een huis van spelers NTGent in Nederland najaar 2010

NTGent in
Nederland
najaar
Elsie de Brauw
Els Dottermans
Frank Focketyn
2010
Servé Hermans
An Miller
een
Wim Opbrouck
huis
van spelers
Julie Van den Berghe
Oscar Van Rompay
Steven Van
Watermeulen
Peter Verhelst
Lien Wildemeersch
retouradres:
NTGent p/a Leidseplein 26, 1017 PT Amsterdam
verantwoordelijke uitgever:
Kurt Melens, St-Baafsplein 17, B-9000 Gent

Beste lezer,
Beste bovenbuur,
Met Wim Opbrouck als roerganger
begint NTGent aan een uitdagend
hoofdstuk, na vijf succesvolle jaren
met Johan Simons als huisregisseur
en artistiek leider. Simons heeft het
Gentse stadstheater opnieuw op de
kaart gezet als een internationaal
georiënteerd theaterhuis, waarin
de grote zaal de uitvalsbasis vormt
voor hedendaags, politiek getint
repertoire, maar waarin ook ruimte
was voor experimenten op kleinere
schaal, met ‘satellieten’ als Wunderbaum,
Peter Verhelst en Sanne
van Rijn. Zeker deze laatste twee
makers gingen gretig op zoek naar
inspiratie in andere disciplines:
dans, beeldende kunst, literatuur…
Onder het motto ‘Midden in de
stad, midden in de wereld’ vonden
2
er in de schouwburg ook regelmatig
debatten plaats met persoonlijkheden
uit de kunsten, politiek,
wetenschap en de economie. Het
artistieke beleid van Simons en zijn
team zocht, kortom, nadrukkelijk
naar een maatschappelijke stem.
De schouwburg gold daarbij niet
alleen als locatie maar ook als
metafoor: wil het theater relevant
blijven, dan moet het zijn historische
plaats opeisen tussen de
banken en kerken en andere instellingen
die een stad maken tot wat
zij is. Het is geen geringe ambitie
om jezelf als organisatie voor te
houden, maar voor een stadstheater
is het de enige optie.
Vandaag zijn de omstandigheden
nog scherper dan vijf jaar geleden.
Er zijn – zo voor de
vuist weg – vijf redenen
waarom NTGent graag
in Nederland toert:
1. We zijn de voorbije jaren, de jaren met Johan Simons als artistiek leider, warm ontvangen:
van Breda tot Groningen, van Zwolle tot Amsterdam. Daar zijn we u dankbaar voor.
2 We zijn nog lang niet uitverteld als ensemble, met Elsie de Brauw, Els Dottermans,
Frank Focketyn, Servé Hermans, Wim Opbrouck, Oscar Van Rompay, Steven Van Watermeulen,
Peter Verhelst. Maar ook met nieuwe leden die we graag aan u voorstellen:
actrice An Miller, actrice Lien Wildemeersch en regisseuse Julie Van den Berghe. We blijven
ook regelmatig met gasten uit Nederland samenwerken: jong en oud, spelers en regisseurs.
3. We hebben het komende seizoen mooie voorstellingen voor u in petto, onder meer in coproductie
met Ivo Van Hove en Toneelgroep Amsterdam, Eric De Volder en Toneelgroep Ceremonia,
Koen Augustijnen van les ballets C de la B, het Antwerpse collectief STAN,
de Zwitserse operatenor Christoph Homberger… Om maar enkele namen te noemen.
4. We malen niet om een extra kilometertje of meer.
Als de sfeer op de toerbus goed zit, nemen we zelfs
geen notie van de files rond Breda. Of Utrecht.
Of Amsterdam. Of…
5. We delen onze taal en een groot deel van
onze cultuur. Met andere kleuren en accenten
weliswaar, maar die mix tussen gelijkenissen
en verschillen hebben wij alleen met Nederland.
Het is onze geschiedenis én onze toekomst.
Daar zijn we van overtuigd.
Kortom: u bent ons binnenste buitenland.
Dat willen we graag zo houden.
Heel graag tot ziens dus,
ergens in de loop van dit seizoen!
Hartelijk,
Wim Opbrouck
Artistiek leider NTGent
Een huis van spelers
Intussen heeft een mondiale financiële
crisis geleid tot een economische
recessie en de daaraan
gekoppelde bezuinigingen, waarbij
de kunstensector – in Nederland
meer nog dan in Vlaanderen –
onder druk staat. Typerend voor
een dergelijk economisch conservatief
klimaat is de toenemende vraag
naar legitimering: in ruil voor overheidssteun
dient de kunstenaar,
en bij uitbreiding de hele kunstensector,
meer dan ooit te argumenteren
waarom zijn of haar productie
maatschappelijk relevant is, lees:
méér dan een luxeartikel voor
ingewijden die zich sowieso een
en ander kunnen permitteren. In
bepaalde politieke kringen wordt
daarbij zelfs het basisprincipe van

de subsidie opnieuw in vraag
gesteld, verwijzend naar andere
landen waarbij kunstorganisaties
voornamelijk via sponsoring overleven.
De vraag naar legitimering
komt er bovendien in een tijd
waarin de diversiteit in de podiumkunsten
nog altijd maar toeneemt:
inhoudelijk is er al langer sprake
van talrijke mengvormen tussen
teksttheater, performance, dans en
muziek, als gevolg van evenzoveel
experimenten. Dat vergt een inspanning
van de modale bezoeker:
hoe meer artistieke codes er zijn,
hoe meer er behoefte is aan duiding.
En dat terwijl de klassieke media
deze duiding doorschuiven naar
gespecialiseerde tijdschriften en
websites. De podiumkunsten zijn,
zoals dat heet, hybride geworden,
zowel op het toneel als er naast.
In deze verwarrende tijd kiest
NTGent resoluut voor de kunst
als kracht op zich: als eeuwenoud
middel om mensen samen te
brengen en een collectieve beleving
aan te bieden, hoe tijdelijk ook.
