Groenwandeling door Bloemendaal - Gemeente Gouda

In wijk Bloemendaal zijn vele groen -
wandelingen mogelijk. In dit groenboekje zijn
verschillende parken en groenstroken
beschreven om er een leuke, leerzame
wandeling te maken en onderweg plant en
dier te ontmoeten.
Veel kijk- en wandelplezier.
.............................................................................
Dit boekje is een onderdeel van een reeks van
uitgaven over de vele mooie groenplekjes en
hun flora en fauna in Gouda. Deze boekjes zijn
o.a. te verkrijgen bij het Infocentrum Heempad
(Inloopmiddag elke eerste woensdag van de
maand van 14.00 tot 16.00 uur. Het Heempad
bevindt zich tussen de Bloemendaalseweg en
de Ridder van Catsweg), bij Cyclus (Goudkade
23) of de gemeente Gouda (Stadswinkel, Klein
Amerika 20).
Enkele andere uitgaven zijn:
• Wandeling op het Goudse Heempad (1)
• Wandeling langs groene plekjes in de
Goudse binnnenstad (2)
• Natuurvriendelijk tuinieren (3)
• Excursies in de Goudse groengebieden (4)
• Een natuurwandeling door het
Steinse Groen (5)
• De huiszwaluw, gierzwaluw en vleermuis in
Gouda (6)
.............................................................................
092007/2500/W07A
gemeente
gouda
Dit is een uitgave van:
Groenwandeling door
Bloemendaal
Uit de serie
Groenwandelingen in Gouda 7

Groenwandeling door
Bloemendaal
Uit de serie
Groenwandelingen in Gouda
colofon
tekst: Cyclus lay-out: Studio Steenbergen foto’s: A.J.N. van Kleinwee
druk: drukkerij Twigt bv, Waddinxveen uitgave: Cyclus en gemeente Gouda

Inleiding
Dit boekje geeft u inzicht in de vele groenwandelmogelijkheden
door de wijk Bloemendaal in Gouda.
Zoals de titel reeds doet vermoeden, zijn de wandelroutes
uitgestippeld door de verschillende parken en groenstroken
die in de wijk ’Bloemendaal’ en aangrenzend aanwezig zijn.
Een korte beschrijving over de aard en het ontstaan van de
parken en bezienswaardigheden zijn in dit boekje opgenomen.
Dit alles biedt, geïllustreerd met tekeningen en kleurenfoto’s
van allerlei bezienswaardigheden onderweg, een leuke basis
voor een fijne en interessante groenwandeling.
Achter in het boekje treft u een plattegrond aan waarop de
verschillende wandelmogelijkheden zijn aangegeven. De
routes zijn buiten aangegeven met gekleurde stickers op
lantaarnpalen, verkeersborden en paaltjes met een gekleurde
kop.
De rode route is een rondwandeling van ± 3 uur. Hij start op
het Stationsplein en aangezien het een rondwandeling is, zal
hij daar ook weer eindigen. De rode route kan op verschillende
plekken worden ingekort door een route met een andere kleur
te volgen. Zo kunt u zelf een leuke route samenstellen. U komt
steeds weer uit op de rode route (zie plattegond achterin).
Een plezierige wandeling toegewenst!
Gouda, mei 1988
2e uitgave: juli 1988
3e uitgave: november 1989
4e uitgave: juli 1995
5e uitgave geheel herzien: juli 2001
6e uitgave geheel herzien: maart 2004
7e uitgave geheel herzien: september 2007

Van Bergen IJzendoornpark 7
Bovenpad Groene Wal 12
Veld vol ratelaars 17
Waterdrieblad 21
Inhoud
Inleiding 2
Inhoud 3
■ De rode wandelroute
■ Stationsplein 4
■ Van Bergen IJzendoornpark 6
■ Winterdijk 9
■ Groenhovenpark 10
■ Groene Wal 12
■ Noorderhout 13
■ Omloopkade 15
■ Omlooppad 15
■ Park Atlantis 16
■ De gele wandelroute
■ Kamperfoelie terrein 17
■ De oranje wandelroute
■ Bloemendaalseweg 18
■ Heempad 19
■ De blauwe wandelroute
■ Watergras, Steinenburg en Catsveld 22
■ De groene wandelroute
■ ’t Groene eiland 23
Plattegrond 24

