Legionella & brandslanghaspels

120-03-00155-20 1 Legionella & brandslanghaspels
Legionellapreventie in relatie tot aansluiting brandslanghaspels
In de “Handleiding Legionellapreventie in leidingwater” (herziene versie 2005) staat op blz.122
onderstaand schema weergegeven waarop men laat zien op welke 4 manieren men een
brandslanghaspel kan aansluiten op een doorstromende drinkwaterleiding.
Algemene beheersmaatregelen zijn:
- De brandslanghaspels worden voorzien van het tekstplaatje: “Alleen te gebruiken bij brand”.
- De afsluiter voor de keerklep wordt geopend. De sleutel van de afsluiter dient afneembaar te
zijn en zich niet op de afsluiter bevinden. Als alternatief mag de afsluiter in open stand
verzegeld te zijn.
- De stand van de afsluiter (open-dicht) dient duidelijk waarneembaar te zijn.
- De bedieningsafsluiter van de brandslanghaspel wordt in gesloten toestand verzegeld. Deze
verzegeling dient jaarlijks te worden gecontroleerd.
Beoordeling van de 4 bovenstaande manieren:
1- Met een afstand groter dan 0,15 m (150 mm) tussen doorstromende leiding en
bedieningsafsluiter van de brandslanghaspel geldt: - - - (ofwel: kans op grote groei).
Dit houdt in dat wekelijks of zelfs dagelijks spoelen vereist is, overeenkomstig de
maatregelen voor uittapleidingen, afhankelijk van de lengte van de aansluitleiding en
de etmaalgemiddelde binnentemperatuur.
2- Met tussenplaatsing van een controleerbare keerklep (code EA) met daarvoor een open,
verzegelde, afsluiter op een afstand van maximaal 0,15 m (150 mm) van de doorstromende
leiding geldt: 0 (ofwel: geen groei).
De bedieningsafsluiter van de brandslanghaspel dient in gesloten toestand te worden
verzegeld.
3- Met de bedieningsafsluiter, in gesloten toestand verzegeld, van de brandslanghaspel op een
afstand van maximaal 0,15 m (150 mm) doorstroomd aangesloten geldt: 0 (ofwel: geen groei).
4- Op een niet doorstromende leiding die zelf met een controleerbare keerklep (code EA) met
(open, verzegelde) afsluiter op de doorstromende leiding is aangesloten geldt: 0 (ofwel geen
groei).
Conclusie: Uitgaande van het niet wekelijks of zelfs dagelijks moeten spoelen door de eigenaar
van het project, alsmede jaarlijks controleren van keerkleppen (code EA) heeft een
ontwerp van een brandslanghaspel op een doorstromende leiding (nr. 3) de voorkeur.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 2 Legionella & brandslanghaspels
Opmerkingen:
- De beoordeling geldt voor het risico in de doorstromende leiding. Het water in de brandslang
zelf of de niet doorstromende leiding kan namelijk ook legionella bevatten. Dit wordt bij
brandbestrijding echter als een verwaarloosbaar risico beoordeeld.
- Het feit dat water, afgetapt aan brandslanghaspels, volgens de nieuwe regelgeving wordt
beschouwd als proceswater, wil niet zeggen dat de brandslanghaspels ook worden gevoed
door proceswater. Volgens het Bouwbesluit moeten brandslanghaspels zijn aangesloten op
een voorziening voor drinkwater.
Naast de “Handleiding Legionellapreventie in leidingwater” (herziene versie 2005) hebben we ook nog
te maken met VEWIN WB 4.5 A (datum: juni 2004) inzake “brandslanghaspels”.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 3 Legionella & brandslanghaspels
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 4 Legionella & brandslanghaspels
In VEWIN WB 4.5 A staat bij artikel 2.2 duidelijk omschreven dat de voorkeur uitgaat naar een
separate brandblusleiding (nr. 4).
Hiervoor dient er net na het leveringspunt of verder in de leidingwaterinstallatie een separate
brandblusleiding worden afgetakt van de drinkwaterleiding. Direct na de aftakking moet een
controleerbare keerklep (code EA) worden aangebracht (indien mogelijk op een afstand van maximaal
150 mm). Zie bovenstaande schets 3.1.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 5 Legionella & brandslanghaspels
Deerns stelt ten aanzien bovenstaande regelgeving in
relatie tot het aansluiten van brandslanghaspels een
dusdanig ontwerp voor dat:
- én zorgdraagt voor voldoende doorstroming
van drinkwater (en dus geen mogelijkheid geeft
tot opwarming ten gevolge van te hoge
etmaalgemiddelde binnentemperaturen).