Met zijn parcours als speler,
muzikant en televisiemaker heeft
Wim Opbrouck alvast bewezen dat
hij lak heeft aan hokjesmentaliteit.
Gevraagd naar een persoonlijke
held, in het kader van een interview
met journaliste Anna Luyten, antwoordt
Opbrouck zonder verpinken
met de naam van een wielrienner:
Frank Vandenbroucke. Dit voormalige
‘godenkind’ van de Belgische
wielersport oogstte heel wat succes
in de jaren negentig, met ritwinst in
Luik-Bastenaken-Luik, Parijs-Nice
en de Ronde van Spanje. Na de
gouden jaren brak evenwel een
donkere periode aan: Vandenbroucke
raakte in opspraak door
doping- en drugsgebruik en werd
steeds meer als een ‘probleemgeval’
beschouwd in de wielerwereld. Bij
de man in de straat bleef hij echter
ongekend populair, wellicht juist
door zijn onstuimige temperament.
Vandenbroucke kwam in 2009
geheel onverwacht en op mysterieuze
wijze aan zijn einde, in een
hotelkamer ergens in Afrika. Hij
staat bekend als het prototype van
de grillige, onvoorspelbare, maar
rotgetalenteerde atleet – iemand
die uiteindelijk vooral met zijn
eigen demonen had af te rekenen.
Voor de toneelspeler Opbrouck
is die kwetsbaarheid, het ‘vallen’
zoals hij dat noemt, precies wat
hem herkenbaar en dus interessant
maakt: in ieder van ons schuilt wel
een Icarus.
Een toneelspeler is per definitie
iemand die om begrip vraagt voor
een derde. Dat verklaart ook
waarom, in het nieuwe hoofdstuk,
er een grote nieuwsgierigheid
bestaat naar andere kunstvormen,
naar aanverwante artistieke praktijken.
Een blik op het eerste seizoen
spreekt wat dat betreft boekdelen,
met achtereenvolgens: Aida*, een
eigenzinnige adaptatie van Verdi’s
operaklassieker uit 1871 door de
Zwitserse tenor en muziekregisseur
Christoph Homberger; Woyzeck,
een bewerking van het gelijknamige
stuk van Georg Büchner in samenwerking
met regisseur Eric De
Volder, componist Dominique
Pauwels en Toneelgroep Ceremonia;
Kinderen van de zon, een repertoirestuk
van Russische signatuur in een
regie van Ivo Van Hove, in samenwerking
met Toneelgroep Amsterdam;
Decemberhonger, een nieuwe
tekst van schrijver Oscar van
den Boogaard als vervolg op Lucia
smelt uit 2001, in coproductie met
STAN en in een vormgeving van
de B-architecten (die tevens de
restyling van de schouwburg in Gent
onder handen nemen); Close, een
dansvoorstelling in een regie van
choreograaf Koen Augustijnen,
bekend van les ballets C de la B;
en last but not least Nero, een
monoloog geschreven en geregisseerd
door Peter Verhelst, met
acteur Wim Opbrouck die plaatsneemt
in een installatie: een soort
miniatuurstad op scène waaruit
van tijd tot tijd muziek opstijgt.
De komende jaren wil NTGent
inzetten op de menselijke verbeelding
en hoe die vandaag geprikkeld
kan worden. Niet uit maatschappelijke
vrijblijvendheid, wel vanuit
de inschatting dat veel mensen
vandaag – in een tijd van recessie,
van politieke en culturele territoriumdrift,
maar ook van verregaande
digitalisering – nood hebben aan
zo’n prikkel. Theater als oefening
in empathie, als cultivering van
het menselijk inlevingsvermogen.
Of zoals Maxim Gorki, auteur van
Kinderen van de zon en in zijn tijd
een politiek enfant terrible, het
zou formuleren: als investering
in de potentiële mens.
Tegenover de ‘vallende’ mens
plaatsen we dus een opwaartse
beweging. Een boodschap van
hoop. Kunst, bij uitstek, is in staat
om mensen boven zichzelf te laten
uitstijgen: de expressie van individuele
emoties werkt bevrijdend
en kan anderen aanzetten om hun
eigen dromen te formuleren. Dat is
waar NTGent als ‘huis van spelers’
voor wil staan. Waarbij die titel ook
verwijst naar het vakmanschap van
ons ensemble: de negen acteurs en
actrices die anno 2010 ons theaterhuis
bewonen en belichamen, de
theatermaker, schrijver en dichter
Peter Verhelst, de jonge regisseuse
Julie Van den Berghe met wie we
een parcours richting grote zaal
afleggen… Aangelengd met het
vakmanschap van al onze gasten
uiteraard: spelers en regisseurs
uit Vlaanderen en Nederland, maar
ook van ver daarbuiten.
Net als de vorige beleidsperiode
wordt ook dit nieuwe hoofdstuk
van NTGent een zoektocht naar
onontgonnen artistiek terrein,
naar een stem in het publieke debat,
naar aansluiting met het publiek.
Dwepen met Frank Vandenbroucke
vormt daarbij geen must, maar het
kan helpen. Want spelen betekent:
onze kwetsbaarheid koesteren.
Die houding is alvast een begin.
Een belofte van avontuur.
— Steven Heene, artistieke
coördinatie en programmatie
3

muzikale monoloog door
Els Dottermans met teksten van
Connie Palmen nu op tournee
4
Ik ken vrouwen in alle soorten en maten.
Ik ken sloeries en sloven,
hoeren en heiligen,
moeders en matrones,
dwepers en deurmatten,
slettebakken en slijmjurken,
kwezels en krengen,
trutten en truttebellen.
Ik ken vrouwen die slim en slecht zijn
en ik ken er die zacht en dom zijn.
Was will das Weib? © Phile Deprez
Voor deze muzikale avond koos Els Dottermans een
aantal klassiekers aangevuld met vergeten pareltjes uit
de popmuziek, chanson of blues. Connie Palmen zorgde
vervolgens voor enkele snedige commentaren terwijl Ron
Reuman (met wie Els eerder al Ik Val…Val in mijn armen
maakte) verrassende arrangementen uitwerkte. Een
aantal van die liedjes werd bovendien met veel liefde
en respect naar het Nederlands hertaald door Eva De
Roovere, Oscar van den Boogaard, Bernard Dewulf,
Fleur Hendriks, Thé Lau, Peter Verhelst en Tom Lanoye.