4 Groenwandeling door Bloemendaal

Start rode wandelroute
Stationsplein
Groenwandeling door Bloemendaal 5
Bij het begin van de wandeling vinden we links van ons (met de rug naar de ingang van het station)
twee prachtige platanen. Die twee platanen naast het molentje komen uit het voormalige
Crabethpark. Dit park werd aangelegd in 1883. Het heeft in 1977 plaats moeten maken voor het
kantoor van de Goudse Verzekeringen. De toen 94 jaar oude platanen werden verplant vanuit het
parkje naar hun huidige plek. De bomen staan er schitterend bij,
u kunt zien dat het geld voor de verplaatsing goed besteed is.
Voor het station staat een beeld van de broers Crabeth,
glazeniers van de Sint Janskerk in de 16e eeuw.
Ook op het ‘nieuwe’ station (1984) staan
beelden. Ze komen van de daklijst
van het oude station. De beelden
zijn gemaakt van chamotte klei, maar
volgens een bijzondere techniek,
omdat ze te groot waren om ze in de
oven te kunnen doen. De beelden
symboliseren de bestaans middelen
van Gouda: de Goudse ambachten
en industrieën.
Het Stationsplein met de twee platanen
Eén van de beelden op het station

6 Groenwandeling door Bloemendaal
Schors plataan
Plataan
Platanen worden 20 tot 30 meter hoog. Ze hebben
een opvallende schors: grijsgroene puzzelvormige
schorsplaten bladderen af waardoor de geelwitte
bast zichtbaar wordt. Het blad lijkt sterk op dat
van de esdoorn (Acer), maar staat verspreid. De
roodbruine kegel vormige knoppen zitten onder de
bladsteel. De plataan bloeit in mei, de bloemen
zijn eenslachtig en zitten in afzonderlijke
vrouwelijke (groen) en mannelijke (rood) bloei -
wijzen. De vruchten hangen gedurende de winter
(één of meerdere onder elkaar aan een
gemeenschappelijke steel) aan de boom en
vallen pas in het voorjaar.
Platanen kunnen 200 tot 400 jaar oud worden.
Plataan
Van Bergen IJzendoornpark
We gaan nu terug langs het station het van Bergen
IJzendoornpark in via het bruggetje.
Toen de 70-jarige Albertus Adriaan van Bergen IJzendoorn,
burgemeester van Gouda, op 16 januari 1895 overleed,
bleek er sprake te zijn van een bijzondere erfenis.
De in zijn tijd zeer populaire burgemeester vermaakte via
zijn testament aan de gemeente Gouda onder meer
“…eene som van veertigduizend gulden, om daarvoor aan
te leggen eene wandelplaats op eenigen afstand van de
bebouwde kom der Gemeente, die men van twee kanten
kan bereiken, zoodat men niet langs denzelfden weg
behoeft terug te keeren…”
“…Dit onder de voorwaarde dat de gemeente Gouda ten
eeuwigen dage het familiegraf zou onderhouden…”

Als locatie werd het gebied tussen het trein -
station en de Nieuwe Gouwe O.Z. gekozen.
Het voordeel om het park op deze plek aan te
leggen was, dat er bij het inrijden van de
gemeente een schitterende entree zou zijn en
ook de toegankelijkheid zou hierdoor verbeterd
worden. Hierna ging men verder met de keuze
van het ontwerp. Er waren verschillende
inzendingen van onder andere H. Copijn en de
Goudse broers Steensma en van Hooftman. De
keuze viel uiteindelijk op het plan van de firma
Groenewegen & Zoon uit De Bilt. In de loop van
1901 begon men met de aanleg van het park.
Het van Bergen IJzendoornpark is voor het
grootste deel aangelegd in de Engelse
landschapsstijl.
Deze stijl wordt gekenmerkt door de slingerende
waterpartijen en paden door gazons en
beplanting. Hier en daar treffen we verschillende
tuinornamenten aan, zoals rustieke bruggetjes
en sierlijke hekken. Oorspronkelijk waren er ook
enkele glooiingen in het ontwerp opgenomen.
Deze zijn niet gerealiseerd.
In en rond het park is met een uitgesproken
sierlijk karakter een groot assortiment bomen en
struiken aangeplant. Door de vele ophogingen
Groenwandeling door Bloemendaal 7
Ingang van het Van Bergen IJzendoornpark
die in de loop der jaren hebben plaatsgevonden,
zijn er van de oorspronkelijke aanplant nog maar
enkele exemplaren over. Bij de vervanging van
de weggevallen bomen is wel weer gebruik
gemaakt van hetzelfde assortiment als bij de
aanleg.
Ook zijn er verschillende boomsoorten te vinden
langs het hoofdpad zoals de moerascipres,
metasequoia, plataan hemelboom en Zwarte
moerbei.
Bruggetje in het park

