OKTOBER 2008 Nummer 59 - Wijkplatforms Amstelveen

OP WEG NAAR AMSTELVEEN (6)
Deze kaart uit 1575 is getekend door Joost Jansz
Beeldsnijder in opdracht van de hertog van Alva voor
militaire doeleinden. Het is een van de vroegste kaarten
van ‘ons gebied’.
In de elfde eeuw zijn ontginners de ontginning gestart van
Amstelland. Het gezag in deze streek berustte toen bij de
bisschop van Utrecht die het in leen had gekregen van de
Duitse keizer, de wereldlijke leider van het heilige Roomse
Rijk. Het toenmalige ‘Holland’ viel daar toen ook onder.
De eerste gezagsdrager in onze streek was een dienaar van
de bisschop van Utrecht. Wolfger is de eerste naam die in
1105 vermeld staat als “Schout te Amstel”. Het is tevens
de eerste naam vermeld in het huidige Ouderkerk. De naam
“Amstel” is afkomstig van “Aeme-stelle”, een oud-
Nederlands woord voor “waterachtig gebied”. Dit
“Amstel” was een nederzetting op de plaats waar de
riviertjes Bullewijk en Holendrecht uitmondden in de
huidige Amstelstroom, op de rechteroever van die rivier.
Wolfger heeft zichzelf beschouwd als heer van Amstel en
heeft een kasteel gebouwd in Amstel, Ouderkerk dus. Ook
heeft hij er een kerk gebouwd, waarvan tufstenen
muurresten zijn opgegraven onder de huidige hervormde
kerk. Het kasteel is in het begin van de twaalfde eeuw
afgebrand en niet herbouwd in Ouderkerk. Ouderkerk was
het bestuurlijke, economische en kerkelijke ontmoetingspunt
van de ontginners, die in eerste instantie hun werk
deden in de richting van Abcoude en Vinkeveen. Later zijn
ze de Amstel overgestoken en hebben de wildernis ten
westen daarvan ontgonnen. Eerst legden zij een kade aan
langs de Amstel om overstromingen door de rivier te
voorkomen. Daarna hebben ze sloten gegraven haaks op de
Amstel. De uitgegraven grond gebruikten zij voor de
aanleg van kaden en terpen. Door die sloten daalde het
4
grondwaterpeil. Op zo’n anderhalve kilometer van de
Amstel werd een “wateringe” gegraven, later “Boerenwetering”
genoemd.
Nog weer zo’n anderhalve kilometer verderop wierpen de
ontginners een kade op, die in feite nog steeds bestaat in
het tracé Amstelveenseweg-Amsterdamseweg, Dorpsstraat,
Handweg, Bovenkerkerweg. Deze kade was voorlopig de
westgrens van het gebied tot de Amstel. Langs de kade
ontstonden nieuwe nederzettingen met namen als
“Smedeman, Roemersdorp en Middeldorp”, nog steeds
herkenbaar in Amstelveen. Een reeds lang afgebroken café
bij het huidige Oude Dorp heette “De Roemer”.
Bijgaande kaart uit 1575 is getekend door Joost Jansz
Beeldsnijder in opdracht van de hertog van Alva voor
militaire doeleinden. Het is een van de vroegste kaarten
van ‘ons gebied’.
HET VROEGERE NOORDDAMCENTRUM (2)
Douwe van der Leest heeft meerdere tekeningen gemaakt
van het vroegere Noorddamcentrum. Deze keer een vanaf
de Noorddammerlaan. Het oude Noorddamcentrum is zo’n
honderd jaar geleden gebouwd als school; voorzien van de
meesterswoning aan de kant van de kerk. Na de
totstandkoming van de Aloysius/Mariaschool in 1922
kreeg de school de bestemming van patronaatsgebouw.
Patronaten waren in de 19 e eeuw onderwijsinstellingen van
de kerk die op zondag les gaven aan jongeren uit de
arbeidersklasse, die in de week mee moesten helpen voor
het gezinsinkomen. Later werden de gebouwen gebruikt
voor jeugd-, sport-, muziek- en andere verenigingen.
In latere jaren leidde ruimtegebrek in de Aloysiusschool tot
een noodzakelijk herinrichting van het Noorddamcentrum
met opnieuw klaslokalen. Lokalen waar diverse oudere
Bovenkerkers hun schooljaren hebben doorgebracht.
Het oude Noorddamcentrum is begin 1982 door brand
verwoest en op dezelfde plaats is het huidige Noorddamcentrum
gebouwd.
“EEN GEZELLIG BUURTJE”
Dat zegt mevrouw Rie van der Klauw in een gesprek met
de redactie. Rie woont, als enige nog, sinds 1968 in een
seniorenwoning aan de Bosboom Toussaintlaan, woningen
die toen net waren gebouwd door Sint Lodewijk, nu
wooncorporatie Eigen Haard. Dat ze deze woning heeft
toegewezen gekregen, is een verhaal apart.
Haar vader, een spoorman, kwam met zijn gezin in 1936
uit Leiden in het spoorhuis Noorddammerlaan 37A (niet
Lees verder op pagina 5 bovenaan