Het resultaat is “een muzikale feestavond vol humor en
uitbundigheid” — De Morgen. “Els Dottermans heeft
het publiek aan haar lippen hangen als ze in Was will
das Weib? zingt en vertelt over hoe mannen en vrouwen
dichter tot elkaar willen komen”— De Standaard.
Ontroerend, hilarisch, speels, uitdagend, extatisch,
ondeugend, kwetsbaar, eerlijk en bovenal: vrouwelijk.
Was
zang Els Dottermans › bandleiding & drums Ron Reuman
› gitaar Marty Townsend › bass Axl Peleman › piano
Marc De Boeck › backing vocal Fleur Hendriks › tekst
Connie Palmen › regie Johan Simons › dramaturgie Koen
Tachelet › scenografie Luc Goedertier › kostuumontwerp
Lieve Pynoo › klanktechniek Wim Dermaux › lichtontwerp
Dennis Diels › lichttechniek Joris Durnez ›
lichttechniek Francis Gahide › videoontwerp Cel
Crabeels › videotechniek Janique Demeulemeester ›
podiumtechniek Gunther De Braeckeleer › productie
NTGent & Maandacht
Was will das Weib? speelt in
Alkmaar, Amstelveen, Amsterdam,
Arnhem, Dan Bosch, Den Haag,
Haarlem, Leeuwarden, Rotterdam en
Utrecht
Ik ken er die altijd balanceren op de rand van de hysterie.
Ik ken kirrende kindvrouwtjes, verleidelijke vampen,
en slaafse schoonheden,
en,
goddank,
ken ik ook vrouwen met een tong zo scherp als een scheermes,
met de moed van een kamikazepiloot,
net zo sarcastisch als Randy Newman,
zo zelfverwoestend als Kurt Cobain,
zo rauw als Serge Gainsbourg,
zo androgyn als Antony
en doorhuivert met de oneindige melancholie van een Jacques Brel,
een Roy Orbison, een Leonard Cohen.
En ze hebben één ding gemeen: ze lachen erom.
Ze lachen om zichzelf, ze lachen om hem en ze lachen om dat hele schitterende gedoe.
(Connie Palmen)
Els Dottermans © Dimitri Van Zeebroeck

Ga niet van me weg
Ik zal niet meer huilen.
Ik zal niets meer zeggen.
Ik zal me verstoppen
Om toe te kijken
Hoe jij glimlacht en danst.
En om jou te horen
Zingen en dan lachen.
Laat me de schaduw zijn
Van je schaduw
Schaduw van je hand
Schaduw van je mond
Ga niet van me weg.
(vertaling Peter Verhelst
Ne me quite pas —
Jacques Brel)
Wat is de vrouw?
Wie is de vrouw?
Hoe is de vrouw?
Het schuldcomplex, de snee, de honingdauw
Waar mannen zich funest aan overeten
De vuilnisbak, het slijm, de kabeljauw
Die mannen liefst geheel zouden vergeten
De hersenschim, de schimmel en de schaar
Waar mannen zich verblindend in verliezen
De zon, de zotternij, de zoutpilaar
Waar mannen nooit geheel voor kunnen kiezen
Het slakkenhuis, de wijn en het venijn
Waar mannen zich baldadig van bedienen
De weelde, het juweel, het hermelijn
Dat mannen nooit geheel zullen verdienen
De kwade trouw, het heilig hart, de zoete pijn
Dat is de vrouw
(tekst Tom Lanoye, muziek Wim Opbrouck)
Wie zal het ooit verstaan
Jij raakt mij één keer aan
En ik voel tranen
Ik dacht dat ik jou had gehad
Maar je zult het altijd zien
Ik hou nog meer van jou
Dan ik ooit voordien
Maar, liefste, wat kan ik doen?
Want je wilt mij niet
En nu blijven er tranen
tranen zonder jou
Jij bent gegaan
En van nu af aan
zijn er
tranen
tranen
tranen
(Bernard Dewulf, Crying – Roy Orbison)
will das
Weib?
Els Dottermans (1964)
studeerde aan Studio Herman
Teirlinck en speelde bij gezelschappen
als Blauwe Maandagcompagnie,
Toneelhuis en De Tijd.
Voor NTGent werkte ze mee
aan producties als Platform,
Tien Geboden, Kasimir en Karoline
en Ik val… Val in mijn armen.
Ze speelde daarnaast ook in
tv-reeksen en films als Klein
Londen Klein Berlijn, Moeder
waarom leven wij?, Kongo,
Flikken, Rupel, Witse, Oud België,
Meisje, De zaak Alzheimer, De kus,
De Indringer en Dennis van Rita.
Ze kreeg verschillende prijzen
waaronder een Gouden Kalf
als Beste Actrice voor haar
televisierol in Beck, en de prijs
als beste actrice op het Filmfestival
van Shangai voor haar rol in
Dennis van Rita.
5

Kinderen van de zon
van Maxim Gorki, een nieuwe coproductie
van NTGent met Toneelgroep Amsterdam
Een wereldvreemde wereld
Maxim Gorki (1868-1936) schreef
Kinderen van de zon toen hij korte
tijd gevangen werd gehouden in
Sint-Petersburg, tijdens de eerste,
mislukte Russische revolutie van
1905. Het stuk werd aanvankelijk
verboden, maar kon uiteindelijk
toch in première gaan op 24 oktober
1905 in Moskou.