- én niet voorzien is van controleerbare
keerkleppen die vervolgens jaarlijks dienen te
worden gecontroleerd wat een tijdrovende en
dus kostbare aangelegenheid is.
- én niet voorzien zijn van extra afsluiters (in
verzegelde open toestand), waar ook de
brandweer niet van is gecharmeerd.
- én jaarlijks niet meer alle verzegelingen dienen
te worden gecontroleerd.
Het ontwerp bestaat uit een zogenaamd (verticaal)
strangenstelsel van drinkwaterleidingen die middels
een ‘inlinerset’, ofwel via een binnenliggende
retourleiding (diameter 12 mm), uiteindelijk op een
dagelijks gebruikte toiletgroep op de begane grond
wordt aangesloten.
Door gebruik te maken van een dagelijks gebruikte
toiletgroep
Door per bouwlaag de brandslanghaspel direct op de
“inlinerset” aan te sluiten, met tussenplaatsing van een
bedieningsafsluiter (in gesloten toestand verzegeld)
van de brandslanghaspel, is een controleerbare
keerklep (code EA) in zijn geheel niet meer nodig.
Aangezien de indeling van de brandcompartimentering
per bouwlaag nog niet bekend is, is het ook nog niet
bekend waar en hoeveel brandslanghaspel per
bouwlaag er vereist worden.
Uitgaande van 3 brandslanghaspels per bouwlaag op
nader te bepalen locaties in het ganggebied, doch wel
allemaal recht boven elkaar geprojecteerd, komen we
op 3 (verticale) leidingstrangen.
Per leidingstrang wordt ten behoeve van de brandslanghaspels
begonnen met leidingdiameter 35 mm en
ten behoeve van de laatste bovenste bouwlaag wordt
geëindigd met leidingdiameter 28 mm.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 6 Legionella & brandslanghaspels
Verder is het voorstel van Deerns om dergelijke haspelkasten toe te passen waarin voorzien is in een
uitsparing in de deur, zodat er een handbrandmelder geplaatst kan worden. De melder wordt geplaatst
aan de greepzijde van de deur op een nieuw ontwikkelde montagebeugel die voorgemonteerd zit in de
kast. In bestek dient de scharnierzijde en de exacte maat van de melder opgegeven te worden, zodat
de juiste uitsparing in de deur wordt aangebracht.
De kasten worden voorzien van ‘knock-out’ gaten voor de watertoevoer. Naar wens kunnen de kasten
geleverd worden met een extra nis voor plaatsing van een losse sproeischuimblusser en eventuele
branddeken. Deze combinatiekasten zijn voorzien van een afsluitbaar compartiment van 300 mm
breed. RAL-kleur kasten: nader te bepalen.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 7 Legionella & brandslanghaspels
De kasten zijn geschikt voor op- en inbouw, bij inbouw dient er een separate daglijst te worden
bijgeleverd. Tevens worden de kasten voorzien van de benodigde piktogrammen in de vorm van:
een brandslanghaspel, handblusser, branddeken, brandmelder en ‘géén drinkwater’.
Bij deze situatie dienen alle verzegelingen van alle handbediende bedieningsafsluiters, in gesloten
toestand, nog steeds jaarlijks te worden gecontroleerd. Een voorstel om deze werkzaamheden ten
aanzien van jaarlijkse controle van verzegelingen niet meer te hoeven uit te voeren is om alle kasten
te voorzien van zogenaamde kleefmagneten. Hierdoor kan men alleen bij een brandmelding gebruik
maken van de desbetreffende kasten. De kleefmagneet ontgrendelt dan de deur. Ook bij eventuele
stroomuitval wordt de deur van de brandslanghaspel automatisch ontgrendeld.
Processchema: “Brandslanghaspels Nieuwbouw Reinier de Graaf Groep te Delft”
Uitgaande van 3 brandslanghaspels per bouwlaag, 3 x toepassen.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 8 Legionella & brandslanghaspels
Conclusies ontwerp conform processchema t.a.v. legionella & brandslanghaspels:
1- Ontwerp heeft de voorkeur volgens VEWIN WB 4.5 A
2- Door het ontbreken van keerkleppen in het drinkwaternet t.b.v. alle haspels verkrijgt men
onderhoudsgemak (in tijd en kosten) t.a.v. het niet jaarlijks meer behoeven te controleren op
de werking van deze keerkleppen.
3- Door het niet toepassen van keerkleppen bestaat bij de jaarlijkse controle ook niet de kans dat
de afsluiter in ‘gesloten’ toestand wordt achtergelaten, waardoor de brandslanghaspel bij
brand niet direct gebruikt kan worden. Belangrijk aandachtspunt voor de brandweer!