8 Groenwandeling door Bloemendaal
Wisselperken
In de wisselperken worden jaarlijks in het
voorjaar violen aangeplant, in de zomer maken
zij plaats voor eenjarige perkplanten.
In 1911 werd het zogenaamde ‘Nieuwe park’ aan
het reeds bestaande park toegevoegd.
Dit ‘Nieuwe park’ was het deel tussen de
Winterdijk en de Nieuwe Gouwe O.Z. Dit tweede
gedeelte is symmetrisch van aanleg; ook dit
ontwerp is van de firma Groenewegen & Zoon.
Vogels in het park
De merel is een algemene stadsvogel. Het wijfje
is vrijwel geheel bruin en het mannetje is zwart
met een gele oogring en snavel. De merel is het
meeste te zien op de gazons waar ze opzoek zijn
naar wormen.
Andere opvallende vogels hier in het park zijn de
zanglijster, Turkse tortel, kauw, ekster, grote
bonte specht, meerkoet, eend, waterhoen en
blauwe reiger.
De gekleurde
stickers wijzen u de
weg tijdens de
wandeling
Impressie van het
’Nieuwe park’
Merel

De Winterdijk loopt gedeeltelijk langs de spoorlijn
Winterdijk
Voor het Nieuwe Park gaan we rechtsaf. Na wat
flats en woningen komen we op een prachtig
stukje natuur: de Winterdijk.
Vroeger vormde de Winterdijk een water -
scheiding tussen de ontgonnen gronden langs de
oostelijke Gouwe-oever en de daaraan
grenzende wildernis. De Winterdijk voorkwam
dat de stukken grond die al ontgonnen waren,
weer onder water liepen door het oprukkende
water in de winter periode. In die tijd dat de
Winterdijk deze vorm had, liep hij van
Waddinxveen tot de stad Gouda. Hierdoor werd
de dijk veel gebruikt en werd het een belangrijke
verbindingsweg. Tegenwoordig bestaat de weg
uit twee delen. Een deel vanaf de Otweg (buiten
Gouda langs de A12) tot aan de brugweg in
Waddinxveen. Dit gedeelte is niet meer dan een
smal graspad over een smalle kade, dwars door
de graslanden. Het tweede gedeelte ligt binnen
de bebouwde kom van Gouda vanaf het Bergen
IJzendoornpark tot aan de burgermeester
Jamessingel. Dit gedeelte van de Winterdijk, is
een straat in een woonwijk en gedeeltelijk een
fietspad langs het spoor met een uniek stukje
Groenwandeling door Bloemendaal 9
Overzicht Winterdijk
moerasbos. In het voorjaar horen we in het
moerasbos verschillende vogels fluiten als
zwartkop en fitis. Langs het smalle fietspad is in
het voorjaar van 2007 een onderwater beschoeiing
geplaatst en aangevuld met veengrond. Langs de
oever en in de berm groeien gele lis, smeerwortel
en koninginnekruid.

10 Groenwandeling door Bloemendaal
Langs het water van de Winterdijk staat veel riet.
Riet is het hoogste grassoort in Nederland en
kan wel tussen de 2 à 3 meter hoog worden.
De grote waarde van riet is dat het grond
vasthoudt met zijn wortels en een zuiverende
werking heeft op het water. Riet heeft ook een
natuurlijke waarde zoals voor de meerkoet en
het waterhoentje, die graag nestelen langs en in
het riet.
Fiets-wandelbrug Winterdijk
Riet langs de Winterdijk
Waterhoentje
Groenhovenpark
Nadat we onder wat vi aducten zijn doorgegaan
steken we de van Rhenensingel over, langs de
Bowling het van Groenhovenpark in. Rechtdoor
kunnen we de verkrte gele route volgen en
linksaf de rode route.
Het Groenhovenpark bestaat uit twee delen. Het
zuidelijke deel werd in de jaren ’70 op een
voormalige huisvuilstortplaats aangelegd.
Hierdoor komen er in dit gedeelte van het park
hoogteverschillen voor, die er van nature niet
voorkomen. De berg huisvuil is afgedekt met een
laag grond van zo’n meter dik. Het park is ruim
ingericht met grote beplantingsvakken, ruime
speelweiden en biedt vele wandelmogelijkheden.
Het park biedt dan ook prima recreatieve
mogelijkheden voor iedereen.
In 1983 zijn er drie
grote kunstwerken
op de grote
speelweide
neergezet, die daar
nu nog staan te
pronken. De drie
kunstwerken zijn speciaal voor
het Groenhovenpark, in
opdracht van de gemeente
Gouda, door drie Goudse
kunstenaars gemaakt. Cees
Broehs hakte uit Franse
kalksteen een beeld: ‘Teken’.
Zandruiter Teken
Hump back