Net als in Gorki’s bekende stuk
Zomergasten, lijken de personages in
Kinderen van de zon zich nooit
bewust van de grimmige wereld die
hen omringt. Gorki portretteert een
aantal intellectuelen die zich afgezonderd
van de maatschappij
wijden aan wetenschap, kunst en
liefde, maar te laat beseffen dat hun
denkbeelden niet stroken met de
harde realiteit. We maken kennis
met de zonderlinge wetenschapper
Protassov, die teruggetrokken leeft
met zijn vrouw en zijn zus. Geruchten
over een opstand en de realiteit
van een cholera-epidemie negeert
hij. Protassov voert het liefst gesprekken
met kunstenaar Wagin of
met veearts Tsjerpoenoy, die zijn
zus het hof maakt. Allemaal praten
ze over grote idealen en een betere
maatschappij, tegelijkertijd richten
ze bij elkaar grote schade aan.
Gebrek aan medeleven en sociale
bewogenheid leiden ertoe dat de
situatie binnen en buiten de muren
van het landgoed escaleert. Hun
utopische toekomstvisioen als
kinderen van de zon wordt verduisterd
door krachten die zij zelf te
lang hebben genegeerd.
Kinderen van de zon is een coproductie
van Toneelgroep Amsterdam
en NTGent. Ivo Van Hove regisseert.
Wij vroegen meer uitleg
aan Peter van Kraaij, die de
dramaturgie verzorgt.
Peter Van Kraaij,
waarom precies dit stuk?
Wat maakt het actueel?
“Kinderen van de zon combineert
op intrigerende wijze een familiedrama
met een bredere maatschappelijke
thematiek. In het stuk leren
we een aantal ‘intellectuelen’
kennen die grote visionaire ideeën
6
ontwikkelen over de mens en de
richting waarin de maatschappij
zou kunnen/moeten evolueren maar
die er niet in slagen zich in hun
eigen omgeving te engageren voor
hun naasten.
Ivo Van Hove las in het stuk
vanaf het begin een portret van de
huidige intelligentsia die zich
opsluit om na te denken over de
maakbaarheid van mens en maatschappij
maar voorbijgaat aan de
meest dringende dagdagelijkse
noden in de samenleving.”
Wie was Maxim Gorki?
“Maxim Gorki is naast Tsjechov
Ruslands grootste toneelschrijver.
Zijn belangrijkste thema is ‘de potentiële
mens’. Bijna al zijn romans
en stukken onderzoeken de discrepantie
tussen de intrinsieke mogelijkheden
van de mens en het
uiteindelijke vaak illusieloze leven
dat hij leidt, tussen de grote idealen
en de dagelijkse strijd om te overleven.
Gorki is een van de eersten die
de lagere klassen en kansarmen een
stem geven in de literatuur. Zijn engagement
blijft niet beperkt tot het
schrijven van sociaal bewogen
drama’s zoals Nachtasiel’ en Zomergasten,
maar is ook bepalend voor
zijn leven. Hij zoekt toenadering
tot de Sociaaldemocraten van
Lenin, maar keert zich later van hen
af wanneer hij het niet eens is met
de koers die wordt gevaren.
Hij is in zijn leven voortdurend
in strijd met de gevestigde macht:
eerst met het Tsarendom, vervolgens
met de Bolsjewieken eenmaal
ze aan de macht zijn en ten slotte
met de Stalinisten, door wie hij
later uit zijn ballingschap in Italië
wordt teruggehaald. Hij wordt ontvangen
als een volksheld en
benoemd tot voorzitter van de invloedrijke
Schrijversbond. Zijn
speech op het eerste Schrijverscongres
in 1935 wordt algemeen beschouwd
als de basis van het
sociaal-realisme in de kunsten.
Gorki bleef zijn hele leven een
intellectueel met een kritische ingesteldheid
tegenover de gevestigde
macht, een dwarsdenker, een
sociaal bewogen kunstenaar die het
opnam voor de zwakkeren maar ook
voor de intellectuelen tijdens de
stalinistische zuiveringen. Zijn
naam is tijdens de laatste jaren van
zijn leven helaas besmeurd geraakt
door zijn verbondenheid met het
regime ook al bleef hij er alles aan
doen om de uitwassen van het stalinisme
te bekampen.”
Wat is de uitdaging bij
het brengen van dit stuk?
“De belangrijkste uitdaging is
uiteraard het stuk over onze tijd te
laten spreken; het te actualiseren
zonder aan de originele tekst te
raken. Verder zijn de personages erg
gelaagd, het zijn twijfelende mensen
met grote verzuchtingen en verstikkende
angsten. De opgave is hun
motieven, hun vertwijfeling maar
ook hun tegenstrijdigheden helder
en theatraal op de scène te brengen.
Geen zwart-wit figuren maar personages
in het tumult van grote en
kleine omwentelingen, familiedrama’s
en maatschappelijke revoluties
die voor de deur staan.
Kinderen van de zon kondigt het
einde van een tijdperk aan en toont
hoe de mens zich verbeten vastklampt
aan wat hij heeft verworven.”
Wat, ten slotte, is de rol van
NTGent in deze productie?
“Zoals al bleek uit de voorgaande
coproducties tussen TA
en NTGent (zoals Opening Night en
La grande bouffe) levert het samengaan
van de ensembles een extra
kwaliteit op. Inmiddels kennen
de gezelschappen en spelers elkaar
door en door en is er een groot
vertrouwen onderling.”
— Bernard Dewulf
tekst Maxim Gorki › regie Ivo
Van Hove › vertaling Tom Kleijn ›
bewerking en dramaturgie Peter
van Kraaij › scenografie Jan
Versweyveld › met Jacob Derwig,
Halina Reijn, Elsie de Brauw, Chris
Thys, Gijs Scholten van Aschat,
Wim Opbrouck, Barry Atsma,
Frieda Pittoors, Chico Kenzari,
Lien Wildemeersch e.a. › productie
Toneelgroep Amsterdam & NTGent
Première op
zondag 28 november 2010 in
Stadsschouwburg Amsterdam,
nadien te gast in
Eindhoven, Groningen,
Maastricht, Rotterdam en
Utrecht.

Georg Buchner (1813-1837)
schreef in zijn korte leven drie
belangrijke toneelteksten Dantons
Dood, Leonce en Lena en Woyzeck,
hoewel het laatste stuk een “samenraapsel”
is van een viertal geschriften
zonder definitieve structuur.