4- Door het toepassen van kleefmagneten is een jaarlijkse controle op de aanwezigheid van
verzegelingen (in relatie tot het legionellabeheersplan) niet nodig. De kast wordt alleen bij een
brandmelding ontgrendeld en kan hierdoor niet voor andere doeleinden gebruikt worden.
5- Een separate brandblusleiding resulteert in een relatief dunner drinkwater leidingnet in de koof
t.b.v. de sanitaire toestellen. Hierdoor minder waterinhoud in het systeem wat resulteert in een
snellere verversing en dus betere waterkwaliteit.
6- Ten gevolge van minder waterinhoud behoeft men uiteindelijk ook minder water te koelen uit
oogpunt van legionella preventie.
Belangrijke aandachtspunten:
1- Afhankelijk van indeling brandcompartimenten dient voor een zodanig locatie van de
brandslanghaspels gekozen te worden dat deze per bouwdeel (korrel) wel recht boven elkaar
worden geprojecteerd. Aandachtspunt architect en brandweer!
2- Als in de toekomst op een bouwlaag (i.v.m. mogelijkheid flexibiliteit) voor een andere indeling
wordt gekozen ten aanzien van de brandcompartimentering en dus de brandslanghaspel op
een andere locatie moet komen blijft altijd de optie om via de binnenwand deze haspel aan te
sluiten. Eventueel dan met tussenplaatsing van een keerklep + afsluiter.
3- Afhankelijk van de toepassing van zogenaamde ‘combikasten’ (dus haspel en handblusser) is
de inbouwdiepte van combikasten, te weten: 225 mm, een belangrijk aandachtspunt voor de
architect bij eventuele montage in de wand. De inbouwdiepte van een enkele kast is
afhankelijk van lengte slang (20 of 25 m¹): 135 of 185 mm.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 9 Legionella & brandslanghaspels
Onderstaand de reactie van de heer W. Scheffer van Uneto-VNI aan de heer H. Lodder van Deerns
Beste Henk,
Bedankt voor je informatie.
Het is een interessant voorstel. Een ontwerp dat zo weinig mogelijk
beheersmaatregelen vraagt is een goed uitgangspunt.
Aandachtspunten zijn:
a. In het inliner systeem is er een groter contactoppervlak van het
leidingmateriaal met water t.o.v. twee separate leidingen:
- binnenwand van de koperen leiding
- buitenwand van de PEX leiding
- binnenwand van de PEX leiding
b. Er zijn aanwijzingen dat PEX in bepaalde situaties eerder
biofilmgroeibevorderend is dan koper. Bij warmtapwaterystemen van 60°C
speelt dat geen rol. Bij drinkwatersystemen is dat mogelijk een punt van
aandacht.
c. De volumestromen van tappunten in toiletruimten zijn over het algemeen
klein. In leidingen met een diameter van 28 en 35 mm veroorzaken deze
volumestromen slechts geringe stroomsnelheden (in een leiding met inliner
iets hoger).
d. Het dagelijks tapvolume (tappatroon) moet voldoende zijn voor de
volledige verversing van het 'door te spoelen' leidingsysteem. Afhankelijk
van de etmaalgemiddelde binnentemperatuur ook in het weekend.
e. Het beheersplan moet voorzien in een controle/bewaking op het gebruik
van de leidingen (dus van de betreffende toiletgroepen).
Het uiteindelijke doel is de eventueel in het water aanwezige legionella
weg te spoelen zodat de kans op hechting aan het leidingmateriaal
geminimaliseerd wordt en - bij aanwezigheid van biofilm en legionella - de
concentratie in water minimaal blijft.
Met vriendelijke groet,
Will Scheffer
groep Techniek (Sanitaire Technieken)
UNETO-VNI
Bredewater 20, 2715 CA Zoetermeer
Postbus 188, 2700 AD Zoetermeer
Tel.: 079-3250741
Fax: 079-3250666
E-mail: w.scheffer@uneto-vni.nl
Website: www.uneto.vni.nl
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 10 Legionella &
brandslanghaspels
Onderstaand de tegenreactie van de heer H. Lodder van Deerns van Uneto-VNI aan de heer W. Scheffer
Beste Will,
Bedankt voor je snelle reactie.
Ten aanzien van je beschreven aandachtspunten is bij de toepassing van de
Viega Inliner voor koudtapwater t.b.v. brandslanghaspels zonder keerkleppen
inderdaad de vereiste dagelijkse doorstroming erg belangrijk.
Wij hebben hier in voorzien om alle strangen (4 stuks per bouwdeel) zo kort
mogelijk van de koudtapwater toevoerleiding (in de kruipruimte) af te
takken, zodat we er alleen voor moeten zorgen dat de verticale strangen (4
stuks per bouwdeel) dagelijks ververst ofwel doorspoeld worden.