Dit kunstwerk weegt wel 2000 kg. Het
oorspronkelijk als speelobject ontworpen
bronzen beeld van Cor de Jong kreeg de naam
‘Zandruiter’.
Peter Tredgett doopte zijn bronzen creatie tot
‘Hump Back’. Deze twee bronzen beelden wegen
allebei zo’n 300 kg.
Aan de zuidkant van het grote omheinde
speelveld zijn twee vijvers aangelegd.
Eén vijver is vanuit de sloot gegraven en heeft
dus een waterstand die even hoog is als het
slootpeil. In en rondom de vijver groeit gele
plomp, riet en groot hoefblad. De tweede vijver
is zo'n vijf meter hoger aangelegd en is bij de
aanleg in 1980 voorzien van kunststoffolie. Door
verschillende oorzaken is door de jaren het
kunststoffolie lek geraakt en sijpelt het water
Brug bij eerste vijver Groenhovenpark
weg. De grond in deze vijver blijft wel vochtig; in
plaats van waterplanten groeien er nu
moerasplanten. Enkele moerasplanten die hier
groeien zijn: gele lis, kattestaart en riet.
Na de aanleg van het zuidelijke gedeelte van het
Groenhovenpark, werden in het noordelijke
gedeelte een aantal sportaccommodaties
gerealiseerd. Dit noordelijke gedeelte behoorde
niet tot de voormalige vuilnisbelt en lag, met
enkele meters zand opgehoogd, 10 jaar braak.
Door het grote gewicht van de zandophoping
(ook wel overhoogte genoemd) versnelde het
zettingsproces van de veenondergrond. Hierdoor
zakte het zand vrij snel weg in het veen.
Groenwandeling door Bloemendaal 11
Overzicht Groenhovenpark
Na 10 jaar is het zand, dat nog boven het
maaiveld uitstak, weg gegraven en ergens
anders gebruikt. Op de zandplaten die hierdoor
ontstonden zijn voetbalvelden, hockeyvelden en
korfbalvelden aangelegd. Ook overdekte
tennisbanen en een openlucht atletiekveld zijn
hier aanwezig. Doordeweeks maar zeker in het
weekend, wordt er massaal gebruik van gemaakt
door de sportverenigingen.
Maar ook voor degenen die geen lid zijn van één
van de vele sportverenigingen binnen het
Groenhovenpark, zijn er voldoende
mogelijkheden in het zuidelijke deel van het park
om zelf te sporten. De speelweiden zijn prima
geschikt voor allerlei balspelen.
Vlinderranden
Langs de randen van de gazons zien we voor het
bosplantsoen ruige randen staan. Dit zijn
speciale vlinderranden waar vlinders in deze
ruige begroeiing hun eitjes af kunnen zetten en
uit de bloeiende planten nectar kunnen drinken.
Waardplanten zijn planten waar eitjes op gelegd
worden en nectarplanten dienen als voeding. Het
is per vlindersoort verschillend welke plant als
waardplant dient. Enkele voorkomende
vlindersoorten zijn atlanta, dagpauwoogen
distelvlinder die als waardplant de grote
brandnetel hebben.

12 Groenwandeling door Bloemendaal
Groene Wal
In het plan dat gemaakt was voor de wijk Bloemendaal, werd uitgegaan van de aanleg van een
geluidswal langs de snelweg A12. Begin jaren ’70 werd er ten westen van de Bloemendaalseweg,
langs de snelweg, een stortplaats ingericht met afbraakmaterialen van bouwwerken, snoeiafval,
hakhout en boomstobben. Het vuil is afgedekt met een laag grond van zo’n meter dik.
De Groene Wal dankt zijn naam aan de
beplanting die men hier aantreft.
Vruchten van de veldesdoorn
Bovenpad Groene Wal
De Groene Wal is namelijk grotendeels beplant
met wintergroene gewassen, zoals hulst, taxus,
laurierkers, vuurdoorn en cotoneaster. In de
jaren ’70 werd deze beplanting daar aangeplant
omdat men dacht dat de wintergroene gewassen
een grote geluidwerende werking zouden
hebben. Dit bleek vele jaren later niet meer juist
te zijn.
In 2005 is er begonnen met het plaatsen van
geluidsschermen langs de A12, om de
toenemende geluidshinder te verminderen. Het
verkeerslawaai werd groter door een toename
van het verkeer op de A12 en het inklinken van
de Groene Wal.
Naast de groenblijvende beplanting staat er op
de Groene Wal ook bladverliezende beplanting.
Dit zijn bijvoorbeeld bomen zoals iep, ruwe berk,
eik en watercipres en heesters zoals
boerenjasmijn, veldesdoorn en meidoorn.