Büchner schreef de fragmenten in
1836/37 vlak voor zijn dood zonder
er ooit een definitieve versie van
te maken. Opmerkelijk blijft dat
de handschriften, tot een aantal
scènes in een min of meer logische
volgorde gerangschikt in 1879, pas
als volwaardig toneelstuk werden
opgevoerd in 1913 in het Residenztheater
in München. Toen Alban
Berg er in 1921 zijn beroemde opera
Wozzeck op baseerde, werd Büchner
definitief beschouwd als één van
de belangrijkste voorlopers van het
realisme en één van de grondleggers
van het moderne Duitse theater.
Grote auteurs (Hugo Claus) en
regisseurs (Johan Simons) hebben
er meermaals hun tanden in gezet
om er bijzondere bewerkingenvertalingen
of ensceneringen-interpretaties
van te maken, vaak
vochten zij een robbertje uit met
die zotte wereld van Woyzeck. Of
zoals Marie, zijn lief, het uitdrukt
“...ook het verstand van de mens
moet zot zijn, anders kan hij
niet zeggen: een zotte wereld!
Een schone wereld!”
Woyzeck lijkt eerstegraads te
gaan over een passionele moord
gepleegd door een jaloerse man.
Het stuk is naar alle waarschijnlijkheid
gebaseerd op een historisch
feit: de genaamde Johann Christian
Woyzeck, barbier van beroep,
werd in 1824 op het marktplein van
Leipzig onthoofd wegens moord uit
jaloesie op zijn lief. De historische
Woyzeck heeft echter een kloteleven
gehad (zwerver, pruikenmaker,
deserteur, dronkaard, kruimeldief...)
én dat is juist het thema
dat Büchner boeide en op schrift
wilde stellen: het leven van de
verpauperde proletariër, de tragische
loser, de afgezant van de vierde
wereld, de ploeteraar die vruchteloos
uit de smurrie van armoede
en vernedering wil geraken maar
ondanks zijn streven veroordeeld
blijft tot de laagste trap in de maatschappelijke
orde. Büchner klinkt
hier marxistisch: de mens wordt
bepaald in zijn denken en voelen
door de maatschappelijke positie
die hij inneemt of gedwongen wordt
in te nemen. Ook Woyzeck zal niet
ontsnappen aan die wurgende
realiteit: hem zal alles ontvallen,
zijn kind, zijn lief, zijn leven.
Regisseur Eric De Volder heeft
voor deze voorstelling een radicale
herwerking gemaakt gebaseerd op
de vier overgeleverde handschriften.
Hij heeft componist Dominique
Pauwels uitgenodigd om er muziek
bij te schrijven die uitgevoerd
zal worden door een strijkkwartet
en vier stemmen.
— Gommer Van Rousselt
Woyzeck
“Het is geen kunst een eerlijk mens te zijn als men dagelijks
soep, groenten en vlees te eten heeft.”
tekst Georg Buchner › regie
Eric De Volder › spel Hendrik
Van Doorn, Frank Focketyn,
Oscar Van Rompay, Marijke Pinoy,
Ineke Nijssen, Leen Roels en
Johan Knuts › productie NTGent
en Toneelgroep Ceremonia in
samenwerking met LOD
Première op zaterdag 27 november
in NTGent schouwburg,
nadien te gast in
Amstelveen, Amsterdam, Den
Bosch, Eindhoven, Groningen,
Haarlem en Maastricht.
Toneelgroep Ceremonia is
het geesteskind van schrijver,
beeldend kunstenaar en regisseur
Eric De Volder. Hij stichtte de
groep in 1992 en kreeg voor zijn
eigenzinnig werk in 2003 de
Cultuurprijs voor de Podiumkunsten
en won in 2004 de Grote
Theaterfestivalprijs. TG Ceremonia
en auteur Eric De Volder kregen
tevens de Driejaarlijkse Prijs voor
de Toneelliteratuur van de Vlaamse
Gemeenschap voor de tekst Zwarte
vogels in de bomen. Eric De Volder
tekent voor zeer beeldende voorstellingen
die gedrenkt zijn in een
levendig gebruik van dialect (“mijn
taal moet zingen”), vaudevilleachtige
scènes en groteske personages.
In september 2010 verschijnt bij
uitgeverij Vrijdag zijn verzameld
toneelwerk (22 toneelstukken!)
onder de titel De Volder in stukken –
Toneel 1988-2010.
Eric De Volder & Dominique Pauwels © Kurt Van der Elst
Dominique Pauwels studeerde
aan het Conservatorium van Gent,
het Sweelinck Conservatorium
van Amsterdam en het IRCAM in
Parijs. In 1991 behaalde hij in het
Berklee College of Music in Boston
(USA) het einddiploma compositie
en filmcompositie. Hij nam reeds
verschillende platen en cd’s op
en krijgt regelmatig compositieopdrachten
voor (muziek)theater
(o.a. Jan Lauwers, Guy Cassiers,
Arne Sierens) en film (Inne Goris).
Sinds 2004 is hij componist in
residentie bij het Gentse kunstenaarshuis
LOD. Voor deze productie
schreef hij muziek voor een
strijkerskwartet en stemmen.
7

Brief aan
mijn rechter
“Frank Focketyn brengt met Brief
aan mijn rechter zijn allereerste
monoloog ooit en levert een opmerkelijke
prestatie. Zijn we in Vlaanderen
inmiddels gewoon aan een
vaak ironiserende, afstandelijke
acteerstijl, dan gaat hij voor pure
inleving, welhaast filmische methodacting.
En het werkt. Focketyn
speelt subtiel het spel: hij charmeert
en beangstigt, windt om de
vinger en stoot af. Net zoals zijn
alterego Alvoine.” — De Morgen
Met Brief aan mijn rechter
schreef Georges Simenon een
demonisch boek over de liefde.
Hoofdpersonage is de arts Charles
Alavoine, veroordeeld voor het
vermoorden van zijn minnares,
maar niet met voorbedachte rade.
