’s-Hertogenbosch onder
begeleiding van Roelof Martens van het IPP zien hoe zij de denkkracht van
burgers benut en hun creativiteit aanboort bij ideevorming als het gaat om
grootschalige projecten. Om een tipje van de sluier op te lichten: bereid u
voor op de ‘Creatieve Piramide’ en het ‘City Change Centre’!
Meer informatie: Vngjaarcongres.nl.
Bezoek ook de stand van het Actieprogramma, nr. 132.
Verkiezing ‘Jong Raadslid van het Jaar’
Het Actieprogramma Lokaal Bestuur organiseert samen met de VNG,
Congres- en Studiecentrum VNG, Raadslid.NU, RaadsledenNieuws, en Sdu
Uitgevers voor de derde keer de verkiezing ‘Jong Raadslid van het Jaar’.
Met deze verkiezing wil de organisatie laten zien dat lokale politiek ook voor
jonge mensen interessant en belangrijk is. De drie fi nalisten zijn Saskia
Boelema (Breda), Marjolein Buijssen (Tilburg) en Niels Joostens (Slochteren).
Op 4 juni wordt tijdens het VNG-Jaarcongres de winnaar bekendgemaakt.
COLOFON
Actieprogramma Lokaal Bestuur
Postbus 30435
2500 GK Den Haag
T 070 373 80 20
E actieprogramma@vng.nl
www.actieprogramma.nl
Projectteam | Roelie Lenten, Lola Lemmens, Geertrude Haasnoot,
Huri Sahin-Ardiç , Valérie de Ridder (a.i.)
Eindredactie | Son & Co (Sonja Ammerlaan)
Ontwerp en lay-out | Ontwerpwerk
Druk | SDU Uitgevers, Den Haag
AGENDA
VNG-Jaarcongres 2008:
‘Globaal en Lokaal’
Den Bosch | di 3 en wo 4 juni 2008
Miniconferentie ‘Omgaan met de media’
Dronten | wo 18 juni 2008
Workshop ‘Rapporten van de
Rekenkamercommissie – en dan?’
Nieuwegein | ma 23 juni 2008
Raadsledencongres 2008
Apeldoorn | za 4 oktober 2008
Trainingen ‘Factor C: communicatie
in het hart van gemeentelijk beleid’
voor wethouders, beleidsmedewerkers
en communicatieprofessionals
Kijk voor (nieuwe) data in het najaar 2008 op
Actieprogramma.nl
Meer informatie en aanmelden:
Actieprogramma.nl
Rectifi catie Nieuwsbrief 4 (maart 2008)
In het artikel ‘Omgaan met de media en het
creëren van een lokaal profi el’ is een fout
geslopen. De laatste tip van Liesbeth Rooijmans
over hoe raadsleden om kunnen gaan met de pers
is niet goed weergegeven. De juiste tekst luidt:
‘Als het goed is beschikken journalisten over de
vergaderstukken. Bepaal daarom zo snel mogelijk
je mediastrategie. Bijvoorbeeld in het fractieoverleg.
Benader hiermee de redactie. Dit geldt zeker
wanneer het om een speerpunt gaat waarmee de
partij zich wil profi leren.’