In het voorjaar horen we vele zingende en
fluitende vogels die de stilte na de winterperiode
doorbreken.
Enkele voorkomende vogels op de Groene Wal
zijn de merel, koolmees, ekster, heggemus,
tjiftjaf, zwartkop en de zingende winterkoning.
In het najaar zijn er op de Groene Wal veel
paddestoelen te vinden op de houtstobben en
tussen de rottende bladeren, takken en
houtsnippers.
Elfenbankje
Noorderhout
Koolmees
Groenwandeling door Bloemendaal 13
Ekster
Winterkoninkje
De Noorderhout bestaat uit een beplante geluidswal direct langs de snelweg A12; aan de zuidkant
grenst groengebied, in breedte variërend van 30 tot 90 meter. De Noorderhout is een ruig stukje
natuur met stukken houtsnippers en veel hoogteverschil. De geluidswal is begin jaren ’70 aangelegd
en is opgebouwd uit vele tonnen puin en sloophout. Hier is een laag grond aangebracht van zo’n
meter dikte. De geluidswal is in verschillende fasen beplant zodat er een grote variatie is qua leeftijd
van de beplanting. De laatste fase is in 1986 uitgevoerd.
Bovenpad Noorderhout
Merel

14 Groenwandeling door Bloemendaal
Bij de beplanting is gebruikgemaakt van een
breed assortiment aan bomen en heesters. Er
zijn groenblijvende gewassen aangeplant zoals:
zwarte den, fijnspar, hulst en taxus. Ook is er
gebruikgemaakt van een aantal bladverliezende
gewassen zoals: kardinaalsmuts, meidoorn,
Amerikaanse eik, lariks en egelantier. Als
onderbeplanting groeit er klimop en langs de
randen van het bovenpad verschillende
inheemse planten.
In het laag gelegen gedeelte zijn brede sloten en
waterpartijen gegraven als uitbreiding van de
oorspronkelijk aanwezige sloten.
Bruggetjes, knotwilgenpaadjes, hakhout,
wilgenbos en moerasplanten langs de
oeverranden accentueren het waterkarakter van
dit onderste deel van de ‘Noorderhout’.
Ringslangen
Vroeger waren er veel mestvaalten (mesthopen)
op de erven van de oude boerderijen langs de
Bloemendaalseweg. Door het verdwijnen van de
boerenbedrijfvoering en de mesthopen, nam het
aantal geschikte plekken voor ringslangen af.
Daarom zijn er enkele broeihopen aangelegd op
het Noorderhout. De broeihopen bestaan uit
organisch materiaal als bladeren, houtsnippers
en paardenmest. Ringslangen leggen hun eieren
in juni/juli in deze warme vochtige plekken, waar
ze door de natuurlijke broeiwarmte uitgebroed
worden. De eieren hebben de grootte van
ongeveer een olijf. Begin 1989 is begonnen met
de inrichting van het slangeneiland. Dit ‘eiland’
biedt een rustige plek voor de amfibieën en
reptielen die leven in en rondom de
‘Noorderhout’.
Snipperpad Noorderhout Ringslangenplek

Omloopkade
Vanaf de Noorderhout komt u op het
Noorderhoutpad dat overgaat in de omloopkade.
De omloopkade is een groene gordel aan de
buitenzijde van de wijk bloemendaal. Deze kade
word gesierd door stroken bosplantsoen,met aan
de randen zoomplanten als fluitekruid, dag
koekoeksbloem en verschillende grassoorten.
Langs de oevers groeit onder andere riet,
lisdodde en gele lis. Langs de oevers is de kans
groot een ringslang tegen te komen. Naast de
brug bij het Boegpad staat een markante boom
een vleugelnoot. Foto: overzicht omloopkade bij
boegpad met vleugelnoot
Omlooppad
Het omlooppad is een fietspad/wandelpad dat
gelegen is tussen de Groen van Prinsterensingel
en de Bloemendaalseweg.
Langs de linker- als zowel de rechterzijde van het
pad liggen twee scholen die niet direct erg in het
zicht liggen door deze groen strook.
Voorheen was de begroeiing langs het Omloop -
pad vooral bosplantsoen, maar in 2004 heeft
Moerasbegroeiing Omlooppad
Groenwandeling door Bloemendaal 15
Vleugelnoot boven brug Omloopkade
men hier kleine waterpartijen aangelegd. In en
langs deze stukken water staan enkele soorten
als lisdodde, gele lis, kattenstaart en fluitenkruid.
Ter hoogte van de Burgemeester van
Rheenensingel steken we bij het stoplicht de
weg over, om vervolgens het Omlooppad te
vervolgen. Bij de Bloemendaalseweg steken we
over richting Park Atlantis.

