HOE DIE BEGROTING VIR ONS WERK - Parliament of South Africa
HOE DIE BEGROTING VIR ONS WERK - Parliament of South Africa
HOE DIE BEGROTING VIR ONS WERK - Parliament of South Africa
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Wat is ’n Begroting?<br />
’n Begroting is ’n plan wat toon hoeveel<br />
inkomste ontvang is en hoe dit binne ’n<br />
gegewe tydperk bestee gaan word. As<br />
individue doen ons heelwat beplanning<br />
betreffende ons persoonlike inkomste<br />
en uitgawes. ’n Begroting is belangrik<br />
omdat, ons baie dinge wil koop, hoewel<br />
ons nie altyd genoeg geld daarvoor het<br />
nie. Dit beteken dus dat ons onbeperkte<br />
begeertes het maar beperkte bronne om<br />
te koop wat ons begeer. Om te begroot,<br />
beteken daar moet keuses gemaak word<br />
oor hoe ons ons geld bestee. As ons aan<br />
een artikel geld bestee, sal ons sonder iets<br />
anders moet bly.<br />
Hoe stel die Staat sy Begroting<br />
op?<br />
Op byna dieselfde wyse word die Staat<br />
gekonfronteer met keuses. Die strukture<br />
van die Staat moet die beskikbare<br />
hulpbronne en die behoeftes van die<br />
mense teen mekaar opweeg. Die<br />
begroting word toegewys ooreenkomstig<br />
die voorkeure waarop besluit is vir die jaar.<br />
Die nasionale Begroting verskaf ’n raming<br />
van die Staat se verwagte inkomste en<br />
uitgawes vir die boekjaar, vanaf 1 April tot<br />
31 Maart die volgende jaar. Die nasionale<br />
Begroting verskil van ander begrotings,<br />
deurdat dit aandui hoe geld bestee sal<br />
word, en besonderhede verskaf van hoe<br />
die geld verkry gaan word om die land se<br />
uitgawes te dek.<br />
Hoe die Staat sy geld invorder?<br />
Die vernaamste bron van inkomste<br />
vir die staat is belasting. Belasting<br />
is die verpligte betaling deur<br />
individue, besighede en enige ander<br />
belastingpligtige instellings aan die<br />
Ontvanger van Inkomste. Die Suid-<br />
Afrikaanse Inkomstediens (SAID) is<br />
verantwoordelik vir die invordering<br />
van belasting. Daar is verskillende<br />
tipes belasting. Die Staat ontvang sy<br />
belasting ho<strong>of</strong>saaklik uit die inkomste<br />
van individue. Elke individu in die land<br />
wat meer as ’n sekere inkomste kry,<br />
word verplig om belasting aan die Staat<br />
te betaal. Dié vorm van belasting staan<br />
bekend as inkomstebelasting. Ander<br />
vorms van belasting sluit in Belasting<br />
op Toegevoegde Waarde (BTW) en<br />
aksynsregte. Die meeste mense het al<br />
gehoor van BTW, en dat sekere basiese<br />
goedere nie onderhewig aan BTW is nie.<br />
Aan die ander kant word ekstra belasting<br />
soms gehef op luukse goedere. Dié soort<br />
aksynsbelasting word “sondebelasting”<br />
genoem. Die Grondwet verklaar hoe die<br />
President die inkomste moet bestuur.<br />
Enige inkomste wat die land ontvang<br />
word gedeponeer in die skatkisrekening.<br />
’n Wet wat deurgevoer is deur die<br />
Parlement is nodig vir onttrekkings van<br />
enige fondse uit dié rekening. Enige<br />
begroting moet ’n uitgawe en inkomste<br />
balansstaat hê.<br />
Hoe werk die Begroting?<br />
Die Staatsbegroting word verdeel in<br />
Inkomste en Uitgawes, Tekorte voor<br />
Lenings en Staatskuld. Die inkomste en<br />
uitgawes staan ook bekend as die Staat<br />
se inkomsterekening. Die Staatsbegroting<br />
begin met uitgawes terwyl die meeste<br />
ander begrotings met die inkomste begin.<br />
Die verskil tussen inkomste en uitgawes<br />