In zijn brief probeert Charles zijn
rechter ervan te overtuigen dat hij
de moord wel bewust heeft gepland
en uitgevoerd, sterker nog, dat het
een moord uit liefde was.
“Focketyn is overtuigend in
zijn verschroeiende en bezeten
monoloog. Via hem maken we
kennis met Martine die uit een even
8
liefdeloos nest komt en over wie
hij vol liefde en passie vertelt. En
zo drijft hij zichzelf en zijn publiek
naar het onontkoombare einde.
In de krachtige enscenering van
deze monoloog houdt NTGent het
publiek letterlijk de spiegel voor.
Die moordenaar zit ook in ons.”
— Brabants Dagblad
Brief aan mijn rechter beleefde
op 13 november 2009 zijn première
in Gent en werd er door het stormachtige
succes op enkele maanden
tijd al meermaals hernomen.
In de zomer van 2010 vertrok
deze productie op een uitgebreide
tournee. Op 8 oktober volgt de
première van de Franse versie
van deze voorstelling in het Théâtre
de la Place in Luik.
Brief aan mijn rechter © Phile Deprez
Nee,
wij staan niet zo ver van elkaar af.
In één ding slechts verschil ik van u:
ik heb iemand gedood.
Ooit zult u er achter komen
hoe moeilijk het is een ander te doden.
— Het is moeilijker dan jezelf te doden. —
En dat het nog moeilijker is
om te leven met de gedachte,
dat je op zekere dag
het enige wezen zult doden,
dat je liefhebt.
(Charles Alavoine in Brief aan mijn rechter)
straffe monoloog door Frank Focketyn
naar het boek van Georges Simenon
spel Frank Focketyn ›
tekst Georges Simenon ›
vertaling Halbo C. Kool ›
bewerking Koen Tachelet en Jeroen
Versteele › regie Johan Simons ›
dramaturgie Jeroen Versteele ›
scenografie Leo de Nijs ›
lichtontwerp Marc Swaenen
en Joris Durnez ›
kostuumontwerp An De Mol ›
productie NTGent in coproductie
met Theaterfestival Boulevard
(Den Bosch) en Théâtre de
la Place (Luik)
Brief aan mijn rechter
speelt in
Amstelveen, Amsterdam,
Breda, Den Bosch, Den Haag,
Rotterdam en Tilburg.
Frank Focketyn (°1960) studeerde aan het Conservatorium
van Antwerpen waar hij thans ook les geeft. Hij speelde bij
Het Zuidelijk Toneel, Cie de Koe, HetPaleis, De Tijd, Bronks
en Toneelhuis. Voor NTGent speelde hij in Het leven een droom,
Tien geboden, Fort Europa, Instinct en Kasimir en Karoline.
Hij werkt ook voor film en televisie (Kulderzipken, Heterdaad,
Witse, In de gloria, Het eiland, Any Way the Wind Blows,
Man van Staal, Dirty Mind,…).

“Te midden van de grote en kleine pogingen tot actionistisch en maatschappelijk relevant toneel neemt Jelinek
in de versie van Johan Simons en zijn spelers een heel eigen plek in. Een beetje zoals Peter Handke en
Claus Peymann in 1966 met hun Publikumsbeschimpfung een authentiek geluid lieten horen in de vraag
naar de noodzaak, de urgentie van het toneel.” — De Groene Amsterdammer
De Oostenrijkse schrijfster en Nobelprijswinnaar
Elfriede Jelinek zou wel eens gelijk
kunnen krijgen: de kredietcrisis is de schuld
van iedereen. Bovendien is iedereen slachtoffer
geworden van het niets-ontziende
kapitalisme. Niet alleen de bankdirecteur,
maar ook de havenarbeider is verblind
Over de liefde die verdwijnt en de herinnering die
ervoor in de plaats komt, daarover gaat Krapps laatste
band. Het is een van Beckett’s meest geconcentreerde
en toegankelijke stukken. Net als in andere stukken
van Beckett eist het verleden een grote plaats op.
Gebeurtenissen lijken niet meer plaats te vinden,
ze worden louter opgeroepen. Ook Krapp voert een
gevecht met de stemmen in zijn hoofd. Een gevecht
dat hij wint noch verliest. Hij roept het verleden op,
probeert het te relativeren, wordt er telkens opnieuw
door bevangen en maakt het zo tot een levend onderdeel
van het heden.
spel
Steven Van Watermeulen
tekst
Samuel Beckett
vertaling
Peter Verhelst
regie
Johan Simons
productie
NTGent
in coproductie met
Hebbel am Ufer Berlin
Krapps Laatste Band
speelt op
vrijdag 1 oktober 2010
in Eindhoven
geraakt door de grote beloften en
onhaalbare winsten die hem jarenlang
werden voorge-houden. Met Underground
laat Simons het bloedige gezicht zien
achter het masker van het economische
systeem waar we maar geen genoeg
van kunnen krijgen.
tekst Elfriede Jelinek
vertaling Inge Arteel
regie Johan Simons
productie NTGent
in coproductie met
Theater Antigone
Underground van Johan Simons
geselecteerd voor het Nederlands Theater Festival 2010
“Krapps laatste band
is een kleine, zwarte voorstelling met lichte momenten.” — Brabants Dagblad
“Kwetsbare,
totaal ontredderde
man
laat je niet
meer los.
IJzersterke
vertolking door
Steven Van
Watermeulen”
— De Volkskrant
Steven Van Watermeulen (°1968)
studeerde aan het Conservatorium
van Antwerpen, werkte met regisseurs
als Guy Cassiers, Christoph Marthaler,
Johan Simons, Ivo Van Hove, Peter
Van Kraaij en Dora van der Groen,
en speelde onder meer bij De Tijd,
Het Zuidelijk Toneel en het RO Theater
(waar hij voor zijn rol in De Wespenfabriek
de Louis d’Or kreeg). Sedert
september 2005 behoort Steven Van
Watermeulen tot het ensemble van
NTGent. Hij speelde er in Platform,
Het leven een droom, Maeterlinck,
De koning sterft, Vergeten Straat,
Krapp’s laatste band, Instinct, Gif,
La Grande Bouffe en Aida*.