16 Groenwandeling door Bloemendaal
Park Atlantis
In het begin van de jaren ’70 is Park Atlantis
aangelegd als recreatiepark voor de omliggende
woonwijk. De heuvel in het park bestaat uit puin
en bouwafval van de nieuwbouw van het Groene
Hart Ziekenhuis (toen nog Bleulandziekenhuis)
en het van Itersonziekenhuis.
De naam ‘Atlantis’ komt van het verdwenen
werelddeel Atlantis dat ooit in de Atlantische
Oceaan zou hebben gelegen. De vele
waterpartijen in en om het park doet hier sterk
aan denken.
Vlonder door vijver
De boombeplanting bestaat voornamelijk uit
verschillende soorten populieren en essen. De
struikbeplanting varieert van kornoelje, zwarte
els en hazelaar.
In het najaar van 2003 tot aan het voorjaar van
2004, is het park flink gerenoveerd en opgehoogd.
Alle wandelpaden in het park zijn verbreed en
vernieuwd. Er zijn nieuwe waterpartijen gegraven
die in verbinding staan met buitenwater van het
park. Dit om bij overvloedige regenval het water
snel af te voeren uit het park. Deze waterpartijen
in het park hebben allen een natuurlijke oever.
Op een aantal plekken, aan de buitenkant van het
park, is een onderwaterbeschoeiing geplaatst om
moerasplanten een groeiplek te geven. Het oude
trapveld in het Atlantispark is vervangen door een
kunstgrasveld.
Kunstgrasveld
Op het eind steken we de weg
over en via de rode stickers
komen we aan de andere zijde
van het station uit, waar we
via de voetgangerstunnel
naar de overkant kunnen
oversteken.
Zwanenbloem
Overzicht Park Atlantis

Gele wandelroute
Kamperfoelie terrein
De gele route begint op het Groenhovenpark.
Het Kamperfoelie terrein is een groenstrook die
haaks op de Bloemendaalseweg staat en tussen
2 woonwijken ligt. Op het terrein zijn langs een
aantal sloten kleioevers ingericht voor huis -
zwaluwen. De vogels kunnen hier de klei
verzamelen voor hun nestbouw. Ondanks deze
voorziening gaat het slecht met de huiszwaluw.
De groene strook bestaat uit bosplantsoen, schraal
grasland, kikkerpoelen en oever begroeiingen.
Vanaf het Tijmpad kunt u een deel van het grasland
inlopen en de planten in het veld en langs de
oevers beter zien.
Groenwandeling door Bloemendaal 17
Midden in het terrein staat een beplantingsvak die
uit hoog opgaande zwarte els bestaat met een
onderbegroeiing van kruidachtige planten zoals
brandnetel en fluitenkruid. In juni valt de kleur
geel van de ratelaars in het grasland goed op.
De oevers worden in het voorjaar gesierd door
de gele lis, en in de zomer met moerasandoorn
en egelskop. Moerasandoorn