Dit wordt bereikt d.m.v. een dagelijkse spoeling (tappatroon) van een 2-tal
closets op de begane grond voorzien van een infra-rood bediening. Deze
closets gaan automatisch spoelen als er binnen 24 uur (etmaal) geen afname
plaats vindt van het closet. Een en ander dient natuurlijk eenmalig te
worden opgenomen in het "Legionella Beheersplan", doch er behoeven nu geen
jaarlijkse controle van keerkleppen, periodieke temperatuurmetingen, e.d.
voor dit specifieke leidingdeel te worden uitgevoerd. Dit geldt natuurlijk
niet voor het overige drinkwatersysteem, echter we zijn nu wel van die
extreem grote leidingdiameters af ten gevolge van een gecombineerde
brandblus-drinkwaterinstallatie hetgeen de kwaliteit van het drinkwater
natuurlijk ten goede komt.
Zie ook bijgaande notitie.
Met vriendelijke groet,
Henk Lodder
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 11 Legionella &
brandslanghaspels
Dagelijkse tapvolume bij toepassing Viega Inliner voor brandslanghaspels
Inhoud van Viega Profipress koperen leidingen en PE-X inliner:
Buitenmiddellijn Binnenmiddellijn Wanddikte Volume per m1
[mm]:
[mm]:
[mm]: [liter]:
12 (PE-X) 10 1,0 0,0785
12 (PE-X) -- -- 0,1130
22 (koper) 20 1,0 0,3140
28 (koper) 25 1,5 0,4906
28 (koper) 25 – 12 (PE-X) -- 0,3776
35 (koper) 32 1,5 0,8038
35 (koper) 32 – 12 (PE-X) -- 0,6908
Ontwerp: Stromend koudtapwater systeem per bouwdeel via 4 verticale strangen
Leidinglengte bij 5 bouwlagen (begane grond t/m 4 e verdieping) = 16 meter
Leidinglengte bij 6 bouwlagen (optioneel t/m 5 e verdieping) = 19,5 meter
Waterinhoud bij 5 bouwlagen: 16 x 0,6908 = 11,05 liter
Totaal = circa 11,1 liter
Waterinhoud bij 6 bouwlagen: 16 x 0,6908 = 11,05 liter
3,5 x 0,3776 = 1,32 liter
Totaal = circa 12,4 liter
Waterverbruik closet bij 1 spoelcyclus: 6 liter
Kortom: Bij 2x dagelijks gebruik van één closet wordt al een volledige verversing van het ‘door
te spoelen’ koudtapwater leidingsysteem (verticale strang) ten behoeve van de
brandslanghaspels gegarandeerd.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 12 Legionella &
brandslanghaspels
ISSO 55.1: Etmaalgemiddelde binnentemperatuur = 25°C, dan is de beoordeling: 0
(0 betekent: géén legionella groei).
Etmaalgemiddelde binnentemperatuur > 25°C, dan is de beoordeling: -
(- betekent: kans op beperkte legionella groei).
Bij binnentemperaturen boven 20°C in combinatie met een slechte / niet dagelijkse
doorstroming van het leidingsysteem zijn beheersmaatregelen gewenst die een
dagelijkse goede doorstroming waarborgen, zoals spuien (eventueel
geautomatiseerd).
Bij binnentemperaturen die meer dan één week (aaneengesloten of
cumulatief/gestapeld) boven 25°C liggen ontstaat in principe een onveilige situatie die
niet aan de norm voldoet.
Hier zijn installatieaanpassingen en/of beheersmaatregelen noodzakelijk om de
watertemperatuur onder 25°C te garanderen, zoals:
- Bouwkundige of installatietechnische aanpassingen waardoor de
binnentemperatuur onder de 25°C blijft.
- Beheersmaatregelen waardoor de watertemperatuur onder de 25°C blijft, zoals
spuien (eventueel geautomatiseerd).
Voorstel Deerns: De desbetreffende closets (2 stuks) op de begane grond welke in het kader van
legionella preventie dagelijks dienen te worden gebruikt zullen worden uitgevoerd
middels een infra-rood bediening.
Een en ander houdt in dat bij géén gebruik binnen 24 uur het ‘niet gebruikte’
closet automatisch zal worden doorspoeld in het kader van automatische
controle/bewaking inzake dagelijkse doorstroming.
Als aanvullende preventie wordt de gehele verticale strang in de holle droge
binnenwand thermisch geïsoleerd (met 13mm rubberen slangisolatie) om
opwarming en condensatie te voorkomen.
Rijswijk, 5 oktober 2005

120-03-00155-20 13 Legionella &
brandslanghaspels
Rijswijk, 5 oktober 2005