Steven is niet alleen acteur, maar
ook regisseur van toneel en muziektheatervoorstellingen,
co-curator
van tentoonstellingen en auteur
van romans (waarvan twee samen
met Oscar van den Boogaard).
Steven Van Watermeulen © Dimitri Van Zeebroeck
9

Intussen in NTGent…
‘Een huis van spelers’, zo omschrijft onze nieuwe artistieke leider Wim Opbrouck het NTGent.
En dat mag u best letterlijk nemen, want in de openingsproductie Aida* staat heel het huis op de planken:
alle NTGent-medewerkers (productieleiders, onthaalpersoneel, technici, publiekswerkers, onderhousploeg,
administratie…) vormen vol enthousiasme het koor voor deze Verdi-adaptatie, zestien voorstellingen lang.
En daarmee is NTGent nog lang niet uitgezongen: terwijl bestaande voorstellingen als Brief aan mijn rechter en
Was will das Weib uitgebreide tournees maken, worden naast Aida* nog andere nieuwe voorstellingen uitgewerkt.
Woyzeck en Kinderen van de zon (zie elders in deze nieuwsbrief) zijn dit najaar ook in Nederland te zien,
Betty & Morris voorlopig enkel in Vlaanderen.
Verdi componeerde Aida voor de
nagelnieuwe opera van Cairo. De
opera – de eerste op het Afrikaanse
continent – werd gebouwd om de
realisatie van het Suezkanaal te
vieren (1869). Het kanaal beloofde
een nooit geziene impuls voor de
wereldhandel. Meer nog: door ongebreideld
handel te drijven zouden
alle mensen broeders worden,
ongeacht ras, geloof, afkomst.
Economie als middel voor zelfontplooiing,
handel als voorwaarde
voor geluk. Kortom, globalisme
avant la lettre. Met Aida schreef
Verdi, al dan niet gewild, de soundtrack
voor deze droom over een
betere wereld.
Aida* is de openingsproductie
van het nieuwe NTGent van Wim
Opbrouck. Opnieuw laten we de
muziek van Verdi klinken om een
nieuw theater in te spelen. En
opnieuw laten we de toespraken
horen waarmee honderdveertig jaar
geleden het beeld werd geschilderd
van een harmonieuze wereld. Nee,
niet zo ronkend als toen, niet zo
overtuigend. Wel met weemoed, en
wie weet, met een hernieuwd geloof
dat het anders kan. Beter. Mooier.
Aida* is de muzikale echo van
een tijd waarin alles mogelijk leek.
10
Aida*
‘het levend bewijs van datgene waartoe de mens in staat is als hij echt iets wil’
(citaat uit de openingsrede van het Suezkanaal)
Wim Opbrouck © Dimitri Van Zeebroeck
Een oproep om te durven dromen,
een pleidooi voor verbeelding.
Onder de muzikale leiding van
Christoph Homberger, in de
muzikale bewerking van Jan
Czajkowski en in samenwerking
van onze acteurs met Frank Van
Laecke en het fanfareorkest De
Leiezonen klinkt Aida* kwetsbaar
maar strijdlustig, weemoedig maar
vitaal. Wonderschoon en – dat
beloven we u – adembenemend.
concept
Christoph Homberger, Wim
Opbrouck, Frank Van Laecke
muziek, zang en spel Els Dottermans,
Servé Hermans, An Miller,
Wim Opbrouck, Louis Van Beek,
Simone Van Bennekom, Mira
Van der Lubbe, Steven Van Watermeulen,
Lien Wildemeersch, Anne
Maistriau/ Lies Verholle, Christoph
Homberger, Jan Czajkowski en
Bendix Dethleffsen, KMV De
Leiezonen, NTGent-personeel,
vrijwilligers en sympathisanten.
een productie van NTGent
in samenwerking met het Festival
van Vlaanderen
première op
woensdag 15 september 2010
in NTGent schouwburg

Het Antwerpse gezelschap JAN (Peter Seynave & Ans
Vroom) maakt vanaf dit seizoen deel uit van de artistieke
partners van NTGent. Zo wordt er de komende
jaren elk seizoen samen een productie opgezet. Eerste
in het rijtje is Betty & Morris, een coproductie van
JAN, Theater Zuidpool en NTGent die begin november
in de Gentse Minardschouwburg in première gaat.
Voor deze creatie schrijft Seynaeve zelf een stuk,
meer bepaald “een poging tot liefdesverhaal”. Over
de impact van een eerste verliefdheid, maar ook over
het verlies van onschuld tijdens het volwassen worden.
De schaduwkant van het bestaan is nu eenmaal nooit
ver weg in de voorstellingen van JAN, al wil Seynaeve
naar eigen zeggen af van dat wat neerslachtige imago.
Benieuwd of de zon wat feller schijnt in Betty & Morris,
dat kan rekenen op een cast die bestaat uit drie koppels
Deze nieuwsbrief is een uitgave van NTGent
en wordt verspreid met de medewerking van de
Nederlandse schouwburgen waar NTGent te gast is.
NTGent staat in voor de postmailing, Stadsschouwburg
Amsterdam fungeert als retouradres.
De adressen van de postmailing werden ons ter
beschikking gesteld door onze partners enkel en
alleen voor de verzending van deze halfmaandelijkse
nieuwsbrief. Indien u deze nieuwsbrief niet meer
via de post wenst te ontvangen, kunt u dit melden
via info@ntgent.be
en evenveel generaties acteurs. Het wordt een voorstelling
“voor iedereen die ooit verliefd geweest is”,
zo beloven de makers. Van een hoge drempel is dus
alvast geen sprake. JAN is bovendien perfect in staat
om mensen (opnieuw) verliefd te laten worden op
theater – is het niet als coup de foudre, dan toch
door subtiele verleiding.
regie Peter Seynaeve › dramaturgie Ans Vroom ›
spel Kaat Arnaert, Ruben Hendrickx, Romy Louise
Lauwers, Szaga Lauwers, Jelle Marteel en Koen
van Kaam › licht Mark Van Denesse › kostuums Ilse
Vandenbussche › productie JAN in samenwerking
met NTGent en Zuidpool
première op
donderdag 4 november 2010 in Minard (Gent)
JAN maaktBetty & Morris :
broos theater als ultieme kracht
Betty & Morris © Ans Vroom
U wil meer?