18 Groenwandeling door Bloemendaal
Oranje wandelroute
Bloemendaalseweg
Na de Groene Wal kunnen we rechtsaf de Bloemendalseweg op, waar de oranje route begint.
Heel vroeger moet deze omgeving begroeid zijn geweest met een nat bos, dat onder andere bestond uit
elzen, berken en wilgen. Om zo’n gebied toegankelijk te maken en vooral geschikt voor de landbouw,
begon men het land te ontginnen. Er waren heel veel sloten nodig om het gebied te kunnen
ontwateren. Hierdoor ontstond een landschap met lange smalle kavels omgeven door sloten.
Dit oorspronkelijke slagenlandschap is nog gedeeltelijk te zien langs de Bloemendaalseweg. Vanuit de
Bloemendaalseweg is men vroeger begonnen met het ontginnen, waardoor de polder Bloemendaal
ontstond. De arbeiders die hierbij betrokken waren, bouwden hun huizen langs deze weg.
Toen in het begin van de jaren ’70 werd gestart
met de aanleg van de nieuwbouwwijk
‘Bloemendaal’, ontstond er groot verzet tegen de
sloop van de hofsteden en de landarbeiders -
huisjes aan weerszijden van de weg.
De nieuwbouwplannen werden gewijzigd, zodat
de Bloemendaalseweg en nog veel van de
oorspronkelijke bebouwing gespaard bleef.
Nu worden een aantal hofsteden gebruikt voor
recreatieve, sociale en culturele doeleinden.
Zo is er de Kinderboerderij (Bloemendaalseweg
34A), ‘De Werkschuit’ (nr. 48) en er wonen
kunstenaars die er hun atelier hebben.
De Bloemendaalseweg is de ideale verbinding
tussen de nieuwbouwwijken en het oude
centrum van Gouda voor voetgangers en fietsers.
Boerderij met boerentuin
De knotwilg
Van origine is de knotwilg een normale wilg waar
de kroon is uitgezaagd. Deze takken werden
vroeger voor vele doeleinden toegepast, omdat
de wilgentakken zo flexibel en buigbaar waren.
Knotwilgen
De wilgentenen werden gebruikt voor onder
andere manden, eendenkorven en
beschoeiingen. Door de komst van moderne
materialen zijn de wilgentakken niet meer nodig.
De knotwilg heeft echter nog wel een natuurlijke
en een landschappelijke waarde; vogels broeden
bijvoorbeeld in de geknotte wilg. De knotwilg
geeft een karaktistiek beeld langs de
Bloemendaalseweg.

Groenwandeling door Bloemendaal 19
Heempad
Dit unieke stukje groen is in 1981 aangelegd en
is nog steeds in ontwikkeling. Er groeien hier
veel verschillende inheemse bomen, heesters en
kruidachtige planten. De meeste wilde planten
hebben een vrij voedselarme bodem nodig om
zich te kunnen ontwikkelen en voortplanten.
Zodra de grond voedselrijker is, nemen veelal
grassen en ruigtekruiden (zoals bijvoorbeeld de
brandnetel en het hoefblad) de overhand en
overwoekeren dan de minder snelle groeiers. Om
dit te voorkomen wordt hier een specifiek beheer
toegepast, waarbij alleen wordt ingegrepen als
de ene plantensoort een andere dreigt te
overwoekeren. Verder wordt de beplanting
zoveel mogelijk met rust gelaten, zodat deze zich
kan uitzaaien naar andere plekken op het
heempad.
Ingang Heempad
Ratelaar
Schrale graslandjes
De schrale graslanden worden twee keer per
jaar, half juni en half september, gemaaid en het
maaisel wordt afgevoerd om zo de bodem verder
te verschralen.
Deze maatregel zorgt ervoor dat er voedings -
stoffen aan de bodem worden onttrokken,
waardoor de bodem voedselarmer (schraler)
wordt. Veel wilde planten krijgen zo een kans om
zich te vestigen en voort te planten. Half mei valt
de grote ratelaar in de schrale graslandjes zeer
goed op. De grote ratelaar is een half parasiet,
de plant boort met zijn wortel in de wortels van
verschillende grassen om er voeding uit te halen.
Het gras kan hierdoor niet optimaal groeien en
blijft dus kleiner.
Het Heempad is destijds aangelegd als
proefstuk, om ervaring op te doen in het
ecologische groen. De ervaringen van het
Heempad zijn later elders in de stad toegepast.

20 Groenwandeling door Bloemendaal
Paarse kattenstaart langs grote kikkerpoel
Van vaste plantentuin naar kikkerpoel
Achter het infocentrum Heempad lag, tot het voorjaar van 2002, een vaste plantentuin en is in dat
jaar omgevormd tot een grote kikkerpoel met schrale graslanden er omheen. Het besluit om deze
vaste planten tuin te vervangen kwam voort uit het feit dat het
stuk grond al drassig was. Nu deze kikkerpoel
aangelegd is, past deze perfect in het ecologische
beeld van het Heempad
In het voorjaar bloeit in deze poel het
waterdrieblad en in de zomerperiode kleurt
de kattenstaart de oeverranden paars.
Voorkomende faunasoorten zijn
onder andere de gewone pad en de
bruine kikker. Deze amfibie -
soorten planten zich in het
voorjaar voort in de kikkerpoel,
die als een goede kraamkamer
dienst doet. In de zomer -
maanden, met warm weer,
Bruine kikker