staan bekend as ’n tekort <strong>of</strong> ’n oorskot.<br />
’n Tekort ontstaan wanneer die Staat<br />
beplan om meer geld te bestee as wat<br />
dit uit gewone belasting kan invorder.<br />
Staatskuld ontstaan wanneer die regering<br />
geld plaaslik <strong>of</strong> in die buiteland leen om<br />
uitgawes te dek. Wanneer die inkomste<br />
besteding oorskry, byvoorbeeld wanneer<br />
meer individuele belasting ingevorder<br />
word as wat verwag is, ontstaan ’n<br />
oorskot.<br />
Die Begrotingsproses<br />
Die begroting neem tot 14 maande<br />
om voor te berei. Dit beteken dat<br />
teen die tyd dat vanjaar se Begroting<br />
by die Parlement ingedien word, die<br />
Begroting vir die komende jaar reeds die<br />
afgelope twee maande voorberei word.<br />
Verskillende departemente is betrokke<br />
by die raming van die begroting. Hulle<br />
stuur hul ramings en die meegaande<br />
redes aan die onderskeie Ho<strong>of</strong>kantore.<br />
Die Ho<strong>of</strong>kantoor sal ’n opsomming maak<br />
en dit aan die Departement van Finansies<br />
voorlê. Die Departement van Finansies<br />
maak ’n opsomming wat die uitgawes<br />
van die onderskeie departemente<br />
toon. Die Direktoraat van Binnelandse<br />
Belasting en die Direktoraat van Doeane<br />
stel begrotingskattings op wat hulle<br />
aan die Departement van Finansies<br />
stuur. Die Minister van Finansies en die<br />
Goewerneur van die Reserwe Bank voer<br />
samesprekings oor die begrotingskattings.<br />
Die samesprekings sal beïnvloed word<br />
deur politieke, ekonomiese en finansiële<br />
faktore. Die Direkteur-generaal van<br />
Finansies berei die begroting voor.<br />
Die Minister van Finansies lewer<br />
gewoonlik jaarliks in Februarie die<br />
Begrotingsrede in die Parlement. Daarna<br />
word die Begroting in die Parlement<br />
bespreek. Die Kabinetministers moet<br />
oortuigende redes kan aanvoer vir die<br />
voorgestelde uitgawes van hul onderskeie<br />
departemente. Die Begrotingsrede volg<br />
gewoonlik ’n vaste patroon. Dit begin met<br />
die vorige jaar se finansiële resultate,<br />
gee ’n algemene oorsig van die land<br />
se ekonomiese sake, en ’n oorsig van<br />
die komende boekjaar. Dit dui aan hoe<br />
die geraamde inkomste en uitgawes<br />
gebalanseer sal word. Dit is ’n beginsel<br />
in ons demokratiese Grondwet dat die<br />
Regering slegs geld kan bestee indien<br />
dit deur die Parlement goedgekeur is.<br />
Die begroting word soos enige ander<br />
wet hanteer wat deur die Parlement<br />
goedgekeur moet word voor dit bindend<br />
word. Na die Minister se Begrotingsrede<br />
bespreek die Lede van die Parlement<br />
die Begroting en stem daaroor. Nadat<br />
elke Begrotingsrede bespreek is, moet<br />
beide Huise van die Parlement daaroor<br />
stem. As die Begroting goedgekeur is,<br />
kan toestemmining verleen word aan die<br />
betrokke departement om voort te gaan<br />
met sy finansiële program.<br />
Die Begroting en<br />
Toesighouding?<br />
Belastinginvordering en uitgawes moet<br />
bestuur word om te verseker dat geld<br />
bestee word soos voorgestel deur die<br />
Parlement. Die Ouditeur-generaal doen<br />
verslag aan die Parlement <strong>of</strong> voorskrifte<br />
vir besteding nagekom is. Die begroting<br />
is ’n belangrike beleidsdokument en ’n<br />
belangrike instrument vir toesighouding,<br />
ingevolge waarvan die regering<br />
aanspreeklik gehou word vir die wyse<br />
waarop geld bestee word.