Mail uw adresgegevens naar info@ntgent.be
indien u ook in de toekomst de gedrukte informatie
over onze reisvoorstellingen in Nederland bij u
thuis in de bus wil ontvangen (max. 2x per jaar).
Wist u overigens dat u alle publicaties van NTGent
ook kunt downloaden via www.ntgent.be of thuis
als pdf in je mailbox kunt ontvangen als u zich
inschrijft via info@ntgent.be?
De afdeling Publiekswerking van NTGent
werkt ook op verplaatsing! Indien u als groep
of organisator wil kennismaken met ons aanbod
of nieuwe samenwerkingen wilt uitbouwen,
kunt u mailen naar publiekswerking@ntgent.be
of bellen naar +32 9 269 35 29
11

NTGent in Nederland seizoen 2010-2011
12
Alkmaar (Theater De Vest)
Was will das Weib? ............................2/12
Gif......................................................21/05
www.theaterdevest.nl
Amstelveen (Schouwburg)
Was will das Weib? ............................11/11
Woyzeck ............................................13/01
Brief aan mijn rechter .......................4/03
www.schouwburgamstelveen.nl
Amsterdam (Brakke Grond)
Betty & Morris...................................5/02
F. .........................................................8/04
www.brakkegrond.nl
Amsterdam (Stadsschouwburg)
Underground .....................................5/09
Was will das Weib?.............................8/11
Kinderen van de zon
....................28/11, 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11/12
Woyzeck .............................................7/02
Close .............................................13,14/05
www.stadsschouwburgamsterdam.nl
Amsterdam (Theater Frascati)
Clauskamp ..................................27, 28/10
Gif ........................................9, 10, 11, 12/03
Brief aan mijn rechter ...............22, 23/04
www.theaterfrascati.nl
Apeldoorn (Orpheus)
Gif .....................................................14/04
www.orpheus.nl
Arnhem (Stadsschouwburg)
Was will das Weib? .............................3/11
Gif.....................................................22/04
www.mssa.nl
Breda (Chassé Theater)
Brief aan mijn rechter......................16/04
Close .................................................12/05
www.chasse.nl
Delft (Theater De Veste)
La Grande Bouffe .............................15/04
Gif .......................................................6/05
www.theaterdeveste.nl
Den Bosch (Boulevard festival)
Brief aan mijn rechter....................7, 8/08
www.festivalboulevard.nl
Den Bosch (Theater aan de Parade)
Woyzeck...........................................23/02
www.theateraandeparade.nl
Den Bosch (Verkadefabriek)
Was will das Weib? ...........................26/11
Gif.....................................................28/04
www.verkadefabriek.nl
Den Haag (Koninklijke Schouwburg)
Was will das Weib?.............................1/12
Close..................................................17/05
www.koninklijkeschouwburg.nl
Den Haag (Theater aan het Spui)
Brief aan mijn rechter .......................5/03
Gif......................................................10/05
www.theateraanhetspui.nl
Eindhoven (Plaza Futura)
Krapps Laatste Band..........................1/10
www.plazafutura.nl
Eindhoven (Parktheater)
Kinderen van de zon ....................14, 15/01
Woyzeck ...........................................24/01
Gif .......................................................7/05
www.parktheater.nl
Groningen (Stadsschouwburg)
Kinderen van de zon.....................17, 18/01
Woyzeck.............................................8/02
Close...................................................9/05
www.stadsschouwburg-groningen.nl
Haarlem (Toneelschuur)
Was will das Weib? ...........................24/11
Woyzeck ............................................12/01
Brief aan mijn rechter .................11, 12/03
Gif......................................................12/05
www.toneelschuur.nl
Leeuwarden (De Harmonie)
Was will das Weib?............................19/11
www.harmonie.nl
Maastricht (Theater aan het Vrijthof)
Kinderen van de zon.......................4, 5/01
Woyzeck ...........................................29/01
www.theateraanhetvrijthof.nl
Rotterdam (Schouwburg)
Was will das Weib?............................11/12
Kinderen van de zon .......................7, 8/01
Brief aan mijn rechter......................10/05
Gif ......................................................11/05
www.schouwburg.rotterdam.nl
Tiel (Schouwburg Agnietenhof)
Gif .....................................................20/05
www.agnietenhof.nl
Tilburg (De Nieuwe Vorst)
Brief aan mijn rechter......................22/01
www.denwevorst.nl
Tilburg (Stadsschouwburg)
Close ...................................................7/05
www.theaterstilburg.nl
Utrecht (Stadsschouwburg)
Was will das Weib?.............................2/11
Kinderen van de zon.....................11, 12/01
Gif .....................................................30/05
www.stadsschouwburg-utrecht.nl
Zwolle (Odeontheater)
Gif......................................................13/05
www.schouwburg-odeon.nl
NTGent is in het
seizoen 2010-2011
ook te gast in
Berlijn, Bonn, Douai,
Genève, Göteborg, Keulen,
Leipzig, Lyon, Melbourne,
Sevilla, Wenen en Zürich
www.
ntgent.
be
verantwoordelijke uitgever Kurt Melens, Sint-Baafsplein 17, B-9000 Gent / retouradres : NTGent p/a Leidseplein 26, 1017 PT Amsterdam
colofon
teksten
Bernard Dewulf,
Koen Haagdorens,
Steven Heene,
Koen Van Caekenberghe,
Gommer Van Rousselt
coördinatie en eindredactie
Koen Van Caekenberghe
tekeningen
Wim Opbrouck
vormgeving
Dooreman