zijn rond de poel verschillende soorten libellen in
prachtige kleuren waar te nemen. Gaat u maar
eens rustig op een van de bankjes zitten om te
genieten van deze behendige vliegers. In de
volksmond worden ze ook wel helikopters
genoemd vanwege het stil staan in de lucht.
Het Heempad is uitgegroeid tot een waardig
natuurpad met een grote soortenrijkdom aan
insecten en vogels. Cyclus heeft er voor de
Gemeente Gouda een apart boekje aan gewijd.
In 1994 heeft Gouda de gemeentelijke
Infocentrum ’Heempad’
Waterdrieblad
Groenwandeling door Bloemendaal 21
natuurprijs van 1993 ontvangen. Van het geld dat
aan deze prijs gekoppeld was, is het infocentrum
Heempad gerealiseerd. Het doet dienst als
ontvangstruimte en leslokaal voor groepen en
scholieren en als werkruimte voor de beheerder
van het Heempad. Natuur- en milieuverenigingen
gebruiken het als vergaderruimte en er worden
allerlei natuuractiviteiten in en rond het
infocentrum georganiseerd.
Vanuit het infocentrum “Heempad” worden
natuurexcursies over het Heempad
georganiseerd, met allerlei interessante
onderwerpen. Het excursieprogramma is op het
infocentrum van het Heempad verkrijgbaar en bij
de bekende gemeentelijke adressen.
Elke eerste woensdag van de maand is er om
14.00 uur tot en met 16.00 uur een inloop -
middag. Dan kan men even binnen lopen om een
antwoord te krijgen op allerlei groenvragen.
In het voorjaar van 2006 bestond het Heempad
25 jaar. Dit laat zien dat dit initiatief een succes
is gebleken en vele mensen maken dan ook
dankbaar gebruik van de voorzieningen die hier
geboden worden.

22 Groenwandeling door Bloemendaal
Blauwe wandelroute
Watergras, Steinenburg en Catsveld
Watergras
Vanaf de Omloopkade komt u via de woonwijk in
het Watergras, een omsloten groene plek tussen
de huizen.
Ook hier in het park zijn de natuurlijke oevers
doorgevoerd. Het park biedt een goede
gelegenheid voor recreatie. Er is een
mogelijkheid om basketbal te spelen en op het
trapveld kunnen diverse andere spellen gespeeld
worden.
De groenstrook Steinenburg is een land -
schappelijke strook met stukken bosplantsoen,
waterpartijen en groenzomen die 2 maal jaarlijks
gemaaid en afgevoerd worden. Enkele bomen
die hier voorkomen zijn de Canadese populier,
schietwilg en de gewone acacia. In het
bosplantsoen komt veelal de vlier voor.
In het Catsveld aangekomen, staan voor de
woningen een aantal meelbessen en aan de
overzijde van de weg staat in het gras een oude
Canadese populier. Tussen de woningen volgt u
het smalle fietspad. Na de bocht in dit fietspad
heeft u uitzicht op de Bloemendaalseweg en de
oude boerderijen.
Catsveld

Groene wandelroute
’t Groene Eiland
’t Groene Eiland is begin jaren ’70 aangelegd als
groene long tussen de Hoeven- en de
Burgenbuurt. De combinatie van natuur en
recreatie gaat hier prima samen. Een centraal
gelegen trapveld, omgeven door grote
bosschages, kenmerken ’t Groene Eiland. Een
groot klimspeeltoestel en het trapveld bieden
een prima mogelijkheid om te spelen.
Aan de buitenrand van ’t Groene Eiland loopt een
houtsnipperpad door de beplanting en biedt een
leuke wandelroute. Langs de randen van de
beplanting om het centrale trapveld zijn
ruigte- en kruidenranden aangebracht
voor insecten en vlinders.
In 2005 is het gehele trapveld
opgehoogd met bagger uit
de aangrenzende sloten en
op nieuw ingezaaid
met speelgras.
Groenwandeling door Bloemendaal 23
Kastanjebomen Klimtoestel
Natuurvriendelijke
oever
Natuurvriendelijke oevers
In het najaar van 2000 is hier als proef begonnen
met het aanleggen van natuurvriendelijke
oevers. In het voorjaar van 2001 is hiermee
verder gegaan. De bestaande oeverbeschoeiing
is onder water gedrukt en de slootkant is
glooiend afgegraven.

Gele lis
De De De Groene Groene Groene Zoom